Hay Group bv Arnhemse Bovenweg 140 3708 AH ZEIST Postbus 1151 3700 BD ZEIST The Netherlands
Mythe over lerarensalaris gebaat bij helderheid
tel +31 (0)30 692 99 29 fax +31 (0)30 692 99 00 www.haygroup.nl
Antwoorden op de meest gestelde vragen
De berichtgeving over de beloningsvergelijking van lerarensalarissen met salarissen in de markt heeft het nodige losgemaakt. Op scholen, in de politiek, op de radio en op websites is er flink gediscussieerd. Ook Hay Group heeft zeer veel reacties gekregen. Bij de reacties werden ook vragen gesteld over de achtergrond van het onderzoek. Blijkbaar kent een aantal mensen de dienstverlening van Hay Group onvoldoende om zich er een goed oordeel over te vormen. Daarom heeft Hay Group alle vragen op een rij gezet. Hieronder vindt u de de antwoorden op de vijftien meest gestelde vragen. Mocht u hierna nog andere vragen hebben, aarzel dan niet om contact op te nemen met Hay Group: Drs. Cynthia van Houten, Marketing & Communications Telefoon 030 - 692 99 41 of E-mail:
[email protected] 1. Wie was de opdrachtgever voor het beloningsonderzoek? Hay Group heeft het beloningsonderzoek op eigen initiatief uitgevoerd. Met dit onderzoek biedt Hay Group inzicht met behulp van feiten. Met deze feiten kunnen anderen (politici, vakbondsbestuurders, beleidsmakers en natuurlijk docenten en onderwijsmanagers) tot een wel overwogen oordeel komen en keuzes maken. 2. Op basis van welke gegevens is het beloningsonderzoek uitgevoerd? Het onderzoek heeft plaatsgevonden met reeds beschikbare gegevens: de onderwijssalarissen (uit CAO’s en onderzoek van het Ministerie van Onderwijs), de vastgestelde functiezwaarte van de verschillende docentfuncties én de actuele beloningsdatabase 2006 van Hay Group. Deze database bevat 150.000 functiehouders en wordt jaarlijks geactualiseerd. 3. Welke arbeidsvoorwaarden zijn meegenomen in de vergelijking? De arbeidsvoorwaarden betreffen voor zowel de docentfuncties als de functies in de markt: het bruto jaarloon (12 maandsalarissen) + vakantieuitkering + eindejaarsuitkering/dertiende maand. 4. Is het jaarloon gecorrigeerd naar de 36 urige werkweek? Er is niet gecorrigeerd voor arbeidsduur. Het jaarloon zou gecorrigeerd kunnen worden omdat het onderwijs een 36 urige werkweek kent en in de markt een langere arbeidsduur gebruikelijker is (38 of 40 urige werkweek). Een correctie op basis van arbeidsduur zou voor het onderwijs een positief beloningsverschil van tenminste 5% bedragen. Deze correctie heeft echter evenals andere correcties niet plaatsgevonden. De vergelijking betreft dus het totale brutojaarloon (ook wel Totaal Vast Inkomen genoemd). Lerarensalaris consistent onderzocht
5. Hoe kan je verschillende functies met elkaar vergelijken? Om functies met elkaar te vergelijken zijn er in Nederland zo´n veertig functiewaarderingsmethoden. Met een functiewaarderingsmethode wordt de zwaarte van een functie vastgesteld. Bij elke functiewaarderingsmethode wordt de functiezwaarte uitgedrukt in een puntenaantal. Zo is bij de Haymethode de HBO-docent (normfunctie) in Hay-punten uitgedrukt 393 punten, en de huisarts 611 punten. 393 Hay-punten
Docent
611 Hay-punten
Huisarts
SCHOOL
Functiewaarderingssyteem stelt vast hoe zwaar een functie is
6. Wat is de Hay-methode? Op basis van jarenlang onderzoek naar zeer uiteenlopende functies in een groot aantal organisaties, zijn drie kenmerken geselecteerd die in alle functies terugkomen, te weten: kennis en kunde, probleembehandeling en reikwijdte van verantwoordelijkheid. Deze functiekenmerken zijn het meest onderscheidend gebleken om de zwaarte van functies te bepalen. De zwaartebepaling van een functie vindt plaats door voor ieder kenmerk te bepalen wat het niveau is voor deze functie. Dat niveau wordt in een aantal punten uitgedrukt. Door de punten voor ieder kenmerk bij elkaar op te tellen ontstaat een totaalscore. Hiermee is de functie-inhoud vertaald in een uniform toepasbare vergelijkingsmaatstaf: de Hay-punten. De Hay-methode zorgt er voor dat het vergelijken van functies zuiver gebeurt. Er worden dan ook geen appels met peren vergeleken, want verschillende functies worden met telkens dezelfde kenmerken geanalyseerd. De Hay-methode is de enige functiewaarderingsmethode die overal ter wereld wordt toegepast. Wereldwijd werken ruim achtduizend organisaties met de Hay-methode. Veel van de grootste Nederlandse werkgevers (waaronder de Nederlandse universiteiten en een aantal hogescholen) gebruiken de Hay-methode naar tevredenheid als functiewaarderingsmethode (voor meer informatie over de Haymethode: www.haygroup.nl). 7. Welke functiewaarderingsmethoden mogen er in het onderwijs gebruikt worden? In het Nederlandse onderwijs mogen twee functiewaarderingssystemen worden gebruikt: de FUWAvarianten en de Hay-methode. Alle Nederlandse universiteiten gebruiken de Hay-methode. Hogescholen mogen kiezen tussen de Hay-methode en FUWA-HBO. Ruim 40% van de HBO-functies is gewaardeerd met de Hay-methode. De andere onderwijsvelden gebruiken de FUWA-varianten (FUWA-BVE, FUWAVO en FUWA-PO).
Lerarensalaris consistent onderzocht Oktober 2006 Page 2 - 7
8. Kan zomaar een andere functiewaarderingsmethode worden gebruikt in het onderwijs? Er kan niet zomaar een andere functiewaarderingsmethode gebruikt worden in het onderwijs. Dat moet zeer zorgvuldig gebeuren. Als er twee methodes (FUWA-variant en de Hay-methode) gehanteerd worden dienen ze beide op dezelfde eindconclusie uit te komen. Immers: binnen de onderwijscao dient hetzelfde werk hetzelfde betaald te worden. Ook Hay Group draagt daar zorg voor. Met andere woorden: ook al wordt eenzelfde functie met twee verschillende methoden gewogen, er mag géén enkel verschil zijn in uiteindelijke salarisschaal. Beide functiewaarderingsmethoden meten functies op verschillende manieren, maar de uiteindelijke uitkomst dient hetzelfde te zijn. Daarom heeft Hay Group aanbevolen om eerst een onderzoek te doen voordat de Hay-methode in het Nederlandse onderwijs gebruikt kon worden. Het onderzoek diende de vergelijkbaarheid van de verschillende methoden vast te stellen. Dit onderzoek vond in 2002 plaats in het kader van de CAO-HBO. Bij het onderzoek zijn functiewaarderingsexpert van de onderwijsbonden zeer nauw betrokken geweest. De conclusie was dat de uitkomsten van zowel FUWA als de Hay-methode hetzelfde zijn. De Haymethode is dus ook bruikbaar voor het onderwijs. CAO-partijen hebben destijds de uitkomst van beide systemen vastgelegd en geborgd in een zogenaamd conversiebestand. Hay-punten: 393
Fuwa-score: 50
11
FUWA en Hay-methode: functies zijn even zwaar
Hay Group is dus zorgvuldig in de toepassing van de Hay-methode binnen het onderwijs. Bij werkzaamheden in de verschillende onderwijsvelden draagt Hay Group bij aan een consistente toepassing van zowel de Hay-methode als de FUWA-varianten. 9. Als de uiteindelijke uitkomst in salarisschaal geen verschil maakt, waarom zou je dan de Hay-methode gebruiken? De FUWA-varianten zijn functiewaarderingssytemen die op zichzelf staan binnen het onderwijs. De Haymethode wordt overal toegepast: in alle landen, voor de zwaarste tot de lichtste functie, voor elk type functie en voor elk type organisatie (van grote multinational tot Nederlandse goede doelen organisatie). Door deze brede toepasbaarheid is het mogelijk om méér met functiewaardering te doen. Zo kunnen competenties gekoppeld worden aan functieniveaus en er kan beloningsonderzoek uitgevoerd worden over sectoren heen. Daarnaast bieden de functieprofielen van Hay Group meer helderheid in de organisatie en wordt resultaatgericht werken gestimuleerd.
Lerarensalaris consistent onderzocht Oktober 2006 Page 3 - 7
10. Met welke functies zijn de lerarenfuncties vergeleken? De functies van leraren worden vergeleken met functies die even zwaar zijn. De functiezwaarte is dus van alle functies vastgesteld. Alleen van de functies die evenzwaar zijn (een vergelijkbaar puntenaantal heeft) wordt de beloning vergeleken. De beloning wordt dus niet vergeleken met lichtere of zwaardere functies. Vanzelfsprekend zijn van alle 150.000 functies in de Hay Group database de functiezwaartes bekend. Deze zijn vastgesteld in projecten die Hay Group voor tal van organisaties heeft uitgevoerd. 11. Hoe wordt een beloningsonderzoek uitgevoerd? Hay Group neemt functiezwaarte als basis voor beloningsvergelijkingen. Op basis van de functiezwaarte kunnen er vergelijkingen gemaakt worden. Een eerste type beloningsvergelijking is die op basis van verschillende functiezwaartes. Bijvoorbeeld het functiezwaarteverschil in AIO (promovendus), docent en huisarts. Deze functies hebben een verschillende functiezwaarte en ook verschillende beloningen.
huisarts
€ 70.000 € 54.000 € 31.000
docent
aio
333
393
611
Verschillende functiezwaartes, verschillende salarissen
Een tweede type beloningsvergelijking is mogelijk met gelijkwaardige functiezwaarte. Deze beloningsvergelijking is gemaakt met de lerarensalarissen. Hieruit bleek dat er bedrijven zijn die een hoger salaris betalen, maar dat er ook bedrijven zijn die een lager salaris betalen voor functies met eenzelfde functiezwaarte als die van docent. Uit de analyse bleek dat de lerarensalarisen zich in het midden van de beloningsmarkt bevinden.
Lerarensalaris consistent onderzocht Oktober 2006 Page 4 - 7
positie in de markt laag midden hoog
bedrijf x docent € 58.000 bedrijf y € 54.000 € 51.000
393
393
393
Dezelfde functiezwaarte, verschillende salarissen
12. Waarom komen andere beloningsonderzoeken tot de conclusie dat het onderwijs ‘slechter betaald’? Recent zijn er twee onderzoeksrapporten uitgekomen waar beloningsvergelijkingen worden gemaakt (SEO-rapport ´Beloningsverschillen tussen de marktsector en de collectieve sector in 2004´, SCP-rapport ´Wie werken er in het onderwijs?´). Beide onderzoeken nemen een verschillende basis om functies met elkaar te vergelijken. Het SEO rapport kiest administratieve functies als basis voor de vergelijking. Het SCP rapport kiest vooropleiding als basis voor de vergelijking. Deze uitgangspunten leiden naar de visie van Hay Group naar een grove vergelijking van functies. Hierdoor heeft de beloningsvergelijking een smalle basis. Door de berichtgeving in de media wordt de indruk gewekt dat het SEO-rapport stelt dat leraren lager betaald krijgen. Het SEO onderzoek heeft administratieve functies in sub-sectoren vergeleken met docentfuncties. Het SCP-rapport neemt alleen vooropleiding als basis voor de beloningsvergelijking. Vooropleiding is in de visie van Hay Group ook een belangrijk kenmerk van een functie maar niet het allesbepalende kenmerk. Zo is opleiding één van de kenmerken waarop de functiezwaarte wordt bepaald. Een docent Nederlands heeft bijvoorbeeld een universitaire opleiding afgerond. Maar ook de huisarts heeft een universitaire opleiding afgerond en een universitair promovendus (AIO) ook. De huisarts verdient € 70.000, de docent € 54.000 en een promovendus € 31.000. Dus loonverschillen van meer dan 20% en 50%. Maar de functie van huisarts is zwaarder (complexer en meer verantwoordelijkheid) en die van AIO lichter in vergelijking met de functie van docent. Vanwege het verschil in functiezwaarte wordt een beloningsverschil als rechtvaardig beschouwd. In de visie van Hay Group dienen salarisvergelijkingen gebaseerd te zijn op de functieinhoud en niet alleen op vooropleiding.
Lerarensalaris consistent onderzocht Oktober 2006 Page 5 - 7
Vooropleiding universiteit - Docent
opleiding
SCHOOL
Vooropleiding universiteit - Huisarts
opleiding
Functies vergelijken alléén op basis van vooropleiding is smal
Er verschijnen ook jaarlijks onderzoeken waarbij alleen de functietitel de smalle basis is voor beloningsvergelijkingen. Vanzelfsprekend passen dergelijke beloningsvergelijkingen niet in de visie van Hay Group. Een functietitel zegt immers nog niets over de inhoud en zwaarte van de functie. Hay Group is van mening dat beloningsonderzoeken nauwkeurig uitgevoerd dienen te worden. Hay Group hanteert dan ook als basis voor beloningsvergelijking een onderzoek naar de functiezwaarte die vastgesteld wordt met behulp van de Hay-methode voor functie-evaluatie en -profilering. Als beloningsonderzoek functiezwaarte niet als basis heeft, dan kunnen serieuze kanttekeningen geplaatst worden bij de beloningsvergelijking. 13. Wat is Hay Group? Hay Group is een internationaal onderzoeks- en adviesbureau. Hay Group helpt organisaties beter te werken. Wij maken strategie concreet. Mensen in organisaties motiveren is ons vak. Wij zorgen ervoor dat veranderingen duurzaam zijn en wij weten de organisatiecultuur te verbeteren. We ontwikkelen talent, zorgen dat mensen effectiever werken en dat ze gemotiveerd zijn om optimaal te presteren. Met 82 kantoren in 48 landen werken we voor ruim 7000 klanten. Onze klanten komen uit de publieke en private sector en staan voor uiteenlopende uitdagingen. Ruim 60 jaar staan wij bekend om ons gedegen onderzoek en het grondige karakter van ons werk. Klanten leveren we een vernieuwende kijk op hun eigen organisatie, een efficiënte aanpak en duurzame resultaten. Hay Group doet ook op eigen initiatief onderzoek en organiseert op eigen initiatief seminars en discussiebijeenkomsten. Voorbeelden hiervan zijn een onderzoek naar de jaarverslagen van semi-publieke organisaties, onderzoek naar de governance van hogescholen, onderzoek naar beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen en alle innovatieve activiteiten van de Hay Vision Society. 14. Wie is Peter Langerak? Peter Langerak is consultant bij Hay Group. In zijn advisering richt hij zich hoofdzakelijk op organisaties in de semi-publieke sector (waaronder veel onderwijsorganisaties). Peter startte zijn loopbaan als leraar in het voortgezet speciaal onderwijs en het basisonderwijs. Als leraar verliet hij vrij snel het onderwijs. In 1994 ging hij als vrijwilliger ontwikkelingswerk doen op een school en kinderdorp in Port-au-Prince (Haïti). Teruggekeerd in Nederland ging Peter onderwijspedagogiek studeren aan de Vrije Universiteit. Aan de VU was Peter actief in de studentenpolitiek. Daarnaast had hij twee studentassistentschappen aan het Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk en de Hendrik Piersonleerstoel voor Christelijk Onderwijs. Na afronding van zijn studie ging Peter werken als Lerarensalaris consistent onderzocht Oktober 2006 Page 6 - 7
lerarenopleider (docent pedagogiek/psychologie) aan Hogeschool Rotterdam. Hierna is hij onderwijsadviseur geworden bij CPS onderwijsontwikkeling en advies (één van de landelijk pedagogische centra). Hier adviseerde Peter het management van basisscholen, de post-hbo opleiding voor schoolleiders en de regionale onderwijsbegeleidingsdiensten. In 2001 maakte Peter de overstap naar Hay Group omdat hij zich ook buiten het onderwijs wilde ontwikkelen. Om deze reden studeerde hij ook in deeltijd aan Business Universiteit Nyenrode waar hij een MBA behaalde die gericht was op de publieke sector. Bij Hay Group is Peter voorzitter van de ondernemingsraad. Naast zijn full-time werk bij Hay Group is hij voor diverse organisaties bestuurlijk actief. Zo is Peter lid van de raad van toezicht van een grote onderwijsbegeleidingsdienst en voorzitter van een theater en een centrum voor kunsteducatie. Op aanvraag verzorgt Peter regelmatig inleidingen en gastcolleges. Peter Langerak woont zeer gelukkig samen met een lerares basisonderwijs. 15. Wat verdient Peter Langerak zelf eigenlijk? Peter Langerak verdient € 64.500 (vergelijkbaar met schaal 13 in het onderwijs). Hij heeft een leaseauto met een cataloguswaarde van € 39.000, en daar betaalt hij zelf per jaar € 5.500 voor (eigen bijdrage en belasting). Hiernaast ontvangt Peter een bonus. De hoogte hiervan varieert, maar zal dit jaar vrij hoog zijn omdat hij een essentiële bijdrage levert aan het onderwijsdebat en zijn nek uitsteekt voor verbetering van het Nederlandse onderwijs.
Lerarensalaris consistent onderzocht Oktober 2006 Page 7 - 7
