Ministerie van Financiën t.a.v. Minister J. Dijsselbloem Postbus 20201 2500 EE Den Haag
Datum
Pagina
31 juli 2014
1/5
Geachte heer Dijsselbloem, Vereniging Eigen Huis dringt er bij het Kabinet op aan om snel stappen te zetten om de concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt te vergroten. De 1 totale particuliere hypotheekschuld bedraagt ongeveer 630 miljard euro . Iedere tiende procent die teveel wordt betaald aan hypotheekrente als gevolg van een gebrekkige concurrentie heeft een enorm effect op de financieringsmogelijkheden van huizenkopers en –bezitters, op het bedrag waarvoor een beroep wordt gedaan op de hypotheekrenteaftrek, op de bestedingen van huishoudens en uiteindelijk ook op de economie als geheel. Daarnaast is een zo laag mogelijke hypotheekrente in deze tijd van groot belang voor de vele eigenwoningbezitters die in de financiële problemen zijn gekomen als gevolg van werkloosheid en echtscheiding. In het rapport ‘Barrières voor toetreding tot de Nederlandse bancaire retailsector’ dat op 12 juni jl. is verschenen, concludeert de ACM dat de toegenomen winstmarge in de hypotheekrentetarieven mede te verklaren is door een gebrek aan concurrentie. De ACM concludeerde dit al eerder in het rapport ‘sectorstudie hypotheekmarkt’ in 2011 en ook ‘concurrentie op de hypotheekmarkt’ in 2013. Naast een gebrek aan (dreiging van) toetreding tot de hypotheekmarkt worden ook capaciteitsrestricties die voor hypotheekaanbieders gelden als oorzaak genoemd voor de gebrekkige concurrentie.
1
DNB http://www.statistics.dnb.nl/huishoudens/index.jsp
Datum
Pagina
31 juli 2014
2/5
Potentiële toetreders tot de Nederlandse hypotheekmarkt geven aan dat onzekerheid over toekomstige wet- en regelgeving een belangrijke barrière is om de Nederlandse hypotheekmarkt te betreden. Dit betreft zaken als de toekomst van de hypotheekrenteaftrek, de Loan to value (LTV) en de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Vereniging Eigen Huis steunt van harte de aanbeveling van de ACM om onzekerheden rond wet- en regelgeving zoveel mogelijk weg te nemen voor potentiële toetreders. Naast het wegnemen van onzekerheid doet de ACM ook ten aanzien van andere aspecten concrete aanbevelingen. Volgens potentiële toetreders is het in Nederland moeilijker om een bankvergunning te verkrijgen dan in andere landen en ook zijn de (compliance)kosten hoger. Volgens het ACM-rapport onderscheiden marktpartijen in het vergunningstraject drie specifieke aspecten die zij als significante barrière ervaren: • • •
de duur van het vergunningstraject; de onzekerheid over de vergunningseisen en dus de uitkomst van het vergunningstraject; de afhoudende instelling van DNB.
In het Verenigd Koninkrijk is volgens het ACM-rapport het vergunningstelsel geëvalueerd naar aanleiding van vergelijkbare klachten. Deze evaluatie heeft geleid tot verbeteringen. Daarnaast concludeert de ACM in zijn rapport dat de huidige prudentiële weten regelgeving en het toezicht daarop onevenredig zwaar zijn voor kleine banken die bij faillissement minder een bedreiging vormen voor het systeem en de reële economie dan de grote systeembanken. De prudentiële wet- en regelgeving en het toezicht daarop leveren voor hen daardoor een onnodig kostennadeel op. Voor zover toetreders niet systeemrelevant zijn, vermindert dit de prikkel om toe te treden tot de Nederlandse bancaire sector. Als gevolg van deze barrières wordt toetreding tot de Nederlandse hypotheekmarkt minder aantrekkelijk. Vereniging Eigen Huis vindt dat dergelijke barrières op korte termijn nader onderzocht moeten worden en zo mogelijk moeten worden weggenomen. Inzichten vanuit bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk kunnen hierbij behulpzaam zijn.
Datum
Pagina
31 juli 2014
3/5
Verder stijgende rentemarges De hoge concentratiegraad onder aanbieders op de Nederlandse hypotheekmarkt wordt in stand gehouden door de toetredingsbarrières, met als gevolg dat er ‘overwinsten’ mogelijk zijn op Nederlandse hypotheken. De hypotheekrente is daardoor hoger dan zij onder normale marktomstandigheden zou zijn en ook hoger dan in de ons omringende landen. Vereniging Eigen Huis berekent iedere maand in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam de extra winstmarge die daardoor wordt geïncasseerd door de banken. Dit is de extra winst naast de gebruikelijke winstmarge van banken en andere hypotheekaanbieders, zoals die voor het intreden van de crisis in 2008 gold. In mei van dit jaar bedroeg de gemiddelde overwinst op hypotheken 2 0,81%punt . Dit is meer dan een verdubbeling ten opzichte van oktober 2013. Voor de populaire 10-jaars vaste rente gold in mei zelfs een overwinst van 1,05%punt. Kopers en eigenaar/bewoners betalen bij het respectievelijk afsluiten en herzien van een hypotheek van 200.000 euro op deze manier bruto 175 euro per maand meer dan nodig. In de bijlage is de ontwikkeling van de extra winstmarge weergegeven sinds mei 2009. Na een periode van dalende marges sinds januari 2013, neemt de overwinst de laatste maanden weer snel toe. Deze toename kan te maken hebben met het feit dat de grote banken hebben aangekondigd dat zij hun marktaandeel op de hypotheekmarkt niet te willen vergroten. Vereniging Eigen Huis roept het Kabinet op om alles te doen wat mogelijk is om de geconstateerde barrières in de toetreding tot de Nederlandse hypotheekmarkt te slechten. Het gaat dan met name om de volgende punten: • • •
2
onzekerheid over toekomstig beleid zo veel mogelijk weg te nemen; het vergunningstraject voor bancaire toetreders te verbeteren en daarin mogelijkheden te bieden om te differentiëren; in prudentiële wet- en regelgeving en toezicht onderscheid maken naar risico’s die een toetredende bank meebrengt voor het financiële stelsel.
Vereniging Eigen Huis, http://www.eigenhuis.nl/tools/rentebarometer/
Datum
Pagina
31 juli 2014
4/5
Wij vinden het noodzakelijk dat hiermee spoedige voortgang wordt gemaakt. Voor buitenlandse aanbieders moet het eenvoudiger worden om de Nederlandse hypotheekmarkt te betreden. De samenleving zal hier in veel opzichten van profiteren. Graag zijn wij bereid om een nadere toelichting te geven.
Met vriendelijke groet, Vereniging Eigen Huis
Nico Stolwijk Manager Strategie & Belangenbehartiging
Een kopie van deze brief is verstuurd naar: • Vaste commissie van Financiën • Ministerie van Wonen & Rijksdienst – Minister S. Blok • Algemene commissie voor Wonen & Rijksdienst • Autoriteit Consument en Markt (ACM) • De Nederlandse Bank (DNB)
Datum
Pagina
31 juli 2014
5/5
Bijlage: ontwikkeling overwinst op hypotheken Meer informatie over de rentemarges is te vinden op http://www.eigenhuis.nl/tools/rentebarometer/
Gewogen gemiddelde marge t.o.v. pre-crisis (procentpunt) 1,50 1,00 0,50
-0,50
May-09 Jul-09 Sep-09 Nov-09 Jan-10 Mar-10 May-10 Jul-10 Sep-10 Nov-10 Jan-11 Mar-11 May-11 Jul-11 Sep-11 Nov-11 Jan-12 Mar-12 May-12 Jul-12 Sep-12 Nov-12 Jan-13 Mar-13 May-13 Jul-13 Sep-13 Nov-13 Jan-14 Mar-14 May-14
0,00
-1,00 Gewogen gemiddelde marge t.o.v. pre-crisis (procentpunt)
