NATIONALE RECHERCHE UNIT OPERATIONELE ONDERSTEUNING
handleiding Ontmantelen
versie - 1 juli 2004
INHOUDSOPGAVE DEEL 1: BELEID EN ORGANISATIE 1.
Inleiding ........................................................................................................................................... 1 1.1. vooraf....................................................................................................................................... 1 1.2. doel van de handleiding........................................................................................................... 1 1.3. openbaarheid........................................................................................................................... 1 1.4. opzet van de handleiding......................................................................................................... 1 1.5. samenstelling en onderhoud ................................................................................................... 1 2. Beleidskader en organisatie ............................................................................................................ 2 2.1. inleiding.................................................................................................................................... 2 2.2. veiligheid en opsporing............................................................................................................ 2 2.3. gezag en verantwoordelijkheid ................................................................................................ 2 2.4. eenduidige werkprocedure ...................................................................................................... 2 2.5. uitvoering en ondersteuning .................................................................................................... 2 2.6. inzet ......................................................................................................................................... 2 2.7. organisatie en coördinatie ....................................................................................................... 3 2.8. bekostiging............................................................................................................................... 3 2.9. kwaliteitszorg ........................................................................................................................... 3 3. Mensen en middelen ....................................................................................................................... 4 3.1. personeel ................................................................................................................................. 4 3.2. meldkamer ............................................................................................................................... 4 3.3. materieel .................................................................................................................................. 4 4. Communicatie en externe betrekkingen.......................................................................................... 5 4.1. inleiding.................................................................................................................................... 5 4.2. communicatie over de LFO ..................................................................................................... 5 4.3. communicatie over het fenomeen ........................................................................................... 5 4.4. communicatie over de aanpak van ontmantelingen ................................................................ 5 5. Informatisering ................................................................................................................................. 6 5.1. inleiding.................................................................................................................................... 6 5.2. sporendatabase ....................................................................................................................... 6 5.3. internet..................................................................................................................................... 6 6. Ontmanteling in 10 stappen............................................................................................................. 7 6.1. inleiding.................................................................................................................................... 7 6.2. vooraf....................................................................................................................................... 8 6.3. doen en niet doen .................................................................................................................... 8 DEEL II: ONTMANTELEN 1.
Alarmering en contact...................................................................................................................... 9 6.4. korte schets ............................................................................................................................. 9 1.1. opdrachtgeverschap ................................................................................................................ 9 1.2. verantwoordelijkheid................................................................................................................ 9 1.3. veiligheid.................................................................................................................................. 9 1.4. kosten ...................................................................................................................................... 9 1.5. de toestand bij alarmering ....................................................................................................... 9 1.6. uitruk LFO .............................................................................................................................. 10 7. Beoordeling van de toestand ter plaatse....................................................................................... 11 7.1. korte schets ........................................................................................................................... 11 7.2. directe actie ........................................................................................................................... 11 7.3. risico-inventarisatie ................................................................................................................ 11 7.4. advies en beslissing tot inzet................................................................................................. 11 7.5. inzetplan ................................................................................................................................ 11 8. Organisatie plaats incident: binnenring ......................................................................................... 12 8.1. korte schets ........................................................................................................................... 12 8.2. rol plaatselijke politie ............................................................................................................. 12 8.3. rol plaatselijke brandweer...................................................................................................... 12 8.4. rol burgemeester en gemeentepersoneel ............................................................................. 12
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
i
8.5. rol officier van justitie / rechter commissaris.......................................................................... 12 Organisatie plaats incident: buitenring .......................................................................................... 13 9.1. korte schets ........................................................................................................................... 13 9.2. rol plaatselijke politie ............................................................................................................. 13 9.3. rol plaatselijke brandweer...................................................................................................... 13 9.4. rol officier van justitie / rechter-commissaris ......................................................................... 13 9.5. rol burgemeester en gemeentepersoneel ............................................................................. 13 9.6. media ..................................................................................................................................... 13 10. Beveiliging en stabilisatie .......................................................................................................... 14 10.1. korte schets ....................................................................................................................... 14 10.2. werkwijze ........................................................................................................................... 14 10.3. beperkte inzet / grote inzet ................................................................................................ 14 10.4. sein “veilig”......................................................................................................................... 14 11. Vastlegging sporen en monsterneming..................................................................................... 15 11.1. korte schets ....................................................................................................................... 15 11.2. rol regionale politie ............................................................................................................ 15 11.3. monsterneming .................................................................................................................. 15 11.4. sporenverzameling ............................................................................................................ 15 11.5. inbeslagneming.................................................................................................................. 15 11.6. sein “sporen veiliggesteld” ................................................................................................. 15 12. Demontage en afvoer ................................................................................................................ 16 12.1. korte schets ....................................................................................................................... 16 12.2. demontage en inzameling ................................................................................................. 16 12.3. transport en vernietiging .................................................................................................... 16 12.4. vervoer gevaarlijke stoffen................................................................................................. 16 13. Nazorg plaats incident / plaats delict ......................................................................................... 17 13.1. korte schets ....................................................................................................................... 17 13.2. schadeverhaal ................................................................................................................... 17 13.3. einde inzet en nabespreking.............................................................................................. 17 14. Strafrechtelijke nazorg............................................................................................................... 18 14.1. PV-incident ........................................................................................................................ 18 15. Evaluatie en overige nazorg ...................................................................................................... 19 15.1. korte schets ....................................................................................................................... 19 15.2. evaluatie ............................................................................................................................ 19 15.3. personele nazorg ............................................................................................................... 19 15.4. materiële nazorg ................................................................................................................ 19 15.5. administratieve nazorg ...................................................................................................... 19 9.
DEEL III: BIJLAGEN 1. 2. 3.
kwaliteitszorg en evaluatie............................................................................................................... 1 evaluatieformulier ............................................................................................................................ 3 taakstelling LFO-expert ................................................................................................................... 4 3.1. algemeen ................................................................................................................................. 4 3.2. taken in de ontmanteling ......................................................................................................... 4 3.3. taken in de preparatie.............................................................................................................. 5 3.4. plaats in de organisatie............................................................................................................ 5 3.5. competenties en kwaliteitseisen .............................................................................................. 5 4. taakstelling Coördinator LFO........................................................................................................... 7 5. Steunbetuigingen............................................................................................................................. 8 5.1. Vereniging Nederlandse Gemeenten ...................................................................................... 9 5.2. Raad van Hoofdcommissarissen........................................................................................... 10 5.3. Raad van Regionaal Commandanten ................................................................................... 11 6. herkennen van een productieplaats .............................................................................................. 12 7. handelen bij de ontdekking van een XTC-productieplaats............................................................ 15 7.1. herkenning ............................................................................................................................. 15 7.2. gevaarlijke stoffen.................................................................................................................. 15 7.3. doen....................................................................................................................................... 15 7.4. niet doen ................................................................................................................................ 15 7.5. taken politie............................................................................................................................ 16
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
ii
7.6. taken brandweer .................................................................................................................... 16 7.7. taken gemeente ..................................................................................................................... 16 7.8. logistieke aspecten ................................................................................................................ 17 8. bereikbaarheid en beschikbaarheid .............................................................................................. 18 8.1. LFO-experts........................................................................................................................... 18 9. protocol alarmering LFO................................................................................................................ 19 10. inzetcriteria LFO ........................................................................................................................ 20 11. de LFO-voorwaarden................................................................................................................. 21 12. inzetplan .................................................................................................................................... 22 13. rol van de officier van justitie ..................................................................................................... 23 14. rol van de burgemeester............................................................................................................ 25 15. stabilisatie plaats incident met beperkte inzet ........................................................................... 26 16. stabilisatie plaats incident met grote inzet................................................................................. 28 17. werkwijze bij monsterneming..................................................................................................... 30 17.1. doelen en achtergronden................................................................................................... 30 17.2. monsternamestrategie ....................................................................................................... 30 17.3. mogelijke vraagstellingen .................................................................................................. 30 17.4. monsternamestrategie aangepast op vraagstelling........................................................... 30 18. sporenonderzoek door technische recherche ........................................................................... 32 19. vervoer van gevaarlijke (afval)stoffen........................................................................................ 33 19.1. inleiding.............................................................................................................................. 33 19.2. stappenplan ....................................................................................................................... 33 19.3. toelichting stappenplan...................................................................................................... 34 20. checklist gevaarlijke afvalstoffen ............................................................................................... 38 21. adresboek .................................................................................................................................. 48 22. literatuur..................................................................................................................................... 49 23. links............................................................................................................................................ 50 LFO / redactie: J.H.M. van den Hove (NR/LFO), drs. A.A. Wiegant met dank aan de leden van de Projectgroep Ontmantelen: M. Zomer (Politie Amsterdam Amstelland), L. Molijn / J.Voogt (Politie Rotterdam Rijnmond), W. Linschoten (Brandweer Zaanstreek), dr. H. Huizer (Nederlands Forensisch Instituut), mw. S. Berben (Inspectie Verkeer en Waterstaat), mr. L. van Delft (Openbaar Ministerie)
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
iii
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
DEEL 1: BELEID EN ORGANISATIE 1. Inleiding 1.1. vooraf In de afgelopen jaren vormt de ontmanteling van (gewezen) productieplaatsen van synthetische drugs een toenemende zorg van de overheid. In het kader van “Samenspannen tegen XTC” is aan de Unit Synthetische Drugs (USD) opgedragen te komen tot een landelijk georganiseerde ondersteuning bij dergelijke ontmantelingen. Dit heeft geleid tot de inrichting van een Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen, kortweg LFO.
1.2. doel van de handleiding In de handleiding is het totaal van de LFO beschreven: zowel het beleidskader als de operationele afspraken en handelswijzen. Zodoende vormt de handleiding het fundament voor de organisatie van de LFO en het toetsingskader voor de kwaliteitszorg. Voorts wordt de handleiding benut als bron voor deeldocumenten ten behoeve van voorlichting en instructie. Op basis van de handleiding wordt voorlichtings- en instructiemateriaal samengesteld voor onder andere: • politie en brandweer met betrekking tot de vinding en de eerste acties (“do’s” en “don’ts”) en voor het tweedelijns personeel (regionaal officier ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen ROGS resp. adviseur gevaarlijke stoffen AGS, technische recherche en/of milieupolitie) • officieren van justitie, rechters-commissarissen • personeel van gemeenten • andere relevante groepen.
1.3. openbaarheid De handleiding dient ter ondersteuning van diverse disciplines (politie, brandweer, gemeenten, openbaar ministerie, …) en bevat daartoe uitsluitend openbare informatie. Elementen die specifiek de opsporing betreffen en een vertrouwelijk karakter dragen zijn niet opgenomen.
1.4. opzet van de handleiding De handleiding is opgebouwd uit drie delen. Deel I beschrijft het beleidskader en de organisatie. In Deel II wordt de ontmanteling zelf in stappen doorlopen, van vinding tot administratieve afwikkeling. Deel III geeft een reeks van bijlagen waarin specifieke onderdelen en detail worden uitgewerkt. De handleiding bestaat uit een hoofdtekst, waarin wordt verwezen naar tal van bijlagen. Zodoende blijft de hoofdlijn in beeld, terwijl technische uitwerkingen en handreikingen aan specifieke functionarissen toch in de handleiding als geheel een plaats krijgen. In de digitale versie kunt u direct naar de bijlage gaan door op de naam van de bijlage te klikken. De handleiding bevat geen foto’s om vertraging bij digitale behandeling te voorkomen. Praktijk- en overzichtsfoto’s zijn elders op www.ontmantelen.nl beschikbaar.
1.5. samenstelling en onderhoud De handleiding is oorspronkelijk samengesteld door de Projectgroep Ontmantelen, onder leiding van de USD. Het onderhoud van de handleiding is nu belegd bij de LFO en gebeurt op twee manieren: 1. jaarlijks wordt de gehele handleiding geëvalueerd en zo nodig bijgesteld; 2. regelmatige evaluaties – met name van daadwerkelijke ontmantelingen – kunnen aanleiding zijn de handleiding tussentijds op een aspect bij te stellen. Wijzigingen die uitsluitend een operationeel effect hebben kunnen worden doorgevoerd door de Coördinator Ontmantelen, na overleg met de kring van LFO-experts. Wijzigingen die (tevens) een effect hebben op het beleidskader, de organisatie, de samenwerking met derden worden door de Coördinator Ontmantelen doorgevoerd na gehouden afstemming binnen de kring van Nationale Recherche. Afhankelijk van de aard van de wijziging zal het onderwerp worden voorgelegd aan de bevoegde, respectievelijk de betrokken, partners en instanties.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
1
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
2. Beleidskader en organisatie 2.1. inleiding De ontmanteling van (gewezen) productieplaatsen van synthetische drugs vormt een toenemende zorg van de overheid. Hierbij spelen grote risico´s voor veiligheid en milieu. Eenduidige gegevensverzameling bij de ontmanteling van productieplaatsen kan een belangrijke bijdrage leveren aan de opsporing. Daarom is de Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen, kortweg LFO, ingericht. De LFO heeft tot taak: • in concrete gevallen te ondersteunen bij de ontmanteling van productieplaatsen van synthetische drugs en aanverwante incidenten zoals het ruimen van opslagplaatsen van drugsgerelateerde chemicaliën en dumpingen van drugsgerelateerde chemische afvalstoffen en • het versterken van de zorg voor een juiste aanpak van incidenten met synthetische drugs in ruime zin. De LFO is voor bepaalde tijd ingericht; in principe tot en met 2006.
2.2. veiligheid en opsporing Het primaire doel van de LFO is om door advies en ondersteuning te zorgen voor een veilige ontmanteling van de productieplaatsen van synthetische drugs. Gezien de gevaarzetting voor de opsporingsambtenaren en voor de omgeving kan de opsporingstaak pas worden verricht nadat de locatie afdoende is beveiligd. De aanpak van de gevaarzetting en het stilleggen van processen vereist specifieke deskundigheid. Naast veiligheid speelt ook het plaatselijke en landelijke opsporingsbelang. Het is belangrijk dat productieplaatsen in kaart worden gebracht en landelijk en internationaal op specifieke kenmerken worden onderzocht. Op verzoek van de plaatselijk bevoegde (Hulp)Officier van Justitie worden sporen veiliggesteld voor nader tactisch onderzoek rond de betreffende productieplaats. De hoeveelheid en mate waarin deze sporen worden veiliggesteld is afhankelijk van de prioriteit die dat onderzoek krijgt. Verder voorziet de werkwijze er in dat relevante partners bij elke ontmanteling een standaardpakket sporen verzamelen voor een landelijk gegevensbestand. De Afdeling Kennis & Informatie van de Unit Informatie van de Nationale Recherche kan voor deze sporenverzameling nadere aanwijzingen geven. De informatie uit dit bestand wordt ter beschikking gesteld aan andere opsporingseenheden en partners als FIOD-ECD en Europol.
2.3. gezag en verantwoordelijkheid De ontmanteling van productieplaatsen van synthetische drugs blijft principieel een plaatselijke verantwoordelijkheid. Het gezag over een ontmantelingactie berust bij de burgemeester voor de openbare veiligheid en bij de officier van justitie resp. rechter-commissaris voor de opsporing.
2.4. eenduidige werkprocedure De LFO-werkwijze bij het ontmantelen van productieplaatsen van synthetische drugs is opgenomen in een eenduidige werkprocedure. Deze procedure is vastgelegd in de voorliggende Handleiding Ontmanteling en betreft zowel de veiligheidsroutines als de sporenverzameling.
2.5. uitvoering en ondersteuning De LFO omvat een coördinatiepunt, een meldpunt en LFO-experts: gekwalificeerde functionarissen van brandweer en politie. Deze LFO-experts begeleiden de daadwerkelijke ontmanteling en voeren deze gedeeltelijk zelf uit. Aan de partijen die naast politie en brandweer vaak bij een ontmanteling zijn betrokken wordt via de Handleiding Ontmanteling een duidelijke plaats gegeven. Te denken aan o.a. Nederlands Forensisch Instituut, FIOD-ECD, Inspectie Verkeer & Waterstaat / Divisie Vervoer, Dienst Domeinen en inzamelaars van chemisch afval.
2.6. inzet De LFO wordt door regionale specialisten ingeroepen na de ontdekking van een (vermoedelijke) productieplaats of een aanverwante situatie. Ingeval van een geplande actie wil de LFO in een zo vroeg mogelijk stadium bij de voorbereidingen betrokken worden. LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
2
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Naar schatting gaat het om ± 120 inzetten op jaarbasis. De exacte inzetdrempel wordt beïnvloed door de budgettaire grenzen.
2.7. organisatie en coördinatie De LFO is onderdeel van het KLPD, Nationale Recherche, Unit Operationele Ondersteuning. De LFO staat onder dagelijkse leiding van een Coördinator Ontmantelen. De LFO-experts van politie zijn in dienst van de Nationale Recherche. De LFO-experts van brandweer worden op contractbasis betrokken van de te vormen brandweerkennisregio’s. Om budgettaire redenen en gezien de beschikbare kwaliteiten is vooralsnog gestart met functionarissen uit enkele regionale brandweerkorpsen. De meldfunctie is gerealiseerd door samenwerking met (de meldkamer van) het Korps Landelijke Politiediensten KLPD. 1 Ook het Nederlands Forensisch Instituut NFI neemt deel in de LFO. Op titel van haar reguliere taak en in het bijzonder vanwege de aan haar opgedragen taak in “Samenspannen tegen XTC”. Het NFI stelt deskundigheid en onderzoekscapaciteit beschikbaar en onderhoudt de contacten met het politielaboratorium te Amsterdam. De Inspectie Verkeer & Waterstaat / Divisie Vervoer stelt deskundigheid beschikbaar op het aspect van vervoer gevaarlijke stoffen. Het openbaar ministerie neemt, als adviseur, deel in de LFO vanuit haar landelijke reguliere opdracht. Het optreden van het OM in concrete gevallen is aan de plaatselijke officier van justitie resp. rechtercommissaris. Omtrent de inschakeling van andere derden, waarmee geen organisatorisch verband bestaat, kan de LFO adviseren. Dit betreft onder meer het R.I.V.M., de Inspectie VROM, chemiepakeenheden, ontsmettingseenheden en afvalinzamelaars. De LFO-organisatie kent een werkoverleg van de functionarissen die zijn betrokken bij de uitvoering van het werk.
2.8. bekostiging De inzet van de LFO-experts en het Nederlands Forensisch Instituut wordt bekostigd door de Rijksoverheid. De overige kosten zijn, conform de wettelijke voorschriften, voor rekening van: a. de plaatselijke autoriteiten; dit betreft onder meer: • de inzet van brandweer en politie, anders dan de LFO-experts, • de inzet van gemeentepersoneel, • de kosten van berging, afvoer, transport, eventuele (tijdelijke) opslag en verwerking/vernietiging van materialen en chemicaliën, • de logistieke kosten op de plaats incident; b. het Openbaar Ministerie: • de kosten van eventueel beslag.
2.9. kwaliteitszorg De kwaliteitszorg en evaluatie is gefundeerd op de voorliggende handleiding. Voor de evaluatie van het optreden van de LFO is een evaluatiesystematiek vastgesteld, die voorziet in: • beknopte evaluatie van elk optreden, • bredere evaluatie op basis van steekproeven en bij ernstige incidenten, • externe evaluatie bij zeer ernstige incidenten. Elke evaluatie kan leiden tot bijstelling van de werkwijze.
1
Daar waar in deze handleiding het NFI wordt genoemd wordt tevens bedoeld: het politielaboratorium Amsterdam.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
3
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
3. Mensen en middelen 3.1. personeel De taakstelling LFO-expert brandweer resp. politie is vastgelegd. Dit geldt eveneens voor de taakstelling Coördinator LFO. Op basis van deze taakstelling is voor de werving van de LFO-experts politie en de Coördinator Ontmantelen een functiebeschrijving gemaakt. Vanaf het moment dat de afspraken met de Kennisregio’s van brandweer geëffectueerd worden zal ook een functiebeschrijving gemaakt worden voor LFO-expert brandweer. De (voortgezette) opleiding en oefening van LFO-medewerkers wordt in principe intercollegiaal in LFO-kring verzorgd, met medewerking van het openbaar ministerie, het NFI en de IVW/DV. Over de opleiding en oefening van brandweerpersoneel zal afstemming plaatsvinden met de kennisregio’s. De opleiding en oefening wordt gericht op essentiële aspecten van het optreden, op nieuwe trends en ontwikkelingen en wordt gevoed door evaluaties. Twee maal per jaar wordt een “ontmantelingskennistweedaagse” georganiseerd, mede voor de evaluatie van voorgaande maanden. De LFO-medewerkers van politie zijn in dienst van de Nationale Recherche. Zij voeren de LFOwerkzaamheden uit binnen deze functie. De rechtspositie van LFO-medewerkers van brandweer is conform de rechtspositie bij de werkgever die de medewerker aan de LFO ter beschikking stelt. Voor zover dat niet reeds is gebeurd worden vooraf de antecedenten van LFO-experts onderzocht en wordt de eed of gelofte afgenomen. Het beschikken over een BOA-opleiding en BOA-akte heeft de voorkeur. De werkgever van de hoofdbetrekking ziet toe op periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (art. 18 Arbo-wet). De LFO houdt, voor de LFO-werkzaamheden, een blootstellingregister bij en stelt dit ter beschikking van de werkgever. De werkgever ontvangt voor het ter beschikking stellen van personeel een uurvergoeding op basis van werkelijk gemaakte uren voor inzet en voor preparatie. Voorts ontvangt de werkgever een vergoeding voor overheadkosten.
3.2. meldkamer De functionaliteit ‘meldkamer’ is belegd bij de meldkamer van het KLPD. De procedure bij de meldkamer is vergelijkbaar met die van SFOB (Forensische bomexperts). In geval van een melding door een OvD of Officier ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen van brandweer, of OvD of (milieu) technisch rechercheur van politie, tevens HovJ, alarmeert de meldkamer de dienstdoende piketfunctionaris van LFO.
3.3. materieel De LFO verzorgt het materieel voor de LFO-experts van politie. In het materieel voor de LFO-experts van brandweer wordt voorzien door de deelnemende “kennisregio’s”. Voor de projectperiode ontvangen deelnemende kennisregio’s een basisvergoeding waarin een tegemoetkoming voor materieel is opgenomen.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
4
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
4. Communicatie en externe betrekkingen 4.1. inleiding De LFO heeft ook tot doel om de zorg voor een juiste aanpak van incidenten rondom de productie van synthetische drugs te versterken. Daarom is communicatie met ‘het veld’ een belangrijk aandachtspunt. In de externe communicatie worden drie segmenten onderscheiden: de LFO, het fenomeen ‘productieplaats’ en de aanpak van ontmantelingen.
4.2. communicatie over de LFO Bij de voorbereiding van de LFO is veel overleg gevoerd met betrokken instanties. Naast de Ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken & Koninkrijkrelaties wordt de LFO gesteund door: • de Commissie Veiligheid van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, • de Board Opsporing van de Raad van Hoofdcommissarissen, • de Raad van Regionaal Commandanten. (zie steunbetuigingen, bijlage 5) De LFO verzorgt periodiek een Nieuwsbrief. De LFO beschikt over een brochure en over een vouwblad in de Nederlandse en in de Engelse taal. Op de LFO-website www.ontmantelen.nl zijn de verschillende informatiedragers en andere belangrijke informatie te vinden.
4.3. communicatie over het fenomeen Door de LFO wordt het fenomeen ‘productieplaatsen van synthetische drugs’ als zodanig ruim onder de aandacht gebracht van belangrijke derden. Daartoe verzorgen LFO-medewerkers op aanvraag lezingen voor brede doelgroepen van o.a. politie, brandweer, gemeenten, openbaar ministerie. Bovendien wordt op aanvraag in internationaal verband de werkwijze van de LFO onder de aandacht gebracht. De herkenning, het opsporingsbelang, de gevaarzetting en de rolverdeling bij de ontmanteling zijn hierbij belangrijke thema’s. Deze aspecten zijn eveneens ingebracht bij de opleidingsinstituten NIBRA en LSOP ter verwerking in de leerstof.
4.4. communicatie over de aanpak van ontmantelingen Om het zelf aan de slag gaan door niet-gekwalificeerd personeel niet te bevorderen wordt de informatie over de aanpak van de ontmanteling beperkt gehouden. Alleen de betrokken officieren van regionale brandweer en politie worden hiermee benaderd. Dit zijn de officieren resp. adviseurs gevaarlijke stoffen en technische-/milieurecherche. De LFO is verbonden met het landelijk overleg Officieren Gevaarlijke Stoffen va de brandweer.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
5
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
5. Informatisering 5.1. inleiding Het uitgangspunt bij de informatisering is dat zoveel als mogelijk aansluiting wordt gezocht bij systemen die ook buiten de LFO bestaan. Daardoor kunnen deze worden voortgezet na beëindiging van de projectbekostiging van de LFO.
5.2. sporendatabase Ter verwerking van de verwachte groei van sporen en gegevens van bovenlokaal belang is een sporendatabase in opbouw. Dit wordt verzorgd bij de afdeling Kennis & Informatie van de Unit Informatie bij de Nationale Recherche. Deze activiteit van de Unit Informatie sluit aan bij het EUActieplan inzake drugs dat in juni 2000 door de Europese Raad te Kopenhagen is vastgesteld en opnieuw is bekrachtigd door de JBZ Raad op 28 en 29 november 2002. De gegevens staan ter beschikking van Nederlandse politiediensten, Europol, de FIOD-ECD en andere betrokken diensten.
5.3. internet Het internet wordt op twee manieren benut. Voor (meer algemene) opsporingsinformatie, zoals informatie over productiewijzen, zijn het Politie Drugs Net en Politie Kennis Net als beschermde informatieomgeving het juiste circuit. Voor de voorlichtings- en hulpfunctie is een beschermde omgeving niet gewenst, aangezien juist velen van politie, brandweer en gemeenten hiertoe toegang moeten hebben. Daartoe is de website www.ontmantelen.nl ingericht. De website bevat uitsluitend openbare informatie en is voor iedereen toegankelijk.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
6
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
DEEL 2: WERKWIJZE ONTMANTELING 6.
Ontmanteling in 10 stappen 6.1.
inleiding
Voor een gestructureerde aanpak van een ontmanteling heeft de LFO een 10-stappenplan ontwikkeld. Deze stappen geven niet alleen houvast aan de uitvoerders, maar ook aan het gezag en aan andere betrokkenen. De externe communicatie, waaronder de brochure, is eveneens volgens dit stramien opgezet. In een schematische weergave zijn er de volgende stappen: 1. Alarmering en contact
maatregelen, te nemen door plaatselijke -brandweer -politie -gemeente
2. Beoordeling van de toestand ter plaatse geen verdere maatregelen nodig
nadere inzet noodzakelijk
3. Organisatie plaats incident: binnenring
3 en 4. Organisatie plaats incident
4. Organisatie plaats incident: buitenring
5. Beveiliging en stabilisatie
6. Vastlegging sporen en monsterneming
vernietiging of opslag
7. Demontage en afvoer
8. Nazorg plaats incident / plaats delict
9. Strafrechtelijke nazorg
10. Evaluatie en overige nazorg
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
7
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
6.2.
vooraf
Voor het herkennen van een productieplaats is een beperkte instructie opgesteld. Indien een mogelijke (deel)productieplaats van synthetische drugs of een dumping van chemicaliën wordt aangetroffen zal er gewoonlijk een van de volgende functionarissen uit de regio ter plaatse komen: • een officier van dienst of officier resp. adviseur ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen van brandweer, of • een officier van dienst of (milieu)technisch rechercheur van politie, tevens hulpofficier van justitie. Deze maken een eigen beoordeling van de toestand en alarmeren zonodig de LFO. Daarnaast kan een ontmanteling voorzienbaar zijn, bijvoorbeeld als resultaat van een opsporingsonderzoek. Dan wordt een ontmanteling gepland. Bij geplande acties wil de LFO in een vroegtijdig stadium betrokken worden bij de voorbereiding. In goed overleg wordt dan een aanvalsplan opgesteld.
6.3.
doen en niet doen
Voor de instructie aan politie- en brandweerpersoneel dat op een productieplaats stuit is de aanwijzing hoe te handelen bij de ontdekking van een XTC-productieplaats opgesteld. Kernthema’s: Aanhouden verdachten, Alarmeren deskundigen, Afzetten plaats delict, Afblijven, Afwachten.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
8
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
1. Alarmering en contact 6.4. korte schets De LFO rukt niet uit op alarmering van burgers, maar uitsluitend op informatie van: • een officier van dienst of officier resp. adviseur ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen van brandweer, of • een officier van dienst of (milieu)technisch rechercheur van politie, tevens hulpofficier van justitie. Een van de genoemde functionarissen alarmeert de LFO via de meldkamer van het Korps Landelijke Politie Diensten, telefoon: 0340 – 535353. Binnen 15 minuten na alarmering heeft hij telefonisch contact met een LFO-expert van politie. Afhankelijk van de alarmering is deze expert dan reeds op weg naar de locatie, of hij wacht nadere informatie af. Afhankelijk van de ernst en omvang van het incident komt zowel een LFO-expert politie als een LFOexpert brandweer ter plaatse. Deze twee LFO-experts treden in dat geval als team op. De opkomsttijd is afhankelijk van de omstandigheden.
1.1.
opdrachtgeverschap
De opdrachtgever tot een inzet van de LFO is de plaatselijke autoriteit van gemeente, brandweer, politie of openbaar ministerie.
1.2.
verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheid voor de ontmanteling blijft bij de plaatselijk leider onderzoek of leider plaats incident. De LFO-experts adviseren en ondersteunen deze plaatselijk leider: • voor de brandweer is dat de burgemeester of de officier van dienst brandweer, • voor de politie de officier van justitie resp. rechter-commissaris of de officier van dienst politie tevens hulpofficier van justitie, • voor de gemeente de burgemeester of de hem/haar vertegenwoordigende ambtenaar, • voor de provincies de Commissaris van de Koningin of de hem/haar vertegenwoordigende ambtenaar, • Voor Rijkswaterstaat de verantwoordelijk rayoncoördinator.
1.3.
veiligheid
De LFO-expert zal in zijn advisering de persoonlijke veiligheid van het personeel zwaar gewicht toekennen. De LFO-expert kan zich terugtrekken indien de werkwijze ter plaatse niet voldoet aan de LFO-uitgangspunten.
1.4.
kosten
De inzet van de LFO-experts, het Nederlands Forensisch Instituut worden bekostigd door de Rijksoverheid. De overige kosten zijn, conform de wettelijke voorschriften, voor rekening van: a. de plaatselijke autoriteiten; dit betreft onder meer: • de inzet van brandweer en politie, anders dan de LFO-experts, • de inzet van gemeentepersoneel, • de kosten van berging, afvoer, transport, eventuele (tijdelijke) opslag en verwerking/vernietiging van materialen en chemicaliën, • de logistieke kosten op de plaats incident; b. het Openbaar Ministerie: • de kosten van eventueel beslag.
1.5.
de toestand bij alarmering
De toestand die in eerste aanleg is te verwachten wordt gedeeltelijk bepaald door de manier van ontdekking. Is er sprake van ontdekking door rechercheren, door brand, ontploffing, vinding of andere aanwijzing? In de handleiding wordt uitgegaan van een vinding anders dan door brand of ontploffing.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
9
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
1.6.
uitruk LFO
Voor de alarmering van de LFO en de eerste communicatie met de melder(s) is een protocol alarmering LFO opgesteld. Aan dit protocol liggen de inzetcriteria LFO ten grondslag.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
10
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
7. Beoordeling van de toestand ter plaatse 7.1. korte schets De LFO-expert komt ter plaatse. Samen met aanwezige functionarissen wordt een beoordeling van de toestand gemaakt en advies gegeven: 1. de klus kan met aanwijzingen van de LFO-expert door reguliere hulpverleners worden geklaard; na advisering rukt de LFO-expert weer in; 2. verdere ondersteuning door de LFO blijkt gewenst, nadere inzet is noodzakelijk. In geval 2 zal de LFO het hele verdere verloop ondersteunen. Dan wordt ook het Nederlands Forensisch Instituut in kennis gesteld. Afhankelijk van de situatie komen zij ter plaatse. Er wordt met aanwezige functionarissen een inzetplan besproken.
7.2. directe actie Afhankelijk van de omstandigheden kan directe actie noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld het aanhouden en verhoren van verdachten, het horen van getuigen of het wegnemen van acuut gevaar. Verdachten en getuigen kunnen belangrijke informatie verschaffen over de aard van het productieproces.
7.3. risico-inventarisatie De LFO-expert(s) maken ter plaatse een beoordeling van de toestand, waaronder een risicoinventarisatie. Tijdens deze beoordeling wordt zo nodig direct handelend opgetreden. De aan te treffen situatie verschilt uiteraard van geval tot geval, maar de kernvragen zijn: • Is er sprake van een operationeel productieproces of betreft het een gewezen productielocatie? • Zijn er grote volumina gevaarlijke stoffen en welke gevaren gaan daarvan uit? • Zijn er, gezien de ligging, risico´s voor de omgeving?
7.4. advies en beslissing tot inzet Op basis van deze beoordeling komt de LFO-expert tot een advies: 1. de klus kan met aanwijzingen van de LFO-expert door reguliere hulpverleners worden geklaard; na advisering rukt de LFO-expert weer in; 2. verdere ondersteuning door de LFO wordt aanbevolen, nadere inzet is noodzakelijk. Bij deze nadere inzet biedt de LFO, via de LFO-expert(s) ter plaatse, haar diensten aan. Indien de plaatselijke verantwoordelijke aan de LFO-expert verdere ondersteuning van de LFO verzoekt, dan worden nadere werkafspraken gemaakt. In dat geval accepteert de plaatselijke verantwoordelijke als opdrachtgever de LFO-voorwaarden.
7.5. inzetplan Samen met de lokale functionarissen wordt een inzetplan gemaakt. Dit plan kan mondeling worden besproken of kort schriftelijk worden vastgelegd, afhankelijk van de situatie. Bij het bespreken van het inzetplan zal de LFO-expert het plaatselijk personeel adviseren over de persoonlijke veiligheid.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
11
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
8. Organisatie plaats incident: binnenring 8.1. korte schets De plaats incident / plaats delict wordt afgezet, dit is de “binnenring”. Hier bevinden zich alleen de functionarissen die een directe rol hebben in de stabilisatie en in de daadwerkelijke ontmanteling van de productieplaats. Voor deze functionarissen gelden hoge beschermingseisen vanwege de ARBO-wetgeving. De LFO-experts zullen door het geven van duidelijke aanwijzingen adviseren over de te nemen veiligheidsmaatregelen en over te verrichten werkzaamheden en de volgorde daarvan. De binnenring wordt afgezet met geel/zwart lint.
8.2. rol plaatselijke politie Totdat het sein “veilig” wordt gegeven heeft de plaatselijke politie geen rol in de binnenring. Er bevinden zich tot dat moment dus geen politiefunctionarissen – anders dan de LFO-expert politie in de binnenring. De plaatselijke OVD-politie is eindverantwoordelijk voor de inzet van de plaatselijke politie. Nadat het sein “veilig” is gegeven, worden afhankelijk van de situatie op aanwijzing van de LFOexpert politie in de binnenring verzocht: medewerkers van technische recherche / milieuspecialisten, de (hulp)officier van Justitie, de verbalisant/schrijver, FIOD-ECD, Afdeling K&E Nationale Recherche. Dan start de beschrijving van de plaats delict, het vastleggen van de situatie op foto en film, de vastlegging van sporen en de monsterneming: a. indien gewenst door de officier van justitie: voor plaatselijk onderzoek b. voor de landelijke data-base.
8.3. rol plaatselijke brandweer De rol van de plaatselijke brandweer wordt in overleg met LFO-expert brandweer bepaald. De plaatselijke brandweer heeft in eerste instantie geen rol in de binnenring, tenzij in het inzetplan anders is afgesproken. Bijvoorbeeld indien de plaatselijke brandweer taken verricht in de stabilisatie van de toestand; of de risico’s zodanig zijn dat een stand-by tankautospuit in de binnenring wordt gevraagd. In voorkomend geval kan assistentie worden gevergd in chemiepak. De plaatselijke OVD is eindverantwoordelijke voor de lokale brandweer.
8.4. rol burgemeester en gemeentepersoneel De burgemeester en het gemeentepersoneel bevinden zich niet in de binnenring.
8.5. rol officier van justitie / rechter commissaris De officier van justitie resp. rechter-commissaris bevindt zich niet in de binnenring, tenzij zijn bevoegdheden het betreden van het pand noodzakelijk maken. Dit kan niet vóórdat het sein “veilig” is gegeven. De beoogde rol van de officier van justitie is beschreven.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
12
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
9. Organisatie plaats incident: buitenring 9.1. korte schets Rondom de binnenring wordt een ruimer gebied afgezet: de “buitenring”. Hier bevinden zich: • de functionarissen die de algehele leiding hebben, • de functionarissen die de contacten met de media onderhouden, • de ondersteunende eenheden, • de eventuele “stand-by” eenheden • de eenheden die na het sein “veilig” de binnenring zullen betreden. De plaatselijke diensten zorgen in overleg met de LFO-experts voor beveiliging van de buitenring en voor het zo nodig stand-by hebben van blusvoertuigen of ander materieel. De buitenring bevindt zich tussen de afzetting van de binnenring en buitengrens van de plaats delict als geheel, die wordt afgezet met rood/wit lint.
9.2. rol plaatselijke politie De plaatselijke politie zorgt voor de afzetting en de bewaking van de buitenring.
9.3. rol plaatselijke brandweer De plaatselijke brandweer is in de buitenring aanwezig met de plaatselijke verantwoordelijken (OVD, ROGS / AGS). Indien het inzetplan dat vergt staat de brandweer in de binnenring stand-by. Ingeval een tankautospuit noodzakelijk blijkt staat die gereed met adembescherming, afgelegde lagedrukslangen en bluspoeder.
9.4. rol officier van justitie / rechter-commissaris Tot het sein “veilig” wordt gegeven geven de officier van justitie resp. rechter-commissaris vanuit de buitenring leiding aan het opsporingsonderzoek. Na het sein veilig betreden zij, samen met de burgemeester of zijn vertegenwoordiger, als eerste de binnenring om kennis te nemen van de situatie.
9.5. rol burgemeester en gemeentepersoneel De beoogde rol van de burgemeester is beschreven. Het gemeentepersoneel bekommert zich vanuit de buitenring, samen met de politie en de brandweer, over de voorbereiding en over de nazorg plaats incident.
9.6. media Indien er media ter plaatse komen worden deze te woord gestaan buiten de buitenring. De relatie met de media wordt onderhouden door functionarissen uit de buitenring conform de plaatselijke gebruiken. De LFO kan de plaatselijke functionarissen desgevraagd adviseren.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
13
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
10.
Beveiliging en stabilisatie
10.1.
korte schets
Onder leiding van de LFO-expert brandweer en samen met de LFO-expert politie wordt vervolgens de productieplaats intern beveiligd en wordt de toestand gestabiliseerd. De gevaarzetting wordt weggenomen. In goed overleg met de lokale eenheden wordt deze fase door de LFO-experts zelfstandig uitgevoerd. Indien lokale eenheden deze fase mede ondersteunen zullen zij de aanwijzingen van de LFO experts opvolgen. In bijzondere gevallen kunnen ook aanvullende eenheden noodzakelijk zijn. Deze worden door of via de lokale/regionale organisaties verzorgd. De LFO-experts zullen hierover adviseren.
10.2.
werkwijze
De werkwijze van de LFO-experts is vastgelegd, zowel voor stabilisatie plaats incident met beperkte inzet als voor stabilisatie plaats incident met grote inzet. In de taakverdeling tussen de LFO-experts – indien beide typen experts aanwezig zijn – is de LFOexpert brandweer leidend in deze fase.
10.3.
beperkte inzet / grote inzet
Er zijn verschillende basisvormen van inzet, zoals blijkt uit het inzetplan. In het meest voorkomende geval van beperkte inzet wordt de inpandige beveiliging en stabilisatie uitgevoerd door de LFOexperts zelf. Bij zeer omvangrijke productieplaatsen is de aanvullende inzet van een team chemiepakdragers van regionale brandweer nodig. De LFO-expert zal de brandweer adviseren over de voor deze inzet vereiste kwaliteiten van een zogenaamd “ontmantelingsteam”. Een dergelijk team wordt door of via de regio geleverd en kan uit de regio of elders uit het land komen. Indien een ontmantelingsteam wordt ingezet zal ook een ontsmettingseenheid opkomen. Hierover zijn afspraken gemaakt bij het bespreken van het inzetplan.
10.4.
sein “veilig”
Zodra de LFO-expert vaststelt dat het gevaar is geweken wordt het sein “veilig” gegeven en start de vastlegging van gegevens, de sporenverzameling en monsterneming. Dit betekent dat de opsporingsambtenaren zich verplaatsen van de buitenring naar de binnenring, en het plaatselijk brandweerpersoneel van de binnenring naar de buitenring. Na het sein “veilig” bewaakt de LFO-expert brandweer in goed overleg met de lokale officier gevaarlijke stoffen de veiligheid in de binnenring.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
14
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
11.
Vastlegging sporen en monsterneming
11.1.
korte schets
Zodra de situatie veilig is wordt gestart met de beschrijving van de aangetroffen toestand, het vastleggen van sporen en de monsterneming. De LFO-expert politie coördineert dit. Samen met een functionaris van het Nederlands Forensisch Instituut, de lokale technische recherche en politiemedewerkers en eventueel medewerkers van de Nationale Recherche en FIOD-ECD worden alle gegevens, sporen en monsters vastgelegd en geregistreerd. De Unit Informatie van de Nationale Recherche kan aan de LFO aanwijzingen voor de sporenverzameling geven. Alle verzamelde sporen en gegevens staan ter beschikking van de lokale justitie en politie. Indien de officier van justitie daartoe besluit kunnen uiteraard ook andere sporen worden veilig gesteld en materiaal in beslag worden genomen. De LFO-expert politie zal hierover adviseren.
11.2.
rol regionale politie
Voor de sporenverzameling en monsterneming levert de regionale politie een hulpofficier van justitie, medewerkers technische recherche en verbalisant/schrijvers. Hierover zijn afspraken gemaakt bij de bespreking van het inzetplan.
11.3.
monsterneming
Mede ter voorkoming van omvangrijke beslagvolumen kunnen monsters worden genomen. De werkwijze bij monsterneming staat onder toezicht van het NFI. De monsterneming is afhankelijk van het beoogd strafrechtelijk vervolg. De LFO kan adviseren over de te nemen monsters. Een eventuele aanvraag voor analyse van monsters door het NFI loopt via de plaatselijke autoriteit.
11.4.
sporenverzameling
De sporenverzameling wordt gecoördineerd door de LFO-expert politie. Vastlegging vindt plaats door de technische recherche van regiopolitie en eventueel collega’s van Nationale Recherche en FIODECD. Van dit sporenonderzoek door technische recherche is een kort overzicht beschikbaar.
11.5.
inbeslagneming
Gezien de zeer hoge kosten voor transport, opslag en – uiteindelijk – hertransport en vernietiging is een zo beperkt mogelijke inbeslagneming wenselijk. Er kan worden volstaan met kwalitatief verantwoorde monsterneming. De bulk kan vervolgens direct worden afgevoerd voor vernietiging. Serieuze opbrengsten zijn bij verkoop niet te verwachten en er bestaat het risico van hergebruik in het criminele circuit.
11.6.
sein “sporen veiliggesteld”
Zodra alle gewenste sporen (in een deel van de productieplaats) zijn veiliggesteld wordt (dat deel van) de productieplaats vrijgegeven voor de volgende stap: opruimen.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
15
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
12.
Demontage en afvoer
12.1.
korte schets
Nadat de sporen veilig zijn gesteld kan de demontage en berging beginnen. Bij het aantreffen van chemicaliën zal een erkende afvalinzamelaar worden ingezet. De LFO-experts beschikken over een lijst van erkende afvalinzamelaars. De LFO-expert politie pleegt zonodig overleg met de Dienst der Domeinen over de logistieke afhandeling van inbeslaggenomen productiemiddelen en chemicaliën. Zo nodig wordt over het vervoer van gevaarlijke stoffen advies ingewonnen bij de Inspectie Verkeer & Waterstaat Divisie Vervoer. Als uitgangspunt geldt dat de aangetroffen chemicaliën direct ter vernietiging worden afgevoerd en dus niet (tijdelijk) worden opgeslagen. Op het geheel rond het transport is de procedure rond vervoer van gevaarlijke (afval)stoffen van toepassing.
12.2.
demontage en inzameling
Voor de verdere afhandeling wordt een erkende afvalinzamelaar ingezet. Deze voert de demontage, de inzameling van chemicaliën en het laden van de vrachtwagen(s) uit onder toezicht van de politie. Bij deze werkzaamheden verleent personeel van gemeente, brandweer en politie geen hulp, vanwege de persoonlijke veiligheid. Tenzij bij het inzetplan anders is afgesproken en de persoonlijke bescherming afdoende is.
12.3.
transport en vernietiging
Het afval, waaronder de chemicaliën en de machinerieën, wordt direct getransporteerd naar een verwerkingsplaats. Het transport gebeurt zo nodig onder politiebegeleiding. Er worden geen resten voor verkoop aangeboden. Enerzijds blijken de opbrengsten daarvan marginaal, anderzijds bestaat het risico van hergebruik in het illegale circuit.
12.4.
vervoer gevaarlijke stoffen
De regelgeving over het vervoer van gevaarlijke (afval)stoffen is complex. Daarover de volgende kernpunten: • Het vervoer en de opslag van gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij de ontmanteling van productieplaatsen van synthetische drugs dient aan strakke voorschriften te voldoen. • Aan een goede identificatie en een juiste codering kan niet worden toegekomen. Daarom wordt gebruik gemaakt van de clausule “noodgeval” met behulp van de Sectie 1.1.3.1 onder e van het ADR. • Gevaarlijke stoffen worden nooit vervoerd met behulp voertuigen van politie, brandweer of gemeente. • Gevaarlijke stoffen worden nooit – ook niet voor korte duur – opgeslagen bij politiebureau’s, brandweerkazernes of gemeentewerven. • Voor het inzamelen en het transport van gevaarlijke stoffen wordt gebruik gemaakt van een erkende afvalinzamelaar.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
16
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
13.
Nazorg plaats incident / plaats delict
13.1.
korte schets
Ter afronding van de inzet zal de LFO-expert adviseren over de verder te nemen maatregelen op of rond de plaats incident / plaats delict: • ter verdere beveiliging, • ter voorkoming van verdere milieuschade, • ter bewaking of observatie • over schadeverhaal.
13.2.
schadeverhaal
De schade, zoals de kosten die de gemeente resp. de beheerder moet maken voor de afvoer en vernietiging van afvalstoffen, is formeel te verhalen op de veroorzaker. In de praktijk is dit niet eenvoudig. Voor zover een locatiegericht onderzoek wordt gestart kan het verhaalsaspect worden meegenomen bij eventuele vervolging van (de) dader(s).
13.3.
einde inzet en nabespreking
Hiermee komt de daadwerkelijke inzet tot een einde en wordt overgegaan tot een korte evaluatie, aan de hand van het evaluatieformulier. Bij deze evaluatie worden de functionarissen ter plaatse betrokken. Het gaat niet om het samen invullen van een formulier, maar om het aan de hand van aandachtspunten nabespreken van de inzet.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
17
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
14.
Strafrechtelijke nazorg
14.1.
PV-incident
De LFO-expert politie maakt na afloop een proces-verbaal van bevindingen op. Indien de officier van justitie besluit tot het instellen van een locatiegericht strafrechtelijk onderzoek zal de LFO dit proces verbaal met de aangewezen onderzoeksleider afstemmen.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
18
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
15.
Evaluatie en overige nazorg
15.1.
korte schets
Na afloop van de inzet evalueert de LFO de ontmanteling met de verantwoordelijken ter plaatse. Voorts zijn er de volgende facetten van nazorg nodig: • personele nazorg, • materiele nazorg, • administratieve nazorg.
15.2.
evaluatie
De evaluatie vindt in eerste instantie “te velde” plaats in de vorm van een nabespreking. Bij grotere incidenten – en steekproefsgewijs – zal de LFO ook achteraf een evaluatie van de inzet organiseren, zoals vastgelegd in de afspraken over kwaliteitszorg en evaluatie.
15.3.
personele nazorg
De LFO voorziet voor de inzet van haar experts in een blootstellingregister conform de ARBOvoorschriften. Gegevens uit dit blootstellingsregister staan ook ter beschikking aan anderen die werkzaamheden hebben verricht op deze incidentplaatsen.
15.4.
materiële nazorg
Na afloop wordt het materieel en de persoonlijke standaarduitrusting weer uitrukgereed gemaakt. ste de Het 1 echelons onderhoud doen de gebruiker(s), voor het 2 echelons onderhoud zijn afspraken gemaakt in de dagelijkse werkomgeving van de gebruiker.
15.5.
administratieve nazorg
De administratieve nazorg door de LFO-expert omvat: • Het opstellen en inzenden van het PV. • Het opstellen en inzenden van de inzetrapportage en urenverantwoording aan de Coördinator LFO; voor de inzetrapportage wordt gebruik gemaakt van het evaluatieformulier. • Het aanreiken van verzamelde sporen en gegevens aan de Nationale recherche. • Het aanleveren van gegevens voor het blootstellingregister.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
19
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
DEEL 3: BIJLAGEN 1. kwaliteitszorg en evaluatie inleiding Elke ontmanteling wordt geëvalueerd. Deze evaluaties dienen de verslaglegging / rapportage en de volgende doelen: 1. afwerking naar probleemeigenaar, 2. verbetering van de werkprocedure, 3. vastlegging ten behoeve van rapportages van de Nationale Recherche naar Justitie. proportionaliteit De zwaarte van de evaluatie staat, bezien vanuit de operaties, los van de ernst van het incident. Juist 2 van minder zware incidenten kan veel geleerd worden . Bezien vanuit de publieke zaak echter – verantwoording in democratische organen en mediaaandacht - dient elk zeer ernstig incident gedegen te worden geëvalueerd. eenvoud De evaluatie dient een maximaal resultaat te bieden tegenover een minimum aan kosten. Deze eenvoud wordt bereikt door drie figuren van evaluatie te gebruiken: “beperkt”, “uitgebreid” en “extern”. De beperkte evaluatie vindt altijd plaats, de externe evaluatie in welomschreven gevallen. De uitgebreide evaluatie gebeurt in welomschreven gevallen en steekproefsgewijs. Het verschil tussen de drie figuren zit in de wijze van aanpak. De beperkte evaluatie dient ook als een interne vastlegging van het incident. toetsingskader Het toetsingskader voor de evaluaties is de Handleiding Ontmantelen. Dit is een zacht toetsingskader, aangezien de Handleiding zelf, door de evaluaties, verbeterd wordt. Aan het toetsingskader is een evaluatieformulier ontleend. Dit formulier is het fundament voor elk type evaluatie. beperkte evaluatie De beperkte evaluatie wordt altijd uitgevoerd, ook indien vervolgens een andere evaluatie volgt. De beperkte evaluatie is immers tevens de algemene vastlegging. De beperkte evaluatie wordt uitgevoerd door de LFO-expert politie. Deze raadpleegt: • de LFO-expert brandweer, • de (vertegenwoordiger van) de plaatselijke autoriteit, bijvoorbeeld de officier van dienst brandweer of de inspecteur van dienst van politie, • de vertegenwoordiger van het parket, bijvoorbeeld de officier van justitie (indien aanwezig), • een of enkele collega´s van uitvoerend personeel, • andere bronnen, naar eigen beoordeling. Een en ander verloopt naar plaatselijke omstandigheden. Aan de hand van eigen waarneming en ontvangen mededelingen vult LFO-expert politie het evaluatieformulier in en zendt dit naar de Coördinator LFO. Het gehele pakket van beperkte evaluaties wordt regelmatig door de coördinator onderzocht op mogelijke verbeterpunten en gerubriceerd voor het periodiek werkoverleg binnen de LFO. uitgebreide evaluatie In een aantal gevallen wordt tevens een extra, uitgebreide, evaluatie uitgevoerd. Te weten: • indien de aard en omstandigheden van het incident daartoe aanleiding geven (buitenmodel, klacht, licht gewonde slachtoffers, “narrow escapes”, …), • indien een der leden van de LFO daartoe gegronde aanleiding ziet en de Coördinator LFO daarin meegaat, • steekproefsgewijs. 2
Grote incidenten zijn zo complex dat het verband tussen handeling en effect moeilijk zichtbaar kan worden gemaakt. Bovendien beperkt de politieke en maatschappelijke druk bij grote incidenten het leervermogen.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
1
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Minimaal eenmaal per jaar vindt een uitgebreide evaluatie plaats. De Coördinator LFO geeft hieraan leiding indien deze zelf niet bij de ontmanteling betrokken was. Hij raadpleegt: • de vinder of melder, • de centralist meldkamer KLPD, • de Experts LFO die ter plaatse zijn geweest, • de collega NFI, • de collega IVW, • de OVD-brandweer en de IVD-politie, • een gemeentelijke autoriteit, • de officier van justitie resp. rechter-commissaris, • de Nationale Recherche als databankbeheerder, • afnemers zoals FIOD-ECD en Europol. De uitgebreide evaluatie beoogt de evaluatie te intensiveren en te objectiveren. In het bijzonder is de aansluiting van de diverse functionaliteiten op elkaar een extra aandachtpunt. De uitvoering gebeurt naar omstandigheden. De evaluatie leidt tot een beknopte rapportage, gericht op leermomenten. Aandacht krijgen de Handleiding Ontmantelen, de overige werkwijze en het functioneren van functionarissen, disciplines of de coördinatie. De rapportage is basis voor werkoverleg binnen de LFO en wordt zo nodig om reactie gezonden naar de relevante anderen. externe evaluatie In specifieke gevallen wordt – naast de beperkte evaluatie – ook een externe evaluatie uitgevoerd: • indien de aard en omstandigheden van het incident daartoe aanleiding geven (ernstig gewonde slachtoffers, doden, zeer grote maatschappelijke uitstraling), • indien meer leden van de LFO daartoe gegronde aanleiding zien, • indien het plaatselijke driehoeksoverleg daarom verzoekt. Hoe deze externe evaluatie wordt vormgegeven zal in overleg tussen betrokken partijen worden beslist.
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
2
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
2. evaluatieformulier item korte omschrijving incident plaats aard aard van proces bijzondere risico´s vinding
melding en alarmering
kwaliteit lokaal reeds getroffen maatregelen verdere maatregelen inzetafspraak met: opstellen schriftelijke risicoinventarisatie (checklist) bijzonderheden PD sterkte binnenring
sterkte buitenring
aanpak daadwerk. ontmanteling aanvullende sporenverzameling leider vervolgonderzoek: monsterneming door: afvalinzamelaar: overdracht PD aan: nazorg PD nazorg personeel blootstellingsregister PV-bevindingen
omschrijving
door rechercheren op melding burger op melding brandweer op melding politie anders, te weten … tijd melding tijd alarmering ter plaatse om: bijzonderheden opt.&geluidssign. ja / nee
niet nodig / einde inzet wel nodig ja (bijgevoegd) nee insp pol: ROGS / AGS: NFI: OvJ: RC: hovj pol: OVD brw: Gemeente: media: conform protocol anders: ja - neen
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
3
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
3. taakstelling LFO-expert 3.1.
algemeen
De taak en positie van de LFO-expert wordt begrepen binnen de geldende Handleiding Ontmantelen. Er is een LFO-expert politie en een LFO-expert brandweer, elk met eigen taakaccenten. Van de taaksplitsing tussen LFO-expert politie en LFO-expert brandweer kan worden afgezien bij kleinere incidenten, uiteraard onder het voorbehoud van wettelijke (on)bevoegdheden. Optredend als team zorgen de experts voor een ter plaatse functionele werkverdeling. Als uitgangspunt geldt: Indien als team wordt opgetreden fungeert de LFO-expert politie als teamleider en de LFO-brandweer als veiligheidsadviseur, behoudens de fase van stabilisatie en het geval dat een “pakkenteam” wordt ingezet. Voor de duur van die operatie ligt dan de teamleiding bij de LFO-expert brandweer. Experts LFO werken onder ambtseed of belofte. Met name voor LFO-experts brandweer waar deze ambtseed of belofte niet gebruikelijk is worden de antecedenten onderzocht en wordt de eed of gelofte afgenomen.
3.2.
taken in de ontmanteling
De LFO-expert: • adviseert telefonisch de functionaris(sen) van politie en/of brandweer omtrent de toestand op de plaats delict/plaats incident; • legt ter plaatse contact met de bevoegde functionarissen, waaronder de burgemeester of zijn plaatsvervanger, de rechter commissaris of officier van justitie, vanuit een adviserende rol; • brengt, samen met de plaatselijke autoriteiten, een risico-analyse en een aanvalsplan tot stand; • neemt desgevraagd de leiding over het inpandig optreden en over de hantering van het incident in de “binnenring”; • voert desgevraagd zelf de kerntaken tijdens de inpandige ontmanteling uit; • controleert op booby-traps; • legt (evt. in overleg met het NFI) het proces stil; • ziet toe op het behoud van resp. het niet vernietigen van sporen; • adviseert bij keuze van de afvalinzamelaar/-transporteur en bij het laden, transporteren, opslaan en/of vernietigen van materiaal; • adviseert omtrent de nazorg plaats delict / plaats incident; • evalueert de ontmanteling met betrokken functionarissen; • legt verslag ten behoeve van de LFO. Aanvullend voor de LFO-expert brandweer • adviseert de plaatselijke ROGS/AGS en OVD-brandweer; • verricht metingen naar relevante gevaarlijke (afval)stoffen en concentraties daarvan; • stelt vluchtwegen veilig; • geeft leiding aan eventueel inpandig in te zetten brandweereenheden; • verricht / ziet toe op / bewaakt de veiligheid tijdens alle noodzakelijke werkzaamheden tijdens de gehele operatie. Aanvullend voor de LFO-expert politie • adviseert de plaatselijke rechercheur TR/M en OVD-politie; • adviseert de officier van justitie / rechter-commissaris; • controleert de veiligheid rondom de plaats delict / plaats incident, tijdens de gehele operatie; • coördineert de sporenverzameling ten behoeve van de landelijke data-base, in afstemming met de plaatselijke OVD-politie en medewerkers van de Nationale Recherche en FIOD/ECD; • geeft indien gewenst leiding aan eventueel inpandig in te zetten politie-eenheden; • maakt proces-verbaal op, indien aan de orde in afstemming met de plaatselijk leider onderzoek.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
4
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
3.3.
taken in de preparatie
De LFO-expert: • draagt bij aan de voortdurende ontwikkeling van de LFO-kwaliteit, onder meer door verbetering van de Handleiding Ontmantelen; • draagt zorg voor de juiste staat en onderhoud van materieel en persoonlijke uitrusting; • draagt bij aan de beheersing van het LFO-budget; • draagt bij aan het collegiaal opleiden en oefenen van de LFO; • vertegenwoordigt op verzoek van de Coördinator de LFO in externe contacten.
3.4.
plaats in de organisatie
De LFO-expert: • rapporteert voor zijn LFO-werkzaamheden aan de Coördinator LFO; • neemt deel aan het LFO-werkoverleg.
3.5.
competenties en kwaliteitseisen
Hieronder zijn de kwaliteitseisen (competenties) voor de LFO-expert opgenomen, met een toespitsing naar LFO-expert politie resp. brandweer. algemeen De LFO-expert: • beheerst het vakgebied op bachelorniveau; • houdt actief het kennis- en competentieniveau op peil en is bereid aanvullende scholing en oefening op LFO-vakgebied te volgen; • kan snel schakelen tussen de verschillende aspecten en processen binnen een crisis; • treedt doortastend en probleemoplossend op en kan snel beslissingen nemen, ook onder tijdsdruk of risicodruk; • bewaakt systematisch de kwaliteit van het werk, prioriteert effectief en efficiënt de inzet van middelen en capaciteit; • is bereid op onregelmatige tijden beschikbaar en inzetbaar te zijn; • is bereid consignatiediensten te verrichten ten behoeve van de LFO, naast eventuele andere bezwarende dienstverplichtingen. vaktechnisch De LFO-expert: • draagt kennis van risico-analyse en preparatie, de methodiek van risico-inventarisatie, mogelijke preparatieve maatregelen en planbeoordeling in crisissituaties; • heeft veiligheidskennis en kan met daarvoor in aanmerking komende meetapparatuur en middelen werken en instructie geven; • heeft basiskennis van de Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen; • is gecertificeerd perslucht- en chemiepakdrager; • is bereid en in staat verantwoordelijkheid voor risicovolle situaties op zijn vakgebied op zich te nemen in nauwe samenwerking en in goed overleg met het bevoegd gezag en collega’s ter plaatse; • organiseert een veilige werkomgeving voor alle functionarissen ter plaatse; • heeft kennis van procestechnieken, productiemethoden binnen productie synthetische drugs en kan na een verkenning een aangetroffen situatie grotendeels inschatten; • draagt kennis van geïmproviseerde explosieven (boobytraps) • is zich bewust van het vertrouwelijk karakter van ontmantelingen en is bereid ingevolge de Wet Veiligheids Onderzoeken gecontroleerd te worden; • is in staat zijn eigen kennis over te dragen op collega’s. relationeel / bestuurlijk De LFO-expert: • communiceert duidelijk, eenduidig en effectief; • kan de meerwaarde van LFO vertalen ten gunste van aanvrager resp. een aanvraag met behoud van de relatie afwijzen;
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
5
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
• • • • •
• • •
geeft het belang van samenwerken gestalte door afstanden te verkleinen en door betrokkenen en verschillende belangen bij elkaar te brengen; positioneert zich als ontmantelingexpert en neemt hierin verschillende rollen (adviseur, leider, medewerker) aan, passend bij het moment en de situatie; heeft ervaring met integrale samenwerking met noodhulpstructuren in crisissituaties; heeft inzicht in de (eventueel) betrokken partners (gemeente, brandweer, IVW, ECD, etc.), in hun (on)mogelijkeden en verantwoordelijkheden en weet partners te vinden én te binden; heeft inzicht in de contextgevoeligheid ten aanzien van impact op de omgeving (openbare orde aspecten) en laat dit meewegen in de koersbepaling en adviseert bevoegd gezag ( of CTPI) in deze; kan in teamverband opereren, ook in minder duidelijke situaties; is in staat leiding te geven aan evaluatiegesprekken; legt actief verantwoording af naar bevoegd gezag en Coördinator LFO.
vaktechnisch, aanvullend politie De LFO-expert politie: • is (gecertificeerd) monsternamedeskundige (TRM ICR) dan wel vergelijkbaar of hoger niveau; • is op de hoogte van de monstername- en analysemogelijkheden en –methodes door het NFI / politielaboratorium Amsterdam-Amstelland; • is algemeen opsporingsambtenaar of BOA; • heeft forensisch technische én tactische kennis en kan inschatten of effectief sporenonderzoek noodzakelijk is dan wel kan deze criminalistische sporen veiligstellen voor TR-experts; • beschikt over PD-foto en videovaardigheden/-kwaliteiten; • kan maatregelen treffen voor monstername door NFI en afvoer door afvalinzamelaars; • heeft getrainde rijvaardigheid om zich in een (on)opvallend voertuig sneller dan gemiddeld (met gebruikmaking van ontheffing politie) naar een plaats delict te begeven; • kan de bevindingen helder in een proces-verbaal verwoorden. vaktechnisch, aanvullend brandweer De LFO-expert brandweer: • beschikt over het diploma hoofdbrandmeester (HBM) of vergelijkbaar niveau; • is in het bezit van het diploma Middelbaar Veiligheidskundige (MVK) of vergelijkbare opleiding; • heeft getrainde rijvaardigheid om zich in een opvallend voertuig sneller dan gemiddeld naar een plaats incident te begeven; • heeft voorts de volgende opleidingsmodules voltooid: -de aanvullende module hoofdbrandmeester ROGS/AGS; -de module hoofdbrandwacht /verkenner gevaarlijke stoffen, of de module onderbrandmeester / gevaarlijke stoffen; -module brandwacht 1e klasse / gaspakdrager of de aanvullende module instructeur gaspakdrager.
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
6
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
4. taakstelling Coördinator LFO Taken: externe taken vanuit de Landelijke Faciliteit: • het opzetten en in stand houden van het landelijke relatienetwerk; • het vertegenwoordigen van de Faciliteit in beleidsoverleg (ministeries, Raden, …); • het vertegenwoordigen van de Landelijke Faciliteit in operationele overlegvormen (gevaarlijke stoffen, drugsnetwerk); • het bevorderen van het regionale en gemeentelijke risicobewustzijn ten aanzien XTCproductieplaatsen en dumpingen; • het geven van voorlichting aan medewerkers van brandweer, politie, openbaar ministerie en gemeenten; • het verzorgen van het “contentbeheer” op de website “ontmantelen”; • het bevorderen van interregionale samenwerkingsverbanden, gericht op toenemende eigen kwaliteit en capaciteit per interregio. taken t.a.v. de Landelijke Faciliteit zelf: • het maken van afspraken met brandweer-kennisregio’s, het (mede) selecteren van inspecteurs; • het waar nodig tot stand brengen van (waakvlam-)overeenkomsten met ondersteunende diensten; • het realiseren van samenhang tussen de diensten en functionarissen die een bijdrage leveren aan de LFO (o.a. regiokorpsen van politie en regionale brandweerorganisaties, Nederlands Forensisch Instituut, Laboratorium Amsterdam, Inspectie Verkeer en Waterstaat Divisie Vervoer, Korps landelijke Politiediensten, Domeinen); • het voeren van werkoverleg; • het (doen) organiseren van opleidingen en oefeningen; • het (doen) verzorgen van logistieke ondersteuning bij grote inzetten; • het toezicht houden op de administratieve afhandeling van processen-verbaal; • het adviseren en ondersteunen van de landelijke sporendatabank, in goed overleg met het Kennis en Expertise Centrum NR en in afstemming met relevante partners; • de kwaliteitsborging, waaronder het organiseren van inzetevaluaties; • het vertalen van inzetervaringen in aanpassing van de handleiding Ontmantelen; • het houden van toezicht op aanschaf en onderhoud van materieel en materiaal; • het (doen) voeren van de personele-, materiële- en financiële administraties; • het bewaken van de begroting. 0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
7
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
5. Steunbetuigingen
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
8
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
5.1.
Vereniging Nederlandse Gemeenten
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
9
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
5.2.
Raad van Hoofdcommissarissen
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
10
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
5.3.
Raad van Regionaal Commandanten
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
11
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
6. herkennen van een productieplaats
Het herkennen van een productieplaats voor synthetische drugs (XTC) is niet altijd eenvoudig. XTC-productie is illegaal en de producent wil liever onopgemerkt blijven. Hieronder geven we een aantal handreikingen voor de herkenning. Bij vermoeden: raadpleeg altijd deskundigen en/of de LFO.
Denk bij het aantreffen van een mogelijke productieplaats aan de vijf A’s:
Aanhouden verdachten Alarmeren van deskundigen Afzetten terrein Afblijven Afwachten
Indien zeker is dat in het betreffend pand een laboratorium zit: • Niet naar binnen gaan. • Maak gebruik van praatprocedure (verdachten via omroepinstallatie naar buiten praten). • Vraag de laboranten of het proces in werking is en gebruik zijn kennis en medewerking om dat proces te stoppen. Laboranten willen meestal ook niet dat e.e.a. zal kunnen ontploffen. • Situatie bevriezen, niets uit- of aanschakelen of kranen en/of vrieskisten openen of sluiten. • Contact opnemen met LFO. • Denk aan de 5 A’s.
LOKATIE & OMGEVING Productieplaatsen voor XTC zijn zowel op het platte land als in de stad gevestigd. In boerenschuren, woonhuizen, garages en flatgebouwen. Er is daardoor weinig te zeggen over de omgeving en de plek en waar we productieplaatsen aantreffen. Veelal treffen we ze aan: • op industrieterreinen • bij boerderijen • in afgelegen gebouwen maar ook wel midden in de bebouwde kom.
film2_oo1 overzichtnacht
Locaties moeten voor de producent aan een aantal voorwaarden voldoen: • stromend water en elektriciteit aanwezig • goed af te sluiten • onopvallend • bereikbaar met grotere voertuigen.
xtcpadjedijk
Als er in een bouw mogelijk een productieplaats is, onderzoek dit dan van buitenaf. Ga niet naar binnen. Bekijk de directe omgeving en kijk zo mogelijk door een raam.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
12
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
AAN- EN AFVOER Een XTC-productieplaats is een kleine chemische fabriek. Er zit dus een logistiek verhaal omheen: aanvoer van grondstoffen en afvoer van producten en afval. Een productielocatie heeft meestal ingang waar grotere voertuigen (bestelbussen) naar binnen kunnen. De logistiek wordt veelal verzorgd met gehuurde, grotere, bestelbussen.
dscn 2752
In een bouw waar een fabriekje niet thuis hoort is een regelmatige aanvoer en afvoer van materiaal ongewoon. Zien we dat, dan is illegale activiteit en mogelijk xtckav2 XTC-productie aan de hand. Is er in de directe omgeving verdacht afval? Bij de XTCproductie komt afval vrij, dat veelal in vaten wordt afgevoerd.
DUMPINGEN almere e
Een dumping is makkelijk te herkennen. Vaak wordt het afval in vaten langs de weg of in het open veld gegooid, in de nachtelijke uren. Er worden kunststof en stalen vaten gebruikt; IBC’s; jerry-cans en gascyliners in diverse soorten in afmetingen. Het chemisch afval is zeer brandbaar. sterk bijtend en giftig.
dumping brettenpad2
Als er afval is gedumpt, dan was er ook een XTC-productieplaats. Mogelijk niet ver van de dumping. Bij lekkende verpakkingen altijd brandweer waarschuwen.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
13
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
GEUR De grondstoffen en de productielocatie geuren Anijsachtig. Meestal zijn ook oplosmiddelen (o.a. aceton) goed te ruiken. Daarom worden de kieren van ramen en deuren die niet worden gebruikt vaak afgedicht(purschuim). Men gebruikt wel afzuiginstallaties met koolstoffilters die afvoeren via het dak. Zo wordt de reuk hoog in de lucht gebracht.
DE PRODUCTIEPLAATS De productieplaats is veelal goed afgeschermd. Bijvoorbeeld een verborgen ruimte in loods/pand. Het moet goed bereikbaar zijn met grotere voertuigen, die onzichtbaar of binnen gelost en geladen kunnen worden. Elektriciteit en stromend water zijn noodzakelijk, de inkijkmogelijkheden zijn doorgaans geblindeerd. Als naar binnen kan worden gekeken dan kan er iets te zien zijn van voorraden of van de productieopstelling. In de productieruimte vaak heel rommelig en onoverzichtelijk, chaotisch. De ruimte kan zijn beveiligd met camera’s, alarminstallaties of booby traps.
dscn 0441
dscn 0174
F1000077
LET ALTIJD OP HET GEVAAR! ontploft xtc-lab2
Als er een redelijk vermoeden is, ga dan niet zelf verder aan de slag. Er is bij een XTC-productieplaats altijd gevaar voor giftige stoffen en gassen, brand en ontploffing. Neem contact op met de technische/-milieurecherche van politie of met de officier gevaarlijke stoffen van de brandweer. Deze kunnen de zaak nader bekijken en zo nodig de LFO inschakelen. sprintergasontploffing
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
14
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
7. handelen bij de ontdekking van een XTC-productieplaats Aanhouden verdachten Alarmeren deskundigen Afzetten plaats delict met lint Afblijven Afwachten
7.1.
herkenning
Het herkennen van een XTC- lab is niet eenvoudig. Er kan sprake zijn van bijvoorbeeld een productieplaats, een opslagplaats van chemicaliën of hardware of een tabletteerplaats enz. Meestal zijn diverse kenmerkende attributen aanwezig zoals: glazen kolven, verwarmingsmantels, kunststof vaten/jerrycans, metalen 60-200 litervaten, warmhuidplaatjes, mengapparaten, drukketels, vrieskisten, destilleerapparaten, poeders en pillen etc.
7.2.
gevaarlijke stoffen
Ook talrijke soorten gevaarlijke stoffen kunnen worden aangetroffen zoals: zuren en logen (zoutzuur, zwavelzuur, natronloog e.d.), oplosmiddelen (aceton, ether, methanol e.d.), reactieve stoffen (ammoniak, raney nickel, natrium e.d.), en andere gevaarlijke (afval)stoffen (kwikafval). Alle stoffen kunnen uiterst giftig, brandbaar, bijtend, giftig, explosief of reactief zijn. Deze stoffen kunnen opgeslagen zijn in diverse verpakkingsmaterialen zoals kunststof verpakkingen van doorgaans 10, 20, 25 of 200 liter. Daarnaast zorgt de aanwezigheid van diverse soorten gassen in stalen drukhouders in diverse maten onder hoge druk voor een extra gevaarzetting. Met nadruk wordt er op gewezen dat nagenoeg nooit op buitenzijde van de verpakking de juiste gevaarsetikettering wordt aangetroffen: wat er opstaat zit er dus vaak niet in! Meten is dus pas weten!
7.3.
doen
•
Indien men een pand betreedt waar zich een productieplaats zou kunnen bevinden: gebruik altijd explosie/zuurstof meters om explosieve mengsels te detecteren en het zuurstofgehalte (besloten ruimten!) te monitoren.
•
Draag bij binnentreden altijd beschermende handschoenen en kleding (overall).
•
Lijkt het een productieplaats, verlaat dan het pand onmiddellijk in afwachting deskundige ondersteuning.
•
Alarmeer direct de ROGS/AGS brandweer èn de technische recherche/milieuspecialisten van politie. Normaliter zullen dezen de LFO raadplegen en zo nodig inschakelen voor daadwerkelijke ondersteuning.
•
Verlaat het object, zet het af met lint, draag zorg voor permanente afzetting en wacht op deskundige ondersteuning.
7.4.
niet doen
•
Schakel nooit de elektriciteit uit (hoofdschakelaar). Door het uitschakelen van de stroom kunnen koelwaterpompen, mixers, afzuiging e.d. stil komen te liggen. Daardoor kunnen processen uit de hand lopen, met binnen enige tijd een brand of een explosie tot gevolg. Daarnaast kan essentieel bewijsmateriaal worden vernietigd.
•
Draai geen kranen dicht. Door het afsluiten van een kraan kan een koelingproces onderbroken worden met fatale gevolgen zoals een brand of explosie. Verwijder evenmin slangen uit jerrycans of glaswerk.
•
Open geen vrieskisten of koelkasten. Eventueel in de vrieskist aanwezige jerrycans met chemicaliën veroorzaken dampen of gassen die kunnen exploderen. Bovendien bestaat de
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
15
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
mogelijkheid dat hoge concentraties van gassen of dampen worden ingeademd met ernstige kans op gezondheidsschade bij openen zonder adembescherming. •
Ontsteek geen verlichting door schakelaars aan te zetten. Verlichting kan gesaboteerd zijn of vonkvorming veroorzaken.
•
Ga niet “alvast” zelf aan de slag, door bijvoorbeeld een afvalinzamelaar te bellen of de plaats delict op foto of video vast te leggen.
•
Geef geen rondleiding aan autoriteiten (burgemeester, officier van justitie, …).
7.5.
taken politie
Bij het aantreffen van een productieplaats heeft de regiopolitie de volgende taken: verdachten Indien op- of rond de plaats delict verdachten worden aangetroffen, dan zal de regiopolitie deze direct aanhouden, verhoren en daarvan PV opmaken. Aangetroffen getuigen worden gehoord, er wordt een buurtonderzoek ingesteld. bevriezing en beveiliging gebied De regiopolitie zal het gebied rondom de locatie beveiligen en bevriezen, om sporenverlies en risico’s te voorkomen. Indien het productieproces operationeel is gebeurt dit bij voorkeur met ondersteuning van de LFO. inzet technische recherche / milieuspecialist van regiopolitie Deze functionaris zal, samen met de ROGS/AGS-brandweer het object inspecteren en zo nodig besluiten de LFO in te schakelen. Tijdens de ontmanteling zal in veel gevallen inzet van regionale technische recherche nodig zijn voor de vastlegging van sporen. Dit, in overleg met de LFO-expert politie. inzet hulpofficier en schrijver/griffier Tijdens de ontmanteling vindt op de plaats delict een doorzoeking ter inbeslagneming plaats. Daarom is een hulpofficier van justitie noodzakelijk en een schrijver voor vastlegging van zaken als basis voor het proces-verbaal. Deze schrijver treedt ook op als verbalisant voor inbeslagname en verwerking in BPS/X-pol. (N.B.: De LFO-expert politie neemt zelf nooit in beslag op een plaats delict).
7.6.
taken brandweer
inzet ROGS / AGS Deze functionaris zal, samen met de technische recherche / milieuspecialist van regiopolitie het object inspecteren en zo nodig besluiten de LFO in te schakelen. inzet stand-by eenheid Indien de ROGS/AGS een risico op brand- of explosie aanwezig acht zal de lokale brandweer een tankautospuit stand-by houden. chemiepakdragers In bijzondere gevallen kan tijdens de ontmanteling, op aanwijzing van de LFO-Expert, de inzet van lokale chemiepakdragers en een ontsmettingseenheid noodzakelijk zijn.
7.7.
taken gemeente
contactpersoon burgemeester Omdat het gezag over de openbare orde en de veiligheid bij de burgemeester berust, zal de gemeente voor de duur van de ontmanteling een contactpersoon aanwijzen. Bij grotere incidenten zal de burgemeester zich ter plaatse op de hoogte stellen. opdracht tot berging en vernietiging Nadat de zaak is gestabiliseerd en de sporen zijn veiliggesteld start de demontage en afvoer.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
16
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
nazorg plaats incident / plaats delict De gemeente zal na afloop van de ontmanteling de nazorg voor de plaats incident / plaats delict op zich nemen. openbaar ministerie Het parket zorgt voor een aanspreekpunt in de persoon van een officier van justitie. Deze neemt de verantwoordelijkheid voor de strafrechtelijke aspecten op zich. De officier neemt de beslissing tot het al dan niet starten van een locatiegericht strafrechtelijk onderzoek en het daartoe behorende besluit tot (aanvullende) sporenverzameling
7.8.
logistieke aspecten
verzorging Een ontmanteling kost minimaal vier uren vanaf de daadwerkelijke start. Bij een omvangrijke productieplaats kan dit zelfs meerdere dagen duren. De plaatselijke politie en brandweer zullen dus rekening houden met voeding en met aflossing (logistieke ondersteuning, nachtelijke bewaking plaats incident, aflossing hovj, TR en notulist enz.). 0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
17
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
8. bereikbaarheid en beschikbaarheid 8.1.
LFO-experts
Deze bereikbaarheidsregeling sluit aan op het protocol alarmering LFO. De bereikbaarheid van LFO-experts is voor de meldkamer éénduidig: deze loopt via een telefoonnummer dat staat doorgeschakeld naar de dienstdoende LFO-Politie (LFO-P). LFO-P verzorgt het telefonische contact met de melder. LFO expert politie beoordeelt de situatie en neemt afhankelijk van de omvang contact op met andere LFO-experts. De LFO expert brandweer: tijdens avond en nacht: de expert die bereikbaar en beschikbaar is; overdag: de dichtstbijzijnde kennisregio. De LFO-expert politie: de expert die, gezien de ligging, de kortste aanrijtijd zal hebben. Indien LFO-inzet noodzakelijk is, dan wordt deze bij voorkeur op afspraak in de dagperiode geplaatst, met 4 uur ruimte voor preparatie.
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
18
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
9. protocol alarmering LFO De eerst te alarmeren LFO-expert is de LFO-politie (LFO-P). LFO-P alarmeert de LFO-brandweer (LFO-B). LFO-P en LFO-B werken samen de alarmrol af. nr 1
communicatie melder 1 meldkamer
actie alarmering LFO-P
opmerkingen meldkamer vraagt: -naam, tel.nr. en en functie melder -plaats -aard van de toestand 2 meldkamer LFO-expert via LFO-nummer & doorschakeling GSM 3 LFO-P melder informatie -expert komt tot een beoordeling van het inwinnen en spoedeisend karakter van inzet LFO; adviseren -expert en melder maken werkafspraak: a) LFO niet ter plaatse, of b) LFO komt later, op afspraak ter plaatse, of c) LFO komt met spoed ter plaatse Indien c, dan beoordeelt de expert de aard van de uitruk P1, P2, P3.** 3 LFO-P LFO-B alarmering en werken alarmrol af: informatie• vooralarm NFI uitwisseling • vooralarm FIOD-ECD • vooralarm K&E Unit Zuid NR • kennisgeving Coördinator LFO 4 LFO-P [& B] ‘ter plaatse’ -start inzet LFO * De meldkamer kan in de loop van het inzetproces opnieuw worden ingeschakeld voor logistieke steun. ** Richtlijnen voor het rijden onder een prioriteit 1, 2 of 3 uitruk (P1, P2, P3). type P1 P2
P3
aard van de toestand -grote en directe veiligheidsrisico´s -beperkte directe veiligheidsrisico´s -politie wil binnentreden of is reeds binnengetreden -productieplaats is bekend -ontmanteling “op afspraak”
rij-kenmerken grote spoed, met optische en geluidssignalen geen grote spoed, wel direct vertrekken
normaal
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
19
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
10.
inzetcriteria LFO
Het protocol alarmering LFO kent vijf mogelijkheden, naast de telefonische advisering: • geen inzet (O) • inzet op afspraak (P3) • spoed (P2) • grote spoed (P1) • grote inzet (P+) Deze mogelijkheden zijn gekoppeld aan typeringen van het delict / het incident volgens onderstaand schema. N.B.: Onder een ´productieplaats´ wordt verstaan: een al dan niet in werking zijnde plaats van chemische vervaardiging of bewerking van synthetische drugs, alsmede de bijbehorende apparatuur en de opslag van grondstoffen, halfproducten, eindproducten of afvalstoffen. Kortheidshalve wordt onder productieplaatsen mede verstaan: onderdelen van productieplaatsen, zoals delen of resten van laboratoria, voorraden chemicaliën in statische of dynamische opslag, dumpplaatsen en tabletteerplaatsen. code incidenttypering P1 -operationele productieplaats -complexe milieu- en gezondheidsbedreigende dumping van XTC-afval
P2
gewezen locatie
P2
tabletteerinrichting
P3
productieplaatsuitrusting
P3
dumping zonder complexe milieu- en gezondheidsbedreigende situatie op afspraak
P3
P+
zeer omvangrijke toestand
nadere omschrijving Een in bedrijf zijnde productieplaats waar synthese plaats vindt of net heeft plaatsgevonden; dan wel waar een zeer risicovolle opslag van chemicaliën en/of drukhouders aangetroffen is. Ook indien aangetroffen na brand of explosie. Locatie waar blijkens aangetroffen attributen en chemicaliën productie heeft plaatsgevonden of nog moet gaan plaatsvinden. Bijvoorbeeld complete productieopstellingen in een locatie. Locatie waar uitsluitend tabletten worden vervaardigd en/of verpakt of anderszins een verdere bewerking plaats vindt na de synthese. In beslag genomen productie-uitrusting (hardware), niet te koppelen aan een locatie waar een synthese heeft plaatsgevonden. Bijvoorbeeld in voertuig gereed voor transport. Dumpingen van gevaarlijke (afval)stoffen op openbare plaatsen. Geen sprake van lekkende verpakkingen; beperkte omvang. Dit betreft een bestelde klus naar aanleiding van bijvoorbeeld een recherche onderzoek. Op een vastgelegd tijdstip wordt een briefing gehouden op een uitgangsstelling of politiebureau. Locatie, doorgaans van type P1/P2, die wordt gekenmerkt door omvangrijke hoeveelheden productiemiddelen en chemicaliën.
inzet LFO-E NFI FIOD-ECD K&E
idem
LFO-P K&E
LFO-P K&E
LFO-P
naar omstandigheden
LFO-E NFI TEAM CLFO FIOD-ECD K&E LFO-E = LFO-experts; LFO-P = LFO expert Politie; NFI = Nederlands Forensisch Instituut FIOD-ECD = Toezichthouders FIOD-ECD; TEAM= team chemiepakdragers; CLFO = Coördinator LFO 0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
20
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
11.
de LFO-voorwaarden
opdrachtgever De opdrachtgever tot een inzet van de LFO is de plaatselijke autoriteit van gemeente, brandweer, politie of openbaar ministerie. De LFO rukt niet uit op alarmering van burgers, doch uitsluitend op informatie van: • een officier van dienst of officier resp. adviseur ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen van brandweer, of • een officier van dienst of (milieu)technisch rechercheur van politie, tevens hulpofficier van justitie. verantwoordelijkheid De verantwoordelijkheid voor de ontmanteling blijft bij de plaatselijk leider. De LFO-experts adviseren en ondersteunen deze plaatselijk leider: • voor de brandweer is dat de burgemeester of de officier van dienst brandweer, • voor de politie de officier van justitie resp. rechter-commissaris of de officier van dienst politie tevens hulpofficier van justitie, • voor de gemeente de burgemeester of de betrokken aanwezige ambtenaar. veiligheid De LFO-expert zal in zijn advisering de persoonlijke veiligheid van het personeel zwaar gewicht toekennen. De LFO-expert kan zich terugtrekken indien de werkwijze ter plaatse niet voldoet aan de veiligheidseisen. kosten De kosten, verbonden aan de inzet van de LFO-experts en het Nederlands Forensisch Instituut worden gedragen door de Rijksoverheid. De overige kosten zijn, conform de wettelijke voorschriften, voor rekening van: a. de plaatselijke autoriteiten; dit betreft onder meer: • de inzet van brandweer en politie, anders dan de LFO-experts, • de inzet van gemeentepersoneel , • de kosten van berging, afvoer, transport, eventuele (tijdelijke) opslag en vernietiging/verwerking van materialen en chemicaliën, • de logistieke kosten op de plaats incident, b. het Openbaar Ministerie: • de kosten van eventueel beslag. 0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
21
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
12.
inzetplan
Bij het opstellen van het inzetplan worden de volgende aspecten besproken (indien van toepassing):
actie algemeen informeren burgemeester informeren officier van justitie alarmeren NFI waarschuwen afvalinzamelaar
in te zetten eenheden
actie door
buitenring bewaking buitenring stand-by blusvoertuig media-handling verbindingen voeding aflossing binnenring verkenning stabilisatie sporenverzameling ev: lokale sporenverzameling demontage beslag / veiligstellen transport, vernietiging / opslag transportgereed maken inladen en afvoeren vernietiging begeleiding transport evaluatie
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
22
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
13.
rol van de officier van justitie
de risico´s van een productieplaats van synthetische drugs Om synthetische drugs te kunnen maken is een aantal chemicaliën nodig, die in de productieplaats worden omgezet in de drug. Deze chemicaliën vormen een aanzienlijk risico voor de veiligheid en de gezondheid. Productie van drugs is verboden, het gaat dus om een illegaal circuit. De producenten houden zich niet aan de veiligheidsvoorschriften. Dat geldt voor de hele inrichting van het “laboratorium” en voor de voorraden chemicaliën. “Wat er op staat is niet hetzelfde als wat er in zit”. Bij onoordeelkundig benaderen van een productieplaats kan brand ontstaan en kunnen zich explosies voordoen. Damp- en gasvorming en aanraking met de chemicaliën kan gezondheidsschade opleveren voor personeel dat onvoldoende beschermd het pand betreedt. een productieplaats in uw zorggebied Indien in uw zorggebied een productieplaats van synthetische drugs of aanverwant incident wordt ontdekt zal als regel de regionaal brandweerofficier resp. adviseur gevaarlijke stoffen en/of een functionaris van de technische recherche ter plaatse worden geroepen. Deze kan de LFO alarmeren. In de werkprocedure van de LFO is voorzien dat altijd een hulpofficier van justitie ter plaatse komt en in veel gevallen een officier van justitie. u gaat ter plaatse Indien u ter plaatse gaat zult u zien dat de plaats is of wordt afgezet in twee cirkels: • een “buitencirkel” voor alle bevoegde functionarissen die niet –op enig moment - uitvoerend met de ontmanteling bezig zijn, • een “binnencirkel” voor alle functionarissen die – op enig moment – de ontmanteling uitvoeren. U wordt verwacht in de buitencirkel. De LFO-functionarissen hebben de opdracht allen die niet uitvoerend met de ontmanteling zelf bezig zijn de toegang tot de binnencirkel te ontzeggen. Dit met het oog op de veiligheid en op het behoud van sporen. U kunt hen helpen door deze regel te ondersteunen in het geval functionarissen in strijd met dat uitgangspunt de binnencirkel willen betreden. Nadat de risico´s in de productieplaats zijn weggenomen kunt u de binnencirkel betreden om leiding te geven aan het (sporen)onderzoek. landelijk sporenpakket en monsterneming Elke productieplaats wordt onderzocht op een landelijk vastgesteld pakket sporen. Deze sporen worden normaliter door K&E van de Unit Informatie Nationale Recherche en toezichthouders van FIOD-ECD verzameld en dragen bij aan de (inter)nationale opsporing van verdachten die zich met de productie van synthetische drugs bezighouden, bijvoorbeeld door de levering van hardware en van chemicaliën (precursoren). De verzamelde gegevens staan ter beschikking van lokale politie, andere opsporingseenheden zoals Nationale Recherche, FIOD-ECD en Europol. plaatselijk sporenpakket Het is ook mogelijk om, daarnaast, sporen van eventuele plaatselijke betekenis veilig te stellen. Dit wordt alleen gedaan indien de officier van justitie opdracht geeft tot het instellen van een locatiegericht onderzoek. Deze beslissing is dus aan u, in overleg met de plaatselijke recherchechef van regiopolitie. De regiopolitie dient dan een leider onderzoek aan te wijzen die de contacten met de LFO onderhoudt. inbeslagneming In het verleden is in dergelijke gevallen nogal eens gekozen voor een omvangrijke beslaglegging op de chemicaliën en op de machinerieën. In de praktijk blijkt dat weinig zinvol, terwijl daar voor justitie zeer hoge kosten voor transport, opslag en – uiteindelijk – hertransport en vernietiging tegenover staan. Daarom wordt aanbevolen om te volstaan met gekwalificeerde monsterneming. De bulk kan vervolgens direct worden afgevoerd van voor vernietiging. Serieuze opbrengsten behoeven bij verkoop niet te worden verwacht en er is het risico van hergebruik in het criminele circuit. De monsterneming geschiedt op aanwijzing van – en veelal door – het Nederlands Forensisch Instituut.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
23
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
strafrechtelijke nazorg De LFO levert na afloop van de ontmanteling een proces-verbaal aan, waarin de aangetroffen toestand wordt beschreven, waaronder het productieproces. De analyses van het NFI worden afzonderlijk aangeleverd. Gelet op de landelijke taak en het landelijk overzicht van LFO kan LFO adviseren omtrent de noodzaak tot nader onderzoek en de mogelijke verbanden met andere onderzoeken, over eventueel lokaal strafrechtelijk vervolg. LFO heeft zelf geen opsporingstaak. andere autoriteiten Omdat ook de openbare orde en veiligheid in het geding zijn zal veelal de burgemeester ter plaatse komen. Deze wordt verwacht in de “buitenring” en kan, zodra het sporenonderzoek is afgerond, de plaats incident desgewenst inspecteren. Het komt de duidelijkheid ten goede indien u als gezagdragers onderling even afstemt. Bij grote incidenten ligt een “zeshoeksoverleg” voor de hand: burgemeester, officier van justitie, politie, brandweer, gemeente, LFO. 0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
24
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
14.
rol van de burgemeester
de risico´s van een productieplaats van synthetische drugs Om synthetische drugs te kunnen maken is een aantal chemicaliën nodig, die in de productieplaats worden omgezet in de drug. Deze chemicaliën vormen een aanzienlijk risico voor de veiligheid en de gezondheid. Productie van drugs is verboden, het gaat dus om een illegaal circuit. De producenten houden zich niet aan de veiligheidsvoorschriften. Dat geldt voor de hele inrichting van het “laboratorium” en voor de voorraden chemicaliën. “Wat er op staat is niet hetzelfde als wat er in zit”. Bij onoordeelkundig benaderen van een productieplaats kan brand ontstaan en kunnen zich explosies voordoen. Damp- en gasvorming en aanraking met de chemicaliën kan gezondheidsschade opleveren voor personeel dat onvoldoende beschermd het pand betreedt. een productieplaats in uw gemeente Indien in uw gemeente een productieplaats van synthetische drugs of aanverwant incident wordt ontdekt zal doorgaans de regionaal officier resp. adviseur gevaarlijke stoffen en/of een functionaris van de technische recherche ter plaatse worden geroepen. Deze kan de LFO alarmeren. In de werkprocedure van de LFO is voorzien dat de burgemeester wordt geïnformeerd. U kunt in dat geval handelen zoals bij de code “middelbrand”. U kunt zelf ter plaatse gaan, of een vertegenwoordiger aanwijzen. Voor de inzet van politie en brandweer is uw vertegenwoordiging veelal reeds geregeld via de officier van dienst. Er is echter ook een gemeentelijk vertegenwoordiger nodig, om de gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden in te vullen. u gaat ter plaatse Indien u ter plaatse gaat zult u zien dat de plaats is of wordt afgezet in twee cirkels: • een “buitencirkel” voor alle bevoegde functionarissen die niet –op enig moment - uitvoerend met de ontmanteling bezig zijn, • een “binnencirkel” voor alle functionarissen die – op enig moment – de ontmanteling uitvoeren. U wordt verwacht in de buitencirkel. De LFO-functionarissen hebben de opdracht allen die niet uitvoerend met de ontmanteling zelf bezig zijn de toegang tot de binnencirkel te ontzeggen. Dit met het oog op de veiligheid en op het behoud van sporen. U kunt hen helpen door deze regel te ondersteunen in het geval functionarissen in strijd met dat uitgangspunt de binnencirkel willen betreden. andere autoriteiten Gezien het strafrechtelijke karakter van de zaak zal veelal ook een officier van justitie of rechtercommissaris ter plaatse zijn. Het komt de duidelijkheid ten goede indien u als gezagdragers onderling even afstemt. Bij grote incidenten ligt een “zeshoeksoverleg” voor de hand: burgemeester, officier van justitie, politie, brandweer, gemeente, LFO. nazorg Zodra het sporenonderzoek is afgerond kunt u de plaats incident desgewenst inspecteren. U dient er attent op te zijn dat de nazorg primair een zaak is voor de gemeente. 0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
25
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
15.
stabilisatie plaats incident met beperkte inzet
Hieronder is de hoofdfase 5 “beveiliging en stabilisatie” in stappen aangegeven. De productieplaats is kleinschalig en zal ontmanteld kunnen worden zonder verdere ondersteuning. Indien de LFO-experts als team optreden ligt de leiding in deze fase bij de LFO-expert brandweer. De inzet is in beschermende kleding inclusief adembescherming. De inzet is gericht op een verkenning, het stabiliseren en toegankelijk maken voor de overige aangewezen instanties welke elk hun taak hebben bij de ontmanteling. √
WERKZAAMHEDEN STAP 5A leiding overnemen van LFO-E politie besmet gebied bepalen en afzetten met geel/zwart lint noodontsmetting gereedmaken m.b.v. TS brandweer chemiepak gereedmaken of uitrukkleding met chemieoverall ademlucht gereedmaken meetapparatuur en warmtebeeldcamera gereedmaken en testen (explosie/zuurstofmeter, PID meter o.a. methylamine instellen) kleding aantrekken en inzet gereedmaken verbindingen testen aanvang inzet noteren controle op boobytraps gasdetectie en concentratie methylamine bepalen (video) beelden maken met warmtebeeldcamera (op IR stand of gewone stand) e 2 vluchtweg realiseren proces stilleggen aftappen en/of afdoppen open bronnen ventileren terugkeren einde inzet noteren
UIT TE VOEREN DOOR LFO-E brandweer LFO-E brandweer plaatselijke brandweer met OVD/ROGS/AGS LFO-E brandweer LFO-E brandweer LFO-E brandweer
LFO-E brandweer Plotter gem. brandweer LFO-E politie LFO-E brandweer LFO-E brandweer LFO-E brandweer LFO-E politie LFO-E politie LFO-E brandweer Plotter
Na wisseling van ademlucht en het uitbrengen van verslag aan degene die buiten het object staan wordt overgegaan op stap 5B i.v.m.aanvullende en controlerende werkzaamheden. √
WERKZAAMHEDEN STAP 5B aanvang inzet noteren eventuele vrieskisten veiligstellen (zie beperkte inzet vrieskisten en vrieskasten ) controle op explosieve dampen simultaantest uitvoeren (indien noodzakelijk) overige metingen uitvoeren opschriften chemicaliën doorgeven (filmen) aanvullende beelden maken met warmtebeeldcamera op normale weergave eventueel Ph meting verrichten einde inzet noteren beoordeling situatie als stabiel sein “veilig” geven leiding overdragen aan LFO-E politie
UIT TE VOEREN DOOR Plotter gem. brandweer LFO-E brandweer en LFO-E politie LFO-E brandweer LFO-E brandweer LFO-E brandweer LFO-E politie LFO-E brandweer LFO-E brandweer of LFO-E politie Plotter gem. brandweer LFO-E brandweer LFO-E brandweer SSO brandweer
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
26
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
deelprotocol vrieskisten beperkte inzet vrieskisten en vrieskasten √
WERKZAAMHEDEN VRIESKIST stekker uit het stopcontact verwijderen deksel voorzichtig openen explosiegevaar meten indien meter in alarm: klep openlaten en afwachten tot situatie veilig genoeg is. < 10% LEL inspectie in de vrieskist en doorgeven aan Lima etiketten doorgeven aan Lima
UIT TE VOEREN DOOR LFO-E politie LFO-E politie LFO-E brandweer LFO-E politie LFO-E politie LFO-E politie
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
27
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
16.
stabilisatie plaats incident met grote inzet
Hieronder is de hoofdfase 5 “beveiliging en stabilisatie” in stappen aangegeven. De productieplaats is grootschalig. Bij de ontmanteling wordt een team van chemiepakdragers ingezet. De algehele leiding ligt in deze fase bij de LFO-expert brandweer. De inzet is in beschermende kleding inclusief adembescherming en is gericht op een verkenning, het stabiliseren en toegankelijk maken voor de overige aangewezen instanties welke elk hun taak hebben bij de ontmanteling. √
WERKZAAMHEDEN STAP 5A leiding overnemen van LFO-E politie besmet gebied bepalen en afzetten met geel/zwart lint noodontsmetting gereedmaken m.b.v. TS brandweer (afkoten vermijden) chemiepak gereedmaken of uitrukkleding met chemieoverall ademlucht gereedmaken meetapparatuur en warmtebeeldcamera gereedmaken en testen (explosie/zuurstofmeter, PID meter o.a. methylamine instellen) kleding aantrekken en inzet gereedmaken verbindingen testen aanvang inzet noteren controle op boobytraps gasdetectie en concentratie methylamine bepalen (video) beelden maken met warmtebeeldcamera (op IR stand of gewone stand) e 2 vluchtweg realiseren proces stilleggen aftappen en/of afdoppen open bronnen ventileren terugkeren einde inzet noteren
UIT TE VOEREN DOOR LFO-E brandweer LFO-E brandweer
LEIDING
ontsmettingsploeg (Oscar)
Oscar
LFO-E brandweer (+advies ROGS/AGS) lopers politie en brandweer (mogelijk + LFO-E politie) lopers politie en brandweer, Lima, LFO-E brandweer
Lima
lopers
Lima
plotter lopers politie lopers brandweer lopers brandweer
Lima Lima Lima LFO-E brandweer
lopers brandweer lopers politie
Lima LFO-E brandweer + LFO-E politie Lima Lima Lima + Oscar
lopers politie lopers brandweer plotter
Lima+LFO-E brandweer Lima
Na wisseling van ademlucht en het uitbrengen van verslag aan degene die buiten het object staan wordt overgegaan op stap 5B i.v.m.aanvullende en controlerende werkzaamheden.
√
WERKZAAMHEDEN STAP 5B aanvang inzet noteren eventuele vrieskisten veiligstellen (zie grote inzet vrieskisten en vrieskasten ) controle op explosieve dampen simultaantest uitvoeren (indien noodzakelijk) overige metingen uitvoeren
UIT TE VOEREN DOOR plotter lopers politie
opschriften chemicaliën doorgeven (filmen) aanvullende beelden maken met warmtebeeldcamera op normale weergave eventueel Ph meting verrichten
lopers brandweer en politie lopers brandweer
LEIDING Lima Lima, LFO-E brandweer Lima, SSO Lima Lima, LFO-E brandweer Lima LFO-E brandweer
lopers brandweer en politie
Lima
lopers brandweer lopers brandweer lopers brandweer
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
28
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
einde inzet noteren beoordeling situatie als stabiel sein “veilig” geven leiding overdragen aan LFO-E politie
plotter LFO-E brandweer en politie LFO-E brandweer LFO-E brandweer
Lima LFO-E brandweer
WERKZAAMHEDEN VRIESKIST stekker uit het stopcontact verwijderen
UIT TE VOEREN DOOR lopers politie
deksel openen (let ook op boobytraps) controle op explosiegevaar indien meter in alarm: klep openlaten en afwachten tot situatie veilig genoeg is. < 10% LEL inspectie in de vrieskist en doorgeven aan Lima etiketten doorgeven aan Lima
lopers politie lopers brandweer
LEIDING Lima, LFO-E brandweer Lima Lima
lopers politie lopers politie
Lima Lima
deelprotocol vrieskisten grote inzet vrieskisten en vrieskasten √
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
29
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
17.
werkwijze bij monsterneming
1. Doelen en achtergronden. 2. Monsternamemiddelen en methoden. 3. Verpakkingsmaterialen en coderingen.
17.1. doelen en achtergronden In het algemeen kent "Monstername" twee aspecten. 1. De monsterselectie: het bepalen uit welke van de vaak vele honderden aanwezige artikelen een monster moet worden genomen. Doorgaans moet hiervoor een (globaal) plan gemaakt worden, de monsternamestrategie. 2. Het feitelijk nemen van een of meerdere monsters (de monsterneming).
17.2. monsternamestrategie • • •
• •
Men accepteert van tevoren dat geen volledig onderzoek wordt uitgevoerd. Het aantal monsters moet om efficiëntieredenen zo beperkt mogelijk zijn. In zijn algemeenheid geldt dat de meerwaarde van een volgend monster op moet wegen tegen het meerwerk. Het aantal monsters wordt bepaald door het doel. In een illegale productieplaats is als regel geen sprake van "random" sampling. Dit betekent dat niet willekeurige monsters worden genomen, maar uitgezochte monsters. De monstername is dus niet aselect, maar tactisch / strategisch. De keuze der monsters is een samenspel tussen TR/verbalisant, forensisch laboratorium (NFI) en opdrachtgevers. De monstername en het chemisch onderzoek leiden uiteindelijk tot een deskundigenrapportage. De keuze der monsters moet erop aansluiten dat er een logische rapportage kan worden opgezet. Bij de deskundigen rapportages kan ook gebruik worden gemaakt van andere waarnemingen dan chemische, bv.op grond van beschrijvingen.
17.3. mogelijke vraagstellingen De vragen die men bij een illegaal laboratorium d.m.v. chemisch onderzoek (mede) zou willen beantwoorden zijn, in oplopende moeilijkheidsgraad: 1. Is er een verdovend middel aanwezig? 2. Is er sprake van vervaardiging van verdovende middelen? 3. Is er sprake van voornemen tot vervaardiging van verdovende middelen? 4. Wat is er aan eindproducten aanwezig? 5. Wat is de kwaliteit van deze eindproducten (gehaltebepaling)? 6. Wat zou er potentieel aan eindproduct vervaardigd kunnen worden uit de aanwezige tussenproducten en/of grondstoffen? 7. Wat is er mogelijk geproduceerd op grond van aangetroffen lege vaten en/of afval? In essentie bepaalt de vraagstelling hoe er bemonsterd dient te worden. Gelet op de grote inspanningen dient nadrukkelijk met de OvJ afgestemd te worden welke oogmerken deze heeft voor de uiteindelijke vervolging.
17.4. monsternamestrategie aangepast op vraagstelling De complexiteit neemt van 1 tot 7 toe. De vraagstellingen ad 3,4,6 en 7 kunnen niet met voldoende overtuiging worden gedaan indien de NFI onderzoeker niet zelf ter plaatse de monsterselectie heeft uitgevoerd. 1. Is er een verdovend middel aanwezig? De aanwezigheid van een verdovend middel vergt in feite niet meer dan een beperkt aantal monsters van een eindproduct.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
30
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
2. Is er sprake van vervaardiging van verdovende middelen? Voor de conclusie dat van productie (Opiumwet: "vervaardiging") sprake is, is de aanwezigheid van eindproduct, zelfs in sporenhoeveelheden, in elk geval voor de rapportage zeer gemakkelijk. Verder is het bevorderlijk als de hele lijn van productie aangetoond kan worden; dit betekent de aanwezigheid van: 1. (desnoods sporen van) de essentiële grondstoffen; 2. enkele hulpstoffen zoals oplosmiddelen, zuren: 3. een reactiemengsel, waarin met de tussenproducten of (ruwe) eindproducten en/of gezuiverde eindproducten: 4. een vat of mengsel dat relatie heeft met de kristalliseerstap: 5. afvalproducten van een van de reactiestappen: 6. een verzameling "hardware" welke gebruikt is of gebruikt kan worden bij de vervaardiging of latere bewerking. 7. aantekeningen (al dan niet in klad), met namen, formules, codes, of getallen, die wijzen op een recept, een tijdsduur, een frequentie. 3. Is er sprake van voornemen tot vervaardiging van verdovende middelen? Zie 2, maar door ontbreken van eindproduct zal veel "dieper" gegaan moeten worden. 4. Wat is er aan eindproducten aanwezig? Vooral de gewichtsbepaling van de eindproducten is hier van belang. Verder dient rekening te worden gehouden met de hoeveelheid van gezuiverd eindproduct, dat nog niet gekristalliseerd is. 5. Wat is de kwaliteit van deze eindproducten (gehaltebepaling)? Dit vereist een drooggewichtvaststelling en een gehaltebepaling op de gedroogde stof. In elk geval dient het laboratoriummonster tussen monstername en laboratoriumanalyse niet te kunnen drogen, m.a.w. een luchtdichte verpakking is noodzakelijk. 6. Wat zou er potentieel aan eindproduct vervaardigd kunnen worden uit de aanwezige tussenproducten en/of grondstoffen? Dit vereist een beschrijving van de grootte van de vaten en van de hoeveelheid materiaal die erin wordt aangetroffen. Met name richte men zich op de vaten het dichtste bij het eindproduct, en daarna het proces "teruggaand" bemonsteren. Uiteindelijk komt men aan de hoeveelheid grondstof. 7. Wat is er mogelijk geproduceerd op grond van aangetroffen lege vaten en/of afval? Dit is een heel lastig gebied omdat lege vaten waarin mogelijk grondstof heeft gezeten heel vaak worden opgevuld met afval. In de praktijk betreft het hier vaak een bonte verzameling. Daarom moet men zich vaak beperken tot het maken van een -op het oog- logische ordening. Deze kan dan in aantallen en volumina worden beschreven. Voor chemische analyse zal een beperkt aantal monsters kunnen worden genomen.
0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
31
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
18.
sporenonderzoek door technische recherche
De technisch rechercheur die onderzoek instelt bij een ontmanteling dient te voldoen aan de volgende kwaliteitseisen: • deskundigheid niveau A (TRM I,II, III en IV); • kunnen werken onder arbeidsverzwarende omstandigheden (volgelaatsmasker met filterbus). Minimaal door de ter plaatse gekomen TR uit te voeren werkzaamheden: 1. Overzichtsfoto’s omgeving en productieplaats (indien veilig te betreden).
• • • •
2. Dactyonderzoek Glaswerk -Rondbodemkolven (het deel gelegen in de verwarmingsmantel) -Glazen droogbakken -Koelers -Ook opgeslagen gebruikt glaswerk vrieskisten documenten teksten, aantekeningen aangetroffen lectuur en gebruiksmaterialen
• • • • •
3. DNA gebruikte veiligheidsmiddelen (gelaatsmaskers, handschoenen) bloed speeksel sigaretten kauwgom
•
4. Documenten onderzoek Handschrift vergelijkings onderzoek op aangetroffen: • teksten • aantekeningen • documenten
•
5. Geur afnemen van geur van diverse goederen
6. Werktuigsporen gebruikt gereedschap veiligstellen voor eventueel uit te voeren werktuigsporen onderzoek (gebruikt bij productie van drukvaten enz). (N.B.: Werktuigsporenonderzoek op de gebruikte productiemiddelen zal later moeten worden uitgevoerd nadat de drukvaten gereinigd zijn.) •
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
32
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
19.
vervoer van gevaarlijke (afval)stoffen
19.1. inleiding Bij de ontmanteling van productieplaatsen en van dumpingen treffen we gevaarlijke (afval)stoffen aan. Hoe kunnen die stoffen op een veilige en verantwoorde wijze voor het vervoer gereed gemaakt worden en vervolgens vervoerd worden? • • • • •
•
Het vervoer en de opslag van gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij de ontmanteling van productieplaatsen van synthetische drugs dient aan strakke voorschriften te voldoen. Gevaarlijke stoffen worden nooit vervoerd met behulp van politie- en/of brandweervoertuigen. Gevaarlijke stoffen worden nooit – ook niet voor korte duur – opgeslagen bij politiebureau’s, brandweerkazernes of gemeentewerven. Voor het inzamelen en het transport van gevaarlijke stoffen wordt gebruik gemaakt van een erkende afvalinzamelaar. De (lokale) brandweer kan facilitair functioneel zijn bij het stabiliseren van een calamiteit alsmede bij de inzameling door een erkend inzamelbedrijf. De lokale brandweer wordt niet belast met transport en opslag. Gebruik van de speciaal voor dit vervoer ontwikkelde checklist verdient de voorkeur. Deze checklist kan tevens fungeren als vervoersdocument (vrachtbrief) tussen opdrachtgever en afvalinzamelaar. Checklist (link) is verkrijgbaar bij: Inspectie Verkeer en Waterstaat, divisie Vervoer
Voor de uitvoering van dit onderwerp kan desgewenst advies worden gevraagd bij de LFO expert politie. Het heeft echter de voorkeur om de veiligheidsadviseur van de afvalinzamelaar te raadplegen Het vervoer van gevaarlijk (afval)stoffen van de vindlocatie naar de daarvoor bestemde opslagplaatsen of verwerkingsbedrijven kan onder de vrijstellingsbepaling genoemd in Sectie 1.1.3.1 onder e van het ADR mits het vervoer op een veilige manier plaatsvindt. De maatregelen die genomen moeten worden om voor een veilig vervoer te zorgen zijn hieronder beschreven. In paragraaf 2 van dit hoofdstuk is de methodiek in het kort, stapsgewijs weergegeven. In paragraaf 3 wordt een toelichting gegeven op de te nemen stappen. De politiefunctionaris die de leiding heeft bij een ontmanteling of dumping is verantwoordelijk voor het nemen van de maatregelen, zoals die in de methodiek zijn beschreven. Voor deskundige ondersteuning verdient het aanbeveling om een beroep te doen op de veiligheidsadviseur van de afvalinzamelaar. Aan de hand van de checklist kan worden vastgesteld of alle maatregelen zijn genomen. De afvalinzamelaar is vervolgens verantwoordelijk voor het daadwerkelijk vervoeren van de gevaarlijke (afval)stoffen. Let op: de gemeente is als regel de afzender van de gevaarlijke stoffen die voor vervoer en ter vernietiging worden aangeboden. Het zijn van afzender brengt wettelijke verplichtingen met zich mee.
19.2. stappenplan Hierna is stapsgewijs weergegeven hoe gehandeld dient te worden bij het aantreffen van gevaarlijke (afval)stoffen afkomstig van ontmantelingen van drugslaboratoria en van dumpingen. Dit stappenplan kan als praktische handleiding dienen op de locatie maar kan niet los worden gezien van de toelichting in paragraaf 3. Het is dan ook van belang om de toelichting goed door te lezen. Maak daarnaast gebruik van de checklist. Persoonlijke veiligheid 1. Draag steeds beschermende kleding, zuurbestendige handschoenen, veiligheidsschoenen en zonodig adequate adembescherming. 2. Benader de plaats met chemicaliën zoveel mogelijk bovenwinds en zorg voor voldoende ventilatie. 3. Bekijk op afstand of de verpakkingen goed gesloten zijn. 4. Houd bij lekkage of open verpakkingen voldoende afstand en waarschuw een deskundige.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
33
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Identificatie van de stoffen 5. Tracht aan de hand van opschriften, stofidentificatienummers en/of gevaars-etiketten op de verpakking, de klasse en/of de stof te identificeren. 6. Indien geen opschriften en/of gevaarsetiketten aanwezig zijn, laat dan een indicatieve analyse uitvoeren. Gereedmaken voor transport 7. Schakel een erkende afvalinzamelaar en/of gastransporteur in. 8. Zorg dat de gevaarlijke (afval)stoffen zijn/worden verpakt in deugdelijke verpakkingen. 9. Breng gevaarsetiketten op de verpakkingen aan. 10. Houd basen en zuren gescheiden. Transportveiligheid 11. Zorg dat de gevaarlijke (afval)stoffen met daartoe uitgeruste voertuigen worden afgevoerd. 12. Controleer of de bestuurder in het bezit is van een ADR-certificaat. 13. Zie erop toe dat tijdens het laden persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen. 14. Zorg dat de gevaarlijke (afval)stoffen goed in het voertuig worden vastgezet. Documenten 15. Voeg een vervoersdocument bij het transport met daarop de opdrachtgever, de transporteur, de bestemming en het aantal verpakkingen naar klasse en gevaar. 16. Zorg dat de relevante schriftelijke instructies bijgevoegd worden. Deze onderwerpen worden hieronder nader uitgewerkt.
19.3. toelichting stappenplan persoonlijke veiligheid Bij dumpingen zullen de gevaarlijke (afval)stoffen meestal in de open lucht worden aangetroffen. Zorg dat de stoffen dan bovenwinds worden benaderd, dat wil zeggen met de wind in de rug. Bij het aantreffen van gevaarlijke (afval)stoffen in een ruimte, zoals een laboratorium of opslagplaats, is het belangrijk om goed te ventileren. Het binnentreden dient door specialisten te gebeuren in beschermende kleding, eventueel voorzien van perslucht. Veelal zal de brandweer dit voor haar rekening nemen. Tijdens het binnentreden zal het explosiegevaar worden vastgesteld en zal het percentage zuurstof in de lucht worden gemeten. Benader de verpakkingen met de nodige voorzichtigheid. Probeer op afstand de staat van de verpakkingen te bepalen. Bij openstaande en/of lekkende verpakkingen is het verstandig om een deskundige in te schakelen. Bijvoorbeeld: de LFO-expert, een milieudeskundige van de politie of brandweer, een veiligheidsadviseur van de afvalinzamelaar, het NFI of de IVW / Divisie Vervoer. Draag steeds beschermende kleding, zuurbestendige handschoenen, veiligheidsschoenen en zonodig adequate adembescherming. Vraag bij twijfel advies aan de deskundige over het gebruik van de persoonlijke beschermingsmiddelen. identificatie van de stoffen Indien opschriften op de verpakkingen aanwezig zijn, kan mogelijk aan de hand van een chemiekaartenboek of de index vervoer gevaarlijke stoffen een indeling in gevarenklassen volgens het ADR worden gemaakt. Let echter op, want de verpakkingen kunnen ook andere stoffen bevatten dan de opschriften aangeven. In voorkomend geval kan het Vervoer Informatie Centrum (VIC) van de IVW, Divisie Vervoer te Den Haag worden geraadpleegd. Het VIC is 24 uur bereikbaar onder telefoonnummer 070-3052444. Indien gewenst komt een inspecteur van de IVW, Divisie Vervoer voor ondersteuning ter plaatse. Het is moeilijk om de stoffen in te delen in gevarenklassen indien er geen opschriften op de verpakkingen aanwezig zijn. Daartoe zal een indicatieve analyse moeten plaatsvinden. Bij een ontmanteling worden ter plaatse vaak monsters genomen voor de bewijsvoering. Het nemen van monsters moet gebeuren door gekwalificeerd personeel. Meestal wordt dit uitgevoerd door de LFOexpert, de milieucoördinator van de politie of door medewerkers van het NFI. In voorkomende gevallen is het mogelijk een beroep te doen op een aantal daartoe opgeleide medewerkers van de IVW, Divisie Vervoer. Tijdens het bemonsteren kan tegelijk een indicatieve analyse voor het transport
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
34
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
worden uitgevoerd. Een deskundige kan met behulp van Ph-papier de zuurgraad van een stof vaststellen. Een neutrale stof heeft een Ph waarde van 7. Is de Ph waarde groter dan 7, dan heeft de stof een basisch karakter. Bij een Ph waarde kleiner dan 7 heeft men te maken met een zuur. Basen en zuren dienen altijd gescheiden te blijven, aangezien deze op gevaarlijke wijze met elkaar kunnen reageren. Een specialist herkent brandbare vloeistoffen veelal aan de geur. Het verdient echter aanbeveling om zelf nooit aan de aangetroffen stoffen te ruiken. gereedmaken voor transport Voor de afvoer van de gevaarlijke (afval)stoffen moet een erkende afvalinzamelaar worden ingeschakeld. In overleg met de LFO wordt aan de inzamelaar de aard, omvang en hoedanigheid van de partij doorgegeven. De inzamelaar kan dan een inschatting maken van de benodigde verpakkingsmaterialen en de overige uitrusting. Gascylinders die op locatie worden aangetroffen, mogen uitsluitend in voertuigen met afdoende ventilatie worden afgevoerd. Het is verstandig om hiervoor een gespecialiseerd bedrijf in te schakelen, temeer omdat niet iedere afvalinzamelaar een vergunning heeft om gascylinders op te slaan. De gevaarlijke (afval)stoffen worden meestal aangetroffen in kunststof verpakkingen zoals vaten en jerrycans. Ook worden deze stoffen aangetroffen in de productieapparatuur bestaande uit potten, pannen, glazen bollen, flessen etc. De gassen worden altijd aangetroffen in metalen drukhouders. Het vervoer van gevaarlijke (afval)stoffen dient plaats te vinden in speciaal daarvoor gekeurde verpakkingen. Kunststof verpakkingen mogen voor het vervoer in principe niet ouder zijn dan 5 jaar. Er zijn zelfs stoffen waarvoor deze gebruiksduur korter is. Na deze gebruiksduur kan, met name bij het vervoer van bijtende stoffen, de verpakking zijn aangetast. Op de gekeurde verpakkingen is altijd een verpakkingskenmerk zichtbaar, voorafgegaan door de letters "UN". Twee voorbeelden van verpakkingskenmerken zijn: Een kunststof jerrycan: UN 3H1 /Y 1.2 / 99 / NL / VL823 hierbij staat: • 3H1 voor een kunststof jerrycan • Y voor de verpakkingsgroep (dit kan ook X of Z zijn) • 1.2 de relatieve dichtheid (soortelijke massa) • 99 het jaar van fabricage • NL het land van fabricage • VL823 de fabrikant en het fabricagenummer. Een kunststof vat: UN1H1 / Y1.4 / 150 / 98 / NL / VL825 hierbij staat: • 1H1 voor een kunststof vat met een niet afneembaar deksel en 1H2 met afneembaar deksel • Y voor de verpakkingsgroep (dit kan ook X of Z zijn) • 1.4 de relatieve dichtheid (soortelijke massa) • 150 de maximale inhoud in liters • 98 het jaar van fabricage • NL het land van fabricage • VL 825 de fabrikant en het fabricagenummer Teneinde een veilig vervoer te garanderen dienen geopende en lekkende verpakkingen in overmaatse vaten te worden geplaatst. Het verdient aanbeveling om ongekeurde verpakkingen eveneens in overmaatse vaten te plaatsen. Indien de verpakkingen goed gesloten zijn en geen lekkages vertonen kunnen ze worden vervoerd zonder gebruik te maken van overmaatse vaten. Bij een ontmanteling zal meestal productieapparatuur met chemicaliën worden aangetroffen. Het verpakken en afvoeren van deze meestal uit glaswerk bestaande apparatuur, is extra moeilijk. Men dient uit veiligheidsoverwegingen deze apparatuur niet te legen maar in zijn geheel in een oververpakking te plaatsen. Dit kan een bergingsverpakking, overmaats vat of een afsluitbare lekbak zijn. Raadpleeg de veiligheidsadviseur van de afvalinzamelaar hierover. Op basis van de indicatieve analyse dienen aan de buitenzijde van de verpakkingen gevaarsetiketten te worden aangebracht. De uit drugslaboratoria afkomstige stoffen zullen veelal van de volgende gevaarsetiketten moeten worden voorzien. LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
35
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Ook een combinatie van gevaarsetiketten is mogelijk.
Niet brandbare en niet giftige gassen
Brandbare vloeistoffen en gassen
Giftige stoffen en gassen
Bijtende stoffen en gassen
Conform de regelgeving moet op de buitenzijde van de verpakking het stofidentificatienummer worden aangebracht. Het stofidentificatienummer is een uniek nummer bestaande uit vier cijfers behorende bij de gevaarlijke stof. Dit nummer wordt voorafgegaan door de letters "UN". De meest voorkomende stofidentificatienummers zijn opgenomen in de tabel Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. Op locatie kunnen de aangetroffen stoffen meestal niet volledig geanalyseerd worden. Hierdoor is een koppeling met een specifiek stofidentificatienummer niet altijd mogelijk en kan alleen een algemeen stofidentificatienummer worden aangebracht, de zogenaamde "n.e.g.-positie". Indien het niet mogelijk is om een specifiek stofidentificatienummer te bepalen, kan worden volstaan met het aanbrengen van de gevaarsetiketten op de verpakkingen. Ook hier is het van belang om de basen en zuren gescheiden te houden. Het verdient daarom aanbeveling om het onderscheid middels een opschrift op de verpakkingen aan te geven (base zuur). transportveiligheid Het vervoer van de gevaarlijke (afval)stoffen moet worden uitgevoerd met daartoe uitgeruste voertuigen. In de voertuigen dient de volgende uitrusting aanwezig te zijn: • een draagbaar brandblusapparaat met een capaciteit van ten minste 2 kg poeder; • een draagbaar brandblusapparaat met een capaciteit van ten minste 6 kg poeder; • ten minste één wielkeg; • twee zelfstandig staande waarschuwingssignalen (bijv. reflecterende kegels, gevarendriehoeken, of knipperende oranje lampen); • een deugdelijk veiligheidsvest of veiligheidskleding voor elk bemanningslid; • een handlamp voor elk bemanningslid; en • de noodzakelijke uitrusting om de algemene, aanvullende en bijzondere maatregelen, zoals aangegeven in de veiligheidsinstructies, uit te voeren. De bestuurder dient bovendien in het bezit te zijn van persoonlijke beschermings-middelen, zoals vermeld in de schriftelijke instructies (gevarenkaarten). Deze uitrusting dient minimaal te bestaan uit een veiligheidsbril, oogspoelfles met zuiver water, beschermende kleding, handschoenen, veiligheidsschoenen en een vluchtmasker. De bestuurder dient in het bezit te zijn van een geldig ADR-certificaat. Dit certificaat behoeft niet in Nederland afgegeven te zijn, maar kan ook door een van de andere ADR-landen zijn afgegeven. Een eventueel aanwezige bijrijder hoeft niet in het bezit te zijn van een dergelijk certificaat.
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
36
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Gascylinders die op locatie worden aangetroffen, mogen uitsluitend in voertuigen met afdoende ventilatie worden afgevoerd, liefst door een daarin gespecialiseerd bedrijf. Reguliere afvalinzamelaars hebben veelal geen opslagvergunning voor gascilinders. Tenslotte moeten de verschillende delen van de lading met gevaarlijke stoffen behoorlijk in het voertuig worden gestuwd en door geschikte middelen worden vastgezet. Dit moet op een zodanige wijze gebeuren dat de delen zich niet ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de wanden van het voertuig kunnen verplaatsen. documenten Ingevolge het ADR dient bij het vervoer van gevaarlijke stoffen een vervoersdocument gevoegd te worden. Dit document dient ten minste de volgende gegevens te bevatten: • de aanduiding van het goed, met inbegrip van het identificatienummer van de stof; • de klasse en de verpakkingsgroep van de stofopsomming; • de afkorting VLG of ADR; • het aantal en de omschrijving van de colli; • de totale hoeveelheid aan gevaarlijke goederen (in volume, in bruto of netto massa). Bij het vervoer van gevaarlijke (afval)stoffen afkomstig van ontmantelingen van drugslaboratoria en dumpingen kan, gezien de indelingsproblematiek, volstaan worden met een vervoersdocument waarin ten minste de volgende gegevens zijn opgenomen: • opdrachtgever voor het vervoer; • naam van de vervoerder/inzamelaar; • bestemming van het transport; en • het aantal verpakkingen naar klasse en gevaar. Voorbeeld: Opdrachtgever: Vervoerder: Bestemming:
naam en functie van de verantwoordelijke functionaris (gemeente/justitie) naam van het transportbedrijf of de afvalinzamelaar depot waar de goederen worden opgeslagen
Lading:
gevaarlijke (afval)stoffen afkomstig van een drugslaboratorium bestaande uit: 44 jerrycans brandbare vloeistof, klasse 3 ADR 2 vaten bijtende vloeistof, basisch, klasse 8 ADR 3 lekbakken met glaswerk bevattende bijtende vloeistof, zuur, klasse 8 ADR. 10 jerrycans bijtende vloeistof, zuur, klasse 8 ADR.
Naast het eerder genoemde vervoersdocument en het ADR-certificaat moeten in het voertuig tevens schriftelijke instructies (gevarenkaarten) aanwezig zijn. Volstaan kan worden met één instructie per klasse van de gevaarlijke (afval)stoffen die zich op het voertuig bevinden. De schriftelijke instructies bevatten informatie over het handelen bij een incident of ongeval. Tevens zijn hierop de persoonlijke beschermingsmiddelen vermeld die in het voertuig aanwezig moeten zijn. Ingevolge de Provinciale afvalverordeningen dient er tevens een vervoersdocument te worden opgemaakt, voorzien van een afvalstroomnummer, de naam, adres postcode en woonplaats van de afzender, de ontdoener, de geadresseerde en de vervoerder. In de praktijk wordt er veelal gebruik gemaakt van erkende inzamelaars van afvalstoffen, die deze formulieren in het bezit hebben. Indien bovenstaande gegevens op dit formulier vermeld worden, is een afzonderlijk vervoersdocument niet nodig. 0-0-0-0-0
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
37
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
20. Chemie kaart
checklist gevaarlijke afvalstoffen Stofnaam
C0051 -C0001 C0002 ----
Aceetaldehyde Aceetamide Aceton Acetonitril Acetylamfetamine N-acatylantranilzuur α-Acetylphenylacetonitril
--
Allylbenzeen
C0095 -C0124 C0159 C0592 C0078
C0004 -C0840 --C0005 C0163 C1003
ADR naam
Aceetaldehyde Aceetamide (RC) Aceton Acetonitril -
Synoniem
Ethanal Methylcyanide -
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
1089 Vrij 1090 1648 -
3,1a) 3,3b) 3,3b) -
3 3 3 -
Ja Nee Ja Ja Nee Nee Nee
I II II -
30G30 30G30 30G30 -
3,31c)
3
Ja
III
30G35
3,16a) -
3+6.1 -
Ja Nee
I -
30G32 -
4.3,13b)
4.3
Ja
II
43G14
8,11b)
8
Ja`
II
80G11
8,43c)
8
Ja
III
80G12
2,2TC 8,32b) 8,32b)2 -
2 8+3 8+3 -
Ja Ja Ja -
Nvt II II -
20G44 80G23 80G23 -
Koolwaterstoffen, 3295 vloeibaar, n.e.g. Bron: Flukagids Blz. 72➜3-Phenyl-1-Propene Verwijzing naar ADR 3295 3,31c) Allylchloride Allylchloride 1100 4-Allyl-1,2-MethyleendiSafrol, Carcinogeen oxybenzeen Aluminium Aluminiumpoeder, niet 1396 gecoat Aluminiumchloride Aluminiumchloride, 1726 watervrij Aluminiumoxide Aluminiumoxide Vrij Ammonia Ammoniak, opl. In water 2672 met>10% maar ten hoogste 35 % ammoniak Ammoniak (gas) Ammoniak, watervrij 1005 Ammoniumacetaat Ammoniumacetaat (RC) Vrij Ammoniumchloride Ammoniumchloride (RC) Vrij Ammoniumformiaat Antranilzuur Antranilzuur Vrij Azijnzuur Azijnzuur Ijsazijn 2789 Azijnzuuranhydride Azijnzuuranhydride 1715 Bariumsulfaat Bariumsulfaat Vrij
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
38
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart
Stofnaam
C0243 C0006 C0497 C0164 -C0064 C0429 ---C0509 C0007 C0508 -C0369 C0369 -C0400 C0341
Benzaldehyde Benzeen Benzeensulfonychloride Benzoylchloride Benzylchloorformiaat Benzylchloride Benzylcyanide Benzylmethylacetamide Benzylmethylazijnzuur Benzylmethylketon Boorzuur Broom Broombenzeen 5-Broomisatine Broomwaterstofzuur Broomwaterstofzuur 2-Broomthiofeen Butylamine Calciumcloride
-C0408
N,N’-carbonyldiimidazol Chlooraceton
C0522 -C0408
Ortho-Chlooraniline 2-Chloor-1-Phenylpropaan Chloor-2-propanon
C0095 C0059 C0012 C0138 -C0470
3-Chloorpropeen Chloroform Cyclohexaan Cyclohexylamine Dibroommethaan Dichloorethaan
ADR naam
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
Benzaldehyde Benzeen Benzeensulfonychloride Benzoylchloride Benzylchloorformiaat Benzylchloride Fenylacetonitril, vloeibaar Boorzuur (RC) Broom Broombenzeen Broomwaterstofzuur Broomwaterstofzuur n-Butylamine Claciumchloride (Watervrij0 (RC) Chlooraceton, gestabiliseeerd Chlooranilinen, vloeibaar -
Benzylcyanide Broom, oplossing -
1990 1114 2225 1736 1739 1738 2470 Vrij 1744 2514 1788 1788 1125 Vrij
9,34c) 3,3b) 8,35c) 8,35b)1 8,64a) 6.1,27b) 6.1,12c) 8,14 3,31c) 8,5b) 8,5c) 3,22b) -
9 3 8 8 8 6.1+8 6.1 8+6.1 3 8 8 3+8 -
Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja -
III II III II I II III Rn2804 III II III II -
675 30G30 80G14 80G14 80G20 61G61bc 61G61bc 80G10 30G35 80G06 80G19 30G31 -
-
1695
6.1,10a)
6.1+3+8
Ja
I
61G60
-
2019 -
6.1,12b) -
6.1 -
Ja -
II -
61G61bc -
Chlooraceton, gestabiliseerd Allylchloride Chloroform Cyclohexaan Cyclohexylamine Dibroommethaan 1,1- Dichloorethaan
-
1695
6.1,10a)
6.1+3+8
Ja
I
61G60
Ethylideenchloride
1100 1888 1145 2357 2664 2362
3,16a) 6.1,15c) 3,3b) 8,54b) 6.1,15c) 3,3b)
3+6.1 6.1 3 8+3 6.1 3
Ja Ja Ja Ja Ja Ja
I III II II III II
30G32 61G61bc 30G30 80G15 61G61bc 30G30
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
39
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart C0083 C0244 C0765 --
Stofnaam
ADR naam
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
Dichloormethaan Diethylamine Diethylmalonaat DiethylphenylacetomaLonaat 2,5-Dihydroxybenzoëzuur 2,5-Dimethoxyamfetamine 2,5-Dimethoxybenzaldehyde 2,5-Dimethoxy-4-methylbezaldehyde
Dichloormethaan Diethylamine Diethylmalonaat (RC) -
Methyleenchloride -
1593 1154 Vrij -
6.1,15c) 3,22b) -
6.1 3+8 -
Ja Ja -
III II -
720 30G31 -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
--
1-(2,5-Dimethoxyphenyl)2-nitropropeen 2,5-Dimethoxytolueen
-
-
-
-
-
-
-
C0930 C0233
Dimethylamine (drukvat) -
-
1032 1160
2,2F 3,22b)
3 3+8
Ja Ja
Nvt II
20G41 30G31
-C0015 C0016 ---C0103 C0014 C0017 C0393 C0013
Dimethylcadmium Dimethylformamide Dimethylsulfaat Ephedrine Ergometrine Ergotamine Ethanol Ether (Diethylether) Ethylacetaat Ethylamine Ethyleendichloride
Aldehyden, brandbaar, n.e.g. Dimethylamine, watervrij Dimethylamine, oplossing in water N,N-Dimethylformamide Dimethylsulfaat Alkaloïden, vast, n.e.g. Ethanol Diethylether Ethylacetaat Ethylamine Ethyleendichloride
Ethylalcohol Ethylether 1,2-Dichloorethaan
2265 1595 1544 1170 1155 1173 1036 1184
3,31c) 6.1,27a) 6.1,90a) 3,3b) 3,2a) 3,3b) 2,2F 3,16b)
3 6.1+8 6.1 3 3 3 3 3+6.1
Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
III I I II I II Nvt II
30G35 61G61a 61G67 30G30 30G30 76 20G41 605
-----
--
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
40
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart C0461 C0300 -C0225 C0278 C0085 C0275 C0168 C0484 C1023
Stofnaam
Ethylformiaat Formamide N-Formylamfetamine Fosfor (Rode) Fosforoxychloride Fosforpentachloride Fosforpentoxide Fosfortrichloride Fosforzuur Freon
ADR naam
Synoniem
Ethylformiaat Fosfor, rode, amorf Fosforoxychloride Fosforpentachloride Fosforpentoxide Fosforzuuranhydride Fosfortrichloride Fosforzuur 1,1,2-TrichloortrifuorKoelmiddel R113 ethaan Zie opmerking in ADR Klasse 2 Randnummer 2201, cijfer 2A, na UN 1078 C0176 Hexaan Hexanen C0170 Hydrazine Hydrazine, watervrij C0454 Hydrazine Hydrazine, opl.in water met ≥ 37 massa-% en <64 massa-% hydrazine -Hydrazine Hydrazine, opl. met ≤ 37 massa-% hydrazine C1001 Hydroxylamine.HCL Hydroxylamine Hydrochloride (RC) -α-Hydroxyphenylaα-Hydroxyphenylaazijnzuur azijnzuur (RC) -Indol Diverse namen -Isonitrosopropiofenon C0024 Isopropanol Isopropanol Isopropylalcohol -Isosafrol C0135 Jodium -Kaliumcarbonaat C0090 Kaliumhydroxide Kaliumhydroxide, vast Caustische potas -Kaliumhydroxide, opl. Kaliloog C0534 Kaliumjodide Kaliumjodide (RC) -Kaliumnatriumtartraat Kaliumtartraat of Natriumtartraat
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
1190 1338 1810 1806 1807 1809 1805 Vrij
3,3b) 4.1,11c) 8,12b) 8,11b) 8,16b) 6.1,67a) 8,17c) -
3 4.1 8 8 8 6.1+8 8 -
Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja -
II III II II II I III -
30G30 41G21 80G10 80G11 80G03 61G65a 82 -
1208 2029 2030
3,3b) 8,44a) 8,44b)
3 8+3+6.1 8+6.1
Ja Ja Ja
II I II
30G30 85 80G39
3293
6.1,65c)
6.1
Ja
III
61G65bc
3260
8,16c)
8
Ja
III
80G09
Vrij
-
-
-
-
-
2811 1219 Vrij 1813 1814 Vrij Vrij
6.1,25c) 3,3b) 8,41b) 8,42b) -
6.1 3 8 8 -
Ja Ja Ja Ja -
III II II II -
61G11bc 30G30 121/123 52/53 -
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
41
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart -C0672 C0221 C0338 C0675 C0261 C0794
C0682 C0682 --C0687 C0687 C0551 C0864 --C0874 C0025 --C0026 ----
Stofnaam
Koperoxide Kopersulfaat
ADR naam
Koperoxiden (RC) Pesticide, koperverbinding, vast, giftig Kwik Kwik Kwik(II)chloride Kwik(II)chloride Kwik(II)nitraat Kwik(II)nitraat Lithiumaluminiumhudride Lithiumaluminiumhudride Lithiumhydroxide Lithiumhydroxidemonohydraat Lithiumhydroxide, oplossing Loodacetaat Loodacetaat Looddiacetaat Loodacetaat Loodtetraacetaat Loodacetaat Lyserginezuur Magnesium (pyrofoor) Pyrofoor metaal,n.e.g. of Pyrofore legering, n.e.g. Magnesium Magnesium Magnesiumsulfaat Magnesiumsulfaat (RC) Mandelonitril Giftige organische vloeistof, n.e.g. Mangaan (II)chloride Mangaanchloride (RC) Mangaancarbonaat Mangaanoxide Bruinsteen (RC) Methanol Methanol 1-Methoxy1-methylstyrene 1-Methoxy-1-(triphenylfosforanylideen)-ethaan Methylamine Methylamine, oplossing Methyl-α-chloorpropioNaat MDA(carc.)1) Methylergometrine -
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
-
Vrij 2775
6.1
Ja
-
2809 1624 1625 1410 2680
6.1,73a), b),c) 8,66c) 6.1,52b) 6.1,52b) 4.3,16a) 8,41b)
8 6.1 6.1 4.3 8
Ja Ja Ja Ja Ja
a)I, b)II, c)III III II II I II
61G41a 61G41bc 80G20 61G64bc 61G64bc 43G04 80G13
-
2679
-
80G12 80G12 61G64bc 61G64bc 61G64bc 42G13
8
Ja
1616 1616 1616 1383
8,42b) 8,42c) 6.1,62c) 6.1,62c) 6.1,62c) 4.2,12a)
6.1 6.1 6.1 4.2
Ja Ja Ja Ja
II III III III III I
-
1869 Vrij 2810
4.1,13c) 6.1,25c)
4.1 6.1
Ja Ja
III III
41G15 61G61bc
-
Vrij Vrij 1230 -
3,17b) -
3+6.1 -
Ja -
II -
36 -
-
-
-
-
-
-
-
-
1235 -
3,22b) -
3+8 -
Ja -
II -
-
-
-
-
-
-
-
-
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
42
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart C0068 ----
Stofnaam
ADR naam
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
Methylethylketon -
Ethylmethylketon -
1193 -
3,3b) -
3 -
Ja -
II -
-
C0029
Methylethylketon N-methylformamide Methylhydrochinon 2) Methyl-6methylnicotinaat Mierenzuur
Mierezuur
1779
8,32b)1
8
Ja
II
89
C0247 C0693 --C0567 C0252
Natrium Natriumacetaat Natriumamalgaam Natriumazide (explosief) Natriumbicarbonaat Natriumbisulfiet
1428 Vrij 1687 2693
4.3,11a) 6.1,42b) 8,17c)
4.3 6.1 8
Ja Ja Ja
I II III
43G12 61G13bc 80G20
C0260 C0270 C0558 C0032 --
-
1426 1689 3179
-
-
4.3,16a) 6.1,41a) 4.1,16b) 4.1,16c) -
4.3 6.1 4.1+6.1 4.1+6.1 -
Ja Ja Ja Ja -
I I II III -
43G04 61G16a 41G16 41G16 -
C0033
Natriumboorhydride Natriumcarbonaat Natriumchloride Natriumcyanide NatriumcyanoboorHydride (pyrofoor) NatriumcyanotrihydroBoraat Natriumhydroxide
Natrium Natriumacetaat Natriumazide Waterstofsulfieten, oplossing in water, n.e.g. Natriumboorhydride Natriumcyanide Brandbare anorganische vaste stof, giftig, n.e.g. -
Waterstofcarbonzuur Natriumbisulfiet
C0746
Natriummethoxide
Caustische soda Natronloog Natronloog -
1823 1824 1824 1431 1289
8,41b) 8,42b) 8,42c) 4.2,15b) 3,24b)
8 8 8 4.2+8 3+8
Ja Ja Ja Ja Ja
II II III II II
121/123 52/53 52/53 42G18 30G31
-
1289
3,33c)
3+8
Ja
III
30G35
-
Vrij
-
-
-
-
-
-
Vrij -
-
-
-
-
-
--
C0979
Natriumsulfaat
C0327 --
Natriumthiosulfaat o-Nitrobenzoëzuur
Natriumhydroxide, vast Natriumhydroxide, opl. Natriumhydroxide, opl. Natriummethylaat Natriummethylaat,oplossing in alcohol Natriummethylaat, oplossing in alcohol Natriumsulfaat, ook watervrij (RC) Natriumthiosulfaat -
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
43
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart
Stofnaam
(para?) Nitroethaan (slag en stootgevoelig)(explosief) C0080 Nitrometaan (slag en stootgevoelig)(explosief) C0430(o o-Nitrotolueen (slag en C0833(p stootgevoelig)(explosief) -Norefedrine -Norpseudoefedrine -Oxalychloride C0081
-C0037 C0070 ----C1046 -----C0023
--
ADR naam
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
Nitroethaan
-
2842
3,31c)
3
Ja
III
30G35
Nitromethaan
-
1261
3,3b)
3
Ja
II
30G30
Nitrotoluenen(o-m-p)
-
1664
6.1,12b)
6.1
Ja
II
-
2927
6.1,27b)
6.1+8
Ja
II
61G11bc 61G61bc 61G61bc
Perchloorethyleen Petroleumether Benzylcyanide
1383 1383 1897 1802 1268 2470
4.2,12a) 4.2,12a) 6.1,15c) 8,4b) 3,3b) 6.1,12c)
4.2 4.2 6.1 8+05 3 6.1
Ja Ja Ja Ja Ja Ja
I I III II II III
42G13 42G13 61G61bc 80G02 30G30 61G61bc
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Vrij -
-
-
-
-
-
-
3295
3,31c)
3
Ja
III
30G35
-
2214
8,31c)
8
Ja
III
80G09
-
-
-
-
-
-
-
Giftige, organische vloeistof, n.e.g. Palladium Pyrofoor metaal, n.e.g. Pyrofore legering, n.e.g. Perchloorethyleen Tetrachloorethyleen Perchloorzuur (explosief) Perchloorzuur Petroleumether Aardoliedestillaten, n.e.g. Phenylacetonitril Phenylacetonitril, vloeibaar Phenylaceton Semicarbizon 1-phenyl-2-amino1-joodpropaan Phenylazijnzuur (PHA) Phenylazijnzuur (RC) 1-Phenyl-1,2-dihydroxy- propaan Phenylnitropropeen 3-Phenyl-1-propanol Phenylpropanolamine trans-1-PhenylKoolwaterstoffen, vloei1-propeen baar, n.e.g. Phthaalzuuranhydride Ftaalzuuranhydride met >0,05% malëinezuuranhydride Phtalimide -
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
44
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart ---
Stofnaam
ADR naam
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
--
Piperonal Piperonylmethylketon (PMK) Platina
--
Platinachloride
Bijtende zure anorganische vaste stof, n.e.g.
-
--
Platinaoxide
-
--
Propenylbenzeen
-
3295
3,31c)
3
Ja
III
30G35
--C0071 C0265
-
1282 1378
3,3b) 4.2,12b)
3 4.2
Ja Ja
II II
30G30 42G14
-C0055
Propiofenon Pseudofedrine Pyridine Raney nikkel (pyrofoor) (explosief) Safrol (carc.) Salpeterzuur
-
2031
8,2b)
8
Ja
II
9b
C0038
Salpeterzuur
-
2031
8,2a)1
8
Ja
I
80G05
C0142 C0040 C0306 --
Stikstof (drukvat) Tetrachloorkoolstof Tetrahydrofuraan Tetranitromethaan (explosief) Thallium(III)nitraat Thionylchloride Tolueen pTolueensulfonylchloride o-Toluidine
Oxiderende vaste stof, n.e.g. Koolwaterstoffen, vloeibaar, n.e.g. Pyridine Metaalkatalysator, bevochtigd Salpeterzuur met ten hoogste 70% zuur Salpeterzuur met meer dan 70 % zuur Stikstof, samengeperst Tetrachloorkoolstof Tetrahydrofuran Tetranitromethaan
3260 3260 3260 1479
-
1066 1846 2056 1510
2,1A 6.1,15b) 3,3b) 5.1,2a)
2 6.1 3 5.1+6.1
Ja Ja Ja Ja
nvt II II I
20G30 61G61bc 30G30 51G05
Thalliumnitraat Thionylchloride Tolueen -
Methylbenzeen -
2727 1836 1294 -
6.1,68b) 8,12a) 3,3b) -
6.1+05 8 3 -
Ja Ja Ja -
II I II -
61G64bc 80G10 31 -
Toluidinen
-
1708
6.1,12b)
6.1
Ja
II
61G11bc 61G61bc
-C0737 C0041 C0870 C0074
-
-
-
-
-
-
-
-
Pyrofore legering, n.e.g.
-
1383
4.2,12a)
4.2
Ja
I
42G13
8,16a) 8,16b) 8,16c) 5.1,27b)
8 8 8 5.1
Ja Ja Ja Ja
I II III II
80G09 80G09 80G09 51G02
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
45
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart C0589 ---
--
Stofnaam
Trifluorazijnzuuranhydride 3,4,5-Trimethoxybenzaldehyde 3,4,5-Trimethoxyphenylpropaan Vanilline Veratrylamine
ADR naam
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
Trifliorazijnzuur
-
2699
8,32a)
8
Ja
I
80G17
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Polyaminen, vloeibaar, bijtend, n.e.g.
-
2735
8,53c)
8
Ja
III
80G15
1086
2,2F
3
Ja
nvt
20G41
1049
2,1F
3
Ja
nvt
20G32
1050
2,2TC
6.1+8
Ja
nvt
20G44
2197
2,2TC
6.1+8
Ja
nvt
20G44
2015
5.1,1a)
5.1+8
Ja
2014
5.1,1b)
5.1+8
Ja
I 51G05 Let op Randno 2503 II 51G05
2984
5.1,1c)
5.1
Ja
III
51G05
1053
2,2TF
6.1+3
Ja
nvt
20G43
C0044
Vinylchloride (drukvat) Vinylchloride, (explosief) gestabiliseerd C0145 Waterstof (drukvat) Waterstof, samengeperst H2 kan spontaan ontvlammen bij snel uitstromen! Speciale explosiemeter noodzakelijk C0047 Waterstofchloride (HCL- Waterstofchloride, Chloorwaterstof, gas) (drukvat) watervrij watervrij -Waterstofjodide waterstofjodide, watervrij Joodwaterstof,water -vrij C0211 Waterstofperoxide Waterstofperoxide, oplossing in water, gestabiliseerd met >60 % waterstofperoxide C0045 Waterstofperoxide Waterstofperoxide, oplossing in water met meer dan 20% doch max. 60%waterstofperoxide, (zonodig gestabiliseerd) C0212 Waterstofperoxide Waterstofperoxide, oplossing in water met ten minste 8 doch minder dan 20 % waterstofperoxide C0077 Waterstofsulfide (Lage Waterstofsulfide Zwavelwaterstof paniekdrempel)(drukvat) LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
46
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
Chemie kaart
Stofnaam
C0387 C0971
Wijnsteenzuur Xyleen
-C0257
IJzer (pyrofoor?) IJzer(III)chloride
ADR naam
Wijnsteenzuur (RC) Xylenen
IJzeroxide, afgewerkt IJzer(III)chloride, opl. IJzer(III)chloride, watervrij C0213 Zoutzuur Zoutzuur Zoutzuur C0631 Zwaveltrioxide Zwaveltrioxide, gestabiliseerd Zwaveltrioxide, niet gestabiliseerd (zonder inhabitor) Zie opmerking onder Cijfer 1a) van Randnummer 2801 -Zwavelzuur Zwavelzuur met ten hoogste 51 % zuur C0214 Zwavelzuur Zwavelzuur met meer dan 51 % zuur Zwavelzuur Zwavelzuur, afgewerkt Zwavelzuur Zwavelzuur, rokend (oleum)
Synoniem
UNno.
Klasse, cijfer, letter
Etiketten
UN verpak -king
Verpak Gev.kaar -kings- t groep
-
Vrij 1307
3,31c) 3,3b)
3 3
Ja Ja
III II
33 30G30
IJzertrichloride, watervrij Chloorwaterstofzuur Chloorwaterstofzuur Zwavelzuuranhydride, gestabiliseerd Zwavelzuuranhydride, niet gestabiliseerd
1376 2582 1773
4.2,16c) 8,5c) 8,11c)
4.2 8 8
Ja Ja Ja
III III III
42G10 80G19 80G11
1789 1789 1829
8,5b) 8,5c) 8,1a)
8 8 8
Ja Ja Ja
II III I
50 80G19 80G03
Verbod
-
-
-
-
-
-
2796
8,1b)
8
Ja
II
10a
-
1830
8,1b)
8
Ja
II
10b
-
1832 1831
8,1b) 8,1a)
8 8+6.1
Ja Ja
II I
80G03 80G03
Tabel Chemische stoffen ten behoeve van het Project “Opgeruimd Staat Netjes”
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
47
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
21.
adresboek
Bereikbaarheid LFO niet dringend: 0492-573957
[email protected]
alarmnummer LFO
0343 - 53 53 53
Korps Landelijke Politie Diensten Nationale Recherche Unit Operationele Expertise Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen p.a. Postbus 848 5700 AV Helmond Korps Landelijke Politie Diensten Nationale Recherche Unit Zuid Postbus 848 5700 AV Helmond Bezoekadres: Julianalaan 2 Helmond. Tel: 0492-572900 Fax: 0492-572999 Nederlandse Vereniging van Brandweerzorg en Rampenbestrijding Raad van Regionaal Commandanten Postbus 7010 6801 HA Arnhem Tel: 026-3552455 Fax: 026-3515051 www.nvbr.nl Nederlands Forensisch Instituut (NFI) Afdeling Verdovende Middelen Postbus 3110 2280 GC Rijswijk Bezoekadres: Volmerlaan 17 Rijswijk Tel. 070 - 4 13 53 53, Fax. 070 - 4 13 54 54, e-mail:
[email protected] www.forensischinstituut.nl. Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) Divisie Vervoer Postbus 10700, 2501 HS 's-Gravenhage bezoekadres: Johanna Westerdijkplein 115 's Gravenhage Tel: 070 - 3 05 26 66 Fax 070 - 3 05 27 77. Dringende gevallen ook buiten kantoortijden Tel. 070 - 3 05 24 44 E-mail:
[email protected] www.ivw.nl,
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
48
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
22.
literatuur
Linschoten, W.; Inzetprotocol stabilisatie (XTC) laboratorium; Ministerie van Justitie, directie rechtspleging – afdeling beleid, circulaire 806730 / 899; Afbakening tussen politie- en justitiekosten; 1 januari 2000 NFI, H.Huizer; concept-plannen Samenspannen tegen XTC; Rijswijk, 30 juli 2001 NFI, H.Huizer, Monstername, 18 maart 2003 NPI / Informatie- en Expertisecentrum Milieu 2001019529/AD / F.Wagenaar; Beschermende voorzieningen politieambtenaren; 10 januari 2002 Politie Amsterdam-Amstelland, DCR; Zomer, M; Vrij, R.de; Advies inzamelen en vervoeren gevaarlijke stoffen door de brandweer; 3 oktober 2001 Politie Amsterdam-Amstelland; Protocol Gevaarlijke Stoffen; 17 oktober 2001 Politie Rotterdam-Rijnmond, Molijn,L.; Projectwerkplan technisch onderzoek (synthetische) drugslaboratoria; 2001 Politie Rotterdam-Rijnmond, Molijn,L.; Plan van aanpak ontmantelingsteams synthetische drugslaboratoria; 5 juni 2001 Politie Rotterdam-Rijnmond, District Schiedam; Handleiding hennepkwekerijen; 31 maart 2000 Regionale Brandweer Zaanstreek / Politie Zaanstreek-Waterland; Draaiboek bijstand ontmantelingsteam; 7 juni 2001 Tweede Kamer der Staten Generaal; Toekomst milieuwetgeving, brief van de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer; 2001-2002 / 27664 nr. 5 USD, Benammar, D. e.a.; Beslag; 11 januari 2002 Zomer, M. en Linschoten, W.; Stappenplan ontmantelingsteam; 25 april 2001 Zomer, M. en Linschoten, W.; Taakomschrijving SSO; 18 januari 2002 Zomer, M. en Linschoten, W.; Hoe te handelen bij onverwachte ontdekking van een XTC-lab; 5 maart 2002
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
49
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
23.
links
partnerorganisaties LFO www.nvbr.nl www.forensischinstituut.nl
[email protected] www.ivw.nl achtergrondinformatie XTC http://www.rhodium.ws/pharmacology/mdma-faq-2.html geeft een brede toelichting op MDMA; auteur(s): V.S.; particulier, samengesteld door verschillende auteurs http://www.rhodium.ws/pharmacology/mdma-faq-3.html geeft een aanvulling op Faq-2 http://www.drugscope.org.uk/home.asp auteur(s): V.K.; DrugScope, onafhankelijk kenniscentrum drugs het hoofdstuk XTC staat onder: http://www.drugscope.org.uk/druginfo/drugsearch/ds_results.asp?file=\wip\11\1\1\ecstasy.html http://www.erowid.org/chemicals/mdma/mdma.shtml brede toelichting, per hoofdonderwerp 1 pagina auteur(s): V.S.; EROWID, particuliere organisatie gericht op brede voorlichting http://www.ecstasy.org/ site met veel verwijzingen (literatuur, links) auteur(s): V.K.; Ecstacy.org, vrijwilligersorganisatie http://www.ecstasydata.org/ tests van XTC-pillen, incl logo en gewicht auteur(s): V.S.; EcstasyData.org is een pillen-testprogramma. informatie in populaire stijl: http://www.drugsinfo.nl/ Informatie voor druggebruikers, leraren en ouders over drugs, waaronder XTC auteur(s): NL; Trimbos Instituut http://www.drugsinfoteam.nl/ jongeren informeren jongeren auteur(s): NL; instituut verslavingszorg De Breijder http://www.brookes.ac.uk/health/libra/ecstasy.html! korte samenvatting over XTC auteurs: V.K.; Oxford Brooks University http://www.nida.nih.gov/drugpages/mdma.html lijst met Amerikaanse artikelen auteur(s): V.S.; National Institute on Drug Abuse
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
50
drie maal klikken = terug naar INHOUDSOPGAVE
http://www.deadiversion.usdoj.gov/drugs_concern/mdma/mdma.htm korte toelichting auteur(s): VS; Justitie / DEA
LFO / Handleiding Ontmantelen – versie - 1 juli 2004
51