MKI score van wegen aanleg en onderhoud

MKI score van wegen aanleg en onderhoud Inleiding Duurzaam gebruik van materialen & grondstoffen is onder te verdelen in twee hoofdonderwerpen: 

Keuze voor materialen & grondstoffen. Hierbij spelen aspecten een rol die raken aan de winning van de grondstoffen (waar en hoe worden grondstoffen gewonnen?) de productiemethoden (energieverbruik hierbij, klimaateffecten daarvan), hergebruikspercentages etc. De standaard methode voor bepaling van de duurzaamheid is het opstellen van een LCA. Het SBK verzamelt deze gegevens van veel in de GWW toegepaste materialen & grondstoffen: https://www.milieudatabase.nl/viewGWW/



Duurzame aanleg. Hierbij komen aspecten kijken als transportafstand (van hoe ver moeten materialen & grondstoffen worden aangevoerd en kan de aanvoer worden beperkt door zoveel mogelijk materialen & grondstoffen lokaal her te gebruiken.

Beide aspecten worden samengenomen in DuboCalc en komen bij een DuboCalc berekening tot uitdrukking in een MKI-score. Hoe lager deze score is des te duurzamer is de toepassing van de gekozen materialen & grondstoffen. Echter niet alle materialen & grondstoffen zijn in DuboCalc beschikbaar. De milieudatabase moet hiervoor de komende jaren aangevuld gaan worden. De MKI-score van een werk wordt vooral bepaald door de bulk materialen & grondstoffen, zie hiervoor de bevindingen van enkele DuboCalc berekeningen voor wegen projecten, verderop in deze notitie. Het betreft: 

De grondstoffen, zand, grind, steenslag e.d. voor de fundering. Hier is het met name de transportafstand die telt. Het gebruik van (secundaire) grondstoffen uit de directe omgeving en het sluiten van de grondbalans zijn gunstige maatregelen;



De materialen asfalt of beton of straatelementen voor de verharding. Hierbij is met name de productiewijze (gebruik grondstoffen, materiaalhergebruik, energieverbruik, transport naar distributiecentra in Nederland) van belang. Dit vraagt een integrale gestandaardiseerde LCA benadering om het materiaal als duurzaam te kunnen kwalificeren en materiale ook goed te kunnen vergelijken.

De focus mag dus op de MKI-score van de toegepaste bulk materialen voor een werk komen te liggen. De aannemer is wellicht niet meer vrij om het ontwerp te optimaliseren, maar hij kan nog altijd kiezen waar de materialen & grondstoffen vandaan moeten komen. Dit betekent dat een meer duurzaam ontwerp & uitvoering kan sturen op: 

Het minimaliseren van transportafstanden van (secundaire) grondstoffen;



Het streven naar de toepassing van duurzaam gekwalificeerde materialen & grondstoffen.



Hergebruik van (vrijkomende) materialen & grondstoffen.

DuboCalc berekeningen voor wegen aanleg en onderhoud projecten Ter illustratie van de mogelijkheden voor Duurzaam Inkopen is met DuboCalc (versie 2.2) voor een drietal wegenprojecten de MKI score berekend. MKI staat voor Milieu Kosten Indicator. Het getal dat wordt berekend geeft de milieukosten (€’s) voor een project weer. Dit zijn de kosten die zouden moeten worden gemaakt als alle negatieve milieueffecten voor aanleg en onderhoud van het project moeten worden gecompenseerd met daarvoor gangbare maatregelen. De negatieve milieueffecten van materialen en grondstoffen en het verwerken hiervan in aanleg- en onderhoudswerken worden op een standaard wijze berekend middels een genormeerde LCA (Levenscyclus analyse). Deze gegevens worden beheerd door de Stichting Bouw Kwaliteit in een database waarmee DuboCalc de berekeningen kan maken. Dit impliceert ook dat DuboCalc alleen kan rekenen met materialen en grondstoffen die in de database zijn opgenomen. Zie voor meer informatie hierover: https://www.milieudatabase.nl/viewGWW/ De resultaten van de berekeningen worden gepresenteerd in enkele tabellen en grafieken. Het onderschrift geeft hierbij een verklaring voor interpretatie. In het onderstaande wordt een globale beschouwing gegeven, ter illustratie van het inzicht dat met DuboCalc berekeningen kan worden verkregen. De resultaten zijn niet zondermeer vertaalbaar naar soortgelijke projecten. Daarom worden veel berekeningsdetails hier weggelaten. De berekeningen betreffen: 

Aanleg van de Burgemeester Schneiderssingel in Almelo;



Rijbaanverdubbeling van de N207 tussen A44 en Lisse/Hillegom;



Onderhoudswerk van de N252.

Aanleg van de Burgemeester Schneiderssingel in Almelo Het betreft een aanlegproject voor een singel bestaande uit een nieuwe asfaltweg met fietspaden en riolering. De aanneemsom bedraagt ca.€ 250.000. De MKI is berekend op € 38.095. De CO2 emissie is berekend op 345.000 eq. Dit is een aandeel van € 17.250 (bijna 50%) op de MKI-score. Opmerking: CO2 emissie wordt in DuboCalc gemonitariseerd met een bedrag van € 0,05 per kg-eq. Dit zijn de kosten voor het opwekken van duurzame energie met een vergelijkbare besparing. Op soortgelijke wijze worden ook andere milieueffecten gemonitariseerd, zodat een MKI-score kan worden berekend.

Figuur 1. MKI-score voor de aanleg van de Burgemeester Schneiderssingel in Almelo.

Deze tabel laat zien wat de besparingsmogelijkheden zijn voor dit project, zoals dat met DuboCalc kan worden berekend. De grootste effecten worden duidelijk bereikt door in te grijpen op de grootste aandelen in de MKI-score, zijnde het grondwerk en de verharding, zie figuur 1. Maatregelen die hierop doelen scoren het meest effect, zie de tabel. Voor grondwerk is het verminderen van de transportafstand het meest belangrijke effect. Deze is default 75 km in DuboCalc. Door deze terug te brengen wordt een groot effect op MKI behaald, zie de tabel. Dit geeft ook aan waarom een gesloten grondbalans zo belangrijk is. Voor de verharding blijkt meer recycling en lage temperatuur asfalt toepassen een goede MKI-score reductie te bewerkstelligen volgens de tabel. Over het algemeen blijkt recycling van materialen een goede optie.

Rijbaanverdubbeling van de N207 tussen A44 en Lisse/Hillegom Dit betreft de rijbaanverdubbeling van de N207 tussen A44 en Lisse/Hillegom. De aanneemsom bedraagt ca. € 14,5 mln. De MKI is berekend op € 2,6 mln. De weg wordt aangepast van 2 naar 2*2 rijstroken. Het betreft een asfaltweg. De weg wordt verlicht middels lichtmasten met lampen van 50 tot 150 W. Het energieverbruik is becijferd op dagelijks 10 uur branden = 120.000 kWh/j voor 7 km weglengte. Dit geeft een MKI scoreaandeel van 12% en is dus significant. Middels DuboCalc zijn maatregelen benoemd die de MKI score kunnen reduceren met 45%. De belangrijkste maatregelen betreffen het beperken van transportafstanden, het gebruik van secundaire grondstoffen (baggerspecie in dit project), lage temperatuur asfalt toepassen en besparing op- de verlichting (LED of dimmen/bewust schakelen).

Figuur 2 Rijbaanverdubbeling van de N207 tussen A44 en Lisse/Hillegom

Onderhoudswerk van de N252 Dit project betreft het onderhoudswerk van de N252, bestaande uit het opnieuw asfalteren van de weg en een kleine lengte fietspad (frezen en een nieuwe toplaag aanbrengen), alsmede het leggen van een ongewapend betonnen fietspad. De aanneemsom bedroeg ca. € 850.000. De MKI is berekend op € 250.000. De MKI wordt vooral bepaald door de materialen asfalt voor de hoofdrijbaan en beton voor het langere fietspad. De hoofdrijbaan telt harder omdat deze breder is (7,5 m versus 2,5 m voor het fietspad) en ook langer is, waardoor er meer tonnen materiaal in verwerkt moet worden. Het betonnen fietspad scoort niet ongunstig in het totale project, maar de MKI-score kan lager zijn als voor lage temperatuur of koud asfalt zou worden gekozen.

Figuur 3

Onderhoudswerk van de N252