momenteel nog beschikbaar is, zijn de elektrische schema s van de contactorenschakelingen die in 1979 voor het laatst bijgewerkt werden

Woord vooraf    Eerst en vooral wil ik dhr. Vandecasteele en mvr. Laforce bedanken voor het vertrouwen dat  zij in mij stelden en voor de hulp bij het schrijven van mijn thesis.     Ik wil ook mijn binnenpromotor dhr. Vlassembrouck bedanken omdat hij mij de kans heeft  gegeven aan dit project te kunnen meewerken. Ook de medewerkers van Culobel ben ik veel  dank verschuldigd. Ze waren steeds bereid me te helpen en uitleg te geven.    Als laatste wil ik mijn vader en moeder bedanken die mij doorheen moeilijke  periodes hebben geholpen en die steeds in mij hebben geloofd!       

 

Abstract    Culobel is een bedrijf dat al meer dan 50 jaar bezig is met het persen van onderdelen voor  andere bedrijven. Culobel gaat voor complexere stukken met volgmatrijzen werken. Dit zijn  matrijzen waarbij door opeenvolgende stappen een product wordt vervaardigd. Ook  dieptrekken en stansen worden bij Culobel veel toegepast. De producten kunnen ofwel  direct naar de klant  ofwel kunnen ze nog nabewerkt worden. In het bedrijf kan men  nabewerken door middel van CNC‐ machines, maar ook gedeeltelijke assemblage en lakken  van de stukken is er mogelijk bij.   In  de site van Culobel Hofstade staan 31 persen  waarvan er heel wat  voldoen aan de  hedendaagse veiligheidsnormen. Er zijn ook nog steeds machines die nog nooit aangepast  zijn. Bij deze laatste hoort ook de RICHTERpers uit 1961. Het enige wat van deze pers  momenteel nog beschikbaar is, zijn de elektrische schema’s van de contactorenschakelingen  die in 1979 voor het laatst bijgewerkt werden.  Na een grondige studie van de werking van de machine, werd nagegaan aan welke  veiligheidseisen ze moet voldoen.  De volledige sturing is vernieuwd en uitgerust met een PLC. Ook is er een veiligheidsscherm  met lichtschermen voorzien.             

 

Inhoud  Woord vooraf ______________________________________________________________ 1  Abstract ___________________________________________________________________ 2  Inhoud ____________________________________________________________________ 3  1 

Inleiding _______________________________________________________________ 6  1.1  Geschiedenis van het bedrijf _____________________________________________ 6  1.2  Het bedrijf Culobel België  _______________________________________________ 7  1.3  Opdrachtomschrijving __________________________________________________ 9 

2 

Uitwerking ____________________________________________________________ 10  2.1  Normen en richtlijn ___________________________________________________ 10  2.1.1  Algemeen_______________________________________________________ 10  2.1.1.1  Wanneer moet er een CE markering op een machine staan?  __________ 10  2.1.1.2  Wat eist de machinerichtlijn bij een revisie van een machine ? _________ 11  2.1.2  De Machinerichtlijn _______________________________________________ 12  2.1.2.1  Geschiedenis ________________________________________________ 12  2.1.2.2  Indeling  ____________________________________________________ 13  2.1.2.2.1  Artikelen  _________________________________________________ 13  2.1.2.2.2  Bijlagen  __________________________________________________ 15  2.1.2.3  Toepassingsgebied  ___________________________________________ 17  2.1.2.3.1  Producten die vallen onder de richtlijn __________________________ 17  2.1.2.4  Technische vereisten __________________________________________ 19  2.1.2.5  Administratieve eisen _________________________________________ 20  2.1.2.5.1  Eisen aan de verklaring van overeenstemming  ___________________ 20  2.1.2.5.1.1 Inhoud verklaring van overeenstemming _____________________ 20  2.1.2.5.2  Eisen aan de opmaak ________________________________________ 22  2.1.2.5.3  Eisen technisch constructiedossier _____________________________ 22  2.1.2.5.3.1 Technisch dossier voor voltooide machines (Punt A) ____________ 22  2.1.2.5.3.2 Het technisch dossier moet als volgt worden opgesteld  _________ 23  2.1.2.5.3.3 Waarschuwing __________________________________________ 23  2.1.2.6  Bepalen of er bij ons een CE‐keuring nodig is _______________________ 24  2.1.3  Besluit  _________________________________________________________ 24  2.1.4  Risicobeoordelingsproces __________________________________________ 25  2.1.4.1  Stappenplan  ________________________________________________ 25  2.1.4.1.1  Risicobeoordeling  __________________________________________ 25  2.1.4.1.2  Volledig risico‐evaluatie stappenplan ___________________________ 27  2.1.4.1.2.1 Informatie voor de risicobeoordeling ________________________ 27 

2.1.4.1.2.2 Bepaling van de grenzen van de machine _____________________ 28  2.1.4.1.2.3 Identificatie van de gevaren _______________________________ 28  2.1.4.1.2.4 Risico‐inschatting  _______________________________________ 29  2.1.4.1.2.5 Risico‐evaluatie _________________________________________ 29  2.1.4.1.2.6 Risicovergelijking ________________________________________ 29  2.1.4.1.2.7 Documentatie __________________________________________ 29  2.2  De pers _____________________________________________________________ 30  2.2.1  Soorten persen  __________________________________________________ 30  2.2.1.1  Mechanische persen __________________________________________ 31  2.2.1.2  Hydraulische persen  __________________________________________ 34  2.2.1.3  De Richter pers  ______________________________________________ 35  2.2.1.3.1  Algemeen_________________________________________________ 35  2.2.1.3.2  Veiligheidsvoorzieningen  ____________________________________ 36  2.2.1.3.2.1 Veiligheidsventiel  _______________________________________ 36  2.2.1.3.2.2 De Breekplaat  __________________________________________ 36  2.2.2  Ontwerpen sturing  _______________________________________________ 37  2.2.2.1  Voorstellen  _________________________________________________ 37  2.2.2.1.1  Dubbele plc _______________________________________________ 37  2.2.2.1.2  Beckhoff __________________________________________________ 39  2.2.2.1.2.1 De controller ___________________________________________ 41  2.2.2.1.2.2 De Twinsafe logic Terminal ________________________________ 43  2.2.2.1.2.3 Safety inputkaart ________________________________________ 43  2.2.2.1.2.4 Safety outputkaart  ______________________________________ 44  2.2.2.1.2.5 Outputkaatrt ___________________________________________ 44  2.2.2.1.2.6 Inputkaart  _____________________________________________ 45  2.2.2.1.2.7 Aansluiten van een Beckhoff PLC  ___________________________ 45  2.2.2.1.2.8 Aansluiten van ingangen.  _________________________________ 46  2.2.2.1.2.9 Aansluiten van uitgangen. _________________________________ 46  2.2.2.1.2.10 Software ______________________________________________ 47  2.2.2.1.2.11 Programmeertaal _______________________________________ 47  2.2.2.1.2.12 Safety ________________________________________________ 48  2.2.3  Beveiligen van de machine _________________________________________ 50  2.2.3.1  Probleem ___________________________________________________ 50  2.2.3.2  Voorstellen  _________________________________________________ 51  2.2.3.2.1  Voorstel 1  ________________________________________________ 51  2.2.3.2.1.1 Concept _______________________________________________ 51  2.2.3.2.1.2 Te bestellen ____________________________________________ 51  2.2.3.2.1.3 Besluit  ________________________________________________ 51  2.2.3.2.2  Tekening  _________________________________________________ 51  2.2.3.2.3  Voorstel 2  ________________________________________________ 52  2.2.3.2.3.1 Concept _______________________________________________ 52 

2.2.3.2.3.2 Te bestellen ____________________________________________ 52  2.2.3.2.3.3 Besluit  ________________________________________________ 52  2.2.3.2.4  Tekening  _________________________________________________ 52  2.2.3.2.5  Voorstel 3  ________________________________________________ 53  2.2.3.2.5.1 Concept _______________________________________________ 53  2.2.3.2.5.2 Te bestellen ____________________________________________ 53  2.2.3.2.5.3 Besluit  ________________________________________________ 53  2.2.3.2.5.4 Tekening  ______________________________________________ 53  2.2.3.4  Uitwerking __________________________________________________ 54  2.2.3.5  Tekening  ___________________________________________________ 55  3 

Algemeen besluit  ______________________________________________________ 56 

4 

Literatuurlijst  _________________________________________________________ 57 

5 

Bijlagen ______________________________________________________________ 58 

     

 

1 Inleiding  1.1 Geschiedenis van het bedrijf    In 1928 begint Culobel in Hofstade met de productie van knopen.  Tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1942 verandert het bedrijf van naam : Le Culot Belge. In  deze periode is het bedrijf gespecialiseerd in het moeilijkere dieptrekwerk.  In het jaar 1962 krijgt het bedrijf de naam Culobel. In deze periode doet het bedrijf enkel  toelevering van perswerk. Het bedrijf weet zich doorheen de jaren aan te passen aan de  veranderende noden van zijn klanten. Deze flexibiliteit blijft en is tot nu toe nog steeds een  belangrijke eigenschap van Culobel  In 1976 wordt een nieuwe fabriekshall gebouwd in de stad Aalst. In 1984  wordt er nog een  hall bijgebouwd. Samen zijn ze goed voor 4800m² productieruimte.  Culobel wil meer aandacht besteden aan de kwaliteit en doet hiervoor ook grote  inspanningen. In 1994 behaalt Culobel dan ook  het ISO9002‐ certificaat. Dit is in die tijd zeer  vooruitstrevend.  In 1997 wordt de capaciteit nogmaals uitgebreid met  een nieuw magazijn van 2000m².  Culobel zet in 2001 een belangrijke stap met het  opstarten van een extra vestiging in het oosten van  Tsjechië. Men heeft gekozen voor Tsjechië omdat dit  een centrale ligging heeft in Europa en dus zeer  gunstig is voor het bedrijf. In dit nieuwe bedrijf komen  nieuwe dieptrekpersen en lasrobots. Dankzij deze  uitbreiding kan Culobel nog beter   tegemoetkomen  aan de vraag van de klant. 

Figuur 1: Ligging sites 

  Figuur 2 : Ligging internationaal 

In 2006 wordt Culobel Assembly opgericht. Dit is de nieuwste afdeling van Culobel. Zelf  geproduceerde onderdelen kunnen hier direct gemonteerd worden tot een afgewerkt  product. Dit wordt zowel in België als in Tsjechië gedaan. Deze hele assembly wordt goed  ondersteund door de nieuwe afdeling China Sourcing Office in Sjanghai. In datzelfde jaar in  november worden er nieuwe kantoren gebouwd in Tsjechië. Daarmee is een belangrijke stap  in het moderniseren van de Tsjechische vestiging voltooid.  In het jaar 2007 wordt Culobel China opgericht. Vanuit dit bureau wordt gezocht naar  gedraaide en bewerkte onderdelen die samen met de onderdelen van Culobel kunnen  gebruikt worden, bv :  drukvaten ,  assemblageprojecten, ...  

Figuur 3 : ligging in China

Figuur 4 : site in China 

 

Ongeveer tegelijk met het kantoor in China zijn in Tsjechië nieuwe productiehallen in gebruik  genomen. Daarmee wordt de productiecapaciteit verdrievoudigd. 

1.2 Het bedrijf Culobel België    Culobel België is een bedrijf met een duidelijke structuur maar  toch heeft het de charme van een familiebedrijf. Het is niet zo  groot. Het heeft ongeveer 80 werknemers. De zaak wordt  gerund door Mark en Katrien Dhaese. Er is een teken‐ en  ontwerpafdeling, een draadvonkafdeling met twee  draadvonkmachines, een meetlabo , een verspaningsafdeling  met een CNC‐draaibank en een CNC‐ freesmachine. Er is ook  een grote hal met een dertigtal persen. Verder is er de  onderhoudsafdeling en de matrijzenmakerij.  Er wordt gewerkt in ploegen. Er is een vroege shift , een late  shift en een dagshift. 

Figuur 5 : logo Culobel 

De omgang tussen de collega’s en tussen de  verschillende afdelingen verloopt dankzij de  beperkte grootte van het bedrijf uitermate vlot. Respect voor oversten is vereist, maar er  wordt vlot gecommuniceerd en opmerkingen of ideeën worden steeds overwogen.  

Doordatt de vestigin ngen in China en Tsjechië die nog tamelijk nieuw zijn, zijjn er veel  werknemers die maandelijks n naar het buitenland mo oeten om d de nieuwe sites mee te e helpen  oprichteen. Ook voo or een goed de gang van zaken i.v.m m. productiee wordt er ggereisd.   Veiligheeid is een beelangrijk beegrip binnen n het bedrijff. Dit is ook nodig als m men gaat we erken  met perrsen. Bij verrspanende b bewerkingeen moet steeds een veiiligheidsbril worden ge edragen.  Ook hett dragen van n veiligheid dsschoenen en het werrken in een net en overrzichtelijk attelier  worden n streng gecontroleerd..       

Culobel

mattrijs  makkers

onderhoud

nieuwbo ouw

ond derhoud

kwaliteid k

magazijn

meetlabo m  

Figuur 6 : verschillende aafdelingen in Cu ulobel  

   

 

1.3 Opdrachtomschrijving    Persen zijn machines die in principe nog steeds identiek dezelfde handelingen doen als vijftig  jaar geleden. Zolang een pers goed aan haar functie voldoet, wordt er niets aan veranderd   en laat men deze gewoon in zijn oorspronkelijk staat in productie staan. Sommige machines  zijn tot vandaag nog nooit aangepast , dit heeft zeer zware gevolgen voor de veiligheid van  de bediener.   Dit is het geval bij de RICHTERpers, een pers uit 1961, die nog met contactoren gestuurd  wordt.  Omdat een machine  aanpassen en laten herkeuren  veel meer kost dan de  machine in zijn originele staat  te laten, geven bedrijven er  vaak de voorkeur aan om niets  te veranderen. Zo krijgt men  de situatie zoals in Culobel;  een machine volgens de  normen van 50 jaar geleden in  een bedrijf van vandaag.  Mijn opdracht was na te gaan  en uit te werken welke de  beste mogelijkheid was om de  pers veilig te automatiseren  zonder dat deze moest  herkeurd worden en hoe men  de pers het best kan beveiligen  zonder dat de productie te  veel wordt gestoord. 

Figuur 7 : RICHTER

Voor het automatiseren heb ik mijn oog laten vallen op een embedded PC van het merk  Beckhoff. Deze firma had reeds ervaring met het automatiseren van persen en kon ook  voldoen aan de nodige veiligheid ( certificaten, … ).   Voor een veilige werking van de pers heb ik een kooi ontworpen en lichtschermen geplaatst  zodanig dat de mogelijkheid dat er iemand tussen de pers komt te zitten zo goed als  onmogelijk wordt.  

2 Uitwerking  2.1 Normen en richtlijn  2.1.1 Algemeen    De RICHTERpers waarover deze studie gaat, is gebouwd in 1961.   Machines die tussen 1947 en 1993 gemaakt werden, moesten voldoen aan het ARAB. Het  ARAB is de bundeling van uitvoeringsbesluiten die in deze periode tot stand zijn gekomen. In  de bijlage zit er een voorbeeld van artikel 37 uit het ARAB.  Het ARAB is opgesteld in België. Sinds de oprichting van de EU moeten we in België ook  voldoen aan de richtlijnen van Europa. Daarom zijn we vanaf 1993 bezig met het opstellen  van de CODEX. Hierin staat aan welke richtlijnen een CE‐ gekeurde machine moet voldoen.  Het ARAB is nog niet volledig verdwenen, maar dit zal uiteindelijk wel gebeuren.    Nu was onze grote vraag : Kunnen we de machine aanpassen en veiliger maken zonder dat  deze moet worden herkeurd?     2.1.1.1 Wanneer moet er een CE markering op een machine staan?   

Momenteel geldt, zowel voor machines die binnen de EU als buiten de EU aangekocht  werden, de datum van het in de EU‐ handel brengen of de eerste ingebruikstelling bepalend  is of er al dan niet een CE‐ markering moet op staan. De eerste ingebruikstelling is in de  richtlijn opgenomen om te voorkomen dat machines  die voor eigen gebruik zijn  gebouwd,  niet onder de richtlijn zouden vallen. Voor alle duidelijkheid: die vallen er dus wel onder!  Voor alle machines geldt dat er moet worden gekeken naar het tijdstip waarop de machine  in de EU te koop wordt aangeboden of in gebruik is gesteld. Er zijn dan drie mogelijkheden :    1. De machine is van voor de ingangsdatum van de machinerichtlijn ( 1 januari 1993 ) en  is geleverd onder de toen geldende nationale wetgeving. De machine mag geen CE‐  markering hebben.    2. Was de machine geleverd in de overgangstermijn van de richtlijn ( 1 januari 1993 tot  en met 31 december 1994 ), dan had de fabrikant de keuze om de machine onder het  oude regime te leveren of de machine te laten voldoen aan de machinerichtlijn. In  het eerste geval mag er geen CE‐markering op de machine staan. In het tweede geval 

staat er een CE‐markering op de machine en is er een verklaring van  overeenstemming  en gebruiksaanwijzing.    3. De machine is geleverd in 1995 of later. De machine moet een CE‐markering hebben,  een verklaring van overeenstemming en een gebruiksaanwijzing.    Voor tweedehandsmachines geldt hetzelfde. Nog steeds is het tijdstip waarop de machine  voor het eerst in de handel is gebracht of in gebruik is gesteld bepalend voor een CE‐ markering op de machine.    De RICHTER is van het jaar 1961. We kunnen dus besluiten dat de pers niet CE‐gekeurd moet  worden.    2.1.1.2 Wat eist de machinerichtlijn bij een revisie van een machine?   

Hier moet eerst worden vastgesteld wat er wordt verstaan onder het begrip revisie. Een  revisie kan betekenen dat :  1. Versleten delen worden vervangen, de machine krijgt weer een nieuw laklaagje krijgt  en dergelijke.  2. Het kan ook zijn dat het bovenstaande gebeurt, maar dat er tevens delen worden  gemodificeerd zodat ze voldoen aan de huidige eisen. In principe wordt hierdoor de  economische levensduur van de machine verlengd en het veiligheidsniveau  verhoogd.  In het eerste geval moet er niets gebeuren. In het tweede geval moeten de wijzigingen en de  systemen waar deze invloed op hebben voldoen aan de eisen van de machinerichtlijn.  Bijvoorbeeld : Als de machine eerst handmatig en nu via een computer wordt bediend, moet  de besturing voldoen aan de eisen van de machinerichtlijn. Als er een noodstopsysteem op  de machine zit, zal dit aan de besturing gerelateerde systeem ook aan de eisen van de  machinerichtlijn moeten voldoen. Hierbij is duidelijk een grijs gebied. Afhankelijk van het  ongevalrisico en de mogelijke gevolgen daarvan zal een beslissing moeten worden genomen  of een bepaald (sub)systeem al dan niet aan de eisen van de machinerichtlijn moet voldoen.  In ons geval gaan we de volledige sturing vernieuwen, inclusief drukknoppen,noodstoppen,…  We zullen er dus wel voor moeten zorgen dat alle nieuwe onderdelen die op de machine  komen, een CE‐markering hebben.   

2.1.2 De Machinerichtlijn   2.1.2.1 Geschiedenis     Veiligheid tijdens het werk is voor de moderne westerse beschaving een belangrijk punt.  Deze veiligheid werd in de jaren na de Tweede Wereldoorlog vooral verzekerd door  arbeidsmiddelenwetgevingen. Deze wetgevingen verbeterden de veiligheid van arbeiders  door middelen te verplichten die de veiligheid van machines verhoogden.    In de huidige  snelveranderende technologie is een dergelijk veiligheidssysteem echter  ondoenbaar. Door de grote en snelle technische vooruitgang  dienen dergelijke wetten  continu aangepast te worden. Bovendien heeft ieder land een eigen visie op hoe de  veiligheid van arbeiders verbeterd kan worden.   Hierdoor stelt ieder land een eigen arbeidsmiddelenwetgeving op. Dit creëert een chaos    van soms zelfs tegenstrijdige wetten en regels  waaraan, bij export van een product, voldaan  moet worden. Dit zorgt voor een remming van de internationale verkoop van een product.    Om deze demper te elimineren is de Machinerichtlijn ontstaan. Deze Europese richtlijn geldt  voor alle lidstaten van de Europese Unie. Hierdoor gelden voor alle producten dezelfde  minimale veiligheidseisen. Door deze uniforme eisen in gans Europa is het eenvoudiger om  producten te exporteren naar andere lidstaten van de Europese Unie.   Bovendien is de Machinerichtlijn geen arbeidsmiddelenrichtlijn, maar een doelgerichte  richtlijn. Dit betekent dat het doel, de verhoogde veiligheid van machines, bereikt wordt  door het opgeven van een aantal doelstellingen, eisen waaraan een product moet voldoen.  Dit heeft tot gevolg dat de fabrikant op een eigen methode de veiligheid van een machine  verhoogt en moet verzekeren. Dit zonder dat de wetgever de middelen aangeeft waarmee  dit moet gebeuren. Dat heeft als voordeel dat de Machinerichtlijn minder moet worden  aangepast aan technische evoluties  aangezien nog steeds aan dezelfde basisveiligheidseisen  voldaan moet worden.    De Machinerichtlijn heeft echter al enkele iteraties doorlopen. Zo ontstond de eerste versie  reeds in 1989, namelijk de richtlijn 89/392/EEG. Deze richtlijn evolueerde verder en in 1998  werd deze hernieuwd tot richtlijn 98/37/EC. Maar reeds in 2001 ontstonden reeds  voorstellen tot een nieuwe richtlijn. Deze eerste voorstellen stuitten echter op kritiek: de  richtlijn zou te snel en te drastisch gewijzigd worden. Daarom werd pas in 2006 de  vernieuwde Europese Richtlijn 2006/42/EG opgesteld. Om de industrie de tijd te geven om  de nodige aanpassingen te kunnen doorvoeren,werd de richtlijn pas op 29 december 2009  van kracht.       

 

2.1.2.2 Indeling     De Machinerichtlijn bestaat uit verschillende delen. Het eerste deel bevat een samenvatting  van de verschillende eisen die de Machinerichtlijn stelt, aan welke algemene eisen de  Machinerichtlijn voldoet en moet voldoen en de mogelijkheden die de naties van de  Europese Unie hebben om lokaal (strengere) eisen te stellen. Het tweede deel van de  Machinerichtlijn bestaat uit de verschillende artikelen die de wettelijke eisen vormen. Deze  artikelen verwijzen vaak naar onderdelen van het derde en laatste deel, namelijk de bijlagen.  Hieronder worden deze onderdelen verder besproken.     2.1.2.2.1 Artikelen    

Het tweede deel van de Machinerichtlijn bevat de verschillende artikelen die de wettekst  van de Machinerichtlijn vormen. Deze artikelen bespreken telkens een tak van de  Machinerichtlijn. Hieronder worden de artikelen die van toepassing zijn, besproken.    Artikel 1: toepassingsgebied   Het eerste artikel van de Machinerichtlijn wordt gebruikt om het toepassingsgebied van de  richtlijn aan te duiden. Het toepassingsgebied beslaat in principe alle machines en niet‐ voltooide machines, veiligheidscomponenten, hijs‐ en hefgereedschappen met bijhorende  kettingen, kabels en banden en verwijderbare mechanische overbrengingssystemen. Omdat  voor sommige producten de eisen van de Machinerichtlijn te krachtig zouden zijn, of net niet  krachtig genoeg, worden ook de uitzonderingen aangeduid. Zo behoren alle wegvoertuigen  niet tot het doelgebied van de Machinerichtlijn. De machines die gemonteerd worden op  deze voertuigen vallen echter wel in het toepassingsgebied van de Machinerichtlijn.     Artikel 2: definities   In dit artikel worden de termen als ‘machine’, ‘niet‐voltooide machine’ uit artikel 1  gedefinieerd. Zo is meteen duidelijk welke producten al dan niet onder de Machinerichtlijn  vallen. Ook de andere termen die verder zullen worden gebruikt in de richtlijn worden in dit  artikel gedefinieerd. Dit om enige verwarring te vermijden.     Artikel 3: bijzondere richtlijnen   Het derde artikel van de Machinerichtlijn vermeldt  het gebruik van specifieke richtlijnen. Als  een bepaald product, wat onder de Machinerichtlijn valt, verder wordt besproken in een  andere richtlijn, dient voor dit product de specifieke richtlijn gebruikt te worden. Er moet 

echter vermeld worden dat dit enkel van toepassing is indien de specifieke richtlijn strenger  is dan de algemene eisen van de Machinerichtlijn.    Artikel 4: markttoezicht   Met dit artikel wordt aangegeven dat de lidstaten van de Europese Unie moeten controleren  of de op de markt gebrachte producten aan de Machinerichtlijn voldoen. Dit door het  creëren of aanstellen van autoriteiten die de hiervoor geschikte taken en bevoegdheden  kunnen uitvoeren.   Artikel 5: in de handel brengen en in bedrijf stellen   In artikel 5 wordt aangegeven aan welke eisen een product moet voldoen voordat het op de  markt gebracht kan worden door de fabrikant of een verkoper. Dit houdt onder andere in  dat deze persoon of instantie een verklaring van overeenstemming of inbouwverklaring van  dit product heeft, evenals een technisch constructiedossier. Bovendien moet de verkoper  ook de gebruiksaanwijzing van het product kunnen verstrekken.    Artikel 6: vrij verkeer   Met artikel 6 wordt duidelijk gemaakt dat de lidstaten van de Europese Unie de verkoop van  machines die voldoen aan de Machinerichtlijn niet mogen verhinderen.   Zo wordt één van de doelstellingen van de Machinerichtlijn, namelijk het verbeteren van de  handel in de Europese Unie, bewerkstelligd.   Artikel 7: vermoeden van overeenstemming en geharmoniseerde normen   Dit belangrijke artikel geeft aan dat, als een product in overeenstemming met de van  toepassing zijnde geharmoniseerde normen ontwikkeld werd, de fabrikant meteen kan  stellen dat het product in overeenstemming is met de Machinerichtlijn. Dit heeft tot gevolg  dat, als een product voldoet aan alle van toepassing zijnde geharmoniseerde normen, het  product meteen op de markt gebracht kan worden zonder uitgebreide staving van het  product aan de eisen van de Machinerichtlijn.    Artikel 11: vrijwaringclausule   In artikel 11 wordt aangegeven dat een lidstaat een machine uit de handel kan nemen of  verbieden indien deze de gezondheid of veiligheid van personen en/of dieren in gevaar  brengt. Dit kan zelfs gebeuren indien de machine voldoet aan de geharmoniseerde normen.      Artikel 12 en 13: procedures voor de overeenstemming van machines en niet‐voltooide  machines  

In beide artikelen wordt besproken welke procedures gevolgd moeten worden om de  overeenstemming van machines met de Machinerichtlijn te controleren. Artikel 12  bespreekt de mogelijkheden bij voltooide machines, terwijl in artikel 13 de mogelijkheden bij  niet‐voltooide machines worden besproken.    Artikel 16 en 17: CE‐markering en niet‐conforme markeringen   Met behulp van artikel 16 worden de eisen vastgesteld waaraan de CE‐markering moet  voldoen. Dit houdt in dat deze duidelijk zichtbaar en onuitwisbaar moet worden aangebracht  op de machine volgens het model beschreven in bijlage III. Bovendien mag geen enkele  andere markering op de machine de leesbaarheid of betekenis van de CE‐markering  beïnvloeden.    Met behulp van artikel 17 worden tegen alle niet‐conforme markeringen of fouten tegen  artikel 16 passende maatregelen gegeven.    Artikel 18: vertrouwelijkheid   Alle informatie die wordt uitgewisseld tussen de lidstaten, autoriteiten en producent dient  vertrouwelijk behandeld te worden. Dit betekent dat alle geheimen eigen aan de productie  van een bepaald product niet openbaar gemaakt mogen worden, behalve als dit  noodzakelijk is om de veiligheid of gezondheid van personen te beschermen. Onderlinge  informatie‐uitwisseling is echter wel toegestaan.   Artikel 24 en 25: wijziging en intrekking van andere richtlijnen   Omdat de Machinerichtlijn ingrijpende gewijzigd is, worden andere richtlijnen beïnvloed. Zo  werd de richtlijn in verband met liften (95/16/EG) gewijzigd. Waar vroeger deze richtlijn voor  zeer veel verschillende hijs‐ en hefwerktuigen gold, is deze beknot tot enkel een reeks  specifieke hijs‐ en hefwerktuigen. Voor alle andere hijs‐ en hefwerktuigen geldt nu de  Machinerichtlijn.  Bovendien wordt de oude Machinerichtlijn, richtlijn 98/37/EG ingetrokken  door middel van artikel 25.      2.1.2.2.2 Bijlagen    

In de bijlagen van de Machinerichtlijn worden de eisen van de Machinerichtlijn concreter  vastgelegd. Dit gebeurt niet in de artikelen omdat, eenmaal vastgelegd, artikelen moeilijker  te wijzigen zijn. Daardoor is de Machinerichtlijn beter en sneller aan te passen aan de  veranderende technologieën indien dit nodig mocht blijken. Door gebruik te maken van  bijlagen blijven de artikelen bovendien algemener, zonder dat aan betekenis of kracht  ingeboet wordt. Hieronder worden kort enkele belangrijke bijlagen besproken.    Bijlage I: essentiële veiligheids‐ en gezondheidseisen betreffende het ontwerp en bouw  van machines  

Bijlage I is technisch het meest interessante onderdeel van de Machinerichtlijn. In deze  bijlage worden namelijk alle eisen vermeld waaraan een machine moet voldoen. Deze eisen  zijn opgedeeld in groepen.    Bijlage II: verklaring van overeenstemming en inbouwverklaring   In deze bijlage worden de verschillende eisen die gesteld worden aan de verklaring van  overeenstemming van machines (punt A) en niet‐voltooide machines (punt B) aangetoond.   Bijlage III: CE‐markering   Deze bijlage beschrijft de CE‐markering die aangeeft dat een product voldoet aan de  Machinerichtlijn. De markering dient bijvoorbeeld minimaal 5 mm hoog te zijn, tenzij de  machine hiervoor te klein zou zijn. Ook dient de markering bij de naam van de fabrikant te  zijn aangebracht en met dezelfde techniek. Zo is de markering steeds vindbaar en duidelijk.  Op figuur 7 wordt de markering zoals gegeven in de Machinerichtlijn weergegeven.                

Figuur 8 : genormaliseerde CE‐markering

  Bijlage IV: gevaarlijke machines   Sommige machines zijn te gevaarlijk om enkel aan de essentiële eisen van de  Machinerichtlijn te voldoen. Daarom is in de Machinerichtlijn een lijst opgenomen met  daarin alle types machines die moeten voldoen aan speciale eisen voor gevaarlijke machines.  Bovendien mogen deze machines niet op dezelfde manier gestaafd worden aan de richtlijn  als normale machines. De bijlage IV‐ machines dienen met behulp van speciale methodes  gecontroleerd te worden.   Bijlage VI: montagehandleiding   Deze bijlage beschrijft welke informatie aan de montagehandleiding van een niet‐voltooide  machine moet worden bijgevoegd, zodat deze correct geassembleerd kan worden. Dit om  geen gevaar voor de veiligheid en gezondheid van personen te vormen.    Bijlage VII: technisch constructiedossier en technische documenten  

In bijlage VII wordt de inhoud van het technisch constructiedossier dat de fabrikant moet  opstellen aangegeven.   Bijlage VIII: beoordeling van overeenstemming met interne controle van de bouw van een  machine   Deze bijlage geeft aan dat een fabrikant niet per product een technisch constructiedossier  hoeft op te stellen, maar dit slechts moet doen voor één representatieve machine.  Verschillende gelijkaardige machines die met enkele andere onderdelen zijn uitgerust  kunnen dus met één technisch constructiedossier worden beschreven mits deze onderdelen  gelijkwaardig zijn aan de onderdelen beschreven in het technisch constructie dossier. Het is  echter aan de fabrikant om te bewijzen dat alle onderdelen gelijkwaardig zijn. Bovendien  moet de fabrikant kunnen aantonen dat alle machines gelijkaardig zijn opgebouwd.      2.1.2.3 Toepassingsgebied    

De Machinerichtlijn is van toepassing op verschillende machines en andere producten die  gefabriceerd kunnen worden. In het eerste artikel van de richtlijn worden de  hoofdcategorieën van producten die onder de Machinerichtlijn vallen gespecificeerd. De  producten die als machine zouden kunnen doorgaan, maar toch niet vallen onder de  Machinerichtlijn worden eveneens vermeld.    Hieronder worden de verschillende categorieën van producten besproken ter  verduidelijking. In het tweede artikel worden enkele definities gegeven van verschillende  soorten machines. Deze definities verduidelijken de bepalingen van het artikel 1 en worden  hieronder gebruikt om de productcategorieën aan te duiden.      2.1.2.3.1 Producten die vallen onder de richtlijn   

De richtlijn is op de volgende producten van toepassing:   a)  Machines   Een machine is een apparaat met minstens één bewegend onderdeel, voorzien van of  bestemd voor een aandrijving. Deze aandrijving mag niet rechtstreeks door menselijke of  dierlijke spierkracht gebeuren tenzij het gaat om een hef‐ of hijsgereedschap. Een machine  door menselijke of dierlijke kracht aangedreven die deze energie opslaat of deze energie  anders dan mechanisch vervoert, valt ook onder de machines zoals bedoeld met deze  definitie.    Het apparaat hoeft nog niet gemonteerd te zijn of aangedreven te zijn om over een machine  te kunnen spreken. Zelfs indien het apparaat niet kan werken zonder gemonteerd te zijn op 

een voertuig of in een gebouw valt het product onder de term machines.  Wat eveneens als  een machine beschouwd kan worden is een samenstel van verschillende al dan niet  voltooide machines die als één geheel worden bestuurd en functioneren.      b)  Verwisselbare uitrustingsstukken   c)  Veiligheidscomponenten   Een veiligheidscomponent is een component dat een veiligheidsfunctie vervult en  afzonderlijk in de handel wordt gebracht. Veiligheidscomponenten kunnen bij falen de  veiligheid van personen in gevaar brengen. Deze veiligheidscomponenten zijn echter niet  nodig voor de werking van de machine of kunnen vervangen worden door andere, gewone  componenten. In bijlage V van de Machinerichtlijn is een opsomming opgenomen die  verschillende veiligheidscomponenten opsomt. Deze opsomming is echter niet compleet en  kan geactualiseerd worden. Veiligheidscomponenten die niet dienen als  vervangingsonderdelen vallen bovendien onder de bijlage IV machines.   Veiligheidscomponenten zijn bij de uitwerking van deze opdracht zeer belangrijk om een  voldoende hoog veiligheidsniveau te kunnen behalen. Voorbeelden van  veiligheidscomponenten die in deze opdracht gebruikt worden, zijn : lichtscherm,  veiligheidsventiel, …  d)  Hijs‐ en hefgereedschappen   e)  Kettingen, kabels en banden   f)  Verwijderbare mechanische overbrengingsmechanismen   Verwijderbare mechanische overbrengingsmechanismen zijn machineonderdelen die de  mechanische aandrijving voorzien van een aangedreven machine door deze mechanisch te  verbinden met de drijvende machine.   In onze toepassing kan dit de aandrijfriem tussen de krukas en de hoofdmotor zijn.    g)  Niet‐voltooide machines   Niet‐voltooide machines zijn producten die een samenstel zijn van onderdelen, maar als  geheel nog geen werkende machine vormen. Hiervoor ontbreken één of enkele cruciale  onderdelen, waardoor de werking van de machine onmogelijk is. Een niet‐voltooide machine  moet steeds worden ingebouwd in of samengebouwd met één of meerdere andere  machine(s) of uitrustingen. Pas als dit gebeurd is, kan men spreken van een machine zoals  bedoeld onder punt a.  

2.1.2.4 Technische vereisten    

De technische vereisten die gesteld worden door de Machinerichtlijn worden gegeven in  bijlage I. Deze bijlage is opgedeeld in verschillende groepen met eisen: Essentiële eisen: in  dit deel worden de essentiële eisen waaraan een machine moet voldoen opgesomd. Aan  deze essentiële eisen moet iedere machine voldoen indien deze van toepassing zijn.    Aanvullende eisen voor bepaalde categorieën van machines. Dit onderdeel geeft de eisen  weer waaraan bepaalde categorieën van machines moeten voldoen. Deze categorieën zijn:  machines voor de voedingsnijverheid en machines bestemd voor cosmetische of  farmaceutische producten, met de hand vastgehouden en/of handgeleide machines en  machines voor de bewerking  van hout en materialen met gelijkaardige fysieke kenmerken.  Dit zijn machines die aan strengere eisen moeten voldoen dan de meeste andere machines,  vandaar dat deze enkel van toepassing zijn op de vermelde categorieën.   Aanvullende essentiële veiligheids‐ en gezondheidseisen om de gevaren te verhelpen te  wijten aan de mobiliteit van machines. Dit onderdeel van het eisenpakket van de  Machinerichtlijn stelt bijkomende eisen aan machines die mobiel zijn of op een voertuig  gemonteerd zijn.  Het onderdeel  Aanvullende essentiële veiligheids‐ en gezondheidseisen om de aan hijs‐ of  hefinrichtingen verbonden gevaren te verhelpen geeft de eisen weer die gesteld worden aan  hijs‐ en hefwerktuigen. De vereisten voor deze klasse van machines zijn namelijk veel  strenger door de grote potentiële gevaren die aanwezig zijn bij het hijsen of heffen van  producten. Een extra groep met eisen moet worden toegevoegd indien die machine in  kwestie ook bedoeld is om personen te verplaatsen.   Een laatste eisenpakket geeft de eisen aan welke bedoeld zijn voor machines bestemd voor  ondergrondse werkzaamheden.   Een machine moet niet aan alle eisen van de Machinerichtlijn voldoen. Aan de eisen die van  belang zijn, moet zeker voldaan worden. Aan andere eisen die niet van toepassingen zijn  door bijvoorbeeld het gebrek van bepaalde randvoorwaarden, moet niet worden voldaan.  Zo zijn de eisen in  verband met gevaren bij pneumatische aandrijvingmachines niet van  toepassing indien een machine zuiver elektrisch wordt aangedreven. Dit doordat de gevaren  ontstaan door de aanwezigheid van een pneumatisch systeem niet aanwezig kunnen zijn.    Bijlage I bevat niet alleen de technische eisen voor machines, maar ook eisen die gesteld  worden aan de gebruikershandleiding van de machine. Deze eisen zijn namelijk ook  afhankelijk van de groep van machines waarin de machine thuishoort.       

2.1.2.5 Administratieve eisen    

De administratieve eisen gesteld door de Machinerichtlijn zijn eisen die worden gesteld die  niet rechtstreeks van toepassing zijn op de machine maar op de bij de machine horende  documenten. Deze bij de machine horende documenten zijn de gebruikershandleiding, de  verklaring van overeenstemming, het technisch constructiedossier en in voorkomend geval  de inbouwverklaring. De eisen die aan de gebruikershandleiding worden gesteld, worden  aangeduid in bijlage I, samen met de technische vereisten. In bijlage II wordt de verklaring  van overeenstemming uitvoerig besproken en met behulp van bijlage VII wordt de inhoud  van het technisch constructiedossier vastgelegd.    Er zijn twee soorten verklaringen van overeenstemming. De eerste, de IIa‐verklaring, is van  toepassing op voltooide machines. Deze verklaring geeft aan dat de beschreven machine  voldoet aan alle eisen van de Machinerichtlijn en in gebruik kan genomen worden. De  tweede verklaring, de  IIb‐ verklaring geeft aan dat de machine een niet‐voltooide machine is  en dat deze voldoet aan de minimale eisen van de Machinerichtlijn. Dit houdt onder andere  in dat de machine veilig gemonteerd kan worden in een andere machine. Bij een niet‐ voltooide machine hoort bovendien een inbouwverklaring. Deze moet weergeven hoe de  montage gebeuren moet. De inbouwverklaring wordt besproken in bijlage VI. Beide  verklaringen van overeenstemming worden besproken in punt 2.1.2.5.1.1.   Het technisch constructiedossier van een machine bevat alle informatie die nodig is om deze  te beschrijven en de bediening, aandrijving en sturing te begrijpen.     2.1.2.5.1 Eisen aan de verklaring van overeenstemming   2.1.2.5.1.1 Inhoud verklaring van overeenstemming  2.1.2.5.1.1.1 Algemeen:    

Zowel de IIa‐ als IIb‐verklaringen moeten worden opgesteld onder dezelfde voorwaarden als  de gebruiksaanwijzing. De verklaring moet beschikbaar zijn in machineschrift of in  handgeschreven hoofdletters.      

 

2.1.2.5.1.1.2 IIa­ verklaring    

De IIa‐ verklaring geldt voor voltooide machines en geeft weer dat de machine voldoet aan  de Machinerichtlijn. De verklaring geldt enkel voor de machine in de toestand waarin deze in  de handel is gebracht en niet voor wijzigingen die door de eindgebruiker worden  aangebracht.    Deze verklaring heeft betrekking op mijn project, omdat de pers als werkende machine in de  handel gebracht is.  De EG‐verklaring van overeenstemming moet de volgende gegevens bevatten:   1. De firmanaam, het volledig adres van de fabrikant en indien nodig zijn gemachtigde.   2. De naam en het adres van de persoon die gemachtigd is om het  technisch  constructiedossier samen te stellen. Deze persoon moet binnen de Europese  Gemeenschap wonen.    3. De beschrijving van de machine. Deze bestaat uit de onderstaande delen:     a.  De beschrijving van de machine: het doel van de machine, de mogelijke    toepassingen,…     b.  De identificatie van de machine: hoe kan de machine herkend worden, wat is    de plaats van het typeplaatje, wat staat er waar op,…     c.  De generieke benaming, dit is de algemene naam van het product    (bijvoorbeeld ‘haventerminal’, ‘kipper’,…)   d.  De functie van het product   e.  Het model van het product   f.  Het type van het product   g.  Het serienummer van het product  

 

h.  De handelsbenaming van het product (bijvoorbeeld ‘Quadrat’)   4. Een zin met de uitdrukking dat de machine voldoet aan de bepalingen van de  Machinerichtlijn die van toepassing zijn. Indien de machine ook aan bijkomende  richtlijnen moet  voldoen (bijvoorbeeld voor wegverkeer), dient er eveneens een zin  aanwezig te zijn die aangeeft dat het product ook voldoet aan de bepalingen in die  richtlijn. In deze zinnen moet verwezen worden naar de teksten die bekend gemaakt  zijn in het  Publicatieblad van de Europese Unie.   5. Indien er een in bijlage IX EG‐typeonderzoek is gebeurd, moet de naam, het adres en  het  identificatienummer worden vermeld van het bedrijf dat dit onderzoek heeft  uitgevoerd.  

6. Als een instantie het in bijlage X bedoelde systeem van kwaliteitsboring heeft  goedgekeurd dient de naam, het adres en het identificatienummer van dit bedrijf  worden vermeld.   7. Als er geharmoniseerde normen gevolgd werden dienen deze vermeld te worden.   8. Plaats en datum van opstelling van de verklaring   9. Identiteit en handtekening van diegene die gemachtigd is om namens de fabrikant of  diens gemachtigde de verklaring op te stellen.   2.1.2.5.1.1.3 Bewaring   De fabrikant of zijn gemachtigde moet de originele EG‐verklaring van overeenstemming of  de inbouwverklaring (welke ook van toepassing is) ten minste tien jaar na de laatste  fabricagedatum van de machine bewaren.    2.1.2.5.2 Eisen aan de opmaak    

De verklaringen en vertalingen ervan moeten worden opgesteld volgens dezelfde  voorwaarden als de gebruiksaanwijzing. Deze zijn volgens de voorwaarden van de  Machinerichtlijn, bijlage I, onder a) en b). De gebruiksaanwijzing (en dus ook de verklaring  van overeenstemming) moet in één of meer officiële talen van de Europese Gemeenschap  worden opgesteld. De fabrikant of diens gemachtigde voorziet de versie(s) die hij heeft  geverifieerd van de vermelding „oorspronkelijke gebruiksaanwijzing”.   Wanneer een „oorspronkelijke gebruiksaanwijzing” in de officiële taal of talen van het land  van gebruik ontbreekt, moet een vertaling in die taal of talen worden verstrekt door de  fabrikant of diens gemachtigde, dan wel door degene die de machine in het bewuste  taalgebied introduceert. Deze vertalingen moeten zijn voorzien van de vermelding „vertaling  van de oorspronkelijke gebruiksaanwijzing”. (Machinerichtlijn, 2006)    De verklaring moet ofwel getypt ofwel in handgeschreven hoofdletters zijn.     2.1.2.5.3 Eisen technisch constructiedossier   2.1.2.5.3.1 Technisch dossier voor voltooide machines (Punt A)    

Deel A beschrijft de procedure voor het samenstellen van het technische dossier.   Het technische dossier moet aantonen dat de machine in overeenstemming is met de eisen  van de richtlijn. Voor zover dat voor  deze beoordeling nodig is, moet het technische dossier  ook inzicht verschaffen in het ontwerp, de fabricage en de werking van de machine. Dit  technische dossier moet worden opgesteld in één of meer van de officiële 

Gemeenschapstalen, met uitzondering van de gebruiksaanwijzing van de machine, waarvoor  de bijzondere bepalingen van bijlage I, punt 2.1.2.2.2 gelden.    2.1.2.5.3.2 Het technisch dossier moet als volgt worden opgesteld    

Het in punt 1 bedoelde technische dossier moet ten minste tot tien jaar na de bouwdatum  van de machine of, bij serieproductie, van de laatst geproduceerde machine, ter beschikking  blijven van de bevoegde autoriteiten van de lidstaten.   Het technische dossier hoeft zich niet op het grondgebied van de Gemeenschap te bevinden  en hoeft ook niet permanent in materiële vorm voorhanden te zijn.  Wel moeten de onderdelen van het dossier door de in de EG‐verklaring van  overeenstemming aangewezen persoon binnen een tijd die met de complexiteit ervan  overeenkomt, kunnen worden bijeengebracht en beschikbaar gesteld. Het technische  dossier hoeft geen gedetailleerde tekeningen of andere specifieke informatie over de voor  de fabricage van de machines gebruikte onderdelen te bevatten, behalve als de kennis  hierover van belang is bij de controle van de overeenstemming met de essentiële  gezondheids‐ en veiligheidseisen.     2.1.2.5.3.3 Waarschuwing    

Het technisch constructiedossier moet voorgelegd worden op  verzoek van de bevoegde nationale autoriteiten. Indien dit niet  gedaan wordt, kan de overeenstemming van de machine met de  Machinerichtlijn in  twijfel getrokken worden, waardoor de handel  in dit product stopgezet moet worden.       

 

2.1.2.6 Bepalen of er bij ons een CE­keuring nodig is   

Om te weten te komen wat er specifiek bij ons van toepassing is, hebben we eerst een mail  gestuurd naar AGORIA ( Belgische federatie van de technologische industrie )  met de vraag  of  we de machine moeten herkeuren als we de sturing veranderen. AGORIA bevestigde dat  we dus weldegelijk de machine moesten herkeuren als er iets veranderd werd.    Er werd ook nog telefonisch contact opgenomen met Technisch Bureau Verbruggen. Deze  beweerde dat we niets moesten laten keuren zolang de functie van de machine ongewijzigd  bleef.  We vroegen ook informatie aan de firma APNT, een machinebouwer die op dat moment  voor Culobel aan het werk was. Ook deze zei dat er niet moest worden herkeurd.    2.1.3 Besluit   

Het begon duidelijk te worden dat we in de grijze zone zaten van de Machinerichtlijn.   Omdat we uiteindelijk niets van de pers weten vanaf 1979, hebben we besloten dat de pers  buiten de “nieuwe” normgeving van het jaar 1993 valt, omdat we de functie van de machine  niet wijzigen.   De situatie is dus als volgt :     De machine is van voor de ingangsdatum van de Machinerichtlijn ( 1 januari 1993 ) en is  geleverd onder de toen geldende nationale wetgeving. De machine mag geen CE‐markering  hebben.   

 

2.1.4  Risicobeoordelingsproces   

Om te voldoen aan de Machinerichtlijn is het nodig om een risicoanalyse en  risicobeoordeling uit te voeren. Hiervoor bestaan er een aantal normen. De basisprincipes  worden uiteengezet in de ISO 12100‐ norm, terwijl de uitvoering van risicoanalyses  beschreven wordt in de ISO 14121‐ norm. De risicobeoordeling dient uitgevoerd te worden  op het hele product en niet op de afzonderlijke machines. Zo zullen de risico’s die het gevolg  zijn van het samenwerken van de verschillende machines minder snel vergeten worden.    2.1.4.1 Stappenplan  2.1.4.1.1 Risicobeoordeling    De eerste stap, de risicobepaling, wordt gebruikt om de risico’s van een product te  herkennen.   De risicobepaling wordt opgedeeld in drie onderdelen. In het eerste onderdeel worden de  grenzen van de machine bepaald. Indien dit niet gebeurt, kan het voorkomen dat men  bepaalde risico’s onderzoekt die praktisch niet kunnen gebeuren. In het tweede onderdeel  worden de gevaren, die risico’s veroorzaken, geïdentificeerd.   Het derde onderdeel wordt gebruikt om de risico’s te bepalen die voorkomen door de  gevaren. In veel gevallen worden de laatste twee onderdelen tezamen uitgevoerd. Dit kan  doordat een gevaar vaak wordt geïdentificeerd doordat een risico, veroorzaakt door dit  gevaar, wordt herkend.   De tweede stap is het uitvoeren en opstellen van de risicobeoordeling zelf. De  risicobeoordeling gebruikt de gegevens in de risicobepaling. Vandaar dat deze als inleidend  hoofdstuk moet toegevoegd worden aan de risicobeoordeling.   De risicobeoordeling bevat ook de risico‐evaluatie of risicoanalyse waarin de mogelijke  risico’s worden geëvalueerd. Deze evaluatie geeft weer hoe groot en hoe belangrijk ieder  risico is. Door middel van deze evaluatie wordt onderzocht welk risico aanvaardbaar is en  welk niet. Bij een aanvaardbaar risico kan de situatie gelaten worden zoals deze is. Bij een  onaanvaardbaar groot risico moeten natuurlijk maatregelen genomen worden. Deze  maatregelen worden de risicoreductie genoemd.   De laatste stap, welke ook aan de risicobeoordeling moet worden toegevoegd, is een laatste  risico‐evaluatie. Deze wordt gebruikt om te controleren of een risico voldoende gereduceerd  is. Het risicobeoordelingsproces is een iteratief proces. Telkens als er een aanpassing aan de  machine gebeurt, moet het proces opnieuw worden uitgevoerd. Dit omdat er nieuwe risico’s  kunnen worden geïntroduceerd door veranderingen aan de machine. 

  Figuur 9 : Risico beoordeling 

2.1.4.1.2 Volledig risico‐evaluatie stappenplan   

Om een goede risicostudie van een machine te kunnen uitvoeren, dient de machine  voldoende beschreven te worden voordat de risicoanalyse start. Deze informatie wordt  besproken in hoofdstuk 4, punt 2 van de hierboven vermelde norm. 

2.1.4.1.2.1 Informatie voor de risicobeoordeling   

Dit stuk bevat zo veel mogelijk nuttige informatie over het product, gelijkaardige machines,  van toepassing zijnde normen, gebruikersinformatie en van toepassing zijnde ergonomische  principes.   De productinformatie beschrijft, onder andere, de (voorlopige) specificaties,  ontwerptekeningen, vereiste energiebronnen en de bespreking van de verschillende fasen in  de levensduur van de machine. Indien mogelijk dienen ook alle inlichtingen over het gebruik  van de machine aanwezig te zijn.  De informatie over gelijkaardige machines rapporteert of er al eerder ongevallen zijn  voorgekomen met dit type machines of met gelijkaardige producten.  De van toepassing zijnde normen en regelgevingen moeten eveneens aangegeven worden.  Zonder deze informatie is niet duidelijk of een machine al dan niet voldoet aan deze normen  of regels. Hier worden ook de technische specificaties van de machine en de  veiligheidsbladen behandeld.  De informatie in verband met de ervaringen bij gebruik geeft (al dan niet beknopt) weer  welke ongevallen, incidenten en schadegevallen er al gebeurd zijn met het besproken type  machine. Deze info moet ook weergeven of er schade mogelijk is door de emissie van  materialen door het gebruik van de machine of door het verwerken van bepaalde  materialen. Merk op dat het ontbreken hiervan niet aangeeft dat het risico op ongevallen of  schade laag is.  Het laatste onderdeel bevat de informatie over de ergonomie van de machine, welke  hoofdzakelijk wordt weergegeven in de ISO 12100‐2:2003 norm.  Dit informatiepakket zal echter continu veranderen en steeds aangepast moeten worden,  zeker indien de machine aangepast wordt of indien een herziening van de risicoanalyse  nodig blijkt. 

2.1.4.1.2.2 Bepaling van de grenzen van de machine   

De grenzen van de machine beschrijven niet enkel de grenzen bij gebruik van de machine,  maar ook deze van de machine tijdens alle stadia van zijn levensloop. De grenzen worden  niet enkel gesteld door de fysieke grenzen van de machine, maar ook door vele andere  grenzen, zoals de gebruikersgrenzen, ruimtelijke grenzen en andere.  De fysieke of gebruikersgrenzen van de machine geven weer tot hoever de specificaties van  de machine reiken. Ze geven ook aan hoever het redelijk voorzienbaar verkeerd gebruik van  de machine gaat. De gebruikersgrenzen geven ook aan wat de eisen zijn aan de gebruikers,  hun opleidingsniveau, leeftijd, ervaring... De gebruikers zijn echter niet de enige personen  die kunnen worden blootgesteld aan de gevaren van de machine, ook toeschouwers en  andere, in de buurt werkende personen, kunnen gevaar lopen.  De ruimtelijke grenzen geven aan wat de vereiste bewegingsruimte is rond de machine en  geven ook aan welke ruimte nodig is voor personen die aan of met de machine werken.  Bovendien moet de ruimte die nodig is om de machine te bedienen ook vermeld worden,  evenals de ruimte die nodig is voor de energievoorziening.   De tijdsgrenzen geven de levensduur van de machine of eventueel van onderdelen aan. De  tijdsgrenzen geven ook de onderhoudstermijnen van de machine weer.  Als laatste zijn er nog de meer specifieke grenzen die de hierboven niet gespecificeerde  grenzen weergeven. Deze kunnen bijvoorbeeld aangeven wat de maximale  vochtigheidsgraad of temperatuur mag zijn in het lokaal waar de machine staat opgesteld.  Een ander voorbeeld zijn de eisen die worden gesteld aan de te bewerken materialen of de  reinheid van de omgeving. 

2.1.4.1.2.3 Identificatie van de gevaren   

Deze stap is de belangrijkste. In deze stap worden de mogelijke gevaren gezocht en  weergegeven. Indien een gevaar vergeten wordt in deze stap, kan het risico ervan niet  geëvalueerd worden  waardoor eventuele risicoreducties niet worden uitgevoerd en er dus  een groot risico kan ontstaan of blijven bestaan.   De gevaren zijn echter redelijkerwijs voorzienbare gevaren die kunnen voorkomen door  redelijkerwijs te voorzien misbruik van de machine. Deze identificatie mag zich echter niet  beperken tot enkel het gebruik van de machine maar moet ook uitgebreid worden naar de  andere fasen van de levensduur van de machine, zoals het onderhoud, het afstellen,…   Andere, redelijkerwijs voorzienbare gevaren, hoeven zelfs helemaal geen verband te hebben  met het gebruik van de machine, zoals een blikseminslag. 

2.1.4.1.2.4 Risico­inschatting   

Tijdens deze stap worden de risico’s van de machine geschat. Dit gebeurt door middel van  een risicoanalyse. 

2.1.4.1.2.5 Risico­evaluatie   

In deze stap wordt bepaald of een risicoreductie noodzakelijk of gewenst is. Dit gebeurt aan  de hand van het resultaat van de risico‐inschatting. Indien een risico te hoog wordt geschat  dient het aan de hand van een risicoreductiemethode zo efficiënt mogelijk gereduceerd te  worden tot een aanvaardbaar niveau.  Na een risicoreductie moet de risico‐inschatting herhaald worden om te controleren of de  reductie zin heeft gehad en het restrisico aanvaardbaar is. De risico’s die bij een machine  horen zijn voldoende gereduceerd als de gevaren niet langer aanwezig zijn of zijn  gereduceerd tot het laagste niveau. Vaak is het echter zo dat de risicoreductie tot gevolg  heeft dat de machine wordt gewijzigd waardoor er bijkomend rekening gehouden moet  worden met de hieruit ontstane risico’s.  Tenslotte moet de eindgebruiker voldoende geïnformeerd worden over de overblijvende  risico’s en mogen de beschermingsmaatregelen geen effect hebben op de  werkomstandigheden van de bediener van de machine. 

2.1.4.1.2.6 Risicovergelijking   

Deze stap houdt in dat de restrisico’s van de beschouwde machine worden vergeleken met  de risico’s van andere, gelijkaardige producten. Deze moeten daarenboven in een  gelijkaardige omgeving worden gebruikt  zodat de risico’s vergelijkbaar zijn.  Deze risicovergelijking is echter slechts een vergelijkende studie tussen een gelijkaardig  product en het onderzochte product en mag bijgevolg niet gebruikt worden als risicostudie  van de onderzochte machine. 

2.1.4.1.2.7 Documentatie   

De documentatie in verband met de risicostudie geeft aan hoe de voorgaande stappen zijn  ingevuld en moet later bij het technisch constructiedossier van de machine worden gevoegd. 

2.2 De pers  D 2.2.1 Soorten pe S ersen    Persen kunnen we onderverdelen in twee grote groepen; hydraaulische en mechanische. De  twee so oorten perseen kunnen w we dan elk nog eens opsplitsen in n c‐vormig frame en  samenggesteld fram me. Dit is in figuur 10 w weergegeven n.         

Perrsen

Meechanisch

C‐frame e  (monoblo okf  rame )

Dubbeele actie

Hydraulissch

Grote perss  (multiple  frame)

Enkele actie

Dubbelee actie

C‐fframe  (mon noblokf  rame )

Grote pers  (multiple  frame)

Enkele actie E

  Figuur 10 : indeling perse en 

   

 

2.2.1.1 Mechanische persen   

De aandrijving van een mechanische pers gebeurt altijd door een motor met een vliegwiel.  

Motor

Vliegwiel 

          Figuur 11 : aandrijving mechanische pers 

  Bij de mechanische persen onderscheiden we twee types van persen. De pers met een c‐ vormig frame. En de pers met een samengesteld frame.  a) De c‐vormige pers heeft een frame dat is  opgebouwd uit een stuk. Dit wordt vooral  gebruikt bij kleinere en goedkopere  persen tot ongeveer 250 ton. Het is bij  deze pers gemakkelijk en vrij eenvoudig  om matrijzen te verwisselen omdat er  veel plaats is rondom de pers. Het nadeel  bij deze persen is dat de onderste en de  bovenste stempel niet altijd mooi  evenwijdig zijn.       

Figuur 12 : c‐vormig frame

  b) De pers met samengesteld frame is veel  stijver en kan ook veel groter worden  uitgevoerd. Deze persen kunnen een  druk van meer dan 400 ton halen. De  pers bestaat uit : een bed, 2 tot 4  verticale zuilen en een kroon. Bij deze  persen zijn de onderste en bovenste  stempel altijd parallel.           Figuur 13 : samengesteld frame 

   

C‐vormig frame 

Samengesteld frame 

                         

Figuur 14 : c‐vormig frame vs samengesteld frame

  Bij deze twee soorten persen kan er onderscheid gemaakt worden tussen een pers die één  actie doet bij een enkel slag of een pers die twee acties doet bij een enkel slag.  a) Enkele actiepers                           Figuur 15 : enkele actie pers

  b) De dubbele actiepers is een pers  waarbij er op één toer (360° ) twee  acties plaatsvinden. Dit zien we  bijvoorbeeld bij een pers die eerst een  stempel laat zakken om de rand van een  te persen plaat vast te houden en  daarna een stempel laat zakken om de  plaat te vervormen. Zo kan men  complexere stukken maken en beter  gecontroleerd gaan vervormen.         

Figuur 16 : dubbele actiepers 

2.2.1.2 Hydraulische persen    Hydraulische persen worden aangedreven door middel van hydraulische zuigers. Bij  hydraulische persen is de snelheid van de zuiger veel beter te regelen dan bij mechanische  persen. Daarom zal men bij complexere stukken hydraulische persen gebruiken.  Ook hier kan men twee types onderscheiden: de c‐vormige pers en de samengestelde pers.    a) De c‐vormige pers 

 

 

 

b) De samengestelde pers 

                                                                                                                                                                                                 

 

Figuur 17 : c‐vormige pers hydraulisch 

 

Figuur 18 : samengestelde pers  hydraulisch 

2.2.1.3 De Richter pers  2.2.1.3.1 Algemeen  De RICHTER is een mechanische pers uit het  jaar 1961. Van de pers zijn de meeste  documenten verloren. Enkel de elektrische  schema’s uit het jaar 1979 zijn nog  aanwezig. Deze c‐vormige enkele actiepers  kan een kracht van 150 ton drukken.   Bij Culobel staat deze pers niet in een  automatische productielijn. De RICHTER is  uitsluitend bedoeld voor het produceren  van een minder groot aantal stukken.   Figuur 19 : richter pers 

De sturing van de pers gebeurde nog  steeds met de oude contactoren die  origineel in de sturing zitten. De  machine is uitgerust met een encoder.  Deze bestaat uit een trommel die  langs de binnenzijde bekleed is met 36  koperen lamellen, waardoor men tot  op 10° nauwkeurig kan bepalen in  welke stand de pers zich bevindt.  Hiermee kan men de overnamehoek  en de naloophoek gaan regelen.   

Figuur 20 : originele kast

    



Overnamehoek : Als de pers zijn onderste dode punt voorbij is (de matrijs is dan  volledig gesloten), mag men de tweehandbediening los laten en zal de machine  automatisch terug naar boven gaan. De hoek van het bovenste dode punt van de  matrijs tot de overname noemen we de overnamehoek.    Naloophoek : Als men de matrijs in het bovenste dode punt wil laten stoppen, moet  men rekening houden met het uitlopen van de machine. Hiervoor gaat men de  machine uitschakelen iets voor het BDP. De hoek tussen het moment dat men de  machine uitschakelt en dat deze effectief stilstaat, noemt men de naloophoek. Deze  hoek moet wel goed bepaald worden zodanig dat de matrijs in BDP stilvalt. 

2.2.1.3.2 Veiligheidsvoorzieningen    Op de RICHTER zijn er reeds een aantal veiligheidsvoorzieningen getroffen.   2.2.1.3.2.1 Veiligheidsventiel    Het veiligheidsventiel is een ventiel met twee  bedieningsspoelen. Als de twee spoelen niet op  exact hetzelfde tijdstip worden bediend, zal het  ventiel niet openen. De spanning waarmee de  spoelen worden bediend, kan men zelf bepalen. Bij  deze pers was dit 42 V.       

Figuur 21 : veiligheidsventiel 

  2.2.1.3.2.2 De Breekplaat    De breekplaat is geen  voorziening om de bediener  van de machine te beveiligen  maar om te voorkomen dat  de pers zich zou  overbelasten. Dit  kan zich  voordoen als er twee platen  tegelijk in de matrijs gelegd  worden of als men de matrijs  nog aan het instellen is.      

Figuur 22 : breekplaat

Dit systeem is eigenlijk te  vergelijken met een hydraulische zuiger gevuld met olie waarop de bovenste stempel wordt  bevestigd. Als de matrijs dichtgaat en er meer dan 150 ton op de matrijs komt te staan, zal  de zuiger leeglopen door een soort overdrukventiel dat opent. 

2.2.2  Ontwerpen sturing  2.2.2.1 Voorstellen  2.2.2.1.1 Dubbele plc    Het eerste voorstel dat ik heb uitgewerkt, is  het aansturen van de pers met behulp van 2  plc’s die elkaar controleren. Dit voorstel  wordt al toegepast op een pers bij Culobel.  Het enige nadeel is dat dit systeem al 10  jaar oud is en bijgevolg verouderd is. Toch  hebben we dit systeem overwogen omwille  van de herkeuring. We dachten dat, als we  een compleet systeem kopieerden, er geen  keuring nodig was.   Dit systeem is totaal niet economisch. Er zijn  momenteel veel goedkopere en  eenvoudigere systemen op de markt (zie  verder). Ook kan met deze methode niet de  gevraagde veiligheid gegarandeerd worden.   Figuur 23 : dubbele plc

Toen bleek dat onze machine uiteindelijk toch  niet moest herkeurd worden,  konden we  zoeken naar een beter passende oplossing voor dit project. 

Het stuursysteem bestaat uit twee S7 300 plc’s van het merk SIEMENS.  Het wordt opgebouwd door alle ingangen en uitgangen die betrekking hebben op de  veiligheid aan te sluiten op de beide plc’s. Op deze manier kan plc1  plc2 controleren en  omgekeerd.    

  Figuur 24 : dubbele plc aansluiten 

De kostprijs, enkel voor de plc en toebehoren is veel te hoog. (Dit systeem is verouderd.) 

kost  (euro)

Onderdeel  aantal  prijs  output modulle  2  410  820 input modulle  2  572  1144 CPU (S7 300)  2  1358  2716 S7 licentie  1  1699  1699 programmeer kabel  1  352  352 Rail  1  46  46      Totaal   6777 euro Tabel 1 : kost 2 PLC 

  Besluit :   Er zijn machines bij Culobel die met dit besturingssysteem werken, het zou dus eenvoudiger  zijn om deze sturing over te nemen dan om een nieuwe te ontwerpen. Maar deze oplossing  is zeer omslachtig. Er is dubbel zoveel werk nodig om deze te bedraden. Het is een zeer dure  oplossing omdat we gebruikmaken van twee besturingseenheden. We hebben dit voorstel  dus niet gekozen, en het zal dus ook niet verder besproken worden.   

 

2.2.2.1.2 Beckhoff    Het tweede en definitieve voorstel is om de  sturing te laten gebeuren door een Beckhof  plc. Dit is een merk van plc’s dat sterk aan het  opkomen is. De ontwikkelaars  zijn vooral  bezig met veiligheid en kunnen op dit gebied  als zeer vooruitstrevend worden  beszchouwd.   Beckhof werkt met in‐ en uitgangskaarten. Als  Figuur 25 : beckhoff kaarten combinatie  er in de toekomst aan een systeem extra in‐  of uitgangen vereist zijn, kan men gewoon een kaart bijklikken. De plc bestaat dus uit een  samengesteld geheel van : een controler, ingangskaarten, uitgangskaarten, Twinsafe  terminal, safety‐ingangen en safety‐uitgangen.  De behuizing van de modules van Beckhoff worden gemaakt bij Wago (bekend van de  Wagoklemmen). Later is Wago zelf ook plc’s beginnen maken, waar Beckhoff dan de  printplaten voor maakt. Deze zien er totaal hetzelfde uit.  Schroefloos aansluiten  Alle draadaansluitingen van de busklemmen  zijn uitgerust met een schroefloos systeem.  Dit verend systeem zorgt voor een zekere  verbinding die schokbestendig is en  onafhankelijk van het aandraaimoment zoals  bij schroefaansluitklemmen. De  aansluitklemmen zijn geschikt voor draden   van 0,08mm² tot 2,5mm².   

Figuur 26 : schroefloze klemmen 

Symmetrische ontgrendeling   De verbinding zorgt ervoor dat de klem   stevig tussen de andere klemmen kan  gestoken worden. Zo verkrijg je een stabiele  klemmenrij die op zijn beurt weer bijdraagt  tot een bedrijfszekere dataverbinding tussen  de klemmen.     

Figuur 27 : symmetrische ontgrendeling 

Montage op een standaard DIN‐ rail  De behuizing van de busklemmen is  ontworpen voor een standaard DIN‐rail met  een breedte van 35 mm en een hoogte van  7,5 mm. Het type DIN‐rail met een hoogte  van 15 mm mag niet gebruikt worden, anders  gaat de achterkant van de klemmenstrook de  montageplaat niet meer raken. De  horizontale of verticale montagepositie van  het eiland is van geen belang als de juiste  DIN‐rail gebruikt wordt.  

Figuur 28 : motage op DINrial 

Klemmenbusdiagnose.  Door middel van diagnose LED’s die zich op  de koppelmodule of controller bevinden  kan er een nauwkeurige diagnose gedaan  worden op alle klemmen in het  klemmeneiland. De knipper‐code van de  diagnose LED’s bepalen het soort fout en  de plaats van de klem in het eiland. Deze  knipper‐code vind je terug in de  handleiding van de buskoppelmodule of  controller. 

Figuur 29 : diagnose ledjes

Klemmenbusaansluiting  Bij het invoegen van een busklem  worden de K‐bus‐(databus)contacten  net zoals de power‐ contacten  automatisch doorverbonden. De K‐bus‐ contacten zijn verend en verguld  waardoor er geen slecht contact of  oxydatie kan ontstaan. Ze zijn  zelfreinigend.     

Figuur 30 :  klembusaansluiting

 

2.2.2.1.2.1 De controller   

Bij de Richterpers heb ik gekozen om de CX9000 te gebruiken. De CX9000 is een compacte  Ethernetcontroller. De basisconfiguratie van de CX9000 bevat de CPU, het interne flash‐ geheugen en twee Ethernet RJ 45‐interfaces. Deze is te monteren op een gewone DIN‐rail.   

  Figuur 31 : CX9000 controller 

  De CX9000 heeft twee voedingsaansluitingen. Er is een voedingsaansluiting van 10A waarbij  de stroom kan gebruikt worden voor het voeden van verbruikers die aangesloten zijn op de  in‐en uitgangskaarten, bv : een lichtgordijn, de motor van de vet pomp, … De andere  aansluiting kan 2A leveren en is bedoeld om de verschillende kaarten die op de plc klikken te  voeden. Een enkele kaart verbruikt ongeveer 15mA.   Aantal kaarten per plc :  2A / 15mA = 133 – de stroom voor de plc zelf en verlies  =  100 kaarten    Als we nog meer kaarten zouden nodig hebben ,kunnen we een powersuplay bijklikken om  dan nog een honderd  extra kaarten te voeden. Ik heb er dus ook voor gezorgd dat deze elk  afzonderlijk worden afgezekerd. Hieronder ziet u hoe we de plc aansluiten.   

Automaat van 6A voor  de voeding van de  kaarten af te zekeren  Automaat van 16A voor de  voeding van de uit en  ingangsapparaten af te  zekeren

Automaat voor  voeding  

  Figuur 32 : afzekeren plc 

    Op deze plc zijn er nog geen in‐ en uitgangen. Deze zitten op de kaarten die we op de plc  gaan klikken. Wij gaan gebruik maken van 4 verschillende kaarten : digitale uitgangskaarten,  digitale ingangskaarten, safety‐ingangskaarten, safety‐uitgangskaarten. Ook gaan we nog  een soort van safetycontroller moeten plaatsen. Hierin zit de kracht van de veiligheid  softwarematig. Later zal ik dit verder uitleggen.  De CX9000 is te programmeren met elke PC waarop men Twincat kan draaien. Maar men  kan ook de PC gebruiken als tijdelijke CPU. Men kan dus het systeem laten draaien zonder  het geheugen van de plc te gebruiken. 

2.2.2.1.2.2 De Twinsafe logic Terminal    Omdat de graad van het veiligheidsniveau gelijk is aan  de veiligheid van het zwakste element, kan men voor  het safety‐gedeelte van ons progamma niet gewoon  gaan programmeren bij de rest van het progamma. We  gaan namelijk de safety‐ in‐ en uitgangen rechtstreeks   ophalen en deze met behulp van logische functies  programmeren. Het safety‐ progamma wordt in deze  terminal opgeslaan.  Deze terminal zorgt voor de link tussen de TwinSAFE  input‐ en output‐kaarten. Hierop kan men geen in‐ of  uitgangen aansluiten. Het is de software die in deze  terminal zit , die de veiligheid borgt.   Later wordt uitgelegd waarom er software nodig is aan  de safety‐inputs en ‐outputs. 

Figuur 33 : twinsafe terminal 

    2.2.2.1.2.3 Safety inputkaart    De KL1904 veiligheid Bus Terminal is een  digitale ingang voor sensoren met  potentiaalvrije contacten voor 24 V DC en  heeft vier fail‐safe‐ingangen.   De KL1904 voldoet aan de eisen van de IEC  61508 SIL 3 en DIN EN ISO 13849.   

Figuur 34 : safety input 

2.2.2.1.2.4 Safety outputkaart    De KL2904 veiligheid Bus Terminal is een digitale uitgangskaart met vier kanalen. Deze  schakelt 24 V DC‐actuatoren met maximaal 0,5 A stroom per kanaal. De KL2904 voldoet aan  de eisen van de IEC 61508 SIL 3 en DIN EN ISO 13849. Als de Bus Terminal een fout  detecteert, dan schakelt deze automatisch uit (Fail Stop).                    Figuur 18 : safety output

  2.2.2.1.2.5 Outputkaatrt   

De EL2008 digitale uitgang verbindt (op procesniveau)  de binaire signalen van de automatiserings‐eenheid  met de actuatoren, maar waarborgt wel een  elektrische isolatie. De EtherCAT geeft de toestand  van het signaal weer via een LED.  Deze kaart is duidelijk geen safety‐uitgevoerde kaart.  Dit is te zien aan de gemeenschappelijke massaklem  van de uitgangen.   

Figuur 36 : output kaart 

2.2.2.1.2 2.6 Inputkkaart    De EL10 008 digitale ingangkaart krijgt de b binaire  signalen n op procesn niveau en zendt ze in e een  elektriscch geïsoleerrde vorm naaar een  automattiseringeenheid op een n hoger nive eau (de  controlle er). De EtheerCAT‐klemmen geven hun  toestand d weer via eeen LED.               

Figuur 37 : inputkaart 

    2.2.2.1.2 2.7 Aanslu uiten van eeen Beckhoff  f PLC    De Beckkhoff CX900 00 ,de PLC d die wij gaan  gebruiken, werkt m met een externe voedin ng  van 24 V Volt gelijksttroom. Dezee voeding kan  ook geb bruikt wordeen voor hett aansluiten n van  bv een d drukknop, sschakelaar, sensor,  naderin ngsschakelaaar, enz.      Beveiligging:   

Figguur 38 : aanslu uiten voeddingg 

Eén circuit vvoor contro oller en bussysteembevveiligd met een zekerin ng van 2A.  Eén circuit vvoor het aaansluiten van sensoren,relais,… beeveiligd mett een zekering van  2A. 

2.2.2.1.2.8 Aansluiten van ingangen.    De ingangen van een digitale ingangsmodule reageren op +24V. De positieve pool moet  worden aangeboden aan een ingang (PNP).  Dit kan op verschillende manieren:     

met een gewoon contact (maak‐ of verbreekcontact)  met een elektronisch contact (bv een sensor type PNP)  een magnetische sensor, enz.       

2.2.2.1.2.9 Aansluiten van uitgangen.    De uitgangen van de plc zijn elektronisch  verbonden met de elektronica van de plc.  Een uitgang stuurt +24V uit. Deze spanning  kan gebruikt worden om bv een lampje te  laten oplichten of een relais te laten  aantrekken.  Als de voeding van de plc niet genoeg  stroom kan leveren om contactoren en  elektropneumatische ventielen te  schakelen dan moeten we een omweg  maken via een tussenrelais, ook een  interface‐relais genaamd. Op deze manier  is het ook mogelijk om verbruikers op een  andere spanning bv 230V te laten werken.                      

Figuur 39 : aansluiten uitgangen

2.2.2.1.2.10 Software    Beckhoff PC’s worden geprogrammeerd met  TwinCat. TwinCat is een software‐pakket voor  het configureren en programmeren van  Beckhoff PLC en drives. TwinCAT staat voor:  Total Windows Control and Automation  Technology.   

Figuur 40 : Twincat logo

    2.2.2.1.2.11 Programmeertaal    FBD Function Block Diagram (in het  Duits FUB van Functions Plan).   Deze voorstelling lijkt op het  blokkenschema uit de pneumatiek  en hydraulica en is meer  aangewezen voor mechaniekers.  LD Ladder Diagram (in het Duits KOP  van Kontakt Plan).   Deze voorstelling is best te  vergelijken met een elektrisch  stroomkringschema maar dan op zijn  Amerikaans gekanteld, elektriciens  werken in het begin liefst met deze  voorstelling. 

Figuur 41 : programmeertaal 1

L Instruction List (in het Duits AWL An Weisings Liste).   Dit is de instructielijst zonder grafische voorstelling, dus in letters en cijfers. Deze  voorstelling is de meest aangewezen omdat hier het grootste aantal mogelijkheden  beschikbaar zijn.      

ST Structured Text.   Dit is een programmeertaal  die lijkt op bv Pascal of  Visual Basic. Hiermee is het  onder andere mogelijk  vanuit diverse toepassingen  gegevens op te halen uit  een plc‐ programma.  SFC Sequential Function  Chart.   Dit is hetzelfde als een  Figuur 42 :  programmeertaal 2 grafcet‐voorstelling van het  programma. CFC Continuous Function Chart editor. Deze voostelling is afkomstig van de  elektronica (bv simulatieprogramma LabView).      2.2.2.1.2.12  

Safety 

Omdat bij Beckhoff het niveau  van de veiligheid in het  progamma zit, kan men  veiligheidscomponenten niet  zomaar gaan programmeren met  de standaard programmeertalen.  Men zal gaan werken met  functieblokken. Elke safety‐kaart  zal een functieblok toegekend  krijgen. Safety‐kaarten hebben  dus elk een eigen geheugen  waarin hun deel van het  progamma wordt opgeslaan. 

Figuur 43 : voorbeeld functie blok

We zullen de safety‐kaarten eerst moeten aansluiten op de plc. Daarna kunnen we deze  kaarten gaan configureren en programmeren.   Enkel op deze manier kan men een hoger niveau van veilig programmeren bereiken.  

  Als men TwinCat downloadt, kan men  al heel wat standaardfuncties uit het progamma zelf  halen. Dit zijn functies zoals tweehandsbediening, EDM, …   

Figuur 44 : standaardfuncties 

2.2.3 Beveiligen van de machine   

Bewegende machines moeten worden afgeschermd. In dit hoofdstuk gaan we bespreken  hoe wij dit het beste kunnen gaan toepassen.     2.2.3.1 Probleem   

Bij Culobel zijn reeds verschillende machines op de volgende manier beveiligd :   Er wordt een kooi rond de gevaarzone geplaatst. Deze kooi is open aan de voorkant en  wordt hier dus voorzien van een lichtgordijn. Dit is ideaal voor kleine matrijzen. In het geval  dat er een grotere matrijs in de pers wordt geplaatst, is de kooi voorzien van scharnieren en  draait deze volledig open. Bijgevolg kan men de lichtschermen die op de kooi bevestigd zijn  niet meer gebruiken en valt dus elke veiligheidsvoorziening weg. 

            

 

Figuur 45 : origineel systeem (gesloten)                                               Figuur 46 : origineel systeem (open)                       

Op de RICHTERpers komen ook grotere matrijzen. In dit geval kunnen we de originele kooi  niet  meer  gebruiken.   Hiervoor moet er dus een passende oplossing gezocht worden. De oplossing moet enerzijds  veilig zijn maar mag anderzijds de productie niet storen. Voor de productie moeten we  zorgen  dat er voldoende plaats is rond de pers om paletten met het te persen materiaal,  geperst materiaal en scrab (afval) te zetten. Ook wordt er voor grote stukken toegevoerd  langs de zijkant en afgevoerd langs de andere zijde.    De langste matrijs die op de RICHTER wordt gebruikt is 160 cm lang. Aan de voorkant van de  pers komt de matrijs niet buiten de tafel.    

2.2.3.2 Voorstellen  2.2.3.2.1 Voorstel 1  2.2.3.2.1.1 Concept     Om bij grote matrijzen de beveiliging te behouden zou een 2e lichtscherm  kunnen geplaatst worden op een bepaalde afstand van de machine. De  bediening wordt in dit geval gedaan met een voetpedaal.   Aan de zijkanten zal er een opening blijven, dit is nodig voor materiaaltoevoer  en ‐afvoer bij de grote persen.    2.2.3.2.1.2 Te bestellen   Kleine lichtschermen    Grote lichtschermen    Voetpedaal   Bevestigingszuilen     2.2.3.2.1.3 Besluit      

Aan de zijkanten is er nog een kans om tussen de pers te geraken  De bevestigingszuilen kunnen in de weg staan van paletten e.d.  Productie vertraagt door het plaatsen van de zuilen 

2.2.3.2.2

Tekening 

   

 

Figuur 47 : voorstel 1 veiligheidsscherm

2.2.3.2.3 Voorstel 2    2.2.3.2.3.1 Concept    We kunnen ook gebruik maken van drukmatten. In dit geval leggen we  rondom de machine (gevarenzone ) drukmatten. Bij grote matrijzen mag er  niet op de matten gestaan worden. De bediening zal ook gebeuren door een  voetpedaal.   In dit geval is er meer plaats om de paletten te zetten. De productie zal dus in  mindere mate worden gehinderd.    2.2.3.2.3.2 Te bestellen   Voetpedaal   Vloermatten    2.2.3.2.3.3 Besluit   Meer plaats voor paletten te zetten   Moeilijker om aan de zijkant tussen de matrijs te geraken   Kans dat er paletten op de matten gezet worden (kapot )   Gewicht op de mat leggen => veiligheid wordt overbrugd en valt volledig  weg     2.2.3.2.4

Tekening 

   

   

 

Figuur 48 : voorstel 2 veiligheidsscherm

2.2.3.2.5 Voorstel 3  2.2.3.2.5.1 Concept     In dit geval gaan we er voor zorgen dat de kooi die we plaatsen zo groot is dat  alle matrijzen er inpassen.  De kooi wordt voorzien van een deur voor de  aanvoer en afvoer van materiaal. Hiervoor zal men de kooi niet op de machine  bevestigen maar vast op de grond plaatsen rond de machine. Op de kooi gaan  we de lichtschermen plaatsen.  De lichtschermen worden evenwijdig met de rand van de tafel geplaatst zodat  de tweehandsbediening nog kan gebruikt worden. We moeten dus geen  gebruik maken van een voetpedaal.  2.2.3.2.5.2 Te bestellen      

Grote lichtschermen   Hekken  Bevestigingszuilen  

2.2.3.2.5.3 Besluit     

Er is geen mogelijkheid meer om tussen de machine te raken.  De zuilen nemen plaats in. Dit kan de productie hinderen. 

2.2.3.2.5.4 Tekening                   

 

Figuur 49 : voorstel 3 veiligheidsscherm

2.2.3.4 Uitwerking    De pers moet beveiligd worden bij zowel grote als kleine matrijzen. Toch moet men nog  steeds kunnen toevoeren en afvoeren langs de zijkanten. Voldoende beveiliging moet   echter gevrijwaard blijven. Daarom heeft de productieafdeling  samen met de  veiligheidsafdeling beslist om het volgende ontwerp verder uit te werken. 

  Figuur 50 : Uitwerking 

  We moeten er voor zorgen dat de kooi die we plaatsen zo groot is dat alle matrijzen er in  passen, dus zeker 160 cm breed (in de bijlage bevindt zich een lijst met alle matrijzen die  momenteel op de RICHTER gebruikt worden). De kooien worden voorzien van een luik voor  de aanvoer en afvoer van materiaal. Hiervoor zal men de kooi niet op de machine bevestigen  maar gaan we deze vast op de grond plaatsen naast de machine. Aan de voorkant van de  twee panelen gaan we de lichtschermen plaatsen.  De lichtschermen worden in een vlak met de rand van de tafel geplaatst zodat de twee‐ handsbediening nog kan gebruikt worden. We moeten dus geen gebruik maken van een  voet‐pedaal.   

 

2.2.3.5 Tekening    Dit is het uiteindelijke ontwerp voor het  veiligheidsscherm. De deuren zullen op  verschillende hoogten kunnen worden  ingesteld naargelang de grootte van de te  persen stukken. Deze zullen ook voorzien  worden van sloten die enkel door een  bevoegd persoon kunnen geopend  worden. De detailtekeningen zijn te  vinden in de bijlage.    

Figuur 51 : ontwerp 

De geleidingen van de schuifdeuren  zijn gemaakt van een U‐profiel.    

Figuur 52 : detail 

    De afdekplaten worden  gemaakt van doorzichtig  polycarbonaat.   

 

Figuur 53 : slot

3 Algemeen besluit    De aanpassingen aan de sturing en beveiliging van de RICHTERpers zijn enkel op papier  ontwikkeld. Bij het praktisch uitwerken van deze studie kunnen er nog fouten optreden.  Bij het beveiligen van een gevaarlijke machine zoals de pers moet men met veel meer  factoren rekening houden dan gedacht. Er zij ook veel verschillende afdelingen binnen het  bedrijf waarmee men moet rekening houden : productie, onderhoud, de veiligheidschef,…  een goede communicatie tussen de verschillende afdelingen is zeer belangrijk maar niet  altijd eenvoudig.  Met de beschreven principes en gemaakte werkstuktekeningen moet het mogelijk zijn om  nu de pers aan te passen zodat deze veilig is.  Op technisch gebied heb ik bij deze opdracht vooral veel kennis gekregen over de nieuwe  automatiseringsmogelijkheden zoals Beckhoff. Ik heb een cursus gevolgd om te leren werken  met Beckhoff.    Op gebied van veiligheid en normen heb ik veel bijgeleerd. Met het nieuwe systeem ( de  codex ) wordt het bedrijf zelf meer verantwoordelijk voor zijn veiligheid. Dit gebeurt door  risicoanalyses. Maar wat mij vooral opgevallen is, is dat er veel meer discussie komt tussen  de verschillende partijen binnen het bedrijf zelf. Dit  leidt vaak tot zeer lang uitstel van  beslissingen.                 

4 Literatuurlijst    Beckhoff. (2008, Juli 18). Opgeroepen op februari 20, 2012, van www.beckhoff.com  Beckhoff. (2012, Januarie 5). Beckhoff new automation technology. Belgie.  Bonner, M. (2010, september 17). Automatiseren met BC9000. Aalst, Oostvlaanderen,  Belgie.  Culobel. (sd). Opgeroepen op april 12, 2012, van http://www.culobel.be/  Grouset, R. (2012). Beckhoff basis opleiding. Aalst.  Laforce, M. (2010). Methodisch ontwerp en machinerichtlijn. Oostende.  Soenen, J. (2001). Ontwerp van een poliermachine. Oostende.  Van Massenhove, K. (2010, Mei 25). Ontwikkelen van een systeem voor het toepassen van  de machinerichtlijn op machines voor bulktransport . Oostende, Westvlaanderen, Belgie:  KHBO.  Vanraepenbusch, R. (2001). Ontwerpstudie varkenspootkapmachine. Oostende.  Verwoerd, W. (sd). Wetgeving en normalisatie. Opgeroepen op februarie 20, 2012, van  http://www.euronorm.net/content/template2.php?itemID=1625     

 

5 Bijlagen 

     

Bijlage 1: Elektrischeschema’s Beckhoff 

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

L1 / 2 stuurk L2 / 1.0 L3 / 1.0 N / 1.1

hoofdschakelaar

1

3

5

2

4

6

5

1

Q3 24-32A

3

5 1

I>

I>

I>

I>

I>

I>

2

4

6

2

4

6

1

3

5

1

3

5

2

4

6

1K1

Rechts 1K2

/9.1

/9.1

2

4

6

1 2

3

5

4

Links

6

1

3

5

1K3

ster 1K4

/9.2

/9.2

2

4

6

1 2

3 4

5

driehoek

6

3

5

1F1 25A

1

11 11

1F2 2

4

2

6

1

11 11

2

12 12

1F3 12 12

/1.9

3

/1.8

1

Q2 24-32A

1K5 /9.2

Q1 125A

PE

X1

PE

PE

PE

1

L1

2

3

4

L2

L3

N

2 stuurkring.01.9

1.9

1.9

5

6

7

8

6

7

9

W2

W1 V1

5

M 3~

U1

U2

10

11

V1

W1

M2

Wijziging

Datum

Naam

14

15

16

17

18

19

20

1H1 11W

Stopkontakt 3f

Stopkontakt 2f Schakelkastlamp met contactdoos

Hoofdmotor 11 KW 15/05/2012

Bew.

BOELENS

22

PE

Hydromotor 1,1 KW

Datum

21

3

M1 Netspanning 400/230V 50Hz 3L/N/PE

13

M

V2

U1

12

2 stuurkring

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

Vermogen

+ IEC_tpl001

Blad

1

Blad

10

0

1

2

3

1.0 /

L1

L1 / 1.9

2 stuurkring.3 /

L2

L2 / 2 stuurkring.0

2 stuurkring.3 /

L3

L3 / 2 stuurkring.0

N

N / 2 stuurkring.0

2 stuurkring.3 /

1

3

2

4

230

0

4

5

6

7

8

9

F4 6A

2V1

Siemens SITOP

230/24V 20A -

24V

+

1

F6

6A

2 16A

1

2A1

1

F5

2

2

0V

24V

PC Beckoff CX9000

3 24V

24V / 3.0

24V

0V / 3.0

OV

X0 00

OL21 / 3.0

OL20 / 3.0 1

Wijziging

3

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

=

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

+ IEC_tpl001

Blad 2 stuurkring Blad

10

0

1

2 stuurkring.9 / 2 stuurkring.9 /

2

3

4

5

6

7

8

9

OL21

OL21 / 4.0

OL20

Ol20 / 4.9

Tweehandsbediening Rechts

Tweehandsbediening links

3

3

1

4

E1

2 stuurkring.9 /

24V

2 stuurkring.9 /

4

2

E2

1

3S2

3S1

E3

E4

E5

E6

0V

3

1

2

4

2

E7

Safety inputkaart (01/02) EL1904

E8

E1

24V

24V

OV

0V

E2

overname (groot)

3

3

3S4

3S3

24V

0V

naloopnok (klein)

Voetbediening

3S5 4

E3

E4

E5

4

E6

E7

E8

24V / 4.0

24V

Safety inputkaart (03/04) EL1904

0V / 4.0

OV

2 stuurkring

Wijziging

4

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

Safety input

+ IEC_tpl001

Blad

3

Blad

10

0

3.9 / 5.0 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL21

OL21 / 5.0

OL20

Ol20 / 3.9

Nokken schakelaar (keuzestand) koppellen achterwaards

koppellen voorwaards 1

3

2

4

tweehands bediening

4S1

1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6 X9

E1

3.9 /

24V

3.9 /

0V

5

7

9

11

6

8

10

12

1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6

7

8

E2

E3

E5

10

E6

E7

24V

0V

Safety inputkaart (05/06) EL1904

Deur sluiten

lichtgordijn uit / aan

1

3

4S2

4S3 4

2

1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6

9

E4

vrij

vrij

voetbediening

11

E8

E1

24V

24V

OV

0V

12

E2

E3

E4

E5

E6

E7

E8

24V / 5.0

24V

Safety inputkaart (07/08) EL1904

0V / 5.0

OV

3

Wijziging

5

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

Safety input

+ IEC_tpl001

Blad

4

Blad

10

0

4.9 / 4.0 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL21

OL21 / 7.0

OL20

Ol20 / 7.9

Noodstop 1

1

3

E1

4.9 /

24V

4.9 /

/5.1

4

E2

1

3

5S2

5S2 /5.2

Noodstop 2

5S3 /5.3

2

E3

E4

5S3 /5.3

4

E5

E6

2

E7

24V

0V

0V

Safety inputkaart (09/10) EL1904

8

E1

24V

24V

OV

0V

E2

E3

E4

E5

E6

E7

E8

24V / 6.0

24V

Safety inputkaart (10/11) EL1904

0V / 6.0

OV

4

Wijziging

6

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

Safety input

+ IEC_tpl001

Blad

5

Blad

10

0

5.9 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

24V

24V / 7.0

0V

0V / 7.0

5.9 /

3LE1

OSSD:

3LE2

7E5

Lichtgordijn banner zender SLSP14-600Q88

7E6

Lichtgordijn banner ontvanger SLSP14-600Q88

EDM

GND 24V:

OSSD:

EDM

0V:

GND 1

24V:

0V: 1

E1

6.9 /

24V

6.9 /

0V

E2

E3

E4

E5

E6

E7

24V

E8

24V / 6.0

24V

0V

Safety inputkaart (07/08) EL1904

0V / 6.0

OV

5

Wijziging

7

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

Safety input

+ IEC_tpl001

Blad

6

Blad

10

0

5.9 / 8.0 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL21

OL21 / 8.0

OL20

6.9 /

Ol20 / 5.9

24V

6.9 /

24V

0V

24V / 8.0

24V

0V

0V / 8.0

OV

Safety outputkaart (00/00) EL2904 E1

E2

E3

E5

E6

7E5

A1

A1

7K1

E7

E8

7E6

7K2 A2

A2

Magneet ventiel 1

13

E4

14 /10.3

Magneet ventiel 2

13

14 /10.4

6

Wijziging

8

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

safety output

+ IEC_tpl001

Blad

7

Blad

10

0

1

4

5

6

7

8

9

OL21

OL21 / 9.0

7.0 /

OL20

Ol20 / 9.9

24V

E2

E4

E5

E6

E7

24V

0V

0V

inputkaart (00/00) EL1008

E8

E1

24V

24V

OV

0V

4

/10.1

E2

3

5

8S10 4

4

vetpomp nok

4

vetpomp ok

4

5

11OP2

aantal stukken berijkt

4

3

3

8S9

E3

E4

reset

3

8S8

motor aan

4

E3

3

8S6 P

motor uit

3

8S5 P

overdruk ( perslucht)

4

min druk hydroliek E1

3

8S4 P

max druk bereikt hydroliek

4

overdruk algemeen hydroliek ( meer dan pomp )

4

3

8S3 P

te weinig druk op koppeling (perslucht)

3

8S2 P

te weinig druk evenwicht cylinder (perslucht)

3

7.9 /

3

7.9 /

8S1 P

7.9 /

2

E5

E6

E7

E8

24V / 9.0

24V

inputkaart (00/00) EL1008

0V / 9.0

OV

7

Wijziging

9

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

Gewone input

+ IEC_tpl001

Blad

8

Blad

10

0

8.9 /

4

5

6

7

8

9

OL21

OL21 / 10.0

OL20

Ol20 / 8.9

24V

24V

OV

0V

outputkaart (00/00) EL2008

A1

1K2 A2

A2

5

1K5

/1.2

A2 A1

A1

A2

A2

1K3

1K4

x1

x1

7H2

7H1

x1

7H4 x2

x1

7H5 x2

E5

x1

7H6 x2

E6

x1

7H7 x2

E7

E8

te weinig druk op evenwichtcylinder

E4

te veel druk perslucht

E3

x1

7H3 x2

x2

A1

E2

te weinig druk op koppeling perslucht

E1

max. druk bereikt hydrauliek

E8

te weinig druk hydrauliek

E7

A1

A1

1K1

E6

overbelasting hydrauliek

E5

spanning aan

E4

x1

7H8 x2

0V /

OV

outputkaart (00/00) EL2008

Teller +1

hooftmotor links

E3

Vetpomp

E2

hooftmotor rechts

E1

24V /

24V

achterwaarts

0V

hydromotor

0V

24V

voorwaarts

24V

8.9 /

3

driehoek

8.9 /

2

ster

10.0 /

1

x1

7H9 x2

x2

9K1 9A

/1.4

A2

OL21.1 / 1

2 /1.1

1

2 /1.3

1

2 /1.513

3

4 /1.1

3

4 /1.3

3

4 /1.6

5

6 /1.2

5

6 /1.4

5

6 /1.6

14 /10.5

8

Wijziging

10

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

=

gewone output

+ IEC_tpl001

Blad

9

Blad

10

0

9.9 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL21

OL21 /

13

13

7K2

9K1

/7.3

/7.4

/9.3

14

vetpomp OK

13

7K1

14

14

signaal van plc

5

vetpomp NOK

5

x1

11OP1

1

2

11OP2

1

A1

2

/8.6 3

Spoel veiligheidsventiel 2

Spoel veiligheidsventiel 1

stukteller

totaalteller

Verpomp

11H1

3

x2

x2

10U1 A1:1

1

A2

6

2

Vert pomp

A1

11K1

11K2

0.2A

0.2A

A2

x1

11H2

A2

13

11S1 14

9.0 /

OL20

Ol20 /

9

Wijziging

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

EPLAN

Gecontr

Projectsjabloon met IEC-coderingsstructuur

Oorspr

Vervanging van

Vervangen door

=

EPLAN Software & Service GmbH & Co. KG

+ IEC_tpl001

Blad

10

Blad

10

     

Bijlage 2 : Elektrischeschema’s dubbele  PLC 

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

L1 / 1.0 L2 / 1.0 L3 / 1.0 N / 1.1

1

3

5

1

-Q2

3

5

-Q3

1

3

5

-F3

1

3

5

2

4

6

I>

I>

I>

I>

I>

I>

2

4

6

2

4

6

1

3

5

1

3

5

2

4

6

-K1

Rechts -K2

/9.1

/9.6

2

4

6

1 2

3

5

4

Links

6

1

3

5

-K3 2

4

6

ster -K4

1 2

3 4

5

driehoek

1

3

-F4 2

4

2

6

1

3

2

4

-F5 4

K5

6

-Q1

-X1

PE

PE

PE

1

2

3

4

L1

L2

L3

N

1.9

1.9

1.9

1.9

5

6

7

8

6

7

9

W2

W1 V1

5

M 3~

U1

U2

-M2

10

11

V1

W1

14

15

16

17

18

19

20

21

22

PE

-H1 /8.3

3 Stopkontakt 3f

M1 Netspanning 400/230V 50Hz 3L/N/PE

13

M

V2

U1

12

Stopkontakt 2f Schakelkastlamp met contactdoos 11W

Hydromotor 1,1 KW Hoofdmotor 11 KW

2

Wijziging

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Vermogen kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

1

Blad

14

0

1

2

3

2.3 /

L1

L1 / 2.0

2.3 /

L2

L2 / 2.0

2.3 /

L3

L3 / 2.0

2.3 /

N

4

5

6

7

-X2

N / 2.0

1

3

5

I>

I>

I>

2

4

6

8

9

OL20 / 3.0

1

13

Relais noodstop

-OK1

Relais noodstop

-OK2

/5.4

OL21 / 5.0 14 13

/5.4

14

11 13 13 11

OF5 /2.1

/2.1

12 14 14 12

-U1 230

0

SCHERM

-V1

Siemens SITOP

230/24V 20A -

24V

0V

+

-X1

1

-A11

2

M:

/3.0 /4.1 /6.1 /7.1 /8.1 /9.1 /12.1

3

L+:

M:

4 M:

5 M:

6 L+:

7 L+:

8

76

1

-A21

L+:

/3.5 /4.6 /6.5 /7.6 /8.5 /9.5 /12.5

CPU

X1

2

M:

24V

L+:

3 M:

4 M:

5 M:

6 L+:

7 L+:

8 L+:

CPU

73 71

72

OL23 / 2.9

74

OL23 / 2.9

1

Wijziging

3

Datum

Naam

Datum

15/05/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

2

Blad

14

0

2.9 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL20

OL20 / 4.0 X2.5 / /

X2.7

X1.88 / 12.6

A33.1 / 4.9 A34.1 / X2.35 / 12.3 X2.37 / 12.8

3

1

-S8 4

2

1

-A11

3

Tweehandsbediening links

4

2

E32.0:E0.0

E32.1:E0.1

1

Voetbediening

S10 2

3 E32.2:E0.2

4

3.9 /

1

4

2

1

-A21

E32.3:E0.3

/2.0 /4.1 /6.1 /7.1 /8.1 /9.1 /12.1

3.9 /

3

-S9

E32.0:E0.0

Tweehandsbediening rechts

2 E32.1:E0.1

3 E32.2:E0.2

4 E32.3:E0.3

/2.4 /4.6 /6.5 /7.6 /8.5 /9.5 /12.5

OL23

OL23 / 3.0

OL23.1

OL23.1 / 3.0

2

Wijziging

4

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

3

Blad

14

0

3.9 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL20

Ol20 / 5.9 4.4 /

X2.13

A33.0 / 12.2 /

/

X2.21

A33.3 /

X2.11

A33.1 / 3.2

X2.13 / 4.2 4.7 /

/

X2.19

X4.4

A34.0 / 5.5

A34.3 / 4.6 /

overname (groot)

naloopnok (klein)

3

-S6

3

X4.4

1

11

-S7

OS1.1

4

/4.8

4

11

-S13

OS1.1 /4.4

12

11

11

-S13

/4.4 /4.7

12

/4.3 /4.7

S13 /4.3 /4.4

12

2

11

OS1 12

12

Automatisch

1

-A11

-E1:E32.4

2 -E2:E32.5

3 -E3:E32.6

4

1

-A21

-E4:E32.7

/2.0 /3.0 /6.1 /7.1 /8.1 /9.1 /12.1

4.9 / 4.9 /

-E1:E32.4

2 -E2:E32.5

3 -E3:E32.6

4 -E4:E32.7

/2.4 /3.5 /6.5 /7.6 /8.5 /9.5 /12.5

OL23

OL23 / 4.0

OL23.1

OL23.1 / 4.0

3

Wijziging

5

Datum

Naam

Datum

24/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

4

Blad

14

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

6.0 /

OL20

Ol20 / 4.9

2.9 /

OL21

OL21 / 10.0

X9.1

X9

1

1

A34.0 / 4.9

1

3

5

7

9

11

2

4

6

8

10

12

S1 /10.1

11

21

12

22

11

21

12

22

S4

S4.1 1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6

1 0 2 3 4 5 6

22

OK1 /2.7

5.3 / 5.3 /

23 5.3 /

-A12

10

11

21

12

5.7

5.7

5.8

E33.3

E33.4

E33.5

E33.0

2 E33.1

3

-E3:E33.2

4

-E4:E33.3

1 E33.4

2

-E33:E33.5

5.2 /

OK2 /2.7

Tweehandsbediening

5.6

E33.2

Tweehandsbediening

5.6

E33.1

Tweehandsbediening

5.5

E33.0

3

-E34:E33.6

Tweehandsbediening

9

Tweehandsbediening

1

8

Tweehandsbediening

Tweehandsbediening

7

Tweehandsbediening

X9

5.2 / 22

5.1 /

/10.0 /13.0 /14.0

E33.1

1

-A22

E33.0

3 -E3:E33.2

4 -E4:E33.3

1 E33.4

2 -E33:E33.5

3

4

-E34:E33.6

-E35:E33.7

M: 3

5.9 /

2 E33.1

/10.5

M:

5.9 /

E33.3

E33.2

E33.0

4

-E35:E33.7

E33.5

E33.4

3

OL23

OL23 / 5.0

OL23.1

OL23.1 / 5.0

4

Wijziging

6

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

5

Blad

14

0

5.0 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL20

Ol20 / 7.9

X3.1 / X3.2 /

3

S6.1 33

94

4

-?K2 34

1

95

2

Banner lichtgordijn 92

-?K1

1

3

S5 93

4

2

11

S17 12

-A11 /2.0 /3.0 /4.1 /7.1 /8.1 /9.1 /12.1

6

7

8

9

E59.0:

E59.1:

E59.2:

E59.3:

/2.4 /3.5 /4.6 /7.6 /8.5 /9.5 /12.5

PLC

24V:

6.9 / 6.9 /

-A21

M:

6

7

8

9

E59.0:

E59.1:

E59.2:

E59.3:

PLC

24V:

M:

OL23

OL23 / 6.0

OL23.1

OL23.1 / 6.0

5

Wijziging

7

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

6

Blad

14

0

1

8.0 /

2

3

4

5

6

7

8

OL20

Ol20 / 6.9

+

-

-A11 /2.0 /3.0 /4.1 /6.1 /8.1 /9.1 /12.1

+

S

-

S

6

7

E59.0:

E59.1:

-A21 /2.4 /3.5 /4.6 /6.5 /8.5 /9.5 /12.5

PLC

6

7

E59.0:

E59.1:

PLC

M:

7.9 / 7.9 /

9

M:

OL23

OL23 / 7.0

OL23.1

OL23.1 / 7.0

6

Wijziging

8

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

7

Blad

14

0

2

3

4

5

6

7

8

9

OL20

Ol20 / 9.9

-A11

-A21

/2.0 /3.0 /4.1 /6.1 /7.1 /9.1 /12.1

/2.4 /3.5 /4.6 /6.5 /7.6 /9.5 /12.5

PLC

A32.1:

A32.2:

A32.3:

PLC

A32.0:

A32.1:

A32.2:

A32.3:

Reset

Magneet ventiel 1

Magneet ventiel 1

A32.0:

Magneet ventiel 2

7.0 /

1

x1

H1 /1.9

8.9 / 8.9 /

A1

A1

A2

A2

x2

OL23

OL23 / 8.0

OL23.1

OL23.1 / 8.0

7

Wijziging

9

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

8

Blad

14

0

1

10.0 /

2

3

4

5

6

7

Ol20 / 8.9

-A11

-A21

/2.0 /3.0 /4.1 /6.1 /7.1 /8.1 /12.1

/2.4 /3.5 /4.6 /6.5 /7.6 /8.5 /12.5

PLC

A32.1:

A32.2:

PLC

A32.3:

A32.0:

A32.1:

A32.2:

A32.3:

A1

A1

K1

K2 A2

A2

x1

H2

x1

x1

H3 x2

9.9 /

9

OL20

A32.0:

9.9 /

8

H4 x2

x2

OL23

OL23 / 9.0

OL23.1

OL23.1 / 9.0

1

2 /1.1

1

2 /1.2

3

4 /1.1

3

4 /1.2

5

6 /1.2

5

6 /1.2

8

Wijziging

10

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

9

Blad

14

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

9.0 /

OL20

Ol20 / 11

5.9 /

OL21

OL21 / 1

1

3

5

7

9

11

13

2

4

6

8

10

12

14

S1 /5.1

11

1

S4.2

12

2

1 0 2 3 4 5 6

0 1 2 3

0 1 2 3

0 1 2 3

0 1 2 3

0 1 2 3

0 1 2 3

3

S3

0 1 2 3

4 1

11

2

12

S4.3

/ 3

-X10

2

1

-X10

4

Banner

1

1

/

1

-A12

L+:

2 0.0

3 0.1

4 0.2

5 0.3

6 0.4

7 0.5

8

9

0.6

0.7

/5.0 /13.0 /14.0

1

-A22

L+:

4 0.2

5 0.3

6 0.4

7

8

0.5

0.6

9 0.7

M: 2

10.9 /

3 0.1

/5.5

M:

10.9 /

2 0.0

2

OL23

OL23 / 10.0

OL23.1

OL23.1 / 10.0

9

Wijziging

11

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

10

Blad

14

0

12.0 /

OL20

10.9 /

OL21

1

2

3

4

5

6

8

9

Ol20 / 10.9

13

1K4 14

13

2K1 /14.2

x1 1 2

11.9 / 11.9 /

7

3

1 2

3

1 2

1H1

3

14

13

3K1 /14.3

x1

2H1 x2

14

x1

3H1 x2

x1

H7 x2

x2

OL23

OL23 / 11.0

OL23.1

OL23.1 / 11.0

10

Wijziging

12

Datum

Naam

Datum

15/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

11

Blad

14

0

11.0 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL20

Ol20 / 13.9

-A11

A21

/2.0 /3.0 /4.1 /6.1 /7.1 /8.1 /9.1

/2.4 /3.5 /4.6 /6.5 /7.6 /8.5 /9.5

PLC

A33.0

A33.1

A33.2

A33.3

A34.0

A34.1

X1.86

X2.11

OP1.1

X2.35

X1.88

X2.15

4.6

12.9 / 12.9 /

PLC

3.3

A34.2

A34.3

X2.37

3.6

3.4

OL23

OL23 / 12.0

OL23.1

OL23.1 / 12.0

11

Wijziging

13

Datum

Naam

Datum

16/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

12

Blad

14

0

14.0 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL20

Ol20 / 12.9

+

13

13

1F1

2F1

3

11

1S2

14

1S1

14

3

3

2SO P

4

3

2S4 P

12

4

3

2S5 P /13.7

4

3F2

3S2

4 -

3

2S5 P /13.4

3

2S6 P 4

2S7 P 4

4

S

1

-A12

2

L+:

3

81.0

81.1

4

5

81.2

81.3

6 81.4

7 81.5

8 81.6

9

1

81.7

80.0

2 80.1

3 80.2

4 80.3

druk koppeling te hoog

Druk rem ok

Druk koppeling ok

smeerverdeler

smering

Hooftmotor aan

Druk te hoog

Druk ok

Hooftmotor uit

Hooftmotor aan

Hooftmotor aan

Hooftmotor aan

-X1:74

5 80.4

6 80.5

7 80.6

8 80.7

/5.0 /10.0 /14.0

M: 2

13.9 / 13.9 /

OL23

OL23 / 13.1

OL23.1

OL23.1 / 13.1

12

Wijziging

14

Datum

Naam

Datum

16/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

13

Blad

14

0

13.0 /

1

2

3

4

5

6

7

8

9

OL20

Ol20 /

L+

-A12 /5.0 /10.0 /13.0

Hoofdmotor links

Hoofdmotor rechts 13

1K2 /14.1

81.4 5

81.5 6

81.6 7

81.7 8

M:

80.0

80.1

80.2

80.3

80.4

80.5

80.6

80.7

9

13

14

/14.1

A1

14

A1

1K2 A2

14.9 /

81.3 4

1K1

1K1

14.9 /

81.2 3

storing automatisering

81.1 2

smeerpomp

81.0 2

Hydraumotor

M:

13

A1

2K1 A2

14 /11.5

A2

13

A1

3K1

14 /11.6

A2

x1

-H6 x2

OL23

OL23 / 14.0

OL23.1

OL23.1 / 14.0

13

Wijziging

Datum

Naam

Datum

16/02/2012

Bew.

BOELENS

khbo

Gecontr

Sturing mechanische pers

Oorspr

Vervanging van

culobel

=

Stuur kring

+ IEC_tpl001

Vervangen door

Blad

14

Blad

14

     

Bijlage 3 : Originele schema’s 

     

Bijlage 4 : Info lichtscherm 

     

Bijlage 5 : Informatie Vetpomp 

     

Bijlage 6 : Kost 

matriaal stalen profielen schakelaar policarbonaat werkuren kaders maken programeren kast cableren kast monteren

aantal m

soort

kg/m

13 gelaste rechthoekkige buis koud gevomt 6 m2 aantal u

100x50x3

tot gewicht 6,78

euro/m2

88,14 40

prijs 160 20 240

euro / uur 16 40 40 40

36 36 36 36 TOT

576 1440 1440 1440 5076

kost voor electrischmateriaal

7439,02

totalekost

12515,02

NAAM Automaat DJ 2P 3P 25A C 3000A Automaat DJ 2P 2P 10A C 3000A Automaat DJ 2P 2P 6A C 3000A Automaat 6A 1P Automaat 16A 1P  GV2‐ME ‐ 2025A ‐ 3P 3d ‐ therm‐magnetisch SITOP ; 120‐230V/ 24V DC 9A AC‐3 3P 1no‐ng 24VDC Wissel contactor ; 65A 440V ; 65A ; spoel24V DC 440V ; 65A ; spoel24V DC 125A ; 3+N+PE ; lange hendel 1000 x 600 x 300 CX9000 EL6900 KL1904 | 4‐kanal‐Digital‐Eingangsklemme 24V DC , 0,2A KL2904 | 4‐kanal‐digital‐ausgangklemme 24 V DC EL2008 | 8‐Kanal‐Digital‐Ausgangsklemme 24 V DC, 0,5 A EL1008 | 8‐Kanal‐Digital‐Eingangsklemme 24 V DC, 3 ms 3 standen + 0 6 standen    nom bereik 4mm ; gelijkstroom 10‐58V 3p 440V 9A spoel 24V 3p 440V 9A spoel 24V 24V DC zwart

MERK Schneider Elect Schneider Elect Schneider Elect Schneider Elect Schneider Elect Schneider Elect siemens Schneider Elect Schneider Elect Schneider Elect Schneider Elect Schneider Elect Rittal Beckhoff Beckhoff Beckhoff Bekhoff Beckhoff Beckhoff Moeller Moeller schneider Elect schneider Elect schneider Elect HERION HERION

AANTAL BESTELNUMMER Ppijs 26 2  339 DIS3325 62,3 1 339 DIS3210 14,2 1 339 DIS3206 14,4 1 39 24309 19,1 1 39 24961 78,22 2 58 GV2ME22 266,5 1 6EP1336‐3BA00 56 1 LC1D09BD 380,2 2 LC2 D65AB7 1 LC1D65ABD 1 LC1D65ABD 71,1 1 VCF5 216 1 AE 1180 500 65 1 CX9000 138 1 EL6900 155 8 KL1904 175 1 KL2904 38,5 3 EL2008 35 3 EL1008 24 1 T0‐2‐8241/E 31 1 T0‐3‐8244/E 60 1 XS612B1PAL10EX 23 1 58 lC1k0901B7 23 1 59 lC1k0901B7 2 0000 0000 8000 2400 58,31 2 0570 2750 0000 0000

EZ‐screen ; 30mm resolution‐0,1 to 6 m range ; 24V DC

Banner

1

SLSP30‐1050Q88

   zwart

banner

4

 EZA‐MBK‐11

Euro QD ; 5pin ; lengte 15,2m

banner

2

QDE‐550D

2 polig no ng  11w ; 1kg ; magneet 5digit ;  ; 24v DC 8digit ; met reset ; 24v DC IC60N 2p 16A6KA C enkelvoudige voetpedaal  1ng no

Schneider Elect schneider Elect Hengstler Hengstler Schnieder Elect Scheider elct

2 1 1 1 2 1

XCKD2121P16 NSYLAM75UTE 0486 164 0466 165  A9F79216 XPEM510

52 62,3 14,2 14,4 19,1 156,44 266,5 56 760,4

71,1 216 65 138 1240 175 115,5 105 24 31 60 23 23 346,5

2454,88 2454,88

27 72 203,5 200 140 140,2

54 72 203,5 200 280 140,2

TOT 7439,02

     

Bijlage 7 : Risico Beoordeling 

CHECKLIJST MET MOGELIJKE GEVAREN Machine/Opstelling

Mechanische Pers

Pagina

Opgemaakt door

Andries Boelens

Datum

GEVAREN 1. Mechanische gevaren, veroorzaakt door: -de vorm -relatieve plaats -massa en stabiliteit -massa en snelheid -ontoereikendheid van de mechanische kracht -accumulatie van potentiële energie 1.1. Gevaar voor verbrijzelen

1.2. Gevaar voor afhakken 1.3. Gevaar voor snijden of afsnijden 1.4. Gevaar voor vastraken

1.5. Gevaar voor naar binnen trekken of klem raken 1.6. Stootgevaar 1.7. Gevaar voor steken/doorsteken 1.8. Gevaar voor wrijving/schuren 1.9. Gevaar voor injectie van vloeistof onder hoge druk 1.10. Uitwerpen van delen (machineonderdelen en bewerkte materialen/werkstukken)

OPMERKINGEN

1 12/11/2011 ACTIES

(klemmingsgevaar tussen tafel en zuiger)

Twee hands bediening Licht scherm Vaste schermen

(klemmingsgevaar tussen tafel en zuiger)

Twee hands bediening Licht scherm Vaste schermen

(klemmingsgevaar tussen tafel en zuiger) Men kan het hoofd stoten tegen de bovenste matrijs Ronddraaiend vliegwiel (op 2 m hoogte) Hydraulisch systeem : bij het lokomen van de hydrauliek leidingen Momenteel : handmatig verwijderen van SCRAB Automatisch uitwerpen van producten en afval kan in de toekomst een optie zijn

Signalisatie , hoofddeksel

Kast rond bauwen Afschermkap

Automatiseren

1.11. Vermindering van stabiliteit (van de machine en van machinedelen) 1.12. Gevaar voor uitglijden, struikelen en vallen, veroorzaakt door machines (als gevolg van hun mechanische aard) 2. 2.1. 2.2. 2.3.

2.4.

3.

Elektrische gevaren, veroorzaakt door bijvoorbeeld Elektrisch contact (direct of indirect) Elektrostatische verschijnselen Thermische straling of andere verschijnselen zoals het uitstoten van gesmolten deeltjes, chemische effecten die het resultaat zijn van kortsluiting, overbelasting, … Externe beïnvloeding van elektrische apparatuur

Thermische gevaren die resulteren in 3.1. Brandwonden en brandblaren door mogelijk contact met vuur of door explosies en straling van warmtebronnen

Kan (door kortsluiting)

Isolerende schoenen dragen

CHECKLIJST MET MOGELIJKE GEVAREN Machine/Opstelling

Mechanische Pers

Pagina

Opgemaakt door

Andries Boelens

Datum

GEVAREN 3.2. Negatieve invloeden op de gezondheid door een koude of warme werkomgeving 4. Gevaren veroorzaakt door lawaai, resulterend in 4.1. Gehoorbeschadiging (doofheid), andere fysiologische stoornissen (vb. evenwichtsstoornis of bewustzijnsverlies) 4.2. Interferentie van spraak, akoestische signalen, enz. 5.

Gevaren veroorzaakt door trillingen, resulterend in verschillende neurologische afwijkingen en vaatziekten

6.

Gevaren veroorzaakt door straling, met name door Lichtbogen Lasers Ioniserende stralingsbronnen Machines die gebruik maken van hoogfrequente elektromagnetische velden

6.1. 6.2. 6.3. 6.4.

7.

Gevaren die ontstaan door materialen en stoffen die worden verwerkt, gebruikt of uitgestoten door de machine, vb. 7.1. Door contact met of inademen van giftige vloeistoffen, gassen, dampen, rook en stof 7.2. Brand- en explosiegevaar 7.3. Biologische of microbiologische (virale of bacteriële) gevaren

8.

Gevaren veroorzaakt door het negeren van ergonomische principes in het machineontwerp veroorzaakt door bijvoorbeeld: 8.1. Ongezonde houding of overmatige inspanning

8.2. Onvoldoende rekening te houden met de anatomie van de menselijke hand/arm of voet/been 8.3. Onachtzaam gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen 8.4. Onvoldoende verlichting van de werkplek 8.5. Mentale over- of onderbelasting, stress 8.6. Menselijk falen

OPMERKINGEN

2 12/11/2011 ACTIES

Als de pers zakt maakt dit lawaai

Signalisatie : Ooorbescherming dragen

bij het dicht slaan van de pers komen er veel trillingen vrij

Machine op rubbers zetten of een dempende betonlaag zetten

Als de werkstukken zeer zwaar zijn, zijn extra hulpmiddelen nog om de stukken in of uit de machine te brengen

Automatiseren

zorgvuldige plaatsing van knoppen en signalisatie men kan best oor en oog bescherming dragen Vrij donker tussen de pers , vooral tussen de matrijs

Op verkeerde tijdstip de pers bedienen

Er voor zorgen dat iedereen zijn persoonlijke bescherming heeft en draagt Lamp zetten

Twee hands bediening

CHECKLIJST MET MOGELIJKE GEVAREN Machine/Opstelling

Mechanische Pers

Pagina

Opgemaakt door

Andries Boelens

Datum

GEVAREN

9.

Combinaties van gevaren

10.

Gevaren veroorzaakt door een storing in de energietoevoer, het kapotgaan van machinedelen en andere functionele storingen, vb. Storing in de energietoevoer (in de energie- en/of besturingscircuits) Onverwacht uitwerpen of uitstoten van machinedelen of vloeistoffen Fout, storing in het besturingssysteem (onverwacht starten of overlopen) Montagefouten Omslaan, onverwachte vermindering van de stabiliteit van de machine

10.1. 10.2. 10.3.

10.4. 10.5.

11.

11.1. 11.2.

11.3. 11.4. 11.5. 11.6. 11.7. 11.8. 11.9.

11.10.

Gevaren veroorzaakt door het (tijdelijke) missen van en/of foutief geplaatste veiligheidsvoorzieningen of -middelen, vb. Allerlei soorten afschermingen Allerlei met veiligheid samenhangende (veiligheids)voorzieningen Start- en stopvoorzieningen Veiligheidstekens en –signalen Allerlei informatie- of waarschuwingssystemen Ontkoppelingsvoorzieningen voor de energietoevoer Noodvoorzieningen Middelen voor toevoer en verwijderen van werkstukken Essentiële uitrusting en accessoires voor veilige instelling en/of onderhoud Uitrusting voor het evacueren van gassen,…

OPMERKINGEN

3 12/11/2011

ACTIES Licht scherm

Signalisatie: gehoorbescherming, …

INVULBLAD RISICO-ANALSE Machine/opstelling

Mechanische pers : Richter 211

Pagina 1

Opgemaakt door

Andries Boelens

Datum 23/11/2011

Nr.

Mogelijk gevolg/letsel

Opmerkingen/Gevaar

1.1 klemmingsgevaar tussen tafel en zuiger 1.6 Men kan het hoofd stoten als men een werkstuk in de machine legt 1.9 Hydraulisch systeem

Ernstige verwonding, dood Kleine verwonding Lekken: irritatie

1.1 Men kan zichzelf bezeren bij het 0 verwijderen van SCRAB : snijwonden, … 2.1 Elektrocutie kan door : losse kabel, kapotte dood kabel, … 4.1 Lawaai wanneer de pers zakt gehoorschade 5

Bij dicht slaan worden komen er veel trillingen vrij

8.1 zware werkstukken zijn moeilijk te heffen 8.3

neurologische afwijkingen en vaatziekten Rugklachten

Door de het snel dichtklappen van de pers Gehoorschade oogirritatie komt er veel lawaai vrij.

Risico-analyse Actie F1 F2 E R=F1xF2x E 10.0 10.0 40 4000 Plaatsen van een Lichtscherm en 2 handsbediening 3.0 3.0 1 9 Signalisatie aanbrengen: geelzwarte band op de bovenste matrijs, gevaren stikker 1.0 0.5 1 0.5 goede controle bij onderhoud? 6.0

3.0

1

18

0.5

0.5

40

10

10.0 10.0

1

100

10.0 10.0

1

100

1.0

10.0

1

10

6.0

10.0

3

180

F1 WAARSCHIJNLIJKHEID Te verwachten Goed mogelijk Ongewoon maar mogelijk Enkel mogelijk in grensgeval

WAARDE 10.0 6.0 3.0 1.0

Denkbaar maar zeer onwaarschijnlijk

0.5

Zelden (enkele malen per jaar)

1.0

Praktisch onmogelijk

0.1

Zeer zelden (eenmaal per jaar)

0.5

R

RISICO 20 20 tot 70 70 tot 200 200 tot 400 > 400

F2 BLOOTSTELLING Bestendig Frequent (1 x / dag) Occasioneel (1 x / week) Ongewoon (1 x / maand)

RISICOSITUATIE Risico, misschien aanvaardbaar Risico mogelijk, aandacht vereist Belangrijk risico, verbetering vereist Hoog risico, onmiddellijke verbetering vereist Zeer hoog risico, stopzetten van de werking in aanmerking nemen

WAARDE 10.0 6.0 3.0 2.0

in de toekomst: automatisch uitwerpen Signalisatie: Veiligheidsschoenen dragen Signalisatie: Oorbescherming dragen Op betonnen plateau zetten, dit is nu al van toepassing De werkstukken die te groot zijn worden op automatische productie lijnen gemaakt Signalisatie: Oor- en oog bescherming dragen

E MOGELIJKE GEVOLGEN Ramp (talrijke doden) Onheil (enkele doden) Zeer ernstig met de dood tot gevolg Zeer ernstig met blijvende ongeschiktheid Ernstig (tijdelijke ongeschiktheid met meer dan 30 dagen werkverlet) Belangrijk (tijdelijke ongeschiktheid met 1 dag werkverlet) Incident (kleinste EHBO-ongeval)

WAARDE 100 40 15 10 7 3 1

INVULBLAD RISICO-ANALSE Machine/opstelling

Mechanische pers : Richter 211

Pagina 2

Opgemaakt door

Andries Boelens

Datum 23/11/2011

Nr.

Mogelijk gevolg/letsel

Opmerkingen/Gevaar

8.4 Het is soms vrij donker tussen de matrijzen (lamp staat weggedraaid, is uit ) 8.6 De mens kan falen : onoplettendheid kan er voor zorgen dat men gekneld komt tussen de pers

dood

Risico-analyse Actie F1 F2 E R=F1xF2x E 6.0 3.0 1 18 Lamp plaatsen waar deze minder hindert voor de bediener 10.0 3.0 40 1200 2 hands bediening

F1 WAARSCHIJNLIJKHEID Te verwachten Goed mogelijk Ongewoon maar mogelijk Enkel mogelijk in grensgeval

WAARDE 10.0 6.0 3.0 1.0

Denkbaar maar zeer onwaarschijnlijk

0.5

Zelden (enkele malen per jaar)

1.0

Praktisch onmogelijk

0.1

Zeer zelden (eenmaal per jaar)

0.5

R

RISICO 20 20 tot 70 70 tot 200 200 tot 400 > 400

F2 BLOOTSTELLING Bestendig Frequent (1 x / dag) Occasioneel (1 x / week) Ongewoon (1 x / maand)

RISICOSITUATIE Risico, misschien aanvaardbaar Risico mogelijk, aandacht vereist Belangrijk risico, verbetering vereist Hoog risico, onmiddellijke verbetering vereist Zeer hoog risico, stopzetten van de werking in aanmerking nemen

WAARDE 10.0 6.0 3.0 2.0

E MOGELIJKE GEVOLGEN Ramp (talrijke doden) Onheil (enkele doden) Zeer ernstig met de dood tot gevolg Zeer ernstig met blijvende ongeschiktheid Ernstig (tijdelijke ongeschiktheid met meer dan 30 dagen werkverlet) Belangrijk (tijdelijke ongeschiktheid met 1 dag werkverlet) Incident (kleinste EHBO-ongeval)

WAARDE 100 40 15 10 7 3 1

     

Bijlage 8 : Tekeningen 

696 48

33

886

6

materiaal: S235JR schaal: 1/10 algemene tolerantie: ISO2786-mk ISO8015 maateenheid: mm projectie: ruwhied:

Ra 6,3

DRAWN

Boelens

23/04/2012

KHBO

CHECKED QA MFG

APPROVED

TITLE

Veiligheidsscherm REV

SIZE

DWG NO

A4

afdekplaat deur

SCALE

SHEET

1

OF

1

806

7

48

33

996

6

materiaal: S235JR schaal: 1/8 algemene tolerantie: ISO2786-mk ISO8015 maateenheid: mm projectie: ruwhied: Ra 6,3

DRAWN

Boelens

7/05/2012

KHBO

CHECKED QA MFG

APPROVED

TITLE

Veiligheidsscherm SIZE

DWG NO

A4

Plaat onder

SCALE

REV

SHEET

1

OF

1

6

5

D

4

3

2

1

D

11

5

15

R9

6.5

30

C

C

20 B

B 140

materiaal: S235JR schaal: 1/1 algemene tolerantie: ISO2786-mk ISO8015 maateenheid: mm

DRAWN

Boelens

projectie:

QA

ruwhied:

A

25/04/2012

KHBO

CHECKED

Ra 6,3

MFG APPROVED

TITLE

SIZE

DWG NO

A3

handvat

SCALE

6

5

4

3

A

Veiligheidsscherm

2

REV

SHEET

1

1 1

OF

45

R 10

35

Ø7

20

6

materiaal: S235JR schaal: 1/1 algemene tolerantie: ISO2786-mk ISO8015 maateenheid: mm projectie: ruwhied: Ra 6,3

DRAWN

Boelens

7/05/2012

KHBO

CHECKED QA MFG

APPROVED

TITLE

Veiligheidscherm SIZE

DWG NO

A4

plaathouder

SCALE

REV

SHEET

1

OF

1

6

5

4

3

2

1

D

C

C

B

Ø12

20

D

B

20

10 150

materiaal: S235JR schaal: 1/1 DRAWN

Boelens

algemene tolerantie: ISO2786-mk ISO8015 maateenheid: mm

QA MFG

projectie:

A

7/05/2012

KHBO

CHECKED

APPROVED

ruwhied: Ra 6,3

TITLE

SIZE

DWG NO

A3

Voet

SCALE

6

5

4

3

A

Veiligheidsscherm

2

REV

SHEET

1

1 1

OF

6

5

4

3

2

5 D

ITEM 1

QTY 4

1

PARTS LIST PART NUMBER ISO 4019 - 60x60x3 2500

2

2

1

ISO 4019 - 60x60x3 1950

3

2

ISO 4019 - 60x60x3 1000

4 5 6

16 4 2

plaathouder U profiel ISO 4019 - 50x30x3 800

7

2

ISO 4019 - 50x30x3 890

8 9 10 11 12 13 14

4 2 2 2 8 8 16

Voeten handvat afdekplaatonderaan afdekplaat deur DIN 6921 - M6 x 20 DIN 6921 - M5 x 20 ISO 4161 - M6

15

4

ISO 4762 - M6 x 16

1

B A

11

3 C 10

8

A ( 0,08 : 1 ) B

B ( 0,08 : 1 ) 12

7

4

9

14

DRAWN

Boelens

23/04/2012

QA

13

MFG

A

APPROVED

6

5

4

C

Structural steels Cold-formed, welded, structural hollow sections Structural steels Cold-formed, welded, structural hollow sections

B

Hexagon Flange Bolt Hexagon Flange Bolt Hexagon nuts with flange-coarse thread Hexagon Socket Head Cap Screw

TITLE

A

Samenstelling Veiligheidsscherm REV

DWG NO

SIZE

A3

alle stukken zijn verbonden met hoeklassen

SCALE

3

D

KHBO

CHECKED

15

DESCRIPTION Structural steels Cold-formed, welded, structural hollow sections Structural steels Cold-formed, welded, structural hollow sections Structural steels Cold-formed, welded, structural hollow sections

2

SHEET

1

1 1

OF

     

Bijlage 9 : Functies en handelingen van  de RICHTERpers  

Functies en handelingen van de RICHTER pers    De tweehandbediening is uitgevoerd met een normaal open en een normaal gesloten  kontact. Als de pers in zijn bovenste dode punt staat en de twee drukknoppen worden te  gelijkertijd bediend , dan mag de pers dalen. De twee drukknoppen moeten bediend blijven  tot de pers het ODP bereikt (de overnamenok bediend wordt). De pers zal iets voor het BDP  moeten stil vallen ( m.b.v. de naloop nok ) om dan op het bovenste dode punt stil te staan.     De pers kan ook manueel ingesteld worden dit gebeurd door eerst een nokken schakelaar in  de stand instellen voorwaarts of instellen achterwaarts te zetten en met de drukknoppen van  de tweehandbediening te laten verdraaien. Enkel en alleen in deze stand mag de pers  achteruit kunnen draaien.    Er kan keuze gemaakt worden met een nokkenschakelaar met 4 standen  , tussen : de  tweehandbediening , voetbediening , kantellen voorwaarts en kantellen achterwaarts.     Er is ook een deurcontact voorzien. Zodra dit onderbroken wordt zal het schakel ventiel niet  meer bediend worden en dus remmen    Ook zijn er twee noodstoppen op de machine aanwezig. Zodra deze bediend worden moet  het schakelventiel in de remstand komen en moet de moet de hoofdmotor uitgeschakeld  worden.    Er is ook een schakelaar met sleutel voorzien om de lichtschermen in of uit te schakelen.    Er is ook een stukteller voorzien op de machine. Deze is instelbaar , als er genoegstukken  gemaakt zijn sluit deze een contact en moet de machine stoppen    Er is ook een totaal teller voorzien op de machine. Deze telt het aantal slagen dat de machine  doet.    Op het hydraulisch circuit zitten er drie pressostaten.     Pressostaat 1 dient om te detecteren of dat de druk niet groter wordt dan die van de pomp.  Als deze bediend wordt moet het schakel ventiel in de rem stand gezet worden ( niet  bediend dus). En moet er een lampje branden.    Pressostaad 2  controleert of er voldoende druk op het circuit staat. Als deze bediend wordt  moet het schakel ventiel in de rem stand gezet worden ( niet bediend dus). En moet er een  lampje branden.    Pressostaad 3 zegt wanneer de max. druk bereikt is. Als deze bediend wordt moet de  hydromotor uitgeschakeld worden. En moet er een lampje branden.   

  In het perslucht circuit zitten er nog eens drie pressostaten.    Pressostaad 1 detecteert of er wel genoeg druk op de evenwichtcilinder zit. Als deze bediend  wordt moet het schakel ventiel in de rem stand gezet worden ( niet bediend dus). En moet er  een lampje branden    Pressostaad2 detecteert of er wel voldoende druk op de koppeling  staat. Als deze bediend  wordt moet de hoofdmotor uitgeschakeld worden. En moet er een lampje branden    Pressostaad3 controleert of er geen te hoge druk op het circuit staat. Als deze bediend is  moet de hoofdmotor uitgeschakeld worden. En moet er een lampje branden        Ingangen: 

                      

  Drukknop tweehandbediening rechts  Voet pedaal  Nokschakelaar (naloopnok)  Nokschakelaar (overname nok)  Inductieve sensor (BDP)  Nokkenschakelaar  (keuzestand  , 4 standen )  Deurschakelaar  Schakelaar lichtgordijn uit / aan  Motor aan   Motor uit  Aantal stukken bereikt  Noodstop  Noodstop  Lichtgordijn  Reset knop  Vetpomp ok  Vetpomp NOK    Pressostaat : te weinig druk op evenwicht cylinder (perslucht)  Pressostaat : te weinig druk op koppeling (perslucht)  Pressostaat : te veel druk (perslucht)  Pressostaat :  overdruk (hydrauliek)  Pressostaat : max. druk bereikt (hydrauliek )  Pressostaat : te weinig druk (hydrauliek)   

Uitgangen :                   

Hoofdmotor links  Hoofdmotor rechts  Ster  Driehoek  Hydromotor  Vetpomp  Teller +1  Lamp spanning aan  Lamp motor links  Lamp motor rechts  Lamp: te weinig druk op evenwicht cilinder (perslucht)  Lamp: te weinig druk op koppeling (perslucht)  Lamp : te veel druk (perslucht)  Lamp : overdruk (hydrauliek)  Lamp : max. druk bereikt (hydrauliek )  Lamp : te weinig druk (hydrauliek) 

GEWOON 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Input

output

Drukknop uit motor schakelaar  (voorwaarts / achterwaarts ) drukknop start motor teller aantal bereikt Eindeloop (lamp overbelasting) aan Persdruk schakelaar breekplaat Persdruk schakelaar breekplaat Persdruk schakelaar breekplaat druk min evenwichtcil druk min koppeling druk te veel algemeen signaal vetpomp ok signaal vetpomp niet ok vrij vrij vrij vrij vrij vrij vrij vrij vrij vrij vrij

Hoofdmotor links Hoofdmotor rechts hoofdmotor ster hoofdmotor driehoek

Hydro motor Lamp spanning aan Lampje voorwaarts Lampje achterwaarts Lamp overbelasting (blauw) Lamp Hydro motor aan Lamp te weinig druk op evenwicht cilinder Lamp te weinig druk op koppeling Lamp te veel druk lamp breekplaat ok vetpomp tellers + 1 vrij vrij vrij vrij vrij vrij vrij vrij

VEILIGHEID 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Input

Output

lichtgordijn Drukknop (2handsbediening) links Drukknop (2handsbediening) rechts nok overname (dubbel) inductieve sensor naloopnok koppelen voorwaards koppelen achterwaards tweehandsbediening voetbediening lichtgordijn sensor deur sluiten automatisch aan

koppeling kanaal 1 koppeling kanaal 2 Lamp algemene fout

14 15 16 17 18 19 20 21

noodstop noodstop tweehandsbediening aan tweehandsbediening uit tweehandsbediening 1 takt tweehandsbediening 2 takt Lichtgordijn ontvanger  lichtdgordijn zender

     

Bijlage 10 : Koninklijk Besluit  

Koninklijk besluit van 12 augustus 1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen (B.S. 28.9. 1993) Gewijzigd bij: (1) koninklijk besluit van 17 juni 1997 betreffende de veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk (B.S. 19.9.1997) (2) koninklijk besluit van 4 mei 1999 tot wijziging van het koninklijk besluit van 12 augustus 1993 (B.S. 4.6.1999) (3) koninklijk besluit van 28 augustus 2002 tot aanwijzing van de ambtenaren belast met het toezicht op de naleving van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk en de uitvoeringsbesluiten ervan (B.S. 18.9.2002) Omzetting in Belgisch recht van de tweede bijzondere richtlijn 89/655/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 30 november 1989 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid bij het gebruik door werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats, gewijzigd bij: de richtlijn 95/63/EG van 5 december 1995

[Artikel 1.- Dit besluit is van toepassing op de werkgevers en de werknemers en op de daarmee gelijkgestelde personen bedoeld in artikel 2 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. (2)] Art. 2.- Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder : 1° arbeidsmiddelen : alle op de arbeidsplaats gebruikte machines, apparaten, gereedschappen en installaties ; 2° gebruik van arbeidsmiddelen : elke activiteit met betrekking tot een arbeidsmiddel, zoals ingebruikneming of buitengebruikstelling, aanwending, vervoer, reparatie, ombouwing, onderhoud, verzorging, waaronder met name ook reiniging ; 3° A.R.A.B. : het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming, goedgekeurd bij de besluiten van de Regent van 11 februari 1946 en 27 september 1947. Art. 3.- De werkgever neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmiddelen die in de onderneming of in de inrichting ter beschikking van de werknemers worden gesteld, geschikt zijn voor het uit te voeren werk of daartoe behoorlijk zijn aangepast, zodat de veiligheid en de gezondheid van de werknemers tijdens het gebruik van deze arbeidsmiddelen kunnen worden gewaarborgd. [Bij de keuze van de arbeidsmiddelen die hij overweegt te gebruiken, houdt de werkgever rekening met de arbeidsomstandigheden en de specifieke kenmerken van de arbeid en met de in de onderneming of inrichting, met name op de werkpost, bestaande risico's voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers en, in voorkomend geval, de risico's die daaraan zouden kunnen worden toegevoegd door het gebruik van de desbetreffende arbeidsmiddelen. (2)]

[Wanneer het niet mogelijk is de veiligheid en de gezondheid van de werknemers aldus volledig te waarborgen bij het gebruik van arbeidsmiddelen, treft de werkgever passende maatregelen om de risico's tot een minimum te beperken. (2)] [Art. 4.- De werkpost en de houding van de werknemers bij het gebruik van arbeidsmiddelen, alsmede de ergonomische beginselen, moeten door de werkgever ten volle in aanmerking worden genomen bij de toepassing van de minimumvoorschriften van de bijlage I. (2)] [Art. 5.- De werkgever treft de nodige maatregelen opdat de arbeidsmiddelen worden opgesteld, gebruikt en, in voorkomend geval gemonteerd en gedemonteerd, in overeenstemming met de bepalingen van bijlage II. Wanneer het gebruik van een arbeidsmiddel een specifiek gevaar voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemers kan opleveren, neemt de werkgever de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat: 1° het gebruik van het arbeidsmiddel voorbehouden blijft aan de werknemers die met het gebruik belast zijn; 2° de betrokken werknemers in geval van herstelling, ombouwing, onderhoud of verzorging daartoe een specifieke bekwaamheid bezitten. (2)] [Art. 6.- Onverminderd de bepalingen van de artikelen 17 tot 21 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk neemt de werkgever de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de werknemers, bedoeld in artikel 5, tweede lid, 2°, een adequate specifieke opleiding krijgen. (2)] Art. 7.- De werkgever neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de werknemers over voldoende informatie en, in voorkomend geval, over gebruiksaanwijzingen betreffende de op het werk gebruikte arbeidsmiddelen beschikken. Deze informatie en deze gebruiksaanwijzingen moeten ten minste bevatten : !"

de omstandigheden waaronder de arbeidsmiddelen dienen te worden gebruikt ;

!"

voorzienbare abnormale situaties ;

!"

de conclusies die, in voorkomend geval, kunnen worden getrokken uit de bij het gebruik van arbeidsmiddelen opgedane ervaringen.

Deze informatie en deze gebruiksaanwijzingen moeten voor de betrokken werknemers begrijpelijk zijn. [De werknemers dienen te worden gewezen op de gevaren die zij lopen, op de arbeidsmiddelen in hun onmiddellijke werkomgeving en op de veranderingen die voor hen van belang zijn, voor zover die betrekking hebben op de in hun onmiddellijke werkomgeving gesitueerde arbeidsmiddelen, ook al maken de werknemers hiervan geen rechtstreeks gebruik. (2)]

Voor elke installatie, machine of gemechaniseerd werktuig moeten de nodige schriftelijke instructies bestaan voor hun werking, hun gebruikswijze, hun inspectie en hun onderhoud. De inlichtingen betreffende de veiligheidstoestellen worden gevoegd bij die instructies. [De instructies worden geviseerd en, als het past aangevuld door de preventieadviseurs van de interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk die belast zijn met de opdrachten en taken bedoeld in artikel 5 en artikel 7,§1 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk en die beschikken over de toepasselijke vaardigheden bedoeld in artikel 14, derde lid van hetzelfde koninklijk besluit van 27 maart 1998. (2)] [Art. 8.1.- Iedere bestelling van installaties, machines en gemechaniseerde werktuigen omvat in de bestelbon of in het lastencohier de eis van de naleving van: 1° de vigerende wetten en reglementen inzake veiligheid en hygiëne; 2° de voorwaarden inzake veiligheid en hygiëne, niet noodzakelijk bij de vigerende wetten en reglementen inzake veiligheid en hygiëne opgelegd, maar onontbeerlijk om het objectief te bereiken vooropgesteld door het dynamisch risicobeheersingssysteem bedoeld in artikel 3 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. De preventieadviseurs van de interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk die belast zijn met de opdrachten en taken bedoeld in artikel 5 en artikel 7,§1 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk en die beschikken over de toepasselijke vaardigheden bedoeld in artikel 14, derde lid van hetzelfde koninklijk besluit van 27 maart 1998 nemen deel aan de werkzaamheden voor het opstellen van de bestelbon. Gebeurlijk doen zij aanvullende vereisten bijvoegen op het gebied van de veiligheid en hygiëne na raadpleging, indien nodig, van andere bevoegde personen. De bestelbon wordt geviseerd door de preventieadviseur belast met de leiding van de interne dienst of, in voorkomend geval, van de afdeling van de interne dienst. (2)] 8.2. Bij de levering geeft de leverancier aan de klant een document, waarin de naleving van de bij de bestelling geformuleerde vereisten inzake veiligheid en hygiëne verantwoord wordt. [8.3. Vóór elke indienststelling is de werkgever in het bezit van een verslag dat de naleving vaststelt van : 1° de vigerende wetten en reglementen inzake veiligheid en hygiëne; 2° de voorwaarden inzake veiligheid en hygiëne, niet noodzakelijk bij de vigerende wetten en reglementen inzake veiligheid en hygiëne opgelegd, maar onontbeerlijk om het objectief te bereiken vooropgesteld door het dynamisch risicobeheersingssysteem bedoeld in artikel 3 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Het verslag wordt opgesteld door de preventieadviseur belast met de leiding van de interne dienst of, in voorkomend geval, van de afdeling van de interne dienst, in overleg met de ande-

re preventieadviseurs van de interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk die belast zijn met de opdrachten en taken bedoeld in artikel 5 en artikel 7,§1 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk en die beschikken over de toepasselijke vaardigheden bedoeld in artikel 14, derde lid van hetzelfde koninklijk besluit van 27 maart 1998, en na raadpleging, indien nodig, van andere bevoegde personen. (2)] 8.4. Wat betreft de installaties, de machines en de gemechaniseerde werktuigen reeds in exploitatie op 25 juli 1975 wordt bij ontstentenis van een reeds bestaand gelijkaardig verslag een verslag opgesteld overeenkomstig de bepalingen van artikel 8.3. 8.5. De bepalingen van de artikelen 8.2., 8.3. en 8.4. zijn niet van toepassing : 1° voor de machines, gemechaniseerde werktuigen, onderdelen van machines of van installaties die voorzien zijn van een merk van keuring, goedkeuring of overeenkomst aangebracht bij toepassing van een uitvoeringsbesluit van de wet van 11 juli 1961 betreffende [de waarborgen welke de machines, de onderdelen van machines, het materieel, de werktuigen, de toestellen, de recipiënten en de beschermingsmiddelen inzake veiligheid en gezondheid (2)] moeten bieden; 2° voor de machines, toestellen, installaties en onderdelen van machines, van toestellen en van installaties, gecontroleerd in toepassing van het A.R.A.B. door een erkend organisme ; 3° voor de voorwerpen bedoeld in artikel 8.1. inzake veiligheid en hygiëne gelijkvormig aan een exemplaar waarvoor aan de vereisten van de artikelen 8.1., 8.2., 8.3. en 8.4. reeds voldaan werd ; althans wat de aspecten betreft die gedekt zijn door het merk van keuring, goedkeuring of overeenkomst aangebracht in toepassing van een uitvoeringsbesluit van de voornoemde wet van 11 juli 1961, gedekt zijn ingevolge de controle die in toepassing van het A.R.A.B. werd uitgevoerd door een erkend organisme of gedekt zijn ingevolge een in toepassing van het A.R.A.B. verleende erkenning. Zij zijn wel van toepassing wat betreft de verklaringen en de vaststellingen met betrekking tot de naleving van de aanvullende voorwaarden gesteld met het oog op het bereiken van [het objectief vooropgesteld door het dynamisch risicobeheersingssysteem bedoeld in artikel 3 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (2)] en tot de aspecten die niet gedekt zijn door het merk van keuring, goedkeuring of overeenkomst aangebracht in toepassing van een uitvoeringsbesluit van de voornoemde wet van 11 juli 1961, niet gedekt zijn ingevolge de controle die in toepassing van het A.R.A.B. werd uitgevoerd door een erkende instelling of niet gedekt zijn ingevolge een in toepassing van het A.R.A.B. verleende erkenning. Deze verklaringen en vaststellingen zijn respectievelijk : !"

!"

het attest van de leverancier bedoeld in artikel 8.2. ; het verslag van [de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk of, in voorkomend geval, de afdeling ervan (2)] bedoeld in artikel 8.3.

[8.6. De documenten en attesten bedoeld in dit artikel worden ter beschikking gehouden van de ambtenaren belast met het toezicht.

De documenten bedoeld in dit artikel worden medegedeeld aan het Comité voor Preventie en Bescherming op het werk of, bij ontstentenis van een comité, aan de vakbondsafvaardiging en bij ontstentenis van een vakbondsafvaardiging, de werknemers, overeenkomstig artikel 53 van de wet betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. (2)] [Art. 9.- Onverminderd de bepalingen van artikel 3, moeten de arbeidsmiddelen die ter beschikking van de werknemers zijn gesteld in de onderneming of inrichting, voldoen aan de bepalingen van de besluiten genomen in uitvoering van de communautaire richtlijnen die op deze arbeidsmiddelen van toepassing zijn. Voor zover de bepalingen bedoeld in het eerste lid niet of slechts ten dele van toepassing zijn moeten de arbeidsmiddelen die ter beschikking van de werknemers zijn gesteld in de onderneming of inrichting voldoen aan de minimumvoorschriften bedoeld in de bijlage I van dit besluit en aan de bepalingen van het A.R.A.B. die er op van toepassing zijn. (2)] [Art. 10.- De werkgever neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmiddelen door een adequaat onderhoud in zodanige staat worden gehouden dat zij tijdens de gehele gebruiksduur voldoen aan de toepasselijke bepalingen. (2)] [Art. 11.- De werkgever ziet erop toe dat de arbeidsmiddelen waarvan de veiligheid afhangt van de wijze van installatie, worden onderworpen, na de installatie en vóór de eerste ingebruikneming, aan een eerste controle, alsmede aan een controle na elke montage op een nieuwe locatie of een nieuwe plek, teneinde ervoor te zorgen dat deze arbeidsmiddelen op de juiste wijze worden geïnstalleerd en goed functioneren. De werkgever ziet erop toe dat de arbeidsmiddelen die onderhevig zijn aan invloeden die leiden tot verslechteringen welke aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van gevaarlijke situaties, worden onderworpen aan: 1° periodieke controles en, in voorkomend geval, aan periodieke proeven; 2° bijzondere controles , telkens wanneer zich uitzonderlijke gebeurtenissen hebben voorgedaan die schadelijke gevolgen kunnen hebben voor de veiligheid van het arbeidsmiddel, zoals ombouw , ongevallen, natuurverschijnselen en lange perioden van buitengebruikstelling. De in het tweede lid bedoelde controles hebben tot doel te garanderen dat de veiligheids- en gezondheidsvoorschriften worden nageleefd en deze verslechteringen tijdig worden opgespoord en hersteld. De resultaten van de controles moeten schriftelijk worden vastgelegd en ter beschikking worden gehouden van de met het toezicht belaste ambtenaar. Zij moeten gedurende een gepaste tijd worden bewaard. Wanneer de betrokken arbeidsmiddelen buiten de onderneming worden gebruikt, moeten zij vergezeld gaan van een materieel bewijs van de laatste controle.

Onverminderd de wettelijke verplichtingen inzake controles door erkende organismen, worden de in dit artikel bedoelde controles uitgevoerd door deskundige personen, intern of extern aan de onderneming of inrichting. (2)]

[BIJLAGE I Minimumvoorschriften bedoeld in artikel 9 (2)] 1. Voorafgaande opmerking. De in deze bijlage genoemde verplichtingen zijn van toepassing met inachtneming van de voorschriften van [het artikel 9 (2)] en wanneer het overeenkomstig gevaar voor het betrokken arbeidsmiddel bestaat. [De onderstaande minimumvoorschriften, voor zover van toepassing op arbeidsmiddelen die in gebruik zijn, vergen niet noodzakelijkerwijs dezelfde maatregelen als de fundamentele eisen die van toepassing zijn op nieuwe arbeidsmiddelen. (2)] 2. Voor die bijlage verstaat men onder : 2.1. gevaarlijke zone : elke zone in of rondom een arbeidsmiddel waar de aanwezigheid van een blootgestelde werknemer een gevaar voor diens veiligheid of gezondheid oplevert; 2.2. bij het gebruik van een arbeidsmiddel blootgestelde werknemer : elke werknemer die zich geheel of gedeeltelijk in een gevaarlijke zone bevindt; 2.3. bediener : de werknemer(s) die tot taak heeft (hebben) een arbeidsmiddel te gebruiken. 3. Algemene minimumvoorschriften voor de arbeidsmiddelen. 3.1. De bedieningssystemen van een arbeidsmiddel die van invloed zijn op de veiligheid, moeten duidelijk zichtbaar en herkenbaar zijn en, waar nodig, op passende wijze zijn gemerkt. De bedieningssystemen dienen zich buiten de gevaarlijke zones te bevinden, behalve zo nodig in bepaalde gevallen, en zodanig te zijn geplaatst dat de bediening geen extra gevaren met zich brengt. Zij mogen bij onopzettelijke handelingen geen gevaar opleveren. Zo nodig moet de bedienaar vanaf de hoofdbedieningspost kunnen vaststellen of zich personen in de gevaarlijke zones bevinden. Indien dit onmogelijk is, moet elke inschakeling automatisch worden voorafgegaan door een veilig systeem zoals een waarschuwend geluids- of lichtsignaal. De blootgestelde werknemer moet de tijd of de middelen hebben om het gevaar dat ontstaat door het starten of stoppen van het arbeidsmiddel snel te ontlopen. [De bedieningssystemen moeten veilig zijn en bij de keuze moet rekening worden gehouden met defecten, storingen en belastingen die bij het gebruik kunnen worden verwacht. (2)] 3.2. Het in werking stellen van een arbeidsmiddel mag alleen kunnen geschieden door een opzettelijk verrichte handeling met een hiervoor bestemd bedieningssysteem.

Dit geldt ook : !"

!"

voor het opnieuw in werking stellen na stilstand, ongeacht de oorzaak daarvan ; voor het bewerkstelligen van een belangrijke wijziging in de werking (bijvoorbeeld snelheid, druk, enz. ),

behalve indien dit opnieuw inwerking stellen of deze wijziging geen risico voor de blootgestelde werknemers inhoudt. Het opnieuw in werking stellen of wijzigen van de werking in het kader van het normale programma van een automatische cyclus valt niet onder dit voorschrift. 3.3. Elk arbeidsmiddel moet voorzien zijn van een bedieningssysteem waarmee het op veilige wijze binnen de kortst mogelijke tijd volledig kan worden stopgezet. De bediening van deze systemen moet geplaatst zijn binnen handbereik van de bediener. Elke werkpost moet voorzien zijn van een bedieningssysteem waarmee, naargelang van het risico, hetzij het gehele arbeidsmiddel, hetzij een deel daarvan kan worden stilgelegd, zodat het arbeidsmiddel in veilige toestand is. De stopopdracht aan het arbeidsmiddel moet voorrang hebben op startopdrachten. Wanneer het arbeidsmiddel of gevaarlijke onderdelen ervan tot stilstand zijn gekomen, moet de energievoorziening van de betrokken aandrijfmechanismen onderbroken zijn. 3.4. Indien dit nodig is met het oog op de gevaren van het arbeidsmiddel en de normale uitschakeltijd, moet een arbeidsmiddel voorzien zijn van een noodstopinrichting. 3.5. Een arbeidsmiddel dat gevaar van vallende of wegschietende voorwerpen oplevert, moet voorzien zijn van geschikte veiligheidsinrichtingen die op dat gevaar zijn afgestemd. Een arbeidsmiddel dat gevaar van gas-, damp- of stofontwikkeling dan wel het vrijkomen van vloeistoffen oplevert, moet voorzien zijn van geschikte opvang- of afvoerinrichtingen nabij de bron van die gevaren. 3.6. Arbeidsmiddelen en hun onderdelen moeten, door bevestiging of met andere middelen, gestabiliseerd zijn, indien zulks noodzakelijk is voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemers. 3.7. Indien het risico bestaat dat delen van het arbeidsmiddel uiteenspringen of breken, waardoor reële gevaren voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemers zouden kunnen ontstaan, moeten passende beveiligingsmiddelen worden genomen. De gereedschappen van werktuigmachines die aan de invloed van de middelpuntvliedende kracht onderworpen zijn moeten zodanig bevestigd zijn dat zij niet uitgeslingerd kunnen worden.

3.8. Wanneer bij bewegende delen van een arbeidsmiddel het risico bestaat van mechanisch contact waardoor zich ongelukken zouden kunnen voordoen, moeten zij uitgerust zijn met schermen of inrichtingen waarmee de toegang tot de gevaarlijke zones wordt verhinderd of de bewegingen van gevaarlijke delen worden stilgezet voordat de gevaarlijke zones worden bereikt. De schermen en beveiligingsinrichtingen : !"

moeten stevig zijn uitgevoerd ;

!"

mogen geen bijkomende gevaren met zich brengen ;

!"

mogen niet op eenvoudige wijze omzeild of buiten werking kunnen worden gesteld ;

!"

moeten voldoende ver van de gevaarlijke zone verwijderd zijn ;

!"

moeten het zicht op het verloop van het werk zo min mogelijk belemmeren ;

!"

moeten de noodzakelijke handelingen voor het aanbrengen of de vervanging van de delen alsmede voor de verzorgingswerkzaamheden mogelijk maken, waarbij de toegang wordt beperkt tot de sector waar het werk moet worden verricht en, zo mogelijk, demontage van het scherm of de beveiligingsinrichting niet nodig is.

3.9. De werk- en onderhoudspunten van een arbeidsmiddel moeten voor de te verrichten werkzaamheden voldoende zijn verlicht. 3.10. Delen van een arbeidsmiddel met een hoge of zeer lage temperatuur moeten zo nodig tegen gevaar van aanraking of nabijheid van werknemers zijn beveiligd. [3.11. De waarschuwings- en alarmsignalen van een arbeidsmiddel moeten overeenstemmen met de bepalingen betreffende de veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk; inzonderheid moeten zij gemakkelijk en zonder onduidelijkheid waarneembaar en te begrijpen zijn. (1)] 3.12. Een arbeidsmiddel mag niet worden gebruikt voor bewerkingen en onder omstandigheden waarvoor het niet geschikt is. 3.13. Onderhoudswerkzaamheden moeten kunnen plaatsvinden wanneer het arbeidsmiddel uitgeschakeld is. Indien dat niet mogelijk is, moeten er passende beveiligingsmaatregelen voor het verrichten van deze werkzaamheden worden genomen of moeten de werkzaamheden buiten de gevaarlijke zones kunnen plaatsvinden. Terwijl de werktuigen of toestellen in beweging zijn, is het verboden : !"

!"

ze te reinigen of te herstellen ; de wiggen, bouten of andere dergelijke stukken vast te draaien, wanneer deze verrichtingen ongevallen kunnen veroorzaken of indien zij op of nabij gevaarlijke, in beweging zijnde werktuigdelen moeten geschieden.

Het is insgelijks verboden de in werking zijnde gevaarlijke delen der drijfwerken, drijf- of andere machines te smeren, tenzij de daarvoor aangenomen procédés al de wenselijke veiligheidswaarborgen bieden. Bij arbeidsmiddelen horende onderhoudsboekjes dienen consequent te worden bijgehouden. 3.14. Elk arbeidsmiddel moet voorzien zijn van duidelijk identificeerbare inrichtingen waarmee het van elk van zijn krachtbronnen kan worden losgekoppeld. De herverbinding mag geen gevaar voor de betrokken werknemers opleveren. 3.15. Arbeidsmiddelen moeten voorzien zijn van de waarschuwingen en signaliseringen die noodzakelijk zijn voor de veiligheid van de werknemers. 3.16. Voor het verrichten van produktie-, afstel- en onderhoudswerkzaamheden met of aan de arbeidsmiddelen moeten de werknemers onder voortdurend veilige omstandigheden alle nodige punten kunnen bereiken. 3.17. Elk arbeidsmiddel moet de werknemers op passende wijze beschermen tegen de gevaren van brand of verhitting van de arbeidsmiddelen, gas-, stof- of dampontwikkeling dan wel het vrijkomen van vloeistoffen of andere stoffen die in het arbeidsmiddel worden gebruikt of opgeslagen of tegen schadelijke stralingen. 3.18. Elk arbeidsmiddel moet op passende wijze voorkomen dat er risico's van ontploffing van het arbeidsmiddel of van in het arbeidsmiddel vrijkomende, gebruikte of opgeslagen stoffen bestaat. 3.19. Elk arbeidsmiddel moet de blootgestelde werknemers op passende wijze beschermen tegen het gevaar van rechtstreeks of indirect contact met elektriciteit. Gezien om te worden gevoegd bij Ons besluit van 12 augustus 1993

[BIJLAGE II Bepalingen betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen conform artikel 5, eerste lid 0. Voorafgaande opmerking. De bepalingen van deze bijlage zijn van toepassing met inachtneming van het bepaalde in dit besluit en wanneer het overeenkomstige risico voor het betrokken arbeidsmiddel bestaat. 1. Arbeidsmiddelen moeten zodanig geïnstalleerd, opgesteld en gebruikt worden dat de gevaren voor de gebruikers van het arbeidsmiddel en de andere werknemers beperkt worden, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat er voldoende vrije ruimte is tussen de bewegende delen van de arbeidsmiddelen en de vaste of de bewegende delen van hun omgeving en dat alle gebruikte of geproduceerde energieën of stoffen op veilige wijze kunnen worden aanen/of afgevoerd. 2. De montage en de demontage van arbeidsmiddelen moeten op veilige wijze plaatsvinden, met name onder naleving van de eventuele aanwijzingen van de fabrikant. 3. Arbeidsmiddelen die bij gebruik door bliksem kunnen worden getroffen, moeten door passende inrichtingen of maatregelen tegen blikseminslag worden beschermd. (2)]

     

Bijlage 11 : Jaarbezetting RICHTER