Melken na 2015; stress of cash?
Waar gaan we het over hebben? Management van het melkveebedrijf, nu en in de toekomst (notendop) • U en de wereld om u heen? – Wat komt er op ons af? • Wat zijn de kosten van quotum eigenlijk geweest? • Hoe draait het bedrijf nu? • Hoe meet en beoordeelt u dat? – Moet het meten en beoordelen ook anders na 2015? • Zo ja, wat zijn de alternatieven? • Hoe naar financieel risico kijken? • Wat is het effect van strategische keuzes op uw inkomen na 2015? • Belasting betalen?
Door Andries-Jan de Boer
Wat worden de thema’s in de toekomst
Wat vindt u eigenlijk belangrijk aan het boer zijn?
PPA =
• •
Persoonlijke Profiel Analyse
Duurzaamheid als containerbegrip Milieu – N en P2O5 Gezocht – Kringloop (‘cradle to cradle’) – Emissie van gassen –Ondernemer klimaat (‘CO2 footprint’) met: – Energie
•Slimheid en scherpte
Doel: ‘Geluk’
• • • • •
- Inkomen - Plezier in werk - Sociaal, niet te druk - Opvolger boer maken - ‘Groot boer’ zijn Vandaag investeren om bovenstaande zaken morgen gedaan te krijgen.
Strategie!!
Vertaling naar uw praktijk •
Vanuit economie (primair op u als € gerichte ondernemer) 1. Financieren met beleid / strategie -> rendement 2. Voeding 3. Diermanagement 4. Arbeidsefficiëntie en bewerking 5. Kostprijs van uw eigen ruwvoer 6. Mineralenbenutting
•
•
•Creativiteit = TIJD Maatschappij – Dierwelzijn •Overzicht – Weiden Wat wilt en kunt u? – Antibiotica – Landschap – Mega - locatie – Biodiversiteit Markt – Toename productie vs marktvraag; zuivel EN voer – Marketingconcepten – EU GLB gelden benutten – …….
Waarop managen? Doel van management: doelen realiseren - Positie vaststellen: informatie - Keuzes maken: alternatieven afwegen
Kengetallen -Nu -Toekomst -Leidend tot beste keuze
1
Informatie: wat blijft er over in € ?
1 april 2015: bevrijdingsdag?
Hoe hoog zijn de quotumkosten nu eigenlijk?
Topkoers Accon-avm 2010/2011; Op basis van bruto geldstroom = bedrijfsprestatie
Kop 25% 1.093.000
Geleverde melk
Huidig: • 917.000 kg • Afschrijving: 3,4 = € 31.200 / jaar • Lease: 0,2 = € 2.000 • Rente: boekwaarde x 4% = € 5.000 = 0,6 – Gemiddelde boekwaarde (factor 4): € 120.000 – Aflossing = afschrijving geweest?
Staart 25% 741.000
Opbrengsten Voerkosten Overige variabele kosten Saldo
45,2 7,1 4,5 33,6
44,6 8,7 6,1 29,8
Vaste kosten - uitgaven
10,0
13,2
Bruto geldstroom
23,6
16,6
Beschikbaar voor bank & privé/IB€ 258.000
• •
Cumulatief: geïnvesteerd sinds 1984 per actuele (2011) melkveehouder: 450.000 kg = ± € 700.000
€ 123.000
∆= € 135.000
Kengetallen: Eenheden per kg melk?
6 cent per kg melk, 28 jaar lang
2 Boeren
– U wordt betaald per kg melk (vet, eiwit) – Kosten per eenheid waarin uitbetaald wordt!
• Kees Krap 740.000 kg Resultaat vergelijkbaar met staart 25% 93 koeien 8.000 kg / koe € 1,75 schuld
– Dus niet omdat quotum de beperkende factor is! Alternatieven – Kosten als % van de omzet? – Resultaat als % van de melkprijs – Per koe ? – Per koeplaats ? – Per hectare ?
• Rijer Ruim 1.100.000 kg Vergelijkbaar met top 25% 121 koeien 9.000 kg / koe € 0,75 schuld
Krap
Ruim
Verschil
Melk Omzet en aanwas Overig TOTAAL OPBRENGST
36,4 2,5 0,5 39,5
100% 7% 1% 108%
37,4 2,8 0,8 41,1
100% 8% 2% 110%
1,0 0,5 0,3 1,7
14% 6% 4% 24%
Veevoer Diergezondheid Fokkerij Overige Gew bescherming + zaad Meststoffen Mestafzet Energie en water TOTAAL VARIABEL
8,6 1,3 0,9 1,4 0,3 1,0 0,1 1,1 14,8
24% 4% 3% 4% 1% 3% 0% 3% 41%
7,1 0,8 0,7 1,0 0,2 0,9 0,1 0,9 11,6
19% 2% 2% 3% 0% 2% 0% 2% 31%
-1,5 -0,5 -0,2 -0,4 -0,1 -0,1 -0,0 -0,3 -3,2
-21% -7% -3% -6% -2% -2% 0% -4% -46%
SALDO
24,7 68%
29,6 79%
4,9
69%
TSR en nevenactiviteiten
5,2
14%
4,1
11%
-1,1
-15%
Arbeid Loonwerk Werktuigen en installaties Grond en gebouwen Quotum Algemene kosten TOTAAL VAST
0,6 3,4 3,8 3,5 -0,1 2,0 13,2
2% 9% 11% 10% 0% 5% 36%
1,0 2,0 2,6 2,6 0,5 1,4 10,0
3% 5% 7% 7% 1% 4% 53%
0,4 -1,4 -1,3 -0,9 0,5 -0,6 -3,2
5% -20% -18% -12% 7% -8% -46%
BRUTO GELDSTROOM
16,6 46%
7,1
100%
23,7 63%
Totaal: 4,2 cent per kg Afhankelijk van investerings beleid afgelopen jaren (variatie 10 – 0 cent)
• • • • • •
Spelen met cijfers Inzicht Middel, geen doel Draait om: welke actie Managementcyclus! -> stap richting doel gedaan
MANAGEMENTCYCLUS voor uw bedrijf PLAN
DO
Wat wilt u bereiken?
Wat gaat u precies doen? Veranderen?
Bepaal de kengetallen Breng focus aan (niet alles tegelijk)
DOE HET!
Structuur proces: kracht én valkuil ACT/CORRECT
CHECK
Wat stuurt u bij aan de hand van de nieuwe meting?
Meet de kengetallen opnieuw
Concreet -> DOEN
Hoe vaak? Analyseer de verandering Studiegroep?
© Vetvice
2
Per koe Denken vanuit beperkende factor • • • • • •
Koe -> Koeplaats Hectare Volwaardige arbeidskracht (1.600 uur) Kg voer Milieu-kengetallen (Kg P input, kg NH3 output etc) …….
•
Gedachte is inkomens-maximalisatie door optimale benutting beperkende factor = efficiëntie! Clue: meer melk per factor (uitbetaaleenheid), meer marge per kg melk = meer inkomen – Breng beide in beeld – € per beperkende factor geeft niet meer inzicht dat de 1e 2 afzonderlijk
•
Krap 8.000 kg/koe • •
Melk O&A
€ 2.915 € 202
Ruim 9.000 € 3.366 € 267
• Voer € 691 € 643 • Diergezondheid € 103 € 69 • Fokkerij € 74 € 63 • Overig € 111 € 87 • Gew/besch+zaad € 22 € 14 • Meststoffen € 83 € 80 • Mestafzet €7 €7 Technische • Energie en water € 91kengetallen! € 77 • Omzet en aanwas Saldo € 1.976 € 2.664
• • • •
Diergezondheid Fokkerij Overige directe kosten Voer (?)
Per koeplaats Krap 60 boxen 740.000 kg 11.400 kg/box
Ruim 220 boxen 1.093.000 5.000 kg/box
• •
Opbrengsten Saldo
€ 4.500 € 2.800
€ 2.000 € 1.470
•
Bruto geld
€ 1.900
€ 1.200
Per ha • •
•
Geen directe info als managementbasis Benuttingsresultaat! = efficiëntie! Interessanter: maximaal te halen = kg melk x streefresultaat Stalpotentie:(2.200.000 x € 0,22 = € 484.000) Hoeveel % hiervan gehaald? 49 % x 100% = 49% Succesfactoren?
Wat geeft beste inzicht? •
•
Management toerekenen: – Koe gerelateerde kosten per koe – Land gerelateerde kosten per ha – Arbeid gerelateerde kosten per 1.600 uur – + diverse efficiëntie kengetallen Totaal resultaat: – Per bedrijf (evt als % van maximale) – Per kg melk geproduceerd
Resultaat:
•
• •
Benuttingspercentage = kg melk/ha Voer – Kg droge stof (energie, eiwit)/ ha • Relatie met Voer-efficiëntie! – Aankoop voer (zelfvoorzieningsgraad) Kosten loonwerk per ha – Voederwinning – Snijmaisteelt Kosten eigen mechanisatie – Afschr / rente / onderh / brandstof – Arbeid Directe om te vergelijken Meststoffen per ha (kg info en prijs) N en P2O5 verliezen per ha = efficiëntie!
en te sturen
USA nog interessant?
- meer inzicht en gerichter managen - antwoord op: waar veranderingen doorvoeren ?
3
Alle bedrijven In 9 maanden tot en met 30 september 2011 Hoeveelheid melk in kg 16.584.194 Gemiddeld aantal koeien per dag gemolken 1.803 Hoeveelheid melk per koe per dag 33,7 Koeien vervangen 639 Jaarlijks vervangingspercentage 39,9 Gemiddeld aantal koeien op de boerderij gedurende deze periode 2.141 Hoeveel dagen in deze periode 273 Break-even melkprijs 30,56 Break-even melkproductie per koe per dag 28,16 Inkomsten uit be drijf Melk Veestapel Slachtkoeien Overige inkomsten Totale inkomsten uit bedrijf
Hoeveelheid € 6.063.619 143.713 317.042 48.806 6.573.179
Per KG geproduceerd € 36,56 0,87 1,91 0,29 39,64
2011
- Top 30% - > 1.000 - < 1.000
Per koe per dag € 10,37 0,25 0,54 0,08 11,25
% 100% 2% 5% 1% 108%
0,03 0,97 0,02 0,30 0,21 0,00 5,07 0,46 1,80 15,96 0,60 0,44 0,22 1,36 2,71 0,33 0,05 0,25 0,72 0,54 0,91 0,13 0,56 33,63
0,01 0,28 0,01 0,08 0,06 0,00 1,44 0,13 0,51 4,53 0,17 0,13 0,06 0,39 0,77 0,09 0,01 0,07 0,20 0,15 0,26 0,04 0,16 9,54
0% 3% 0% 1% 1% 0% 14% 1% 5% 44% 2% 1% 1% 4% 7% 1% 0% 1% 2% 1% 2% 0% 2% 92%
6,00
1,70
16%
Break-even melkprijs Werkelijke melkprijs
2010 28,4 29,6
Kijkje in30,6 USA 36,6
2009 19,6 14,9
U wilt getallen zien……?
Bedrijfskosten en uitgaven Waardeverminderingskosten Veterinaire kosten Bankkosten Strooisel Fokkerijkosten BST-Posilac Vervangingskosten van koeien Loonwerk Afschrijvingen Voerkosten Brandstof Vervoerskosten melk Verzekering Rente Personeelskosten en sociale lasten Marketing-publiciteit Overige uitgaven Professionele kosten Onderhoud en reparatie Lease kosten Benodigdheden Belasting Gas, water, licht, telefoon Totale kosten en uitgaven Netto inkomen
5.262 160.818 3.245 49.602 34.654 0 841.399 76.710 297.786 2.646.712 98.961 73.700 36.225 225.122 450.144 54.658 8.480 40.968 118.633 89.468 150.882 20.960 93.328 5.577.714
Vergelijk Nederland: Bruto geld 55% Afschrijving 23% Rente 14% Netto inkomen 18% 995.465
Oorlogskas paraat !
Risico management Kees Krap
Vergelijking met beoordeling RFC 1. 70% Net debt-Ebitda ratio; hoeveel is de schuld groter dan de bruto geldstroom? 2. 20% interest coverage ratio; hoe vaak kan de bruto geldstroom de betaalde rente afdekken? 3. 10% solvabiliteit hoeveel % bedraagt het eigen vermogen?
Geleverde kg melk
2.800.000
Bezit volgens balans
€
2.000.000 €
€
1.295.000 €
819.750
Eigen vermogen
€
705.000 €
1.980.250
Net debt-Ebitda ratio Interest-coverage ratio Solvabiliteit
• U wilt groeien in omvang, de hindernissen:
1.093.000
Schuld (debt)
Schuld per kg melk € BG per kg melk € EBITDA (Bruto Geldstroom) € Rente per kg melk € € Interest (Rente)
PRAKTIJK
Rijer Ruim RFC
740.000
1,75 16,6 122.840 8,8 64.750
€ € € € €
Norm
0,75
Risico23,7 kwantificeerbaar 259.041 Crisis3,8opvangbaar? 40.988 Investeringen = bedrijfsplan
10,5
3,2
0,9
<3
1,9
6,3
6,2
> 3,5
35%
71% 37% > 40%
Groeien in een vrije markt •
Valt er wat aan te verdienen binnen de randvoorwaarden?
•
Dalend rendement per extra kg melk
= het nieuwe quotum Fases • Totale omvang <--> aantal hectares – Mestwet: afzet of verwerking – Eigen ruwvoer raakt op – Arbeid / mechanisatie begint te knellen – Melken begint te knellen; robot of melkstal – Gebouwen beginnen te knellen
4
Macro economische beoordeling Wat kost mestafzet?
Melkprijs / voerprijs (LEI) ratio
Afhankelijk van: excretie en jonvee bezetting 2,60 2,40
Prod 8.000 9.000 10.000
ratio schaal
2,20 2,00 1,80
melk-voer ratio
N-exm3 110 120 130
mestafvoer/koe 28m3 31m3 33m3
25% -1m3 35% jv 45% +1m3
1,60
Verwachting 1,40
Prijs/m3 Kosten per kg melk
Macht (melk-voer ratio)
1,20
€5 1,7
€ 10 3,4
€ 15 5,1
jan-12
sep-12
mei-12
jan-11
sep-11
mei-11
jan-10
sep-10
mei-10
jan-09
sep-09
mei-09
jan-08
sep-08
mei-08
sep-07
jan-07
mei-07
jan-06
sep-06
mei-06
1,00
jaren
Wat kost voer? ‘Zelfvoorzienend’ in eigen ruwvoer -> € 5 - € 8 Ruwvoer kopen; inclusief jongvee -> ± € 15,-
• •
Kopen: € 35.000 x 5%
– Pacht € 800,- per ha, bewerking € 800, mestafzet € 10,-
Grond wel of niet kopen? Grond wel of niet kopen? Kg melk / ha
18.000 o.b.v. voer
15.688 o.b.v. mestwet
Wel grond Wel grond Ruwvoeraankoop Mestafzet Bewerking € 5,1 Pacht + overig € 5,2 € 10,3 Totaal
€
1.610
Max prijs? Beschikbaar voor rente:
€ €
€
Geen grond 9,1 3,5
Ruwvoeraankoop Mestafzet Bewerking Rente + overig
12,6
€
1.978
€ €
1.118 22.367
0,5 4,4 10,1 15,0
€
2.692
Geen grond € 9,1 € 3,5
€
12,6
€
2.270
€ €
1.328 26.560
422
Ongunstig Gunstig. 33,0 33,0 2,0 3,0 0,0 0,0
€ 40.000 800.000 kg = 5 cent per kg melk
• • •
Melk O&A Overige opbrengsten
Arbeidsorganisatie Arbeidsproductiviteit (kg melk per 1.600 uur) Arbeids- / automatiseringskosten per kg melk
• • • • •
Voer Diergez/fokk/overig Meststoffen Mestafzet / milieu Saldo
16,0 2,5 0,0 5,0 15,5
7,0 2,0 0,0 1,0 26,0
• • • •
Betaalde arbeid Mechanisatie en lw Grond en gebouwen Algemene kosten
5,0 0,5 5,0 1,0
0,0 0,0 0,0 1,0
0,0
25
…worden cruciaal in de toekomst
€
Extra liters: wat schiet u er direct mee op?
Wat kost arbeid?
-
€ € € €
Uw marge
5
Kostprijs van extra melk bij goed technisch resultaat
Kostprijs van extra melk bij matig technisch resultaat M estafvoer
M estafvoer
50
50
(Ruw)voeraankoop Variabel deel kostprijs
€ / 100 kg
Betaalde arbeidskosten
=Grondloos boeren
30
Gebouwen
M elkinstallatie / robots
20
Vast deel kostprijs
10
22.500
27.500
Gebouwen M elkinstallatie / robots
20
Vast deel kostprijs
10
M arginale kostprijs (ex quotum)
17.500
Betaalde arbeidskosten
30
Werkelijke melkprijs (schatting)
0 12.500
Variabel deel kostprijs
40 € / 100 kg
40
(Ruw)voeraankoop
Werkelijke melkprijs (schatting)
0 12.500
M arginale kostprijs (incl. quotum)
M arginale kostprijs (ex quotum)
17.500
22.500
27.500
M arginale kostprijs (incl. quotum)
Melkproductie / ha
Melkproductie / ha
IB druk richting 2015 Kortom: • • •
Afschrijvingen quotum vervallen in 2015 Afschrijvingen gebouwen nemen af Machines wordt in door geïnvesteerd (vervanging)
Conclusie: 1. 2. 3. 4.
Liquiditeit gaat (gedeeltelijk) op aan belasting Zorg voor juiste balans tussen afschrijvingen en aflossingen Benut investeringsplanning! Benut juridische oplossingen!
http://www.mailfoon.nl/rekentools/fiscaal.php
Conclusie
• • •
• •
Uw wereld op zijn kop op na 1 april 2015??
• • • •
•
Ken uw sector en het beleid! Begin bij uzelf – Wie ben ik? – Wat wil ik? – Wat kan ik? Vervolgens het bedrijf – Wat levert het op? Het leven is geen rekenwedstrijd, maar sturen met getallen moet! Boeren wordt een steeds meer intellectuele uitdaging in een dynamische wereld Informeren op basis van kengetallen: – Per kg melk blijft belangrijk – Alternatieve aanvullingen: gaat lukken; regelen wij voor u Belasting hoort daar bij als puzzel
Veel succes!
6
