Met meer veerkracht door de nacht NVKVV Oostende 2009
Prof.Dr.C.De Valck Uhasselt & Worklifebalance www.worklifebalance.be
[email protected]
Overzicht • Wat is stress? • Wat is burn-out ? • Hoe kan ik stressklachten voorkomen ? - Psychoeducatieve stressreductie - Mindfulnesstraining
Wat is stress ? • Onevenwicht draagkracht-draaglast
Wat is stress ? • A
B
C model
• A= Oorzaken ( Anticiperende factoren, stressoren, belasting) • B= Beleving ( Interpretatie, Coping mechanismen) • C= Gevolgen ( Consequenties, stressklachten, ziekteverzuim, jobtevredenheid )
Stress en Werk • • • • •
Herstructureringen Informatisering : information overload Druk Woon-werkverkeer Schaarste Interferentie werk-privé
• Stresstolerantie op de proef gesteld
Belasting –Rendement Prestatie
plezier
verveling
karwei
Stress, alarm Belasting
Stress-signalen • Lichaam: hartkloppingen , hoofdpijn, vermoeidheid, slapeloosheid , beven .. • Gedachten : piekeren , concentratieverlies, onzeker, angstig , gefrustreerd • Gedrag: gehaast , meer of minder eten , roken , opvliegend, fouten maken , vermijdingsgedrag
Van stress naar burn-out
• • 1) 2) 3)
Eindstadium van stress proces Drie kernsymptomen : Emotionele uitputting Depersonalisatie Verminderde professionele bekwaamheid
Afstand -betrokkenheid • • • •
Goede zorg vereist empathie Te veel empathie = risico burnout Helper-syndroom= risico te veel empathie Professioneel = middenweg afstand – betrokkenheid • Zorg voor mezelf én zorg voor patiënt
Werkmodel burnout Werksituatie
Persoonlijke factoren
Burn-out
Absenteïsme Verloopintentie
Prevalentie burn-out • • • • •
Verpleegkundigen : 5%-18% Tandartsen : 5%- 14% Psychiaters :9%-22% Verloskundigen : 7%-23% Huisartsen : 8%-41%
Bron : Houtman , Schaufeli & Taris ( 2000), pg 74.
Beter voorkomen dan genezen
• Wat bevordert veerkracht en stressbestendigheid ? • Prospectief Onderzoek S. Kobasa : - veerkracht = veranderingsbereidheid , engagement, invloed en uitdaging
Stressreductie via Psychoeducatie • Psychoeducatieve trainingen : voorlichting stresssymptomen en coping • Doelstelling : sensibiliseren om op een bewuste manier eigen energiebalans te bewaken , inzicht in eigen stresshantering, bevorderen van gezonde levensstijl /werkstijl
Gezonde Energiebalans
Inspanning ( dalende lijn) :energie verbruikt Ontspanning ( opwaartse lijn) :batterij opgeladen Na inspanning , recuperatie, inspanning en Ontspanning in evenwicht
Ongezonde energiebalans
Hoe veerkracht bevorderen ? • Lichamelijk : slaap, voeding, beweging • Mentaal : negatieve gedachten leren beheersen , gezond leren omgaan met deadlines… • Emotioneel: leren omgaan met frustratie , angst , onzekerheid
Energie in balans
• Energievreters • Oplossen of anders mee omgaan • Afname stress en klachten
• Energiegevers • Versterkt, werkt inspirerend • Toename energie en vitaliteit en veerkracht
Work-life balans Werk
Privé
Energie vreters
-conflict
-zorg ouders
-werkdruk
-zorg gezin
Energie gevers
-leuk team -waardering -autonomie
-Sport -Vrienden -Relatie
Stressreductie via mindfulness • Aandachtstraining • « aanleren van een open en milde houding tegenover het hier en nu en alles wat we ervaren « • Gericht op acceptatie van moeilijke gedachten en gevoelens • Hoe ? Lichaamsgerichte aandachtsoefeningen en zelfreflectieopdrachten
Stressreductie via mindfulness • mindfulness – andere houding t.a.v. interne ervaringen – opmerken én er niet mee ‘in strijd gaan’ (want dat maakt het alleen nog maar erger) – aanvaarden (‘acceptance’), observeren, nietcontrolerend, er ‘niets mee doen’ – beperkte ‘attentional resources’ zo meer vrij maken voor actief, doelgericht handelen (i.p.v. dingen ‘in ons hoofd’ uitvechten)
Mindfulness op de werkvloer • • • • •
ISW-Limits & Worklifebalance 6 sessies van 2,5 uur In company of open groep Preventief of Curatief Bereidheid tot oefenen en zelfreflectie
Mindfulness: Inhoudelijk • • • • • •
De automatische piloot in mezelf Mildheid tegenover mezelf Mildheid tegenover anderen Omgaan met grenzen Bewust en waardig handelen Loslaten
Effecten mindfulness
• « Sinds ik de MFN training volg, reageer ik minder impulsief bij conflicten op het werk » • « Dit is confronterend, mijn leven en werk zitten zo vol, ik leef constant in 5de versnelling » • « Voor het eerst in 10 jaar kwam ik fluitend thuis van mijn werk, mijn partner wist niet wat ze hoorde » • « Ik pleegde roofbouw op mijn lichaam, als ik de MFN training niet gevolgd had, was ik gecrashd » • « Ik werk efficiënter, mijn aandacht is meer gefocusd »
Tips om veerkracht te bevorderen • Luister naar uw lichaam • Maak dagelijks tijd om uw batterij terug op te laden • Deel moeilijke situaties met collega’s: stoom afblazen • Stop uw activiteiten regelmatig en focus 3 minuten op uw ademhaling • Scheid werk/privé
Tips om veerkracht te bevorderen • Sport! The legs are the wheels of the mind • Leg uw lat niet te hoog :wees mild voor jezelf , niemand is perfect • Focus op de positieve aspecten in uw werksituatie • Bij werkgerelateerd piekeren : opschrijven en loslaten • Ken uw grenzen en geef uw grenzen aan
In conclusie • Omgaan met stress vereist een continue evenwichtsoefening om draagkracht en draaglast in balans te houden. • Burnout is een eindstadium van langdurige stress. • Voorkomen is beter dan genezen : werk aan je energiebalans en ga mindful om met gedachten, gevoelens en gebeurtenissen.
• « As long as you can keep the inner quietness , it does not really matter what confusion reigns outside «
•
Bedankt voor uw aandacht !
•
[email protected] • www.worklifebalance.be
