Meer samen, meer D66. D66 Bergen op Zoom Verkiezingsprogramma

Meer samen, meer D66 D66 Bergen op Zoom Verkiezingsprogramma 2014-2018

Meer samen, meer D66 Stem op 19 maart. Stem D66! De gemeente speelt een steeds grotere rol in uw leven. Daarom moet u ook een veel grotere rol in uw gemeente spelen. Dat begint met stemmen op 19 maart 2014; stemmen op D66. Maart 2014 en u mag wéér naar de stembus. Gaat u weer stemmen? Veel mensen vragen zich af of gemeentepolitiek wel belangrijk is. Ik overtuig u er graag van dat u juist bij deze gemeenteraadsverkiezingen uw stem moet laten horen. Alle politiek is lokaal. Als raadslid heb ik gezien hoe dat werkt, de belangrijkste vraag moet steeds zijn: ‘Wat betekent dit voorstel voor mensen in hun dagelijks leven, in hun directe omgeving?’ Voor D66 is het essentieel dat iedereen meepraat en meebeslist over de plannen die ons raken. Dat is een democratisch recht én, vinden wij, ook een democratische plicht. Het is in ieder geval de beste garantie voor politiek waarin de mens centraal staat. Dat is belangrijk, want er moeten indringende keuzes gemaakt worden. Hoe groot wordt de klas van uw kind komend jaar? Werken beroepsonderwijs en het lokale bedrijfsleven samen tegen jeugdwerkeloosheid? Worden zorg en ondersteuning van ouderen en gehandicapten op maat geleverd? Pakt de gemeente nu eindelijk de leegstand aan? Geeft de gemeente ruimte aan bewoners die samen zonnepanelen op hun daken laten plaatsen? Heeft u als bewoner van Bergen op Zoom zelf over dit alles iets te zeggen? Met trots presenteer ik u het verkiezingsprogramma van D66 Bergen op Zoom voor de periode 2014-2018. Het programma is tot stand gekomen in een commissie van jong en oud. Vijf decennia aan D66’ers hebben er aan gewerkt. Zowel geboren en getogen in de gemeente Bergen op Zoom als nieuwkomers met een frisse blik. Voor het programma heeft de commissie gesproken met verschillende organisaties, experts op allerlei gebieden en inwoners uit de regio Bergen op Zoom. Deze gesprekken hebben ons meer inzicht gegeven in oplossingen voor dagelijkse praktische zaken die in onze gemeente spelen. Het programma is geschreven langs acht hoofdthema’s: burger en bestuur, financiële kaders, werken en wonen, milieu en duurzaamheid, veiligheid, sociaal domein, onderwijs en cultuur en sport. Deze 8 thema’s zien wij als een goede samenbundeling van wat voor een stad belangrijk is en laten zien waar D66 ook de komende raadsperiode voor staat. .…Gaat u zitten afwachten of u in de beste of in de slechtste gemeente van Nederland woont? Of gaat u er, samen met D66, voor zorgen dat uw gemeente de handschoen oppakt? U kunt het verschil maken. Zeker hier in Bergen op Zoom, Halsteren en Lepelstraat .... in uw eigen omgeving! Wacht niet af. Stem op 19 maart. Beter nog; stem D66! Yvonne Kammeijer Fractievoorzitter D66 - Bergen Op Zoom 2

Meer samen, meer D66 Inhoud 1. Een nieuwe werkelijkheid: burger & bestuur 4 Meedenken en meedoen 4 Regionale samenwerking 9 2. Financiële kaders 11 Subsidiebeleid 13 3. Werken en wonen 15 Werken 15 Dorpen en wijken 20 Bereikbaarheid 23 4. Milieu en Duurzaamheid 26 Energie: op weg naar klimaatneutraal 26 Milieu 27 5. Veiligheid 30 Spelers in het veld: samenwerking 30 Aanpak van criminaliteit 31 Jeugdcriminaliteit 32 Veilige leefomgeving 33 6. Sociaal domein 35 Gezondheidszorg 35 Zorg voor de jeugd 38 Armoedebeleid 39 Cliëntenrecht 40 7.

Onderwijs: scholen als hart van de wijk

42

8. Cultuur & sport 45 Cultuur 45 Sport 46 Een krachtig bestuur in een prachtige stad 48 Colofon 49

3

Meer samen, meer D66 • Een terugtredende overheid kiest voor regie, creëert kansen en zet burgers in ‘hun eigen kracht.’ • Participatie gaat over meedoen en meedenken. Burgers zijn niet alleen ‘helpende handjes.’ • Meedenken vraagt om meer dan een internetpanel. Meedenken vraagt om een overleg voor ideeën, initiatief en evaluatie. • Wie burgerparticipatie zegt, zegt ook overheidsparticipatie en open communicatie. • Samenwerken in de regio mag niet ten koste gaan van de democratische controle.

Deel 1 D66 verkiezingsprogramma 2014-2018: kaders scheppen voor beleid

1.Een nieuwe werkelijkheid: burger & bestuur De rol die de overheid in onze samenleving speelt, is in hoog tempo aan het veranderen. We hebben met zijn allen minder geld te besteden. Mensen kunnen best meer dingen zelf regelen en doen, vindt het kabinet. En dus worden steeds meer taken verlegd van de landelijke overheid naar de gemeente én haar inwoners. Bijvoorbeeld in de zorg. Mensen die (thuis)zorg nodig hebben krijgen die straks niet meer geleverd van de landelijke overheid, maar van de gemeente. Er wordt bovendien van hen gevraagd dat ze eerst een beroep doen op hun eigen netwerk, voordat ze professionele hulp kunnen krijgen. D66 beseft dat die verschuiving van verantwoordelijkheden veel vraagt van de gemeente en van haar inwoners. Van alle inwoners van Bergen op Zoom, Halsteren en Lepelstraat vraagt het meer initiatief en betrokkenheid: meedoen. Van de gemeente vraagt het een heel andere manier van besturen, namelijk één die burgers daarvoor de ruimte en mogelijkheid geeft en zorgt dat iedereen kán meedoen. Dat komt alleen op gang als beide partijen heel goed van elkaar weten wat ze willen en kunnen verwachten. Meedoen begint met meedenken. En dus moet de gemeente heel goed met haar inwoners communiceren.

Afstand verkleinen

D66 ziet deze nieuwe werkelijkheid als een kans. Ze sluit voor een groot deel aan bij kernwaarden van D66 zoals zelfbeschikking, vrijheid en verantwoordelijkheid. De afgelopen jaren werd het inwoners alleen maar moeilijker gemaakt om mee te doen en mee te denken. Wijkcommissies, wijktafels en adviesraden werden ontmoedigd. D66 doet er alles aan om die ontwikkeling om te draaien. D66 zegt: maak van de nood een deugd en grijp de gelegenheid aan om de afstand tussen burger en bestuur te verkleinen. Als meer taken op gemeentelijk niveau worden uitgevoerd, kunnen mensen directer invloed uitoefenen op beleid. Als mensen meer eigen verantwoordelijkheid krijgen, hebben ze meer belang om hierover mee te denken. Een terugtredende overheid maakt actief en betrokken burgerschap mogelijk.

Meedenken en meedoen

Zorgen voor goede (mogelijkheden voor) participatie en communicatie is makkelijker gezegd dan gedaan. Dat begint al met beeldvorming. Het lijkt er soms op dat inwoners de gemeente vooral zien als dienstverlener, 4

Meer samen, meer D66 die zorgt voor zaken zoals het onderhoud van de openbare ruimte en de uitgifte van paspoorten. Als instelling waarop je geen echte invloed kan uitoefenen. Dat moet anders. Inwoners van Bergen op Zoom moeten het gevoel hebben dat zij de gemeente zijn. Dat betekent niet: altijd je zin krijgen. Dat betekent wel dat de gemeente niet alleen haar portemonnee trekt, maar samen met burgers optrekt om problemen op te lossen.

Communiceren

Goede communicatie betekent allereerst open, eerlijk, duidelijk en actief informeren. De gemeente heeft de afgelopen jaren te vaak negatieve of gevoelige informatie verzwegen. Burgers worden niet altijd te woord gestaan en documenten worden niet gepubliceerd. De manier waarop de gemeente communiceert is bovendien vaak ingewikkeld en onbegrijpelijk. Dat belemmert onnodig het vertrouwen tussen bestuurders, politici en inwoners. D66 wil dat inwoners duidelijk en begrijpelijk worden geïnformeerd. Over veranderingen die hen aangaan op het moment dat zij daarop nog invloed kunnen uitoefenen. Over de manier waarop gemeentebeleid tot stand komt. En over het resultaat van beleidskeuzes. Ook als die negatief uitpakken voor inwoners, hebben zij recht op een heldere uitleg. Heldere communicatie levert een betere verstandhouding op tussen burger en bestuur en scheelt daardoor bovendien juridische kosten door onnodige bezwaar- en beroepsprocedures. D66 stelt de volgende maatregelen voor. • Bewoners krijgen bij ontwikkelingen die hun woonomgeving aangaan altijd een brief en een persoonlijke uitnodiging voor een informatieavond van de gemeente. • Klachtendossiers van bewoners worden geanonimiseerd openbaar gemaakt via de gemeentelijke website. Hierdoor krijgt de burger inzicht in wat er leeft in de wijk. • Het online gemeentelijk raadsinformatiesysteem moet gebruiksvriendelijker. Bezoekers moeten eenvoudig op thema kunnen zoeken. • De politieke partijen die actief zijn in de gemeenteraad zijn open over de partijfinanciën (inclusief donaties en giften aan de partij). • Teksten van gemeenteambtenaren die bedoeld zijn voor communicatie worden toegankelijker, begrijpelijker en zonder juridisch of ambtelijk jargon. 5

Meer samen, meer D66 Integreren

Goede communicatie tussen burger en bestuur stelt weinig voor als burgers geen echte invloed hebben. D66 wil dat mensen de mogelijkheid krijgen om hun ideeën daadwerkelijk uit te voeren. Dat geldt niet alleen voor mensen die al actief zijn in de gemeente: iedereen moet kunnen meedoen. Een belangrijke randvoorwaarde daarvoor is een goed integratiebeleid. Bij het woord ‘integratie’ denken mensen meestal aan allochtonen. D66 pleit voor een bredere opvatting van integratie. Als mensen meer voor elkaar moeten gaan zorgen, vormt de individualistische maatschappij waarin we leven een belemmering. Nog altijd is de gemeenschapszin in dorpen sterker aanwezig dan in een stad. Dat heeft alles te maken met het je kunnen identificeren met de gemeenschap waarin je leeft. D66 wil daarom een integratiebeleid dat betrekking heeft op alle inwoners van Bergen op Zoom. Iedere bewoner, ongeacht herkomst, geslacht en religie, moet de kans krijgen om ten volle deel uit te maken van de gemeenschap. Het is de taak van de gemeente om erop toe te zien dat iedereen daarvoor gelijke kansen krijgt. • Beleidskeuzes en bezuinigingen mogen bepaalde groepen niet onevenredig treffen. • D66 is tegen een overheid die zelf structuren voor kennismaking en dialoog tussen gemeenschappen opzet. Maar de gemeente moet er wel op toezien dat iedereen de mogelijkheid heeft om contact met zijn omgeving en de stad te onderhouden. D66 is zich ervan bewust dat misschien niet iedere inwoner van Bergen op Zoom in staat is volop te participeren en de taken over te nemen die de terugtredende overheid aan hen overlaat. D66 pleit daarom voor een realistische inzet van burgerparticipatie en aandacht voor de randvoorwaarden daarvan. • D66 wil specifieke aandacht voor volwassenenonderwijs en Nederlands taalonderwijs voor mensen die dat nodig hebben om mee te kunnen doen. De gemeente steunt initiatieven op dit gebied vanuit bijvoorbeeld bibliotheek, particulieren, kerk en moskee. 6

Meer samen, meer D66 • Goede (voorschoolse) educatie, voldoende werkgelegenheid, vroegtijdig schoolverlaten tegengaan, cultuur en sport dragen bij aan integratie. D66 wil dat de vooruitgang op deze domeinen (met name werk en onderwijs) goed wordt gemonitord.

Betrokken burgers

Inzet op burgerparticipatie vraagt om een overheid die daarvoor open staat. Inwoners moeten gemakkelijk contact kunnen zoeken met de gemeente. D66 vindt dat daar nu onvoldoende mogelijkheden voor zijn. De afgelopen jaren zijn adviescommissies zoals de ouderenraad afgeschaft en zijn wijkhuizen gesloten. D66 wil dat inwoners opnieuw de kans krijgen om actief mee te denken over beleid en eigen ideeën en initiatieven kunnen vormgeven. D66 ziet hierbij de behoefte aan een  stimulator, aanjager en bewaker, die de  ontwikkelingen van integratie en participatie echt van de grond laat komen.  Dat kan bijvoorbeeld door een bewonersplatform. Dat platform functioneert als scharnierpunt tussen inwoners en gemeentebestuur. D66 wil daarnaast dat de gemeente samen met inwoners creatieve en slimme manieren van participatie onderzoekt en ondersteunt. Bijvoorbeeld door bij beleidsvorming directe invloed van belanghebbenden mogelijk te maken door raadpleging via internet. Bij beleidsvorming ter bevordering van burgerparticipatie moeten de uitgangspunten steeds zijn: Waarop voelen mensen zich aangesproken? Wat hebben zij nodig om hun steentje te kunnen bijdragen? Burgerparticipatie die door de gemeente wordt bedacht en opgelegd, is geen burgerparticipatie. • D66 wil dat er in de komende raadsperiode een bewonersplatform komt. Dit platform verbindt gemeente, inwoners en bedrijven met elkaar en jaagt burgerinitiatieven aan. In dit platform zitten betrokken inwoners die goed de weg kennen binnen de gemeente en die andere burgers hierin kunnen ondersteunen. Om zeker te stellen dat initiatieven van inwoners voldoende aandacht krijgen, overlegt het platform regelmatig met de gemeenteraad en het college. • Voorafgaand aan een inloopavond, informatieavond of burgerpanel stelt en communiceert de gemeente een duidelijk doel van de bij7

Meer samen, meer D66 eenkomst. De betrokkenen krijgen achteraf te horen wat er met hun bijdrage is gebeurd. • Voor beleidsvorming ontwikkelt de gemeente een model van internetraadpleging. Dit maakt het voor burgers en bedrijven mogelijk in een vroeg stadium invloed uit te oefenen op beleid. • Basisvoorzieningen als een school, een wijkgebouw en een bibliotheek mogen niet zomaar worden gesloten. Burgers die met elkaar in contact komen, organiseren immers makkelijker samen bepaalde zaken. Als sluiting vanwege noodgedwongen bezuinigingen onvermijdelijk is, moet de gemeente samen met betrokkenen een andere oplossing zoeken. Als bijvoorbeeld de plantsoenendienst bosjes wil rooien omdat het onderhoud ervan te duur wordt, kijk dan of straatbewoners het onderhoud samen willen doen en leen hen het benodigde gereedschap. • De gemeente onderzoekt de gevolgen van het afschaffen van de verschillende adviesraden en commissies. Mogelijk negatieve consequenties worden ondervangen. • Gemeenteambtenaren moeten flexibel reageren op initiatieven van burgers en particuliere instanties. • D66 pleit voor het belonen van particulier initiatief. Dat kan door burgers op de volgende manieren bij te staan: heldere informatievoorziening, advies bij concrete projecten en burgers betrekken bij beleidsvorming via inspraak en evaluatie. Zo bestaan in Halsteren initiatieven om de kwaliteit van het Hazenbos en het speeltuintje tussen de Beeklaan en de Schelpstraat te verbeteren. De gemeenteraad, dorpsraad en bewoners overleggen daar gezamenlijk over kwaliteitsverbetering.

Privacy beschermen

D66 staat voor goede bescherming van de privacy van burgers. Dat is zeker belangrijk in een tijd waarin gemeenten grote hoeveelheden persoonsgegevens verzamelen en gebruiken bij de uitvoering van uiteenlopende (zorg)taken. Voor inwoners moet duidelijk zijn hoe de gemeente met hun gegevens omgaat. Een gemeentelijke privacyverordening voldoet volgens D66 aan de volgende voorwaarden: • De belanghebbende moet altijd toestemming geven voor het gebruik van zijn of haar gegevens. 8

Meer samen, meer D66 • De belanghebbende moet volledig en duidelijk geïnformeerd worden over de verwerking van de gegevens en heeft recht op inzage. • De gemeente is verantwoordelijk voor de correcte verwerking en de beveiliging van persoonsgegevens.

Regionale samenwerking

De gemeente moet niet alleen op zoek naar intensievere samenwerking met haar eigen inwoners, maar ook met regionale partners. Regionale samenwerking kan heel nuttig zijn en is tegelijkertijd risicovol. De gemeenteraad wordt nu al keer op keer geconfronteerd met voorstellen vanuit regionale samenwerkingsverbanden, waarop zij feitelijk alleen nog ‘ja’ kan zeggen. D66 wil de komende jaren zoeken naar nieuwe wegen om de gemeente samen met regionale partners te besturen. Die samenwerking moet ontstaan vanuit strategische overwegingen en niet alleen uit kostenoverwegingen. De gemeenteraad moet in staat blijven om vooraf eigen beleidskaders vast te stellen en controle uit te oefenen. • De huidige bestuurlijke lappendeken aan samenwerkingsverbanden die niet zijn opgelegd door de rijksoverheid, wordt vervangen voor één samenwerkingsverband met een vaste groep gemeenten. Die gemeenten kunnen in een wisselende samenstelling samenwerken, afhankelijk van de verschillende beleidsterreinen. Bij een vast samenwerkingsverband is de kans op een strategische agenda stukken groter. Het risico op voorbijgaan aan individuele gemeenteraden wordt bovendien kleiner. • Er komt in de gemeenteraad een aparte raadscommissie samenwerkingen. Die commissie wordt in een vroegtijdig stadium betrokken bij de ontwikkeling van beleid, beoordeelt en controleert dit beleid binnen dit samenwerkingsverband en adviseert hierover de gemeenteraad. Op de lange termijn kan D66 zich vinden in een hervorming van de bestaande indeling van rijk, provincies en gemeenten. D66 is voorstander van het vervangen van de provinciale bestuurslaag voor een indeling in districten. Bergen op Zoom zou dan onderdeel zijn van het district West-Brabant. Dat zou een logische bestuurslaag zijn, met een duidelijke positie in relatie tot de economische as Rotterdam-Antwerpen. Een opschaling van de gemeente Bergen op Zoom door fusies met andere 9

Meer samen, meer D66 herindeling neemt de regio een aantal provinciale taken over. D66 stelt daarbij de volgende randvoorwaarden. Wat op kleine schaal kan worden uitgevoerd, moet op kleine schaal blijven. Daarnaast moet het regionale bestuur er voor iedereen in die regio zijn.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

Op initiatief van D66 werd in oktober 2013 een werkgroep Regionale samenwerking geïnstalleerd.

10

Meer samen, meer D66 • Een zuinigere gemeente hoeft minder te bezuinigen. Dus: kieskeurig met nieuwe bouwprojecten! • Een transparant financieel beleid met kostendekkende tarieven: geen afroming van de afvalheffing. • Geoormerkt geld moet naar het daarvoor bestemde doel. Dus zorggeld gaat naar zorg. • Een eenduidig subsidiebeleid met heldere voorwaarden en eenvoudige procedures.

2. Financiële kaders

gemeenten in West-Brabant behoort wat D66 betreft tot de mogelijkheden. Bij een dergelijke bestuurlijke Een gemeente moet haar financiële kaders kennen. Alleen dan kan ze verantwoorde beleidskeuzes maken. In een tijd van harde bezuinigingen, waarin de gemeente Bergen op Zoom er financieel niet goed voor staat en extra taken krijgt, moet de gemeente zich telkens afvragen: hebben we hier de middelen voor? Heeft dit onderwerp prioriteit?

Open zijn over verliezen

De gemeente Bergen op Zoom staat er financieel niet goed voor. De afgelopen jaren heeft de gemeente veel geld verloren op de verkoop van de grond voor de Bergse Haven (Schelde Vesting) en de Markiezaten. In 2014 lopen die verliezen op tot ongeveer 80 miljoen euro. Geld dat grotendeels moet worden opgebracht door de inwoners van Bergen op Zoom. Het gaat om een extra last van 2.500 à 3.000 euro per huishouden. De gemeente wil dit bedrag verspreiden over een langere periode, door investeringen op te nemen in de gemeentelijke begroting (zie kader Langdurig hogere lasten) of extra heffingen op te leggen. Die spreiding vermindert de extra lasten voor de burger niet. Voor een lange periode blijven die hoog. De onzekerheid over het definitieve verlies van de verkoop van de grond blijft bovendien nog jaren bestaan. D66 verwijt de gemeente een groot gebrek aan openheid over de situatie. Aan de inwoners is nooit het eerlijke verhaal verteld. Dat moet anders. • D66 wil meer openheid over de resultaten van de grondexploitaties. D66 stelt een nieuw systeem voor waarmee de gemeente de komende jaren een helder en simpel beleid kan voeren over de verwerking van de resultaten uit die grondexploitaties. • D66 is voorstander van de grootst mogelijke openheid over raadsstukken en vergaderingen. • De gemeenteraad maakt stukken waarop geheimhouding rust alsnog openbaar zodra geheimhouding niet langer noodzakelijk is.

11

Meer samen, meer D66 Langdurig hogere lasten

De gemeente probeert verliezen soms over lange tijd uit te spreiden door gemeentelijke investeringen op te nemen in de gemeentelijke begroting. D66 is het daar niet mee eens, omdat deze aanpak tot hogere lasten voor burgers leidt. Hoe werkt dat precies? De gemeente hevelt investeringen van het gemeentelijk grondbedrijf over naar de begroting. Bijvoorbeeld bij de aanleg van riolen. In dat geval wordt de aanleg overgeheveld van het grondbedrijf naar de rioolheffing. Dat betekent dat alle inwoners van de gemeente gaan meebetalen aan de ontwikkeling van nieuwe woonwijken als de Markiezaten en Schelde Vesting. Eerst kwamen aanlegkosten van het riool voor rekening van het grondbedrijf. Nu vallen ze onder de rioolheffing. Dit betekent dat de aanleg wordt afgeschreven in 60 jaar. Een investering van 4 miljoen euro kost de inwoners, door de rentelasten, in totaal 10 miljoen euro. De extra lasten per jaar en per gezin vormen geen groot bedrag, maar door de stapeling van dit soort maatregelen blijven de lasten van burgers langdurig veel hoger dan in vergelijkbare gemeenten.

Nieuwe taken, nieuwe geldstromen

De gemeente krijgt er de komende jaren veel taken bij. Dat betekent veel nieuwe geldstromen met bijbehorende risico’s en vraagt extra aandacht voor een verantwoord financieel beleid. Voor D66 is daarbij het fundamentele uitgangspunt dat de financiële middelen, die voor een bepaalde taak door de overheid beschikbaar zijn gesteld, alleen voor die taak worden gebruikt. Bestaande financiële middelen worden niet gebruikt voor nieuwe taken. Bestaande lasten worden niet betaald met nieuwe middelen. Geld bedoeld voor een bepaalde taak wordt niet overgeheveld naar een ander beleidsterrein. Dit uitgangspunt vraagt om een heldere opzet in de gemeentelijke begroting, de bestedingen en de verantwoording van de bestedingen. D66 pleit al jaren voor invoering van een best practice systeem, waarmee kan worden beoordeeld hoe efficiënt middelen te besteden zijn. Zo’n systeem maakt duidelijk wat de lasten van de uitvoering van taken bij vergelijkbare gemeenten zijn en wat de eigen gemeente daar van 12

Meer samen, meer D66 kan leren. Zo’n systeem levert inzicht, opties tot verbetering en mogelijk kostenbesparing op. D66 blijft daarnaast aandacht vragen voor de rentelasten die financiering met zich meebrengt. Ondanks vele verzoeken van D66 heeft de gemeente de afgelopen jaren niet onderzocht of het vastleggen van meer financiering op lange termijn kan leiden tot meer zekerheid van de financieringskosten. De gemeente kan op die manier van de huidige lage rentestanden profiteren. Een op termijn stijgende rente vormt een groot risico voor de begroting en daarmee voor de lasten van de burgers. • D66 wil aanvullend beleid waarin geregeld wordt dat de risico’s die de rentelasten van financiering met zich mee brengen, zo klein mogelijk worden.

Subsidiebeleid

Op bepaalde gebieden geeft de gemeente subsidie aan mensen of organisaties. Organisaties kunnen bijvoorbeeld subsidie krijgen als het gaat om welzijn, milieu, onderwijs en cultuur. D66 is blij met deze mogelijkheid en streeft naar een zo duidelijk mogelijk systeem voor zowel de verstrekker als ontvanger. Daarvoor is eenduidigheid en evenwichtigheid in het subsidiebeleid en openheid over verstrekte subsidies noodzakelijk. D66 wil een intensieve aanpak van fraude, zonder teveel regeldruk. D66 vraagt aandacht voor de volgende punten: • Dezelfde, duidelijke en eenzijdige voorwaarden voor iedere subsidieverlening. • Alle subsidies komen in een Openbaar Subsidieregister te staan. • Alle subsidieaanvragen gaan via het Digitaal Loket. Burgers die thuis geen toegang tot internet hebben, kunnen de benodigde documenten afhalen op het gemeentehuis of krijgen ter plekke hulp bij het gebruik van internet om de aanvraag te regelen. • Er komt een heldere toezichtstructuur die fraude met subsidiegelden tegengaat. D66 ziet bij de naleving van deze punten een belangrijke rol weggelegd voor een sterke lokale rekenkamer.

13

Meer samen, meer D66 Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

D66 diende de afgelopen bestuursperiode verschillende moties en amendementen in over het financieel beleid van de gemeente. In januari 2013 diende D66 een motie in om de rekenrente van 5 procent in het Rioleringsplan te beperken tot de werkelijk betaalde rente. Hoewel de motie geen meerderheid kreeg, is het rentebeleid inmiddels aangepast en is de rekenrente verlaagd. In november 2012 riep D66 de gemeente op investeringen in de aanleg van rioleringen op nieuwbouwlocaties in de grondexploitaties te verwerken en niet op te nemen in de algemene begroting. Helaas haalde die motie geen meerderheid. D66 pleitte in december 2011 voor maatregelen om de risico’s van het Leisureplan Kijk in de Pot Zuid te beperken. Eind 2011 diende D66 met succes een motie in om de hondenbelasting niet te verhogen boven inflatie. In juni 2013 vroeg D66 in een motie de tarieven van de afvalstoffenheffing met 10 procent te verlagen, omdat de kosten van afvalverwerking de afgelopen jaren met ongeveer 11 procent daalden, terwijl de tarieven juist met 11 procent stegen. De motie haalde het niet. 

14

Meer samen, meer D66 • Economische ontwikkeling gaat altijd over grenzen: dus intensieve regionale samenwerking. • Een aantrekkelijke woonstad trekt werkgelegenheid aan: meer groen in de wijken, uitmuntende scholen en goede voorzieningen. • Werk samen en bedenk het! Economische ontwikkeling drijft op creativiteit en communicatie. • Participatie gaat niet vanzelf: de participatiewet vraagt om een gemeente die werkgevers bijstaat en stimuleert. • Bestrijd jeugdwerkeloosheid, investeer in onderwijs!

Deel 2 D66 verkiezingsprogramma 2014-2018: fysiek beleid

3. Werken en wonen

De manier waarop de gemeente en haar inwoners hun rol kunnen vervullen, is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de werk- en leefomgeving. De gemeente moet heel duidelijk voor ogen hebben waar op dat vlak de sterktes en zwaktes in Bergen op Zoom liggen en hoe ze deze waar nodig kan bijsturen. Het gaat hierbij om de inrichting van de openbare ruimte, om (woning)bouw, om het stimuleren van werkgelegenheid en bereikbaarheid van de stad en de omliggende dorpen. Het is de taak van de gemeente om deze zaken goed te regelen.

Werken

Voldoende inkomsten uit werk is voor mensen een cruciale bestaansvoorwaarde. De werkgelegenheid staat door de economische crisis onder druk. D66 geeft daarom prioriteit aan het bevorderen van werkgelegenheid. Een verstandig economisch beleid dat de werkgelegenheid bevordert, moet de komende vier jaar voor de gemeente één van de belangrijkste aandachtsgebieden zijn. Aandacht voor werken kan niet zonder aandacht voor wonen, voor duurzaamheid, natuur en een goed sociaal beleid. Het beleid voor werkgelegenheid mag, in andere woorden, nooit voorbijgaan aan de kwaliteit van de leefomgeving in de stad en omliggende dorpen.

Bedrijvigheid in de regio

Bergen op Zoom ligt tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen, verbonden door de vernieuwde A4. Dat geeft de gemeente een relatief gunstige uitgangspositie voor economische ontwikkelingen. De nieuwe situatie zal in de toekomst immers extra bedrijvigheid en dus werkgelegenheid genereren. Het gaat vooral om logistieke activiteiten, met baankansen voor met name lager geschoolden. D66 is positief over deze ontwikkeling, maar ziet ook graag meer werkgelegenheid in andere sectoren. D66 wil daarom dat de gemeente zich de komende jaren inzet om andere bedrijven naar deze regio te halen. De gemeente moet daarin samenwerken met andere West-Brabantse gemeenten en als één gesprekspartner communiceren. • De Green Chemistry Campus (een bedrijf dat zich bezighoudt met biobased economy) is een welkome ontwikkeling op het gebied van duurzaamheid. De gemeente faciliteert het verder uitbouwen van dit 15

Meer samen, meer D66 soort bedrijven, samen met andere regionale partners. • De huidige containerterminal wordt verplaatst naar een locatie met meer ruimte, dichter bij de vaarroute en buiten de stad. Op die manier wordt overbodig vrachtverkeer door de nieuwe A4 vermeden. De gemeente kan bijdragen aan de voorwaarden voor financiering van de nieuwe terminal. • Intensiever gebruik van de aanwezige buisleidingenstraat vermindert overbodig vrachtverkeer op de nieuwe A4. • Bedrijvigheid langs de A4 moet ontstaan in clusters in plaats van lintvormige bedrijventerreinen. De aanblik van Bergen op Zoom vanaf de snelweg moet geen aaneenschakeling van bedrijven worden. • D66 ziet kansen om de huidige bedrijventerreinen te upgraden en versterken. Een nieuw bedrijventerrein is niet nodig, dus ook niet in de Auvergnepolder. De strategische ontwikkeling van bedrijventerreinen moet regionaal worden georganiseerd. • D66 blijft voorstander van de oprichting van een regionaal grondbedrijf. • De gemeente bevordert ombouw van leegstaande kantoorpanden tot werkplekken voor flexwerkers, flexkantoren en verzamelwerkplekken, zodat startende ondernemers zich in de regio kunnen vestigen.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

D66 diende de afgelopen bestuursperiode verschillende moties en amendementen in op het gebied van wonen en werken. De gemeenteraad aanvaardde in juni 2013 een D66-amendement waardoor de mogelijkheden van een leegstaand bedrijfspand aan de Van Aldegondebaan werden uitgebreid. De bestemming ‘productie’ werd verruimd met ‘kleinschalige zelfstandige kantoren’, waardoor de eigenaar lege ruimten in zijn pand kon verhuren aan startende ondernemers. In juni 2013 nam de gemeenteraad een motie aan waarin D66 vraagt om bewoners en bedrijven vooraf te betrekken bij (het aanpassen van) bestemmingsplannen in het betreffende gebied. Op die manier kan de gemeente inspelen op mogelijk initiatieven en ontwikkelingen.

Bedrijvigheid in binnenstad en dorpskernen

Net zo belangrijk is de economische activiteit in de Bergse binnenstad. Een florerende binnenstad van Bergen op Zoom en levendige 16

Meer samen, meer D66 dorpskernen zijn dienstbaar aan de economische aantrekkingskracht van stad, omliggende dorpen en regio. Met de groei van verkopen via internet krijgt de traditionele middenstand het de komende jaren steeds moeilijker. Teveel winkel- en kantoorpanden staan leeg. D66 wil dat de gemeente voor het kernwinkelgebied een visie ontwikkelt voor de komende tien jaar. Met die visie kan gericht gewerkt worden aan een sterk winkelhart en een goed vestigingsklimaat. De gemeente moet haar inzet op dit terrein altijd afstemmen binnen de regio. • De gemeente helpt de middenstand zich te richten op een functioneel aanbod. • Leegstand in de aanloopstraten wordt aangepakt. Leegstaande winkelpanden mogen worden omgebouwd tot woonpanden. De gemeente stimuleert actief tijdelijke functies in leegstaande winkelpanden. • Het aantal koopzondagen blijft beperkt. Op die manier blijft de koopzondag aantrekkelijk voor zowel de middenstand als het winkelend publiek. • Buurtwinkels in kleinere kernen zijn zeer gewenst en worden zoveel mogelijk behouden. Dat kan bijvoorbeeld door bewonersinitiatieven op dit vlak te ondersteunen (zie kader). • De rol van economisch stimuleringsfondsen zoals NV Indumij en het bestaande Stimuleringsfonds moet kritisch worden beoordeeld. • De gemeente onderzoekt of ze bij het ondersteunen van de lokale middenstand aanspraak kan maken op de hiervoor bestemde subsidiegelden van het Rijk, de Provincie en de EU. • De communicatie tussen gemeenteambtenaren en de lokale middenstand moet en kan beter. D66 stelt voor om hiervoor een manager binnenstad aan te stellen.

Wat Buurtwinkel deed D66in hier Sterksel de afgelopen jaren aan?

Ontwikkel Een goedeen voorbeeld economische van behoud en ruimtelijke van buurtwinkels visie op deisbinnenstad te vinden invan het Bergen dorp Sterksel op Zoom. in Oost-Brabant. Dat was de opdracht Dit dorpinmet een 1.500 D66-motie inwoners van novemhad ber een 2012. kleine Ook supermarkt toen al had ende eenbinnenstad bankkantoor. te maken Beidenmet verdwenen. leegstand, Op overaanbod initiatief vanvan de winkels dorpsraad en hoge werd huurprijzen. een coöperatie De gemeente opgericht, ontwikkelt waarin nude samen bewoners met alle participeren betrokkenen en waarmee een visie een op de nieuwe binnenstad. moderne D66 kleine diende 17

Meer samen, meer D66 supermarkt werd gerealiseerd met slechts één betaalde kracht en tientallen vrijwilligers. De supermarkt haalt inwoners op die niet in staat zijn op eigen gelegenheid te komen winkelen. In de supermarkt zijn ook andere functies ondergebracht, zoals het postkantoor. Door deze ontwikkeling is de supermarkt een ontmoetingsplaats geworden voor de inwoners. Er wordt momenteel vanuit een nieuw initiatief gekeken of naast de winkel een zorg-aanspreekpunt kan worden gerealiseerd.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

Ontwikkel een economische en ruimtelijke visie op de binnenstad van Bergen op Zoom. Dat was de opdracht in een D66-motie van november 2012. Ook toen al had de binnenstad te maken met leegstand, overaanbod van winkels en hoge huurprijzen. De gemeente ontwikkelt nu samen met alle betrokkenen een visie op de binnenstad. D66 diende die maand ook een motie in om onder voorwaarden microkredieten te verstrekken aan startende ondernemers

Recreatieve sector versterken

D66 ziet voor een aantal gebieden kansen om de recreatieve sector in Bergen op Zoom te versterken. Dat kan bijvoorbeeld door de Binnenschelde verder te ontwikkelen. • De boulevard kan worden uitgebreid met meer activiteiten en functies zoals botenverhuur voor toeristische doeleinden. In het havenkanaal kan een nieuwe jachthaven komen. • De gemeente zorgt voor een betere kwaliteit van het zwemwater in de Binnenschelde. • Het strand aan de Tureluur moet terug. • De gemeente kan in toeristisch interessante gebieden zorgen voor camperplaatsen die met groen omzoomd zijn en goede voorzieningen hebben. Bijvoorbeeld in Fort de Roovere. • D66 is voor behoud van natuur- en recreatiegebied Groote Melanen, zonder grootschalige commerciële ontwikkeling. De gemeente werkt samen met vrijwilligers aan onderhoud van het gebied en signalering van onregelmatigheden zoals het dumpen van afval. • Zwembad De Melanen in Halsteren blijft open. De gemeente zoekt samen met betrokken bewoners naar een oplossing om het exploitatietekort terug te dringen. 18

Meer samen, meer D66 • Er komt een kleinschalig educatief informatiecentrum over de geschiedenis van inundatie, dichtbij Fort de Roovere om de aantrekkingskracht verder te vergroten. • De gemeente werkt in samenspraak met bewoners plannen voor de Zoom/Turfvaart uit.

Aanbestedingsbeleid

D66 vindt dat het aanbesteden van projecten door de gemeente op een verantwoorde wijze moet gebeuren, met voldoende oog voor regionale werkgelegenheid en duurzaamheid. • De gemeenteraad controleert streng op belangenverstrengeling bij het beoordelen van aanbestedingen. • De gemeente staat open voor publiek-private samenwerkingen en voor slimme oplossingen uit de markt. Die kunnen uitkomst bieden als de gemeente zelf onvoldoende middelen heeft voor investeringen waar burgers baat bij hebben, zoals investeringen in duurzaamheid. • Bij aanbestedingen en publiek-private samenwerkingen zet de gemeente actief in op stageplaatsen voor jongeren. • Ondernemers kunnen worden getoetst op hun integriteit als houder en aanvrager van vergunningen en subsidies. Die toetsing is nu vooral bij horecaondernemers gebruikelijk. De gemeente moet indien nodig ook bedrijven als bouwondernemingen en investeringsmaatschappijen toetsen op integriteit. • De gemeente ondersteunt het MKB door het Starterscentrum tevens de functie van innovatiecentrum te laten vervullen. De juridische en financiële dienstverlening wordt uitgebreid met de begeleiding bij het aanvragen van subsidies. Die functie is er voor alle MKB-ondernemingen die niet vallen onder de sector chemie (waarvoor de Green Chemistry Campus deze ondersteuning al verzorgt).

Sociale werkplaatsen

D66 streeft ernaar zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking naar een volwaardige baan te begeleiden. Helaas is dat niet voor iedereen mogelijk. Daarom is het belangrijk dat de gemeente verantwoordelijkheid neemt voor sociale werkplaatsen en beschermde werkplekken. D66 wil dat de gemeente hiervoor de samenwerking zoekt met werkge19

Meer samen, meer D66 vers in de regio, om deze werkzoekenden zoveel mogelijk een werkplek te geven bij een reguliere werkgever. De gemeente kan hieraan bijdragen als werkgever, door zelf beschermde werkplekken beschikbaar te stellen. En als opdrachtgever, door hiermee rekening te houden bij aanbestedingen. • De gemeente maakt voldoende budget vrij voor gemeentelijke inspanning voor en ondersteuning van sociale werkplaatsen.

Dorpen en wijken

Bergen op Zoom is een stad met een mooie binnenstad en veel goede voorzieningen. Wonen in Bergen op Zoom moet niet alleen gebaseerd zijn op de mooie binnenstad, maar ook op de kwaliteit van de omliggende wijken en dorpen. In de dorpen en wijken ligt het accent op het plezierig en veilig wonen. Op dat vlak komt straks meer verantwoordelijkheid bij de bewoners te liggen. D66 ziet hierin een belangrijke rol weggelegd in het op te richten bewonersplatform (zie hoofdstuk 1). • In wijken waar de bewoners er behoefte aan hebben of waar de gemeente daar noodzaak toe ziet, wordt een wijk- of buurtplan opgesteld in samenwerking met de bewoners en woningcorporaties. Het bewonersplatform kan zulke plannen ondersteunen. • De gemeente stuurt aan op verkoop van openbaar groen aanpalend aan huizen en legt hier vervolgens een tuinbestemming op. De gemeente speelt nog steeds een belangrijke rol in het zorgen voor prettige wijken en duurzame groene straten, wijken en dorpen. Bergen op Zoom moet de ambitie hebben de groenste gemeente van Nederland te worden. Groen in de gemeente zorgt voor rust en draagt bij aan een beter woon- en leefklimaat. • Het behoud van het dorpskarakter van Halsteren en Lepelstraat krijgt bijzondere aandacht. Dat betekent geen hoogbouw en geen bebouwing van groene gebieden. • Invulling van gebieden als het Zenuha-terrein, Willem III, het winkelcentrum Poelekes/Buurtweg, Biezenbaan, het woon- en winkelplein Vogelenzang en het Hemi-terrein gebeurt in samenspraak met de Dorpsraad en betrokken bewoners. 20

Meer samen, meer D66 • De lijst van monumentale bomen wordt uitgebreid. • In iedere wijk moeten voldoende voorzieningen zoals sport- en speelveldjes zijn. • De gemeente investeert in groen aan de hand van een kostenbatenanalyse. Zo’n analyse (de TEEB-aanpak oftewel The Economics of Ecosystems and Biodiversity) laat zien dat investeren in groen niet alleen geld kost, maar ook (meer) geld oplevert. • Bezuinigingen mogen niet leiden tot minder groen in de gemeente. • De gemeente streeft naar kwalitatief volwassen groen dat goedkoop in beheer is. • De gemeente maakt samen met bewoners voor elke wijk een wijkgroenplan. Dat is een lijst met ideeën voor beter en mooier groen dat zichtbaar en openbaar toegankelijk is in de buurt. • De gemeente sluit wijkdeals met bewoners om een deel van het beheer van openbaar groen in de wijk op zich te nemen.

Kwaliteit van bouwen

Op de nieuwbouwlocaties Markiezaten en Schelde Vesting heeft de gemeente zich verkeken. Doordat het lang gaat duren voordat deze locaties zijn volgebouwd, zijn er grote renteverliezen ontstaan. De aanwezigheid van deze locaties betekent wel dat er voor de komende jaren voldoende woningbouwlocaties zijn. D66 wil voorkomen dat deze wijken straks onvoldoende kwaliteit bieden. Bijvoorbeeld door woningen dicht op elkaar te bouwen en niet te investeren in de ruimtelijke kwaliteit van het gebied. D66 accepteert liever de renteverliezen gedurende een langere periode, dan dat meerdere generaties opscheept zitten met wijken waar we spijt van hebben. • De kwaliteit van de nieuwbouwwijken Markiezaten en Schelde Vesting mag niet lijden onder de renteverliezen die zijn ontstaan. Voor de crisis op de woningmarkt zag woningbouw er heel anders uit. Ontwikkelaars durfden het aan om op grote stukken grond in één keer een heleboel woningen neer te zetten. Ze werden immers toch wel verkocht. Dat is niet langer het geval en daar zal de gemeente rekening mee moeten houden. D66 ziet graag een omslag van aanbodgestuurd bouwen naar vraaggestuurd bouwen. De vraag wat voor soort 21

Meer samen, meer D66 woningen toekomstige bewoners willen, moet centraal komen te staan. Dat heeft consequenties voor de manier waarop de gemeente met woningbouw omgaat. Volgens D66 betekent dat niet dat de gemeente volledig welstandsvrije wijken moet toestaan. D66 pleit wel voor meer vrijheid waar mogelijk. • De gemeente ondersteunt en faciliteert collectief particulier opdrachtgeverschap. • De gemeente gaat flexibel om met de in het woonbeleid geldende randvoorwaarden (waaronder de strikte toegestane hoeveelheid nieuwbouwwoningen en tijdelijke vrijstellingen) als de situatie daarom vraagt. Voor kinderen die in het ouderlijk huis gaan wonen moet het mogelijk zijn op het erf een zorg- of aanleunwoning voor de ouders te bouwen. • D66 staat positief tegenover het beperken van aanvullende regelgeving over de gebouwde omgeving. Vrijheid in keuze van architectuur kan in bepaalde gebieden toegestaan worden onder voorwaarde dat de kavels ruim genoeg zijn, zodat de huizen niet te dicht tegen elkaar aan staan. • Nieuwe wijken worden aangelegd met behoud van groen en water. Woningen worden zoveel mogelijk energieneutraal en levensloopbestendig gebouwd. • De WOZ-waarde van huizen, die de gemeente jaarlijks vaststelt, houdt geen pas met de waardeverminderingen op de huizenmarkt. D66 wil een betere waardering van huizenprijzen. Dat vermindert het hoog aantal bezwaren tegen vastgestelde waarden.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

D66 diende de afgelopen jaren meerdere moties en amendementen aan om de dorpen en wijken te versterken. D66 verzocht het gemeentebestuur in mei 2012 bij motie een communicatiecampagne en activiteiten ter bestrijding van zwerfvuil te starten. Daarvoor was vanuit de rijksoverheid een extra budget van 20 miljoen euro. De Tweede Kamer nam het plan echter niet aan en er werd geen alternatieve financiering voor het plan gevonden. In juni 2012 diende D66 een motie in om een Meldlijn zwerfafval op te richten en de bezuiniging op reiniging van de openbare ruimte terug te draaien. Ondanks de slechte scores in de gemeentepeiling Vervuiling fysieke woonomgeving en 22

Meer samen, meer D66 •C  entrale stadstoegang Rooseveltlaan mag niet ten koste gaan van bestaand groen. •B  ergen op Zoom vraagt om toegang van vele kanten: Wouwsestraatweg en Antwerpsestraatweg blijven van belang. •V  eilig fietsen, veilig wandelen, veilig rijden en gratis parkeren? Een verkeersplatform biedt kans voor overleg en goede afspraken. •O  penbaar vervoer is een basisvoorziening.

het feit dat de lasten in Bergen op Zoom een kwart hoger liggen dan in andere gemeenten, nam de gemeenteraad de motie niet aan. De motie van juni 2013 over een andere reinigingsaanpak om zwerfvuil effectief te bestrijden, werd wel met grote meerderheid aangenomen. In de motie stat dat de aanpak een mix moet zijn van maatregelen zoals handhaving, burgerparticipatie, afspraken met bedrijven, scholen en supermarkten en een slimmere aanpak binnen de gemeentelijke organisatie.

Bereikbaarheid

Door de aanleg van de nieuwe A4 neemt het (vracht)transport toe. Het is daarom belangrijk dat de aansluitingen van de A4 en A58 goed geregeld worden. De gemeente wil het meeste verkeer via de Rooseveltlaan de stad inleiden. D66 vindt dat een goed idee, maar wil dan wel dat de uitstraling van deze straat verbetert. • Met de Rooseveltlaan als centrale aanvoerroute naar de binnenstad, moet de gemeente niet besparen op onderhoud van het gemeentelijk groen in die straat. • Een centrale stadsentree mag niet ten koste gaan van oorspronkelijke toegangswegen als de Wouwsestraatweg en de Antwerpsestraatweg. De op- en afrit van de snelweg via de Wouwsestraatweg blijft bestaan.

Parkeerbeleid

Goed parkeerbeleid staat in dienst van bewoners en bezoekers van de stad en is erop gericht het verkeer in goede banen te leiden. D66 is tegen een parkeerbeleid dat alleen als bron van inkomsten dient. Klantvriendelijkheid staat voorop. • De gemeente vermindert de parkeerdruk in woonwijken zoals het gebied rond het ziekenhuis, Bolwerk en Noord- en Zuidzijde Zoom door de inzet van parkeerschijven en vergunningen voor bewoners. • Parkeren op koopzondagen wordt gratis. Dat verhoogt de aantrekkingskracht van de stad en versterkt de concurrentiepositie ten opzichte van andere gemeenten in de regio. • Bezoekers moeten eenvoudig achteraf kunnen betalen.

23

Meer samen, meer D66 • De tarieven voor de parkeergarages in het centrum gaan omlaag, zodat parkeren er voor bezoekers aantrekkelijker wordt en meer plaatsen langs straten vrijkomen voor de bewoners. • Parkeergarages worden zoveel mogelijk ondergronds gebouwd. • Er komen tijdelijke parkeerterreinen op braakliggende terreinen in nog te ontwikkelen nieuwbouwwijken. • D66 is tegen verdere uitbreiding van betaald parkeren.

Openbaar vervoer

Goed openbaar vervoer is van groot belang voor prettig werken en wonen in Bergen op Zoom. D66 wil dat het openbaar vervoer beter aansluit op de behoeften van gebruikers. • D66 wil handhaving van voldoende openbaar vervoer, met bijzondere aandacht voor ouderen. Juist voor deze groep is openbaar vervoer onmisbaar om de bereikbaarheid van voorzieningen en de mogelijkheid van sociale contacten te behouden. • Er komen goede en veilige fietsverbindingen. Veilige routes naar school en goede fietsparkeervoorzieningen, onder andere bij bushaltes. • De gemeente pleit bij de provincie en rijksoverheid voor goede treinverbindingen tussen Bergen op Zoom en de Randstad en Antwerpen/Brussel.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

D66 diende de afgelopen bestuursperiode verschillende moties en amendementen in op het gebied van bereikbaarheid. In november 2012 verzocht D66 bij motie om de instelling van een verkeersplatform te onderzoeken. Daarmee kan de stroom van klachten en meldingen veel beter worden verwerkt. Bovendien maakt de gemeente dan gebruik van de kennis en ervaring van betrokken inwoners. Helaas was er geen meerderheid voor deze motie. In maart 2013 diende D66 met succes een motie in om binnenstadbewoners en bezoekers gratis te laten parkeren op het Joorenplein na 20.00 ’s avonds. In diezelfde maand vroeg D66 ook om betaald parkeren ongedaan te maken op de vestinggronden, Noord- en Zuidzijde Haven en het gebied tussen Bolwerk Noord en Zuidzijde Zoom en daar met een alternatief te komen, bijvoorbeeld gratis parkeren met een parkeerschijf. Door betaald 24

Meer samen, meer D66 parkeren op die plekken ontstond op de Noordzijde Zoom (een drukke fietsroute voor scholieren) parkeeroverlast en verkeersonveiligheid. De motie heeft het niet gehaald, maar inmiddels wordt wel gekeken naar alternatieven. In maart 2013 stemde de gemeenteraad wel eindelijk in met de D66-motie om geparkeerde vrachtwagens in woonwijken te verbieden.

25

Meer samen, meer D66 • Groen = goud: een groene stad levert werkgelegenheid, toerisme en tevreden inwoners. • Een nieuwe kijk op energie: maak een zonne-energiepark, installeer bodemenergie in nieuwbouw en overheidsgebouwen. • Zuinig en klimaatneutraal verbruik door bijvoorbeeld LED-verlichting, elektrische auto’s en openbaar vervoer. • De afvalscheiding kan nog beter en het zwerfafval moet minder. Beloon schoonmaakacties van bewoners en scholieren.

4. Milieu en Duurzaamheid

D66 is een groene partij: milieu en duurzaamheid staan hoog in het vaandel. Vanuit een ecologisch, sociaal en economisch standpunt vindt D66 het ontzettend belangrijk dat de gemeente actief aandacht besteedt aan deze onderwerpen. Aan het milieu, zodat Bergen op Zoom een groene gemeente blijft. Aan duurzaamheid, zodat maatregelen en veranderingen op de lange termijn stand houden. • D66 wil dat alle beleidsvoorstellen een paragraaf duurzaamheid krijgen. Daarin komt van elke maatregel te staan wat de gevolgen zijn voor het milieu en hoe de maatregel is beoordeeld op duurzaamheid.

Energie: op weg naar klimaatneutraal

D66 streeft naar een klimaatneutraal Bergen op Zoom. Dat betekent dat Bergen op Zoom bespaart op energieverbruik, duurzame energie gebruikt en de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 compenseert. De gemeente speelt een belangrijke rol bij de invoering en handhaving van energiebesparende maatregelen. D66 wil daarom dat de gemeente zich extra inzet voor betere isolatie van woonhuizen, de aanschaf van hoogrendementsketels en het gebruik van bodem- en zonne-energie. De gemeente faciliteert en stimuleert burgerinitiatieven om gezamenlijk zonnepanelen in te kopen en zoekt daarbij de samenwerking met woningcorporaties. • De gemeente onderzoekt de (financiële) mogelijkheden van een zonne-energiepark voor energielevering aan huizen en het bestaande elektriciteitsnet. De Kragge is hiervoor mogelijk een geschikte locatie. • Bij ieder nieuw- of verbouwproject wordt een actieplan duurzaamheid verplicht. Doel is het streven naar bijvoorbeeld gebruik van zonne- en bodemenergie en een energielabel A. • Handhaving bij bedrijven moet strenger. Grootverbruikers van energie moeten verplicht energiebesparende maatregelen nemen, met een terugverdientijd tot vijf jaar. D66 wil dat de gemeente steeds het goede voorbeeld geeft als het gaat om energiebesparing. Op veel onderdelen kan de gemeente nog stappen zetten. Bijvoorbeeld door straatverlichting te vervangen voor zuinige LED-verlichting en door duurzame energieopwekking in en om 26

Meer samen, meer D66 gemeentelijke gebouwen. D66 beseft dat de benodigde investeringen niet altijd makkelijk zijn op te brengen. Op lange termijn leveren duurzame maatregelen echter juist besparingen op. • De gemeente brengt de milieuprestaties in kaart en treft zo nodig maatregelen zoals LED-verlichting bij straatlantaarns en zichtbare duurzame energieopwekking van de gemeentelijke gebouwen. • De gemeente wijst haar eigen medewerkers op verantwoord energieverbruik. • Op termijn bestaat het volledige wagenpark van de gemeente uit elektrische auto’s. Dat bespaart CO2-uitstoot en geluidsoverlast.

Milieu

De inzameling van huishoudelijk afval blijft voor D66 een belangrijk aandachts- punt. D66 is voorstander van het principe: de vervuiler betaalt, de afval-scheider wordt beloond. De huidige lasten zijn onnodig hoog. De relatie met Saver moet worden herzien, omdat de gemeenten nu in die relatie met dubbele petten op zit: als onderhandelaar voor de inwoners en bedrijven over de tarieven én als aandeelhouder van het bedrijf. Die belangen gaan niet samen. Ook voor afval geldt dat de gemeente het goede voorbeeld moet geven. • De prikkel om afval te scheiden blijft bestaan. De gemeente onderzoekt of methoden in andere gemeenten (bijvoorbeeld al het afval behalve restafval bij bewoners thuis ophalen) wenselijk en mogelijk zijn in de gemeente Bergen op Zoom. • De gemeente kijkt kritisch naar de eigen afvalverwerking en past haar beleid daarop aan. • De straten in Bergen op Zoom kunnen en moeten wat D66 betreft schoner. Inwoners spelen bij het voorkomen van zwerfafval een belangrijke rol. De gemeente helpt burgers die initiatief tonen om hun eigen omgeving schoon te houden. Er komen meer medewerkers van de gemeente die (strenger) controleren op vervuilend gedrag. • De gemeente kan gebruik maken van het stappenplan Gemeente Schoon, een methode om met behulp van gedragsanalyse maatregelen te nemen. Bijvoorbeeld door scholieren te belonen voor het inzamelen van afval op het schoolplein. 27

Meer samen, meer D66 Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Een duurzame gemeente werkt volgens D66 alleen als burgers, ondernemers en overheden samenwerken. De gemeente kan bijvoorbeeld het dak van een openbaar gebouw ter beschikking stellen aan een ondernemer die burgers zonnepanelen laat kopen. De energie wordt aan een energie- maatschappij geleverd, die het rendement uitkeert aan de betrokken burgers en het bedrijf. Dit levert de gemeente rendement op door compensatie van CO2-uitstoot. De gemeente moet niet alleen burgers stimuleren om bewust om te gaan met energie en het milieu. Ze moet bedrijven stimuleren een duurzame bedrijfsvoering op te zetten. De gemeente kan bijvoorbeeld een duurzaamheidsnetwerk opzetten zoals Duurzaam Durven Doen. Daarin werken prijswinnaars, genomineerden en deelnemers samen in het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). De gemeente kan inspiratieavonden organiseren waar ondernemers ideeën op het gebied van duurzaamheid kunnen uitwisselen. Of de gemeente biedt cursussen duurzaam ondernemen aan bedrijven aan. De gemeente moet hierbij over de gemeentegrenzen heenkijken door te leren van goede initiatieven in andere gemeenten. Hierbij geldt: de gemeente geeft zelf het goede voorbeeld, door bijvoorbeeld geen chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken, afval veilig op te slaan en duurzame materialen te gebruiken bij bouwwerkzaamheden. • De gemeente onderzoekt welke mogelijkheden er zijn om bedrijven te stimuleren een duurzame bedrijfsvoering te voeren. Bijvoorbeeld door een duurzaamheidsnetwerk of het aanbieden van cursussen. • De gemeente moet strikt toezien op naleving van de vergunningsvoorwaarden en wettelijke voorschriften door bedrijven, met het oog op handhaving van de luchtkwaliteit, waterkwaliteit en bodemkwaliteit. • Er komt een aanmoedigingsprijs voor bedrijven die een voortrekkersrol hebben in duurzame en milieubewuste bedrijfsvoering.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

In november 2012 werd een motie van D66 en GroenLinks aangenomen waarin de partijen pleiten voor meer samenwerking met andere partijen bij het benutten van restwarmte en inkoop van 28

Meer samen, meer D66 zonnepanelen. D66 vroeg in mei 2010 bij motie om bewoners, instellingen en bedrijven maximaal te motiveren tot duurzaam beleid en gedrag. D66 wilde daarvoor een communicatiecampagne, een klimaatagenda en informatie over te bereiken en behaalde doelen.

29

Meer samen, meer D66 • Meer samenwerken: een georganiseerde overheid tegenover een georganiseerde criminaliteit. • De beste handhaving bestaat uit sociale controle: dus sterke wijken en zichtbare wijkagenten. • De gemeente moet de privacy van burgers respecteren: dus geen koppeling van gegevens zonder toestemming. • Voorkom jeugdcriminaliteit door een samenhangend beleid voor jongeren onder één wethouder. • Veiligheidsbeleid en rampenbestrijding in regionaal verband.

5. Veiligheid

D66 zet zich in voor een veilig Bergen op Zoom. Handhaven van veiligheid werkt alleen als dat op een samenhangende manier gebeurt. Dus geen lappendeken van maatregelen en alleen aparte voorschriften en protocollen voor de aanpak op kleine onderdelen. Het veiligheidsbeleid van de gemeente schiet op dat punt tekort. D66 wil beleid dat uitgaat van een samenhangende aanpak, de verantwoordelijkheden van de gemeente duidelijk beschrijft en waarin aandacht is voor evaluatie van bestaand beleid en de mogelijke risico’s van voorgenomen beleid.

Spelers in het veld: samenwerking

D66 pleit voor goede samenwerking op het gebied van veiligheid. Zowel in de regio als in de gemeente. Dat betekent dat de gemeente nauw moet samenwerken met anderen gemeenten in de aanpak van criminaliteit. Binnen grotere samenwerkingsverbanden houdt de gemeente de lokale belangen wel goed in de gaten. Door de komst van de Nationale Politie komt de aansturing van de lokale politie bijvoorbeeld verder van het gemeentebestuur af te staan. • Bergen op Zoom speelt de komende vier jaar een zichtbare en actieve rol in het nieuwe politiedistrict De Markiezaten, waaronder de gemeenten Bergen op Zoom, Moerdijk, Roosendaal, Steenbergen, Woensdrecht, Rucphen en Tholen vallen. • De gemeente controleert of de aandachtsvelden en prioriteiten van de Nationale Politie aansluiten bij lokale prioriteiten zoals vastgesteld door de gemeenteraden. Daarvoor moeten voldoende agenten beschikbaar zijn. Binnen de gemeente wil D66 een effectievere rolverdeling tussen de politie, gemeentelijke bijzonder opsporingsambtenaren (Boa’s), de wijkagent en burgers. • Gemeentelijke bijzonder opsporingsambtenaren (Boa’s) moeten nog toegankelijker worden voor burgers. Het uitgangspunt van een Boa is dat hij altijd in gesprek gaat in plaats van een overtreding direct te beboeten. • De wijkagent vormt het eerste aanspreekpunt voor burgers in de wijk. Ook voor burgers die actief zijn in buurtpreventieteams of als politievrijwilliger of staatcoach. 30

Meer samen, meer D66 De integriteit in de eigen organisatie verdient speciale aandacht. • De gemeente organiseert jaarlijks een integriteitstraining voor gemeenteambtenaren. • Er komt een vertrouwenspersoon binnen de gemeentelijke organisatie en een klokkenluidersregeling.

Aanpak van criminaliteit

D66 vindt dat altijd voor het lichtste middel moet worden gekozen om een probleemsituatie aan te pakken. De oorzaak en de aanpak moeten altijd tot elkaar in verhouding staan. Preventie en voorlichting als bestrijding van criminaliteit zijn daarom heel belangrijk. D66 wil dat er altijd voldoende mankracht beschikbaar is om preventie, voorlichting en handhaving uit te voeren. • Bij de inzet van middelen als preventief fouilleren, preventief cameratoezicht, de inzet van drones en bestuurlijke ophouding wordt altijd voor het lichtste middel gekozen en staan oorzaak en aanpak tot elkaar in verhouding. • D66 is nog steeds voorstander van meer blauw op straat. Voldoende capaciteit verdient extra aandacht door de reorganisatie bij de politie.

Drugstoerisme, prostitutie en mensenhandel

D66 ziet kansen om de bestaande aanpak van illegale en overlast veroorzakende activiteiten (waaronder drugstoerisme, prostitutie en mensenhandel) te verbeteren. Door de sluiting van coffeeshops is het aantal drugstoeristen weliswaar afgenomen, maar verplaatst het probleem zich naar de straat. Ondanks het goede werk van het Courageteam wil D66 graag aanvullende maatregelen. De gemeente kan nog scherper zijn op misstanden in de prostitutie en de arbeidsomstandigheden bij seizoenarbeiders. • Legalisering van de verkoop van softdrugs in combinatie met gecombineerde in- en verkoop in één coffeeshop aan de rand van de stad is een optie. • De gemeente kan bij goede resultaten een voorbeeld nemen aan experimenten in andere gemeenten, bijvoorbeeld wietteelt onder toezicht van de gemeente. 31

Meer samen, meer D66 • De gemeente moet onderzoek doen naar de arbeidsomstandigheden in de prostitutie en bij bedrijven die seizoenarbeiders inhuren. • De politie en de GGD moeten een betere vertrouwensband opbouwen om zaken als mensenhandel eerder te constateren en op te lossen. In dat kader moet de gemeente haar rol in het Prostitutie Controle Team evalueren.

Digitale criminaliteit

Digitale criminaliteit is een vorm van criminaliteit die zich het minst aantrekt van gemeentegrenzen. Dat betekent niet dat de gemeente geen rol heeft in de bestrijding ervan. D66 wil dat de gemeente beleid formuleert voor de bestrijding van digitaal pesten, digitale baldadigheid en digitale inbreuk op de privacy van burgers. • De gemeente moet onderzoeken of de digitale gegevens in eigen databanken goed zijn beschermd tegen onwettig gebruik. • Bij elke maatregel moet worden onderzocht wat het effect is op de privacy van burgers. De bescherming van hun privacy moet bij elk eerste ontwerp van een nieuw systeem een aandachtspunt zijn.

Jeugdcriminaliteit

Bij de aanpak van jeugdcriminaliteit is een goede samenwerking tussen de gemeente, de politie en organisaties als Jeugdzorg en GGZ cruciaal. D66 vindt het belangrijk dat een jongere nooit los van zijn omgeving wordt gezien. Dat betekent bijvoorbeeld dat wanneer een jongere de fout in gaat, overheids- en hulpinstanties de directe omgeving in kaart brengen. • Steeds één van de organisaties die samenwerken op het gebied van jeugdcriminaliteit draagt de eindverantwoordelijkheid, om te voorkomen dat jongeren tussen wal en schip vallen. • D66 wil een samenhangend beleid voor de zorg voor jongeren. Alle onderwerpen die de jeugd aangaan, moeten onder één wethouder vallen (zie hoofdstuk 6). D66 vindt preventie een belangrijk middel om jeugdcriminaliteit tegen te gaan. Voorlichting is bijvoorbeeld essentieel bij het terugdringen van alcoholmisbruik. Ook bij het vergroten van de zelfredzaamheid van jonge 32

Meer samen, meer D66 kinderen kan voorlichting een belangrijke rol spelen. • De gemeente ontwikkelt een duidelijke visie op het preventie- en voorlichtingsbeleid. • De gemeente biedt (online) lespakketten op basisscholen aan. Jongeren krijgen bijvoorbeeld EHBO-les en oefeningen in brandveiligheid. • De gemeente zoekt de samenwerking met Stichting Mijn Kind Online om samen te onderzoeken hoe internetveiligheid voor jongeren beter kan.

Veilige leefomgeving

Inwoners moeten een veilige leefomgeving hebben. Verkeersveiligheid en een goed calamiteitenplan zijn van groot belang. • De meest onveilige kruisingen worden binnen vier jaar aangepakt. • De gemeente zorgt voor goed onderhouden fietsroutes waarbij rekening wordt gehouden met een toenemend aantal elektrische fietsen. • D66 wil zo min mogelijk vrachtverkeer in woonwijken en de binnenstad. Vrachtwagens mogen ’s nachts niet laden en lossen. • Er komt een Verkeersplatform waarin burgers kunnen meedenken over verkeerssituaties in de gemeente. • De gemeente vraagt aandacht voor het politiekeurmerk veilig wonen. De gemeente kan woningcorporaties zo nodig verplichten tot de aanpassingen die voor dit keurmerk nodig zijn bij verbouw- en renovatieprojecten. • De gemeente vraagt aandacht voor de veiligheidspakketten over brandveiligheid voor particulieren. • Brandweerkorpsen moeten zich specialiseren. Niet elk korps heeft bijvoorbeeld een duikteam nodig. Het geld dat wordt bespaard met regionale samenwerking kan worden ingezet om vrijwilligers te behouden. • D66 pleit (in regionaal verband) voor een goederenspoorlijn buitenom de stad. De gemeente moet een duidelijke procedure hebben voor de aanpak bij calamiteiten. D66 ziet graag een pragmatische aanpak waarbij de zelfredzaamheid van burgers voorop staat. De gevolgen van grote ongevallen veroorzaakt door bijvoorbeeld het vervoer van gevaarlijke stoffen of de kerncentrale van Doel en Borssele kunnen zoveel mogelijk beperkt worden door goede handelingskaders voor alle betrokken partijen. 33

Meer samen, meer D66 • De gemeente kijkt opnieuw naar de organisatie rondom crisissituaties. Voorwaarden zijn goed overleg met betrokken partijen, aandacht voor noodplannen, training en evaluatie van eerdere ongevallen. • Er komen cursussen beschikbaar voor vrijwilligers, die andere inwoners bij calamiteiten kunnen instrueren.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

D66 diende in maart 2012 een motie in om in de Kadernota Integrale Veiligheid ontbrekende aspecten toe te voegen, zoals de veiligheidsrisico’s bij regionale en bovenregionale calamiteiten. De motie werd niet aangenomen. D66 vindt dat onverantwoord, gezien de nabijheid van kerncentrales, grote chemische bedrijven en intensief goederenvervoer dwars door de stad. 

34

Meer samen, meer D66 • Het PGB is belangrijk: eigen regie over de zorg (maar wel met controle op uitgaven). • Aandacht en steun voor mantelzorgers. • Welzijn gaat vóór zorg: dus inzet op welzijnsvoorzieningen, minder regelgeving en bureaucratie, minder hindernissen bij aanpassing van gebouwen. • Praat niet over, maar met mensen: zorg in de wijk en dicht bij huis. • Inzetten op E-health maakt tijd vrij voor zorg naar behoefte.

Deel 3 D66 verkiezingsprogramma 2014-2018: sociaal beleid

6. Sociaal domein

Door de huidige economische omstandigheden en de vergrijzing doen straks meer mensen een beroep op de zorg en het sociale vangnet van de gemeente. Mensen die dat nodig hebben, kunnen bij de overheid terecht voor extra ondersteuning. Rijkstaken op dit terrein worden overgeheveld naar gemeenten. Die krijgen de verantwoording voor de uitvoering ervan. Tegelijkertijd worden zij geconfronteerd met zware bezuinigingen. D66 staat voor een politiek waarbij de gemeentelijke overheid haar inwoners faciliteert om de regie over hun eigen leven in eigen hand te houden. Als dit echt niet lukt met hulp van de eigen omgeving, moet de overheid voorzieningen treffen.

Gezondheidszorg

De overheid wil dat mensen langer thuis blijven wonen, om de oplopende zorgkosten te beperken. Burgers wordt gevraagd om verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen welzijn en om zich in te zetten voor anderen die hulp nodig hebben. Ouderen, zieken, gehandicapten en andere mensen die gezondheidszorg nodig hebben, zullen de komende jaren een groter beroep moeten doen op hun eigen netwerk. De gemeente krijgt meer taken op het terrein van (langdurige) zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten en mensen met een psychiatrische beperking. Tegelijkertijd is voor deze zorg minder geld beschikbaar. D66 wil beleid voeren op basis van het beschikbare geld. Dat betekent dat er geen geld dat is bestemd voor andere beleidsterreinen, wordt gebruikt voor uitvoering van extra (zorg)taken. D66 gelooft dat ondersteuning en zorg met minder geld mogelijk is. De gezondheidszorg kan beter en goedkoper door ondersteuning anders te organiseren: dichter bij mensen, minder bureaucratie en een betere afstemming van de inzet van hulp- en zorgverleners. De gemeente kan de veranderingen aangrijpen om innovatief te zijn. Dat werkt alleen als de gemeente altijd vanuit de burger denkt. Het beleid moet gericht zijn op het beantwoorden van behoeften. D66 wil dat inwoners daarbij altijd gelijk behandeld worden.

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

D66 gelooft in de zelfredzaamheid van mensen. Zij zijn in veel gevallen beter en efficiënter in het bedenken van oplossingen dan de overheid. 35

Meer samen, meer D66 Lukt hen dat niet, dan staat de gemeente klaar om voorzieningen te treffen. D66 staat voor een sociaal beleid waarbij de gemeente burgers stimuleert en faciliteert om zelf de regie over hun eigen situatie te voeren. Een goede communicatie tussen gemeente, de verschillende zorginstanties en inwoners is heel belangrijk om de hervormingen in de zorg in goede banen te leiden. D66 heeft daarbij als uitgangspunt: praat niet over mensen maar met mensen. Laat ze meedoen en meedenken. Gebruik de kennis, kunde en wil van burgers om mee te denken over processen waarin zij betrokken zijn. Kennisopbouw is onmisbaar om het omvangrijke takenpakket dat op de gemeente afkomt goed te begeleiden. • Er komt een gemeentelijke zorgcoördinator die toeziet op uitvoering van de taken die onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Deze coördinator heeft een regierol. Deze gekwalificeerde professional kan zorgvraag en -aanbod overzien en namens de gemeente maatwerk leveren dat aansluit op specifieke zorgbehoeften van inwoners. • De ondersteuning van bijvoorbeeld mantelzorgers en opvoedondersteuning komt in de eerste plaats vanuit de wijk zelf. De wijkverpleegkundige is het directe aanspreekpunt in de wijk voor mensen met een zorgbehoefte en krijgt alle vrijheid van de gemeente om haar of zijn werk goed uit te voeren. • Het recht op persoonsgebonden budget (pgb) blijft een volwaardig alternatief voor zorgverlening ingekocht door de gemeente. • Er komt een onafhankelijke Wmo-raad die ervoor moet zorgen dat de negen prestatievelden evenwichtig ten opzichte van elkaar worden uitgevoerd. • De gemeente zorgt voor voldoende kennis binnen het ambtelijk apparaat over de uitvoering van de nieuwe taken. Zodat zij weet waar versterking van personeelskracht bij ambtelijke diensten, bestuurders en gemeenteraadsleden nodig is. • Er komen pilots om te kijken welke zorgmaatregelen wel en niet effectief zijn.

36

Meer samen, meer D66 D66 vraagt specifiek aandacht voor welzijnsvoorzieningen, een gemeentelijke taak die net als (thuis)zorg binnen de Wmo valt. Voldoende welzijnsvoorzieningen om vereenzaming en gebrek aan structuur te voorkomen worden des te belangrijker nu zorgvragers langer thuis blijven wonen. • Een deel van het WMO-budget wordt beschikbaar gesteld voor welzijnsvoorzieningen.

Mantelzorg

Mantelzorgers die de gemeente ondersteunen bij de uitvoering van Wmo-taken verdienen de komende jaren speciale aandacht. Zij worden immers steeds belangrijker voor goede zorgverlening in de gemeente. D66 pleit voor een aantal ondersteunende maatregelen voor vrijwilligers in de mantelzorg. • De gemeente betrekt mantelzorgers bij de beleidsvorming, bijvoorbeeld door middel van internetraadpleging. • In samenwerking met Maatschappelijk Werk en de Samenwerkende Huisartsen komt er een opleiding voor mensen die vrijwillig zorg willen verlenen. • Er komt onderzoek naar een gemeentelijke kortingspas voor vrijwilligers in de mantelzorg, om hen passend te belonen voor hun vrijwillige inzet. De kortingspas kan gelden voor culturele instellingen als De Maagd, de Bibliotheek en het Markiezenhof of korting geven op openbaar vervoer, taxi of een cursus computervaardigheid. • Binnen het parkeerbeleid komt een voorziening voor mantelzorgers.

Digitale gezondheidszorg

D66 staat voor innovatie in de zorg. Digitale gezondheidszorg (e-health) biedt steeds meer mogelijkheden bij het langer thuis blijven wonen. E-health kan mensen praktische hulpmiddelen bieden in en rondom huis en hen in staat stellen om via beeldcommunicatie met de sociale omgeving in contact te blijven. De nabijheid van een goed alarmsysteem en beeldmonitoring zorgt bovendien voor een veiligere leefomgeving. D66 wil dat de gemeente deze mogelijkheden onderzoekt. De invoering ervan is vooral een organisatorische verandering. De gemeente kan 37

Meer samen, meer D66 deze invoering begeleiden en er via voorlichting voor zorgen dat mensen gevoel krijgen bij deze vorm van zorg. • De gemeente onderzoekt en stimuleert het gebruik van domotica (technische en digitale hulpmiddelen) bij het langer thuis wonen.

Zorg voor de jeugd

Goede jeugdzorg betekent dat de jongere centraal staat in het beleid. Dat betekent onder meer dat de zorg zo dicht mogelijk bij de jongere wordt georganiseerd, bij voorkeur in de eigen thuissituatie. D66 denkt dat de overheveling van de jeugdzorg van de rijksoverheid naar de gemeente kansrijk kan zijn, als aan een aantal randvoorwaarden wordt voldaan. Zo is er op het stadhuis meer inhoudelijke kennis nodig. Daarnaast gaat het bij de aanpak niet alleen om kennis van wet- en regelgeving, maar ook om het kunnen doorgronden van de problematiek. Het herkennen van problemen bij jonge menen in een vroeg stadium kan problemen voorkomen. D66 vindt het daarom essentieel dat de wijkagent, de leraar op school en de jeugdtrainer geschoold worden in vroegsignalering. • Gemeenteambtenaren die verantwoordelijk zijn voor uitvoering van beleid krijgen cursussen en overleggen met de provincie en het Centraal Indicatie-orgaan (CIZ). • Bij problemen wordt eerst gekeken naar de directe omgeving van het kind (gezin en familie), dan naar de buurt (wijk, school, club) en pas daarna komen overheidsinstanties in beeld. • De gemeente geeft trainingen vroegsignalering voor professionals die in hun dagelijks werk met jongeren te maken hebben. Scholen krijgen een centrale rol bij de vroegsignalering. • De gemeente geeft in een protocol aan wie wat op welk moment doet bij de behandeling van jongeren en bescherming van kwetsbare jongeren. Alle betrokkenen zoeken in overleg met elkaar een balans tussen behandeling, preventie en doorverwijzing. • Toegang tot gespecialiseerde hulp blijft mogelijk via de huisarts. Huisartsen en scholen hebben regelmatig overleg (niet over individuele gevallen, maar over ontwikkelingen in hun werkterrein). • Jeugdzorg wordt ondergebracht bij één wethouder. 38

Meer samen, meer D66 • Na uiterlijk twee jaar moet het nieuwe jeugdbeleid worden geëvalueerd. In de nieuwe aanpak blijft ruimte voor aanpassing op basis van praktijkervaringen.

Armoedebeleid

Het armoedebeleid van de gemeente moet erop gericht zijn mensen te ondersteunen in hun weg terug naar zelfredzaamheid. D66 staat voor een transparant beleid waarbij het accent ligt op maatwerk. Een beleid waarbij de aanvrager centraal staat en waarbij de gemeente zich telkens afvraagt: wat kan diegene zelf en waarbij heeft diegene hulp nodig van de gemeente?

(Schuld)hulpverlening

D66 stelt de zelfredzaamheid van mensen voorop. Dat doel moet de gemeente altijd voor ogen houden bij het inzetten van de middelen die zij heeft om mensen bijstand te verlenen. Schuldhulpverlening moet bijvoorbeeld altijd gericht zijn op het zelf weer kunnen regelen van financiële zaken. Gezinnen met kinderen verdienen speciale aandacht in het armoedebeleid. • De gemeente koppelt budgetcoaches (vrijwilligers onder leiding van Maatschappelijk Werk) aan mensen die dat nodig hebben en daar behoefte aan hebben. • De gemeente ontwikkelt een kindpakket dat voorziet in de meest noodzakelijke behoeften voor levensonderhoud en meedoen in de samenleving. Bijvoorbeeld zwemlessen en lidmaatschap van de bibliotheek of sportvereniging. • De regionale voedselbank Stichting Goed Ontmoet krijgt indien nodig financiële en materiële ondersteuning van de gemeente.

Vrijstellingenbeleid

Sommige inwoners hebben recht op kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Sinds kort geeft de Belastingdienst aan wie voor kwijtschelding in aanmerking komt, op basis van het inkomen en het uitgavenpatroon. D66 vindt dan wel dat de gemeente vooraf aan burgers

39

Meer samen, meer D66 moet vragen of ze in aanmerking willen komen voor deze regeling en of ze toestemming geven voor inzage in hun gegevens. • Op het kwijtscheldingsformulier moeten aanvragers toestemming geven voor inzage in financiële gegevens. De gemeente volgt het advies hierover van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) op.

Bijzondere doelgroepen

Een aantal doelgroepen verdienen extra aandacht. D66 zet zich in voor verbetering van met name de samenwerking tussen de gemeente en zorginstanties op de volgende punten. • Aandacht voor de uitvoering van de Participatiewet. Taken die vallen onder arbeidsbeleid (Participatiewet) en economische zaken komen onder één wethouder te vallen, omdat de taken sterk met elkaar verbonden zijn. • Particulier initiatief om sociale eetcafés op te zetten moet op hulp van de gemeente kunnen rekenen. • Dagopvang voor daklozen. • Regionaal beleid voor verslavingszorg. De gemeente zoekt samenwerking met andere gemeenten en instanties bij de hulpverlening aan verslaafden en het voorkomen van alcohol,- drugs- en gokverslavingen. D66 is voorstander van de social return-gedachte. Daarbij maakt de gemeente het mogelijk om langdurig werklozen en arbeidsgehandicapten via gemeentelijke aanbestedingen aan werk te helpen. • De gemeente zet bij aanbestedingen een gedeelte van de aanbestedingssom in voor werkgelegenheid voor werklozen.

Cliëntenrecht

Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor naleving van de regel door zorgaanbieders in de gemeente. De gemeente is degene bij wie inwoners terecht kunnen met mondeling en schriftelijke klachten over aanbieders van zorg en huishoudelijke hulp. D66 wil een duidelijke gemeentelijke klachtenregeling. 40

Meer samen, meer D66 • Iedere belanghebbende krijgt een heldere gemeentelijke klachtenregeling. Die klachtenregeling loopt via de Wmo-raad. • Cliënten hebben altijd recht op bescherming van persoonsgegevens (zie hoofdstuk 1, paragraaf Privacy). • Als een klachtindiener niet tevreden is over de manier waarop de gemeente zijn of haar klacht afgehandeld heeft, kan diegene de klacht alsnog door een gemeentelijke ombudsman laten behandelen.  

41

Meer samen, meer D66 • De gemeente brengt scholen met elkaar in contact. • De gemeente acteert als betrouwbare partner en ondersteunt de scholen bij hun nieuwe taken vanuit passend onderwijs en jeugdzorg. • De gemeente coördineert aanpassingen die nodig zijn als gevolg van krimp en let op leefbare wijken. • Leren van 0 tot 80 vraagt om gecoördineerde voorschoolse educatie en aandacht voor volwasseneducatie en sport en cultuur.

7. Onderwijs: scholen als hart van de wijk

D66 staat voor goed onderwijs. Goed onderwijs vereist een actieve en betrokken gemeente. De scholen in de gemeente Bergen op Zoom doen het goed. Basisschool De Grebbe kreeg in maart 2011 zelfs de Nationale Onderwijsprijs. D66 wil de goede kwaliteit behouden en zet zich ervoor in dat het onderwijs zich blijft ontwikkelen. Nieuwe uitdagingen maken noodzakelijk dat de gemeente zich open en actief opstelt tegenover scholen en overlegt vanuit een gezamenlijk doel voor school, stad en gemeente.

Gemeente als gesprekspartner

Goed onderwijs drijft op de eerste plaats op competente docenten en leerlingen zonder zorgen. Wat in de klas gebeurt is het allerbelangrijkste. Docenten en leerlingen moeten daarbij gesteund worden door een betrokken schoolbestuur, een netwerk van berokken instanties en ouders en een veilige omgeving. De gemeente speelt een belangrijke rol in het creëren van deze randvoorwaarden. D66 vindt dat de gemeente een betrokken gesprekspartner moet zijn voor de schoolbesturen. De gemeente is bij uitstek de instantie die scholen met elkaar en andere betrokken partijen in gesprek kan brengen. • De gemeente brengt verschillende scholen in de regio met elkaar in contact en voert regelmatig overleg met andere gemeenten over scholen die een regionaal bestuur delen. • De gemeente zorgt voor een degelijke visie op jeugdzorg (zie paragraaf Jeugdzorg in hoofdstuk 6). • Zorgleerlingen in het reguliere basisonderwijs vragen om extra zorg. Daarvoor is ondersteuning van het onderwijzend personeel noodzakelijk.

Burgerschap

Een school staat voor meer dan kennisoverdracht. Onderwijs kan volgens D66 een belangrijke rol spelen bij de invulling van de nieuwe verhouding tussen burger en bestuur. Op een school leren mensen niet alleen voor cijfers en een passende baan, maar ook voor het leven.

42

Meer samen, meer D66 Naar school gaan is leren voor burgerschap, leren dat je problemen niet oplost met geweld en agressie, maar met discussie. Leren dat er basisregels zijn voor respectvol gedrag. D66 vindt dat de gemeente de scholen ruimte moet bieden voor deze taken. De gemeente kan bijdragen aan de kennis die mensen nodig hebben om te participeren in de gemeente. • De gemeente moet aandacht geven aan goed gecoördineerde voorschoolse educatie. De gemeente kan vooral bijdragen aan goede samenwerking op dit vlak. • De gemeente laat leerlingen uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en volwassenonderwijs kennismaken met de lokale democratie, door bijvoorbeeld scholen uit te nodigen voor een bezoek aan de gemeenteraad.

Sociale en fysieke omgeving

Basisscholen en middelbare scholen zijn belangrijke sociale en culturele knooppunten in de wijk. Een middelbare school biedt bijvoorbeeld ruimte voor culturele bijeenkomsten. Basisscholen zijn ontmoetingsplaatsen voor ouders en vormen een levendig hart van een wijk. Soms zorgt die drukte voor een onveilige verkeerssituatie rondom scholen. D66 vindt dat de gemeente moet zorgen voor een veilige fysieke omgeving. Daar hoort een verkeersveilige wijk bij en een goed onderhouden schoolgebouw. • De gemeente stelt zich als gesprekspartner op om samen met scholen te komen tot de school als hart van levendige en verkeersveilige wijken. • De gemeente helpt scholen met kennis en financiële ondersteuning bij het onderhoud van de gebouwen. Ook als de gebouwen straks eigendom zijn van scholen zelf in plaats van van de gemeente (doordecentralisatie). • De gemeente ondersteunt scholen bij het stimuleren van ouders en leerlingen om te voet en met de fiets naar school te komen. Bijvoorbeeld met het traject groene voetstappen van het Klimaatverbond Nederland.

43

Meer samen, meer D66 Brede School

De Brede School biedt volgens D66 kansen voor een school als het hart van een levendige gemeenschap. Een multifunctioneel gebouw verbindt vele mensen en instanties: docenten, schoolbestuur, leerlingen, ouders, voorschoolse opvang en hulpverleners. De gebouwen zijn helaas vaak duur. D66 vindt daarom dat de gemeente moet meedenken over slimme oplossingen. • De gemeente is een actieve gesprekspartner voor initiatieven voor een Brede School en neemt hindernissen weg.

Wat deed D66 hier de afgelopen jaren aan?

In juni 2010 en november 2010 nam de gemeenteraad twee D66-amendementen aan, waarin extra geld beschikbaar werd gesteld voor basisschoolleerlingen met speciale onderwijsbehoeftes. De komende jaren is dit onderwerp opnieuw belangrijk, omdat steeds meer zorgleerlingen niet meer terecht kunnen op het Speciaal Onderwijs en naar reguliere basisscholen gaan. Onderwijzend personeel moet worden ondersteund om de extra taken zo goed mogelijk uit te voeren.

44

Meer samen, meer D66 • Creatieve industrie van talenten: en nu vooruit! • Kunstenaars, bedrijven en instellingen: meer samen, meer creativiteit, meer leefbaarheid. • Stof het dossier verzelfstandiging CKB de Maagd & Markiezenhof eens af! Het voornemen ligt er, nu de uitvoering. • Gemeente en sportinstellingen werken in teamverband aan de bevordering van sportfaciliteiten en een gezonde levensstijl. • De toekomst van Zwembad de Melanen vraagt om overleg met betrokkenen en omwonenden.

8. Cultuur & sport

Het culturele leven in Bergen op Zoom is levendig, intensief en breed gedragen door de bevolking. Het diverse culturele leven in Bergen op Zoom dient de sociale samenhang, heeft een educatieve functie en is economisch van belang. Er is in Bergen op Zoom voldoende mogelijkheid om te sporten. Zowel cultuur als sport is voor de meeste inwoners van Bergen op Zoom toegankelijk en betaalbaar. D66 is daar blij om en doet een aantal aanbevelingen om ervoor te zorgen dat dit in de toekomst zo blijft.

Cultuur

In september 2013 presenteerde het gemeentebestuur de Cultuurvisie. Speerpunten van deze visie zijn ontwikkeling van talent, inzet op creativiteit en innovatie en de historische waarde van Bergen op Zoom als uitgangspunt. D66 is blij met deze visie en doet graag een aantal aanbevelingen voor de verdere invulling ervan.

Sociaal en economisch verantwoord

D66 vindt dat ontwikkeling van talent, creativiteit en innovatie en behoud van het historische verleden niet mogelijk is zonder een toekomstgerichte oriëntatie op de wereld buiten de stad. Een goed cultuurbeleid kan samengaan met citymarketing en op die manier de lokale economie stimuleren. Tegelijkertijd bevordert een goed cultuurbeleid de sociale samenhang binnen de stad. Kunst en cultuur helpen de inwoners van stad en dorp om zich thuis te voelen. D66 wil dat deze balans terug te zien is in het cultuurbeleid van de gemeente. • D66 gaat uit van transparant subsidiebeleid (zie hoofdstuk 2). Via het cultureel subsidiebeleid stimuleert de gemeente activiteiten met een regionale of mogelijk landelijke uitstraling en activiteiten in samenwerking met andere steden. • De gemeente stimuleert samenwerking tussen de verschillende kunstdisciplines in stad en omgeving.

Cultuurparticipatie

Initiatieven op het gebied van kunst en cultuur dragen bij aan goede invulling van cultuurparticipatie in de gemeente. Culturele instellingen die onder de gemeente vallen zijn niet meer van deze tijd. Maar een 45

Meer samen, meer D66 • Als hoogste orgaan in de stad moet de gemeenteraad krachtiger kaderstellen en controleren. • Wethouders moeten worden getoetst op hun geschiktheid.

terugtredende overheid betekent voor D66 geen afwachtende overheid. De gemeente kan aan deze ontwikkelingen bijdragen door gunstige randvoorwaarden te scheppen, waar gewenst en nodig te faciliteren en te coördineren en in bijzondere situaties mede-eigenaar van projecten te zijn door financiële deelname. • Het CKB, de Maagd en het Markiezenhof worden versneld verzelfstandigd. De trage voortgang van de verzelfstandiging verhindert samenwerking en een professionele bedrijfsvoering van deze instellingen. Een politiek orgaan zoals de gemeente mag bovendien niet verantwoordelijk zijn voor de programmering. • Er komt een expositieruimte en podium (eventueel gecombineerd met debatruimte en horecafunctie) voor moderne kunst, zodat de nu vaak versnipperde initiatieven zichtbaar worden in de gemeente en hun heil niet buiten de gemeentegrenzen hoeven te zoeken. De gemeente heeft een faciliterende rol; de kunstenaars moeten zelf initiatief tonen. D66 wil dat de gemeente onderzoekt welke locatie (bijvoorbeeld het Koetshuis (oude Jeugdbibliotheek) of Den Enghel) hiervoor geschikt is. • De gemeente stimuleert publiek-private samenwerkingen tussen commerciële en gesubsidieerde activiteiten. • In een leegstaand pand van de gemeente (bijvoorbeeld de voormalige brandweerkazerne) komt een creatieve broedplaats met atelierruimtes en een ontmoetingsfunctie. De gemeente kan zulke atelierruimtes faciliteren via de stichting Kunstwerk.

Sport

Het sportklimaat in Bergen op Zoom biedt voldoende mogelijkheden voor alle inwoners om te sporten. D66 vraagt aandacht voor twee concrete punten. D66 vindt het jammer dat er in Bergen op Zoom geen sportactiviteit bestaat die de gemeente als sportstad zichtbaar maakt. Het verdwijnen van de Giants als basketbalvereniging in de eredivisie is in dat opzicht een verlies en was met een grotere ondersteuning door de gemeente wellicht te voorkomen geweest. De toenemende zorg over de gewichtstoename van volwassenen en 46

Meer samen, meer D66 kinderen raakt ook Bergen op Zoom. D66 vindt dat de gemeente haar beleid moet richten op kinderen en daarmee op scholen. • De gemeente zorgt voor voldoende voorlichting en aandacht voor gezonde producten in verkoopautomaten op (basis)scholen. • D66 is voor behoud van het zwembad de Melanen. De gemeente zoekt samen met betrokken bewoners naar een oplossing om het exploitatietekort terug te dringen.  

47

Meer samen, meer D66 • Als hoogste orgaan in de stad moet de gemeenteraad krachtiger kaderstellen en controleren. • Wethouders moeten worden getoetst op hun geschiktheid.

Een krachtig bestuur in een prachtige stad De gemeente Bergen op Zoom staat de komende jaren voor een flinke opgave. Een grotere rol voor burgers, een andere rol voor het gemeentebestuur en gemeenteambtenaren, meer uitvoerende taken en kleinere budgetten. Al met al: veranderingen die om een krachtig bestuur vragen. D66 vraagt daarom bijzondere aandacht voor de kwaliteit van het bestuur. Verzwaring van het takenpakket is aanleiding om nog eens goed te kijken naar de kwaliteit en de samenstelling van het college van burgemeester en wethouders. Ook de positie van de gemeenteraad ten opzichte van het college kan volgens D66 sterker. De gemeenteraad handelt nu onvoldoende onafhankelijk van het college. Die twee vormen een wisselwerking: een krachtig college van burgemeester en wethouders maakt een sterke oppositie én kritische coalitiepartijen eenvoudiger. Zodat álle raadsleden na vaststellen van het coalitieprogramma nog invloed kunnen uitoefenen. Zo blijft de stem van de kiezer langer geldig. • Er komt een kwalitatief sterke procedure om de toekomstige wethouders te beoordelen op geschiktheid. Die procedure rechtvaardigt (indien nodig) het aantrekken van wethouders buiten de raad. • De kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad moet beter. D66 denkt dat verbetering mogelijk is door invoering van het bewonersplatform (zie hoofdstuk 1). Het platform houdt raadsleden scherp door hen van inhoudelijke informatie te voorzien. Daarnaast kan het platform door inhoudelijke vragen het bestuur confronteren met de kwaliteit en begrijpelijkheid van de communicatie met burgers. • Nieuwe raadsleden krijgen een vorm van opleiding, waarin onder meer aandacht is voor staatsrecht en bestuurskunde.

48

Meer samen, meer D66

Colofon

Dit verkiezingsprogramma is tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van de programmacommissie van D66 Bergen op Zoom, bestaande uit: Annet de Rooij (voorzitter) Margret Vreedenburgh Chris Moerkerken Carinne Elion-Valter Laurijs Weyts Hanneke Nagtzaam (eindredactie) Voor het meedenken of meeschrijven aan, en het meelezen en redigeren van de inhoud van dit programma dankt de programmacommissie: De raadsfractie van D66 Bergen op Zoom en de betrokken leden die mee hebben gedacht over de inhoud Verschillende experts – leden en niet-leden – die hun kennis en diensten belangeloos beschikbaar stelden Het verkiezingsprogramma van D66 Bergen op zoom is definitief vastgesteld door de leden tijdens de Algemene Ledenvergadering (ALV) van 27 november 2013.

Vormgeving

De werkkamer

49