Mortseliana DAVIDSFONDS

Mortseliana DAVIDSFONDS M ort se l Ledenblad

43e jaargang nr 5 – mei/juni 2014 Verschijnt 2 mdl Afgiftekantoor: 2640 Mortsel 1 Erkenningsnummer: P 708618

Oktober 1914: herken je de Sint-Benedictusstraat, met de kerktoren op de achtergrond?

In oktober 1914 kwam de Groote Oorlog door Mortsel. Wat heeft zich hier afgespeeld ? Hoe zag het ‘krijgstoneel’ in onze gemeente eruit ? Waarom reden Londense dubbeldekkers op de Statielei ? Wat vertellen ons degenen die het zelf hebben meegemaakt ? Tussen ‘Krijgs’ Krijgs’baan en ‘Vrede’ Vrede’baan: de Mortselse Groote Oorlogwandeling. Oorlogwandeling. Een initiatief van de Cultuurraad Mortsel waaraan Davidsfonds Mortsel, de Heemkundige Kring en de Gidsen van Fort 4 actief hebben meegewerkt.

1

Langer Langer leven leven dankzij vrijwilligerswerk vrijwilligerswerk ! Uit een overzichtsstudie die 40 onderzoeken tegen het licht hield en gepubliceerd werd in het Britse wetenschappelijk tijdschrift BMC Public Health blijkt dat mensen die vrijwilligerswerk presteren gemiddeld 5 jaar langer langer leven dan het algemeen gemiddelde! De studie toont aan dat vrijwilligerswerk bijdraagt tot een sterker gevoel van levensvervulling en welzijn, waardoor mensen zich ook zelf goed voelen. “Het presteren van vrijwilligerswerk gaat samen met verbeteringen op het gebied van gezondheid”, aldus leidinggevend auteur Dr. Suzanne Richards van de Britse universiteit van Exeter. Om het gevoel van beloning te krijgen dat voortvloeit uit het werk als vrijwilliger moet je er regelmatig tijd voor uittrekken en moeite voor doen. De deelnemers aan de gevoerde onderzoeken besteedden maandelijks minstens een uur aan vrijwilligerswerk en staken vaak frequenter de handen uit de mouwen. De dames van de Damoquiz werkgroep smeerden en belegden liefst 200 broodjes: met de glimlach!

De onderzoekers nemen aan dat het meewerken aan activiteiten en het helpen van mensen bevorderlijk is voor de gezondheid omdat dit het sociaal contact vergroot en de eenzaamheid vermindert. Een ander onderzoek heeft immers aan het licht gebracht dat verveling en eenzaam zijn mede verantwoordelijk zijn voor een verhoogde bloeddruk, hartaanvallen, beroertes en dementie. De aangename omgang met familie en vrienden dankzij vrijwilligerswerk, verkleint daarentegen de kans op dementie. Haiku Langzaam boort de mol lange gangen in de grond. Chaos bovengronds. Remi Tachelet 2

5.200 euro euro opbrengst voor Missiekring SintSint-Lode! Op 8 en 9 maart organiseerde Davidsfonds Mortsel zijn 25e Tweedehands BoekenBoeken- en Platenbeurs. Dit jaar ten voordele van de Missiekring Sint-Lode en zijn Mortselse missionarissen en lekenhelpsters: pater Piet Hens in Congo, Alfons Verhulst op de Filippijnen, pater Pol Foulon in Taiwan, pater Frans De Ridder in Guatemala, Annemie De Vocht in Paraguay, Chris Geersens in Venezuela, Armando Janssens in Brazilië en pater Jean-Marie Van Damme. Onze DF afdeling is fier de som van 5.200 euro als netto-opbrengst van deze benefiet-activiteit te kunnen schenken, een zeer mooi resultaat !

Met kind op de arm of met de hulp van oma: voor elk een leuk of interessant boek!

Wij danken alle gulle schenkers en ook de royale kopers van boeken en platen! En uiteraard ook alle medewerkers die samen met onze werkgroep mee geholpen hebben om van deze beurs een succes te maken.

KWB Sint-Lode, studenten van OLVE en DF: vlotte samenwerking voor opbouw en opruiming!

3

Zomerzoektocht in Hasselt en Genk De alom bekende zomerzoektocht van het Davidsfonds - door Vlaanderen Vakantieland omschreven als de "Rolls-Royce onder de zomerzoektochten" – leidt je van 31 mei tot 14 september naar Hasselt en Genk (foto: C-Mine). De jaarlijkse zoektocht is een auto- of fietsroute die je op een ontspannende manier laat kennismaken met een stukje Vlaanderen. Het fietsparcours bedraagt zo'n 40 kilometer. Met de auto leg je ongeveer 50 kilometer af. Vanuit Hasselt, een levendige stad, gaat het langs rustige wegen naar het bekende Bokrijk en zo naar Genk met zijn mijnverleden en C-Mine. Op deze stopplaatsen moet je telkens een korte wandeling afleggen om het juiste antwoord te vinden op de zoektochtvragen. Tussendoor geniet je van een hapje en een drankje. Je kan kiezen tussen de klassieke zoektocht met iets pittiger vragen en de speelse gezinszoektocht met leuke spelletjes en doeen fotovragen. Er zijn opnieuw honderden prijzen te winnen!

Meer info op www.davidsfonds.be/evenementen waar je de zoektochtfolder kan downloaden of bij Conny Pirée bij wie je het zoektochtpakket kan kopen (€14 voor DF-leden en € 19 voor anderen) (Tel. 03/449 50 80 E: [email protected]).

Haiku Een stekelige egel kruist het zebrapad. De auto stopt niet. Georges Ebinger 4

INFORMATIE Causerie: Oezbekistan, parel op de Zijderoute

vrijdag 9 mei

Een reis naar Oezbekistan is als een reis met een gigantische teletijdmachine: je gaat immers eeuwen terug in de geschiedenis, behalve dan in de hoofdstad Tashkent. Tashkent Daar wisselt Stalinistische arbeidersarchitectuur af met nog lelijker moderne prefab hoogbouw. Het landschap dat je vanuit de lijnbussen overschouwt, is al even troosteloos: zand- en steenwoestijnen. Het Aralmeer, ooit een enorme binnenzee, ligt er troosteloos bij. De zee is ... verdampt! Maar genoeg mistroostigheid. Oezbekistan is echt wel een bezoek waard voor wie houdt van architectuur en cultuur. Khiva (Urgench) is een echt (bewoond) openluchtmuseum. Sinds de val van de Berlijnse muur keren inwoners van Khiva met mondjesmaat terug naar hun prachtige stad die ooit een belangrijk bolwerk was langsheen de Zijderoute. Moskeeën, Koranscholen, paleizen en harems tekenen het straatbeeld, waar overigens geen enkele auto rijdt en waar geen hotels mogen gebouwd worden. Rijd je vanuit Khiva circa 8 uur met een doorgeroeste lijnbus langs schier onbestaande wegen, dan kom je aan in Bukhara. Bukhara Ook deze stad lag langsheen de Zijderoute: vele monumenten zijn nu door de UNESCO beschermd als werelderfgoed. SamarkandSamarkand de 2e grootste stad van Oezbekistan- was voorheen de hoofdstad van het grote rijk van Alexander de Grote! Het mausoleum van deze heerser is dan ook hier gelegen. Het centrum is eveneens beschermd erfgoed. Wereldbewoner Jos Mols, Mols zal ons zeker de ganse namiddag weten te boeien!

5

Davidsfonds Mortsel gedenkt de Groote Oorlog

zat 24 mei

Uit de intensieve samenwerking tussen onze Davidsfondsafdeling onder impuls van bestuurslid Dirk Vermeiren, de Heemkundige Kring en de Gidsen van Fort 4 in het kader van de Cultuurraad Mortsel is een ‘Mortselse Mortselse Groote Oorlogwandeling’ tot stand gekomen. Alle inwoners van Mortsel zullen van 2014 tot 2018 kunnen deelnemen aan de wandeling volgens een kalender bij het Cultureel centrum (zie infoblad Mortsel Info). Gedurende twee uur wandel je rond Fort 4 en de andere stille getuigen van het oorlogsleed dat Mortsel tijdens WO I, ervoor en erna heeft ondergaan. Een gids vertelt je de ware verhalen, onderzoekt mee het waarom en zet je historisch perspectief op scherp. Voor onze leden bieden wij met Artidamo de allereerste ‘Mortselse Groote Oorlogwandeling’ in primeur aan op zaterdag 24 mei! Het vroegere gemeentehuis van Mortsel in renaissancestijl (voltooid in 1895)

6

Vincent Van Gogh: Gogh: gek of geniaal ? Causerie

woensdag 4 juni

Vincent Willem Van Gogh, geboren te Zundert in 1853 en overleden te Auvers-sur-Oise in 1890, was een autodidact. Tijdens zijn leven een miskend genie en een tragisch figuur door zijn ernstig psychiatrisch ziek-zijn en zijn zelfdoding op jonge leeftijd. Dr. Firmin Asma, Asma, psychiater, psychiater bespreekt de persoon van Van Gogh, analiseert zijn talrijke brieven met zijn broer Theo en bespreekt de invloed van zijn geestelijke gezondheid op zijn oeuvre. Geïllustreerd door een DVD met beelden van zijn schilderijen en van de landschappen waar hij leefde en schilderde.

Artidamo: Het Gulden Cabinet bij Rockox te gast

zat 21 juni

In de Scheldestad Antwerpen heerst er aan het einde van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw een bijzonder gunstig artistiek en economisch klimaat. Veel patriciërs en handelaars bouwen rijke collecties op met eigentijdse en oude kunst. Helaas zijn de meeste van die verzamelingen in de loop der jaren uit elkaar gevallen. In het Rockoxhuis ontdekt u hoe een Antwerpse kunstverzameling er in de Gouden Eeuw uitgezien moet hebben. De burgerwoning van burgemeester en mecenas Nicolaas Rockox (1560–1640) is omgetoverd tot een luxueus kunstenkabinet met topstukken uit het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (dat gesloten is voor verbouwing) en de belangrijkste werken uit het Rockoxhuis. U ziet er prachtige schilderijen van onder meer Van der Weyden, Memling, Van Eyck, Rubens en Van Dyck. Laat u onderdompelen in de leefwereld van de rijke burgers uit de 17e eeuw! 7

ACTIVITEITEN mei Zaterdag 3/05: Damofit wandelt langs het Reigersbos in Berendrecht Wandeling in Berendrecht langs het typische dorpsplein Solftplaats, doorheen het Reigersbos en langs het Kanaaldok met mooie zichten op het weidse wateroppervlak van onze haven. Afstand ong. 8 km. Een rustige wandeling van ca 5 km is ook voorzien. Stevige wandelschoenen zijn altijd wenselijk. Vertrek om 13.30 u aan de parking van Fort 4 op de hoek Lode Dosfellei/Fortstraat. Verplaatsing met eigen wagen of als kostendelend medereiziger. Info en leiding: Robert Janssens (Tel. 03/440 45 32). Vrijdag 9/05: Oezbekistan, parel op de zijderoute - causerie Voordracht door wereldreiziger Jos Mols over het mysterieuze Oezbekistan. Zie ook blz. 5. Iedereen is welkom! Aanvang 14u in DC De Populier, Guido Gezellelaan 31, Mortsel. Inkom € 3,50. Info en reservatie: Irène Leermakers (Tel. 03/455 31 11 – E: irene.lee@ telenet.be) en € 3,50 storten op rekening BE70 9792 4393 7625 voor documentatie en koffie of thee tijdens de pauze. Ter plaatse betalen kan ook. Dinsdag 13/05: Lectuurgroep Damolit bespreekt de schrijver Stendhal Stendhal Stendhal was een 19e-eeuwse Franse schrijver die romantiek en realisme laat samenvloeien. 14u15 – 16u in de Bibliotheek Mortsel (Eggestraat 32, 2e verd.). De toegang is gratis. Info en begeleiding: Frank Kloeck (GSM 0473/428 928 - E: [email protected]). Zaterdag 24/05: Artidamo bezoekt het WO I oorlogsverleden in Mortsel Het Davidsfonds heeft de allereerste ‘Mortselse Groote Oorlogwandeling’ in primeur geboekt: aanbod exclusief voor DF-leden! Ons bestuurslid Dirk Vermeiren en een gids van Fort 4 leiden ons langs de plaatsen in Mortsel die getuigen van het oorlogsleed alhier. Zie ook blz. 6. Prijs : gratis maar reservatie is verplicht bij Jacques Vandist (GSM 0478/821 023 – E: [email protected]). Maximum 20 deelnemers. Afspraak om 13:45 uur onder de luifels van het Stadsplein, noordzijde. Vertrek: 14:00 uur, duur circa 2 uur. Einde op het Gemeenteplein waar er voldoende gelegenheden zijn voor een afsluitend drankje !

8

ACTIVITEITEN juni Zondag Zondag 1/06: 1/06: Wandeling met Damofit in Bevel aan de Kruiskensberg We wandelen in Bevel, langs de kapel aan de Kruiskensberg en in de omliggende bossen, de oevers van de Grote Nete en de watermolen aan het kasteel. Afstand ong. 8 km. Een rustige wandeling van ca 5 km is ook voorzien. Stevige wandelschoenen zijn wenselijk. Vertrek om 13.30 u aan de parking van Fort 4 op de hoek Lode Dosfellei/Fortstraat. Verplaatsing met eigen wagen of als kostendelend medereiziger. Info en leiding: Raymond Pirée (Tel. 03/449 50 80 E: [email protected]) Woensdag 4/06: Causerie ‘Vincent Van Gogh: gek of geniaal? Voordracht door psychiater Dr. Firmin Asma over de psyche van één der grootste schilders. Zie ook blz. 7. Aanvang 14u in DC De Populier, Guido Gezellelaan 31, Mortsel. Inkom € 2,50. Iedereen is welkom. Tijdens de pauze wordt een drankje aangeboden. Info en reserveren: Irène Leermakers (tel. 03/455.31.11 –E: irene.lee@ telenet.be) en € 2,50 storten op rekening BE70 9792 4393 7625. Je kan ook contant betalen in De Populier. Wel even vooraf verwittigen. Dinsdag 10/06: Auteur Annelies Verbeke bij lectuurgroep Damolit Vlaamse schrijfster (°1976) van romans en filmscenario’s. 14u15 – 16u in de Bibliotheek Mortsel (Eggestraat 32, 2e verd.). De toegang is gratis. Info en begeleiding: Frank Kloeck (GSM 0473/428 928 - E: [email protected]). Zaterdag 14/06: Jaarlijkse SintSint-Lutgardisviering met koor Die Cierlycke 17u in Heilig-Kruiskerk, Heilig-Kruisstraat, Mortsel. Omlijsting door koor Die Cierlycke met aangepaste liederen. Tijdens deze eucharistieviering gedenken wij met een 'in memoriam' onze leden en naaste verwanten van onze leden, die gedurende het afgelopen jaar (1.6.2013 – 15.5.2014) overleden zijn. Info : Godfried Appels (tel. 03-440 37 21 – E: [email protected]) Zaterdag 21/06: Artidamo bezoekt de tentoonstelling ‘Het Gulden Cabinet’ Gids An Claessens leidt ons rond in het Rockoxhuis te Antwerpen, Keizerstraat 12, tijdelijk getooid met schilderijen van Van der Weyden, Memling, Van Eyck, Rubens en Van Dyck. Zie blz. 7. Samenkomst om 13u45. Deelname: gids € 6; inkom: KBC klanten gratis/2 p met bankkaart - DF-leden € 2 - anderen € 4. Max. 20 personen. Info en inschrijven: Irène Leermakers (Tel. 03/455.31.11 E: [email protected]) en te betalen op rekening BE70 9792 4393 7625.

9

Terugblik: Terugblik aan tafel in kasteel Old Corner te Boechout (Artidamo 22/3)

Lente Benevelde beemden dronken nog van ochtendverse dauw. Bronstig geritsel, een gors smeert z’n zang. Nog even en ‘t leven ontkiemt alweer in ‘t lang verbeide voorjaarsdons. Frank Kloeck

10

Nacht v/d Geschiedenis (25/3):: Een gepassioneerde leerkracht vertelt Een stukje lokale geschiedenis van WO I vertellen en je publiek van een 60-tal mensen – waaronder heel wat nieuwe gezichten - de ellende van toen bij de gewone mensen echt doen meebeleven. Dat is waar historicus Staf Witvrouwen meesterlijk in geslaagd is. Hij bracht een meeslepende getuigenis met beklijvende foto’s – o.a. verzameld bij de heemkundige kringen van Herenthout en Mortsel - over het leven van 2 gewone soldaten. Zijn grootvader (!) trekt samen met zijn vriend uit Herenthout uitgeput te voet van Luik naar Antwerpen en verder naar de Ijzerstreek. In bezet gebied was er 4 jaar honger bij de stadsmensen en de kinderen, zeker in de kapotgeschoten steden Leuven en Lier, en ellende bij de meer dan 1 mln vluchtelingen in kampen in Nederland en Noord-Frankrijk. Rest 60% werklozen zonder inkomsten bij de gezinnen in Vlaanderen, die totaal afhankelijk waren van gerantsoeneerde voedselbedeling. Een geschiedenisnacht die aan je ribben blijft kleven!

Tijdens de pauze géén pintje of fruitsap, wel de bedeling van aardpeersoep bereid volgens het origineel oorlogsrecept door gelegenheidskok Dirk Appels.

11

Van een ander gehoord: gehoord: Nederlands zit internationaal in de lift De Standaard 16/04/2014 Het aantal studenten Nederlands aan buitenlandse universiteiten stijgt. ‘In 2009 waren ze met twaalfduizend, nu met vijftienduizend’ zegt Liesbet Vannyvel van de Nederlandse Taalunie. Zo’n 175 universiteiten geven een opleiding Nederlands, van Yerevan in Armenië over Cordoba in Argentinië tot Nagasaki in Japan. ‘Zowat de helft van de studenten hoopt ermee te scoren op de arbeidsmarkt. Vandaar de grote groei in Spanje, Portugal en Griekenland. Ook in Midden- en OostEuropa stijgen de aantallen. Niet in de hoop om te emigreren, maar om meer kans te maken bij onze bedrijven daar.’ ‘We zien overal in de wereld ook de belangstelling stijgen bij kleinkinderen van emigranten’. ‘In de VS is Nederlands zeker geen obscure taal’ verklaart Bonny Wassing, docent Nederlands, Yale University en ‘vooral populair bij studenten kunstgeschiedenis.’

Geïnteresseerd in de activiteiten van de naburige Davidsfonds-afdelingen? Abonneer u op de maandelijkse nieuwsbrief van het Gewest via onze webstek www.mortsel.davidsfonds.be/Inschrijven op de activiteitenmailing.

MEDEGEDEELD Zo 18 mei: Daguitstap naar de Abdij van Park in Heverlee en het M-Museum in Leuven met DF Hove. Vertrek om 7u45. Info bij Lieve Duffeler GSM 0477/417.929 Sint-Theresia parochie: ‘Bij Bij Mozes op schoot’ schoot’. De eerste vijf boeken van het Oude Testament spellen. Wekelijks op donderdag van 14 u. tot 16 u. in de tuinkapel, Grotesteenweg 650, Berchem. E.P. Piet Coucke begeleidt. Info: 03/449.95.46. 2e Hands boekenmarkt St. Theresiakerk, Berchem.. Zeer voordelige prijzen! zat 14/06 : 9u30-16u00 zon 15/06 : 14u30-19u30 MORTSELIANA

Ledenblad van het Davidsfonds-Mortsel

Redactiesecretaris: Verantw. uitgever: Secretaris: Girorekening: Weblocatie: E-post:

Roger Nackaerts, Neuris 7, 2640 Mortsel (tel. 03/295 02 04) Jacques Vandist, Vandist Ellebroecken 3, 2640 Mortsel (tel. 0478/82 10 23) Conny Pirée, Doolhoflaan 44, 2640 Mortsel (tel. 03/449 50 80) Pirée BE72 9796 2971 5416 van DF-Mortsel www.mortsel.davidsfonds.be [email protected]

12