Module C2305 Voorbeelden van meetprojecten. Inhoud

Module C2305 Voorbeelden van meetprojecten Inhoud

3

1.1 Verantwoording

3

1.2 Wat is veranderd?

3

1.3 Opstellers en begeleidingscommissie

4

1.4 Leeswijzer

4

2 Voorbeeldmeetproject “Systeemfunctioneren”

5

2.1 Inleiding

5

2.1.1 Situatie

5

2.1.2 Samenvatting meetproject

5

1 Inleiding

2.2 Planvorming

6

2.2.1 Aanleiding

6

2.2.2 Voorbereiding

6

2.2.3 Meetplan

7

2.3 Realisatie

7

2.3.1 Aanbesteding

7

2.3.2 Installatie en testen

8

2.4 Operationele fase

8

2.4.1 Organisatie

8

2.4.2 Onderhoud meetpunten

9

2.4.3 Gegevensbeheer

9

2.5 Evaluatie en rapportage

12

2.6 Conclusie

13

3 Voorbeeldmeetproject “Overgangssituatie”

14

3.1 Inleiding

14

3.1.1 Situatie

14


14

3.2 Planvorming

15

3.2.1 Aanleiding

15

3.2.2 Voorbereiding

15

3.2.3 Meetplan

16

3.3 Realisatie

16

3.3.1 Aanbesteding

16


16


17

3.4.1 Organisatie

17


17


18


20

3.6 Conclusie

21

september 2010-41 Voorbeelden van meetprojecten C2305 Leidraad Riolering 1

4 Voorbeeldmeetproject “Samen meten”

22

4.1 Inleiding

22

4.1.1 Situatie

22


22

4.2 Planvorming

23

4.2.1 Aanleiding

23

4.2.2 Voorbereiding

24

4.2.3 Meetplan

25

4.3 Realisatie

25

4.3.1 Aanbesteding

25


26


26

4.4.1 Organisatie

26


27


27


30

4.6 Conclusie

30

5 Valkuilen uit andere meetprojecten

32

6 Overzicht leerpunten voorbeeldmeetprojecten

34

6.1 Voorbereidingsfase

34

6.2 Realisatiefase

35


36

Trefwoorden

37

september 2010-41 C2305 Voorbeelden van meetprojecten

Leidraad Riolering 2

1 Inleiding 1.1 Verantwoording Het meten van het hydraulisch gedrag van de riolering is inmiddels op meerdere punten de pioniersfase voorbij. Met de huidige techniek op het gebied van sensoren, communicatietechnologie en dataverwerking is betaalbaar, routinematig en grootschalig meten in rioolstelsels mogelijk geworden. De komende jaren ligt de uitdaging in het gebruiken van deze mogelijkheden. De nadruk verschuift meer van afzonderlijke meetprojecten naar het meten als proces: een continu en integraal onderdeel van het rioleringsbeheer. Voorbeelden Deze module laat aan de hand van voorbeelden zien welke zaken cruciaal zijn voor een succesvol meetproject. Drie voorbeeldmeetprojecten van verschillende aard en omvang laten algemene en meer specifieke succesfactoren zien. De module is bedoeld voor iedereen die nauw betrokken is bij het meten aan de riolering. Leerpunten De insteek van deze module is positief; de gekozen meetprojecten zijn allemaal min of meer succesvol. De module laat zien hoe die successen tot stand zijn gekomen. Maar elk project kent tegenslagen en mislukkingen. Ook hieruit ontstaan leerpunten, die in deze module naar voren komen. 1.2 Wat is veranderd? Module C2305 Voorbeelden van meetprojecten is onderdeel van de nieuwe serie modules over meten. Deze gespecialiseerde meetmodules gaan dieper in op de techniek van het meten aan het hydraulisch functioneren van rioolstelsels.

C2300: Meten (hydraulisch functioneren)

Figuur 1.1 Overzicht

C2305: Voorbeelden (meetprojecten)

Meetmodules

C2310: Meetplan

C2320:

C2330:

C2340:

C2350:

C2380:

Opzet meetnet

Meetapparatuur

Telemetrie

Sturen functioneren (RTC)

Controle, analyse


De nieuwe serie meetmodules bestaat uit: • C2300 Meten (hydraulisch functioneren). Deze overkoepelende module geeft een inleiding meten voor de beheerder met geen of weinig meetervaring. • C2305 Voorbeelden (meetprojecten). Deze module geeft voorbeelden van relevante meet projecten. • C2310 Meetplan. Deze module beschrijft de uitwerking van een meetplan als cyclisch document waarin het meten aan de riolering wordt vastgelegd. • C2320 Opzet meetnet. Deze module gaat over het opzetten van een meetnet gericht op het toetsen van het hydraulisch functioneren van (afval)watersystemen. • C2330 Meetapparatuur. Deze module geeft relevante informatie bij de keuze, installatie en beheer van meetapparatuur. • C2340 Telemetrie. Deze module gaat over de technieken waarmee meetgegevens zijn in te zamelen en op te slaan. • C2350 Sturen hydraulisch functioneren (RTC). Deze module gaat over de toepassing en het realisatie- en beheertraject van (eenvoudige) meet- en regelsystemen in de riolering. • C2380 Verwerken en analyseren meetgegevens. Deze module gaat over het verwerken en analyseren van meetgegevens. Dit is een essentiële en vaak ontbrekende stap bij controle, interpretatie en nuttig gebruik van meetgegevens. 1.3 Opstellers en begeleidingscommissie Michel Moens (Arcadis), Jeroen Langeveld en Erik Liefting (beiden Royal Haskoning) hebben deze module opgesteld. Didrik Meijer (Witteveen+Bos) heeft één van de drie cases ingevuld. De begeleidingscommissie bestond uit: Arie van der Vlies

Waterschap Hollandse Delta, voorzitter

André de Haan

Gemeente Buren

Leon Dielen

NLingenieurs - Breijn

Guy Henckens

Waterschap Brabantse Delta

Arjo Hof

Gemeente Almere

Kees Ploegman

Gemeente Hoogezand-Sappemeer

Harry van Luijtelaar

Stichting RIONED

1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 behandelt het meetproject “Systeemfunctioneren”, gericht op onderzoek in één zuiveringskring. Dit is geen groot meetproject in aantallen meetpunten, maar wel één met een vergaand meetdoel: inzicht in het hydraulisch functioneren van het afvalwatersysteem. Hoofdstuk 3 behandelt het meetproject “Overgangssituatie”, waar binnen één gemeente een tijdelijk meetnet voor een meetverplichting heeft gefunctioneerd, parallel aan de opzet van een uitgebreider permanent meetnet. Hoofdstuk 4 behandelt het meetproject “Samen meten”, waarin één waterschap en meerdere gemeenten een meetnet hebben opgezet. De gemeenten hadden verschillende meetdoelen en het project strekte zich uit over meerdere zuiveringskringen. Dit is in Nederland een voorbeeld van een groot meetproject. Hoofdstuk 5 benoemt kort enkele mislukkingen uit in Nederland uitgevoerde meetprojecten, met als doel deze valkuilen in de toekomst te vermijden. Hoofdstuk 6 zet de lessen op een rij uit de voorbeeldmeetprojecten per fase in het meetproces.



2 Voorbeeldmeetproject “Systeemfunctioneren” 2.1 Inleiding Meetproject “Systeemfunctioneren” is een voorbeeld van een geslaagd meetproject. In dit hoofdstuk leest u welke factoren hebben gezorgd voor het slagen van dit project en wat het project heeft opgeleverd. Er zijn ook zaken die beter hadden kunnen gaan. Deze staan als leerpunt in de kantlijn. 2.1.1 Situatie In 2007-2009 heeft gemeente “G” samen met waterschap “W” een meetproject uitgevoerd in de zuiveringskring “Z”. Deze zuiveringskring ligt volledig binnen de gemeente. De zuiveringskring bestaat uit acht dorpskernen met een grotendeels gemengde riolering. In de buitengebieden liggen ook gescheiden systemen en drukrioleringen. De gescheiden systemen bestaan vaak uit een enkele dwa-riolering; het hemelwater is direct aangesloten op het oppervlaktewaterstelsel of lokale infiltratievoorzieningen. Een groot deel van het transportsysteem werkt onder vrijverval. De meeste kernen zijn ook onder vrijverval aangesloten op het transportsysteem. Tijdens rwa maakt de riolering gebruik van de aanzienlijke berging in de transportleiding. In het gebied is veel toerisme. Recreatieterreinen vormen een groot deel van het gebied. De rioleringssituatie is in deze gebieden vaak onduidelijk. Het toerisme veroorzaakt een groot verschil in dwa tussen hoog- en laagseizoen. 2.1.2 Samenvatting meetproject Het doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in: • het functioneren van het riool- en transportstelsel; • de omvang van het aangesloten afvoerende oppervlak; • de hoeveelheid rioolvreemd water. De meetduur was één jaar. Hierdoor waren vijftien tot twintig grotere buien te bemeten en ontstond een beeld van de variatie door toerisme. De omvang van het meetnet vindt u in tabel 2.1. De globale kosten staan in tabellen 2.2 en 2.3. Type meting

Meetinterval

Bestaand

Nieuw

Totaal

• Neerslag

1 min

–

3

3

• Gecombineerde niveaumeting

1 min

–

9

9

Tabel 2.1 Aantal en soort meetpunten

rioolwaterstand overstort en slootpeil • Niveaumeting rioolwaterstand overstort

1 min

–

3

3

• Aanvullende niveaumetingen in vrijverval

1 min

–

2

2

1 min

–

1

1

1 min

9

–

9

1 min

9

–

9

1 min

1

–

1

transportriool • Aanvullende debietmeting in vrijverval transportriool • Debiet- en niveaumetingen bij gemalen waterschap en rwzi (uit bestaand systeem) • Debiet- en niveaumetingen bij gemeentelijke gemalen (uit bestaand systeem) • Metingen bij randvoorziening


Tabel 2.2 Globale investe-

Onderdeel

ringskosten (in euro’s, excl. btw)

Investeringskosten

Voorbereiding

40.800

Opstellen meetplan

28.600

Opstellen programma van eisen en begeleiden aanbesteding

12.100

Realisatie door leverancier

48.100

Totaal

Tabel 2.3 Jaarlijkse exploita-

Onderdeel

tiekosten

139.600

Exploitatiekosten

Onderhoud meetpunten door leverancier

(in euro’s, excl. btw)

Gegevens- en operationeel beheer, data-analyse, rapportage, evaluatie door adviesbureau Afronden en overdracht door adviesbureau Totaal

5.000 50.700 3.700 59.400

2.2 Planvorming 2.2.1 Aanleiding De OAS (optimalisatiestudie afvalwatersysteem) “Z” is gestart in 2006 met een scenariostudie naar het vrijverval transportstelsel dat het rioolwater afvoert naar de rwzi. De OAS was een gezamenlijk project van de gemeente en het waterschap. Adviesbureau “A” voerde de studie uit en bemerkte tijdens de studie dat er geen goed beeld was van de dwa, de benodigde pompcapaciteit en het afvoerende oppervlak. Het adviesbureau adviseerde de gemeente en het waterschap te gaan meten. 2.2.2 Voorbereiding Vóór het opstellen van het meetplan zijn verschillende voorbereidende stappen gezet (die ook in het meetplan staan): • Het adviesbureau heeft met de beschikbare gegevens een kaart van het gebied opgesteld en besproken met medewerkers van de gemeente en het waterschap. Hieruit zijn verschillende aanvullingen en wijzigingen gekomen, zoals: - toevoeging of juist verwijdering van overstorten; - correctie van de overstortafmetingen. • Gemeente en waterschap gebruikten verschillende coderingen voor de gemalen en de over storten. Er is een eenduidige codering afgesproken. Afhankelijk van de beheerder van het object is gekozen voor de code van de gemeente of het waterschap. • Het adviesbureau heeft het afvoerende oppervlak op basis van luchtfoto’s geïnventariseerd. Dit afvoerende oppervlak bleek groter dan oorspronkelijk aangenomen in de berekeningen. • Samen met de gemeente en het waterschap heeft het adviesbureau de overstorten bezocht. Naar sommige moesten ze daadwerkelijk op zoek. Vervolgens heeft het adviesbureau alle overstortputten en de gemaalkelders van de grotere gemalen ingemeten en hiervan een meetpuntenboek opgesteld. • Het adviesbureau heeft de capaciteit van alle waterschapsgemalen en de grootste gemeentelijke gemalen getoetst. Dit leverde afwijkingen op ten opzichte van de op papier vastgelegde capaciteit. • Het adviesbureau heeft de verpompte volumes per dag geanalyseerd. Hieruit kwam als voorlopig resultaat dat de gemalen na regenbuien gedurende langere tijd meer water verpompen dan verwacht. • Het waterschap heeft een eenvoudige test uitgevoerd met blokjes op de overstorten om vast te stellen wanneer welke overstorten hadden gewerkt. • Mede om de meetgegevens van het gemeentelijke gemalenbeheersysteem te kunnen exporteren, heeft de leverancier van de gemeente dit systeem aangepast. Deze aanpassing leidde tot grote



problemen. Gedurende de eerste vier maanden van het meetproject was geen contact meer mogelijk tussen de gemalen en de hoofdpost. Vrijwel alle meetgegevens in die periode zijn verloren gegaan. De voorbereiding was al met al vrij uitgebreid en intensief. Toch bleek later in het project dat

Leerpunt: Een voorbereiding

meerdere overstorten over het hoofd waren gezien. Verder bleken nog een vuilstortplaats en enkele

is niet snel té uitgebreid of té grondig. Besteed ruime

grote drukrioolstelsels op het afvalwatersysteem aangesloten die niet waren vastgelegd. Ook het

aandacht aan het afbakenen

rioolmodel was niet compleet.

en in kaart brengen van het onderzoeksgebied.

2.2.3 Meetplan Begin 2007 heeft het adviesbureau een meetplan opgesteld. In tabel 2.4 ziet u de onderdelen van het meetplan, conform de Leidraadmodule Meetplan C2310.

Tabel 2.4 Onderdelen van het

Onderdeel

In meetplan?

• Inventarisatie, basisgegevens

ja, maar bevatte wel fouten

• Strategie: meetdoelen en globale meetopzet

ja

• Beschrijving meetlocaties: praktische toets,

geen toets bestaande apparatuur beschreven in

toets bestaande apparatuur, meetpuntenboek

meetplan, is wel uitgevoerd

• Te maken keuzes voor meetapparatuur en telemetrie

ja

• Gegevensbeheer, validatie, analyse

ja

• Projectorganisatie meetproject tijdens realisatie,

nee (“hierover worden nadere afspraken gemaakt”)

meetplan

operationele fase en afronding • Kostenraming + dekking alle fasen meetproject nee, alleen investeringskosten meetpunten

2.3 Realisatie 2.3.1 Aanbesteding Na afronding van het meetplan heeft het adviesbureau een programma van eisen voor de nieuw

Leerpunt: De regels over

aan te leggen meetpunten opgesteld. Het doel was zo veel mogelijk verantwoordelijkheid voor

aansprakelijkheid moeten duidelijk in het aanbeste-

de kwaliteit van de metingen bij de leverancier neer te leggen. Daarom is ervoor gekozen om niet de

dingsdocument staan.

meetapparatuur, maar de meetdata te kopen. In de loop van het meetproject kwamen ook nadelen van deze keuze naar voren. Bij een beschadiging van een meetopstelling door derden was de aansprakelijkheid niet duidelijk. De leverancier wilde de kosten voor vervanging niet op zich nemen. Kwaliteit meetgegevens Omdat drie partijen (gemeente, waterschap en adviesbureau) betrokken waren, was levering van de meetgegevens via internet een logische keus. De afrekening was op basis van geleverde betrouwbare meetgegevens. Bij een meetefficiëntie van minder dan 90% moest de leverancier kosteloos langer doormeten. De kwaliteit van de meetgegevens was ter beoordeling van de opdrachtgever. Gunningsadvies De aanbesteding was onderhands met uitnodiging van drie partijen. In de gunningscriteria woog de kwaliteit van het plan van aanpak het zwaarst. Twee van de drie uitgenodigde partijen reageerden door een offerte in te dienen. Deze offertes waren vergelijkbaar. Beide aanbiedingen bevatten


Het volledige document is beschikbaar voor begunstigers. Dit document is volledig beschikbaar voor begunstigers van Stichting RIONED. Als uw organisatie begunstiger is, kunt u inloggen via http://www.riool.net/login. Vervolgens kunt u dit document volledig bekijken door hier te klikken. Meer informatie over het begunstigerschap van Stichting RIONED kunt u vinden op http://www.riool.net/-/info-over-begunstigerschap.

Module C2305 Voorbeelden van meetprojecten. Inhoud

Recommend Documents