NATIONALE BIJBELZONDAG 2015 JEZUS LAAT DE KINDEREN BIJ ZICH KOMEN MARCUS 10:13-16
Materiaal voor de invulling van de kerkdienst op Nationale Bijbelzondag
Inhoud Nationale Bijbelzondag 2015 – Jezus laat de kinderen bij zich komen...............3 Tips voor de invulling van de kerkdienst............................................................................3 Tips voor liederen.........................................................................................................................6 Liturgische teksten........................................................................................................................7 Tips voor de Schriftlezing – Marcus 10:13-16.................................................................8 Tips voor de gebeden.............................................................................................................. 11 Collecte voor het Nederlands Bijbelgenootschap........................................................ 12 De Samenleesbijbel.................................................................................................................. 13 Alef – het bijbelblad voor kinderen.................................................................................... 14
Materiaal voor de invulling van de kerkdienst op Nationale Bijbelzondag 2015 Tekst: drs. Roelien Smit Tekst van de exegese: dr. Matthijs de Jong © 2015 Nederlands Bijbelgenootschap, Haarlem Alle rechten voorbehouden Postbus 620, 2003 RP Haarlem • 023 - 514 61 46 www.bijbelgenootschap.nl
Nationale Bijbelzondag 2015 - Jezus laat de kinderen bij zich komen Op Nationale Bijbelzondag wil het Nederlands Bijbelgenootschap laten zien dat het belangrijk is een bijbel in je eigen taal te kunnen lezen. Dat geldt voor iedereen, ver weg en dichtbij. En het geldt voor alle leeftijden, van jong tot oud. Het Nederlands Bijbelgenootschap wil u helpen om de Bijbel door te geven aan de nieuwe generaties. Dit jaar is het thema van Nationale Bijbelzondag ‘Jezus laat de kinderen bij zich komen’ (Marcus 10:13-16). In deze brochure vindt u materiaal om de dienst op deze Bijbelzondag in te vullen.
Tips voor de invulling van de kerkdienst Het doel is dat jong en oud tijdens de kerkdienst met elkaar vieren dat Jezus de kinderen bij zich laat komen. In deze brochure bieden we aan predikanten en voorgangers handvatten om kinderen centraal te stellen in de dienst. U vindt ideeën om samen stil te staan bij het bijbelverhaal uit Marcus 10:13-16. Door op verschillende manieren met het verhaal bezig te zijn ontdekken kinderen en volwassenen de rijkdom van de Bijbel, en van dit verhaal in het bijzonder. Het vieren van Bijbelzondag kan op verschillende manieren: 1. Jong en oud zijn de hele dienst samen. Tijdens de dienst kan Alef, het nieuwe bijbelblad voor kinderen, uitgedeeld worden, en kunt u gebruik maken van de verschillende werkvormen uit deze brochure. Er wordt een collecte gehouden voor het werk van het Nederlands Bijbelgenootschap. 2. Jong en oud zijn een paar momenten samen, onder andere bij het uitdelen van Alef en bij de collecte voor het werk van het Nederlands Bijbelgenootschap. 3. Er is alleen een kort moment met de kinderen voordat zij naar hun eigen dienst gaan. Er wordt ook gecollecteerd voor het werk van het Nederlands Bijbelgenootschap. U vindt in deze brochure materiaal om de kerkdienst op een van deze manieren vorm te geven, passend bij uw gemeente. Het Nederlands Bijbelgenootschap hoopt dat het u helpt om een inspirerende en gezegende dienst te vieren.
Producten Achter in deze brochure vindt u meer informatie over het materiaal dat u kunt gebruiken voor kinderen. Zo kunt u meer lezen over het nieuwe bijbelblad Alef. En we gebruiken in deze brochure elementen uit de nieuwe Samenleesbijbel. Ook daarover vindt u achterin meer informatie.
3
Tips om de dienst te beginnen Hier volgt een aantal tips om kinderen bij de dienst te betrekken: Alef Deel het bijbelblad Alef uit aan het begin van de dienst, en vertel iets over het Nederlands Bijbelgenootschap (bijvoorbeeld hoe fijn het is dat we een bijbel in onze eigen taal hebben, en dat dat niet overal op de wereld zo is). Natuurlijk kan het blad Alef ook op een ander moment uitgedeeld worden, bijvoorbeeld tijdens de kindernevendienst. Grote kussens Laat de kinderen op grote kussens voor in de kerkzaal zitten. Zo voelen ze zich betrokken bij de dienst. Een kinderkerkenraad Laat (een aantal) kinderen als een soort kinderkerkenraad meelopen met de ambtsdragers. Limonade en koekjes Begin de dienst met limonade en koekjes, in plaats van dat aan het einde te doen. Ook in de Bijbel worden dingen soms omgedraaid, en dat kan tot verrassend nieuwe inzichten leiden!
Tips voor tijdens de kerkdienst Als de kinderen er de hele dienst bij zijn, zijn er verschillende mogelijkheden om ze te betrekken bij de dienst en bij het thema. Laat ze een grote rol spelen tijdens het lezen uit de Bijbel, bij het collecteren, het uitspreken van de gebeden en bij de muziek. Door op verschillende manieren met het verhaal bezig te zijn, ontdekken kinderen en volwassenen de rijkdom van de Bijbel, en van dit verhaal in het bijzonder. Bijvoorbeeld door middel van spelen, knutselen, of met elkaar in gesprek gaan. Slinger Maak met elkaar de vlaggetjesslinger met mooie (bijbel)teksten uit het blad Alef. Zo kunt u samen met de kinderen de (kerk)zaal mooi versieren. Laat iedereen op de vlaggetjes schrijven waarom kinderen belangrijk zijn, of vraag de kinderen om op te schrijven of te tekenen wat zij leuk of belangrijk vinden. Zo’n slinger kan natuurlijk ook heel goed tijdens de kindernevendienst gemaakt worden, en daarna getoond worden in de kerkdienst. Armband Laat de kinderen de armband uit het blad Alef maken. Zo kunnen ze laten zien dat iets heel kleins ook heel mooi en waardevol is, net als in het verhaal. Ook dit kan natuurlijk ook heel goed in een eigen dienst voor de kinderen.
4
Kringgesprek Houd een kringgesprek met de kinderen en volwassenen. Dat kan in plaats van de preek, maar het kan ook goed als de kinderen naar hun eigen dienst gaan. Hier zijn wat suggesties voor vragen: • Was er weleens iets waar jij heel graag naartoe wilde, maar waar je van een volwassene niet naartoe mocht? Wat was dat? • Waarom zouden de leerlingen niet willen dat de kinderen bij Jezus komen? • Waarom zou Jezus dat wel willen? • Jezus laat de kinderen niet alleen bij zich komen, maar zegent hen ook. Wat vind je daarvan? • Waarom vindt Jezus de kinderen een voorbeeld voor volwassenen, denk je? • Ben jij ook weleens een voorbeeld voor anderen? Wanneer dan? • Zijn er dingen die jij misschien beter kunt dan je ouders? • Waarom zouden kinderen meer van Gods nieuwe wereld kunnen begrijpen dan volwassenen, denk je? Kijk voor meer vragen en ideeën ook eens in de Samenleesbijbel. Discussiespel In plaats van gerichte vragen te stellen aan kinderen en volwassenen, kunt u ook een discussiespel spelen met de kinderen en volwassenen. Lees bijvoorbeeld een aantal stellingen op. Bij iedere stelling moeten degenen die het ermee eens zijn, gaan staan. Eventueel kunt u daarna nog vragen waarom iemand het er wel of niet mee eens is. • Ik begrijp dat de leerlingen de kinderen weghielden bij Jezus. • Ik vind het moeilijk dat Jezus hier kwaad wordt. • Ik verlang naar Gods nieuwe wereld. • Ik zou ook graag door Jezus gezegend willen worden. Wedstrijdje Sommige kinderen en volwassenen houden van een actief element in de kerkdienst. Dan zou de volgende werkvorm een goed idee kunnen zijn. Kunnen volwassenen dingen altijd beter dan kinderen? Of zijn kinderen juist slimmer en sneller? Laat de kinderen een wedstrijdje doen met volwassenen wie het beste is in: • vooroverbukken met je benen recht en dan met je handen de grond aanraken. • met je vingers een pepermuntje van de bodem van een leeg jampotje pakken. • met een zo hoog mogelijke stem iets zeggen of schreeuwen. En dan met een zo laag mogelijke stem. • iets (kleins) vinden (dat verstopt is voor de dienst).
5
Tips voor liederen Tijdens de dienst kunt u liederen laten zingen die bij het thema passen. U kunt denken aan de volgende liederen: Nederlands Bijbelgenootschap – Samenleesbijbel Onze Vader God is goed Deze dag Kijk ik omhoog De bladmuziek is te vinden op www.bijbelgenootschap.nl/bijbelzondag. Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk 8a
Heer, onze Heer, hoe heerlijk is uw naam
218
Dank U voor deze nieuwe morgen
224
Elke dag vertelt over God de Heer
288
Goedemorgen, welkom allemaal
347
Here Jezus, wij zijn nu
348
Heer van uw kerk
423
Nu wij uiteengaan
Alles wordt nieuw I Lied 20 Laat de kind’ren tot Mij komen Opwekking 451
Jezus houdt van alle kleine kinderen
Hemelhoog 349
Jezus roept alle kleine kinderen
Elly en Rikkert – Bellen blazen, Voor de allerkleinsten (deel 2) Zegenliedje Sela U bent hier
6
Liturgische teksten Hoe u Bijbelzondag ook viert, u kunt de liturgische teksten en formules in een laagdrempelige versie laten horen. Zo komen ook deze teksten heel dichtbij. De teksten hieronder zijn gebaseerd op de Bijbel in Gewone Taal.
Bemoediging De Heer is machtig, hij helpt ons altijd. Hij heeft de hemel en de aarde gemaakt. Zijn trouw duurt eeuwig. Hij laat de wereld niet in de steek. (Psalm 124:8 en Psalm 138:8)
Vredegroet Ik wens jullie toe dat God, onze Vader, en de Heer Jezus Christus goed voor jullie zijn en jullie vrede geven. (onder andere Romeinen 1:1 en 1 Korintiërs 1:3)
Zegen De Heer zal jullie gelukkig maken en jullie beschermen. De Heer zal bij jullie zijn en voor jullie zorgen. De Heer zal aan jullie denken en jullie vrede geven. (Numeri 6:24-26)
Tips • U kunt de teksten ook laten uitspreken door een of meerdere kinderen. • Laat alle mensen elkaar tijdens de zegen een hand geven, zodat er een grote slinger of kring ontstaat van volwassenen en kinderen. • Laat iedereen zijn of haar buurman of buurvrouw iets toewensen als vredegroet.
7
Tips voor de Schriftlezing - Marcus 10:13-16 Het verhaal over Jezus die de kinderen bij zich laat komen staat centraal deze dienst. Dit verhaal kan op verschillenden manieren klinken. Het kan worden voorgelezen uit de Bijbel, bijvoorbeeld uit de Bijbel in Gewone Taal, of als verhaal uit Alef, en het kan klinken tijdens de verkondiging, of bij een kringgesprek.
Tekst uit de Bijbel in Gewone Taal Jezus laat de kinderen bij zich komen Er waren mensen die kinderen bij Jezus brachten. Ze wilden graag dat hij de kinderen zou aanraken. Maar de leerlingen hielden die mensen tegen. Toen Jezus dat zag, werd hij kwaad. Hij zei: ‘Laat die kinderen bij me komen. Houd ze niet tegen. Want Gods nieuwe wereld is er juist voor hen. Luister goed naar mijn woorden: Je moet openstaan voor Gods nieuwe wereld. Net zoals een kind dat doet. Anders kun je er niet binnenkomen.’ Jezus sloeg zijn armen om de kinderen heen. Hij legde zijn handen op hen en zegende hen.
Tips Alef Lees het verhaal uit het blad Alef voor na de bijbeltekst, of in plaats van de bijbeltekst. Voorlezen Vraag aan een kind of aan een paar gemeenteleden om de bijbeltekst voor te lezen. Dat kan in zijn geheel, maar het kan ook door elke zin door iemand anders te laten voorlezen. Naspelen Laat de tekst door kinderen en volwassenen naspelen. Maar draai het ook eens om: de kinderen spelen de volwassenen en de volwassenen spelen de kinderen. Dit kan ook van tevoren opgenomen worden en als filmpje in de dienst vertoond worden. Emoties uitbeelden Laat de kinderen de emoties in het verhaal uitbeelden tijdens het voorlezen van het verhaal: Hoe zou je kijken of doen als: • de leerlingen de mensen tegenhouden • Jezus boos wordt • Jezus zijn armen om de kinderen heen slaat
8
De wet is belangrijk Lees ook Deuteronomium 6:4-9. Hierin wordt duidelijk gemaakt dat het belangrijk is om je kinderen te vertellen over Gods wetten en regels.
Exegese van de bijbeltekst Jezus zegent de kinderen. Gods nieuwe wereld is er juist voor hen. Ja, kinderen zijn zo heerlijk open, hè? Daar kunnen wij volwassenen nog iets van leren. Wees dus als een kind, sta open voor Gods nieuwe wereld. Op deze manier zijn we snel klaar met deze tekst. Dan is het een aandoenlijk, bijna zoet tafereel geworden. Maar het is te snel en te makkelijk. Verschillende signalen in de tekst wijzen erop dat we verder moeten kijken. We noemen er twee: • aanraken (haptô, vers 13) – dat woord is al tien keer eerder gebruikt door Marcus. En het zijn zonder uitzondering zieken, doven, blinden en mismaakten die Jezus willen aanraken (of door hem worden aangeraakt) en genezen worden. Zijn deze kinderen ziek? Dat niet. Toch is er een verband met die andere ‘aanrakingen’. • hielden ze tegen (epitimaô, vers 13) – dit woord (letterlijk iets als: streng toespreken) wordt meestal in verband met Jezus gebruikt als hij spreekt met grote autoriteit (tegen kwade geesten, tegen de wind en de golven). Als het in verband met anderen gebruikt wordt, betekent het meestal dat ze op de stoel van Jezus gaan zitten en spreken met messiaanse autoriteit, maar ten onrechte (zie 8:32, 10:48). Zo is het ook hier. De leerlingen jagen de kinderen weg alsof het bedelaars of paria’s zijn: wegwezen, jullie horen niet bij Jezus. Recente exegeten wijzen op de lage sociale status van kinderen in die tijd. Dát is hier het springende punt. Kinderen staan, net als zieke, onreine, bezeten en mismaakte mensen aan de rand van de samenleving. Ze zijn even kwetsbaar en even afhankelijk. Ze tellen niet mee, ze hebben geen rechten. Dit is voor lezers van nu waarschijnlijk een lastige stap om te volgen. De positie van kinderen in gezin en samenleving is fundamenteel veranderd. Toch moet je terug naar de wereld van toen om te begrijpen wat de les is van dit verhaal. De tekst ligt in de lijn van Marcus 9:33-37 en past het in het geheel van Marcus 8:22-10:52, waarin Jezus spreekt over zijn lijden en over de vraag wat het betekent om zijn volgeling te zijn. Het gaat over de minste willen zijn, de allerlaatste, en alles willen opgeven (zie vooral Marcus 8:34-37, 9:34-35, 10:23-27, 10:28-31, 10:35-40 en 10:42-45). Zo moet een leerling van Jezus worden als een kind: degene die het minst meetelt, die op de laatste plaats staat. De leerlingen hebben de les van Marcus 9:36-37 nog niet begrepen; ze doen in Marcus 10:13 precies het tegenovergestelde. In plaats van zich te verlagen en de kinderen met open armen te ontvangen, verhogen ze zich door ze met autoriteit weg te sturen – alsof zij de meester zelf zijn.
9
Jezus identificeert zich met de minst belangrijke mensen (Marcus 9:37) en maakt duidelijk dat Gods nieuwe wereld er juist voor hen is (Marcus 10:14). Binnengaan in Gods nieuwe wereld is geen vanzelfsprekendheid. Net zoals dat moeilijk is voor rijke mensen, is het moeilijk voor mensen die prat gaan op macht of op status. Het gaat er niet om dat je jezelf naar beneden praat, of dat je jezelf niets waard moet vinden. Het gaat ook niet om verheerlijking van alles wat zwak, naïef of simpel is. Nee, het gaat erom dat je afstand neemt van alles wat je groot maakt in de ogen van de wereld. Je positie, status, imago, rol, bezit, etc. Dat alles brengt je niet in Gods nieuwe wereld. Wat wel? Het inzicht dat je afhankelijk bent van God. Zwak en kwetsbaar durven zijn. Dan word je als een kind, een kind van God. De kinderen hebben in dit verhaal een symbolische functie. Toch gaat het over echte kinderen. Ze werden gebracht om aangeraakt te worden. Dat gebeurt ook, maar Jezus doet meer: hij slaat zijn armen om de kinderen heen, hij legt zijn handen op hen en hij zegent hen. Zegenen: één keer in het evangelie volgens Marcus lezen we dat Jezus mensen zegent. Dat is hier. Jezus zegent de kinderen. Een zoet tafereel van Jezus als kindervriend? Nee, een glimp van Gods nieuwe wereld.
10
Tips voor de gebeden Bid de gebeden met jong en oud samen. Leg steeds uit waarom er gebeden wordt, en wat de verschillende gebeden inhouden. Dat is leuk voor jong en oud! Dankgebed en voorbeden Het dankgebed en de voorbeden kunnen gemaakt worden samen met een of meer kinderen. Zij kunnen de gebeden ook uitspreken. Stil gebed Laat iedereen tijdens het stil gebed zijn of haar gebedspunten indienen. Dat kan door een ‘gebedsmuur’ te maken van (lege) schoenendozen. Iedereen mag een gebedspunt op een briefje schrijven en in de muur stoppen. Verzamel de briefjes aan het einde van de dienst en berg ze op, zodat ze niet gaan rondslingeren. Ook kan er voor in de kerk een plek gemaakt worden (bijvoorbeeld door middel van een ‘kaarsenboom’) waar iedereen een kaarsje kan aansteken tijdens het stil gebed. Onzevader Bid het Onzevader eens met de woorden uit Matteüs 6:9-13 uit de Bijbel in Gewone Taal. Of zing het lied ‘Onze Vader’ uit de Samenleesbijbel. Dit lied is ook te vinden op www.bijbelgenootschap.nl/bijbelzondag.
11
Collecte voor het Nederlands Bijbelgenootschap Wilt u ook dat er goede vertalingen van de Bijbel beschikbaar blijven en dat de Bijbel wordt doorgegeven aan de volgende generatie, zowel in binnen- als buitenland? Bestem uw collecte op Bijbelzondag dan voor het Nederlands Bijbelgenootschap. Dat zouden wij bijzonder waarderen. Het Nederlands Bijbelgenootschap ontvangt geen subsidie. Onze missie – de Bijbel dichtbij brengen, wereldwijd – realiseren wij grotendeels met steun van leden, donateurs en inkomsten vanuit kerkcollectes. Met uw steun kunnen we blijven werken aan: • het doorgeven van de Bijbel aan nieuwe generaties • betrouwbare nieuwe bijbelvertalingen in Nederland en wereldwijd • betaalbare bijbels en bijbelprojecten Speciaal voor u en uw gemeente hebben we een powerpointpresentatie en een filmpje gemaakt, waarin u kunt zien welke projecten we met uw bijdrage kunnen steunen. U vindt de powerpoint en film op: www.bijbelgenootschap.nl/bijbelzondag.
12
De Samenleesbijbel De Samenleesbijbel is de complete Bijbel in Gewone Taal met heel veel extra’s bij de bijbeltekst. Deze bijbel helpt kinderen tussen de 8 en 12 jaar en hun ouders om in de Bijbel te lezen en erover in gesprek in te gaan. Zo ontdekken kinderen wat de Bijbel hun te zeggen heeft. Met vragen, weetjes, opdrachten en veel mooie illustraties gaan ze samen met hun broertjes en/of zusjes en hun (groot) ouders stap voor stap door de Bijbel heen. De Samenleesbijbel in het kort: • de complete Bijbel in Gewone Taal • 3 routes op verschillende niveaus • meer dan 1000 gespreksvragen bij de bijbeltekst • honderden ‘weetjes’ bij de Bijbel • honderden doe-opdrachten, puzzels en spellen • meer dan 1000 illustraties: tekeningen, cartoons, foto’s, landkaarten • 32 themapagina’s • 40 liedjes (inclusief cd) • omvang ca. 2.200 blz. | Formaat 16 x 24 cm • ISBN 987-90-8912-042-7 | Prijs € 59,95 (speciaal voor NBG-leden € 49,95) Voor meer informatie, ga naar www.samenleesbijbel.nl.
De Samenleesbijbel is bedacht en gemaakt door het Nederlands Bijbelgenootschap. Uitgeverij Royal Jongbloed en JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland, hebben eraan meegewerkt.
13
Alef - het bijbelblad voor kinderen Alef is het nieuwe bijbelblad van het Nederlands Bijbelgenootschap speciaal voor kinderen van ongeveer 7- 12 jaar. Alef is een blad dat kinderen allerlei weetjes over en verhalen uit de Bijbel laat ontdekken. Zo kunnen ze schatgraven in de Bijbel. Bijvoorbeeld met een verhaal, weetjes, puzzels, proefjes en tips voor boeken en uitjes. In Alef vind je: • spannende bijbelverhalen • proefjes, puzzels en quizzen • weetjes over bijbelse personen • antwoorden op bijbelvragen • en meer…
n ieu
w
10x Alef: € 15,- per jaar Meer informatie: www.bijbelgenootschap.nl/alef Vraag een gratis proefexemplaar aan.
14
16
