Minder zorgleerlingen door leerlingen met ASS? De Bijsluiter en de SchoolBijsluiter

Minder zorgleerlingen door leerlingen met ASS? De Bijsluiter en de SchoolBijsluiter Drs. Leo van ‘t Spijker De Goudse Waarden, Gouda

Mariska Jansen MSc CSO De Zonnehoek, Radboud Universiteit

5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

Programma • Leerlingen met ASS →Moeilijke onderwijssituaties • Bijsluiter • Promotieonderzoek over werking Bijsluiter

• Praktijkonderzoek over gedrag van docenten die werken met Bijsluiter • Praktijk in de school: film over Bijsluiter 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

Moelijke onderwijssituaties • Elke leerling met ASS is anders, heeft een andere aanpak nodig • Moeilijke onderwijssituaties • Wat werkt voor deze leerling? • Concrete handelingsadviezen  minder handelingsverlegenheid docenten • Bijsluiter en SchoolBijsluiter 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

• Gedrags Functie Analyse (GFA) • Individueel pedagogisch handelingsplan • Oudertraining en begeleiding • Multidisciplinaire aanpak

3-5% Enkele leerlingen (hoog risico) Individuele interventies

7-10% Sommige leerlingen (risicoleerlingen) Interventies in de klas, in kleine groepen

• Intensieve training sociale vaardigheden • Individuele pedagogische begeleiding • Preventieve groepstraining voor ouders • Individuele didactische begeleiding

85-90% Alle leerlingen schoolbrede aanpak


• Trainen sociale vaardigheden • Positieve, proactieve benadering • Onderwijzen van gewenst gedrag • Actief toezicht houden • Positieve beloningssystemen • Consequente, duidelijke sancties • Gedragsaanpak op basis van geregistreerde gegevens

Bijsluiter en SchoolBijsluiter in het continuum Bijsluiter

SchoolBijsluiter


De Bijsluiter, een rode interventie • Voor de individuele leerling • Effectieve interventies, gebaseerd op de praktische ervaring • Te gebruiken in de hele schoolcarrière van de leerling (soms veel, soms juist helemaal niet) • Flexibel


Voorbeeld:


Vijf pijlers (SW)PBS 1. 2. 3. 4. 5.

Schoolbrede aanpak vanuit gedeelde waarden Gericht op preventie. Positieve insteek; versterken van gedrag aan de hand van heldere, eenduidige verwachtingen ten aanzien van gedrag. Planmatige aanpak op basis van data. Partnerschap met ouders en samenwerking met de keten.


Het maken van de Bijsluiter • Wat is het traject? • Verschillende pijlers SWPBS



• • • •

Moeilijke onderwijssituaties Data verzamelen Wat werkt voor de leerling? De Bijsluiter maken en invoeren • Dataverzameling en evaluatie


De SchoolBijsluiter • Sommige handelingsadviezen zijn goed voor alle leerlingen • Deze interventies bij elkaar: De Schoolbijsluiter  groene interventie


Voorbeeld Schoolbijsluiter De docent: 

maakt met elke leerling contact voor of tijdens de les



zorgt voor een duidelijk start van de les (bijvoorbeeld m.b.v. aftellen)



zet aan het begin van de les de lesindeling op het bord en licht die toe. Daarna start de docent pas met lesgeven.



gaat bij een samenwerkingsopdracht bij ieder groepje langs en doorloopt samen met de leerlingen de volgende stappen: - Wat moeten we doen? - Wie gaat wat doen? - Hoe gaan we dit doen?



maakt al de proefwerken met het lettertype Arial 12, regelafstand tenminste 16 pt



zet het huiswerk minimaal 5 minuten voor het einde van de les op het bord en laat het daar staan


Pilotstudie 2006/2007 • Leerlingen met ASS in het VO  moeite met werken aan ‘open opdrachten’. – Welke begeleiding nodig? – Ontstaan ‘Bijsluiter’. – Evaluatie  ‘Schoolbijsluiter. – Gevolgen werken met (School)Bijsluiter???


Onderzoek Effectiever onderwijs dankzij leerlingen met ASS? • (School)Bijsluiter invloed op schoolsucces en welbevinden van leerlingen? – Rapportcijfers, (school)beleving, verzuim en verwijdering uit de klas.

• (School)Bijsluiter invloed op handelingsperspectief van leraren? – Ervaring ernstmaat autisme bij ll. met ASS, perspectief op zorgleerlingen, verzuim leraren, effectiviteitbeleving van individuele leraren op handelen. 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

Methode: participanten – 12 leerlingen met ASS • Ouders/mentoren/klasgenoten/leraren, etc.

– Vijf verschillende scholen • VMBO (basis, kader, theoretisch) VMBO-T/HAVO, HAVO en HAVO/VWO

– Team van docenten: • Leraren Betrokken Bij Bijsluiter (BBB) en Overige Leraren.


Methode: Instrumenten (1) – Vragenlijsten ‘Beeld van Zorgleerlingen in het VO’ (Wichers-Bots, Hendriks, Blonk, Verhoeven & van der Gaag, 2011). • Vragenlijst Zorgleerling mentor/docenten


Methode: Instrumenten (2) – Vragenlijsten speciaal ‘ontwikkeld’ voor huidig onderzoek. • • • • •

Collective Self Efficacy Scale, CSES Teacher Self Efficacy Scale, TSES Inschatting leerling met ASS t.o.v. andere leerlingen Parents Self Efficacy Scale, PSES Vragenlijst Tevredenheid en Optimisme


Methode: Instrumenten (3) – Reeds bestaande vragenlijsten • BelevingsVragenlijst Scholieren, BVS • Social Responsiveness Scale, SRS (Roeyers & Thys, 2007)

– Dataverzameling over leerlingen met ASS, klasgenoten en team van docenten. • Rapportcijfers, verzuimgegevens, verwijdering uit de klas. 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

Procedure en Dataverzameling • Meetmoment Tijdstip 1 (T1) • Geprotocolleerd invoeren (School)Bijsluiter. – Werkbijeenkomsten – concept Bijsluiter – definitieve Bijsluiter – verspreiding Bijsluiter evaluatie + vaststelling SchoolBijsluiter.

• Meetmoment Tijdstip 2 (T2) 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

Resultaten Schoolsucces leerlingen – Rapportcijfers • Significante achteruitgang in cijfers van T1 naar T2 – ASS: 7.0 / 6.8 en Overig: 7.1 en 6.9

– Verzuim/Verwijdering uit de klas • Geen sig. verschillen tussen T1 en T2 • Geen verwijdering bij leerlingen met ASS.


Resultaten Welbevinden leerlingen • Leerlingen (ASS en Overig) zijn op onderdelen ‘School’ en ‘Klasgenoten en Vrienden’ tijdens T2 minder tevreden dan op T1. • Leerlingen met ASS scoren op onderdelen ‘Klasgenoten en Vrienden’ en ‘Geld’ sign. Lager dan hun klasgenoten.


Resultaten Handelingsperspectief leraren • Ervaring ernstmaat autisme – Ruim 2/3e docenten ervaart afname problemen.

Perspectief op zorgleerlingen - 80% van ASS leerlingen op T1 en T2 ‘zorgleerling’ (mentor) - Leraren BBB geen verschil T1 en T2 m.b.t. ‘zorgleerlingen’. - Overige Leraren typeren op T2 sign. meer leerlingen als zorgleerling dan op T1.


Resultaten Handelingsperspectief leraren • Inschatting lln. ASS t.o.v. Overige leerlingen – Verschillen op alle gebieden werkhouding m.u.v. motivatie en nauwkeurigheid. – Leerlingen met ASS op T2 zelfstandiger dan op T1.


Resultaten Effectiviteitbeleving Leraren – Leraren scoren over algemeen hoog op CSES/TSES – Geen verschillen T1 en T2


Resultaten Handelingsperspectief ouders • Ouders scoren hoog op tevredenheid en optimisme en eigen handelen. • Geen verschil handelingsperspectief T1 / T2.


Conclusie/Discussie • Gestelde resultaten resultaat van werken met de (School)Bijsluiter??? – Gevonden resultaten voorzichtig interpreteren… – Gebruikmaking van controlescholen.


Conclusie/Discussie (2) • Achteruitgang rapportcijfers • Verzuim/verwijdering positieve gegevens • Welbevinden leerlingen ASS en Overige leerlingen algemeen niet sign. verschillend. • Minder ‘ervaren’ problemen m.b.t. autisme. • Perspectief op zorgleerlingen verandert positief (mentor) • Leraren en ouders positief over effectiviteit van handelen. 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

Educatief handelen van docenten • Voor en na de introductie van de Bijsluiter • Lesobservaties, interviews, vragenlijsten (TSES, CSES)


Resultaten • • • • •

Klassikaal– Individueel Corrigerende interventies Gedrag – Focus op leren Selfefficacy en teamefficacy Onderwijs op maat


Klassikaal vs. Individueel

Voor

Na 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle


Gedrag – Focus op leren


Selfefficacy en Teamefficacy TSES (gemiddeld)

CSES (gemiddeld)

06

06

05

05

04

04 meting 1

03

meting 2 02

03

meting 1 meting 2

02

01

01

00 1

2

3

4

5

gem.

00 1

2


3

4

5

gem.

Interviews: Onderwijs op maat Voor de Bijsluiter

Na 5 maanden

• Verscheidenheid

• Ieder kan binnen de klas op zijn of haar eigen niveau voor eigen ontwikkeling werken.

• Differentiëren bijna niet mogelijk • Een leerling helpen die niet in het stramien past

• Voor elke leerling iets uitdagends bieden.


Praktijk in de school • En hoe werkt dit nu praktisch? • Interview met: – Schooldirecteur en afdelingsleider – Docenten – Leerling met ASS – Ouder

Film met interview 5e Nationale conferentie SWPBS, 15 november 2013, Zwolle

• Vragen? • Suggesties? [email protected] [email protected]


Minder zorgleerlingen door leerlingen met ASS? De Bijsluiter en de SchoolBijsluiter

Recommend Documents