mei - juni
2011 nr. 27
Slotpanel Eindhoven, regio van het Brein Excursie: Zomeropera in Alden Biesen Tentoonstelling Textiele werkvormen Jong conservatoriumtalent op het AG Kennismaken met Renate van der Zee
2 Inhoud
AG-lid houdt het hoofd koel
Het eerstvolgende nummer van ’t gewAG (nr. 28) zal op 9 juni 2011 verschijnen. De sluitingsdatum voor bijdragen voor zowel ’t gewAG nr. 28 als voor de bijbehorende agenda (die de tweede helft van juni, alsmede de maanden juli en augustus, zal bestrijken) is vrijdag 27 mei.
Lid worden van het AG? Raadpleeg onze website www.acadgen.nl voor uitvoerige informatie inzake de voorwaarden voor het lidmaatschap. U kunt zich via de website opgeven als belangstellende, waarna u zult worden uitgenodigd voor een vrijblijvende oriëntatie gedurende een kennismakingsperiode van drie maanden.
Redactie Ten geleide 3 Foto van de maand 20 Wist u dat... 19 Van het bestuur Gebouwcommissaris, uitstel toch geen afstel? 21 Lustrumcommissieleden met ‘diamant’ bedankt 3 Nieuwe Ledeninitiatief Eindhoven, regio van het brein: bedrijfsbezoek Bavaria en slotpanel 7 Activiteiten / Projecten AG-In de Kring Literaire Kring: Stendhal 9 Muziekcaleidoscoop (verslag) 9 Ondernemerskring: Waar doe je ’t voor? 8 Evenementen op het AG Lezing Santiago de Compostela 6 Lezing Arabische Lente 6 Maakt techniek gelukkig? (verslag) 11 Excursie Zomeropera in Alden Biesen: Manon Lescaut van Puccini 4 Filmhuis La vita è bella 13 Goodbye Lenin! 13 Kom kennis maken met Renate van der Zee (aankondiging) 11 Ron Rijghard (verslag) 18 Sytze van der Zee (verslag) 12 Muziek Zomeravondconcert 14 Aankomend muziektalent in het AG 14 De Russische Ziel (verslag) 10 Irving Berlin project 15 Tentoonstelling Patchwork-Applicatie-Quilting 5 Terugblik op Fototentoonstelling 17 Toneel legt eer in met Variaties omtrent eend van David Mamet (verslag) 16 Column Jan Koppen22 Mutaties Ledenbestand23 Colofon23
3 Ten geleide Zoals u weet is de enige zekerheid die we hebben die van verandering. Ook de redactie onderzoekt of veranderingen gewenst, leuk of nuttig kunnen zijn. Zo denken we er aan om in elk gewAG een foto van de maand op te nemen. Ditmaal hebben de deelnemers van onze wandelclub daar voor gezorgd. Zij komen langs de mooiste plekjes. We zien trouwens ook bijdragen van andere commissies en leden graag tegemoet. Een goed nieuwtje: we hebben een nieuw lid in ons team, Jet Ruigendijk. Wij zijn blij met haar komst. Nog een leuk nieuwtje: de leden van het AGkoor hebben alle AG-leden gebeld die hun e-mail adres nog niet beschikbaar hadden gesteld voor verzending van de tussenagenda’s, bestuursstukken en Nieuwsbrieven. Bijna iedereen met internet heeft zijn e-mail adres nu gegeven. Dit bespaart veel kosten, maar ook
‘Diamanten’ bedankje Tijdens de ledenborrel op 3 maart zette Richard de Groot namens het Bestuur de leden van de Lustrumcommissie in het zonnetje. De twee aanwezige Lustrumcommissieleden, Engel Hoefgeest en Roland van Witteveen, mochten een ‘diamanten’ bedankje in ontvangst nemen.
veel werk. Dank aan de koorleden en aan de betreffende AG-leden. In dit gewAG vindt u de aankondigingen van leuke evenementen die nog vóór het einde van het seizoen voor u open staan. Op 13 mei komen de beste leerlingen van het Fontys conservatorium voor u naar het AG, er zijn lezingen over een reis naar Santiago de Compostela, over de onrust in de Arabische wereld en over de vraag of techniek gelukkig maakt, de excursie naar de opera in Alden Biesen, de afsluiting van het project ‘Eindhoven, regio van het brein’ en meer. Uw AG blijft ongekend veelzijdig. Jet Ruigendijk
Namens de Redactie, Michiel de Veer
4 Van de excursiecommissie
Excursie Zomeropera in Alden Biesen Woensdag 22 juni Onze laatste excursie voor de zomervakantie gaat naar de Belgisch-Limburgse Commanderij Alden Biesen. Zo’n 10 km ten westen van Maastricht ligt daar in het golvende landschap van de Haspengouw een groot kasteel, ooit een basis van de ridderlijke Duitse Orde, met bijgebouwen zoals een kerk, een Franse en een Engelse tuin. Wij bezoeken om 15.00 uur eerst het kasteel in ruime zin (o.a. een expositie over de Duitse Orde) en de Franse tuin in een rondleiding van ongeveer twee uur. Daarna is men vrij om het park met de Engelse tuin te bezoeken en ergens iets te eten (binnen 100 m. is een aantal restaurants en eetcafees te vinden), alvorens op de binnenplaats van het kasteel een concert van opera-arias te beluisteren. Die binnenplaats kan worden overdekt bij ongunstige weersomstandigheden. Aanvang van het concert: 20.15 uur, einde tegen 23.00 uur. Vertrek van het AG om 14.00 uur, terug rond 24.00 uur.
Wij zijn er in geslaagd 35 plaatsen voor het concert, het laatste van het zomeroperaseizoen in Alden Biesen, te bemachtigen. De kosten voor bus, rondleiding en concert zijn € 60,- p.p. Opgave: inbellen op 30 mei vanaf 09.00 uur bij Otto Croiset van Uchelen, 040-283 1789, of per e-post:
[email protected] , het bedrag over te maken op rekening 512653127 van het AG te Nuenen.
5 Van de tentoonstellingscommissie
Patchwork — Applicatie — Quilting Daarnaast toont Hertha Schob haar kunstwerken van textiel. Zij zegt: Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door materialen als stof en wol. Na de opleiding creatieve handarbeid begon ik mijn ideeën gestalte te geven in textiel. Ik maakte wandkleden en patchwork. Een tijdlang hadden de afgekeurde begin- en eindstroken van bedrukte stoffen mijn bijzondere belangstelling. Ik ontdekte welke verrassende vormen en structuren er in te zien zijn. Van daaruit ontstonden werken met de titel miss-prints. Op dit moment ben ik vooral bezig met vilt in al zijn variaties. Op 5 mei zal tijdens de ledenborrel een nieuwe tentoonstelling worden geopend. Tot 14 juli kunt u genieten van kunstwerken van textiel en vilt. Deze textiele werkvormen kennen een lange geschiedenis. De eerste gequilte kledingstukken dateren van ongeveer 100 v. Chr. Sommige daarvan zijn te zien in het British Museum in Londen. In de middeleeuwen was patchwork, quilting en applicatie een veel gebruikte techniek bij de vervaardiging van kleden en dekens. In de USA beleefde het een renaissance in de zestigerjaren van de vorige eeuw en niet veel later waaide deze techniek over naar Europa. In tegenstelling tot vroeger, waarin het ook beroepsmatig werd gedaan, wordt dit nu vooral als hobby beoefend. Er worden naast gebruiksvoorwerpen zoals placemats, pannenlappen, tafellopers en dekens ook fraaie wandkleden gemaakt. De exposanten zijn Ina Gravenstein, Anita Cleophas, Wil van den Berg en Elisabeth Hofer. Zij introduceren zichzelf als volgt: Wij zijn een groepje bevlogen vrouwen die elkaar hebben gevonden in het uitoefenen van een hobby die ons nooit meer los laat. Sommigen van ons zijn er al meer dan 30 jaar mee bezig - het blijft een uitdaging! Wij kunnen in deze tentoonstelling maar een klein spectrum van de vele mogelijkheden laten zien, die deze hobby ons biedt.
6 Van de commissie ‘Evenementen op het AG’
Lezing van Mirjam Wijngaarden en Theo Bemelmans over Santiago de Compostela: een tocht met jezelf Donderdag 26 mei, 20.30 uur, in de Dommelzaal Sinds de vroege Middeleeuwen zijn vele duizenden mensen naar Santiago de Compostela getrokken, de beroemde pelgrimsplaats in het noordwesten van Spanje. Was vroeger een dergelijke tocht vaak een vorm van opgelegde boetedoening, tegenwoordig bestaan verschillende motieven en methodes om deze tocht te maken Te voet, per fiets of te paard. Alleen dan heb je toegang tot de fameuze refugios (pelgrimshostels) onderweg. Welk motief ook iemand heeft voor deze tocht, een ding is zeker, het wordt een tocht waarin je tot jezelf komt, de stilte ervaart, de nietigheid voelt als mens,
weer één wordt met de natuur. Kortom, een tocht om nooit meer te vergeten. In deze presentatie willen Mirjam Wijngaarden en Theo Bemelmans verslag doen van hun tocht. Mirjam deed een deel van de tocht te voet, Theo legde de gehele afstand vanuit Nuenen af per fiets. We willen u deelgenoot maken van de ‘geheimen’ van deze tocht met dia’s van de vele wonderbare dingen die men onderweg ziet en van portretten van medepelgrims die men onderweg ontmoet. Of zoals een medepelgrim ooit tegen ons zei: “Het gaat niet om de bestemming, het gaat om de tocht daar naartoe.” Sibe Mennema
Lezing van Ruud Hoff over De Arabische Lente Donderdag 16 juni, 20.30 uur, in de Meerlezaal In Tunesië is in de Arabische wereld de start gegeven voor een proces van meer democratisering. In Egypte is deze omwenteling eveneens gunstig verlopen, althans voorlopig. In andere landen stagneert de revolutie echter. De situatie in Libië en Jemen heeft zich ontwikkeld tot een burgeroorlog, waarvan het eind voorlopig nog niet in zicht is. Vragen rond de ‘Arabische Lente’ zijn er volop. Waar komt die plotselinge roep om democratie vandaan? Welke politieke stromingen spelen mogelijk op de achtergrond een rol? Wat zijn de kansen op een meer democratische ontwikkeling in de Arabische landen? Over deze en andere vragen kan worden gediscussieerd met Midden-Oostenkenner Ruud Hoff (1949). Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen in Amsterdam. Tijdens zijn studie raakte hij geïnteresseerd in het Midden-Oosten, waarover hij tot heden do-
ceert aan onder meer de School voor Journalistiek en Instituut Clingendael. Verder treedt Ruud Hoff regelmatig op als commentator in actualiteitenrubrieken op radio en televisie. Dit evenement wordt georganiseerd in samenwerking met het Nederlands Genootschap voor Internationale Zaken (zie: www.ngiz.nl). Sibe Mennema
7 Nieuwe ledeninitiatief
Eindhoven, regio van het brein Op 5 april vond het bedrijfsbezoek aan bierbrouwerij Bavaria in Lieshout plaats waar ouddirecteur Peter Swinkels voor de vuist weg een gedreven betoog over de ins en outs van de crisis en de positie van een familiebedrijf daarin hield. Op de foto links onder toasten de heer Swinkels en redacteur Jan Koppen van ´t gewAG op het geslaagde bezoek.
Er volgt nog een bezoek aan ASML op 26 april, en daarna wordt op 12 mei onder leiding van Paul Kokke met CEO´s van de bezochte bedrijven, de directeur van Brainport en de directeur van de Kamer van Koophandel Brabant het slotpanel gehouden.
8 Van de ondernemerskring
Ondernemen: Waar doe je het voor? Het leek zo simpel. In de Ondernemerskring zouden we het gaan hebben over slogans of mantra’s voor ons eigen bedrijf. Baudouin van Lamsweerde gaf aan dat hij voor zijn eerste internetbedrijf, dat bemiddelde bij de verhuur van vakantiehuizen, de mantra Thuis in vakantiehuizen had. Hannie Lieveld sprong daar meteen bovenop met vragen als: “Waarom heb je dat gekozen, waarom doe je het zo, wat motiveert je om je bedrijf aan te pakken zoals je doet?” Pas als je dat soort vragen helder krijgt, kun je naar een zinvol mantra. Ook bij de mantra Wezenlijk anders van Hans van der Maat probeerde zij antwoorden op die vragen te krijgen. Het was voor Baudouin en Hans even omschakelen om de zingeving achter hun bedrijf duidelijk te maken. De groep pakte dat echter goed op door in te gaan op de vraag: “Waar doe je het voor?” We waren het er snel over eens dat niet geld, maar het menselijke aspect de wezenlijke motivator is. Het gaat om zaken als voldoening, het opbouwen van relaties, het winnen van vertrouwen, het kunnen luisteren en het laten meetellen van mensen. Een andere interessante vraag die rees was: “Waarom ben je gaan doen wat je doet en niet wat anders?” Heel concreet: waarom greep Baudouin de kans om met het bemiddelen van vakantiehuizen te beginnen nadat een vriend hem had gevraagd of hij geen mensen kende die eventueel zijn tweede huis wilden huren. En waarom was Pieter de Haes financieel consulent geworden en niet in dienst van zijn vroegere werkgever gebleven? Voor Baudouin was het dat hij twee partijen tevreden kon stel-
len en voor Pieter was het aandacht kunnen besteden aan de vraag van de klant. Ook Hans gaf aan dat de relatie met de klant voor hem doorslaggevend is. “Het succes van je bedrijf komt door aandacht te schenken, de klant een ander perspectief te bieden, meer betrokkenheid bij de klant te tonen en afspraken na te komen”, zei Hans. Angela Laarhoven voegde daar aan toe dat de klant het idee moet krijgen dat hij gehoord wordt. Hannie wees er nog eens op dat je intrinsieke motivatie duidelijk moet zijn, voordat je een slogan kunt verzinnen. Hans gaf aan dat deze voor hem ligt bij het contact met (een grote diversiteit aan) mensen, het tonen van een diepe belangstelling en doen wat de klant niet verwacht. Voor Baudouin was het commercieel handelen in dingen die voor mensen aantrekkelijk zijn. Baudouin gaf ook aan dat het succesvol zzp-er zijn niet alleen bestaat uit aantrekkelijke, motiverende zaken, maar dat je ook allerlei minder aantrekkelijke zaken goed op moet pakken, zoals het verzorgen van je boekhouding en het inpakken en versturen van bestelde producten. De avond kreeg de volgende dag nog een uiterst interessant vervolg. Richard de Groot, die niet aanwezig had kunnen zijn, wees op een geweldig filmpje op YouTube waarin Simon Sinek juist die motivatie behandelt. De boodschap van dat filmpje: denk na over ‘het waarom’ en ga dan pas naar ‘het wat en hoe’. Theo Maertens
9 Literaire Kring
Het rood en het zwart (Stendhal)
Dinsdag 7 juni, 20.00 uur, locatie nog niet bekend Op 7 juni bespreekt de Literaire Kring Het rood en het zwart van Stendhal. We worden hierbij geholpen door Wim Meulen. Stendhal is een van de ruim honderd pseudoniemen waarvan Henri Beyle (1783-1842) zich gedurende zijn leven bediende. Roem viel hem pas na zijn dood ten deel, vijftig jaar na voltooiing deze roman. Het verhaal speelt aan de vooravond van de revolutie in 1830 in het benepen klimaat van de Restauratie. De verkalkte Franse aristocratie probeert krampachtig haar oude rechten terug te winnen. In dit klimaat werkt de ambitieuze Jean Sorel aan een carrière die hem doet stijgen op de sociale ladder. Voor iemand uit de lagere burgerij is dat een bijna onmogelijke op-
gave, maar met zijn superieure intelligentie en speculerend op de liefde van vooraanstaande vrouwen verzet hij zich tegen zijn lot. Als het niet in het rood van het soldatenuniform kan, dan maar in het zwart van de priestertoog. Een spannend melodrama, een psychologische zedenroman en een geweldig liefdesverhaal. Het rood en het zwart is een van de mooiste romans uit de Franse literatuur. Rob Westra
Muziekcaleidoscoop
Een verslag van een mooie muziekavond Op 29 maart traden in een welgevulde Balkonkamer weer twee presentatoren aan. Onder de vlag die Hanna van Stratum aan haar onderwerp had gegeven, bleek een verrassende lading schuil te gaan. De British Isles: van klassiek naar volksmuziek en vice versa bevatte een variëteit aan informatie en fraaie muziekvoorbeelden. Zo kwam het dédain ter sprake dat componisten en musici ten deel kan vallen als zij zich met volksmuziek bezig houden. Maar welke schatten heeft bijvoorbeeld Haydn opgeleverd en Beethoven (met zijn bewerkingen van volksliederen van de Britse eilanden), en zangers als de tenor John McCormack, de alt Kathleen Ferrier en de bas-bariton Bryn Terfell, de gambist Jordi Savall en de fluitist James Galway met hun vertolkingen van volkswijzen. Huibert van der Putt focuste onder de titel
Passie in de Nederlanden… op de vaderlandse rage voor Bachs Mattheus Passion. Hij liet enige uitvoeringsvarianten horen van het openingskoor (Koopman 1992, Mengelberg 1939 en Chailly 2010). Enkele aria’s kwamen aan bod, ook in verrassende bewerkingen van het hedendaags combo van Egon Kracht. Maar ook gedeelten van een opname van een Russische Mattheus Passie bracht hij ten gehore (componist Hilarion Alfeyev, premiere 2007). Een bijeenkomst die helemaal voldeed aan de opzet van Muziekcaleidoscoop: collega-muziekliefhebbers laten delen in wat je mooi en interessant vindt. De laatste bijeenkomst van dit seizoen is op dinsdag 31 mei (Dick Veldkamp en Herbert Platzer, zie ook de agenda). Huibert van der Putt
10 De Russische Ziel Verslag van een gast Ik was zeer vereerd, dat ik als lid van Sociëteit De Witte en voormalig inwoner van Moskou, als gast werd uitgenodigd voor de Russische avond op 7 april in de Meerlezaal van het Academisch Genootschap. De aan de avond gegeven naam De Russische Ziel dekte de lading meer dan volledig. Ik was van tevoren niet geheel op de hoogte van alle onderdelen van het programma, maar het bleek een bijzonder veelzijdig gebeuren, waar alle artistieke aspecten van de Russische samenleving, zoals muziek, schilderkunst en poëzie ruim onder de aandacht werden gebracht. Het welkom was al erg uitnodigend, want de vrolijke klanken van het Klezmerorkest droegen bij om gauw een plaatsje te vinden in de goed gevulde zaal. Jean Peters gaf een inleiding, gelardeerd met enige Russische termen en leidde de avond perfect op een welsprekende en professionele wijze. Helaas moest Yaroslav Gilevich vanwege ziekte verstek laten gaan, maar zijn broer Lev en Elena Livsjits compenseerden dat volledig door een prachtig gespeeld stuk op de piano van Tsjaikowsky uit de Opera Pique Dame. Barbara van Zwieten gaf daarna een heel mooie voordracht van werken van drie 19de eeuwse Russische dichters en deed dat zo overtuigend, dat je haast het gevoel kreeg zonder vertaling het Russisch woordelijk te kunnen begrijpen. De presentatie van Katya Lyakhova over de schilderkunst van Nicholas Roerich was zeer interessant en zijn werken en met name zijn specifieke kleurschakeringen zijn indrukwekkend. Vervolgens bracht Julia Murzina twee prach-
tige Oekraïense liederen ten gehore, begeleid door Elena Livsjits aan de piano. In uitstekend Nederlands met een aanstekelijk accent gaf Julia, afkomstig uit Charkov, een vertaling van haar liederen. Na de pauze deed het Klezmerorkest weer zijn uitnodigende werk en konden we luisteren naar Jean Peters die een overzicht gaf van de Russische Opera met zijn Italiaanse invloeden. Hij deed dit met verve en passie en hij liet ons genieten van een prachtige aria van Lensky uit de Opera Jevgeny Onegin van Tsjaikowsky, de in het Westen meest bekende Russische opera. Deze werd niet vertolkt door een Rus, maar door de Duitse tenor Fritz Wunderlich en op zo’n prachtige manier, dat Elena Livsjits zichtbaar geëmotioneerd raakte en Jean Peters eveneens. Opvallend was het enthousiasme en de passie waarmee Jean Peters Fritz Wunderlich profileerde. Er volgden daarna nog piano-oeuvres van Alexander Scriabin en van Rachmaninov, weer prachtig gespeeld door Elena en er kwamen ook nog twee mooie gedichten, De Maan en de Moeder, van Vladimir Nabokov, prachtig gedeclameerd door Julia Murzina. De avond werd besloten met een optreden van het AG-koor met liederen uit Fiddler on the Roof. Jammer dat ik niet in het Eindhovense woon, anders zou ik me graag aansluiten als aspirant-tenor van dit enthousiaste gezelschap. Het moge duidelijk zijn, dat ik een prima culturele avond heb beleefd, die vele goede herinneringen aan Rusland terugbracht. Dank voor de uitnodging en wie weet: dasvidanya! Hendrik Romijn
11 Maakt techniek gelukkig? “Tot 1970 werden we almaar gelukkiger, daarna niet meer.” “Mister” Historie der Techniek, prof. dr. ir. Harry Lintsen, met emeritaat maar nog steeds veelgevraagd spreker, gaf op 17 februari op het AG een lezing met de intrigerende titel Maakt techniek gelukkig? Harry Lintsen was onder meer initiatiefnemer en hoofdredacteur van het standaardwerk De Geschiedenis van de Techniek in Nederland in de 19e en 20e eeuw, in dertien kloeke delen. “We schreven het omdat zoiets nog niet bestond”, zegt hij, om monter te vervolgen: “niemand leest die boeken, maar dan ligt het in ieder geval vast.” Dat Wetenschap en Techniek een centrale rol zouden gaan spelen bij de verbetering van leefomstandigheden en geluk van de mensen, voorspelde Francis Bacon al in 1627. Hij creëerde de eerste technologische utopie Nieuw Atlantis en riep op om te investeren in de wetenschap. In Nederland begint, voortgestuwd door technische ontwikkelingen, de le-
vensverwachting vanaf 1870 te stijgen: de voedselrevolutie (1850-1890), de hygiënerevolutie (1890-1940) en de medische revolutie (na 1940). De levensvoldoening, het geluk, gaat navenant omhoog, maar het opvallende is dat deze stijging rond 1970 ophoudt: we worden niet gelukkiger meer. Technologie is dan volledig ingebed in de samenleving, maar de eerste tekenen wijzen erop dat we tegen grenzen gaan aanlopen, zie bijvoorbeeld het rapport van de Club van Rome (1972). De ingenieurs raken uit de gratie. In het laatste deel van zijn betoog kijkt Harry Lintsen vooruit. Hij vindt dat we voor een enorme uitdaging staan en dat de ingenieurs daar hun rol weer op moeten pakken: duurzaamheid. Hoe kan ons nageslacht ons welvaartspeil handhaven zonder de aarde uit te putten of verder te vervuilen? Hij voorspelt dat ons dit vier generaties gaat kosten. Veel discussie hierover na de pauze. Een boeiende avond, ondanks de matige opkomst. Harry Lintsen sprak op uitnodiging van Saskia Blom, AG-lid en bestuurslid van de Stichting Historie der Techniek. Jan Kees van der Veen
Kom kennismaken met..
Renate van der Zee
Zaterdag 28 mei, 17.00 - 19.00 uur Renate van der Zee heeft geschiedenis gestudeerd in Utrecht. Ze is journaliste en schrijft voor verschillende tijdschriften en kranten, waaronder Opzij, Libelle en NRC Handelsblad. Met haar debuut Eerwraak in Nederland werd Renate bekend als voorvechtster van vrouwelijke eerwraakslachtoffers. In haar tweede boek Een meisje voor dag en nacht vertelt ze een waargebeurd verhaal over een Marokkaanse vrouw, die afrekent met haar
jeugd. Het is een taboedoorbrekend en hartverscheurend verhaal over een jonge Marokkaanse vrouw, die in haar jeugd seksueel misbruikt wordt. Deze vrouw weet zich te ontworstelen aan de traditionele waarden van het gezin, waarin ze opgroeide. Joke Wessels
12
Kennis gemaakt met…
Sytze van der Zee Deze middag op 19 maart jl. had een nieuw ‘format’. In het eerste deel stelde Frans Schurer de schrijver een aantal vragen met als doel wezenlijke onderdelen van één van diens boeken (i.c. Vogelvrij) te belichten, waarna in het tweede deel voor de aanwezigen gelegenheid was tot het stellen van vragen. Frans Schurer zegt hier zelf het volgende over: “Alvorens in te gaan op Sytze van der Zee’s in 2010 verschenen boek Vogelvrij (ondertitel: de jacht op de joodse onderduiker), heb ik om een beeld van hem te vormen eerdere publicaties van zijn hand aangeroerd: Vergeten legende (over de vliegtuigpionier Frits Koolhoven) en Potgieterlaan 7, waarin de auteur herinneringen ophaalt uit zijn jeugd als kind van ‘foute’ ouders. Daarvan moeten er heel veel geweest zijn; in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging zijn 450 000 dossiers van mensen aanwezig wier gedrag tijdens de bezetting is onderzocht. Nog een schokkend cijfer: van de 140 000 Nederlandse Joden zijn er in WO II 102 000 gedeporteerd naar vernietigingskampen, een zeer hoog percentage in vergelijking met andere West-Europese landen. Bij het stellen van vragen heb ik geprobeerd de grote lijn(en) van Vogelvrij over het voetlicht te brengen: (1) wat zijn mogelijke verklaringen voor de ‘gründliche Endlösung’ in Nederland? (2) welke instanties en personen waren daar in het bijzonder verantwoordelijk voor en wie waren de verraders? Bij (2) is de rol van de Nederlandse politie aan de orde geweest en ook de speciale politiediensten in de grote steden. Pregnante voorbeelden van
verraders zijn de beruchte NSB’er Johannes Meijer en de Jodin Betje Wery. De aanleiding voor Vogelvrij was het warrige verhaal van de zoon van een zekere Tonny Ahlers aan Van der Zee en de publicatie (2002) van The hidden life of Otto Frank door Carol Ann Lee, waarin Tonny Ahlers wordt opgevoerd als de man die de bewoners van het Achterhuis heeft verraden. Gedegen bronnenonderzoek heeft Van der Zee tot de overtuiging gebracht dat hiervoor geen enkel bewijs aanwezig is; hij acht het daarentegen veel waarschijnlijker dat de joodse vrouw Ans van Dijk (1905-1948) daarin de hand heeft gehad. De rol van Otto Frank bij de pogingen om het verraad van het Achterhuis op te helderen blijft met raadsels omgeven; zo heeft hij Simon Wiesenthal op het verkeerde spoor gezet door de naam van Silberbauer – degene die op 4 augustus 1944 de leiding had bij de inval op Prinsengracht 263 – te verbasteren tot Silberthaler. Bij de vragen uit het publiek na de pauze kwam een aantal keren naar voren dat men tijdens WO II niet op de hoogte was van het bestaan van concentratiekampen. Dat beaamde zelfs mevrouw Ouweneel-Coppens, lid van het AG en destijds koerierster in het verzet. Samenvattend meen ik te kunnen zeggen dat het format van vooraf vragen stellen er toe heeft bijgedragen belangrijke onderdelen van het zeer lezenswaardige boek van Van der Zee te belichten. Daartoe behoort ook het verraad door Joden van lotgenoten. Dat dit een gevoelig onderwerp is, blijkt wel uit de recensies van Vogelvrij door Elsbeth Etty en rabbijn Evers die het nauwelijks gepast vonden dat dit onderwerp werd onderzocht door iemand wiens ouders ‘fout’ waren.” Frans Schurer
MEDEDELINGEN:
Parkeren bij van Lanschot Bankiers is tot nader order niet mogelijk.
VAKANTIE:
De sociëteit is gesloten op: Do. 2 en vr. 3 juni wegens Hemelvaartsdag Ma. 13 juni wegens Pinksteren Van 16 juli t/m 14 augustus wegens de zomervakantie. Legenda: activiteit ook toegankelijk voor niet-leden. kringactiviteit. APRIL 2011 di. 26 april - Eindhoven, regio van het Brein Bedrijfsbezoek ASML Zie ‘t gewAG nr. 26, pag. 5 of de AG-Website. ASML 14.00 uur vr. 29 april - Filmhuis (alleen voor leden!) Sliding Doors (UK, 1998). Zie verder ’t gewAG nr. 26, pag.12 of de AG-website. Haardkamer 20.30 uur
Mei 2011 di. 3 mei - Volksuniversiteit Eindhoven Aapje lacht, aapje huilt, lezing door prof. dr. Jan van Hooff. Charles Darwin was de eerste die een uitgebreide vergelijkende studie deed naar de uitdrukkingsbewegingen van mens en dier en daaruit argumenten putte voor zijn veronderstelling dat de evolutie niet
mei - juni
Agenda
alleen de fysieke structuren van organismen betrof, maar ook hun emotionele en geestelijke geaardheden. Die studie vormde de inspiratie voor sprekers eigen onderzoek naar de gelaatsuitdrukkingen van zoogdieren. Is er werkelijk een evolutionaire continuïteit, bijvoorbeeld wat betreft uitingsvormen als lachen en huilen? Neem nou lachen: dat is toch een uniek menselijk gedrag? Of bestaat er bij dieren toch zoiets als echt lachen en huilen? Een aanrader! Meerlezaal 20.00 uur do. 5 mei - Ledenborrel
Tijdens deze ledenborrel zullen enkele nieuwe leden zich voorstellen en kunt u kennismaken met de nieuwe tentoonstelling met kunstwerken van textiel. Tijdens de opening van de expositie zijn de kunstenaars aanwezig en kunnen u uitvoerig te woord staan. Na afloop van de borrel kunt u voor € 24,50 genieten van een geserveerd driegangen verrassingsmenu. Aanmelden hiervoor aan de bar vóór woensdag 4 mei om 12.00 uur (tel. 040-2434808). Sociëteitszaal 17.30 uur Tentoonstelling Vanaf do. 5 mei tot de vakantie een tentoonstelling van Patchwork-Applicatie-Quilting’: een verzameling van prachtige quilts en zeer decoratieve kunstwerken van vilt. do. 12 mei - Eindhoven, regio van het Brein
Slotpanel van dit project, op het AG o.l.v. Paul Kokke met CEO’s van de bezochte bedrijven, directeur Brainport en directeur Kamer van Koophandel Brabant. In dit project wordt gezocht naar de achtergronden van de metamorfose die de regio Eindhoven in de afgelopen decennia heeft doorgemaakt en die dermate succesvol is verlopen dat Eindhoven recentelijk werd uitgeroepen tot ‘European Microcity of the Future’. Meer informatie over dit project vindt u elders in dit gewAG en op de AG-website. Meerlezaal 20.00 uur
vr. 13 mei – Muziekcommissie Young Musicians - Young Professionals. Meer informatie over dit project vindt u elders in dit gewAG en op de AG-website. Meerlezaal 20.15 uur di. 17 mei - Ondernemerskring Je kunt gewoon binnenlopen, maar wellicht is het goed eerst even contact op te nemen met Theo Maertens, 0492-432 112. Hij kan dan informatie verschaffen over het programma van die avond. Studiekamer 20.00 uur do. 19 mei - Nieuweledenborrel Een ledenborrel onder auspiciën van de sociëteitscommissie voor specifiek diegenen die recentelijk lid zijn geworden en graag elkaar beter willen leren kennen en willen kennismaken met andere leden, die hierbij uiteraard van harte welkom zijn. Aansluitend is er de mogelijkheid om een eenvoudige maaltijd te nuttigen. Aanmelden hiervoor aan de bar vóór woensdag 18 mei om 12.00 uur (tel. 040-2434808). Sociëteitszaal 17.30 uur vr. 27 mei - Filmhuis (alleen voor leden!)
La vita è bella (Italië 1997). Zie verder dit gewAG of de AG-website. Haardkamer 20.30 uur za. 28 mei - Kom kennismaken met ...
Renate van der Zee. Ze studeerde geschiedenis in Utrecht en is journaliste. Ze schrijft voor verschillende tijdschriften en kranten, waaronder Opzij, Libelle en NRC Handelsblad. Zie verder elders in dit gewAG. Sociëteit 17.00 uur di. 31 mei - Muziekcaleidoscoop
Dick Veldkamp geeft zijn bijdrage de titel Vroeg Noord Nederlandfse muziek. Zijn relaas met muziekvoorbeelden bestrijkt de periode 1450 - 1650. Herbert Platzer zal het (muzikaal) hebben over Macht en vrijheid - en ook liefde...? Zoals gebruikelijk zijn introducés welkom
Contact: Huibert van der Putt (040-2432685) of
[email protected]. Balkonkamer 20.00 uur
Juni 2011 di. 7 juni - Literaire Kring
Bespreking van Le Rouge et le Noir (Stendhal) Locatie nog bekend te maken 20.00 uur do. 9 juni - Ledenborrel I.v.m de viering van Hemelvaart op 2 juni is de Ledenborrrel uitgesteld tot 9 juni. Die avond gaan we genieten van een aspergeavond. Details volgen later, maar het wordt beslist gezellig! Aanmelden aan de bar vóór woensdag 8 juni om 12.00 uur (tel. 040-2434808). Sociëteitszaal 17.30 uur do. 16 juni – Nieuwe ledenborrel De laatste Nieuweledenborrel van dit verenigingsjaar: een ontmoetingsplaats voor nieuwe leden, die elkaar en het AG graag beter willen leren kennen en willen kennismaken met andere leden, die hierbij uiteraard van harte welkom zijn en ook hiervoor worden uitgenodigd. Aansluitend is er de mogelijkheid om gezellig een eenvoudige maaltijd te nuttigen. Aanmelden hiervoor aan de bar vóór woensdag 15 juni om 12.00 uur (tel. 040-2434808). Sociëteitszaal 17.30 uur do. 16 juni – Evenementen op het AG De Arabische Lente, lezing door Ruud Hoff, Midden-Oostenkenner. In Tunesië is in de Arabische wereld de start gegeven voor een proces van meer democra tisering. In Egypte lijkt deze omwenteling eveneens gunstig verlopen, althans voorlopig. In andere landen stagneert de revolutie echter. De situatie in Libië en Jemen heeft zich ontwikkeld tot een burgeroorlog, waarvan het eind voorlopig nog niet in zicht is. Vragen rond de ‘Arabische Lente’ zijn er vol op. Waar komt die plotselinge roep om democratie vandaan? Welke poltieke stromingen spelen mogelijk op de achtergrond een rol? Wat zijn de kansen op een meer democratische ontwikkeling in de Arabische landen?
In welke landen dan? Over deze en andere vragen kan worden gediscussieerd met Ruud Hoff (1949). Dit evenement wordt georganiseerd in samenwerking met het Nederlands Genootschap voor Internationale Zaken (zie: www. ngiz.nl ). vr. 17 juni - Zomeravondconcert Het AG-koor geeft wederom een zomeravondconcert op vrijdag 17 juni. Het concert zal ongeveer een uur duren. Ook nu komen we met een verrassend zomeraccent. Het wordt in ieder geval een echt Hollandsche zonnige en vrolijke avond. De AG-koorleden zingen met veel plezier voor de AG-leden en hopen dan ook dat u in groten getale aanwezig bent om samen met ons deze avond tot een succes te maken. Meerlezaal 20.15 uur
wo. 22 juni - Excursiecommissie Voor deze laatste excursie van dit seizoen gaan we naar de Zomeropera in de BelgischLimburgse Commanderij Alden Biesen. We zullen gaan kijken en luisteren naar Manon Lescaut van Puccini. Zie elders in dit gewAG. De kosten voor bus, rondleiding en concert zijn € 60,- p.p. Opgave: inbellen op 30 mei vanaf 9.00 uur bij Otto Croiset van Uchelen, 040-283 1789, of per e-mail:
[email protected]. Het bedrag gaarne overmaken op rekening 512653127,van het AG te Nuenen. Vertrek per bus van het AG 14.00 uur vr. 24 juni - Filmhuis (alleen voor leden!)
Juli 2011
17, 18 en 19 juni - Ondernemerskring Wandelweekend in het Sauerland Ook dit jaar wordt het gastronomische wandelweekend in Schmallenberg in het Sauerland weer georganiseerd. Alle AG-leden zijn welkom om zich op te geven, mee te wandelen en te genieten van de lokale specialiteiten, maar let wel: het maximale aantal deelnemers is 16 en vol is vol! Voor een verdere beschrijving zie ‘t gewAG 26 of de webpagina van de Ondernemerskring. Het weekendarrangement kost E 164.- per persoon inclusief 2 overnachtingen, deelname aan de culinaire wandeling, gebruik van zwembad en sauna en het ontbijt op zondag. Het diner na aankomst (met eigen vervoer) in Schmallenberg, te gebruiken in het hotel of een van de andere restaurants, en de drank tijdens de wandeling, in de restaurants in Oberkirchen en Grafschaft, zijn voor eigen rekening. Schmallenberg is een mooi cultuur- en winkelstadje. Een vroege aankomst is dus zeer de moeite waard. Nadere informatie en aanmelden bij Theo Maertens 0492-432112 of e-mail
[email protected] Hotel Störmann, Schmallenberg tot 23.00 uur.
Goodbye Lenin! (Duitsland 2003). Zie verder dit gewAG of de AG-website. Haardkamer 20.30 uur
do. 7 juli – Ledenborrel De laatste ledenborrel van het verenigingsjaar! Het jaar wordt officieel afgesloten door onze voorzitter Richard de Groot. Over de feestelijke entourage en uw mogelijke aandeel daarin hoort u later meer. Toch kan men zich hiervoor nu al aanmelden aan de bar of uiterlijk woensdag 6 juli om 12.00 uur (tel. 040-2434808). Sociëteitszaal 17.30 uur
DOORLOPENDE ACTIVITEITEN AG-koor Elke woensdagavond repetitie onder leiding van Annelies Willemse. Aanmelden bij Thea Schellekens, 040-2452930 of Bram Busschers, 0492-661640 of
[email protected] Meerlezaal 20.15 uur Filosofie Groep Willemsem: Groep Slurink 1: Groep Slurink 2: Groep Vergeer: Groep Meijer: Balkonkamer
wo. 11 mei, wo. 15 juni do. 19 mei, do.16 juni do. 12 mei, do. 9 juni ma. 2 mei, ma. 6 juni wo. 4 mei, wo. 1 juni 20.00 uur.
Filosofie do. 26 mei, do. 30 juni. Socratisch Café: Een ontmoetingsplek Vrij Bridgen Elke woensdag. Aanmelden vóór dinsdag 12.00 uur bij Ria Holleman, 0499-473008, vrij
[email protected]. Sociëteit 20.00 uur Tafel Opinie & Debat Groep 1: do. 12 mei, do. 16 juni, aanmelden bij George van Houten,
[email protected] Groep 2: do. 16 mei, do. 23 juni, aanmelden bij Bob van Meurs,
[email protected] Sociëteit 12.00 uur Wandelen Zondag 22 mei, 26 juni. Inlichtingen bij Ton Wijkman, 040-2445032,
[email protected] Parkeerplaats van het AG 10.00 uur
Filmhuis
De film won drie Oscars en de Prijs van de Grote Jury in Cannes
(Italië 1997)
Verhaal: Vincenzo Cerami en Roberto Benigni Regie: Roberto Benigni
La vita è bella Vrijdag 27 mei, 20.30 uur, Haardkamer Italië, 1939. Guido, een joodse man, is verliefd op Dora. Zij moet van haar ouders trouwen met een fascistische bureaucraat, maar Guido ontvoert haar. Zij krijgen een zoontje. Als de oorlog uitbreekt worden zij afgevoerd naar een Duits concentratiekamp. Om het kind het vooruitzicht van een zekere dood te besparen, stelt hij de reis voor als een spel, waarin je als prijs een tank kunt winnen. De man gelooft er heilig in dat hij zo zijn zoontje kan redden en gaat vastbesloten door met toneelspelen, zelfs wanneer ze in het kamp zijn aangekomen en keihard moeten werken. Zijn motto ‘La Vita è Bella’ loopt als een rode draad door de film. Een prachtig verhaal over de kracht van liefde in een wereld vol waanzin.
Goodbye Lenin! (Duitsland 2003)
Vrijdag 24 juni, 20.30 uur, Haardkamer De alleenstaande moeder van Alex Kerner zet zich met hart en ziel in voor de Partij. Zijn vader is overgelopen naar het Westen. Als zij Alex ziet meelopen in een betoging die zal leiden tot de val van de Muur krijgt ze een hartaanval. Terwijl zij in coma ligt, treedt Erich Honecker af ‘wegens gezondheidsredenen’, wordt een begin gemaakt met de afbraak van de Muur, zijn de eerste vrije verkiezingen en vindt dochter Ariane een baantje bij Burger King. Als moeder na acht
Guido Orefice: Roberto Benigni Dora, zijn echtgenote: Nicoletta Braschi Hun vijfjarig zoontje Giosué: Giorgio Cantarini
maanden bijkomt, waarschuwt een arts Alex dat elke vorm van opwinding haar fataal kan worden. Alex besluit tot een leugentje om bestwil: hij recreëert de voormalige socialistische heilstaat in moeders slaapkamer. ‘De DDR leeft voort - op 79 vierkante meter.’ Good Bye Lenin! is een hartverwarmende familiegeschiedenis met De Wende als zorgvuldig gereconstrueerd decor. Op de European Film Awards in Berlijn 2003 kreeg ‘Good Bye Lenin!’ de prijs voor beste film, beste scenario en beste hoofdrol. Daarnaast kreeg de film ook de drie publieksprijzen: beste regisseur, beste acteur en beste actrice. Verhaal: Bernd Lichtenberg en Wolfgang Becker Regie: Wolfgang Becker Alex Kerner: Daniel Brühl Christiane Kerner, zijn moeder: Katrin Saß Lara, zijn vriendin: Chulpan Kamatova
13
14 Muziekcommissie
Aankomend muziektalent in het AG Vrijdag 13 mei, 20.15 uur, Meerlezaal Op 1 februari 2009 werd door ons in het AG de AG-Muziekprijs aan de Masterclass van het Fontys Conservatorium te Tilburg uitgereikt. Sindsdien is vanuit de Muziekcommissie een contact opgebouwd met het genoemde instituut met als doel een podium te bieden aan aankomend talent en tegelijkertijd de AG-leden een boeiende avond te bezorgen. In het beschreven kader past het concert, dat op 13 mei wordt gegeven. Hierin treden ‘young musicians’ talenten van ongeveer tien jaar oud op en ‘young professionals’. Dit zijn vakstudenten, die een grote behoefte hebben aan podiumervaring, omdat ze dicht bij de afronding van hun studie zijn. Het programma van die avond is een verrassing, aangezien de studenten uiteraard iets gaan spelen wat met hun studie te maken heeft; ze hebben dus nog twee maanden de tijd. De instrumenten die ze zullen bespelen zijn voornamelijk viool en piano. Het optreden kan geschieden als solo, duo, trio, kwartet, we zien het wel. U kunt ervan verzekerd zijn, dat het een boeiende avond zal worden en naar wij hopen de start van een muzikale traditie. Bram Busschers
Muziekcommissie
Zomeravondconcert Vrijdag 17 juni, 20.15 uur, Meerlezaal Het AG-koor geeft wederom een zomeravondconcert, dat ongeveer een uur zal duren. Ook nu komen we met een verrassend zomeraccent. Het wordt in ieder geval een echt
Hollandse, zonnige en vrolijke avond. De AG-koorleden zingen met veel plezier voor de AG-leden en hopen dan ook dat u in grote getale aanwezig bent om samen met ons deze avond tot een succes te maken. Thea Schellekens
15
Muziekcommissie
There’s No Business Like Show Business OPROEP deelname AG-leden aan een Muzikaal portret van Irving Berlin
Onder de titel Muzikaal portret van Irving Berlin presenteert de Muziekcommissie op vrijdag 18, zaterdag 19 en zondag 20 (middag- en avondvoorstelling) november een muzikaal portret van de beroemde Amerikaanse songwriter Irving Berlin. Israel Baline (1888) was het achtste en jongste kind van het Russisch-joodse gezin Baline, dat in 1893 naar de Verenigde Staten vluchtte, waar het in New York zware tijden beleefde. De jonge Israel was, noodgedwongen, ondermeer straat- en cafézanger. Hij bleek over een groot muzikaal talent te beschikken, componeerde liedjes en werd wereldberoemd met zijn eerste hitsong Alexander’s Ragtime Band (1911). Hij veranderde zijn naam in Irving Berlin, werd met meer dan 1500 titels één van de grootste songwriters en had grote invloed op de ontwikkeling van de Amerikaanse populaire muziek. Tot zijn grote successen horen melodieën als Easter Parade, White Christmas en God Bless America. Voorts schreef hij muziek voor Broadwayrevues en Hollywoodfilms alsmede de musicals Annie Get Your Gun en Call Me Madam.
De repetities vóór de vakantie zijn op de donderdagavonden 9, 16 en 30 juni in de Meerlezaal. Op donderdag 23 juni repeteren de solisten. Op donderdag 18 augustus worden de repetities hervat. De Muziekcommissie ziet de reacties met belangstelling tegemoet.
“Kunst is genieten genieten is een kunst”
De Muziekcommissie zoekt AG-koorleden die graag hun medewerking willen verlenen aan dit muzikaal portret dat onder de muzikale leiding zal staan van Jan Snel. Zij kunnen contact opnemen met: Othmar Schob, tel. 0499-472670 e-mail:
[email protected] of Jean Peters, tel. 0499-472155 e-mail:
[email protected]
Opwettenseweg 74, 5672 AJ Nuenen
16 AG-Toneel legt eer in met stuk van Mamet Op 9 april vond de première van Variaties omtrent eend van David Mamet plaats voor een goed gevulde Meerlezaal. Volgens de flyer worden in de bewerking van het AG scènes van het stuk Duck Variations samen met enkele monologen uit andere toneelstukken van Mamet aaneengeregen tot een snoer van momenten uit het leven van een aantal personages. Een bonte rij personen komt op deze manier in steeds wisselende situaties langs op het toneel. Waarbij de gesprekken voornamelijk gaan over... eenden: het leven van de eend als metafoor van het menselijk bestaan. “Zeven zonen had vader, allen heetten Pjotr, behalve Iwan, die Wanjka heette.” (Ik meen dat dit uit de dichtbundel Yoeng Poe Tsjoeng van Slauerhoff komt.) Ik moest daaraan denken, omdat net zomin als ik de diepere betekenis van Slauerhoffs regels destijds doorgrondde, ik nu de diepere betekenis van de gesprekken in Variatie omtrent eend wist te doorgronden. Maar de spelers speelden voortreffelijk, de regie had voor een aantal verrassingen gezorgd, er waren veel scènewisselingen en passende achtergrondmuziek. Het was net als in het ‘gewone’ leven: mensen praten over wat grote onderwerpen, maar eigenlijk gaat het over hen zelf, zij praten langs elkaar heen, maken ruzie over die onderwerpen, maar zouden het ook best met elkaar eens kunnen zijn. Mooie scènes zijn die waarin Herbert Platzer en Bertje Rappaport met voorschoten voor een
poelierswinkel ‘openen’ en op muziek denkbeeldige eenden plukken, het boksgevecht in een gestileerde boksring tussen Kees Wels en Marijke de Haan waarin ze elkaar proberen te overbluffen. Ook Ena de Lange, normaal achter de coulissen bezig met grimeren, verschijnt in een prinsessenjurk op het toneel. Bob van der Waaij en Herbert Platzer spelen ingenieus een virtueel schaakspel, waarbij ook nog enkele grote thema’s langs komen. En ook Annet Haas en Margriet Ooms geven goed invulling aan hun (kleinere) rollen. Het is te zien dat de spelers met veel plezier hebben meegewerkt om de scènes te bedenken waarin de teksten van Mamet gebracht zouden moeten worden. Een minpuntje: over de verstaanbaarheid werd door enkelen gemopperd. Maar ook riep iemand in het publiek “chapeau!”. Jan Koppen
17 Terugblik op de foto tentoonstelling Tijdens de ledenborrel op 3 maart werd door Liesbeth Schreuder de tentoonstelling van Fotokring Riethoven geïntroduceerd. Liesbeth memoreerde hoe ze bij een eerdere tentoonstelling geraakt was door de kwaliteit en door de gedrevenheid in presentatie van deze groep amateurs, waarvan sommigen AG-lid zijn en anderen aan het AG zijn gelieerd. Bij het opsommen van wat er hangt roemde ze in het bijzonder het conceptuele, eigen werelden scheppende, werk van Ella de Troye, het meisjesportret met hoog Vermeer- gehalte van Jacqueline Bottema en de macro foto’s van Willemien der Kinderen (zo dicht op het onderwerp kruipen zie je niet vaak). “Iedereen denkt dat hij het kan (fotograferen), maar kwaliteit kost tijd en hier is veel tijd gebruikt. De makers hebben verhalen bedacht, en die moeten gezien worden. Bijzonder is, dat vergeleken met hun thuisbasis in Riethoven in het AG zoveel meer ruimte is, maar dat de inrichters van de
Fotokring niet meer, maar juist minder werken in het AG hebben opgehangen om alles zo goed mogelijk tot zijn recht te doen komen.” Mocht u de expositie gezien hebben, dan zult u zich de twee bij dit artikel geplaatste foto’s vast nog herinneren. De ene foto (van Willemien der Kinderen) is een ‘zeer dichtbij’ opname van de rok van een rode ui. Heel speciaal belicht ook. De andere (van Jacqueline Bottema) is een ‘foto met een knipoog’ gemaakt in een museumzaal. Spreekt de manier van werken van de Fotokring, waarvan de leden één maal per maand in Riethoven bijeenkomen, u aan, neem dan eens contact op met secretaris Jan Koppen, tel. 040-2216972. Er is nog plaats voor enkele nieuwe leden. Jan Koppen
18 Kennis gemaakt met…
Ron Rijghard Door Frans Schurer Lag het aan de geringe naamsbekendheid van Ron Rijghard, kunstredacteur van NRC Handelsblad en redacteur van het poëzietijdschrift Awater, dat er voor zijn voordracht op 26 februari jl. betrekkelijk weinig belangstelling bestond? Degenen die wel de moeite hadden genomen naar het AG te komen, maakten kennis met dichters die ongetwijfeld minder algemeen bekend zijn dan, bijvoorbeeld Herman Gorter (1864-1927) of Gerrit Achterberg (1905-1962). Zo had ik wel eens van Menno Wigman (1966), maar nog nooit van Al Galidi (afkomstig uit Irak) gehoord, om maar te zwijgen van een aantal Amerikaanse dichters, zoals Taylor Mali (1965) en Billy Collins (U.S. Poet Laureate1941; terzijde zij hier gewezen op Zo wordt u gelukkig. Kees van Kooten over de poëzie van Billy Collins. Puttend uit de interviews die Rijghard een aantal Nederlandse en Vlaamse dichters heeft afgenomen - waarvan hij verslag heeft gedaan in zijn in 2010 verschenen Ik deug alleen voor de poëzie - zijn onderwerpen aan de orde gekomen zoals de drijfveren van dichters, de thema’s die zij behandelen, de betekenis die aan hun verzen kan worden toegekend. Zo is K. Michel (1958), auteur van onder andere Boem de nacht, van mening dat een gedicht oppervlakkige lezing moet toestaan, (d.w.z. direct te begrijpen moet zijn). Daarentegen huldigt Ilja Leonard Pfeijffer (1968), zelf dichter en vooraanstaand criticus, de opvatting: ‘goede poëzie is complexe
poëzie’. Dienen verzen bij voorkeur in de rust van de huiskamer te worden gelezen of komen ze beter tot hun recht wanneer ze op een podium te worden voorgedragen, omlijst door muziek en allerlei strapatsen? Ook daarover verschillen de meningen. Een interessant onderdeel van Rijghards voordracht was een aantal oude geluidsfragmenten met, bijvoorbeeld, de stemmen van Alfred Tennyson (1809-1892) en Walt Whitman (1819-1892), hoewel aan de waarde daarvan afbreuk werd gedaan door de abominabele geluidskwaliteit. Goed toegankelijk daarentegen was de vertolking, via YouTube, van What teachers make van Taylor Mali; hier ‘make’ op te vatten als hoeveel geld leraren verdienen, maar ook hetgeen ze bijdragen aan de vorming van leerlingen en studenten. Mali maakt er naar mijn mening een nogal overdreven performance van die je doet denken aan de theatraal uitgedragen boodschap van Amerikaanse televisiedominees. Na de pauze werd onder andere de vraag gesteld hoe Rijghard staat tegenover de poëzie van Jean Pierre Rawie (1951). Hij kan de verzen van deze dichter niet onverdeeld bewonderen: te theatraal, te ronkend. Gevraagd naar een zo nauwkeurig mogelijke omschrijving van poëzie, kwam hij niet verder dan ‘een stukje tekst, gescheiden door veel wit’, anders gezegd dat dus eerst en vooral de vorm bepalend is. Voor lezers die hiermee niet tevreden zijn, verwijs ik naar de mooie en verhelderende beschouwing Over poëzie van J.C. Bloem (1887-1966) in de bloemlezing Doorschenen wolkenranden. Ik sluit deze terugblik af met een door Rijghard voorgedragen gedicht van Menno Wigman.
19 Wist u dat... Misverstand Dit wordt een droef gedicht. Ik weet niet goed waarom ik dit geheim ophoest, maar sinds een maand of drie geloof ik meer en meer dat poëzie geen vorm van naastenliefde is. Eerder een ziekte die je met een handvol hopeloze idioten deelt, een uitgekookte klacht die anderen vooral verveelten ’s nachts – een heelkunst is het niet. De kamer blijft een kamer, het bed een bed. Mijn leven is door poëzie verpest en ook al wist ik vroeger beter, ik verbeeld me niets wanneer ik met dit hoopje drukwerk vierenzestig lezers kwel of, erger nog, twee bomen vel.
u de link naar de website van het AG gemakkelijk op het bureaublad kunt zetten? Sleep gewoon het oranje icoontje bovenaan de website met ingedrukte linkermuisknop naar het bureaublad en laat daar de muisknop los. Nog even positioneren en Klaar is Kees! Op deze manier hoeft u niet eerst uw internet browser te openen om de website van het AG te bezoeken, maar komt u met één druk op de knop op uw bureaublad (met het AG icoontje) waar u zijn wilt. Meer handige tips vindt u op de AGwebsite onder AG-info/ interessante websites en tips.
20 Foto van de maand
We hopen in de komende nummers van ’t gewAG steeds een door een commissie of individueel lid gemaakte foto te kunnen plaatsen.
Deze winter kregen wij in de Kampina dit winterlandschap onder ogen. Het is een foto van Ton Wijkman die zegt: “AG-ers, wandel mee”.
21 Van de gebouwcommissaris
Uitstel wordt toch geen afstel?? Ook al ben ik een beetje beducht voor de ingrepen van bouwcommissies, gebouwcommissarissen en wat dies meer zij, toch had ik wel hoop op een gedegen renovatie/schoonheidsbehandeling van mijn begane grond; dit, ondanks een aantal tegenvallers bij de renovatie van mijn eerste verdieping in de afgelopen zomerperiode. Ik begrijp echter dat deze behandeling uitgesteld is, naar zomer 2012 ??? Nieuwe visie Ja, het schijnt wat te rommelen binnen het AG (ag, ag, ag). Er zijn petitionisten bezig en ook visionisten zijn volop actief. Er moet eerst een nieuwe ‘visie’ worden ontwikkeld (een soort visioen) waarna ik eventueel pas behandeld kan worden. Omdat het hier een academisch genootschap betreft ben ik bang dat dit nog wel even kan duren: de discussies … Enfin, ze doen maar, ik houd het nog wel uit.
Weg Wie niet zo gelukkig was: mijn oude vriendin, de liriodendron. Ja, ze was al verzwakt en vormde toch wel een gevaar, zelfs ook voor mij. Daarom was het onvermijdelijk dat zij een paar weken geleden is weggehaald. Het is wel kaal en kil zonder haar. Wie het ook niet langer uithoudt? De gebouwcommissaris. Hij stapt eindelijk op; hè, hè. Aan de ene kant een opluchting, want ik was het lang niet altijd met hem eens, maar aan de andere kant: wie krijg ik er voor terug? Dat schijnt nog niet bekend te zijn. Hoe het ook zij, het zal wel goed komen. Ik weet overigens niet of jullie van mijn ervaringen met deze nieuwe man of vrouw en met de bouwcommissie nog verslag zullen krijgen: het wordt redelijk vermoeiend voor een 95-jarige. Met vriendelijke groeten, Villa De Meerle
22
Column Bij een Carrefour winkel in Frankrijk werd mijn aankoop verpakt in een plastic tasje met de opdruk L’énergie de la combustion de ce sac peut alimenter une ampoule de 60 WATTS pendant 10 minutes. Volgens prof. Swaab komt het energiegebruik van onze hersens overeen met het energiegebruik van een 15 Watt lampje. Op basis hiervan kunt u berekenen hoeveel plastic zakjes er per dag verbrand moeten worden om onze hersenactiviteiten, c.q. denkprocessen, op gang te houden… Inderdaad: wat een milieuvervuiling. Moeten we dan af en toe het denken stopzetten? Of misschien in de ‘ecostand’: één van de hersenhelften tijdelijk buiten werking stellen? Dat dit laatste mogelijk is wordt beschreven in het boek The master and his Emissary van Iain McGilchrist: het gebeurt met ICT, electro convulsive therapy. Bij toepassing hiervan is een minuut of tien, vijftien een hersenhelft niet echt actief. Er staat ook een heel mooi experiment in. Men hield proefpersonen een bekend syllogisme voor: alle apen klimmen in bomen. Een stekelvarken is een aap. Dus klimmen alle stekelvarkens in bomen. Iemand bij wie beide hersenhelften functioneren zegt: dat klopt niet, want een stekelvarken is geen aap. Iemand bij wie alleen de rechter hersenhelft werkt, zegt eveneens: dat klopt niet, want mijn ervaring zegt me dat een stekelvarken iets anders is dan een aap. Maar wanneer alleen zijn linker hersenhelft werkt, zegt hij: ja, dat klopt, want er staat dat een stekelvarken een aap is. Voor de linker hersenhelft is kennelijk een interne structuur belangrijker dan ervaring met de werkelijkheid. McGilchrist zegt: “Er is niets fundamenteel mis met de linker hersenhelft, het probleem is alleen dat hij zijn eigen beperkingen niet kent. Daarvoor heeft hij de rechterhelft nodig.” Het vernuft waarmee mensen experimenten bedenken om te onderzoeken hoe iets (het brein) werkt fascineert me. Zelf werkte ik in mijn studententijd mee aan een experiment op het gebied van massasuggestie waarbij een groep proefpersonen werd opgesloten in een donkere kamer. Er werd verteld dat de kamer aan een as hing en dat ze moesten aangeven wanneer ze de kamer voelden schommelen.
Een slimme student zei echter: ik heb bij het binnenkomen een wastafel in de hoek gezien. Als we die vol met water laten lopen, kunnen we aan het wateroppervlak merken of de kamer al dan niet schommelt. Het wateroppervlak bleef stil staan. Experiment mislukt. Ik dwaal echter af (komt dat door de linker of de rechter hersenhelft?). Ik wilde het over energie en energiegebruik hebben. Hier spelen onze hersens ook weer een rol. Want het gebruik van internet blijkt onze hersens te bevredigen. Zodat we internet steeds meer gaan gebruiken. Dit betekent niet alleen dat de computers in onze huizen steeds meer energie gebruiken, maar dat er bijvoorbeeld in het Noorden van ons land energiecentrales bij moeten komen omdat daar een energieslorpende fabriek’ van Google staat die voor ons continu het internet afzoekt. En dat, terwijl we weten dat fossiele energie eindig is. Ook kernenergie is in feite fossiele energie, want er is uraniumerts voor nodig dat gedolven moet worden. Wind en zonne-energie zijn geen echte alternatieven, want er zijn altijd conventionele centrales bij nodig om de schommelingen in de energieproductie op te vangen. Die conventionele centrales gaan bij een dergelijk gebruik trouwens inefficiënt werken, net zoals een auto die in de stad veel optrekt en afremt meer benzine gebruikt dan op de snelweg. Het verbranden van plastic zakjes is trouwens ook niet alles. Jan Koppen
23 Mutaties ledenbestand Nieuwe leden Dhr. H. Blekxtoon (Hans), Nuenen Mw. J.H. Blekxtoon-de Wit (Anke), Nuenen Mw. H.E. Wesselink (Everdien), Veldhoven Drs. J.J.M.H. Rutten (Jacques), Eindhoven
Anke Blekxtoon-de Wit
Hans Blekxtoon
Colofon De Eindhovense vereniging ‘Het Academisch Genootschap’ (opgericht in 1945) wil een trefpunt te zijn voor personen met brede belangstelling voor maatschappij, wetenschap en cultuur in de ruimste zin van het woord. Daarnaast geeft zij gelegenheid tot beoefening van kunsten en wetenschappen op niet-beroepsmatige basis. De sociëteit, als integrerend deel van de vereniging, is een rustpunt voor leden en hun introducés en biedt een gezellige ambiance voor gesprek en ontspanning. Het verenigingsblad ’t gewAG verschijnt zes keer per jaar.
Sociëteitsgebouw: Parklaan 93, 5613 BC Eindhoven Telefoon 040-2434808
Het lidmaatschap bedraagt € 162 (huisgenootleden € 92) per jaar.
E-mailadressen redactie ’t gewAG:
[email protected] Webteam:
[email protected] Externe communicatie:
[email protected]
Website: www.acadgen.nl E-mail:
[email protected] Bestuur: Richard de Groot, voorzitter, tel. 0413-366735 Roland Huijgen, secretaris, tel. 040-2214317 E-mail:
[email protected] Contributierekening: ING 4344135
Redactie: Michiel de Veer, hoofdredacteur Jan Koppen, eindredacteur ’t gewAG Hans Eerdmans, redacteur a.i., web associate Jet Ruigendijk, redacteur Liesbeth Schreuder, redacteur Harald Ihle, webmaster Heine Rodrigues de Miranda, web associate Ed Verstijnen, web associate
Jan Kees van der Veen: adviseur/correspondent Layout: Graphic Match, Eindhoven Druk: Drukkerij De Witte bv, Eindhoven
