mooie foto s

IVN Maasduinen

Nieuwsbrief september 2013 Inhoudsopgave Pagina 2

Colofon

Pagina 3

Bijscholingsdag IVN natuur en landschapsgidsen

Pagina 4 / 5

De boomgaard “ d’n alden bekker “

Pagina 6 / 8

Nachtvlinders, onbekend en wonderlijk

Pagina 9

Vlindertelling / IVN agenda / mooie foto’s

Pagina 10 / 11 De balts van de buizerd. Pagina 12

Tropische natuur binnen Nederland

Pagina 13

Thema – avond POL te Roermond

Pagina 14 / 15 3e generatie nestkasten ( jeugdplan ) Pagina 16

Boomkikkers zoeken vanaf Jagersrust

1

Colofon IVN Maasduinen Ton Wetjens, Voorzitter Tel: 077 - 4722870 Wiel Jacobs, Secretaris Tel: 077 - 4721489 Secretariaat algemeen, beheer website, ledenadministratie. Marc Vergeldt, Penningmeester Tel: 077 - 3661405 Financiën, coördinatie werkgroepen. Annet Weijkamp Bestuurslid Tel: Jan Heuvelmans, Bestuurslid Tel: 077 - 4720040 Jo Peters, Bestuurslid Tel: 077 – 4721453 Ritsaart Blaisse Bestuurslid Tel: Secretariaat: Oude Heerweg 213, 5941 EM Velden. E-mail: [email protected] Bank: Rabo rek. nr: 153513861 t.n.v. IVN Maasduinen. Coördinatie werkgroepen: Marc Vergeldt Tel: 077 - 3661405 Beheer werkgroep: Henk Wennekers Tel: 077 - 4721813 Vogelwerkgroep:

Theo Lommen

Tel: 06 - 51786669

Amfibieën & reptielenwerkgroep: Ton Wetjens Tel: 077 – 4722870 Werkgroep vleermuizen: Functie vacant Vlinderwerkgroep: Harry v.d. Logt Tel: 077 – 4721861 E-mail: [email protected] Jan Heuvelmans Tel: 077 – 4720040 E-mail: [email protected] Redactie nieuwsbrief: Jeu Smeets Tel: 077 – 3520206 E-mail: [email protected] Ton Wetjens Tel; 077 – 4722870 E-mail: [email protected]

Clublokaal: de Hansenhof, Hasselt 10 5941 NP te Velden.

2

Bijscholingsdag IVN natuur- en landschapsgidsen, MENS, MILIEU EN MAATSCHAPPIJ Zaterdag 5 oktober in het GroenHuis te Roermond In de IVN natuurgidsencursus zat altijd een heel cursusblok Mens, Milieu en Maatschappij opgenomen. Dit cursusblok wordt volledig herschreven naar de situatie anno 2013 en zal Educatie voor duurzame ontwikkeling gaan heten. We kijken niet alleen meer naar natuurlijke ecosystemen, maar vooral ook naar de mens als onderdeel daarvan: hoe beïnvloeden mensen hun omgeving, en hoe worden ze door hun omgeving beïnvloed? Nieuwe natuurgidsen worden vanaf dit najaar in deze nieuwe stijl opgeleid. Voor hen die ooit een IVN natuurgidsencursus hebben gevolgd is een bijscholingsdag opgezet door werkgroep DKV IVN district Limburg. Ook landschapsgidsen of anderszins geïnteresseerden zijn van harte welkom om deel te nemen. Reserveer 5 oktober in je agenda en geef je op bij IVN Limburg, Godsweerderstraat 2, 6041 GH Roermond of [email protected]<mailto:%[email protected]> Bij aanmelden s.v.p. volgende gegevens doorsturen: Naam, adres, plaats, indien lid IVN aangeven van welke ivn-afdeling, jaar van afronding IVN natuur / landschapsgidsencursus (indien van toepassing),telefoon, e-mailadres. Het definitieve programma krijg je dan te zijner tijd toegestuurd. Vriendelijk groetend namens de Werkgroep DKV IVN-Limburg,

Sylvia Spierts-Brouwer Projectleider & Coordinator Voorlichting, Educatie en Recreatie Nationaal Park De Meinweg Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Bereikbaar: maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag IVN Limburg Godsweerderstraat 2 6041 GH Roermond 0475 - 38 64 63 06 - 15 52 91 63 [cid:[email protected]] www.ivn.nl I www.np-demeinweg.nl | www.scharrelkids.nl [cid:[email protected]] [cid:[email protected]]
3

De boomgaard in Velden De boomgaard van ‘d'n Alden Bekker’ nabij het centrum van Velden bevinden zich hoogstam-bomen met vooral appels en peren. De appels en peren werden vroeger door de bakker gebruikt voor limburgse vlaai te bakken. Eind jaren 90 werd de gemeente Venlo eigenaar van de boomgaard. De boomgaard werd in 1999 voor 10 jaar gehuurd van de gemeente. Er wordt regelmatig onderhoud gepleegd in de boomgaard en ondertussen zijn nieuwe fruitbomen bij geplant. Door de rijkdom aan bladeren, bloemen en vruchten oefent een boomgaard grote aantrekkingskracht uit en heeft deze een hoge Landschappelijke waarde. In de boomgard verblijven veel insecten, dieren zoals egels, bunzing, konijnen, vossen en in de houtstapels vinden wezel en hermelijn een goede schuilgelegenheid. Kramsvogel en kleine bonte specht vertoeven graag in de boomgaard. In het najaar van 2007 zijn met behulp van leerlingen van groep 8 samen met de wethouder 26 nieuwe fruitbomen geplant.

Maar niet iedereen is in het bezit van zo’n stuk grond om te beplanten. Toch kun je al snel iets leuks hebben; zelfs op een vensterbank , een balkon of een vierkante meter tuin kun je het eigen fruit verzorgen. Met een boompje heb je al genoeg voor een eigen pot appelmoes of een appeltaart.

Bonsai Appelboom voor op de vensterbank.

4

Een kleine boom voor in je achtertuin of op het balkon. Nu in augustus /september beginnen de vruchten te rijpen en kun je ze makkelijk uitzoeken bij een leverancier. En vergeet de zomersnoei niet. Doe dit bij droog weer , zodat de wonden snel genezen; u kunt door de zomersnoei corrigeren wat er in de winter fout is gegaan. De jonge, onbruikbare rugscheuten kunt u nu weghalen. In een beurtjaar (een jaar met weinig of geen vruchten)kan er zich een sterke boomgroei ontwikkelen. Om dit af te remmen, haalt u een groot deel van de scheuten weg. Bij de meeste fruitsoorten groeien de vruchten op kort of middelmatig lang hout. De scheuten die overblijven na de snoei , zullen beter belicht worden. De kans dat de boom of struik het volgend jaar weer vruchten draagt , wordt op deze manier vergroot. Ook verkleint u door goede belichting de kans op verspreiding van ziekten en plagen. Tijdens de zomersnoei kunt u controleren of de boom is aangetast door schimmels. Deze kunt u daardoor vaak tijdig verwijderen zonder al teveel schade. Basisrecept Appeltaart - Ingrediënten Voor het deeg * 250 g bloem * 150 g boter * 80 g suiker * 2 eieren Voor de vulling * 8 appels * 1 eetlepel suiker * snufje kaneel * boter voor invetten Bereiding in volgorde Verwarm de oven voor tot 180 °C. Maak een deeg door bloem, boter, suiker en eieren goed door elkaar te kneden. Laat het deeg even rusten. Schil de appels en haal de klokhuizen eruit. Snijd de appels in blokjes en meng die met de suiker en de kaneel. Rol het deeg uit en leg het in een beboterde taartvorm. Schep de vulling hierin en druk goed aan. Gebruik restjes deeg om de bovenkant van de taart te versieren. Bak de taart in de voorverwarmde oven ongeveer 50 minuten tot gaar en goudbruin. Extra benodigd Springvorm (Ø 24 cm)

Veel plezier met uw eigen tuinopbrengst, Annet Weijkamp

5

Nachtvlinders, onbekend en wonderlijk Zoals in een vorige nieuwsbrief is uitgelegd hebben wij dank zij de subsidie van Groen en Doen twee nachtvlindervallen kunnen kopen. Deze worden dit jaar ook uitgetest. In de nieuwsbrieven van augustus en juli zijn mooie foto’s van door ons waargenomen nachtvlinders weergegeven. Bij deze een vervolg hierop.

Dennenpijlstaart

Phegea (dagactief)

Geveerde spikkelspanner

Bonte coronamot

Gestippelde houtvlinder

Koperuil

6

Gele tijger

Ligusterpijlstaart

Groot avondrood

Rozenblaadje

Gevlekte groenuil

Porseleinvlinder

Herculesje

Huismoeder

7

Berkeneenstaart

Peper-en-zoutvlinder

Kleine beer

Muntvlindertje

Donkergroene korstmosuil

Groene korstmosuil

Gevlamde uil

Spaanse vlag

Camilia Sitsen/Jan Heuvelmans

8

Volkskrant van 5 augustus Resultaten tuinvlindertelling 2 – 3 – 4 augustus 2013 Er zijn 126.512 vlinders geteld in 4.906 tuinen. De teller van de landelijke tuinvlindertelling die dit weekeinde plaatshad, stond zondagavond op 126.512 vlinders, geteld in 4.906 tuinen. De dagpauwoog werd het vaakst gezien, na de gamma-uil en het klein koolwitje. De deelnemers telden 25 vlinders per tuin, vorig jaar waren dat er 13. Ondanks de goede resultaten is de vlinderstichting bezorgd over de Nederlandse vlinderstand.

Programma voor de leden over september en oktober 2013

Jonge mus in de aanval op een bidsprinkhaan, zelf een kleine rover maar de mus heeft hiervan niets te duchten

Deze fraaie foto toont een kraanvogel tegen een wel heel bijzondere achtergrond. Een echte toevalstreffer.

Beide foto’s gekregen van Mart Vissers uit Venlo ( ’t Ven ) Mart bedankt.

9

De balts van de buizerd. Buizerds in huwelijksstemming / Nestbomen worden verdedigd

Een bijzonder lichtgekleurde buizerd tijden de baltsvlucht. Foto’s: NABU ( Dld ) Wie vanaf midden maart tijdens wandelingen hoog uit de lucht een doordringend miauwend geluid hoort is oorgetuige van het liefdesspel van de buizerd. Met een klagend klinkend “ Miaa-ae “ geroep cirkelen zich het buizerdvrouwtje en het enigszins kleinere mannetje op de thermiek tegen de hemel omhoog. Meestal bakenen zij op die manier hun territorium af alvorens het in de komende weken tot eieren leggen en broeden komt. Wie eenmaal dit geluid met uitleg daarbij gehoord heeft vergeet dat nooit meer.

Woelmuizen en mollen. De buizerd (Buteo buteo) , fam. van haviken, met een dertigtal ondersoorten, komt in heel Europa voor m.u.v. het uiterste noorden van Scandinavië en delen van de Britse eilanden. Van de geschatte één miljoen broedparen broedt de helft in Rusland, 140 000 in Frankrijk, 90 000 in Duitsland en ruim 30 00 in Nederland. Deze bestanden kunnen afhankelijk van het voedselaanbod sterk verschillen en daarbij kwam dat in het verleden de buizerd vrij intensief door de mensen bejaagd werd, hetgeen nu gelukkig afgelopen is op enkele uitzonderingen na. Kopstudie van volwassen buizerd De buizerds in onze omgeving zijn nagenoeg standvogel, terwijl de vogels uit Scandinavië en Rusland trekvogels zijn die de winter in onze regio en het gebied tot midden Europa als overwinteringsgebied gebruiken. Er zijn er echter ook die doorvliegen naar tropisch Afrika en 11 000 kilometer heen en weer overbruggen vanuit het hogere noorden. Buizerds hebben enerzijds bossen nodig om te broeden, maar anderszins ook half open landschappen om te jagen. Een buizerdpaar heeft naar schatting 2 a 3 Km² aan territorium nodig, maar dit is enigszins afhankelijk van het voedsenaanbod.

10

De buit, vooral woelmuizen, gewone muizen en mollen worden in een glijvlucht van de aardbodem opgeschept. Echter ook vanaf en hogere zitplaats in ruigere begroeiing laten ze zich als een blok op nietsvermoedende knagers en andere prooidieren vallen. Echter ook konijnen, jonge hazen en amfibieën (hagedis en hazelworm) staan op hun spijskaart. Graag wordt ook aas gegeten en daarom zie je deze vogels vaak op hogere palen langs autosnelwegen en drukke wegen zitten wachten op verkeersslachtoffers. Buizerds zijn er in alle kleurschakeringen van nagenoeg wit tot bijna zwart en dat is redelijk uniek in de vogelwereld. Als regel hebben echter de bruinkleuren de overhand en mannetjes en vrouwtjes laten zicht door hun kleuren niet onderscheiden. Het grootste verschil zit in de grootte en het gewicht. De vrouwtjes komen tot een lengte van 60 cm. en een gewicht van 1 kilo en de mannetjes moeten het doen met 55 cm. en een gewicht tot 800 gram. In Duitsland heten ze “Mausebussarde” naar de aard van hun hoofdvoedsel, de muizen, maar worden vanuit het “Oudduits” ook wel “der Katzenadler”genoemd naar hun miauwende geluiden en de op een adelaar lijkende vlucht. Een buizerdpaar, dat als regel een leven lang bij elkaar blijft verdedigd de horstboom (nestboom) tegen concurrentie van soortgenoten. Vanaf begin tot midden april legt het vrouwtje twee tot drie eieren in het nest hoog in de boomkronen. In ruim een maand broedt het vrouwtje de eieren uit en daarna verzorgen de bijzonder liefdevolle ouders de jongen nog zes weken in het nest. Zelfs wanneer ze uitgevlogen zijn worden ze nog geruime tijd door de oudervogels verzorgd en aangeleerd hoe ze zelf moeten jagen. Met deze ongeveer zes weken durende leerschool worden de jongen goed aangeleerd achtergelaten en daarmee overleeft een veel groter deel ( bijna 50 % ) van de jonge buizerds het eerste levensjaar vergeleken met de jongen van andere roofvogels waarvan bijna 80 % de eerste verjaardag niet zal halen. Tot voor enkele tientallen jaren geleden was het mogelijk om buizerds als schadelijk wild te elimineren. Nu zijn de vogels zwaar beschermd en hebben zich goed van de zware aanvallen op hun bestand hersteld. Uit de NABU-Broschüre „Herrscher der Lüfte. Vertaald en aangevuld: Jeu Smeets

Een stelletje toeristen, bijeen voor een wandeling in het Ravenvennengebied. Voor wie goed kijkt ziet hier toch een aantal bekenden tussen staan

11

Tropische natuur binnen Nederland!

De Nederlands Caribische eilanden vormen binnen het Koninkrijk de absolute hotspot van biodiversiteit. De zes eilanden kennen met minimaal 10.000 tot 15.000 soorten planten en dieren een voor Nederlandse begrippen ongekende biodiversiteit. Als gevolg van de staatsrechtelijke hervorming van het Koninkrijk zijn in 2010 de zogenoemde BES-eilanden, Bonaire, St. Eustatius en Saba, als ‘bijzondere gemeenten’ bij Nederland gekomen. Nederland krijgt zo, nota bene in het internationaal jaar van de biodiversiteit, een grote hoeveelheid tropische natuur erbij. Koraalriffen, mangroven, semi-aride cactusbossen en nevelwoud horen vanaf dat moment tot de Nederlandse natuur. De BES-eilanden tellen tezamen liefst negen IBA’s (Important Bird Area’s) waar mondiaal belangrijke vogelsoorten en vogelpopulaties voorkomen. Wat wij er als exoten bij hebben gekregen binnen het menselijk ras, daar wil ik in dit verhaal niet over uitwijden. Dat laat ik aan ieder persoonlijk over. Kenmerkende vogelsoorten De BES-eilanden, qua grootte te vergelijken met onze Waddeneilanden, tellen meer dan 250 soorten broed- en trekvogels, van flamingo’s tot suikerdiefjes, van caracara’s tot strandlopertjes. De ruige kusten zijn broedgebieden voor duizenden zeevogels, waaronder verschillende soorten sterns, pijlstormvogels en keerkringvogels. Voor soorten van het tropisch regenwoud zoals de granaatkolibrie zijn met name Saba en St. Eustatius van belang. Veel van de eilanden kennen bovendien zogenaamde ‘endemische soorten’, soorten vogels die uitsluitend op dat ene eiland voorkomen, zoals de geelschouderamazone op Bonaire of soorten met een beperkt verspreidingsgebied ('restricted range species'), zoals de grote kwartelduif op St. Eustatius en Saba.. Knelpunten Veel van de bijzondere natuur op de Nederlands Caribische eilanden wordt bedreigd door de ontwikkeling van het toerisme, oprukkende bebouwing en visserij. De lokale overheden hebben helaas weinig tot geen natuurvisie voor de langere termijn. Het ontbreekt bovendien aan ruimtelijke ordening, een goed wettelijk kader en dus ook aan beschermingsinstrumenten. De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) en Vogelbescherming proberen daarom op korte termijn in ieder geval de belangrijke vogelgebieden (IBA’s) op de eilanden van een adequate(re) bescherming te voorzien.

Grote kwartelduif 30 cm. grondvogel

Kalli De Meyer, directeur van de DCNA, verzucht: “De lokale bestuurders zien de voordelen niet om de natuur juist bij de ontwikkeling van de eilanden te betrekken. Men laat kansen liggen en het beleid is absoluut niet transparant. DCNA pleit daarom voor een volwaardige en wettelijk vastgelegde natuurbescherming op de Nederlands Caribische eilanden.”

12

Thema-avond POL 2014 op dinsdag 1 oktober 2013 Beste mensen, Zoals wellicht bekend is de provincie Limburg bezig met de integrale herziening van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Het POL is een belangrijk document; hierin geeft de provincie haar beleid aan op het gebied van ruimtelijke ordening, water, milieu, verkeer, landbouw, natuur en landschap en andere sectoren. Het is de bedoeling dat het concept POL 2014 eind dit jaar klaar is. De Milieufederatie Limburg wil haar achterban graag bijpraten over de laatste stand van zaken. Daarom organiseren wij op dinsdagavond 1 oktober a.s. een thema-avond over het POL 2014. Omdat het POL een breed scala aan onderwerpen behandelt, beperken we ons tot de onderstaande drie thema’s. Deze thema’s worden op de avond verder uitgediept: 1. 2. 3.

POL-proces; hoe ziet de planning eruit, wat zijn voor onze achterban de belangrijke inspreekmomenten; Windenergie; welke gebieden in Limburg komen volgens de provincie in aanmerking voor het plaatsen van nieuwe windmolens; Herijking EHS (Ecologische HoogStructuur)en het nieuwe provinciale natuurbeleid; hoe ziet de nieuwe EHS er in de provincie uit, welke gebieden gaan vallen onder de nieuwe indeling ‘goudgroene, zilvergroene en bronsgroene natuur’.

Ambtenaren van de provincie zullen op onze thema-avond een toelichting geven op deze drie punten. Op dit moment zijn allerlei zaken nog volop in beweging, waardoor er nog geen concrete kaartbeelden beschikbaar zijn. Zijn deze gereed voordat de thema-avond gehouden wordt, dan sturen we ze alsnog of laten we weten waar u deze kaarten kunt vinden. Op de website www.limburg.nl/pol2014 kunt u alvast veel informatie vinden. Waaronder de recent vastgestelde Hoofdlijnenschets (www.limburg.nl) met daarin de stand van zaken rond 1 juli 2013. De thema-avond vindt plaats in de vergaderzaal van het GroenHuis (kantoor Milieufederatie Limburg) in Roermond van 19.30 tot 22.00 uur. U kunt zich aanmelden voor de thema-avond door een mail te sturen aan Karin Timmermans, [email protected] Om uw vragen zo goed mogelijk te kunnen beantwoorden, willen wij ze graag van te voren aan de provinciale ambtenaren ter beschikking stellen. Mocht u dus al vragen hebben, op basis van de huidige informatie, laat ze ons weten ([email protected]) samen met uw aanmelding voor de thema-avond. In verband met de organisatie kunt u zich aanmelden (naam, organisatie, hoeveel deelnemers) tot uiterlijk maandag 16 september a.s. Met vriendelijke groet, Bart Cobben Stichting Milieufederatie Limburg www.milieufederatielimburg.nl Routebeschrijving: Het Groenhuis, Godsweerderstraat 2, 6041 GH Roermond

13

3e generatie type nestkasten met spiegels voor kinderen.. Bijgaand de 3e generatie nestkasten gemaakt door Jacq Helminck. De komende weken worden op het landgoed van ons lid Lei Geelen nestkasten geplaatst. Ook is gestart met de reparatie van enkele bestaande nestkasten op het landgoed van Sjraar Geelen. Het dak van de nestkastjes is nu gemaakt van trespa, terwijl het spiegeltje en het scharnier met speciale kit worden vastgelijmd i.p.v. geschroefd. Kinderen kunnen door met een stokje het dakje omhoog te duwen zien of het kastje is bewoond. Op het landgoed van Sjraar Geelen waren dit jaar 4 van de 5 kasten bewoond door mezen echtparen. In elke kast zijn 10 jonge mezen uitgevlogen. Op de internetsite van IVN Maasduinen is ook een videofilm te bewonderen waarop de kleindochter van Jacq de nestkastjes vol met jonge mezen inspecteert.

Op de volgende bladzijde een werktekening van dit type nestkast. Het is makkelijk schoon te maken aan de voorkant en te maken uit een plank.

14

Het mooie hagedissenvrouwtje

Het is 12 augustus als ik met de fiets van de tuin onderweg naar huis ben op de Bloemartsweg. Op het drukbereden stuk tussen de WML en de HOP zie ik, net nadat de zon was doorgebroken na een frisse ochtend, een zandhagedis vrouwtje midden op de weg liggen te zonnen om haar koudbloedig lichaampje op temperatuur te krijgen. Dat was daar ter plekke dus vragen om de dood, want terwijl ik een paar foto’s maakte passeerden mij al drie auto’s met mensen die een avontuurtje gingen zoeken of zoals daar ook gebruikelijk is de hond uitlaten. Om haar leven te redden heb ik haar opgepakt, wat zij gewillig toeliet, en haar langs de bosrand in het zonnetje neergezet. Daar kon zij ook fijn op temperatuur komen zonder voor een platgereden lichaampje onder een autoband te hoeven vrezen en ik had weer een tevreden gevoel want ik had waarschijnlijk weer een mooi beestje het leven gered. Tekst en foto’s: Jeu Smeets

15

7 september 10.00 uur parkeerplaats Jagersrust Amfibieën & Reptielen werkgroep; Zoektocht boomkikkers. Let op! Vooraf telefonisch 4722870 of via [email protected] aanmelden. Boomkikkers zoeken is niet makkelijk. Dit vergt veel geduld en de systematiek om met je ogen plekje voor plekje de vegetatie af te zoeken naar dit voor Nederland vrij zeldzame kikkertje. Boomkikkers zijn zon aanbidders. De meeste kans om boomkikkers te zien hebben we dus bij goed weer. Volwassen en halfwas boomkikkers zijn echter schuw en zitten meestal wat dieper verscholen in het struikgewas. Al met al een hele kunst dus een boomkikker in levende lijve te zien. IVN Maasduinen heeft enkele leden die veel expertise hebben opgebouwd v.w.b. de boomkikkers in de zuidelijke Maasduinen. Foto 1 opname van struikgewas waarin een boomkikkertje zit . Op de onderste 2 foto’s is het diertje wat sneller te herkennen. Het zit op een eikenblad.

Op foto 1 en 2 is typisch struweel te zien waar je boomkikkers kunt vinden

Gevonden. Tussen de bramen op een verdwaald eikenblad

16