110
augustus 2013 E H & I
M ADE IN HOLL AND
Meubels van Arco
Meubelproducent Arco bestaat dit jaar 108 jaar. Nog altijd staat het houtbewerkersambacht er centraal. Net als verrassend ontwerp, onder andere van de directeur zelf. Reden genoeg om in de EH&I-serie Made in Holland in te zoomen op dit familiebedrijf uit de Achterhoek. P r o d u c t i e R o b J a n s e n | F o t o g r a f i e J a m e s S to k e s | T e k s t J e r o e n J u n t e
De fabriek telt twaalf hallen. Hier wordt het hout geschaafd, geschuurd en verzaagd – computergestuurd en tot op de millimeter nauwkeurig. Linkerpagina de spuiterij.
r e p o r ta g e
E H & I augustus 2013 113
-‘Steeds vaker laten we juist wel de jaarringen en kleurverschillen zien’
links De Slim Table oogt zwaar, maar door de toepassing van een dunne fineerlaag op een rank metalen frame is de tafel lichtgewicht. rechts voor een lichter gewicht worden ronde gaten in de platen geboord. linkerpagina Het fineer wordt zorgvuldig geselecteerd op kleur en houtnerf.
A
rco is niet de grootste meubelproducent in Nederland. Maar het zou zomaar de oudste kunnen zijn. En dat niet alleen, het is ook een familiebedrijf – sinds 1905 zelfs – al is er in de afgelopen eeuw veel veranderd. Waarmee Arco zich nog het meest onderscheidt, is de eigenzinnige collectie. Die is on-Nederlands strak en geraffineerd. Natuurlijke materialen in zachte, aardse kleuren en uitgebeende vormen, dat is Arco ten voeten uit. Ook bijzonder: de productie van de tafels en stoelen vindt nog steeds plaats in een eigen fabriek in de Achterhoek, achter NS-station Winterswijk om precies te zijn. Kortom, Arco is een uniek meubelmerk. Met de huidige artdirector Jorre van Ast (1980) staat de vierde generatie aan het roer. Onder zijn leiding maken de minimalistische, bijna streng-calvinistische meubels langzaam plaats voor meer speelse ontwerpen als een houten bankje in de vorm van de archetypische Ark van Noach. Dit ontwerp van Bertjan Pot is heel toepasselijk Arc gedoopt. Of een tafel met de poten die ogen als reusachtige potloden, een ontwerp van Jorre van Ast zelf. Aan het uiteinde zit dik schroefdraad waardoor de poten letterlijk in het blad kunnen worden gedraaid. Deze tafel is eenvoudig te demonteren en te verplaatsen en heet daarom Nomad. En de Pivot van Shay Alkalay, is dit nou een
muurtafel, een kast of een tafelkastje? Het opbergmeubel, waarvan de lades volgens een ingenieus klapsysteem openvouwen, werd in 2008 onderscheiden met een Dutch Design Award voor Beste Product.
Natuurlijke materialen
Onveranderd blijft de toepassing van natuurlijke materialen, zoals staal, textiel en vooral veel hout. Het hout komt aan de achterkant de fabriek binnen en verlaat het pand aan de voorkant als hoogwaardig meubel. ‘De metalen delen worden kant-enklaar aangeleverd. Het stofferen gebeurt hier verderop, bij Settle, een fabriek van mijn neef Jurgen van Ast. Ooit was ook deze stoffeerderij onderdeel van Arco,’ verduidelijkt Jorre van Ast. In de fabriekshallen hangt een zware houtgeur. Stapels Amerikaans notenhout, essen en Europees eiken liggen in de opslag. ‘Elke plank wordt door een medewerker beoordeeld om spanning oftewel kromtrekken te voorkomen. Noesten worden eruit gezaagd of naar de onderkant gedraaid, al laten we steeds vaker juist wel de jaarringen en kleurverschillen zien.’ In de hallen wordt het hout geschaafd, geschuurd en verzaagd – computergestuurd en tot op de millimeter nauwkeurig. ‘We zijn ongelooflijke mierenneukers, maar dat is de enige manier om constante kwaliteit te waarborgen.’ Het is honderd jaar ervaring in houtbewerking waarmee Arco zich onderscheidt.
De Slim Table bijvoorbeeld is een technologisch hoogstaand meubel. De lange tafel lijkt gemaakt van flinterdun hout. Zo dun zelfs, dat deze tafel onder zijn eigen gewicht zou bezwijken. Dus zit onder de dunne laag houtfineer een metalen frame. ‘Daarbij ontwerpen en produceren we onze meubels zo dat we ze als flatpack kunnen versturen, wat duurzaam is en efficiënt.’ Een nieuw, zelfontwikkeld procedé is het semimassief: een dunne laag massief hout, bijvoorbeeld eiken, dat op minder hoogwaardig hout als populier wordt gelijmd. ‘Resultaat is een samengesteld blad met de eigenschappen van massief hout. Als meubelmerk met een eigen fabriek kunnen we het ontwerpproces, de ontwikkeling en de productie optimaal afstemmen. Dat opent de weg naar innovatie.’ Aarzelend maakte Van Ast in 2007 de keuze om in de voetsporen te treden van zijn vader Wim van Ast, kleinzoon van de oprichter. Hij was toen net afgestudeerd aan het Royal College of Art in Londen en zijn serie keukenproducten was al in productie genomen bij Royal VKB. Zijn ontwerp Clampology – multifunctionele klemmen die inzetbaar zijn als boekensteun of haakje – was zelfs aangekocht door het MoMa in New York. En Winterswijk is nu eenmaal geen Londen. Hij had het helemaal voor elkaar, maar Van Ast besefte ook dat het leiden van een bedrijf waar nog écht wordt geproduceerd een buitenkans is. »
Artdirector Jorre van Ast is de vierde generatie die aan het roer staat bij familiebedrijf Arco.
R EPO R TAGE
E H & I augustus 2013 115
Om de poten aan het blad van De Slim Table te bevestigen, is een nieuwe constructie uitgedacht.
Iconen van Arco
Base Deze robuuste tafel van Arco is een ontwerp van directeur Jorre van Ast zelf. Het eerste product uit de Lokaal Hout-collectie van Arco met meubels van hout uit de omgeving.
Frame Een klassieker binnen de Arcocollectie. Deze stoel van Burkhard Vogtherr is er inmiddels ook met een rond buisframe, de Frame-R.
Pivot In 2008 ontworpen door de Israëlische Shay Alkalay. Een onderscheidend kastje dat met een extra blad kan worden uitgebouwd tot bureau of, met spiegel, tot make-uptafel.
Sketch Nog een Arco-klassieker: kuipstoel Sketch, van Burkhard Vogtherr en Jonathan Prestwich. Met afgeronde zitting voor extra zitcomfort.
‘We zijn ongelooflijke mierenneukers. De enige manier om kwaliteit te waarborgen’
Slim Het lijkt onmogelijk, maar door de constructie van staal en de honingraatstructuur onder het slanke tafelblad staat de Slim-tafel van Bertjan Pot stevig overeind.
116
R EPO R TAGE
augustus 2013 E H & I
Links lichtgewicht stoel Buzz van ontwerper Bertjan Pot is de nieuwe aanwinst in de collectie. rechts Jorre van Ast werpt een kritische blik op de nieuwe marketingcampagne. rechterpagina de Slim Table van Bertjan Pot is onderscheiden met de Dutch Design Award en de IF Gold Award.
Historie 1905 Wouter van Ast start NV Van Ast Lijstenfabriek & Glashandel 1927 De houtfabriek verhuist naar de huidige locatie in Winterswijk 1942 Arend Cornelis van Ast, zoon van de oprichter, wordt directeur en verandert de naam in Arco Meubelfabriek BV 1947 De productie wordt uitgebreid met kleinmeubels als kapstokken en krantenbakken 1967 kleinzoon Willem van Ast treedt toe tot het bedrijf 1975 De stap van ‘klassiek’ naar ‘modern’ wordt gemaakt door Willem van Ast 2005 Lancering van Arco 12, een project ter ere van het honderdjarige bestaan waarbij twaalf ontwerpers hun visie geven op de collectie met een expositie in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem 2008 Jorre van Ast, achterkleinzoon van de oprichter, treedt toe tot het bedrijf 2009 De Nomad wordt in productie genomen: het is het eerste ontwerp in de collectie van Jorre van Ast 2009 Arco wint de Woonbeurs Pin 2010 De Nomad wordt onderscheiden met de Innovation Award op de meubelbeurs IMM in Keulen 2010 Willem Van Ast treedt terug, zijn zoon Jorre van Ast wordt directeur
‘Hoeveel ontwerpers krijgen de kans om zo dicht op het productieproces te zitten?’ Sinds een jaar wordt de boekhouding, de interne organisatie en de productieaansturing uit handen genomen door een operationeel directeur. Daardoor kan Van Ast ontwerper blijven, ook voor andere bedrijven dan Arco. ‘Dat houdt me scherp.’ Ook Arco zelf ziet hij als een ontwerpproject. ‘Hoe je een collectie samenstelt. Hoe je je als bedrijf profileert. De keuzes die je maakt op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid. Je geeft letterlijk vorm aan een bedrijf.’
Twaalf ontwerpers
De vernieuwing werd al in 2005 ingezet door zijn vader. Die besloot op het eeuwfeest van Arco twaalf ietwat wilde ontwerpers carte blanche te geven. Om ‘de ramen eens open te zetten’, zoals zijn zoon het omschrijft. Al kon de Slim Table van Bertjan Pot moeiteloos in de bestaande collectie worden geschoven. Inmiddels is de ranke tafel uitgegroeid tot een van de bestverkochte Arco-designs. Als kersverse directeur zette Van Ast senior al in de jaren zeventig de klassieke, zware meubels van eikenhout en koperbeslag buiten de deur. Hij verving deze door een strakke collectie met minimale vormen. Voor het eerst werden toen ook echte ontwerpers aangetrokken, zoals Charles Marks en Arnold Merckx. Zijn zoon koos voor een iets behoedzamere vernieuwing. ‘De uitdaging is aansluiting te vinden bij de moderne tijd, zonder je eigen identiteit te verliezen,’ aldus de huidi-
ge artdirector. Nieuw is bijvoorbeeld de focus op projectinrichting. ‘Er wordt steeds meer thuis gewerkt en tegelijkertijd gaan kantoren steeds meer op woonkamers lijken. Onze collectie sluit naadloos aan bij deze trend.’ Net als zijn vader nodigde Jorre van Ast in 2011 een tiental jonge ontwerpers uit hun visie te geven op Arco, waarbij uiteraard wederom carte blanche werd gegeven. Met dit verschil dat de huidige directeur niet alleen een leeftijdgenoot is, maar ook een geestverwant. ‘Ik heb ontwerpers gevraagd die samenwerken in Okay Studio in Londen.’ En ook nu weer resulteert het project in een aanwinst: de Desk Box van Raw Edges. ‘Een muurkastje dat ook dienst kan doen als bureau.’ Waarin Van Ast de komende jaren meer energie wil steken? ‘De buitenkant en de binnenkant van het bedrijf beter op elkaar afstemmen.’ Arco mag dan klinken als een Italiaans designmerk, maar het is gewoon de samentrekking van Arend en Cornelis: de voornamen van de zoon van de grondlegger. ‘Onze meubels zijn lokaal geproduceerd door een familiebedrijf met een lange traditie. Dat moeten we meer benadrukken. Wij zijn vakmensen die staan voor hun product. Maar ook verrassing maakt deel uit van onze filosofie. We willen een brede doelgroep aanspreken met meubels die mensen graag gebruiken.’ Uiteraard gemaakt in Winterswijk. www.arco.nl
‘De uitdaging: aansluiting vinden bij de moderne tijd, zonder je identiteit te verliezen’
