Meer dan Mr. ICI. TD = EHS +MK + E Op deze centrale afdeling gaat hij aan de slag als process engineer en wordt hij verantwoordelijk

Spreekbuis 6 | 2012

2 Laadpunt

Meer dan ‘Mr. ICI’ V

elen van ons kennen Hans Meerman als ‘Mr. ICI’. Die naam heeft hij te danken aan het feit dat hij elke dag in zijn kenmerkende ICI-trainingspak op de fiets naar Huntsman rijdt. En het trainingspak is niet het enige ICI-relikwie dat hij bezit. Hans heeft een voorliefde voor ICI-relatiegeschenken. Echter, Hans heeft meer te bieden. Hans is een bevlogen man met een hart voor het milieu, iets wat hij hier eerst bij ICI en later Huntsman heeft opgedaan. Op 1 september 1976 stapt Hans de poort door van ICI Rozenburg, om (na een korte carrière als dienstplichtige bij de Militaire Inlichtingendienst) aan de slag te gaan als Process Engineer in de Terylene fabriek. Hans: “Ik had vier open sollicitaties uitgestuurd naar ICI, Shell, Akzo en Pechiney. Bij Pechiney hadden ze niemand nodig, bij ICI en Shell mocht ik komen en van Akzo moet ik nog steeds bericht krijgen. Ik neem aan dat ze geen interesse hadden. Bij Shell had ik op het laboratorium van het KSLA in Amsterdam gaan werken. Maar na mijn universitaire studie Scheikunde had ik wel genoeg van het lab gezien en ik wilde graag in een fabriek werken. En dus koos ik voor ICI. Ik zal nooit weten hoe mijn toekomst eruit had gezien als ik voor Shell had gekozen, want ik heb nooit meer de behoefte gehad om buiten de poorten van haventerrein 5210 te kijken.” Hans groeit van functie naar functie. Als Process Engineer maakt hij hoogstwaarschijnlijk de eerste industriële batch bottle-resin in 1980. Hetzelfde materiaal waarvan nu alle

(PET) frisdrankflessen gemaakt worden. Op den duur verkast Hans naar de Technical Department onder leiding van de heer (Felix) Kafka (ja, zoals de schrijver). TD = EHS +MK + E Op deze centrale afdeling gaat hij aan de slag als process engineer en wordt hij verantwoordelijk voor implementatie van de WCA (Wet Chemische Afvalstoffen). Het is het eerste echte begin van zijn werkzaamheden als milieu-ingenieur. Hans: “Ik hield me bezig met de nieuwe wetgeving, het toestemmingsbeleid, vergunningen en het classificeren van chemische (afval)stoffen. Het Technical Department was verantwoordelijk voor EHS (toen heette dat nog SHE), Materiaalkunde en Energie.” Het leest bijna als een wiskundige vergelijking: TD = EHS + MK + E. Als opvolger van Daan den Ouden (de latere directeur van AVR) en samen met Henk van Veen houdt Hans zich bezig met de milieugerelateerde zaken. Hans: “Het ging er wel anders aan toe dan nu; de meeste luchtemissies werden berekend in plaats van gemeten.

Hans zoals iedereen hem kent

Ik kreeg ook de kans om bedrijfshygiëne te studeren, twee jaar lang, een avond in de week. Nu was ik in staat om blootstelling aan chemicaliën en geluid te meten en te beoordelen, en het betekende een verdere professionalisering van ons werk op de afdeling.” Onderdeel van het TD is het milieulaboratorium waar Hans zich als manager bezighoudt met analyses op lucht, afvalwater en koelwater. Hij neemt het beheer van de Pinges-kaarten (Plant Informatie Gevaarlijke Stoffen) over van Fred Brands en Watertechnologie van Henk van Veen wanneer deze vertrekt om manager te worden van het Fibres-lab. Zo groeit Hans’ takenpakket. En als hij in 2005 het bodembeheer op de site van Vincent Smit (bodem-ingenieur) bij diens vertrek overneemt, is zijn takenpakket wel behoorlijk compleet. Als het over het milieu gaat, dan moet je vanaf die dag bij Hans zijn.

Levenswerk Hans is sinds de komst van het bedrijfsmilieuplan (BMP) in 1992 onze autoriteit met betrekking tot de milieurapportages. Zijn kast hangt vol met hangmappen met BMP’s en hij kan alle milieujaarverslagen zo tevoorschijn toveren. Hij is trots op hetgeen bereikt is. “De emissies zijn onder controle en de overzichten in het laatste milieujaarverslag laten zien dat we echt hele grote slagen hebben gemaakt de afgelopen jaren. Het systeem heeft gewerkt. De analyses hebben gezorgd voor aanpassingen en de aanpassingen hebben gezorgd voor betere prestaties op milieugebied. Een mooi voorbeeld is de verbeterde waterkwaliteit van het afvalwater naar de Brittanniëhaven. Ik ben trots op onze veiligheidscultuur, we zijn ons allen bewust van de gevolgen van ons handelen en de bedrijfsvoering op onze omgeving.” Vervolg op pagina 2

Air Liquide tekent voor weer 15 jaar 3 Award

Air Liquide en Huntsman hebben een miljardencontract getekend voor de levering van industrieel gas aan de Huntsman-installaties in Rotterdam. Op 9 november bezegelden zij hun reeds twintig jaar durende samenwerking.

Er is overeengekomen dat Air Liquide, een voorkeursleverancier in de (petro)chemische industrie, gassen gaat leveren die nodig zijn voor de productie in beide MDI-fabrieken. Het gaat om voornamelijk koolmonoxide (CO) en stoom. Daarmee profiteren beide bedrijven optimaal van het co-siting principe dat centraal staat in het Rotterdamse chemiecluster. Het nieuwe contract verlengt de huidige samenwerking met vijftien jaar. Air Liquide is gestart met de levering aan ICI in 1992 als voorbereiding op de tweede MDI-fabriek in Rotterdam.

4 Warme ontmoetingen

6 Commissioning team

7 Sintfeest

Walter Maurer (r) en Max van der Meer ondertekenen voor uitbreiding van het co-siting succes

Spreekbuis | december 2012 | 1

Max van der Meer, European Operations Director Huntsman Polyurethanes en Walter Maurer, Managing Director Air Liquide Industry: “We hebben beiden vele voordelen aan deze samenwerking. De laatste twintig jaar is onze relatie met Air Liquide en andere bedrijven in de omgeving verbeterd. Zonder twijfel zijn we hiermee een uitzonderlijk succesvol voorbeeld van co-siting en het delen van grondstoffen. Onze PU-business blijft groeien en daarom is het absoluut zinvol om Air Liquide meer vertrouwen te geven in onze beide MDI-fabrieken”. Walter Maurer, Managing Director Air Liquide Industrie: “Ik wil Huntsman bedanken voor het vertrouwen dat leidde tot het contract en kijk uit naar het ondersteunen van Huntsman’s inspanningen om de concurrentiekracht van de Rotterdam site te verhogen. Door voortzetting van onze samenwerking realiseren we de nodige groei en spreken we het vertrouwen uit in de toekomst.”

Vervolg van pagina 1

Hans in ‘burger’

Hans laat bijna een levenswerk achter: “Ik zal het vast wel missen, de intellectuele uitdaging, het analyseren en het maken van aanbevelingen, en bovendien het omgaan met collega’s. Er ligt voldoende werk op mijn opvolger te wachten, want je bent nooit klaar. Ik hoop dat er een oplossing kan komen voor de verbranding van chemische afvalstoffen. Sinds de sluiting van de draaitrommelovens van de AVR in 2006 moeten wij veel afval naar het buiten-

land afvoeren, dat gepaard gaat met vele transportkilometers. Dat moet in mijn ogen toch anders kunnen. Ik verwacht op dat gebied nog wel initiatieven onder aanvoering van Deltalinqs. Met betrekking tot afvalwaterlozingen voorzie ik dat de Kader Richtlijn Water nog wel wat werk gaat opleveren, maar na 36 jaar is het tijd om mij op andere zaken te richten. Ik ga een andere bijdrage aan de samenleving leveren door het werken als vrijwilliger bij een Stichting die zich inzet voor het behoud van de kerk aan de Ring in Hellevoetsluis. Hier ga ik aan de slag als Bestuurslid Vergunningen. Bovendien heb ik een nieuwe fietsroute uitgestippeld die ongeveer even lang is als de route die ik nu naar Huntsman rijd, en liggen er nog boeken en films op me te wachten. Ook wil ik graag mijn Russisch weer wat bijspijkeren. Ik heb onlangs een aantal Russische films gekocht. Sla ik twee vliegen in één klap. (red. Hans leerde Russisch in zijn tijd bij de Inlichtingendienst). Nee, maak je over mij maar geen zorgen.”

Hernieuwde samenwerking HOYER Na meer dan zeven jaar is transportbedrijf HOYER weer terug als vervoerder voor Huntsman Rotterdam. Vanaf augustus 2012 voert het bedrijf het transport uit op de specifieke handelsroute tussen Rotterdam en Ternate (It) Het contract omvat een verwacht transportvolume van 85.000 ton MDI en polyolen in drie jaar. Niet alleen een geschikte prijs, maar ook de visie van het bedrijf HOYER (zoals de ambities en ontwikkelingsprocessen waarmee zij actief zijn in nieuwe regio's en hun innovatieve ideeën waaronder een lichtgewicht uitrusting van tankwagens) was cruciaal voor de beslissing om weer met HOYER in zee te gaan. HOYER heeft goede netwerken en een efficiënte organisatie in de Baltische staten, Rusland en Oekraïne, wat goed aansluit op een belangrijk vervoer van en naar vesti-

HOYER terug als partner van Huntsman: (vlnr) Johan Wittekoek, Gwen Fonck, Roger Murray, Leen Wendels, Guenter Maas, David Goekoop

gingen van Huntsman in Oost-Europa. De ambities van HOYER en de investeringen in een lichtgewicht materiaal hebben geleid tot een aanzienlijke optimalisatie van ladingen,

lagere stookkosten, en dus tot betere CO2-cijfers. Huntsman kan hiermee de duurzaamheiddoelstelling van energieverbruik en CO2-emissie in transport door middel van ‘modal shift’ realiseren.

Välkommen till Huntsman Holland

Elektrische oplaadpunten Botlek officieel geopend

Uw auto elektrisch opladen? (G)een punt bij Huntsman!

Na opening door de voorzitter van de deelraad Rozenburg, Paméla Blok en Rotterdamse wethouder Duurzaamheid, Binnenstad en Buitenruimte Alexandra van Huffelen, kan sinds 11 december bij de vestiging van Huntsman in Botlek Rotterdam elektrisch ‘getankt’ worden. Elektrisch rijden wordt steeds populairder. Advies- en ingenieursbureau Tebodin, dat ook gevestigd is in de kantoren aan de Merseyweg, en Huntsman hebben samen een oplaadpunt voor elektrische auto’s gerealiseerd. Op de parkeerplaats zijn twee groene

parkeervakken met een aansluiting voor elektrische voertuigen gemaakt. Het elektrische rijden is beter voor het milieu. De uitstoot van CO2 gassen wordt door het gebruik van elektrische auto’s sterk verminderd. Daarnaast is elektrisch rijden voordeliger. Een ‘tankbeurt’ bij een elektrisch oplaadpunt is aanzienlijk goedkoper dan het tanken van brandstof bij een tankstation. Bij de oplaadpunten op het parkeerterrein voor havennummer 5210 zijn er zelfs helemaal geen kosten aan het opladen verbonden. Hiermee leveren Huntsman en Tebodin niet alleen een extra dienst aan hun medewerkers die een elektrische auto rijden, maar ook aan de elektrische rijder uit de omgeving. Openbare oplaadpunten in het havengebied zijn nog tamelijk schaars. Vandaar dat zowel Paméla Blok als Alexandra van Huffelen, dit initiatief van het chemiebedrijf van harte ondersteunen. Rotterdam wil in 2014 1000 laadpunten binnen haar gemeente hebben. Dit laadpunt draagt hier aan bij. De parkeervakken waar elektrische auto’s mogen opladen liggen voor het kantoorgebouw en zijn duidelijk met markering en borden aangegeven en voorbehouden is aan de ‘elektrische rijder’.

Vlnr: Mikael Martin (Huntsman Gotenburg), Johan Green, Hans Fingal, Tommy Sjöstrand (Kinnarps) and Pieter Wierinckx (Huntsman Everberg)

Op 30 oktober bracht een delegatie van de Zweedse klant Kinnarps een bezoek aan onze locatie in Rotterdam. Kinnarps ontwikkelt en produceert innovatief kantoormeubilair voor bedrijven en publieke ruimtes. Ergonomie en duurzaamheid vormen de grondslag van de visie van Kinnarps. Het bedrijf is tegenwoordig één van de grootste leveranciers van interieuroplossingen voor werkplekken in Europa en in ongeveer veertig landen actief. De volledige productie van Kinnarps vindt plaats in vijf fabrieken in Zweden (Kinnarp, Jönköping, Skillingaryd, Vinslöv en Tranås) en twee fabrieken in Duitsland (Worms en Minden). De grootste fabriek staat in Kinnarp. Huntsman is leverancier van het volledige systeem; zowel onze polyolen als de MDI worden geleverd voor de productie van zo’n 4000 stoelen per dag. De heren van Kinnarps, onder begeleiding van onze collega’s uit Gotenburg en Everberg, werden gastvrij ontvangen door Ronald van der Kooij. Na een presentatie en een site tour keerde men tevreden huiswaarts. Tack så mycke Kinnarps! (Hartelijk dank Kinnarps!) Spreekbuis | december 2012 | 2

Kinnarps laat Huntsman comfortabel ‘zitten’

Huntsman’s VITROX wint CPI award 2012 Column Veranderingen Het jaar 2012 is voor mij het jaar van de grote ommezwaai, de grote verandering. In januari kondigde ik al aan dat het geen makkelijk jaar zou worden. Wij introduceerden de doelstellingen van Rotterdam 15. Er moet op vaste kosten bespaard worden, maar bovenal: we moeten anders gaan werken, anders gaan denken. De Lean managementmethode doet zijn intrede en begint zich als een positief virus binnen Huntsman Holland te verspreiden. Met Lean kijken we naar onze huidige werkwijze en processen. Zijn alle stappen die we in het proces zetten daadwerkelijk nodig om tot een bepaald resultaat te komen? Of kunnen we stappen overslaan waardoor we ons werk efficiënter kunnen doen? Investeren in Lean kost tijd. Wij werken toe naar een slankere organisatie met een hoog ambitieniveau. Om de werkdruk te verminderen is besloten om onder andere de interne veiligheidsaudits op een andere wijze te organiseren, waardoor er nog meer focus komt op de veiligheid in de fabrieken en het veiligheidsgedrag. Met name het veiligheidsgedrag verdient alle aandacht. Nog steeds zijn er mensen die zich niet aan alle regels houden, niet de juiste PBM’s gebruiken of zich niet aan afzettingen storen. Dit soort gedrag kan niet en we tolereren het ook niet. Met de introductie van ‘Life Savers’ geven wij een nieuwe impuls aan onze veiligheidscultuur. We gaan onze verantwoordelijkheden nog duidelijker benoemen en medewerkers

krijgen nog meer mandaat om onmiddellijk op te treden als dit nodig is om onze veiligheid te borgen. Op de site beginnen de contouren van de fabrieken van Wilmar boven de bestaande bebouwing uit te steken, waardoor de ‘skyline’ van de 5210-site weer verandert. Vanuit mijn kantoor kan ik op afstand de bouw van Keystone goed volgen. Mede dankzij het enthousiasme van het projectteam en de afdeling Communicatie houden wij onze collega’s hier en elders in de wereld op de hoogte van de bouw van dit project. Een nieuwe wijze van communicatie, ook via social media, doet zijn intrede. Veranderingen, ook in 2013 kunnen we er niet omheen. We gaan invulling geven aan Rotterdam 15. Een moeilijke maar ook uitdagende periode. Meer hierover in mijn nieuwjaarstoespraak welke ik tijdens de nieuwsjaarsreceptie op 7 januari zal houden.

n januari 2013 worden binnen Huntsman Polyurethanes wereldwijd de Life Savers van kracht. Deze negen veiligheidsregels zijn site-procedures die bij het niet naleven ervan kunnen leiden tot ernstig persoonlijk letsel of schade. Daarom is de negende life saver een zeer belangrijke: Aanzetten van medewerkers tot het schenden van Life Savers door een leidinggevende of niet aanspreken op schending van Life Savers is verboden en kan tot ontslag leiden (indien een leidinggevende schending van Life Savers door zijn medewerkers waarneemt moet hij corrigerende maatregelen nemen en mag hij de schending niet omzeilen noch ‘door de vingers zien)’.

Huntsman heeft met haar product VITROX composite resins de Polyurethane Innovation Award 2012 van het Center of Polyurethanes Industry gewonnen. Deze prijs wordt uitgereikt aan bedrijven en personen wiens inspanningen nieuwe producten, technologieën en initiatieven in de markt opleveren.

Ik wens u en uw dierbaren fijne feestdagen.

Max van der Meer Algemeen directeur

Life Savers van kracht! I

Vitrox in gebruik

Life Savers 1. Werkvergunning Begin nooit werkzaamheden zonder een geldige werkvergunning en zorg dat alle betrokken werkers meetekenen op de vergunning. 2. LoTo Voer alleen werkzaamheden uit aan veiliggestelde systemen. Controleer voor aanvang werkzaamheden dat equipment veiliggesteld is volgens LoTo instructie. 3. Blootstelling aan chemicaliën Draag ter voorkoming van blootstelling altijd de geschikte Persoonlijke Beschermingsmiddelen rekening houdend met de uit te voeren werkzaamheden en de daarbij betrokken chemicaliën. 4. Schakelen van installaties Zorg voor de juiste toestemming voordat kritische veiligheidsapparatuur of beveiligingen buiten werking gesteld of overbrugd worden. 5. Werken op hoogte Zorg bij werkzaamheden op hoogte, bij meer dan 200 cm, voor de juiste valbescherming. 6. Besloten ruimten Zorg bij werken in een besloten ruimte dat aan alle voorschriften, zoals o.a. een gasmeting en een reddingsplan, is voldaan. Spreekbuis | december 2012 | 3

“Er is geen grotere eer dan door zo’n grote groep gelijkgestemden en ‘concullega’s’ als innovator te worden erkend,” zegt Keith Day, Vice President Global Business Development van Huntsman Polyurethanes. “We kijken er naar uit om de industrie en onze klanten te blijven voorzien van innovatieve oplossingen en producten. VITROX Composite Resins zijn ‘s werelds eerste op polyurethaan gebaseerde harsen om ondergronds pijpen inwendig te repareren. Deze producten zijn in gebruik bij de ‘cure-in-place pipe’ (CIPP) toepassing. Tijdens een cure-in-place pipe installatie wordt een in resin gedrenkte polyester sok, in de beschadigde pijp gebracht. Door stoom of heet water in contact te brengen met de verzadigde sok wordt de hars erin uitgehard, waardoor een nieuwe laag ontstaat die de beschadiging in de pijp afdekt. Dit proces is goedkoper en efficiënter dan de traditionele reparatiemethodes.”

7. Bedwelmende middelen, alcohol en drugs Het gebruik van alcohol of drugs is ten strengste verboden. Het gebruik van medicijnen die het reactievermogen kunnen aantasten is verboden tijdens werken op een vestiging van Huntsman of tijdens het rijden in opdracht van de onderneming. 8. Verkeer Draag altijd uw gordel en gebruik als deelnemer in het verkeer nooit een gsm. Op het terrein zijn dezelfde verkeersregels van toepassing als op de openbare weg.

Een succesvolle gepensioneerdendag Weer groot succes Op donderdag 11 oktober 2012 was de jaarlijkse gepensioneerdendag in Restaurant Engels in Rotterdam. Vorig jaar was ik voor het eerst namens de afdeling Finance als gastvrouw aanwezig en een beetje zoekende waar te zijn en wat te verwachten. Met de ervaring van vorig jaar was het concept bekend; een vriendelijk ontvangst door het organisatiecomité op de begane grond van het groothandelsgebouw bij het afhalen van je naambadge. Daarna de ontmoeting met vele bekende oud-collega’s die verspreid over twee verdiepingen onder het genot van een hapje en drankje, al druk aan de praat waren. Vele blikken van herkenning, maar soms ook zoekend naar de bijbehorende naam en dan is zo’n naambadge toch een uitkomst. Opvallend is dat met name de oudere generatie, die al in de ICI-tijd met (vervroegd) pensioen is gegaan, sterk vertegenwoordigd is. Al pratende met diverse oud-collega’s is het bijzonder om te horen hoe actief velen nog zijn in hun vrije tijd, in de vorm van vrijwilligerswerk, hobby’s, reizen. Aan de andere kant is er veel interesse in de ontwikkelingen bij Huntsman en wordt er veel gevraagd naar mijn collega’s; werkt die er nog? En hoe gaat het met die en die? Wat doe je nu precies? Na de hapjes en drankjes werd de bijeenkomst voortgezet in het restaurant op de zevende verdieping waar de muziek van het combo Tonny Eyk de gasten al tegemoet kwam. Ook dit is inmiddels een traditie, maar daarom niet minder gewaardeerd. Tussen de gangen van het diner door waagden enkelen zich zelfs aan een dansje, een plezier om gade te slaan. Het officiële deel in de vorm van een toespraak mocht natuurlijk niet ontbreken. Peter Oostveen, de manager van het Pensioenfonds, opende met een aantal personele wijzigingen in het bestuur van het pensioenfonds. Voor de ontwikkelingen binnen Huntsman en het pensioenfonds gaf hij het woord aan Ans Impens, die reeds vele jaren lid is van het bestuur van het pensioenfonds. In haar toespraak noemde Ans de nieuwe positieve ontwikkelingen binnen Huntsman, zoals een aantal investeringen die op stapel staan. Daarnaast noemde zij ook de moeilijke maatregelen die Huntsman moet nemen om de vaste kosten omlaag te brengen. Deze maatregelen, waaronder het schrappen van circa vijftig arbeidsplaatsen, moeten onder de naam ‘Rotterdam 15’ leiden tot een sterkere organisatie in het jaar 2015.

Warme ontmoetingen 11 oktober 2012 was een dag waarnaar werd uitgekeken: de gepensioneerdendag van Huntsman. Als gast van de heer Hemelsoet mocht ik erbij zijn. Voor diegenen die er niet bij waren of bij konden zijn, hier een impressie: We kregen een persoonlijk en hartelijk welkom zodra we restaurant Engels aan het Stationsplein in Rotterdam binnenkwamen. Natuurlijk is dat niet compleet zonder koffie met iets lekkers, een hapje en een drankje. De feestelijke kleding van iedereen zorgde voor een bijzondere sfeer, maar veel belangrijker dan al het lekkere eten en drinken en uiterlijkheden waren natuurlijk de warme ontmoetingen, het hartelijk weerzien, het uitwisselen van (e-mail)adressen en telefoonnummers. Complimenten voor de organisatie, het diner was àf! Tijdens het eten was er vanuit de organisatie duidelijk persoonlijke belangstelling voor alle gasten. Tonny Eyk en zijn mannen verzorgden de muziek en dat deden zij zo, dat velen zich tot meezingen of een dansje lieten verleiden. Het was feest!

De positie van het pensioenfonds werd ook toegelicht, waarbij de mededeling dat de pensioenen in 2013 waarschijnlijk niet verlaagd hoeven te worden natuurlijk positief werd ontvangen. Helaas was er wel teleurstelling over het bericht dat volgend jaar de gepensioneerdendag in de vorm van een receptie georganiseerd zal worden en het diner komt te vervallen. In de wandelgangen klonken geluiden dat de opkomst dan waarschijnlijk wel minder zal zijn, maar persoonlijk hoop ik dat dat niet het geval zal zijn en dat veel oud-ICI en Huntsmancollega’s ook volgend jaar de weg naar de gepensioneerdendag weer weten te vinden. Wie weet tot ziens op 10 oktober 2013! Esther Bot Spreekbuis | december 2012 | 4

Iedereen, van wat jonger tot iets ouder, genoot op zijn of haar eigen manier. Als buitenstaander trof mij de goede sfeer, de hartelijkheid en de zorgzaamheid naar elkaar toe. Helaas moet de gepensioneerdendag volgend jaar (de economische crisis is ook bij Huntsman en haar pensioenfonds voelbaar) op een andere manier worden georganiseerd. Volgend jaar is er geen diner. Dat is jammer. Ikzelf ben er zeker van dat de organisatoren de sfeer van warmte, uitwisseling en vrolijke ontmoeting weten te handhaven. Daarom stel ik voor de gepensioneerdenmiddag volgend jaar op 10 oktober, in een nieuwe vorm, ook een nieuwe naam te geven: GepensioneerdenFEEST. Voor wie daar heen gaat nog een tip: kijk ook eens naar het feest via de spiegels aan het plafond! Wat een overzicht! Leny Janssen-Impens

Altijd op zoek naar de win-win situatie A

ls je de Spreekbuizen erop naslaat, dan zie je Laurence Thring (Senior Engineer) veel verschijnen of genoemd worden in diverse artikelen de afgelopen jaren. De meeste artikelen beschrijven Laurence’ werkzaamheden en projecten op energiegebied, maar Laurence doet zoveel meer. Dus gingen wij met hem in gesprek over zijn andere werkzaamheden en zijn zoektocht naar win-win situaties. Laurence, waar houd jij je allemaal mee bezig? Laurence: “Mijn werkzaamheden op het vlak van energie

hebben veel aandacht gekregen de afgelopen jaren, omdat energie steeds belangrijker is geworden. Dat zal ook

Laurence: “Bij de RTG voel ik mij goed thuis”

niet minder worden, maar mijn andere werkzaamheden zijn net zo belangrijk. Ik ben namelijk ook technisch verantwoordelijk voor de integriteit van onze process safety studies en als Responsible Engineer voor het beleid dat onze integriteit van de instrumentele beveiligingsystemen waarborgt. Gezien ons werk, onze producten en onze processen verdient dat dus ook alle aandacht. Want veiligheid van machines en processen staat voorop. Dat is onze ‘license to operate’. En in het verlengde daarvan ben ik betrokken bij het OneWin7project als MITSO (Manufacturing IT System Owner). Op onze site hebben we specifieke software die onze fabrieken draaiende houden en als we overgaan naar Windows 7 dan moet die het nog steeds doen en hopelijk lukt het ons ook om meerwaarde uit die softwareupgrade te halen. Want als we alleen maar upgraden zonder extra voordelen, dan kost het ons immers alleen maar geld. Ik ben altijd op zoek naar de meerwaarde, naar de win-win

Een andere kijk op het proces S

ander Borsboom lijkt als Six Sigma Black Belt de vreemde eend in de bijt van de Rotterdam Technology Group (RTG). Want hoeveel technologie komt er nu eigenlijk bij zijn werk kijken? En hoe kruisen zijn wegen dan met die van zijn collega RTG-leden? Zo vreemd als het lijkt, is het namelijk niet.

Sander, kun jij voor degenen die bij Six Sigma Black Belt aan een Japanse vechtsport denken, in een paar woorden uitleggen wat jouw dagelijks werk inhoudt? “In het kort gezegd analyseer ik samen met een team werkprocessen en verbeter deze, zodat ze niet meer fout kunnen gaan. Daar gebruik ik de Lean en Six Sigma methodieken voor. Met de Lean methode elimineer je verspillingen en daarmee variatie, met Six Sigma reduceer je de variatie in werkprocessen. Ik houd mij dus bezig met het begeleiden van veranderingstrajecten.” Wat is jouw rol binnen de RTG exact en wat is jouw achtergrond? “Ik ben opgeleid (en heb ook gewerkt) als process engineer. Maar ik ben me daarna gaan verdiepen in Six Sigma en heb daarnaast Bedrijfskunde gestudeerd. Vanuit plantmanagement ben ik in aan-

raking gekomen met Lean. Toen zat ik op de stoel van onze productiecollega’s die nu met Lean aan de slag zijn. Ik was proceseigenaar. Het boeide me zo dat ik er verder mee ben gegaan. En vijf jaar geleden ben ik bij Huntsman begonnen met het borgen van Six Sigma, samen met Nanneke de Wolff, die al Six Sigma-projecten uitvoerde. Ik val onder de RTG omdat deze er namelijk is ter verbetering van langetermijnprocessen waaronder fabrieksprocessen. Dat is ook waar ik mijn bijdrage lever. Ook maakt het mij onafhankelijk van de andere afdelingen. Ik kan onbevooroordeeld samen met iedere willekeurige afdeling een proces analyseren en verbeteren of een veranderingsproces begeleiden. Daarbij vormen de resultaten van de projecten die ik doe regelmatig input voor andere RTGprojecten. Bijvoorbeeld de ‘MCB-massabalans’, mijn eerste project bij Huntsman, die

input heeft gegeven voor het realiseren van de RTO’s (Regeneratieve naverbrandingsinstallatie). En met het AnalyserTeam heb ik gewerkt aan de validatie van de online meetsystemen die in de RTO’s zijn ingebouwd.” Wat zijn projecten die je nu bezighouden? “Naast het begeleiden van de diverse Lean-trajecten die binnen onze organisatie lopen, is één van de doelstellingen om Lean organisatiebreed uit te leggen. Vorige maand hebben we een training gegeven aan een aantal lijnmanagers om hen kennis te laten maken met Lean. Want mijn langetermijndoel is toch wel om Lean ingebed te hebben in onze werkwijzen. Het moet dan onderdeel zijn van onze cultuur. Een cultuur waarbij de klant (intern en extern) centraal staat. Uit ervaring weet ik dat dergelijke trajecten tijd nodig hebben, vaak vijf tot tien jaar. Methodes moeten zich bewezen hebben voordat ze organisatiebreed geaccepteerd worden. Maar om terug te keren naar de vraag: ik werk nu onder andere samen met Maintenance en Productie aan de vervolgstappen op de Lean-projectplannen.” Spreekbuis | december 2012 | 5

situatie, ongeacht het project of de werkzaamheden. Dat geldt dus voor mijn energieprojecten, waar dat wellicht wel het meest zichtbaar is geweest de afgelopen jaren.” Laurence is inmiddels al weer bijna twintig jaar in Nederland en was dit jaar dertig jaar in dienst van ICI/Huntsman. Ook Laurence kende een zwervend ICI-bestaan totdat hij in 1993 op secondment kwam naar Nederland en hier hoofd E&I werd op de projectafdeling. Laurence: “Ik heb op zes verschillende plekken gewoond, inclusief een paar maanden in Thailand. Maar hier in Nederland ben ik nu het langst. Ik was de eerste expat die overstapte op local terms toen ik hier kwam en voor je het weet zijn er twintig jaar voorbij. Dat ik het zo lang hier al volhoud, komt mede door het feit dat mijn werk zo divers is. Ik heb vele verantwoordelijkheden, maar geen enkele dag is voor mij hetzelfde. En ik zou het ook echt niet anders willen. Ik houd van de afwisseling en de diversiteit.”

Nog één keer dan; wat is het verschil tussen Lean en Six Sigma? “Lean is eenvoudiger te begrijpen dan Six Sigma, omdat er beperkt data-analyses gedaan worden. Six Sigma is complexer, deze methode berust veel meer op cijfers en statistiek. Met name Lean vereist teamwork en mijn rol is niet zo zeer kennisdrager, maar veel eerder begeleider van het proces.” Is er nog iets dat je je collega’s mee wilt geven over Lean of procesverbetermethodes in het algemeen? “Jazeker! Bij Lean wordt veel gesproken over ‘efficiënt’ en ‘effectief’ en veel mensen halen dat door elkaar. Efficiënter betekent dat je minder middelen nodig hebt om je resultaat te bereiken, effectiever betekent dat je de kwaliteit van processen/product verbetert. Bereik je beide, dan heb je dus een dubbel resultaat. Dan heb je minder middelen nodig om een kwalitatief beter resultaat te krijgen.”

“Efficiënter én effectiever geeft het beste resultaat.”

Hoe ben je in je huidige functie terecht gekomen? Laurence: “Toen ik hier aan de slag ging, werd al snel Instrumentatie en Software Integrity mijn aandachtsgebied. Ik ben heel kort verbonden geweest aan de EHS afdeling, maar mijn expertise lag meer bij de technische kant van process safety, dus ik ben bijna altijd met de ontwikkelingskant (de engineeringskant) verbonden geweest. Mijn verantwoordelijkheden en mijn werkzaamheden dragen bij tot een midden- tot langetermijnbeleid. Natuurlijk moet ik wel eens ad hoc een beslissing nemen die een direct effect heeft, dat hebben we allemaal wel eens. Dat hoort bij het werk, maar ik focus me meer op de toekomst. Dat komt het best tot zijn recht vanuit de RTG (Rotterdam Technology Groep) en dus val ik sinds de oprichting van de RTG hieronder. Het zorgt ervoor dat ik onafhankelijk ben van de fabrieken en dus objectief. In principe had ik onder iedere andere afdeling kunnen vallen, zo lang het niet Productie is, maar bij de RTG voel ik mij goed thuis.”

Capstone update H

et ontwerp van de nieuwe ‘flexibles polyolenstraat’ is in volle gang. Met een geïntegreerd team van Huntsman en Tebodin wordt de nieuwe straat gerealiseerd. Welke rollen vervullen de teamleden eigenlijk?

De term Capstone staat voor de topsteen die bedoeld is om een constructie bij elkaar te houden. Iedereen draagt zijn steentje bij om tot een stevig plan te komen. In totaal zijn dertig mensen in meer of mindere mate betrokken bij de ontwerpfase en straks worden dat er nog veel meer. Een aantal van die rollen lichten we toe. Jaco van der Leeden – Lead Process Engineer Huntsman Voordat een project start, wordt het en worden verder uitgewerkt door als nieuw idee geboren. Samen de verschillende disciplines process, met Hector Cantero uit Everberg en piping, mechanical, civiel en E&I. Zo Paul Termorshuizen werkte process zie je als process engineer het gehele engineer Jaco van der Leeden aan het traject van idee naar werkelijkheid groeiidee van een nieuwe flexibles polyolen- en. Het project loopt voor de process straat. Inmiddels is de scope vastgeengineer tot en met het opstarten en het legd en worden de plannen bevroren goed werkend krijgen van de fabriek. Marc Verheijen - projectmanager Huntsman en Wil van der Poel - projectmanager Tebodin Twee kapiteins op één schip? Door de is een taskforce opgericht waarin samenwerking met Tebodin zijn er teamleden van Huntsman en Tebodin twee projectmanagers; Marc Verheijen bij elkaar zitten. Om het team van is verantwoordelijk voor het gehele Tebodin aan te sturen is Wil van der traject vanaf het overeenkomen van Poel projectleider aan Tebodinzijde. het juiste project, de datum van opleNaast het tot in detail uitwerken van veren, EHS compliance, kwaliteit en de plannen door de diverse disciplibegroting. nes, is hij ook verantwoordelijk voor Om dit mogelijk te maken wordt intenhet aankopen van alle benodigde sief samengewerkt met het ingenieurs- materialen. Dit alles veilig, volgens bureau Tebodin. In het hoofdgebouw planning, en binnen budget. Nico Geers - wachtchef – productievertegenwoordiging Huntsman Nico Geers is als gebruiker van de modellen, voor het opzetten van trainieuwe plant van groot belang in het ningen en voor informatie van en naar ondersteunen van het project. zijn collega’s. Op die manier wordt Praktische kennis van de fabriek is voorkomen dat er straks tijdens het nodig voor de veiligheidsstudies, maar opstarten verrassingen naar voren ook voor het controleren van de 3Dkomen.

In 2014 wordt hier Capstone gerealiseerd

Paul van Lunzen - constructiemanager Tebodin Voor de bouw van de nieuwe plant is gekozen voor modulebouw. Dat wil zeggen dat de fabriek als geheel op een andere locatie wordt opgebouwd en hier samengebouwd en aangesloten wordt. De constructie op site zal

pas eind 2013 vorm krijgen. Toch is het nu al belangrijk dat de constructiemanager aan de slag gaat met voorbereidende plannen. Paul is sinds deze maand werkzaam voor het Capstone project.

Onno van Laarhoven – commissioningmanager Huntsman Nadat de fabriek is gebouwd en geplaatst, wordt de verantwoordelijkheid doorgegeven aan de Downstream productie-organisatie om hem in bedrijf te nemen. Onno van Laarhoven is door het plantmanagement aangewezen om de opstart van de fabriek te organiseren en te begeleiden. Op dit

moment wordt zijn kennis geïntegreerd in de veiligheids- en constructiestudies. Straks zal dat betekenen dat de allereerste F428 veilig in de nieuwe opslagtank komt. Maar daar gaat nog een commissioning-traject van zo’n anderhalf jaar aan vooraf.

Eerste onderdelen Keystone in gebruik genomen

O

p 31 oktober zijn de precursortank en de warmtewisselaar succesvol overgedragen aan MDI 2, want deze zijn als eerste van het grote project mechanisch gereed. Sjaak Legerstee en zijn team, bestaande uit Arnold van Laviere, Gert Verbaan, Sven Romijn, Jordy Forman, Mischa Thijse en op E/I-gebied Ad Loeve en Hans Sneek, startten met de ingebruikname op 1 november.

Het werk van het team is het testen van de nieuwe equipment en het controleren of alles volgens de (bestek)tekeningen is gebouwd voordat het wordt vrijgegeven om daadwerkelijk in bedrijf te worden genomen. Onder deze werkzaamheden vallen onder andere: • het getuige zijn van het waterspoelen of ‘piggen’ van leidingwerk; • het nalopen van leidingwerk om te controleren of het gebouwd is overeenkomstig de tekeningen en het bestek; • het drogen van leidingwerk; • service testen (blazen, doorspoelen) van leidingwerk; • het lektesten na de uiteindelijke oplevering; • het aanbrengen van EHSidentificatie zoals equipmentnummers en leidingstickers.

Het Commissioningteam: vlnr Gert Verbaan, Arnold van Laviere, Sven Romijn en Mischa Thijse. Op de foto ontbreekt Jordy Forman

Spreekbuis | december 2012 | 6

Na oplevering zorgt het team mede voor het oplijnen van afsluiters, monteren van blindplaten, bemonsteren, klepstanden uitlezen, blindflenzen verwijderen, voorbereiding en uitgifte van vergunningen, het op slot zetten (‘LoTo’) van bepaalde afsluiters en wat er nog meer nodig is om de onderdelen gebruiksklaar te maken. “Het werk is erg divers, dat maakt het leuk om te doen”, zegt Arnold van Laviere. “Daarnaast ben je betrokken bij het ontwerp en zie je tijdens de bouw een fabriek ontstaan. En wij zijn nu de eersten die er dan testwerk op kunnen en mogen verrichten. Dat is leuk.” René Moerkerk, betrokken bij Keystone als process engineer RTG, vult aan: “Voor mij is het mooiste dat nu in deze fase alles op zijn plek valt. Alles waar je aan gewerkt hebt komt nu bij elkaar.”

De precursortank in volle glorie

Voortgang werkdruk projecten

T

ijdens de Bosdag in november 2011 is het thema werkdruk uitvoerig besproken, omdat ook binnen Huntsman werkdruk wordt ervaren. Tijdens de Bosdag zijn drie teams verkozen om hier eens grondiger naar te kijken. Team Rood ontwikkelde The Bear-Tool en Team Oranje ontwikkelde hulpmiddelen op het gebied van vergaderingen en e-mails.

Wat is The Bear-Tool precies en wanneer gebruik je hem? De Bear-Tool is een afvinklijst die inzichtelijk maakt wat de mogelijke impact van een

nieuwe opdracht op je huidige werkbelasting is. Met andere woorden; kun je de opdracht erbij hebben of niet? Of moeten er eerst zaken verduidelijkt

TO BE or NOT TO BE?

S

amen met de input van de verschillende afdelingen is gekomen tot een ‘AS IS’ en ‘TO BE’ situatie, zoals hierna beschreven.

AS IS De ‘AS IS’ situatie is wat gechargeerd. In essentie beschrijft deze de aspecten binnen de huidige situatie die ons inziens kunnen leiden tot een (beleving van) hoge werkdruk. TO BE De ‘TO BE’ situatie beschrijft waar we naartoe willen om de werkdruk te beheersen. Het valt op dat dit geen nieuwe aspecten zijn en dit is precies

de kern van het verhaal. We kunnen het elkaar, door wat eenvoudige basale regels af te spreken, veel gemakkelijker maken. Zeker met de organisatieveranderingen die ons te wachten staan, is het belangrijk dat we elkaar op dit gebied scherp houden en elkaar aanspreken op afwijkingen van de afgesproken regels.

worden voordat je de opdracht aan kunt nemen? Belangrijk is wel dat de checklist bedoeld is om een gevoel te krijgen bij de haalbaarheid van ongeplande opdrachten. Het is geen exacte berekening. Werkwijze Bear-Tool: De gebruiker vinkt hokjes af op de checklist. Boven de aan te kruisen hokjes staat G(roen), O(ranje), R(ood). Indien er rode vakken verschijnen, bepaalt de gebruiker om op het gebied van vergaderingen en e-mails een stap in de goede richting te zetten. De laatste stap is echter aan jezelf. Maak afspraken, houd je eraan en spreek elkaar aan wanneer we ze dreigen te vergeten. Team Oranje: Robert de Reus, Donné Leunissen, Richard van Vliet, Erwin Reitzema, Jan Verburg, Bas Hermans, Paul Termorshuizen, Johan Polet en Jos Videler. Namens Team Oranje, Bas Hermans

Team Oranje zal de komende tijd met hulpmiddelen komen

Sinterklaasfeest Spreekbuis | december 2012 | 7

of hij het noodzakelijk vindt om met zijn leidinggevende over prioriteitstelling in gesprek te gaan. De checklist is in categorieën ingedeeld. Rode vlakken in de eerste categorie vragen zijn altijd aanleiding om terug in gesprek te gaan over een opdracht. Onduidelijkheid creëert een grote kans op mislukken. De extra vragen kunnen worden gesteld tijdens het gesprek met de leidinggevende over prioriteiten omdat hiermee het eventuele belang

van de ongeplande opdracht kan worden bepaald. Medewerkers van Huntsman vinden The Bear Factor checklist terug op intranet onder Quicklinks. Team Rood: Martin Janssen, Katja van Kleef, Laurence Thring, Mark Bent, Maarten Langbroek, Bram Klijn en Ton van der Ent. Namens Team Rood, Martin Janssen

Personalia In dienst

Personalia komt tot stand onder verantwoordelijkheid van de afdeling Human Resources. Wilt u, in verband met het goed kunnen verrichten van betalingen en uitvoeren van personeelsregelingen, wijzigingen in uw persoonsgegevens tijdig doorgeven aan de afdeling Human Resources d.m.v. een mail naar: [email protected]

Buizenpost

Huwelijk Rajesh Bahadoer Finance

10-10 Arnold van Laviere en Mila Sabadosh

Uit dienst Jolijn van den Berge Hanneke Lems Theo Mulder

Graag willen wij de directe collega's bedanken voor het mooie bloemstuk ter gelegenheid van ons 25-jarig huwelijk. Jan en Tineke van der Sluis

Pensioen

20-11 Lorenzo, zoon van Michael Lokker en Pleneides De Moura Alves

Benoemingen

31-10 Hans Lippers

Jubilarissen 25 jaar 01-01 Johan Hovenga 01-01 Johan Polet 35 jaar 01-01 Louis de Kramer 01-01 George Lans 01-01 Sjaak Legerstee 01-02 Jan van Erp 40 jaar 29-01 Henny van Rees

Almir Glavic van Operator II naar Operator I Kevin Smits van Training Operator naar Operator II Micha Thijse van Operator II naar Operator I

SPREEKBUIS is het personeelsblad voor (oud)medewerkers en relaties van Huntsman Holland BV. Oplage: 1700 exemplaren

(Eind)redactie

Geboren 06-10 Suze, dochter van Jaco en Judith van der Leeden

Colofon

Langs deze weg willen mijn vrouw en ik onze hartelijke dank uitspreken voor alle goede zorgen die wij mochten ondervinden na de val van mijn vrouw. In het bijzonder de EHBO en het bestuur van het Pensioenfonds. Wij zijn u allen daar zeer erkentelijk voor. Hartelijk dank, Winni en Jaap Pors Zeer bedankt voor de fantastische afscheidsreceptie bij mijn pensionering, waar zovelen van jullie aanwezig waren. Dank voor de mooie woorden, de leuke slideshowpresentatie met een terugblik op meer dan 36 jaar ICI/Huntsman, het liber amicorum, de vele ICI relikwieën en alle overige cadeaus. De box met 22 007-films is een voltreffer. Jullie hebben mij, mijn vrouw Cilia en onze kinderen een onvergetelijke middag bezorgd. Huntsman, bedankt. Hans Meerman

Afscheid van de shoarmaleverancier

Communications Postbus 1020 3180 AA Rozenburg tel. 0181 - 29 21 78 fax 0181 - 29 39 08 e-mail: [email protected] www.huntsman.nl Jopie Donkersloot Hans Houps Iris Meijer Birgit Ros Monique van Rossum Wendy de Vos Ton van der Gaag Ans Impens

tst 2200 tst 2469 tst 2178 tst 3004 tst 2122 tst 2152

Ofschoon ernaar gestreefd is de juiste informatie te verschaffen, kan geen garantie voor correctheid of volledigheid worden gegeven. Overname van materiaal door andere publicaties wordt toegejuicht. Vermelding van Spreekbuis als bron wordt daarbij op prijs gesteld. Kopij voor het volgende nummer inleveren vóór 23 januari 2013

Overleden

De Spreekbuis wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier.

Seb, zoon van Bas en Pamela van der Kooij, geboren op 10 juni 2012, is na weken van intensieve zorg overleden op 24 september 2012.

Grafische realisatie LNO drukkerij, Zierikzee Seyit wordt door zijn collega’s verrast met een solextour over Voorne-Putten

Pensioenfonds Voor meer actuele informatie over het pensioenfonds, de dekkingsgraad en de nieuw vastgestelde rekenrente verwijzen wij u naar naar de website van het pensioenfonds: www.pensioenfondshuntsman.nl

Nieuwjaarsbijeenkomst Op maandag 7 januari 2013 vanaf 15:00 uur.

Vrijdag 19 oktober was het afscheid van Seyit Askin van de C-ploeg van MDI 2. De ‘Turkse burgemeester van Ridderkerk’ of ‘shoarmaleverancier’, zoals zijn collega’s van de C-ploeg hem noemen, werkt inmiddels bij de Variantsfabriek maar verdiende wel een passend afscheid. Het moest iets heel Hollands worden. Na lang beraad werd het een solextour over Voorne-Putten. Het weer werkte mee, een klein regenbuitje mocht de pret niet drukken. Onder begeleiding van een goede gids (ondergetekende) hebben we de dorpjes Zuidland, Abbenbroek, Heenvliet, Geervliet en de Bernisse doorkruist en de dag werd afgesloten met een diner en cadeaus in een eetcafé.

Nico van der Velden

De Spreekbuisredactie wenst u gezellige feestdagen en een gezond 2013

Huntsman Holland levert wereldwijd halffabrikaten voor de polyurethaan-industrie Deze uitgave van de Spreekbuis vindt u ook op www.huntsman.nl

Adreswijziging Stichting Voorzieningsfonds VOVW Het nieuwe adres is: Kuijerdamseweg 21, 4323 LB Ellemeet De stichting is ook te bereiken via telefoonnummer 0111-673010 of [email protected]. Voor meer informatie: www.voorzieningsfonds.nl

Iris bedankt!

Van de Spreekbuisredactie Zoals gebruikelijk vindt u hier een eindejaarsgroet van de Spreekbuisredactie. Wij vonden het een bewogen en druk jaar. Onze directeur schetste het al in zijn column. Er gebeurt veel in en om de wereld van Huntsman. En dat heeft ook z’n beslag op u en uw collega’s. Ook de redactie voelt die druk. In oktober kwam de mededeling dat Iris Meijer haar functie bij Communications in moest ruilen voor een baan bij Upstream Manufacturing. Daarmee stopt ook haar werk als redactielid per 1 januari 2013. Iris heeft als communications assistent en redactielid altijd gezorgd voor onder andere de contacten met de

drukkerij, het redigeren van teksten, het inplannen van redactievergaderingen, het scherp houden van de deadline en haar mederedactieleden. We zullen haar enthousiasme, inzet en sprankelende aanwezigheid zeer missen! Iris, namens alle lezers en redactieleden van de Spreekbuis… Bedankt! Waar we in 2011 erg blij waren met versterking van drie taalgevoelige dames heeft u eerder in 2012 alweer kunnen lezen dat Jos Videler in zijn werk als Reliability Engineer en OR-voorzitter genoeg uren stopt om de week te vullen. En hoe leuk het redigeren ook is, hij had gewoonweg geen tijd meer

om lid te blijven van de redactie. Dan rest in de redactie nog drie vrouwen, een man, een meewerkend voorvrouw en twee meelezende thuiswerkers. We zouden versterking van nog een taalgevoelige collega zeer op prijs stellen! Heeft u interesse? Meldt u dan bij een van de redactieleden! Er zijn ook lichtpunten; we beleven nog steeds veel plezier aan het bedenken, ontvangen, schrijven en redigeren van de Spreekbuis. En doen ons uiterste best volgend jaar weer actuele, leesbare en waardevolle Spreekbuizen bij u op de mat te laten vallen! Ideeën en kopij is altijd welkom. [email protected].

Spreekbuis | december 2012 | 8

Huntsman gaat voor AD6 2013