MOESZ N VERENIGINGSBLAD AMATEUR TUINVERENIGING ONS BELANG NIEUWEGEIN
Winter 2016
Jaargang 1, nummer 1
Beste tuinleden, Graag wil ik beginnen met iedereen een gezond, gelukkig en oogstrijk 2016 te wensen. We zijn net fris begonnen in een nieuw jaar en dat laat ook de redactie niet onberoerd. Zoals je misschien is opgevallen hebben we afscheid genomen van de voormalige nieuwsbrief. Vanuit de PR&Activiteiten commissie is er afgelopen najaar gewerkt aan een nieuw concept. Hierdoor is de oude nieuwsbrief komen te vervallen en kun je nu 4x per jaar de MoesZon lezen; ons nieuwe clubblad.
Inhoud: 1. Voorblad 2. Voorwoord, Inhoud en Colofon 3. Wintersklusje: plantetiketten maken 4. Interview met een tuinder! 5. Verenigingsactiviteiten / Wist je dat? 6.
We hopen iedereen te inspireren en zien graag wat eigen inbreng van onze leden tegemoet. In deze eerste editie vind je naast de winterklusjes ook een interview met een tuinder. Daarnaast is er aandacht voor de wilde eend en vertellen we je hoe jij je steentje kan bijdragen aan het oplossen van het wereld voedsel probleem.
Winterrecept: Portugese palmkoolsoep – Caldo Verde / Gespot! - natuur in de tuin!
7. Vervolg Gespot! / Zaden voor voedsel 8. Vervolg Zaden voor voedsel/ Oproep aan de leden!
Wij wensen jullie veel leesplezier! De Redactie COLOFON
Dit verenigingsblad komt vier keer per jaar uit in de maanden december (1e MoesZon in januari 2016), maart, juni en september. Vaste rubrieken: Seizoensklusje, Interview met een tuinder, Verenigingsactiviteiten, Wist je dat?, Seizoensrecept, Gespot! - natuur in de tuin. Redactie: email:
[email protected] Eindredactie: PR ATV Ons Belang (Diënty Hazenbrink en Janny Holzapfel) Website: www.onsbelang-nieuwegein.nl Facebook: https://www.facebook.com/#!/Tuindersverenigin gOnsBelang
2
Versier ze met verf, plaatjes, namen e.d. Ook hieronder voorbeelden. Je kan natuurlijk heel veel soorten plantenstekers gewoon in de winkel kopen maar het is ook een leuk idee om ze een keer zelf te maken. Op internet staan ontzettend veel ideeën. Je kan plantenstekers maken van allerlei materialen maken die je vaak gewoon in huis en tuin kan vinden zoals stenen hout, takken, oud bestek, pollepels en spatels, ijslollystokjes, houten hobby materiaal, wasknijpers, kurken, zaadzakjes, schelpen en noem maar op. Hieronder allerlei voorbeelden, maar gebruik vooral je eigen fantasie! Ook erg leuk om samen met kinderen te doen!
Stenen zijn ook mooie materialen al zijn ze misschien wat minder duidelijk in een zaaibed te ontdekken. Je kan er wel heel erg leuke dingen mee doen. Zoals beschilderen als groente, insect, vrucht als je let op de vorm van de steen. Ook gewoon alleen de naam is al mooi. Stenen beschilderen is wat lastiger, het beste werkt plakkaatverf en als het droog is een goede laag transparante tuinbeits er over heen. Hieronder weer wat foto’s met voorbeelden. Sommige zijn ware kunstwerkjes! Er wordt zelfs gezegd dat als je wat steentjes die je als heerlijke rode aardbei hebt beschilderd tussen je aardbeienplanten legt, de vogels die daar inpikken nooit meer van je aardbeien komen eten. Misschien een idee om te proberen!
De wasknijper is eigenlijk wel het makkelijkste materiaal wat je kan gebruiken. Vooral die van hout die je ook in verschillende maten kan krijgen en ze zijn goedkoop. Verder kan je er van alles mee zoals beschilderen in leuke kleuren, krijtbordverf, beplakken maar natuurlijk ook er op schrijven. Waar je op moet letten is dat je goede niet milieubelastende verf gebruikt en goed vernis zodat het ook tegen een stootje kan. Wil je het natuurlijk houden dan kan je het ook met alleen doorzichtige beits bewerken zodra je er wat op gezet hebt. Je kan het op een takje klemmen of er een gelamineerde tekening/foto/ zaadzakje aanklemmen en in de grond steken.
Ook oud bestek is bijzonder materiaal om her te gebruiken in je tuin. Heb je dat zelf niet dan kan je bij kringloopwinkels vast wel leuke exemplaren op de kop tikken. Hieronder wat ideeën wat je er zo al mee kan doen.
Ook kan je met houten ijslolliestokjes, houten figuurtjes en gezaagde boomstammetjes die je gewoon kan kopen in hobbywinkels, leuke bordjes maken. Ook hier geldt weer als je ze langer wil houden dat je ze toch wel wat moet bewerken. Hieronder wat voorbeelden.
met kurk En heb je nog niet voldoende inspiratie? Hieronder nog wat ideeën!
Verder zijn pollepels ook heel erg leuk materiaal ze zijn massief en niet zomaar verrot dus een dun vernislaagje is genoeg om een hele tijd mee te gaan. En als ze verweren zijn ze nog mooi.
3
er mensen lucht van kregen dat ik weg ging, is mijn tuin compleet leeggeroofd. Al mijn gereedschap, fruitbomen, -struiken, planten en noem maar op was of gestolen of platgewalst. Wat vreselijk was dat. Ik was er helemaal klaar mee! Lange tijd had ik er geen zin meer in maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en ik ben weer begonnen met een tuin op de Wiers. Gelukkig is de mentaliteit een heel stuk veranderd al zie ik ook nog wel eens zaken die nog net zo waren als vroeger en dat zou toch mooi zijn dat we dat kunnen veranderen. Dat we met z’n allen kunnen genieten van onze tuin en samen kunnen werken om er wat moois van te maken! Een wens voor 2016!
De meeste mensen kennen me onderhand wel dus ik dacht een leuke foto van mijn hond Diesel in mijn tuin is ook leuk! Hier zit hij te wachten tot we eindelijk eens verder gaan lopen zodat hij eens lekker in een sloot kan duiken. Vrouwtje heeft altijd zoveel werk in de tuin!
Heb je een specialisme? Specialisme is misschien niet het juiste woord maar ik tuin nu ongeveer 3 jaar volgens het principe van de natuurlijke tuin. Een soort van permacultuur maar zonder het zweverige (ik ben toch iemand die graag met haar voeten in de kleigrond blijft staan). Niet meer spitten en veel mulchen en ik moet zeggen, ik had het 10 jaar geleden al moeten doen!
Wat is je naam? Janny Holzapfel-Stekelenburg Wat is je tuinnummer en waar is dat? Mijn tuin is op de Wiers nummer 162. Dat is naast de voormalige bijentuin en achter de vlindertuin. Hoe lang tuin je al? Ik tuin al sinds 20 februari 2002 dus al bijna 14 jaar!
Wat vindt je het leukste om te kweken? Ik hou van alle groenten, fruit, kruiden en bloemen.
Waarom ben je begonnen met tuinieren bij onze vereniging? Eigenlijk heb ik al eerder een tuin gehad op de Wiers. Dat was van 1987 tot 1994. Na een ernstig brommerongeluk (toen was ik 20 jaar) was het tijd voor een nuttige hobby. En omdat ik altijd al met mijn handen in de aarde zat te wroeten (een erfelijk iets want mijn vader kon het ook niet laten) ben ik op zoek gegaan naar een volkstuin. Toendertijd was het toch een heel andere wereld. Echt een mannenwereld. Bijna geen vrouwen en je werd ook niet serieus genomen. Mijn toenmalige vriend die echt geen idee had wat je daar te zoeken had, werd doorlopend aangesproken dat zijn vrouw echt niet lekker bezig was en dat het zo en zo moest. Omdat ik toch lekker eigenwijs ben, deed ik gewoon wat ik leuk vond. Dat resulteerde vaak in een tuin vol met een paar goed groeiende groenten en fruit die op een gegeven moment ons neus uitkwamen. Het eerste jaar had ik alleen andijvie, aardbeien en rammenas.
Heb je nog plannen met je tuin die je nog niet uitgevoerd hebt? Langs de ene kant van mijn tuin heb ik langs het pad mijn bramenstruiken staan en dat vind ik een ideale afscheiding dus zou ik graag aan de andere kant dat ook willen. Echter is daar de voormalige bijentuin en daar zitten veel hoogte verschillen (nu staan er van die oerlelijke trespa-platen) en zou daar graag een hegje willen hebben maar alleen het onkruid vanuit de bijentuin is het grote probleem want dat gaat overal doorheen groeien, dus zonder die platen kan het niet. Ik heb nu Japanse wilgentakken in de grond gedaan om die platen wat weg te werken. Als dat wat gevormd is wil ik er rankende vruchtenstruiken doorheen laten groeien. Heb je ideeën voor onderwerpen in het nieuwe verenigingsblad? Ik heb altijd ideeën genoeg maar wat ik heel erg graag zou willen is dat leden meer inbrengen. Leuke maar ook kritische verhalen over de tuin zijn daarom ook heel erg welkom. De bedoeling is dat dit blad voor en door de leden is dus kom maar op met die verhalen!
En net als zovelen van ons leerde ik gaandeweg wat de juiste manier was om bijna een heel jaar van de tuin te kunnen eten. Een hobby voor het leven was geboren. Toen ik kinderen kreeg en mijn man voor zijn werk veel in het buitenland was werd het praktisch onmogelijk om naast mijn baan ook nog te moestuinieren dus moest ik stoppen wat me erg aan het hart ging. Mijn afscheid van de tuin was niet zo leuk want toen
Wie zou jij voordragen voor een volgend interview? Familie Hennevelt van tuin W40 en W41 op de Wiers (winnaars van de Tuin van het Jaar 2015 categorie Groententuin).
4
Zaterdag 9 januari 2016
Op zaterdagmiddag 9 januari a.s. van 14.00 tot 16.00 uur zorgt de activiteitencommissie weer voor de jaarlijkse Nieuwjaarsborrel in de schuilhut van de Wiers! Kom allen om elkaar het beste te wensen voor het nieuwe jaar!
-89,2 °C de laagste buitentemperatuur ooit gemeten is? Dit was op een Russisch weerstation op de Zuidpool!
Er aardwormen zijn die meters lang kunnen worden? De South African Giant Earthworm spant de kroon met een record van 6,7 meter!
Planten met elkaar kunnen communiceren? In geval van gevaar verspreiden sommige planten vluchtige stoffen zoals alcohol of stikstofoxide die andere planten dan opvangen. Een voorbeeld: Wanneer antilopen of giraffen aan bepaalde Afrikaanse acaciasoorten beginnen te vreten, scheiden deze een waarschuwingsgas uit dat via de wind bij andere acacia's terecht komt. Deze planten produceren vervolgens binnen een paar minunten grote hoeveelheden tannine, wat zeer giftig is. Als de dieren dan toch aan deze planten eten, sterven ze binnen een paar dagen aan acuut leverfalen.
Zaterdag 6 februari 2016 In de schuilhut op de Wiers kan je van 9.00 tot 12.00 uur je bestelde zaden van de Zaadhandel van der Wal Biologisch en Garant Zaadhandel, halen en betalen! Helaas is er tussen de zaden ophalen en aardappelen ophalen geen gelegenheid om voor je zadenpakketje te komen dus als je zelf niet kan die dag, zorg dat iemand anders je pakje komt halen!
Zaterdagen 27 februari en 5 maart 2016 Workshop Fruitbomen Snoeien
Zaterdag 5 maart 2016 In de schuilhut op de Wiers kan je van 9.00 tot 12.00 uur je bestelde aardappelen ophalen en betalen.
5
De oudste boom ter wereld meer dan 4700 jaar oud is? De boom is een Bristlecone Pine en staat in de White Mountains in Californië. De exacte leeftijd van de boom "Methuselah" - is 4767 jaar. In de jaren vijfitg ontdekte Edward Schulman enkele bomen die meer dan 3000 en 4000 jaar oud zijn in de White Mountains op een hoogte van 3048 tot 3354 meter (10.000 tot 11.000 voet).
Portugese Palmkoolsoep – Caldo Verde
Natuur in de tuin!
4 personen
Zie jij ook geregeld vogels op de tuin? Ben je een echte vogelfanaat of heb je geen idee welk exemplaar je hebt gezien? In deze rubriek behandelen we graag een aantal vogels welke op en rondom de tuin te vinden zijn. Heb je een exemplaar gezien, een foto gemaakt of zou je gewoon meer willen weten? Mail het ons!
Ingrediënten: -
250 gram Chorizoworst
-
3 el olijfolie
-
500 g kruimige aardappels
-
1 grote ui
-
300 g palmkool (of boerenkool)
-
1,5 L kippenbouillon (tablet of zelfgemaakt)
De wilde eend De Anas platyrhynchos is een vogel uit de familie Anatidae. Vooral in de zomer zien we deze kwakers geregeld rondom de moestuin. Het is dan ook een van de bekenste watervogels. Deze eenden staan vaak met hun kop onder water te zoeken naar voedsel (grondelen). In ons land broeden ongeveer 300.000 paar wilde eenden. Ze vissen kleine visjes uit onze sloot en komen onze tuinen in om slakken en wormen te zoeken. Soms eten ze ook grassen.
Doe de olijfolie in een ruime soeppan en bak de in stukjes gesneden chorizoworst tot ze krokant en bruin zijn. Haal ze uit de pan en doe ze in een schaaltje. Snipper de ui en bak het glazig in het bakvet van de chorizo. Snijd ondertussen de rauwe aardappelen in blokjes. Bak de aardappelen en de palmkool even mee met de ui en giet de bouillon erop.
Voorkomen Een volwassen eend weegt tussen de 700 en 1500 gram. Gemiddeld wordt een wilde eend vijftien jaar oud. Het mannetje (de woerd) heeft een glanzend groene kop, een witte halsband, een kastanjebruine borst en gekrulde zwarte veren aan de staart. Het donkerbruine vrouwtje en de eendenkuikens (pullen) hebben een schutkleur. De witte delen bij de volwassen dieren waren geel toen ze nog eendenkuiken waren. Alleen vrouwtjes kunnen kwaken. Mannetjes fluiten of maken wat zachte geluiden.
Laat dit ongeveer 20 minuten zachtjes koken. Blijven roeren om te voorkomen dat de aardappelblokjes aan de bodem vastplakken. Pureer de soep grof en doe de gebakken stukjes chorizo weer in de soep. Laat even lekker doorkoken. Lekker met donker boerenbrood en kruidenboter!
Gedrag In de wintermaanden is het gedrag dat hoort bij "verliefd, verloofd en getrouwd" goed te volgen. Het begint met bijeenkomsten van mannetjeseenden, de woerden, op het water. Ze proberen indruk op elkaar te maken door allerlei dansjes op te voeren en door veelvuldig met hun snavel te wijzen naar hun fraaigekleurde borst. De vrouwtjes volgen dit pronken en stoer doen nauwlettend. Als een mannetje voor een bepaald vrouwtje valt, maakt hij zijn liefde duidelijk door onder meer regelmatig met zijn snavel druppels water in de richting van zijn uitverkoren vrouwtje te gooien. Wanneer ze eenmaal verkering hebben, wijst het vrouwtje met haar snavel de mannetjes aan die door haar geliefde weggejaagd moeten worden.
Eet smakelijk!
6
Nadat het huwelijk is gesloten, wordt er dagelijks op het water gepaard. Zonder water is er ook geen paring. Na een paring zwemt het mannetje een rondje om z'n vrouwtje en vervolgens nemen ze een bad.
We zijn allemaal volop bezig met de tuin van aankomend seizoen. Het zal heerlijk zijn om weer verse groenten te eten uit eigen tuin. Echter, niet overal beschikken mensen over voldoende voedsel. Op sommige plekken kan geen voedsel verbouwd worden of ontbreekt het aan materialen en/of kennis. Er is een chinees gezegde: “Geef een mens een vis en hij eet een dag. Leer een mens vissen en hij eet zijn leven lang.”
In maart maken ze "verkenningsvluchten" om een geschikte woning te zoeken. De man beslist uiteindelijk waar de woning komt. De vrouw zorgt voor de inrichting van het nest en legt zo'n tien eieren. Deze eieren worden uitsluitend door het vrouwtje bebroed omdat zij in tegenstelling tot haar man goede schutkleuren heeft. Eerst blijft de woerd nog in de buurt van het nest. Vaak begeleidt hij zijn vrouwtje als ze het nest even verlaat voor haar ontbijt en avondmaal. Na een week houdt het mannetje het voor gezien en verlaat voorgoed zijn vrouwtje. Een woerd ziet dus nooit zijn eigen jonkies.
Hoe het begon Prof. Dr. Willem Van Cotthem, Universiteit Gent, was al het grootste deel van zijn leven begaan met het probleem van honger in de wereld. In 2005 werd hij gecontacteerd door UNICEF Algerie om als raadgever op te treden voor het project “Familietuintjes en schooltuinen in de vluchtelingenkampen van de Saharawis in Z.W. Algerije”. Het aanleggen van tuintjes vormde geen probleem, de ruimte was er, maar wat ontbrak was voldoende zaden. In de handel zijn zaden heel duur voor de plaatselijke bevolking. Zo ontstond het idee om hier, in Nederland, zaden in te zamelen en in 2007 werd Zaden voor voedsel geboren. Al snel was er een grote groep zadenspaarders die geen fruit en groenten meer kon eten zonder de zaadjes te verzamelen. Ook ontwikkelingsprojecten waren enthousiast, de zaden van Zaden voor Voedsel werden met groot succes gebruikt over de hele wereld in school- en familietuintjes.
Dagindeling Wilde eenden zoeken vooral 's nachts naar voedsel. Omdat "eendjesvoeren" overdag gebeurt, denkt men vaak dat eenden overdag voedsel zoeken. Veel eenden verlaten tegen de avond echter het water en vliegen soms zelfs voor hun maaltijd naar het boerenland. Tegen de ochtend keren ze huiswaarts en gaan dan slapen. 's Middags nemen ze uitgebreid een bad en wordt er druk gepoetst. Boven hun staart hebben ze een vetklier: een soort tube met vet. Daarmee smeren ze dagelijks met hun snavel de veren in, zo blijft het verenpak waterdicht.
Het idee Het idee is simpel: zaden uit groenten en fruit die hier gegeten worden niet weggooien maar wassen, drogen en opsturen naar een van de inzameladressen. Zij zorgen dan dat de zaden terechtkomen bij ontwikkelingsprojecten over de hele wereld. Er worden privé-, school- en gemeenschapstuintjes aangelegd. Zo worden de mensen voorzien van de broodnodige vitaminen. Uit de geoogste vruchten kunnen ze zaden winnen om hun tuin uit te breiden. Zaden die teveel zijn worden uitgedeeld aan naburige dorpen. Zo hopen we beetje bij beetje de honger de wereld uit te helpen.
Rui Een vogelveer is een wonderlijk staaltje van vernuft. Het weegt bijna niks, is veerkrachtig, waterafstotend en isolerend. Het enige nadeel is dat een veer slijt. Daarom ruilen vogels minstens één keer per jaar hun oude "jas" in voor een nieuwe; dit wordt rui genoemd. Wilde eenden verliezen in korte tijd alle grote veren vanuit hun vleugels en kunnen een maand lang niet vliegen. Mannetjes krijgen dan hetzelfde bruine onopvallende verenkleed als vrouwtjes, zodat ze in deze kwetsbare tijd niet opvallen. Ze zijn ’s zomers dus wel aanwezig maar, worden door hun bruine outfit niet herkend als mannetjes. Alleen aan de groengele kleur van de snavel kun je zien dat het een mannetje is, vrouwtjes hebben een bruinoranje snavel. Pas in september krijgen de mannetjes hun mooie prachtkleed terug.
Welke zaden Niet alle zaden zijn bruikbaar. Zaden van citroen en sinaasappel verliezen heel snel hun kiemkracht en zaden van appel en peer hebben een
7
vriesperiode nodig, wat je niet vindt in de meeste ontwikkelingslanden. Maar deze zaden zijn meer dan welkom: Groenten Vruchten Aubergine Bonen Courgette Erwten Koolzaad Komkommer Kruiden Mais Paprika (kleuren apart houden, groen mag je weggooien) Pepers Pompoen Rucola Tomaat
Zoals al eerder gezegd is de nieuwsbrief die meerdere jaren is gemaakt, veranderd in de MoesZon omdat er behoefte is aan een echt verenigingsblad. Een blad VOOR en DOOR de leden!
Amandel Ananas Boomtomaat Cherimoya Dadel Drakenvrucht Kiwi Lychee Meloen Nectarine Papaja Passievrucht Perzik Watermeloen Alle tropische vruchten
Wij willen aan de buitenwereld laten zien dat het heerlijk is om te tuinen bij onze vereniging! Daarom zijn we op zoek naar leden die graag hun verhaal kwijt willen. Dit kan een verhaal zijn over een bepaalde plant, dier, je tuin in het algemeen, de vereniging. Het liefst natuurlijk een positief verhaal maar af en toe een kritische noot is ook belangrijk! Want als je niet weet wat er speelt onder de leden, kan je het nooit verbeteren. Ook kan je jezelf of een ander opgeven voor het Interview!
Ook zaden uit de winkel waarvan de vervaldatum verstreken is zijn welkom. Dit betekent dat ze minder kiemkracht hebben. Maar zelfs als er van de vijf zaadjes maar één plant ontkiemd zijn ze al tevreden.
Dus kom op met die verhalen!
Hoe verwerk je de zaden? Verwijder al het vruchtvlees en laat de zaden goed drogen, dit doe je best op een bord en niet op papier want dat blijft eraan kleven. Doe de gedroogde zaadjes liever in een papieren dan een plastic zakje. In plastic gaan ze snel schimmelen mocht er toch nog wat vocht in zitten. Schrijf op het zakje wat erin zit. Zorg dat het zakje goed afgesloten is zodat de zaadjes er niet uitvallen bij het versturen, vooral paprikazaadjes durven wel eens te ontsnappen. Opsturen Heb je zaden gespaard? Super! Stuur ze naar een van de volgende adressen: Marja Verrijk Paco en Lara Maud de Kok Gooilandlaan 24 Greven IJdoornlaan 8443 BJ (Zaden en 423 Heerenveen Zo) 1024 KP Langezand 31 Amsterdam 8223 WC Lelystad
De verhalen worden natuurlijk wel gelezen door de redactie en eventueel beledigende teksten zullen niet geplaatst worden of worden aangepast (geen censuur maar wel mensvriendelijk!). Eventueel anoniem mag ook! Stuur ze naar emailadres:
[email protected] Of stop het in de brievenbus op je tuincomplex in een envelop voor de Redactie MoesZon!
Voor meer informatie kijk op de website: http://zadenvoorvoedsel.be/zadenvoorvoedsel/
8
