EEN WAARDEVOLLE COLLECTIE, EEN UNIEKE LOCATIE EN EEN DUURZAAM MUSEUMCOMPLEX
Nationaal Militair Museum: bron van duurzaamheid en militaire historie OP HET TERREIN VAN DE VOORMALIGE MILITAIRE VLIEGBASIS SOESTERBERG, DIRECT GRENZEND AAN DE VROEGERE START- EN LANDINGSBAAN, WOEDT EEN DRUKKE BEDRIJVIGHEID. MACHINES RIJDEN AF EN AAN, IN DE BOUWKETEN, DIE IN GROTEN GETALE OPGESTELD STAAN, WORDT DRUK VERGADERD EN BOUW WERKZAAMHEDEN ZIJN IN VOLLE GANG. OP DEZE HISTORISCHE PLEK TE MIDDEN VAN DE PRACHTIGE NATUUR VAN DE UTRECHTSE HEUVELRUG WORDT GEBOUWD AAN EEN SPECTACULAIR MUSEUM: HET NATIONAAL MILITAIR MUSEUM. MOMENTEEL IS HET TERREIN NOG NIET OPENGESTELD VOOR BEZOEKERS, MAAR VOOR DIT ARTIKEL WERD EEN UITZONDERING GEMAAKT. OP DE BOUWLOCATIE SPRAKEN WE MET PETER HAARSMA, TECHNISCH PROJECTMANAGER VAN HEIJMANS, OVER DIT UNIEKE PROJECT. SAMEN MET HEM KIJKEN WE TERUG OP HET ONTWIKKELINGSTRAJECT, BESPREKEN WE DE HUIDIGE STATUS EN BLIKKEN WE VOORUIT NAAR DE BESCHIKBAARHEID. DIT ARTIKEL GEEFT U EEN BIJZONDER KIJKJE IN HET ONTWIKKELEN BOUWPROCES VAN HET NIEUWE NATIONAAL MILITAIR MUSEUM, DAT IN HET NAJAAR VAN 2014 ZIJN DEUREN VOOR HET GROTE PUBLIEK ZAL OPENEN! 12
Nathan
foto linkerpagina: DE BEGANE GROND VAN HET NATIONAAL MILITAIR MUSEUM WORDT VOORZIEN
Project in ontwikkeling
VAN UPONOR INDUSTRIEVLOERVERWARMING
PPS-CONSTRUCTIE
gefascineerd aan. “Ja, wij zorgen er indirect zelfs voor dat de kroketjes
In 2011 werd er door de Rijksgebouwendienst, uit naam van
gebakken worden”, lacht Peter. Dirk Muller, directeur van Thermo Actief
opdrachtgever Defensie, een aanbestedingstraject opgesteld voor de
Benelux, stelt: “Omdat jullie 25 jaar lang verantwoordelijk zijn voor de
nieuwbouw van het Nationaal Militair Museum. Heijmans heeft destijds
exploitatie van het museum, hebben jullie natuurlijk meer dan ooit
met een duurzaam en innovatief ontwerp ingeschreven op deze
behoefte om energiezuinig te ontwerpen.” Peter Haarsma beaamt:
aanbesteding. Mei 2012 hebben Defensie en Heijmans een Financial
“Uiteraard! Niet alleen in het ontwerp, maar ook in de selectie van de
Close bereikt voor het project. “We hebben hier te maken met een
componenten speelt het onderdeel energieverbruik een belangrijke rol.
bijzondere projectaanpak”, vertelt Peter Haarsma. “Met deze opdracht
De onderhouds- en energiekosten wegen in dit project zwaarder dan de
is Heijmans in een PPS-constructie een DBFMO-contract aangegaan. PPS
investeringskosten.”
staat voor Publiek-Private Samenwerking; DBFMO staat voor Design, Build, Finance, Maintain & Operate. In een dergelijke constructie slaan
UNIEKE COLLECTIES KOMEN SAMEN
overheid en marktpartijen de handen ineen. Het uitgangspunt van een
Op dit moment zijn het nog twee afzonderlijke locaties: het Legermuseum
DBFMO-contract is een totaalplan voor het ontwerpen, bouwen,
in Delft en het Militaire Luchtvaartmuseum in Soesterberg. Dit zal
financieren, onderhouden én beheren van gebouwen en terreinen. Al
echter niet lang meer duren. Als we om ons heen kijken, zien we dat
deze onderdelen nemen wij op ons voor de duur van 25 jaar. Dat is
de bouw van het nieuwe Nationaal Militair Museum al in een ver
natuurlijk wel heel bijzonder te noemen. In dit project zijn we eigenlijk
gevorderd stadium is. Peter Haarsma licht toe: “Januari 2013 zijn de
niet alleen opdrachtnemer, maar ook opdrachtgever. We regelen het
bouwwerkzaamheden gestart. Nu zijn we al op het punt dat de
hele traject van ontwerp tot exploitatie en onderhoud. Op onze beurt
komende maanden alle montage- en installatiewerkzaamheden verder
hebben we dan ook een paar grote partijen aangetrokken voor
afgerond worden en de collectie uit zowel het Legermuseum als het
bijvoorbeeld de facilitaire en horecavoorziening.” We kijken hem
Militaire Luchtvaartmuseum samengebracht zullen worden in het
DE BOUWWERKZAAMHEDEN ZIJN IN EEN VER GEVORDERD STADIUM
Enervision
13
14
Nathan
FOTO LINKERPAGINA: DIRK MULLER (LINKS) EN PETER HAARSMA (RECHTS) BEKIJKEN DE INDUSTRIEVLOER-
Project in ontwikkeling
VERWARMINGSVERDELERS DIE DOOR THERMO ACTIEF BENELUX VOOR DIT PROJECT SPECIAAL OP MAAT GEMAAKT ZIJN
nieuwe museumgebouw. De verwachting is dat we de uitvoeringsfase in de maand april af zullen ronden. We gaan dan alle installaties in
Nationaal Militair Museum
bedrijf nemen en testen. Rondom de bouwvak moeten we aan de
Het Museumkwartier is ongeveer 45 hectare groot. Gezien
opdrachtgever, Defensie, aantonen dat we daadwerkelijk een gebouw
de bijzondere ligging van de locatie in het hart van de
hebben gerealiseerd dat voldoet aan de eisen die gesteld zijn in de
Utrechtse Heuvelrug is er nadrukkelijk aandacht besteed
aanvraag. Daarna gaan we samen met het team dat de exploitatie gaat
aan het behoud en de ontwikkeling van natuurwaarden.
verzorgen een proefdraaiperiode in. Uiteraard zal er uiteindelijk ook
Centraal op het terrein is het grootschalige museumcomplex
nog proefgedraaid gaan worden met genodigden. We kijken dan
gesitueerd. Het kwartier kent naast het hoofdgebouw tevens
bijvoorbeeld hoe de bezoekers het museum ervaren, maar ook of
een depotgebouw en een tweetal opslaggebouwen, waarin
brandweer, politie en ziekenwagen de weg kunnen vinden. Zodra dit
onder andere collectiestukken die dienen voor demonstraties
allemaal getest en afgestemd is, gaan we in het najaar van 2014 over
gestald worden. Op het terrein is een herdenkingsplein en
tot de opening van het Nationaal Militair Museum voor het grote
een stiltetuin aanwezig. Hier is er ruimte voor herdenken
publiek.”
en bezinning. Verderop bevindt zich een monument met een belangrijke historische waarde: het oudste gebouw in
VERWARMING EN KOELING MIDDELS BETONKERNACTIVERING
Nederland dat met de militaire luchtvaart te maken heeft.
In het ontwerp waarmee Heijmans de aanbesteding gewonnen heeft,
in originele staat hersteld. Op het grote omliggende
was de keus voor betonkernactivering reeds bepaald. Er moest alleen
buitenterrein is er ruimte voor evenementen.
Het houten gebouw met torentje wordt momenteel volledig
nog gezocht worden naar de juiste uitvoerende partij. Waar ze in projecten zoals het Meander Medisch Centrum en NIOO (Nederlands Instituut voor Ecologie) naar volle tevredenheid al hadden samen gewerkt met Thermo Actief Benelux, besloot het bedrijf ook dit keer te
INDUSTRIEVLOERVERWARMING EN HET TAB OMEGAPROFIEL
kiezen voor de specialist op het gebied van vloergebonden klimaat
Op de begane grond is de Uponor vloerverwarming aangebracht in de
systemen uit ’t Harde. Dirk Muller: “Heijmans wilde een constructie in
op het werk gestorte vloer. We spreken hier van industrievloer
het gebouw, waarmee er via de betonvloer zowel verwarmd als
verwarming. Het Uponor vloerverwarmingssysteem op de eerste
gekoeld kan worden. Je verwarmt en koelt dan met de massa die reeds
verdiepingsvloer is daarentegen middels het TAB Omegaprofiel in de
aanwezig is in het gebouw. We hebben toen meegedacht over een
druklaag van de kanaalplaatvloer aangebracht. Dirk vertelt ons meer
optimale systeemtoepassing voor zowel de vloer van de begane grond
over de keuze voor het TAB Omegaprofiel voor de eerste verdiepings
als de vloer op de eerste verdieping. Aandachtspunten hierbij waren
vloer. “Met het Omegaprofiel hebben wij ons eigen leidingprofiel
het kleine aantal verdelerlocaties en het feit dat het toch wel om
ontwikkeld, zodat we niet afhankelijk zijn van bouwstaalnetten van de
enorme velden gaat die ontsloten moesten worden. Op een gegeven
aannemer of van onszelf. Met deze lichtgewicht stalen profielen met
moment moet je natuurlijk bij de verdelers uitkomen. De Tichelmann
omegavormige uitsparingen waarin Uponor Pe-Xa leidingen geklemd
techniek die we met de Uponor leidingen voor grote gebouwen
worden, kan in een snel tempo vloerverwarming aangelegd worden.
hanteren, was hier de optimale oplossing voor. Normaal gesproken gebruiken we deze techniek tot een voedingsleiding van 32 mm. Gelukkig heeft Uponor de PE-Xa leiding in uitvoeringen tot 40 mm opgenomen in haar assortiment. De 40 mm leiding kwam in dit project perfect uit, hiermee zijn we in staat geweest om velden van een zeer grote omvang te ontsluiten. Daarbij kwam nog een andere uitdaging op ons pad. Omdat we vertrouwen op de producten van Komfort, wilden we in dit project ook graag werken met Komfort verdelers. Door de grote volumestromen, was het echter niet mogelijk om met standaard verdelers te werken. Speciaal voor dit unieke project hebben wij in goed overleg met de mannen van Heijmans dan ook zelf in onze werkplaats verdelers op maat gemaakt.” TAB OMEGAPROFIEL
Enervision
15
Dat er met het Omegaprofiel gemakkelijk wat afstand in de druklaag
kwalitatieve materialen en systemen waar we 100% achter staan. Zo
gerealiseerd kan worden, was in dit project een mooi bijkomend
kent de Uponor Pe-Xa leiding een vernettingsgraad van minimaal 80%.
voordeel. Op deze wijze kon de krimpwapening op afstand gehouden
Samen met de bewezen Uponor Quick & Easy koppeltechniek vormt dit
worden. Dit was een wens van de aannemer. Als we het Omegaprofiel
de perfecte combinatie voor ruwe bouwomgevingen.”
niet toegepast hadden, dan had hij deze tussenruimte moeten creëren met betonblokjes. Dit is natuurlijk uitermate tijdrovend. Het is slechts een klein detail, maar met het oog op de tijdsplanning kan dit wel het verschil maken.”
GROTE OPPERVLAKTES, STRAKKE SCHEMA’S Uiteindelijk spreken we over een totaaloppervlakte van ongeveer 21.000 m2, volledig voorzien van vloerverwarming. Inmiddels is het vloerverwarmingssysteem bedekt met een dikke laag beton. Afgezien van de vloerverwarmingsverdelers is er niets meer van de installatie te zien. Hoe lang heeft het nu geduurd om het gehele vloerverwarmings systeem aan te leggen? Kerstiaan van der Worp, projectleider voor dit project vanuit Thermo Actief Benelux, legt uit: “Als we kijken naar werkdagen, dan denk ik dat we per vloer ongeveer vijf weken nodig hebben gehad. Er was een strakke planning, maar doordat we vooraf en tijdens de installatie regelmatig vergaderd hebben, is het proces eigenlijk vlekkeloos verlopen.” Peter Haarsma vult aan: “Door alles vooraf goed door te spreken en af te stemmen, voorkom je problemen tijdens de uitvoeringsfase.” Dirk Muller: “Daarbij komt natuurlijk dat de
Heijmans Heijmans is een beursgenoteerde onderneming die de activiteiten vastgoed, woningbouw, utiliteitsbouw, installatietechniek en infra combineert. Heijmans is actief in Nederland, België en Duitsland en realiseert projecten voor woonconsumenten, bedrijven en overheden. Kwaliteitsverbetering en duurzaamheid zijn factoren die binnen de organisatie centraal staan. In het ontwerp van het Nationaal Militair Museum is het bedrijf bijvoorbeeld uitgegaan van duurzaam (her-) gebruik van materialen. Daarnaast hebben ze de life cycle kosten berekend om op deze wijze een optimum te bepalen tussen initiële kosten, het minimaliseren van het onderhoud en het beperken van het energieverbruik gedurende de exploitatiefase. Een duurzaamheids- en gezondheidsplan maakten tevens deel uit van de inschrijving op de aanbesteding. Heijmans wist in de rol van opdrachtgever zelfs de Dutch Design Award voor het project Nationaal Militair Museum te winnen!
installatie uiteindelijk verdwijnt onder een betonlaag. Dus het moet echt in één keer goed zijn. Wij werken dan ook alleen maar met
DE UPONOR PE-XA LEIDING VAN 40 MM KWAM IN DIT PROJECT PERFECT UIT
16
Nathan
Project in ontwikkeling
DE COLLECTIES UIT HET LEGERMUSEUM EN HET MILITAIRE LUCHTVAARTMUSEUM WORDEN SAMENGEBRACHT IN HET NATIONAAL MILITAIR MUSEUM
STRENGE EISEN Het Nationaal Militair Museum is naast betonkernactivering, voorzien
behoud van de collectie. De mensen die het Nationaal Militair Museum
van nog eens tal van andere duurzame technieken. Op het dak van het
vanaf het najaar komen bezoeken, zullen eveneens profiteren van een
gebouw worden ook nog photovoltaïsche zonnepanelen aangebracht.
aangename atmosfeer die bijdraagt aan een optimale beleving!”
Peter Haarsma vertelt: “Het belang van een optimaal binnenklimaat is enorm. Je kunt je voorstellen dat de conditie waarin eeuwenoude collectiestukken bewaard worden essentieel is, maar dat het klimaat ook voor de bezoekers belangrijk is. In dit museumgebouw kennen we drie niveaus klimaateisen waarbij fluctuatie van temperatuur en relatieve vochtigheid een belangrijke rol spelen. Allereerst zorgt betonkernactivering voor een algeheel continu binnenklimaat. Daarnaast wordt het klimaat aanvullend geregeld door een lucht behandelingsinstallatie en zijn er ruimtes waar we vitrinekasten geplaatst hebben om collecties zoals kleding en boeken zeer nauw keurig te kunnen conditioneren. Deze methoden hebben betrekking op
Heijmans
het klimaat in het museum, maar op het terrein hebben we ook een depotgebouw met hele grote archiefruimten. In deze zogenaamde klimaatkamers wordt het zuurstofgehalte laag gehouden. Dit is een ultieme beveiliging tegen brandgevaar en het bevordert tevens de
Graafsebaan 65 5248 JT Rosmalen Telefoon: +31 (0)73 - 543 51 11 Website: www.heijmans.nl
levensduur van de collectiestukken. We hebben met duurzame technieken dus een optimaal klimaat gecreëerd voor met name het
Enervision
17
DISCLAIMER DIT ARTIKEL, MET FOTO’S VAN IXI BEDRIJFSFOTOGRAFIE, WERD GEPRESENTEERD IN DE 18E EDITIE VAN HET MAGAZINE ENERVISION. HET IS NIET TOEGESTAAN OM DE INHOUD VAN DIT ARTIKEL, ZOWEL TEKST ALS BEELDMATERIAAL, ZONDER SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN DE NATHAN GROUP (WWW.NATHANGROUP.EU) TE KOPIËREN.
