Memo aan onderwerp
de leden van de gemeenteraad tegengaan discriminatie en verbetering maatschappelijke verhoudingen
van
college van B en W
datum
4 november 2015
Memo Inleiding: motie discriminatie Eind vorig jaar heeft een ruime meerderheid van de gemeenteraad een motie aangenomen waarin het college gevraagd wordt met een uitgewerkt actieplan tegen discriminatie te komen (zie bijlage). Edoch, tolerantie en verdraagzaamheid zijn geen zaken die je eventjes met een paar maatregelen van gemeentewege oplegt. Dit gezegd hebbende worden in deze memo voorstellen gedaan ter bestrijding van discriminatie en ter verbetering van de verhoudingen tussen de verschillende Goudse bevolkingsgroepen. Het doel van deze memo is om de discussie met uw raad en de stad aan te gaan over de gewenste acties en maatregelen, waarna een uitvoerbaar actieplan zal worden opgesteld. In dat actieplan zal een beperkt aantal van de voorgestelde activiteiten (en/of andere activiteiten die uit de discussie naar voren komen) nader uitgewerkt worden. Wat is discriminatie? Discriminatie wordt doorgaans gedefinieerd als het onderscheid maken tussen mensen zonder dat daarvoor een goede reden is. Anders gezegd: discriminatie is het in een bepaalde situatie ongelijk behandelen en achterstellen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen in een situatie. Mensen die gediscrimineerd worden, kunnen zich aangetast voelen in hun menselijke waardigheid. Discriminatie kan de saamhorigheid in buurt en stad verstoren. Het heeft dus niet alleen schadelijke gevolgen voor individuen, maar ook voor de samenleving als geheel. Discriminatie in de wet Artikel 1 van de Grondwet is glashelder over discriminatie: "Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan." Cijfers Het Bureau DiscriminatieZaken zetelend in Den Haag dient als officieel discriminatiemeldpunt. Deze instelling verricht diensten voor de gemeente Gouda in het kader van de Wet Gemeentelijke Antidiscriminatievoorziening (WGA) en behandelt meldingen, klachten, en verzoeken om informatie en advies. De gemeente steunt het BDZ vanuit het gemeentefonds met ruim €26.000 per jaar (middelen 0,372 per inwoner komen van het Rijk). Zie: www.discriminatiezaken.nl/ Uit de laatste rapportage over 2014 van het Bureau ten behoeve van de gemeente Gouda blijkt onder meer het volgende:
•
Er zijn bij het bureau in totaal 96 klachten met betrekking tot discriminatie binnengekomen. Daarvan ging het in 57 gevallen om een klacht van een ingezetene over een voorval in een andere gemeente.
•
Racisme is de meest gemelde discriminatiegrond, met de aantekening dat van de 77 klachten hierover het in 54 gevallen ging om een voorval buiten de gemeente Gouda (met name inzake de uitspraak ‘minder-minder
van de heer Wilders). Bovenstaande cijfers zeggen iets maar niet al teveel. Om beter zicht te krijgen op het feitelijk voorkomen van discriminatie is het kabinet thans druk doende voorstellen te ontwikkelen o.a. ter verbetering van de meld- en klachtenstructuur. De verwachting is dat begin volgend jaar voorstellen daartoe zullen worden gedaan. Wat gebeurt er op dit moment aan anti-discriminatie in Gouda? Er zijn in Gouda verschillende organisaties expliciet actief op het gebied van discriminatiebestrijding en het tegengaan van maatschappelijke spanningen tussen bevolkingsgroepen, waaronder: •
Stichting 21 maart: organiseert sinds jaar en dag verschillende activiteiten zoals ontmoetingsbijeenkomsten/maaltijden, debatten en voorlichting op basisscholen (in samenwerking met het Bureau Discriminatiezaken). Op 19 november 2015 organiseert de stichting de jaarlijkse rede der verdraagzaamheid met deze keer als titel ‘één stad, één samenleving’. Zie: http://www.stichting21maart.nl/
•
Raad van Kerken: organiseert onregelmatig ontmoetingsbijeenkomsten, zoals begin 2014 toen naar aanleiding van de aanslagen in Parijs een druk bezochte avond werd gehouden in het Nelson Mandelacentrum.
•
Veiligheidsplatform. Een Gouds, tamelijk informeel, overleg onder voorzitterschap van de burgemeester en bestaande uit gemeente, politie en individuen uit en vertegenwoordigers van diverse met name allochtone groepen en organisaties. Dit overleg komt zo’n 3 a 4 x per jaar bij elkaar. Discriminatie, etnische profilering en de verhouding tussen bevolkingsgroepen zijn regelmatig terugkerende onderwerpen.
•
De politie in Gouda werkt sinds 2012 met een zogeheten bejegeningprofiel om zo eenduidig mogelijk op treden richting burgers en alle risico's tot eventuele etnische profilering te voorkomen. Uitgangspunten hierbij zijn duidelijke communicatie en het tonen van (wederzijds) respect. Hierover is met enige regelmaat contact met leden van de verschillende etnische groepen in Gouda.
•
De gemeentelijke netwerkregisseur radicalisering is sinds enige maanden actief en houdt zich ter preventie van radicaliseringsprocessen ook bezig met discriminatiebestrijding.
•
Arbeidsmarkt. Vanuit de gemeente zijn er diverse projecten die in zekere mate te maken hebben met discriminatiebestrijding, zoals: Doelgroep VSO/PRO-achtergrond (lees jongeren met een beperking)
WWB-jongeren Top-60 doelgroep voor jongeren met relatief zware (multi)problematiek en een justitieel verleden (lees
Activiteit
Toelichting
Stagebegeleiding
Tijdens stages door de scholen
Branchegerichte cursussen/opleidingen
In het kader van de opleiding op school
Bijdrage leerwerkbedrijf
Voor VSO-leerlingen
Jong Beschut Werk
Promen
Bouwen aan een werkende toekomst
Re-integratietraject bij Promen richting garantiebaan
Garantiebanen
Met loonkostensubsidie en andere instrumenten
Arbeidsdeskundige
Advisering en coördinatie richting traject, werk of school
Jongerenadviseur
Begeleiding richting traject, werk of school
Carriere & kids
Traject voor alleenstaande ouders
Gemiva
Traject voor laaggeschoolden
Trix
Een toeleidingstraject met dagbesteding door het restaureren van schepen en bouwen van kleinere vaartuigen
pagina 2
allochtonen)
Hoger opgeleiden met name met een allochtone achtergrond
•
Traubstuc
Een toeleidingstraject met dagbesteding en vak leren van stukadoor
Gespecialiseerde jongerencoach
Dagelijks begeleiding richting een passend traject met uiteindelijk als doel uit te stromen naar werk en/of school.
Broekriem
Netwerk van hoger opgeleiden met als doel elkaar te ondersteunen richting werk
Sinds kort is op initiatief van de Raad van Kerken inmiddels een Gouds netwerk van organisaties en personen aan het ontstaan met als werktitel ‘Gouwe Dialoog’. Centrale doelstelling: het initiëren dan wel voortzetten van een doorgaande serie ontmoetingen tussen Gouwenaars van verschillende achtergronden en levensbeschouwingen, die samen op zoek willen gaan naar verklaringen en mogelijke antwoorden op spanningen in de Goudse samenleving en verharding willen tegengaan. De Gouwe Dialoog wil verbinden en zo een kettingreactie teweeg te brengen van dialoog naar dialoog, van debat naar debat, van activiteit naar activiteit. De eerste bijeenkomst zal zijn op 22 januari 2016 in het Nelson Mandela Centrum met als thema: Het is een jaar na de aanslagen in Frankrijk (Charlie Hebdo). Wat is er veranderd dit jaar? Wat hebben we geleerd? Hoe gaan we verder? Hoe kunnen we Gouda meer leefbaar maken?
Ontwikkelingen rijksbeleid: herijking discriminatiebeleid eind 2015 / begin 2016 Half februari 2015 is de voortgangsbrief discriminatie aan de Tweede Kamer gestuurd. Zie: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2015/02/12/kamerbrief-bij-jaarlijkse-rapportagediscriminatie.html . In deze brief wordt een evaluatie en herijking van het uit 2010 daterende Actieplan Discriminatie aangekondigd najaar 2015 (inmiddels is deze datum opgeschoven naar december 2015/begin 2016). De vooralsnog te verwachten maatregelen zijn o.a.: een verbetering van de meld- en klachtenstructuur, voorlichtingscampagnes, scherpere kwaliteitsrichtlijnen voor de antidiscriminatiebureaus, grotere rol onderwijs, aandacht voor bespreekbaar maken van lastige onderwerpen zoals antisemitisme, moslimdiscriminatie, aandacht voor discriminatie op de arbeidsmarkt (reeds in werking, zie https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2014/05/16/kamerbriefactieplan-arbeidsmarktdiscriminatie-en-kabinetsreactie-ser-advies). Rol van de gemeente: agenda setting en bewustwording Het college lijkt het verstandig al doende en ‘samen met de stad’ actiever verder te werken aan een meer ‘inclusieve samenleving’, met andere woorden: verbetering van de maatschappelijke verhoudingen en het tegengaan van discriminatie. Deze nota geeft daarvoor de richting aan. Daarbij kiest het college ervoor vooral in te zetten op de discriminatiegronden antisemitisme, moslimdiscriminatie, racisme en seksuele geaardheid. Deze aandachtspunten komen met name terug op de terreinen arbeidsmarkt, onderwijs, sport, publieke ruimte en communicatie. De rol van de gemeente bestaat vooral uit ‘agenda setting’, creëren bewustwording en faciliteren samenwerking. Uitgangspunten Met in achtneming van verschillen in afkomst, geaardheid, achtergrond en culturele en religieuze oriëntaties zijn wij allemaal Goudse burgers. Wij spannen ons in om de democratische verworvenheden van Nederland te verdedigen en een rechtvaardige en open maatschappij verder op te bouwen. Dat is in ieders belang. De overheid kan dat in haar beleid bevorderen binnen het kader van de democratische rechtsstaat, de grondwet en internationale verdragen. De culturele verscheidenheid van de bevolking wordt daarbij erkend en gewaardeerd (zolang die niet strijdig is met de beginselen van de rechtstaat). Alle burgers zijn voor de wet gelijk. Zij hebben dezelfde grondrechten en worden beschermd tegen racisme, discriminatie en extremisme.
pagina 3
Mogelijke acties en maatregelen Graag gaat het college met uw raad en de stad in gesprek over de te ondernemen activiteiten. Er zijn veel verschillende mogelijkheden te bedenken, maar om effect te sorteren is het van belang de focus te leggen op een beperkt aantal maatregelen. Het college legt de gemeenteraad de volgende suggesties voor acties en maatregelen voor: •
De arbeidsmarkt is de plek om volwaardig te participeren en de talenten van de stad zo goed mogelijk te benutten. Het waarborgen van eerlijke kansen en gelijke behandeling voor een ieder blijft voor het college een belangrijk aandachtspunt. Elke vorm van discriminatie is onacceptabel en onaanvaardbaar of te wel: ‘discriminatie werkt niet’. De gemeente kan in haar contacten en gremia met werkgevers aandacht vragen voor de veelal onbewuste uitsluitingsmechanismen en nagaan hoe deze te verminderen. Te denken valt aan de oprichting van een platform discriminatie arbeidsmarkt met vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers, het MKB, de Kamer van Koophandel en eventuele andere partners. Dit platform bespreekt de stand van zaken met betrekking tot discriminatie op de arbeidsmarkt in de gemeente en zorgt ervoor dat maatregelen en initiatieven op elkaar aansluiten. Een apart punt van aandacht is het lastig verkrijgen van stageplaatsen voor met name allochtone mbo-leerlingen. De gemeente kan in overleg met de stagecoördinatoren van scholen een onderzoek instellen naar omvang en aard van dit probleem en voorstellen ontwikkelen hoe dit probleem aan te pakken. Er kunnen zo nodig met scholen en het lokale bedrijfsleven afspraken gemaakt worden over een stagegarantie in geval van discriminatie bij het vinden van stages. In samenwerking met bijvoorbeeld het ADB kan een prijs ingesteld voor de onderneming met het beste diversiteitsbeleid of de meeste inspanningen op het gebied van antidiscriminatie.
•
Onderwijs speelt een belangrijke rol in het bestrijden van vooroordelen en het bevorderen van interetnisch contact. Bovendien hebben scholen de zorgplicht om een discriminatievrije omgeving te creëren. De gemeente kan in overleg met het basis onderwijs initiatieven, inspanningen en projecten op het terrein van bestrijding van discriminatie en vooroordelen actiever en intensiever gaan ondersteunen. Denk aan voorlichting, lessen, e.d. waarbij respect, wederzijds begrip en gelijke behandeling centraal staan. De stichting 21 maart verzorgt in samenwerking met het Bureau Discriminatiezaken een aanbod voor basisscholen. Er kan worden bezien of dit aanbod uitgebreid kan worden. Inzake het voortgezet onderwijs kunnen lessen over discriminatie en vooroordelen waarbij respect, wederzijds begrip en gelijke behandeling centraal staan, opgezet worden. Tevens kan waar nodig het onderwijzend personeel ondersteund worden in het aandacht schenken aan deze onderwerpen. Jaarlijks kan een subsidie beschikbaar worden gesteld voor het uitvoeren van antidiscriminatieprojecten op scholen. Aan scholen kan verzocht een gedragscode op te stellen en uit te dragen -onder meer in de schoolgids-, die discriminatie op school verbiedt en die geen discriminerende bepalingen bevat.
•
Sport verbroedert (als het goed is). In samenspraak met sportorganisaties kan de gemeente uitzoeken hoe we de onderlinge verhoudingen in en buiten het veld kunnen verbeteren. Zo kunnen sportverenigingen worden verzocht een gedragscode op te stellen en te implementeren waarin discriminatie verboden wordt.
pagina 4
•
De publieke ruimte is een belangrijk terrein waar discriminatie vaak voorkomt en maatschappelijke wrijvingen tot uiting komen: In den lande en ook in Gouda wordt veel gesproken over etnische profilering. De gemeente trekt samen met de politie op in het gesprek met individuen/groepen die zich discriminatoir bejegend voelen. De gemeente kan activiteiten faciliteren die de dialoog tussen politie en jongeren bevorderen. Er kan een draaiboek opgesteld worden met corporaties, politie, gemeente en ADB over het omgaan met discriminatie en/of spanningen tussen buren of in de buurt. Stadsregels/afspraken: De gemeente zou de oude Goudse stadsregels weer ‘uit de kast kunnen laten komen’ voorzien van een eigentijds jasje.
•
Horeca De gemeente kan met horecaondernemers in de stad in gesprek gaan om waar nodig discriminatoir deurbeleid tegen te gaan.
•
Communicatie De gemeente Gouda kan aansluiten bij landelijke publiekscampagnes zoals: Zet een streep door discriminatie. In de gemeentelijke informatievoorziening kan extra aandacht besteed worden activiteiten die de verdraagzaamheid tussen inwoners bevorderen. Met gemeentelijke communicatiekanalen kan het melden van discriminatie worden gestimuleerd. Jaarlijks kan een hoorzitting of rondetafelgesprek met betrokkenen gehouden worden over de situatie met betrekking tot discriminatie en de verhoudingen tussen verschillende bevolkingsgroepen in de gemeente
•
Registratie en meldpunt Zoals reeds vermeld zeggen de thans beschikbare cijfers weinig over discriminatie aangezien er sprake is van zware ‘onderrapportage’; dit overigens landelijke verschijnsel houdt in dat het aantal meldingen niet overeenkomt met het werkelijk aantal gevallen van ervaren discriminatie. De gemeente kan, vooruitlopend op de landelijke herijking, in samenspraak met het Bureau Discriminatiezaken de bekendheid van het meldpunt verhogen. Gemeentelijke instellingen en organisaties die gemeentelijk beleid uitvoeren kunnen actiever worden gestimuleerd om signalen over discriminatie door te geven aan het Bureau Discriminatiezaken. Vragen over discriminatie-ervaringen kunnen worden opgenomen in de jaarlijkse enquête ten behoeve van stadsmonitor.
•
Initiatieven van ontmoeting en gesprek: zacht én op het scherpst van de snede De gemeente kan waar nodig en mogelijk ontmoetingen en debatten tussen verschillende bevolkingsgroepen stimuleren, zoals bijvoorbeeld de reeds genoemde Gouwe Dialoog: •
Daarbij denken wij aan ontmoetingsbijeenkomsten, (stads)debatten en gesprekken met jongeren in het onderwijs, waarbij lastige onderwerpen in een sfeer van hoor en wederhoor niet uit te weg worden gegaan, zoals: religie/levensbeschouwing in relatie met de grondwet; scheiding kerk en staat; antisemitisme; moslimdiscriminatie; homosexualiteit; man-vrouw-verhouding; ook aandacht voor discriminatie in eigen kring (bijvoorbeeld homofilie en religie, positie vrouwen, ‘afvalligen’).
•
Daarbij kunnen vragen de revue passeren als: wat is de relatie tussen de grondwet en een heilig boek? Welke van de twee is belangrijker? Waar kan het schuren? Zijn wij volgens onze overtuiging cq religie allemaal gelijkwaardig aan elkaar? Wat zijn de bezwaren en frustraties jegens andere bevolkingsgroepen en wat kunnen we er aan doen? Hoe gaan we met elkaar om? Hoe zouden we met elkaar om moeten gaan? Wat is de Nederlandse identiteit? Wat zijn onze gemeenschappelijke centrale
pagina 5
waarden en normen, waar liggen de grenzen? Fatsoensnormen, atsoensnormen, eventueel toewerken naar ‘stadsafspraken tadsafspraken of -regels’, e.d.
Er kan jaarlijkse Dag van de Dialoog of ander dialoogproject georganiseerd worden om contact tussen verschillende groepen burgers te bevorderen. . •
Bestuurlijk: o o
o o
o
De gemeente staat voor de uitdaging zo’n 500 asielzoekers zo goed ed mogelijk op te vangen en te integreren in de (Goudse) samenleving. Dit vraagt om een duidelijke visie en helder beleid. Jaarlijks kan minimaal één onderzoek van de ambtenaren belast met Onderzoek & Statistiek gewijd worden aan discriminatie en/of maatschappelijke spanningen op een specifieke grond of een specifiek terrein, zoals de arbeidsmarkt, sport of horeca. De gemeente kan voorwaarden verbinden aan de door haar verstrekte subsidies en vergunningen aan organisaties en instellingen instellingen met het doel discriminatie tegen te gaan. De gemeente kan een x-aantal stageplaatsen ter beschikking stellen voor scholieren en studenten die vanwege hun leeftijd, etniciteit, handicap, seksuele gerichtheid of een andere grond moeilijk aan een stageplek kunnen komen. De gemeente kan een diversiteitsbeleid voeren en maakt daarvoor een overzicht van het eigen personeelsbestand, gespecificeerd naar etniciteit, handicap en geslacht, zowel per dienst als per functiegroep.
Tot slot: discriminee Het college stelt voor: •
over ver deze notitie het gesprek met de gemeenteraad aan te gaan (eind 2015): 2015)
•
Vervolgens dit te verbreden reden tot ‘een gesprek met de stad’ (begin 2016).
•
Op basis van de bevindingen een realistisch en uitvoerbaar actieplan 2016-2018 op te stellen en zo spoedig mogelijk tot uitvoering over te gaan.
pagina 6
pagina 7
