MET ALLE RESPECT: VADERS!
Een onderzoek naar de rol van christelijke vaders in het gezin
Hanneke van der Zande – Slobbe
1
4
RESULTATEN
4.1
BESCHRIJVING VAN DE RESPONDENTENGROEP
Aan het onderzoek naar de rol van vaders met een christelijke geloofsovertuiging hebben 66 vaders deelgenomen. De vaders hebben allen minimaal één kind in groep zes, zeven of acht van een basisschool die aangesloten is bij het Ds. G.H. Kerstencentrum. De leeftijd van vaders is gedichotomiseerd. Hiervoor is eerst de gemiddelde leeftijd van de vaders die deelgenomen hebben aan het onderzoek, berekend. De gemiddelde leeftijd is 42 jaar. In tabel 4.1 wordt de leeftijd van de vaders weergegeven, verdeeld in de clusters van vaders jonger en ouder dan 42 jaar. Tabel 4.1 Leeftijd vaders in clusters Leeftijd
Aantal vaders
30 t/m 41 jaar
34
42 jaar en ouder
32
Totaal aantal vaders
66
In tabel 4.2 zijn de kinderen per vijf levensjaren geclusterd en wordt in de tweede kolom het aantal kinderen in deze leeftijdscategorie weergegeven. Tabel 4.2 Aantal kinderen per leeftijdscategorie Leeftijd kinderen
Aantal kinderen
Kind van 0 t/m 5
51
Kind van 6 t/m 10
97
Kind van 11 t/m 15
80
Kind van 16 t/m 20
46
Kind van 21 t/m 25
17
4.2
ONDERZOEKSVRAGEN
4.2.1 Welke aspecten horen volgens vaders met een christelijke geloofsovertuiging bij de vaderrol? In de vragen 3, 6, 9, 12, 15 en 18 hebben vaders op een zevenpuntsschaal, van helemaal niet mee eens tot helemaal mee eens, aangegeven hoe belangrijk ze ieder aspect waarderen. Van alle stellingen is het gemiddelde uitgerekend. In tabel 4.3 wordt per aspect het aantal respondenten (N), het gemiddelde (Gem.) en de standaarddeviatie (SD) aangegeven van hoe belangrijk vaders dit aspect beoordelen. Tabel 4.3 Gemiddelde waardering per aspect N
Gem.
SD
Hechting
66
6,3897
,56011
Ondersteuning van moeder
66
6,2071
,70835
Opvoeding in kinderjaren
66
6,0173
,53541
Betrokkenheid bij puberteit
66
6,3160
,58367
Vader als sekserolmodel
66
5,9848
,78049
Vader zijn in Bijbels licht
66
6,6566
,43646
2
Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen het gemiddelde van de aspecten, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd, met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabelen de gemiddelden van de stellingen per aspect. De analyse laat zien dat er geen significant verschil tussen de aspecten is (hechting: F = 1,051, df = 65, p = 0,433; ondersteuning moeder: F = 1,120, df = 65, p = 0,366; opvoeding in de kinderjaren: F = 0,603, df = 65, p = 0,906; betrokkenheid bij puberteit: F = 0,624, df = 65, p = 0,890; vader als sekserolmodel: F = 0,756, df = 65, p = 0,765; vader zijn in Bijbels licht: F = 0,653, df = 65, p = 0,866). Dat er geen significant verschil is tussen de aspecten, wil zeggen dat de aspecten door jongere en oudere vaders allemaal ongeveer even belangrijk worden gevonden. Vraag 21 van de enquête vroeg vaders een puntenverdeling te geven ten aanzien van alle aspecten. Vaders konden 35 punten over al de aspecten verdelen. In tabel 4.4 wordt een weergave gegeven van het minimum en het maximum per aspect, de gemiddelde verdeling van de punten (Gem.) en de standaarddeviatie (SD). Tabel 4.4 De gemiddelde puntenverdeling per aspect N
Minimum Maximum
Gem.
SD
Punten hechting
64
1
10
5,94
1,552
Punten ondersteuning moeder
64
4
10
5,94
1,082
Punten opvoeding in de kinderjaren
64
4
10
6,11
1,129
Punten betrokkenheid bij puberteit
64
2
8
5,58
1,257
Punten vader als sekserolmodel
64
0
7
4,00
1,652
Punten vader zijn in Bijbels licht
64
5
15
8,03
1,736
Uit deze tabel blijkt dat vaders die deelnamen aan het onderzoek, het aspect ‘vader zijn in Bijbels licht’ het meest belangrijk vinden (gemiddelde = 8,03) en het aspect ‘vader als sekserolmodel’ het minst belangrijk vinden (gemiddelde = 4,00). Bij de vragen 4, 7, 10, 13, 16 en 19 kregen vaders de gelegenheid een drietal stellingen aan te kruisen welke ze het belangrijkste vonden, behorend bij dat aspect. In de tabellen 4.5 tot en met 4.10 wordt de uitkomst hiervan weergegeven. Tabel 4.5 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen bij hechting Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij…
Aantal vaders
Het kind onvoorwaardelijke liefde geeft
58
Een band met zijn kind opbouwt
57
Er voor het kind is wanneer het vader nodig heeft
53
Een vertrouwd gezicht is voor het kind
20
Tijd met de baby doorbrengt
4
Let op de signalen die de baby uitzendt en daarop inspeelt
2
Tijdens de zwangerschap betrokken is op het kind
2
Wat betreft het aspect hechting, vinden vaders de stellingen ‘het kind onvoorwaardelijke liefde geven’, ‘er zijn voor het kind wanneer het vader nodig heeft’ en ‘een band met zijn kind opbouwen’ het meest belangrijk. De stellingen ‘tijdens de zwangerschap betrokken zijn op het kind’, ‘letten op de signalen die de baby uitzendt en daarop inspelen’ en ‘tijd met de baby doorbrengen’, worden minder belangrijk gevonden. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vader en als afhankelijke variabele de stellingen
3
behorend bij hechting, blijkt dat de stelling ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij let op de signalen die de baby uitzendt en daarop inspeelt’ significant verschilt van andere stellingen (F = 1,844, df = 65, p = 0,041). Uit een kruistabel die hiervoor gemaakt is, blijkt dat oudere vaders (ouder dan 42 jaar) deze stelling belangrijker vinden dan jongere vaders (jonger dan 42 jaar). 79,4% van de jongere vaders waardeert deze stelling met een 5 of hoger op een zevenpuntsschaal, ten opzichte van 96,9% van de oudere vaders. Tabel 4.6 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen bij ondersteuning van moeder Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij…
Aantal vaders
Er voor zijn vrouw is om op te leunen en mee te overleggen Het voorbeeld voor zijn kind is hoe het met moeder om hoort te gaan Veel aandacht aan zijn vrouw geeft Na de geboorte regelmatig iets in het huis doet om moeder te ontlasten Tijdens de zwangerschap extra goed voor zijn vrouw zorgt Regelmatig zorgtaken voor de baby overneemt van moeder
46 44 28 27 24 18
Wat betreft het aspect ondersteuning van moeder, vinden vaders de stellingen ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij er voor zijn vrouw is om op te leunen en mee te overleggen’ en ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij het voorbeeld voor zijn kind is hoe het met moeder om hoort te gaan’ het meest belangrijk. Daarna volgen de stellingen ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij veel aandacht aan zijn vrouw geeft’, ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij na de geboorte regelmatig iets in het huis doet om moeder te ontlasten’ en ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij tijdens de zwangerschap extra goed voor zijn vrouw zorgt’. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen. Tabel 4.7 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen bij opvoeding in de kinderjaren Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij…
Aantal vaders
Grenzen aangeeft aan het kind Zijn dochter veel zorg, begrip, aandacht, erkenning en respect geeft
56 35
Het voorbeeld voor zijn kind is hoe het met digitale apparatuur zoals de computer hoort om te gaan Zijn zoon veel vertrouwen, acceptatie en waardering geeft Zijn communicatie aanpast op het kind Kennis maakt met de belevingswereld van het kind Sportieve activiteiten en spelletjes doet met het kind
28 27 16 14 10
Wat betreft het aspect opvoeding in de kinderjaren springt de stelling ‘grenzen aangeven aan het kind’ eruit. Ook de stelling ‘zijn dochter veel zorg, begrip, aandacht, erkenning en respect geven’ wordt belangrijk gevonden. Vervolgens komen de stellingen ‘het voorbeeld voor zijn kind zijn hoe het met de digitale apparatuur zoals de computer hoort om te gaan’ en ‘zijn zoon veel vertrouwen, acceptatie en waardering geven’. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantie-
4
analyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen. Tabel 4.8 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen bij betrokkenheid bij de puberteit Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij…
Aantal vaders
Zijn puber de waarden en normen voorhoudt die hij belangrijk vindt Een goede relatie heeft met zijn puber Zijn puber leiding, bemoediging, bevestiging en respect geeft Zijn kind de ruimte geeft om zelfstandig te worden Luistert naar wat zijn dochter te vertellen heeft en dat hij daarbij vragen stelt Zijn puber aanraakt op een manier die voor hem en de puber gewenst is Met zijn kind het gesprek aangaat over seksualiteit
45 38 33 29 26 9 5
Bij het aspect betrokkenheid bij de puberteit waarderen vaders de stelling ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij zijn puber de waarden en normen voorhoudt die hij belangrijk vindt’ het hoogst. Daarna volgen de stellingen ‘een goede relatie hebben met zijn puber’, ‘zijn puber leiding, bemoediging en respect geven’ en ‘luisteren naar wat zijn dochter te vertellen heeft en daarbij vragen stellen’. De stellingen ‘met zijn kind het gesprek aangaan over seksualiteit’ en ‘zijn puber aanraken op een manier die voor hem en de puber gewenst is’, worden minder belangrijk gevonden. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen tussen oudere en jongere vaders. Tabel 4.9 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen bij vader als sekserolmodel Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij…
Aantal vaders
Zijn gezin beschermt De leider van het gezin is en gezag heeft Zijn dochter helpt bij dingen die ze moeilijk vindt, zoals het omgaan met kritiek
47 35 35
Dat hij door zijn werkzaamheden het gezin een economische en sociale plaats in de maatschappij geeft. Zijn zoon laat zien wat het betekent om zich mannelijk te gedragen Zijn dochter laat zien wat een goede man is
29 22 13
Wat betreft het aspect vader als sekserolmodel, geven vaders aan de stelling ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij zijn gezin beschermt’ het belangrijkste te vinden. Deze stelling wordt gevolgd door ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij de leider van het gezin is en gezag heeft’ en ‘Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij zijn dochter helpt bij dingen die ze moeilijk vindt, zoals het omgaan met kritiek’. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen.
5
Tabel 4.10 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen bij vader zijn in Bijbels licht Ik vind dat bij vader-zijn hoort dat hij…
Aantal vaders
Regelmatig voor en met zijn kinderen bidt Zijn kind onderwijs en leiding vanuit de Bijbel geeft De Bijbelse waarden en normen hanteert en deze voorleeft Zijn kinderen vermaant wanneer ze iets doen wat niet mag Zijn kind zo veel mogelijk beschermt tegen allerlei wereldse gevaren Het hoofd van het gezin is
48 46 46 20 15 10
Ten aanzien van de stellingen behorend bij vader zijn in Bijbels licht, worden de stellingen ‘regelmatig voor en met zijn kinderen bidden’, ‘zijn kind onderwijs en leiding vanuit de Bijbel geven’ en ‘de Bijbelse waarden en normen hanteren en deze voorleven’ als hoogst gewaardeerd. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen. Vaders hebben naar aanleiding van de vragen 5, 8, 11, 14, 17 en 20 aan kunnen geven wat ze bij het betreffende aspect gemist hebben. Hier volgt een beschrijving van de uitkomsten. Hechting Een derde van de vaders heeft aangegeven iets te missen in het aspect hechting. Verschillende vaders misten middelen om een band op te bouwen, zoals het persoonlijk gesprek met een kind, het samen dingen doen of activiteiten ondernemen, zowel vaders en kinderen, maar ook vaders, moeders en kinderen. Eén vader geeft hierbij aan dat zijn vader er niet altijd voor hem was. Een andere vader geeft aan het belangrijk te vinden dat hij een vriendelijke vader is en een vaderlijke vriend. Een andere vader voegt daaraan toe dat hij het stellen van grenzen en het laten merken dat boosheid na ondeugend gedrag weer voorbij is, mist. Twee vaders geven aan dat ze vinden dat vaders het goede voorbeeld moeten zijn voor hun kinderen. Verschillende vaders noemen christelijke aspecten. Een vader ziet de geloofsovertuiging als fundament waarop de aspecten liefde, vertrouwen en het werken aan een hechte band duurzaam en vast zijn gebouwd. Waarden en normen worden genoemd als belangrijk element. Verschillende vaders misten het gebed voor het kind, ook voor de geboorte. Ondersteuning van moeder Er zijn twaalf vaders die iets missen bij dit aspect. Een vader geeft aan dat hij het belangrijk vindt dat hij aanwezig is tijdens de bevalling. Een andere vader geeft aan dat hij vindt dat hij zijn vrouw tot hulp moet zijn en haar moet eren als het zwakkere vat. Een vader voegt eraan toe dat hij het belangrijk vindt leiding te geven. Het gesprek tussen ouders over de kinderen wordt ook als belangrijk geacht. Ook hier wordt het geloof als missend element genoemd. Een vader geeft aan dat wanneer er als echtpaar eenheid is in geloofsovertuiging en Godsvreze, er verdieping is in de voorbeeldfunctie van ouders ten opzichte van kinderen. Een vader geeft aan dat het belangrijk is dat door de weeks en op zondag dezelfde normen en waarden worden gehanteerd. Een andere vader geeft aan dat het belangrijk is dat ouders op één lijn staan. Daarin is het gesprek tussen ouders onderling ook toegevoegd. Opvoeding in de kinderjaren Er zijn zeventien vaders die iets bij vraag 11 hebben ingevuld. Verschillende vaders noemen dat ze het belangrijk vinden dat alle kinderen meehelpen in het huishouden om de kinderen te leren dat er naast leuke dingen ook dingen moeten gebeuren. Verschillende vaders geven aan dat ze het belangrijk vinden een voorbeeld te zijn voor de kinderen in hun hele levenswandel. Verder wordt hier weer een aantal keer het overdragen van normen en waarden vanuit Bijbels perspectief genoemd. Eén vader geeft aan dat huisgodsdienst een belangrijke
6
plaats moet hebben in deze periode. Ook identiteitsgebonden zaken als kerkbezoek en deelname aan kerkelijke activiteiten wordt belangrijk gevonden. Een andere vader noemt het wijzen op de wereldse gevaren die op kinderen afkomen. Betrokkenheid bij de puberteit Bij vraag 14 hebben twaalf vaders iets ingevuld. Verschillende vaders noemen iets over een goede relatie, zoals het helpen bij schoolse zaken, grenzen stellen en deze uitleggen en aanspreken op ongewenst gedrag. Een vader noemt het belangrijk te vinden de pubers veiligheid en geborgenheid te bieden. Een andere vader geeft aan het belangrijk te vinden dat er aandacht is voor problemen die in het gezin kunnen spelen. Verder wordt genoemd dat vaders moeten leren om te gaan met het pubergedrag van hun kinderen. Eén vader noemt dat hij vindt dat de moeder de vraagbaak voor de kinderen is over het onderwerp seksualiteit. Een vader noemt de Bijbelse opvoeding in de puberteit als belangrijk onderdeel. Een andere vader noemt het belangrijk te vinden dat het kind in zijn waarde wordt gelaten, ook al gaat dit soms tegen het eigen gevoel in. Hieraan voegen andere vaders toe dat het belangrijk is het kind actief te leren nadenken over verschillende (ethische) vraagstukken om het te leren de eigen mening te vormen en het kind zelf verantwoordelijk te maken. Vader als sekserolmodel Er zijn negen vaders die iets bij dit aspect hebben gemist. Eén vader geeft hierbij aan dat een vrouw ook nodig is als sekserolmodel. Voorbeeldgedrag wordt ook hier belangrijk gevonden. Eén vader geeft aan dat hij iets mist over de kwetsbare kant van vader in zijn rol. Verder wordt genoemd dat het in de omgang als ouders onderling belangrijk is de kinderen te laten zien wat een goed huwelijk is, met daaraan gekoppeld het overdragen van de Bijbelse waarden en normen ten aanzien van het huwelijk. Ook het ondersteunen van moeder bij conflicten met de kinderen wordt hier genoemd. Een andere vader geeft aan dat het belangrijk is dat een vader moeder in bijzijn van de kinderen niet afvalt. Een andere vader geeft aan dat hij het belangrijk vindt dat hij klusjes doet in huis en uitlegt wat voor werk hij zelf doet. Vader zijn in Bijbels licht Bij vraag 20 hebben negen vaders iets gemist. Een vader geeft aan dat hij het belangrijk vindt een goed voorbeeld te zijn in de hele levenswandel, ook wat betreft de kerkgang. Ook de uitleg waarom men bij een bepaald kerkverband behoort wordt belangrijk gevonden. Bijbels gefundeerd onderwijs te geven wordt genoemd, een vader wordt geacht een priester te zijn in het gezin. Dit betekent dat de kinderen onderwezen worden in geloof naar de taal van de Bijbel. Een vader geeft aan het belangrijk te vinden de geloofservaringen die er mogen zijn, te delen. Een andere vader geeft aan het belangrijker te vinden de kinderen te leren omgaan met de gevaren die er komen, dan de kinderen ertegen te beschermen. Het gebed voor vaders zelf om hulp en bijstand van de Heilige Geest, ook in het geven van onderwijs aan de kinderen, wordt als belangrijk ervaren. 4.2.2 Wat vinden vaders met een christelijke geloofsovertuiging voorwaarden om hun rol als vader goed te kunnen vervullen? In de vragen 22, 25, 28 en 31 werd de vaders gevraagd naar hun waardering van de voorwaarden om hun vaderrol goed te kunnen vervullen. De antwoorden konden worden gegeven op een zevenpuntsschaal van helemaal niet mee eens tot helemaal mee eens. Van alle stellingen per voorwaarde is een gemiddelde uitgerekend. In tabel 4.11 wordt per voorwaarde het aantal respondenten (N), het gemiddelde (Gem.) en de standaarddeviatie (SD) aangegeven van hoe belangrijk vaders dit aspect beoordelen.
7
Tabel 4.11 Gemiddelde waardering per voorwaarde N
Gem.
SD
Interactie
66
6,2565
,55423
Kennis
66
5,9899
,70157
Liefde
66
5,9303
,64925
Tijd
65
5,2538
,63745
In deze tabel is af te lezen dat interactie het hoogst gewaardeerd wordt door de respondenten. Tijd is een voorwaarde die het laagst gewaardeerd wordt. Om erachter te komen of er een significant verschil is in de gemiddelde waardering per voorwaarde, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd, met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de gemiddelde waardering per voorwaarde. Uit deze analyse blijkt dat er geen significant verschil is (liefde: F = 0,485, df = 65, p = 0,969; interactie: F = 0,765, df = 65, p = 0,755; tijd: F = 0,832, df = 64, p = 0,679; kennis: F = 1,004, df = 65, p = 0,483). Dit wil zeggen dat de vaders die deelgenomen hebben aan het onderzoek, al deze voorwaarden om hun vaderrol goed te kunnen vervullen, in belangrijkheid gelijk vinden. Bij de vragen 23, 26, 29 en 32 kregen vaders de gelegenheid een drietal stellingen aan te kruisen welke ze het belangrijkste vonden, behorend bij die voorwaarde. In de tabellen 4.12 tot en met 4.15 wordt de uitkomst hiervan weergegeven. Tabel 4.12 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen bij liefde Ik vind het belangrijk dat…
Aantal vaders
Ik mijn kind regelmatig laat zien dat ik van hem of haar houd Ik complimenten geef aan mijn kind Mijn kind van mij kan leren hoe een man zijn vrouw steunt Ik mijn kind regelmatig vertel wat ik in hem of haar waardeer Ik mijn kind veel aandacht geef
59 34 30 29 26
Wat betreft de voorwaarde liefde, is te zien dat vaders de stelling ‘Ik vind het belangrijk dat ik mijn kind regelmatig laat zien dat ik van hem of haar houd’ als meest belangrijk waarderen. Op ruime afstand daarvan volgen op gelijke voet de overige stellingen. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen. Tabel 4.13 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen interactie Ik vind het belangrijk dat…
Aantal vaders
Mijn ongeboren kind welkom is, ongeacht het geslacht Ik mijn gezin vertegenwoordig en bescherm Ik mijn gezin leid en gezag uitoefen Ik in mijn man-zijn een goed identificatiefiguur voor mijn zoons ben Ik mijn zoon bevestig in dingen waarvan hij gelukkig wordt
43 41 36 28 18
Ten aanzien van de voorwaarde interactie springen de stellingen ‘Ik vind het belangrijk dat mijn ongeboren kind welkom is, ongeacht het geslacht’, ‘Ik vind het belangrijk dat ik mijn gezin
8
vertegenwoordig en bescherm’ en ‘Ik vind het belangrijk dat ik mijn gezin leid en gezag uitoefen’ eruit. De stelling ‘Ik vind het belangrijk dat ik mijn zoon bevestig in dingen waarvan hij gelukkig wordt’ wordt als minst belangrijk beoordeeld. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen. Tabel 4.14 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen tijd Ik vind het belangrijk dat…
Aantal vaders
Ik er ben wanneer mijn kind mij nodig heeft Mijn gezin op de eerste plaats komt, daarna pas andere werkzaamheden Ik al vanaf dat mijn kind baby is, inhoudelijk betrokken ben bij de opvoeding Ik regelmatig de tijd neem om iets met mijn kind te ondernemen Ik echt beschikbaar ben voor mijn kind als ik aanwezig ben
56 35 26 26 22
Ik gebruik maak van mogelijkheden om minder te werken zoals het
3
ouderschapsverlof
Wat betreft de voorwaarde tijd, springt de stelling ‘Ik vind het belangrijk dat ik er ben wanneer mijn kind mij nodig heeft’ eruit. De stelling ‘Ik vind het belangrijk dat ik gebruik maak van mogelijkheden om minder te werken zoals het ouderschapsverlof’ wordt daarentegen door bijna niemand als één van de drie belangrijkste gewaardeerd. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit item, blijkt dat de stelling ‘ Ik vind het belangrijk dat ik al vanaf dat mijn kind baby is, inhoudelijk betrokken ben bij de opvoeding’ significant verschilt ten opzichte van de andere stellingen (F =2,397, df = 64, p = 0,007). Uit een kruistabel die hiervoor gemaakt is blijkt dat vaders jonger dan 42 jaar deze stelling belangrijker vinden (93,9%) dan vaders boven de 42 jaar (81,3%). Tabel 4.15 Overzicht mate van belangrijkheid stellingen kennis Ik vind het belangrijk dat…
Aantal vaders
Ik voldoende kennis en vaardigheden bezit om mijn kind op te voeden Ik iets weet over wat het doel van de opvoeding is Ik iets weet over de ontwikkelingsperiodes van een kind Ik iets weet over de basiselementen van de opvoeding Ik weet hoe de ontwikkeling van mijn kind normaal verloopt Ik weet wanneer ik mijn kind wat kan leren
44 42 24 22 19 15
Ten aanzien van de voorwaarde kennis waarderen vaders ‘Ik vind het belangrijk dat ik voldoende kennis en vaardigheden bezit om mijn kind op te voeden’ en ‘Ik vind het belangrijk dat ik iets weet over wat het doel van de opvoeding is’ als meest belangrijk. Om erachter te komen of er een significant verschil is tussen vaders ouder dan 42 jaar en jonger dan 42 jaar in de beantwoording van de stellingen, heb ik een variantie-analyse uitgevoerd. Uit de variantieanalyse met als onafhankelijke variabele de leeftijd van vaders en als afhankelijke variabele de stellingen behorend bij dit aspect, blijkt dat er geen significant verschil is tussen de waardering van deze stellingen.
9
Verder hadden vaders per vooraarde de mogelijkheid om aan te geven wat ze gemist hebben, in de vragen 24, 27, 30 en 33. Hier volgt per voorwaarde een korte beschrijving van de uitkomsten. Liefde Er zijn acht vaders die iets bij deze voorwaarde gemist hebben. Een vader geeft aan het belangrijk te vinden dat hij er is als het kind problemen heeft. Een andere vader geeft aan dat het elkaar vertrouwen belangrijk is. Ook de relatie tussen ouders wordt bij deze voorwaarde als belangrijk punt genoemd. Een vader geeft aan dat hij het belangrijk vindt dat zijn kind weet dat hij nog steeds van hem of haar houdt, ook al is vader boos omdat het kind ongewenst gedrag heeft vertoond. Twee andere vaders voegen toe dat ze in dit geval liefdevol willen vermanen, op Bijbelse grond. Verder wordt genoemd dat vader ook het geestelijk welzijn van zijn kind belangrijk hoort te vinden in het kader van het liefhebben van het kind. Een andere vader geeft aan dat zijn kinderen gehoorzaam moeten zijn conform het vijfde gebod. Interactie Er zijn zeven vaders die iets bij de voorwaarde interactie hebben gemist. Een vader geeft aan de reactie van kinderen heel belangrijk te vinden. Een andere vader geeft aan de verantwoordelijkheid van de kinderen zelf belangrijk te vinden. Ook wordt de identificatie genoemd als belangrijk punt bij deze voorwaarde. Verder wordt aangegeven dat het belangrijk is te luisteren naar het kind en de tijd geven het verhaal te doen en het inspelen op verbaal of non-verbaal gedrag door vader. Wat betreft de stelling ‘Ik vind het belangrijk dat ik mijn zoon bevestig in dingen waarvan hij gelukkig wordt’, geven twee vaders aan dat dit wel binnen Bijbelse kaders moet gelden, omdat hun zoon ook dingen kan doen waarvan hij denkt gelukkig te worden, maar wat niet zo is. Ook in dit verband wordt gehoorzaamheid conform het vijfde gebod genoemd. Tijd Zeven vaders hebben een toevoeging gegeven bij de voorwaarde tijd. Twee vaders noemen dat hoe groter het gezin, hoe meer tijd er gedeeld moet worden. Een andere vader geeft aan dat hij vindt dat er verschil is of iemand voor een werkgever werkt of een eigen bedrijf heeft. Werk wordt door verschillende vaders genoemd als grote tijdsinvulling. Een vader geeft aan dat onze tijd gekregen tijd is en dat die nuttig en ten dienste van God besteed moet worden. Hierin moeten dus keuzes gemaakt worden wat betreft de tijdsindeling. Een andere vader voegt daaraan toe dat theorie en praktijk nog weleens botsen, omdat vader actief is op verschillende gebieden naast het werk. En een volgende vader voegt toe dat hobby’s van vader ook tijd kosten. Kennis Bij de voorwaarde kennis hebben vier vaders aangegeven iets te missen. Een vader geeft aan het belangrijk te vinden de kinderen te leren zelf wat te ondernemen. Een andere vader geeft aan kennis te willen hebben over hoe hij om moet gaan met het ongewenste gedrag van zijn kind. Eén vader geeft aan dat veel dingen vanzelf gaan, zonder de theorie te raadplegen. Een andere vader geeft naar aanleiding van de eerste stelling bij de voorwaarde kennis daarentegen aan dat hij pas bij het derde kind vaardigheden leerde om het kind op te voeden. 4.2.3 Welke mogelijke vormen van ondersteuning vinden vaders met een christelijke geloofsovertuiging relevant ten aanzien van de vervulling van hun vaderrol? De vragen 34 tot en met 37 geven informatie over de wensen die vaders hebben ten aanzien van mogelijke vormen van ondersteuning. Tabel 4.16 geeft aan hoeveel vaders (N) weleens hebben overwogen om op zoek te gaan naar ondersteuning bij het vervullen van hun vaderrol. Ook het percentage wordt weergegeven.
10
Tabel 4.16 Vaders die ondersteuning overwogen (hebben) N
Percentage
Ja
20
29,9
Nee
45
67,2
Totaal
100,0 65 Ruim twee derde van de vaders geeft aan dat hij geen ondersteuning overweegt of overwogen heeft. Dat betekent dat één derde wel ondersteuning overweegt of overwogen heeft. Vraag 35 is een inventarisatie of vaders in geval van ondersteuning behoefte hebben aan ondersteuning vanuit christelijke optiek of niet. Tabel 4.17 geeft een weergave van de uitkomst in aantal vaders (N) en een percentage. Tabel 4.17 Christelijke ondersteuning gewenst N
Percentage
62
92,5
Nee
0
0
Maakt me niet uit
3
4,5
65
100,0
Ja
Totaal
Wanneer vaders wel voor een vorm van ondersteuning kiezen, zegt bijna iedereen dat ze wel ondersteuning wensen die vanuit christelijke optiek vormgegeven wordt. In tabel 4.18 wordt naar aanleiding van vraag 36 aangegeven of vaders in geval van ondersteuning behoefte hebben aan ondersteuning door een mannelijke professional. N staat hierbij voor het aantal vaders en daarnaast wordt het percentage weergegeven. Tabel 4.18 Ondersteuning door mannelijke professional N
Percentage
Ja
5
7,5
Nee
2
3,0
Maakt me niet uit
58
86,6
Totaal
65
100,0
De meeste vaders geven aan dat het niet uitmaakt of de ondersteuning door een mannelijke professional gegeven wordt. Vraag 37 gaf vaders de mogelijkheid om uit een aantal mogelijke vormen van ondersteuning de vormen aan te kruisen waar ze behoefte aan hebben. Tabel 4.19 laat zien uit welke vormen vaders konden kiezen en wat de score is. Dit wordt aangegeven in grafiek, in het aantal vaders wat de vorm van ondersteuning aankruist (N) en in het percentage (in %). Tabel 4.19 Mogelijke vormen van ondersteuning gewenst door vaders Vormen van ondersteuning door vaders gewenst
In grafiek
N
in %
Cursus over veranderingen in de puberteit, de rol van de ouders en geloofsopvoeding.
41
65.08 %
Gesprekken met mijn vrouw naar aanleiding van een bepaald christelijk boek over opvoeding
37
58.73 %
11
Een opvoedavond op de school van uw kind
36
57.14 %
Cursus om ouders bewust te maken van de mogelijkheden om het gedrag van kinderen positief te beïnvloeden.
31
49.21 %
Zelf lezen van folders en boekjes
25
39.68 %
Kerkelijke gespreksgroep voor vaders aan de hand van Bijbelstudies over vaderschap
20
31.75 %
Cursus over tijd voor kinderen, goede relatie, versterken van positief gedrag en aanleren van nieuw gedrag.
18
28.57 %
Lezing over hoe kinderen geholpen kunnen worden bij het omgaan met hun emoties.
17
26.98 %
Gesprekken met mijn vrouw naar aanleiding van een bepaald niet christelijk boek over de opvoeding
16
25.4 %
Workshop in de kerkelijke gemeente over bepaalde onderwerpen in de opvoeding
13
20.63 %
Inloggen op een website om op de hoogte te zijn van schoolactiviteiten
12
19.05 %
Cursus voor vaders ter voorbereiding op het vaderschap
10
15.87 %
(Tijdelijk) minder werken om meer tijd voor mijn gezin te krijgen
10
15.87 %
Training om rol van vaders in de opvoeding te versterken
8
12.7 %
Een opvoeddebat in de plaatselijke gemeente om ervaringen te delen, contact te maken met andere opvoeders en een opvoedingsonderwerp te behandelen
8
12.7 %
Deelnemen aan vaderprojecten die op school georganiseerd worden
6
9.52 %
Themabijeenkomst over gezonde voeding
5
7.94 %
Cursus over de ontwikkeling van peuters
4
6.35 %
Contactmomenten met ouders van medeleerlingen van mijn kind
4
6.35 %
Door organisaties georganiseerde activiteiten of meerdaagse uitjes samen met mijn kind
3
4.76 %
Bijeenkomst over communiceren met een baby
1
1.59 %
Uit deze gegevens blijkt dat vaders vooral behoefte hebben aan een ‘cursus over veranderingen in de puberteit, de rol van de ouders en geloofsopvoeding’ (65%), aan een ‘cursus om ouders bewust te maken van de mogelijkheden om het gedrag van kinderen positief te beïnvloeden’ (41%), aan een ‘opvoedavond op de school van hun kind’ (57%) en aan ‘gesprekken met hun vrouw naar aanleiding van een bepaald christelijk boek over opvoeding’ (59%). Bijna 40% van de vaders geeft aan behoefte te hebben aan het lezen van folders en boekjes. Het minst behoefte hebben vaders aan een ‘themabijeenkomst over communiceren met een baby’ (1,5%).
12
