Mondzorg bij chemotherapie
Mondzorg bij chemotherapie Binnenkort of op dit moment krijgt u een behandeling met chemotherapie. Door deze behandeling kunt u last krijgen van het mondslijmvlies (orale mucositis). Het doel van deze folder is om u inzicht te geven over goede mondzorg, wat de symptomen zijn van orale mucositis en hoe dit te behandelen is. Wat is orale mucositis? De mondholte en het tandvlees kunnen door chemotherapie ontstoken raken met als gevolg zwelling, blaartjes, roodheid en pijn. Orale mucositis leidt in veel gevallen tot problemen met eten en drinken. Gewichtsverlies en verminderde conditie kunnen daarvan het gevolg zijn. Het belang van goede mondzorg Een verminderde conditie kan zorgen voor een trager en zwaarder verloop van uw behandeling. Het behandelen én het vroegtijdig herkennen van orale mucositis is dus van groot belang voor het volhouden van de therapie. Het geheel voorkomen van orale mucositis is niet of beperkt mogelijk, maar met de juiste behandeling kunnen wel de ernst en de duur verminderd worden. Een vroegtijdige herkenning geeft de mogelijkheid om in een vroeg stadium de juiste mondzorg toe te passen. Hierdoor zullen er minder ernstige vormen van mucositis optreden. Vóór de chemotherapie Voordat u een behandeling met chemotherapie krijgt, is het van belang uw gebit, tandvlees en overige slijmvlies van de mondholte te laten inspecteren door uw tandarts of mondhygiëniste. Dit kan een normale periodieke controle zijn op onder meer tandsteen, gaatjes, loszittende tanden. Hierdoor zorgt u ervoor dat uw uitgangssituatie zo goed mogelijk is, waardoor het risico op infectie beperkt wordt.
1
Mondzorg tijdens de chemotherapie Het mondslijmvlies moet vochtig en schoon gehouden worden. Dit kunt u bereiken door regelmatig (4-10x daags) de mond grondig te spoelen met een zoutoplossing (fysiologisch zout). U kunt dit ook zelf maken door een afgestreken theelepel zout op te lossen in 1 liter gekookt water. Spoel ook uw mond na het braken. Als u een gebitsprothese draagt, is het belangrijk deze uit te doen wanneer u de mond spoelt. Ook heeft het de voorkeur om uw gebitsprothese ’s nachts niet te dragen en te bewaren in water. Hard, scherp, gekruid of heet voedsel/dranken kunnen uw mondslijmvlies beschadigen. Verzorging van de lippen behoeft ook aandacht: houdt de lippen schoon met een nat gaasje en maak uw lippen vet met steriele vaseline uit een tube. Lippencrèmesticks hebben niet de voorkeur omdat deze een bron zijn van bacteriën. Gebitsverzorging In de mond en vooral op de tanden en kiezen wordt voortdurend plaque gevormd. Deze plaque bestaat voor een groot deel uit bacteriën en daarom is het van groot belang om plaque te verwijderen. Dit kunt u doen door 2-4 maal daags te poetsen met een zachte tandenborstel en een niet irriterende, fluoridenhoudende tandpasta. Poets tevens ook uw tong zachtjes. Spoel de borstel grondig af en vervang de borstel regelmatig. Laat de borstel met de kop naar boven drogen. Bent u gewend om uw gebit tussen de tanden en kiezen te verzorgen met bijvoorbeeld tandenstokers, tandzijde of borsteltjes, dan kunt u dat ook nu doen. Zorgt u ervoor dat bij deze handeling uw tandvlees niet beschadigt. Wanneer u dit zelden of nooit doet is het beter om ook nu deze handeling niet toe te passen, u kunt dan uw tandvlees beschadigen.
2
Poetsinstructie Ivoren Kruis
Toelichting: Houd een vaste poetsvolgorde aan. Maak korte horizontale bewegingen. Besteed vooral aandacht aan de overgang van het tandvlees naar de tand of kies. Zet de borstel op deze plek schuin op het tandvlees. Poets ook de achterkant van de laatste kies. Houd de borstel aan het eind van het handvat tussen uw duim en de toppen van uw vingers vast, dan oefent u voldoende druk uit.
Mondzorg bij orale mucositis Vier tot zeven dagen na het toedienen van de chemotherapie kan orale mucositis optreden. Dit uit zich in eerste instantie in roodheid en zwelling van het mondslijmvlies. Wanneer de orale mucositis in ernst toeneemt zullen er witte en later rode plekken in uw mond te zien zijn. De mond zal steeds pijnlijker worden waardoor eten en drinken moeilijker zal gaan of zelfs onmogelijk wordt. 3
De volgende klachten zullen vaak gelijktijdig optreden met orale mucositis: verdikt en taai speeksel, smaakveranderingen, smaakverlies en makkelijk bloedend tandvlees. Hoewel het pijnlijk kan zijn, is het van groot belang dat u juist nu uw mond zo goed mogelijk blijft verzorgen. Dit om uitbreiding van de ontsteking te voorkomen. Blijf de mondzorg zoals eerder beschreven in deze folder, uitvoeren. Wanneer u een gebitsprothese draagt, is het advies om deze bij orale mucositis niet te dragen tot de wondjes genezen zijn. Er zijn verschillende producten beschikbaar die een pijnverzachtende werking kunnen hebben. Er is alleen nog weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werking van deze producten. Sommige mensen vinden het prettig om met kamillethee/kamillosan te spoelen. Koud water drinken of op een ijsblokje zuigen kan ook verlichting van pijn geven. Wanneer de pijn aanblijft, neemt u dan contact op met uw arts, deze zal u een passende pijnstiller voorschrijven. Tot slot Neemt u bij vragen gerust contact op met een van de oncologieconsulenten, of stel uw vragen aan de verpleegkundige van de afdeling. De mondproblemen zullen naar verwachting aan het einde van de chemotherapie weer verdwijnen. Daarna hervat u weer de reguliere periodieke controle bij uw tandarts en/of mondhygiëniste.
4
www.kg.nl
Locatie noord Vondelweg 999 Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem Telefoon: (023) 545 35 45 e-mail:
[email protected]
1097449-05-2011 1097449-05-2011
