MEDISCHE INNOVATIE 9TIPS OM TE BLIJVEN VERBETEREN

DEZE BIJLAGE WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE

Ziekte van Parkinson Nog niet genezen, wel evolutie in medicatie

Biotechnologie Betere levenskwaliteit Radicaal vernieuwende Revolutie in behandeling therapieën op de markt van huidaandoeningen No. 2 / Febr. ’11

MEDISCHE INNOVATIE

9 TIPS

OM TE BLIJVEN VERBETEREN

Ongelofelijk Snelle operatie redt 18-jarige motorcrosser van verlamming Gerobotiseerd Unieke tumorenbehandeling in eigen land Vlaams minister Ingrid Lieten: “Door overleg financiering beter afstemmen”

“MOOIE CARRIÈRE DANKZIJ MIJN MONDSTUK”

Céd i V Cédric Van B Branteghem: t h een bbeetcorrectie i bbracht h zijn ij lichaam beter in balans waardoor hij minder geblesseerd was. FOTO: PN

Respect

Het UZ Brussel is een universitair ziekenhuis. uis. oor Patiënten krijgen er kwalitatief hoogstaande geneeskunde versterkt door de aanwezigheid van innovatieve medische technologieën, een sterke en gespecialiseerde verpleegkundige en (para)medische equipe en hoogtechnologische che apparatuur. De patiënt komt altijd op de eerste plaats, met respect voor hem em of haar als mens en voor zijn recht op zelfbeschikking. ng.

Het UZ Brussel telt ongeveer 3.200 medewerkers. Het is verbonden aan de faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije universiteit Brussel. Met 721 ziekenhuisbedden is het jaarlijks goed voor meer dan 28.000 opnames en 400.000 ambulante patiënten, uit binnen- en uit buitenland. nd.

www.uzbrussel.be www.werkeninhetuzbrussel.be

2 · FEBRUARI 2011

UITDAGING “Willen we de gezondheidszorg in Vlaanderen toegankelijk houden en de tewerkstelling in de sector veiligstellen, dan is de belangrijkste boodschap: investeer in innovatie”, vertelt prof. dr. Philippe Jorens, ondervoorzitter RvB CMI.

De nieuwste Vlaamse telg voor innovatie Translationeel onderzoek Op verzoek van de Vlaamse minister van Wetenschap en Innovatie ging de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid (VRWB) op zoek naar de katalysator voor deze innovatie: het translationeel onderzoek. Academici, artsen en beleidsmakers uit de universitaire ziekenhuizen, universiteiten, bedrijven en beleidsorganen inventariseerden mee. De VRWB definieerde translationeel onderzoek gevat en toch met een brede visie: translationeel biomedisch onderzoek focust zich op de vertaling van nieuwe inzichten of hypotheses (verworven uit hetzij klinische waarnemingen hetzij uit fundamenteel of strategisch basisonderzoek) in nieuwe of betere preventieve, diagnostische of therapeutische toepassingen. De patiënt staat centraal bij dit onderzoek, dat kan worden aangevuld met relevant preklinisch onderzoek. Het translationeel onderzoek heeft altijd een maatschappelijke en/of economische finaliteit in de verbetering van preventieve of curatieve geneeskundige praktijk.

1

Onderzoek, ziekenhuis en bedrijf Vlaanderen heeft een goede startpositie voor translationeel onderzoek. De SWOT analyse toont een sterke positie van het wetenschappelijk onderzoek, topreferente zorg in de (universitaire) ziekenhuizen, alsook de aanwezigheid van talrijke biofarmaceutische bedrijven.De gedreven academische wereld, geën-

‹/(22&7%(/(2(1*$OO/(2WUDGHPDUNVDUHUHJLVWHUHGWUDGHPDUNVRIWKH/(2JURXS

2

gageerde ziekenhuizen en een hoogstaande biofarmaceutische industrie zijn bereid om intellectueel en financieel te investeren. De studie legde ook pijnpunten bloot: beperkte budgetten voor loopbaanmogelijkheden voor arts-onderzoekers. Niettegenstaande vele klinische groepen een reputatie verworven hebben, is hun organisatie en infrastructuur niet aangepast aan de groeiende behoeften en de internationale competitie. In Vlaanderen zijn weinig specifieke middelen beschikbaar voor academisch én industriegedreven translationeel onderzoek. Het VRWB advies 120 gaf aanbevelingen om deze voorsprong op sommigen te behouden,de achterstand op anderen weg te werken.Zo werd het Centrum voor Medische Innovatie (CMI) geboren, een door de Vlaamse regering gesubsidieerde telg. Startkapitaal werd vrijgemaakt voor de oprichting van een Vlaamse biobank. Biobanken als collecties van menselijk biologisch materiaal gekoppeld aan klinische gegevens worden internationaal beschouwd als motor voor translationeel onderzoek. De universitaire ziekenhuizen en universiteiten worden ook zo aangespoord om procedures te harmoniseren.Zo creëren de Vlaamse actoren expertise, efficiëntie en de noodzakelijke schaalvergroting.

Biobanken Recent hebben dan ook vele landen draconische inspanningen geleverd om translationeel onderzoek en de uitbouw van biobanken te sti-

3

Prof. Dr. Philippe Jorens, Ondervoorzitter Raad van Bestuur van het Centrum voor Medische Innovatie

“Translationeel onderzoek kan de volwaardige brugfunctie worden tussen fundamenteel en strategisch basisonderzoek, enerzijds, en klinisch onderzoek, anderzijds”

muleren. Onze kennis wordt nog onvoldoende omgezet naar vernieuwende medische toepassingen. Vanwege het belang voor de kenniseconomie en de volksgezondheid moet translationeel onderzoek op de beleidsagenda van de Vlaamse overheid blijven staan. Om het kind tot volwassene te laten groeien, is structurele financiering nodig.Uiteraard vereist translationeel onderzoek dat het basisonderzoek de beste vraagstelling genereert en dus volwaardig gefinancierd wordt. Maar een zo mogelijk nog grotere inspanning wordt gevraagd voor de uitbouw van “clinical research centers”: onderzoekscentra waar naast optimale patiëntenzorg het klinisch onderzoek gestalte krijgt. En financiering voor de werking van de biobanken en interuniversitair projectonderzoek…. Dan kan het translationeel onderzoek de volwaardige brugfunctie vormen tussen fundamenteel en strategisch basisonderzoek,enerzijds,en klinisch onderzoek, anderzijds. Biofarmaceutisch onderzoek wordt duurder,waardoor de partner met een uitgebouwd translationeel onderzoeksysteem een aantrekkingskracht uitoefent op investeerders en een economisch terugverdieneffect voor Vlaanderen realiseert. Of hoe economie en gezondheidszorg ook via de wetenschap met elkaar kunnen verenigd worden. De artsen, academici en industrie hebben elkaar gevonden. Nu maar hopen dat de crisis de Vlaamse regering niet afschrikt om van de telg een adolescent op weg naar volwassenheid te maken.

IN DE KIJKER Professor Julien Lambert Diensthoofd dermatologie in het UZ Antwerpen.

PAGINA 21

“Zogenaamd onschuldige ouderdomsvlekjes evolueren al dan niet naar huidkanker. Daarom is voorzichtigheid geboden”

We make our readers succeed! MEDISCHE INNOVATIE, 2DE EDITIE, FEBRUARI 2011 Managing Director: Christophe Demir Editorial Manager: Evi Vanparys Project Manager: Daan De Becker Project Manager: Frederik De Bosschere Business Developer: Bram Vandenbroeck Phone: +32 (0)2 421 18 30 Layout: Lii Treimann Redactie: Bert Verbeke, Rita Lemmens, Bert Philips, Eva Keustermans, Hilde Pauwels, Koen Lauwereyns, Caroline Stevens, Jonas Vandroemme, Philip Willaert, Barbara Vandenbussche Print & distributie: Corelio Mediaplanet contact information: Phone: +32 (0)2 421 18 20 Fax: +32 (0)2 421 18 31 E-mail: [email protected] Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. Deze bijlage wordt gepubliceerd door Mediaplanet en valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie.

:KDWLIDOOVNLQZDVEOHPLVKIUHH" &+$//(1*(_3625,$6,6 $W/(23KDUPDZHEHOLHYHWKDWWKH FKDOOHQJHVIDFHGE\SHRSOHZLWK SVRULDVLVDUHRXUFKDOOHQJHVWRR

/(23KDUPDQY UHVHDUFKEDVHGSHRSOHGULYHQ 'XZLMFNVWUDDW/LHU ZZZOHRSKDUPDEH

/(2Š

FEBRUARI 2011 · 3 TIP

NIEUWS

Mondstuk leidt tot betere prestaties

De Belgische loper Cédric Van Branteghem droeg geruime tijd een mondstuk dat zijn evenwicht en dus ook prestaties verbeterde. “Mijn evenwicht is er sterk door verbeterd”, vertelt hij.

Kim Clijsters, de drie sporters uit het Borlée-gezin, Gianni Meersman en Ronaldo dragen een mondstuk als ondersteuning bij hun sport. Net als voormalig 400m-loper Cédric Van Branteghem, die twee keer deelnam aan de Olympische Spelen en deel uitmaakte van het estafetteteam dat in 2008 op de Olympische Spelen vijfde werd en er het Belgische record op de 4 keer 400m estafette verbeterde. “Ik had in mijn actieve carrière relatief veel last van blessures: spierscheuren, achillespees, de knie, enzovoort. En dat altijd aan mijn linkerkant”, vertelt Van Branteghem. “Die problemen hadden dus duidelijk met mijn evenwicht te maken. Ik werd in die tijd begeleid door een chiropractor (iemand die gewrichten behandelt die geblokkeerd zijn of foutief functioneren door met de vingertoppen wervels te corrigeren, nvdr.), en die behaalde hele goede resultaten. Voor elke wedstrijd werd ik gekraakt, en ook bij trainingen vroeg ik hem om me te behandelen. Maar in 2007 kreeg ik opnieuw een zwaar letsel en toen ben ik beginnen te zoeken naar een meer permanente oplossing.”

vloed op de positie van je kaak en hoofd. Mijn beet was wat naar achteren,waardoor ik altijd een beetje uit balans was en daardoor werden mijn nek en ruggenwervel continu belast. Daardoor raakte ook mijn bekken uit balans zodat ik geregeld letsels kreeg.” Voor de sportman betekende het nieuwe mondstuk dus dat zijn beet ietwat veranderde zodat ook zijn hoofd in een andere positie kwam en zijn gehele lichaamshouding meer in

evenwicht was. “De verandering was niet zichtbaar voor het blote oog, maar ik voelde wel dat ik beter in positie stond en dat de druk beter was verdeeld. De grootste verandering was wellicht dat ik na twintig jaar geen steunzolen meer moest dragen. Vroeger gebeurde mijn correctie van onderuit, en van op twee verschillende punten, maar dankzij het mondstuk wordt mijn houding nu van bovenaf gecorrigeerd, en zo voel ik me beter in balans. Bij het sprinten vergrootte mijn

pas, en ik begon meer symmetrisch te lopen. Niet toevallig liep ik in 2008, enkele maanden nadat ik het mondstuk be-

1 STA A OP OPEN PEN V VOOR OO OOR OO VERANDERING

gon te dragen, mijn tweede beste seizoen ooit.”

Bewezen resultaat Nu hij zijn actieve sportcarrière midden vorig jaar stopzette, draagt Cédric Van Branteghem zijn mondstuk enkel nog sporadisch bij het lopen. “Vroeger droeg ik het zoveel mogelijk, maar toen mijn lichaam zich al sterk had aangepast enkel nog bij het trainen en als ik ging slapen. Nu draag ik het alleen nog wanneer ik ga lopen, meer als gewoonte en voor het veiligheidsgevoel van die beet. Als ik lang moet rechtstaan, krijg ik soms rugpijn, en dan draag ik het mondstuk ook nog wel eens. Ik voel dat mijn rug zich dan weer ontspant en dat de druk verdwijnt.” “Sommige mensen zeggen dat het om een placebo-effect gaat, maar dat denk ik niet. Ik heb de resultaten gezien van de testen voor en na het gebruik ervan, en dat bewijst de werking afdoende. Uiteraard speelt het dragen ervan mentaal wel een rol, want als je weet dat iets werkt, dan geeft het je ook zekerheid en zelfvertrouwen.Toen ik deelnam aan de Olympische Spelen, heb ik er zelfs een tweede laten maken als reserve. Maar dat is hetzelfde als lopen met steunzolen.”

HOE WERKT HET?

Beetje uit balans

Samen met zijn chiropractor en de bekende kinesist Lieven Maesschalck trok Cédric Van Branteghem naar het Milan Lab, het medisch centrum van de Italiaanse voetbalclub AC Milan, waar men al een sterke ervaring had met het ontwerpen van een mondstuk op maat om fouten in het bewegingsapparaat te herstellen. “De beet op het mondstuk zorgt in het lichaam voor stabiliteit en evenwicht”, legt Van Branteghem uit. “Dat klinkt wellicht vreemd, maar de manier waarop je bijt heeft in-

combinatie met functionele oefeningen en een aanpassing van het trainingsschema zorgde dit ervoor dat hij zijn lichaam anders ging bewegen en dat de torsie veranderde. Dat was te zien op cameraopnames die zijn bewegingen minutieus volgden.

Lieven Maesschalck nam Cédric Van Branteghem mee naar het Milan Lab, waar hij als extern consulent mee samenwerkt. “Daar zagen we dat zijn lichaam regelmatig een torsie vertoonde. Die verdraaiingen op bekken-, schouder- en hoofdniveau lagen mee aan de basis van zijn verhoogde gevoeligheid voor letsels.”

“Ik streef er altijd naar met een zo min mogelijke impact zoveel mogelijk te bereiken”, vertelt Maesschalck. “Ik laat het lichaam liefst zichzelf corrigeren door enkel de juiste impulsen te geven. Na verloop van tijd bewoog Cédric anders met zijn knieën, armen en bekken, waardoor de onderliggende gewrichten anders werden belast.” De methode blijkt overigens niet enkel weggelegd voor sporters. “Topsporters zijn zowat het uithangbord, maar deze techniek kan in principe op iedereen toepasbaar zijn, weliswaar zoals gezegd in combinatie met andere factoren zoals specifieke oefeningen.”

Jean-Pierre Meersseman, de Belgische directeur van het Milan Lab, is ook de ontwerper van het mondstuk. Op basis van computermodeling ontwierp hij een aangepast model voor Van Branteghem. In

2

De meeste systemen om tanden te bleken werken met ‘zure’ gel die het tandglazuur bij uitgebreid gebruik kunnen beschadigen en vaak slechts een tijdje effect hebben. Nieuwe technieken betekenen vandaag een revolutie voor wittere én veilig gebleekte tanden, zegt Prof. Dr. Roeland De Moor van de Afdeling Restauratieve Tandheelkunde van het UZ Gent en de vakgroep Tandheelkunde. Bij bleaching verandert de tandkleur door de inwerking van oxiderende materialen. Doorgaans worden peroxiden gebruikt die actieve zuurstof (vrije radicalen) vormen.Omdat de kleur van een tand is vastgelegd in de dentine door grote gepigmenteerde moleculen, moeten deze radicalen doorheen de glazuurlaag tot in de dentine geraken. Ze knippen de grote moleculen in kleine moleculen, waardoor de tanden bleken. “De vrijstelling van deze radicalen kan met lampen geactiveerd worden”, vertelt dokter De Moor. “Omdat bleekgel het licht niet kan capteren,komt het enige effect van lampen van de warmte die ze geven. Maar de lampen staan buiten de mond en zo ver van de tanden dat ze nooit alle tanden voldoende licht en warmte kunnen geven.”

Laser

Als kinesist begeleidt Lieven Maesschalck meerdere sporters, waaronder vroeger ook Cédric Van Branteghem. Hij vertelt hoe het mondstuk helpt om blessures te voorkomen.

1

Lasertechniek voor gezonde witte tanden

3

Met de ontwikkeling van een KTPlaser werd de techniek om tanden te ontkleuren al heel wat efficienter. Nadeel is wel de hoge kostprijs van die lasers. Maar tot voor kort was dit in combinatie met een bleekgel de beste methode voor zware verkleuringen. De technologie staat echter niet stil.Het nieuwe 3LT-systeem werkt met ‘high power’ groen LED-licht, dat niet opwarmt. “Dat licht wordt gecombineerd met het eerste mondstuk ter wereld dat alle tanden in boven- en onderkaak gelijkmatig belicht. De gebruikte bleekgel is niet zuur zoals de meeste klassieke bleekgels. Daardoor worden de tanden veilig gebleekt met mooi resultaat en zonder tandschade.”

FOTO: PN

De veiligste en snelste weg naar een natuurlijke witte lach

met

NEW www.hightechlaser.be

Zie achterkant van deze krant voor meer info.

BARBARA VANDENBUSSCHE [email protected]

4 · FEBRUARI 2011

INSPIRATIE

“Dankzij mijn nieuwe bed kan ik weer slapen zonder pillen”

O
Vraag: Wat te doen als je niet kan slapen door de pijn? O
Antwoord: Een goede slaaphygiëne, waaronder een aangepast bedsysteem, kan een oplossing bieden.

dan werd ik nog vaak wakker van de pijn. Dat was heel lastig. Mijn ouders gingen op zoek naar een oplossing voor dit probleem. Uiteindelijk nam een firma (Dorsoo) contact met ons op met de vraag of ik hun slaapsysteem eens wou uittesten. Dat heb ik gedaan en het resultaat was heel positief. Door de hydraulische pompjes wordt mijn lichaam helemaal ondersteund en als ik op dat nieuwe bed ga liggen, voel ik de spanning langzaam verminderen. Sinds een maand of vier heb ik mijn eigen hydraulische bed en ik ben er heel blij mee. Dat nieuwe bed vervangt mijn slaappillen en dat vind ik toch een hele verbetering. Nu voel ik me beter uitgerust en kan ik overdag beter tegen de pijn.”

Sarah Hemelhof was amper negen jaar toen zij een zware val maakte met haar skateboard. “Ik had veel pijn en uiteindelijk werd een scan gemaakt. Men zag drie kleine barstjes in mijn heup, die uiteindelijk wel zijn genezen. Maar de chronische pijn is altijd gebleven”, zegt Sarah. “De pijn breidde zich op de duur ook verder uit. Ik kreeg pijn aan mijn andere heup en uiteindelijk ook in de rest van mijn lichaam.”

Neuropathische pijn

“Mijn ouders zijn met mij al naar verscheidene pijnklinieken geweest. Volgens de dokters is er iets misgelopen en zenden de zenuwen nu constant pijnsignalen uit naar de hersenen. Dat noemt men neuropathische pijn. Werkelijk alles heeft men al geprobeerd om de pijn te verminderen: medicatie, inspuitingen, kinesitherapie, pijnpleisters… niets hielp. Uiteindelijk werd vorig jaar een test gedaan met een neurostimulator. Daarmee was er wel beterschap, maar na een tijdje heeft men die stimulator moeten weghalen wegens een ontsteking. Sindsdien heb ik terug pijn tot aan mijn nek.”

Slaapproblemen Door de chronische pijn kreeg Sarah een jaar of drie geleden ook ernstige slaapproblemen. “Tijdens de nacht had ik gewoon té

Neurostimulator

SLAAPPROBLEMEN. Door de chronische pijn kon Sarah Hemelhof vaak niet meer FOTO: PRIVÉ slapen. Een hydraulisch bed bracht soelaas.

veel pijn om te kunnen blijven liggen”, zegt Sarah. “Dan liep ik ’s nachts samen met mijn mama

door het huis… Uiteindelijk kreeg ik slaappillen om toch een paar uur te kunnen slapen, maar zelfs

DAGBOEK VAN PIJNPATIËNT SARAH (14) O
Sinds november 2010 houdt Sarah Hemelhof (14) een blog bij over haar leven als chronische pijnpatiënt. Ze schrijft over de alledaagse dingen in haar leven: een bezoek aan de revalidatiearts, haar huisdieren, kleine dingen die haar terug hoop geven… Tot slot doet ze

ook een oproep om haar financieel te steunen zodat ze de nieuwe neurostimulator kan krijgen, die haar pijn veel draaglijker zou maken. O
Je vindt haar blog op: http://sarahsverhaal.weebly.com O
Je vindt Sarah Hemelhof ook op Facebook.

“Ik sta nu op de wachtlijst voor een nieuwe neurostimulator, maar dat dossier moet eerst nog goedgekeurd worden door het ziekenfonds. Want zo’n neurostimulator kost veel geld, wel 25.000 euro!” Sinds september 2010 is de pijn echter zó hevig dat Sarah niet meer naar school kan. “Dat vind ik heel vervelend”, zegt Sarah. “Gelukkig is mijn mama er altijd voor mij. En mijn poes troost me ook: als ik veel pijn heb, komt ze bovenop mij liggen. Ik hoop dat die nieuwe neurostimulator er snel komt en mij zal helpen, zodat ik terug naar school kan en weer kan meedoen met mijn vrienden.”

“Goede nachtrust is noodzakelijk” “Het belang van goed slapen wordt vaak onderschat. Toch is een goede nachtrust noodzakelijk om fysiek en mentaal gezond te blijven”, zegt dr. Guy Hoffmann, psycholoog en slaapexpert in het Brugmann-ziekenhuis van Brussel. “Ons lichaam heeft niet alleen een goede nachtrust nodig om ons goed te voelen, maar ook voor het herstel van het centraal zenuwstelsel”, zegt dr. Hoffmann. “’s Nachts worden nieuwe connecties aangemaakt tussen cellen en neuronen in de hersenen, zodat ons lichaam overdag beter kan omgaan met stress. Het is een fysieke èn mentale noodzaak. Als men mensen onderwerpt aan een test waarbij ze ettelijke keren per nacht uit hun diepe slaap worden gehaald, krijgen zelfs gezonde mensen na 4 à 5 dagen gezondheidsklachten.”

Goede slaaphygiëne “Een goede slaaphygiëne is belangrijk. Een slaapkamertemperatuur van 18°C is ideaal. Zorg voor een goede ventilatie. Slaap in een verduisterde kamer.Eet niet te laat of te veel en vermijd sporten vlak voor het slapengaan. Wees matig met alcohol. En zorg voor een goed bed. Het beste bed is een flexibele slaapbodem die zich aanpast aan het lichaam en de druk op sommige delen van het lichaam compenseert. Want een goede ligging in bed is nodig voor een diepe slaap.”

CAROLINE STEVENS CAROLINE STEVENS

[email protected]

[email protected]

SARAH HEMELHOF


 




          ( (
           # " *"(     

              "#".' (     '*(      !      "  "        #   #           $          %       *'*("&      "   #  ' !   #    "    '

 
        
 !"#       

ZWARE VAL

$  % & '" 
( ) #  *   ""+ ,"   * &&"-









   






Door een zware val met haar skateboard heeft Sarah barstjes in haar heup opgelopen, die wel zijn genezen, maar waar de chroniFOTO: PRIVÉ sche pijn is gebleven.

FEBRUARI 2011 · 5 TIP

2

NIEUWS

Vlaamse overheid stimuleert innovatie via overleg VIND D STEUN STEUN BIJ BIJ DE OVERHEID

O
Minister van Innovatie Ingrid Lieten en minister van Welzijn Jo Vandeurzen zetten onlangs ‘Flanders’ Care’ op de kaart. Dit project moet enerzijds innovatieve doorbraken in de gezondheidszorg stimuleren maar anderzijds ook zorgen voor economische meerwaarde. “De veroudering van de bevolking doet het aantal zorgbehoevenden en chronische aandoeningen toenemen”,aldus minister Jo Vandeurzen. “Nog meer geld in de gezondheidszorg pompen om het probleem te counteren is echter geen optie. Ons land besteedt nu al meer dan 2.400 euro per inwoner aan de gezondheidszorg en staat daarmee achtste in de groep van OESO landen.”

Oproep demonstratieprojecten Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Ingrid Lieten Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en armoedebestrijding

Langer werken “De zorgvraag schept veel uitdagingen voor onze bedrijven en dat is uiteraard positief, al moeten we voorbereid zijn op een krapte op de arbeidsmarkt. Door creatieve oplossingen moeten we mensen daarom zo lang mogelijk aan de slag houden. Dat kan bijvoorbeeld door de implementatie van nieuwe processen en technieken waardoor we het aantal manuele tussenkomsten kunnen verminderen.” Ingrid Lieten: “Innovatie zal de komende decennia een sleutelrol spelen in de gezondheidszorg. Gelukkig zijn we in Vlaanderen zeer goed in innoveren. Denk maar aan onze wetenschappelijke onderzoeksinstellingen en bedrijven zoals Imec, Agfa-Gevaert en Janssen Pharmaceutica. Dat zijn stuk voor stuk wereldspelers. Via Flanders’ Care willen we die innovatiedrang verder aanmoedigen, maar tegelijk ook beter coördineren. Er was tot nog toe geen platform waar zorgverstrekkers en ondernemers elkaar konden ontmoeten. Het overleg dat nu opgestart wordt, brengt een aantal spelers uit verschillende domeinen samen, die vroeger relatief weinig overleg pleegden. Zorgverstrekkers, die er bijvoorbeeld voor zorgen dat ouderen langer zelfstandig kunnen wonen, kunnen hierdoor rechtstreeks in dialoog gaan met de technologieaanbieders van assistieve technologie. Op die manier krijgen alle partijen een beter zicht op de markt. We zijn ervan overtuigd dat dit de ontwikkeling van de technologie kan versnellen.”

Zorg kent geen grenzen Bestaat het risico niet dat er met de medische sector gebeurt wat de nationale sectoren in de jaren 80 overkwam: doodgeknuffeld worden met overheidssubsidies? Lieten: “Het groot verschil is dat er toen geld werd gestopt in sectoren als steenkool, staal en textiel, sectoren waarin de tewerkstelling bedreigd werd.Nu investeren we in domeinen als energie, klimaat en gezondheid, die wereldwijd mogelijkheden bieden. Daarom is internationalisering een van de pijlers waarop het Vlaamse overheidsbeleid steunt.Voor innovatieve producten en diensten zijn er aantrekkelijke buitenlandse markten. Een innovatieproces heeft baat bij interactie.Dat houdt voor ons Vlamingen misschien een cultuurwijziging in, die we als overheid hopen

te realiseren door mensen samen te brengen en heel gericht projecten te ondersteunen. Als we creatieve antwoorden kunnen formuleren, creëren we tegelijk businessopportuniteiten. Dat is een veel offensievere manier van werken dan in de jaren 80.” Vandeurzen: “De overheid is nog nooit zo bevraagd geweest als vandaag. We moeten dus oppassen dat we niet in etatisme vervallen. We denken daarom na of we niet veel sneller af moeten van het vrijblijvend subsidiëren van onderzoeksprojecten. Ik denk dat er veel sneller een businessplan op tafel moet komen dat naar economische meerwaarde zoekt en nieuwe werkgelegenheid schept. Subsidies zijn belangrijk maar het risico bestaat dat je er verslaafd aan geraakt.”

INITIATIEVEN O
Een van de voornaamste pijlers van Vlaanderen in Actie is ‘Flanders’ Care’, het project voor innovatieve doorbraken in alle vormen van zorg. Met het initiatief wil de Vlaamse Regering de revolutionaire medisch-technologische vooruitgang gebruiken in het voordeel van alle mensen en er tegelijk ook voor zorgen dat Vlaanderen ook op dit vlak economische meerwaarde kan realiseren. O
Naast het verbeteren van het aanbod aan kwaliteitsvolle zorg moet Flanders’ Care bijgevolg ook het verantwoord ondernemerschap in de zorg-economie

stimuleren. De innovatie moet het resultaat zijn van een kruisbestuiving tussen zorgcentra, kenniscentra en beroepsbeoefenaars in de zorg en de bedrijfswereld. O
Het Centrum voor Medische Innovatie (CMI), heeft als doel het translationeel en biomedisch onderzoek in Vlaanderen te ondersteunen en te stimuleren. De oprichting van het CMI is een onderdeel van Flanders’ Care. Translationeel onderzoek houdt zich bezig met de directe vertaling van wetenschappelijke kennis ten voordele van de patiënt en de gezondheidszorg in het algemeen.

Financiering beter afstemmen Er zijn in dit stadium geen bijkomende budgetten vastgelegd voor onderzoek en ontwikkeling in de sector. Maar volgens Ingrid Lieten wil dat niet zeggen dat de budgetten onvoldoende zouden zijn. “Op zich bevat Flanders’ Care geen extra middelen. De middelen voor wetenschap en innovatie worden toegekend in functie van de aangeboden projectvoorstellen. De meerwaarde van Flanders’ Care ligt in het nauwe overleg tussen de stakeholders. Het is de bedoeling om door onderling overleg verbanden te zoeken, de financiering beter af te stemmen en zo te komen tot beter onderzoek. Dat kan ervoor zorgen dat de juiste onderzoeksvragen worden gesteld en dat de onderzoeksresultaten maximaal gevaloriseerd worden.We verwachten dat het onderzoek daardoor een impuls zal krijgen.” “Dat Vlaanderen onvoldoende geld zou investeren, is zeker niet van toepassing op de sector van de life sciences.We zetten al jaren zeer sterk in op de medische en de zorgsector, zowel onder de vorm van onderzoeksprojecten, financiering van onderzoekscentra als het ter beschikking stellen van zaaikapitaal. Dat laatste is bijvoorbeeld essentieel voor onderzoek naar medicatie.En we zullen als overheid ons steentje blijven bijdragen tot de succesvolle life sciences sector waarover we vandaag beschikken.”

Flanders’ Care zal een aantal projecten subsidiëren tot maximaal 200.000 euro per project. De projecten moeten de zorgverlening verbeteren en potentieel hebben om op grotere schaal gerealiseerd te worden in Vlaanderen en in het buitenland. Het moet ook gaan om een samenwerking tussen een zorginstelling en een onderneming. De projecten moeten werken rond een van de volgende thema’s:

Thuiszorg: O
oplossingen om mensen minder afhankelijk te maken van externe hulp door middel van assistieve technologie of robotica; O
systemen die problemen bij de patiënt thuis signaleren zoals valpreventie of alarmtechnologie; O
oplossingen die helpen om het isolement van alleenwonenden te doorbreken.

Preventie: O
nieuwe systemen voor preventie op basis van genetische informatie; O
nieuwe ICT-systemen om preventie en gezondheidszorg te verbeteren. KOEN LAUWEREYNS

KOEN LAUWEREYNS

[email protected]

[email protected]


      www.bostonscientific-international.com

Y ourhe l pi ngha ndi nL i f eS c i e nc e sa ndMe di c a l T e c hnol ogy

FEBRUARI 2011 · 7

FOTO’S

Glenn in actie Voor het ongeval: Glenn als talentrijke motorcrosser. Na zijn val: verlamd aan de onderste ledematen waardoor een leven in een rolstoel dreigde. Onverwacht snel herstel: Glenn met zijn vriendin Katrien op de eindejaarscross in Lille. Tussen heimwee en hoop: kan hij ooit weer wedstrijden rijden?

1 2

3

4

1

3

2

4


      www.bostonscientific-international.com

8 · FEBRUARI 2011 TIP

NIEUWS

Neuropathische pijnen innovatief te behandelen

SPRE SPREEK EEK K ER EROVER E ROVER ROV RO MET JE ARTS

O
Vraag: U heeft last van aanhoudende branderige pijn, kriebelingen of steken waarvan u niet goed weet hoe of wat? U raakt gefrustreerd omdat geen enkel middel of therapie er tegen opgewassen is? O
Antwoord: Dan is het hoog tijd om uw arts erover te spreken. Als blijkt dat u last heeft van neuropathische pijnen, dan is een behandeling op maat perfect mogelijk.

pathische pijn is nog niet bekend. Er zijn theorieën die zich toespitsen op een fout in de pijngeleiding of een afwijkende werking van bepaalde delen van het zenuwstelsel. De mogelijke oorzaken van neuropathische pijn zijn uiteenlopend. Soms ontstaat de pijn na een ongeluk,soms na een operatie en soms als complicatie van een ziekte (diabetes, MS, kanker, gordelroos, aids). Ook bepaalde stoffen, waaronder alcohol en sommige middelen voor chemotherapie bij kanker, kunnen het veroorzaken. Een hersenbloeding of een bloeding in het ruggenmerg kan ook neuropathische pijn tot gevolg hebben. In al deze gevallen is het zenuwstelsel beschadigd.

Pijn kan u beschermen, maar in het geval van neuropathische of chronische pijn lijkt bescherming volledig afwezig. Het fenomeen wordt meer en meer herkend.Er is zeker geen reden tot paniek, neuropathische pijnen zijn te behandelen door innovatieve medische praktijken. En dat is toch een warme geruststelling.

Zenuwstelsel De precieze verklaring voor neuro-

Zelfhulpgroep ondersteunt en informeert Mensen met chronische pijn kunnen terecht bij verschillende zelfhulpgroepen. Het grote voordeel van zich hierbij aan te sluiten is dat men zich als pijnpatiënt onder lotgenoten bevindt.De luisterende en begrijpende functie van de organisatie geeft patiënten een boost om te volharden in de uitbouw van een aangenamer leven.Dat is precies één van de doelstellingen van een organisatie als de Vlaamse Pijnliga. De Pijnliga werkt nauw samen met de wetenschappelijke commissie van de Belgian Pain Society,een vereniging van zorgverstrekkers gespecialiseerd in pijnbehandeling.

Behandelingsmethoden

Alarmsignaal

Neuropathische pijn verschilt fundamenteel van de acute pijn die iemand voelt die zich bijvoorbeeld in de vingers snijdt. Die heeft een duidelijke oorzaak, gaat vrij snel over, is goed te behandelen en heeft nut als alarmsignaal. Chronische neuropathische pijn is in al deze opzichten het tegendeel. In extreme gevallen worden zelfs lichte aanrakingen of het schuren van kleding over de huid als (zeer) pijnlijk ervaren.We spreken dan ook van neuropathische pijn of zenuwpijn. In dit geval is de pijn zelf een probleem. Een lastig probleem dat een aangenaam leven in de weg staat. De pijn achtervolgt u en frustreert. Vandaar dat overleg met uw arts een eerste belangrijke stap is in de behandeling van de pijn.

3

ONVERKLAARBARE PIJN. Blijf als patiënt niet bij de pakken zitten. Praat erover met uw omgeving, familie, vrienden en vraag raad aan uw arts. FOTO: SHUTTERSTOCK.COM

VORMEN VAN PIJN O
Pijnlijke diabetische polyneuropathie (DPN) is één van de meest voorkomende vormen van neuropathische pijn bij mensen met diabetes en treft 20 tot 24 % van de diabetespopulatie. O
Kankerpijn kan een neuropathische component hebben in 40% van de gevallen.

O
Chronische postoperatieve pijn is een soort posttraumatische pijn die optreedt na een chirurgische ingreep en die blijft duren tot na het normale genezingsproces. De pijn treedt op bij 10 à 50 % van de mensen die gewone ingrepen ondergaan.

Als u op een goede manier met uw arts communiceert, dan bent u al aardig op weg voor een goede behandeling. Verschillende behandelingsmethoden zijn mogelijk: medicijnen, lichaamstherapieën (bijvoorbeeld warmtetherapie), fysiotherapie (reken strekoefeningen),TENS (Transcutane Elektro Neuro Simultatie), psychologische methoden om te leren omgaan met de pijn,acupunctuur,... In geen geval moeten patiënten bij de pakken blijven zitten. Praat er over met uw omgeving, familie en vrienden. Vraag advies aan uw arts over oefeningen en ontspanningstechnieken. Hij kan vaststellen wat u hebt en met u de behandelingsmogelijkheden bespreken.Er is alleszins hulp beschikbaar waardoor de pijn verzacht en een gelukkiger leven in handbereik ligt.

Campagne In 2010 startte een Europese bewustmakingscampagne rond chronische pijn.Ook België neemt deel aan deze actie.Op onderstaande websites vind je meer informatie rond dit initiatief en de petitie. Het doel is de levenskwaliteit en de rechten van patiënten met chronische pijn te verbeteren. Vragen over chronische pijn? Contacteer Pijnlijn: 078 159 160 op ma. 18u-20u en vr. 9u-11u Vlaamse Pijnliga VZW Haachtsesteenweg 579 1030 Schaarbeek vlaamsepij[email protected] Andere patiëntenverenigingen op www.gezondheid.be Petitie tekenen op www.mijnpijn.be

!

PHILIP WILLAERT

PHILIP WILLAERT

[email protected]

[email protected]

FEBRUARI 2011 · 9 TIP

4

NIEUWS

BREID BREI EIID DE E DE TOETOETO PASSINGEN UIT

Rugchirurgie in stroomversnelling Ons lichaam, en dan vooral onze rug, krijgt het hard te verduren, met slijtage tot gevolg. Zenuwen raken geklemd, gewrichten verslijten. “Momenteel is men bezig met diepgaand stamcellenonderzoek”, zegt rugchirurg Geert Mahieu. “En dat zou natuurlijk een heuse revolutie betekenen als men bedenkt dat we hierdoor nieuwe cellen genereren door een simpel spuitje in de tussenwervelschijf of het ruggenmerg. Dat is uiteraard een ultiem doel.” Maar zover is het volgens de rugspecialist nog lang niet. Dergelijke hightech zal nog enkele decennia op zich zal laten wachten.

Twee strekkingen SENSOREN Dankzij infrarode sensoren weet de robot perfect waar de tumor zich bevindt en kan hij die volgen zonder omliggende organen te beschadingen. FOTO: PRIVÉ

Unieke tumorenbehandeling in België O
Vraag: Hoe gevaarlijk is het bestralen van een tumor? O
Antwoord: Naarmate het doelwit beweegt, wordt het stralingsgebied uitgebreid en is er kans op complicaties. Maar door een robot ‘CyberKnife’ kan dit gebied beperkt worden.

Om een tumor te behandelen, wordt er met straling gewerkt. Het stralingsgebied wordt uitgebreid naarmate het doelwit beweegt. Maar die straling is schadelijk en Prof. Philippe Coucke Hoofd dienst Radiologie in het Centre Hospitalier Universitaire de Liège

de kans op complicaties neemt toe. “Daarom is met de robot ‘CyberKnife’ een manier ontwikkeld om tijdens de straling de beweging van de tumor te volgen, tot op maximaal 1,5 millimeter nauwkeurig. Zo blijft het stralingsgebied beperkt”, legt professor Philippe Coucke uit. Hij is hoofd van de dienst Radiologie in het Centre Hospitalier Universitaire de Liège (CHU), voorlopig de enige universiteit in België die met de CyberKnife werkt.

Gerobotiseerd De CyberKnife is een industriële robot gespecialiseerd in het behandelen van tumors. Deze vindt en volgt tumoren in het hele lichaam. De robot berekent waar de tumor zich bevindt en is in staat de

ademhaling van de patiënt te volgen. “Zo beweegt die met de tumor mee: correctie in real-time”, vertelt Coucke. “Dit principe van ‘tracking in real-time’ is pijnloos en gebeurt zonder verdoving. Het nieuwe systeem maakt radiologische beelden en plaatst infrarode sensoren op het lichaam.” Dankzij die sensoren weet de robot perfect waar de tumor zich bevindt en kan hij die volgen zonder omliggende organen te beschadigen. De patiënt moet niet onder verdoving gebracht worden. De bijwerkingen blijven daarom minimaal.

Nieuwe keuze Met deze methode krijgen patiënten die niet meer te behandelen zijn met de klassieke chirurgie een nieuwe keuze. Wereldwijd zijn zo

al meer dan 100.000 patiënten met succes behandeld. Er zijn reeds 35 zulke toestellen in Europa. Radiotherapie is de goedkoopste behandelingsvorm van alle stralingstherapieën binnen de oncologie. Bij de klassieke radiotherapie moeten patiënten 20 tot 30 keer terugkomen voor bestraling, nu is dat slechts 3 à 5 keer. Oorspronkelijk is het systeem ontwikkeld voor hersenletsels, in Luik concentreert men zich op long-en prostaattumoren. Momenteel wordt er in de CHU gekeken om de toepassing uit te breiden naar patiënten met hersenletsels. In die gevallen is er een nauwkeurigheid tot één tiende van een millimeter.

Er zijn twee stromingen binnen het domein van de spinale chirurgie. Er is de klassieke methode, waarbij slecht functionerende delen worden ‘vastgezet’. Het nieuwe op dit terrein is het vermijden van collaterale schade door minimale incisies en kijkoperaties. “Het levert nog niet helemaal dezelfde resultaten op als een klassieke operatie”, zegt Mahieu. “Maar we zijn hard op weg om dezelfde resultaten te bekomen op een minder invasieve manier.” Een tweede strekking is dat men ervan afstapt om gewrichten ‘vast te zetten’. Geert Mahieu: Nu stellen we ons de vraag: is het niet beter om de normale beweeglijkheid van gewrichten te herstellen via een ondersteuning of vervanging ervan?” Het klinkt aanlokkelijk, alleen is het belangrijk dat de techniek om de goede redenen wordt toegepast. Een goede patiëntenselectie is dan ook noodzakelijk. PHILIP WILLAERT

BERT PHILIPS

[email protected]

[email protected]

ILLUSTRATIE

TOEPASSING Nu gebruikt men de robot voor long- en prostaattumoren, maar er wordt gekeken om de toepassingen uit te breiden naar patiënten met hersenletsels.

10 · FEBRUARI 2011

EXPERTPANEL Prof. dr. Viggo Van Tendeloos Center for Cell Therapy and Regenerative Medicine UZA

Prof. dr. Michel De Vos Centrum Reproductieve Geneeskunde UZ Brussel

Jef Pinxteren Hoofd Research & Development bij ReGenesys

Vraag 1: Welk innoverend project verdient een eervolle vermelding?

Leukemieonderzoek: in driekwart van de gevallen waar de patiënt van acute myeloïde leukemie (AML) door chemotherapie genezen wordt verklaard, hervalt die persoon binnen de twee jaar.Om dat tegen te gaan, hebben professoren Zwi Berneman en Viggo Van Tendeloo van het UZA een doeltreffend en gepersonaliseerd vaccin tegen acute myeloïde leukemie ontwikkeld. Tijdens het proces worden specifieke afweercellen van de patiënt gemanipuleerd en via een onderhuidse injectie toegediend. Dit om de witte bloedcelen aan te zetten de overgebleven kankercellen van binnenuit aan te vallen.

In Vitro Maturatie (IVM) is een patiëntvriendelijk alternatief voor In Vitro Fertilisatie (IVF). IVF gaat al lang mee en is een efficiënte methode om zwanger te worden. Daar worden hormonen toegediend die de eierstokken stimuleren om rijpe eicellen te bekomen. Er zijn echter te vaak bijwerkingen.Vooral bij vrouwen met veel eicellen dreigt dan overstimulatie van de eierstokken. Dat willen we met IVM voorkomen. IVM is hoogtechnologisch: onrijpe eicellen worden rijp gemaakt in het lab. Zo hoeven er nauwelijks nog hormonen te worden toegediend.

Stamcelonderzoek is sowieso een erg jonge tak in de geneeskunde. Maar tot nog toe is er altijd gewerkt met gepersonaliseerde stamcellen. Daarbij worden de patiënt zijn eigen stamcellen gebruikt om ziekten te genezen. ReGenesys is echter het eerste bedrijf dat volledig allogeen werkt. Wij hebben celbanken aangelegd die voor alle patiënten bruikbaar zijn. Het gevaar dat het lichaam nieuwe, onbekende cellen zou afstoten, is onbestaande door de immunomodulerende eigenschappen van de cellen. De eerste fase van het onderzoek was succesvol.

Vraag 2: Zijn er al concrete resultaten?

In de eerste fase van de klinische studie werd de veiligheid en haalbaarheid van het vaccin getest en die resultaten waren over de hele lijn positief. Nu wordt de effectiviteit op het vlak van de immunologische en klinische resultaten onderzocht. Bij dat laatste werden reeds in de helft van de gevallen positieve resultaten behaald en bij alle patiënten trad een duidelijke immuunreactie op. Er is dan ook geen gevaar voor afstoting door het lichaam, want de eigen cellen worden gebruikt. Na de succesvolle eerste fase, is de tweede fase nu lopende.

Het UZ Brussel is één van de pioniers op het vlak van IVM. Sinds begin 2010 zijn 60 vrouwen behandeld en is er een slaagkans van 20 à 30 procent. Op 1 november 2010 is de eerste IVM-baby in Vlaanderen geboren. IVM is al bekend sinds 1991, maar stond de eerste tien jaar lang niet op punt. De techniek kreeg de laatste jaren internationaal veel meer interesse en er is enorm veel vooruitgang geboekt. Een IVM-behandeling heeft geen hormonale bijwerkingen,het risico op overstimulatie is onbestaande. Een goede opvolging blijft weliswaar noodzakelijk.

Om het nieuwe middel te testen wordt er steeds in drie fasen gewerkt: veiligheid, werking en dosis. In de eerste fase staat de veiligheid centraal en wordt onderzocht of er zich geen ongewenste neveneffecten voordoen. Is het product volledig veilig, dan volgt de tweede fase, waar de werking van het nieuwe middel wordt bekeken. Tot slot wordt er gezocht naar de juiste dosis in functie van de patiënt en ziekte. Bij een eerste trial werd de nieuwe methode toegepast op mensen met hartfalen en die resultaten waren bij elke patiënt positief.

Vraag 3: Wat zal de toekomst nog brengen?

De plannen zijn uiteraard een grotere patiëntenpopulatie te bereiken en we hopen zover te komen dat leukemiepatienten levenslang immuun blijven en dus niet hervallen. De commercialisering ervan is mogelijk, zoals blijkt uit een recent goedgekeurd vaccin in de VS. Farmaceutische bedrijven staan weliswaar niet te springen omdat de ‘return on investment’ nog niet zeker is. Doordat het proces heel arbeidsintensief is, ligt de kost zeer hoog. Toch zullen grote bedrijven, na een succesvolle fase drie, te overtuigen zijn om te investeren in het vaccin.

Omdat er met IVM minder kans op zwangerschap is dan bij IVF,heeft de techniek relatief weinig aandacht gekregen. Vruchtbaarheidsspecialisten waren lange tijd niet overtuigd. Nu zijn we de techniek aan het verbeteren,waardoor de kans op zwangerschap groter wordt. Bij IVM is er geen risico op overstimulatie en ligt de medicatiekost lager dan bij IVF. IVM zal IVF nooit vervangen, maar vormt zeker een goede aanvulling voor een belangrijk deel van koppels met vruchtbaarheidsproblemen.

Binnenkort wordt de toepassing ook onderzocht met betrekking tot herseninfarcten en chronische darmontstekingen. Als de testen in dezelfde positieve lijn blijven evolueren, kan er binnen 4 à 5 jaar aan de commercialisatie worden gedacht. ReGenesys is een klein bedrijf, maar werkt nauw samen met Pfizer en RTI (Florida). Momenteel loopt er ook een trial rond afstoting bij beenmergtransplantatie in het geval van leukemie. Investeerders zullen pas opduiken nadat ook fase twee met succes doorlopen is. Wat dat betreft, liggen we perfect op schema.

Meer leren over... Meer weten over... Beter leven met...

EPILEPSIE

ILLUSTRATIE

Surf naar onze nieuwe website

www.ucb-ioe.be Vraag GRATIS uw brochure, aanvalskalender of consultatieboekje aan.

THE UCB INSTITUTE O OF EPILEPSY

CONCEPTIE In Vitro Maturatie is hoogtechnologisch: onrijpe eicellen worden rijp gemaakt in het lab. Zo hoeven er nauwelijks nog hormonen te worden toegediend.

FEBRUARI 2011 · 11 TIP

5

NIEUWS

Life sciences als sleutelgebied van innovatie DEEL DEE DE EEL J JE E EXPERTISE MET ANDEREN

O
Vraag: Wat is de economische betekenis van life sciences? O
Antwoord: De steeds snellere ontwikkelingen in life sciences leiden tot een voortdurende stroom van toepassingen op gebied van onder meer gezondheid en geneeskunde. Dit komt de patiënt rechtstreeks ten goede.

“Om de groei van de life sciences in de regio te ondersteunen richtten wij in 2008 LifeTech Limburg op als een clusterorganisatie. We krijgen daarbij ondersteuning en invulling vanuit een ruim netwerk van partners. Door dit netwerk van kennisinstellingen, kapitaalverschaffers en intermediaire organisaties zijn we als het ware een ‘one stop shop’ voor de life sciences”, opent professor Piet Stinissen, decaan faculteit Geneeskunde UHasselt en voorzitter van LifeTech Limburg. “Life sciences omvat een breed domein aan toepassingen. Het gaat over het leven bij mens, dier, plant en micro-organismen. Hier leggen we de focus op biomedische life sciences, waarbij we vooral werken rond processen en innovatie die een toegevoegde waarde geven aan de gezondheidszorg in het algemeen en de patiënt in het bijzonder. In dat domein gebeurt veel onderzoek en zijn er veel nieuwe ontwikkelingen.” Extra aandacht gaat naar de biomedische life sciences, medische technologie en innovatie in de gezondheidszorg. “Bedrijven, ziekenhuizen en organisaties krijgen een helpende hand aangereikt om vraagstukken met betrekking tot financiering, infrastructuur, onderzoek, netwerking en promotie op te lossen. Daarnaast vormt de organisatie een stevige uitvalsbasis om projecten te initiëren en te begeleiden. Bedrijven en organisaties zijn te vaak bezig met het eigen project en hebben niet de tijd,mankracht of het netwerk om verder te kijken naar mogelijke synergie of uitbreiding. Netwerk- en platformorganisaties hebben doorgaans een ‘helikopteroverzicht’ waardoor projecten, partners, technologieën en methodologieën met elkaar verbonden kunnen worden.”

Concrete realisaties “Bij de lancering van het Life Sciences Actieplan voor de regio wer-

ZORGDOSSIER

FACTURATIE

CARE SOLUTIONS, SOFTWARE VOOR DE ZORG DOOR DE ZORG...

satie van de grootste euroregionale life sciences beurs, het aantrekken van meer dan 5,5 miljoen euro aan diverse subsidies, realisatie van Zorgidee - een platform over en voor innovatie in de zorgsector-, en Vividlinks, een online life sciences community ter versterking van de eurogionale arbeidsmarkt”

Onderzoek en klinische resultaten valoriseren “Bedrijven of organisaties krijgen hulp bij het doorlopen van een innovatietraject zoals markdifferentiatie, het verzelfstandigen van activiteiten of het verruimen van het marktaanbod. Vaak willen academische partners de resultaten van hun toegepast onderzoek valoriseren in een spin-off of willen klinische partners hun bevindingen en ervaringen met patiëntgericht onderzoek vertalen naar de markt. Clusterorganisaties kunnen vanuit hun netwerk en expertise een toegevoegde waarde bieden door onder meer doorverwijzing naar de juiste financieringskanalen of door het zoeken naar een geschikte onderzoekspartner.”

Versterken van ondernemingsdynamiek

PIET STINISSEN: “Life sciences omvat een breed domein aan toepassingen. Het FOTO: PRIVÉ gaat over leven bij mens, dier, plant en micro-organismen.”

den er vier actiepunten voorgelegd die momenteel volop in uitvoering zijn: realisatie van een kenniscluster, oprichting van een platformorganisatie, realisatie

van gespecialiseerde life sciences infrastructuur en oprichting van een regionaal kapitaalfonds bij partner LRM. Andere belangrijke realisaties zijn de mede organi-

PLATFORM VOOR INNOVATIE IN GEZONDHEIDSZORG O
Eind 2010 vond de eerste editie van Zorgidee plaats. De organisatie wil een platform zijn over en voor innovatieprojecten in de gezondheidszorg. O
Voorbeelden zijn onder meer robotica voor de revalidatie van MS patiënten, vernieuwende toediening van contraststoffen, preventieve oogscreening bij baby’s, enzovoort. O
Op het symposium werden de eerste twee Awards uitgereikt aan Novicept en Aporis. O
Met Novicept wordt een platform getest dat ervoor zorgt dat senioren via zeer eenvoudige

RIZIV-SIMULATIE

MEDICATIE

knoppen op een touchscreen allerlei toepassingen en diensten kunnen gebruiken. O
Aporis wil een start maken met het digitale tijdperk in de operatiezaal. Het bedrijf richt zich op de digitale vervaardiging van precisiehulpstukken zoals implantaten en 3-D beelden voor chirurgie in de mond-, kaak- en aangezichtsheelkunde. Aangezien deze hulpstukken digitaal op maat van de patiënt worden gemaakt, kan de ingreep worden vereenvoudigd, de operatietijd worden ingekort en verkrijgt men een beter chirurgisch resultaat.

KASSA

KWALITEITSMANAGEMENT

Software voor de zorg door de zorg, dat verschil merk je!

4"/570035#&&,-""/

t

%&63/&

*/'0!$"3&40-65*0/4#&
t 888$"3&40-65*0/4#&

“Innovatie in de gezondheidszorg begint met een goed zorgidee dat vervolgens in een succesvolle toepassing kan worden omgezet. Maar een nieuwe toepassing wordt uiteraard niet in één klap succesvol. Uitwisseling van ervaringen en kennis kan andere projecten vooruithelpen en zal ook de innovatie- en ondernemingsdynamiek verstevigen. Ter versterking van het economisch weefsel willen de deelnemende partners een extra inspanning doen voor de uitbouw van deze sector in de regio.”

Complementair met Flanders’Care “De doelstellingen en actielijnen van Flanders’ Care en LifeTech Limburg zijn zeer complementair. Er is een nauwe samenwerking tussen beide organisaties om dubbel werk te vermijden en een optimale afstemming te realiseren. Ik zie dan ook diverse mogelijkheden voor een versterking tussen beide organisaties.”

TOEPASSING

Touchscreen maakt leven comfortabeler “De statistieken van personenalarmeringssystemen in de thuiszorg tonen aan dat slechts een kwart van de binnenkomende oproepen te maken heeft met een noodgeval. Bij de overige 75 procent gaat het om psychosociale problemen”, opent Geert Houben, coördinator R&D van Hasselt University. “Novicept is een platform waarbij senioren via eenvoudige knoppen op een touchscreen allerlei toepassingen en diensten kunnen gebruiken. Enkele voorbeelden zijn videobellen met de kinderen, bloeddruk meten en doorsturen naar de verpleegster,foto’s bekijken van de kleinkinderen, medicijnenkalender raadplegen, het nieuws lezen. Op deze manier blijven ouderen heel eenvoudig in contact met familie,buren en zorgverleners”

Vergrijzing “Door de toenemende vergrijzing zullen mensen langer thuis moeten blijven wonen. Deels door een tekort aan bedden en personeel in rusthuizen, deels omdat ze zelf langer in hun eigen omgeving willen blijven wonen.Om dit mogelijk te maken wordt er de dag van vandaag erg gefocust op infrastructuuraanpassingen: bed op het gelijkvloers plaatsen, deuren breder maken, traplift installeren. Maar ook domoticatoepassingen worden meer en meer aangewend: personenalarm,valdetectie. Toch zien we dat er naast infrastructuuraanpassingen nog twee pijlers heel belangrijk zijn om ‘langer thuis wonen’ mogelijk te maken. Het betreft het tegengaan van de vereenzaming en het organiseren van comfortdiensten zoals poetsdiensten en maaltijdleveringen.”

Comfort Het platform is ook bruikbaar voor medioren (50+) of nog jonger. “Het zal dan voornamelijk ingezet worden voor comforttoepassingen als domotica,recepten opzoeken,muziek beluisteren. Naarmate men ouder wordt, kunnen er nieuwe toepassingen of diensten worden geactiveerd. Op die manier wordt het platform gepercipieerd als ‘comfort’ en niet als ‘zorg’.”

BERT VERBEKE

BERT VERBEKE

[email protected]

[email protected]

FEBRUARI 2011 · 13

12 · FEBRUARI 2011 TIP

NIEUWS

BIOTECHNOLOGISCHE SECTOR IN BELGIË MAAKT MEDISCHE DOORBRAKEN MOGELIJK

6

Jo Van der Veken Medisch directeur bij Amgen

INVE INVESTEER VE EST STEE EE ER IN IN BIOTECH

PIONIER

“Wetenschappelijke invalshoek is cruciaal’

“Innovatieve geneesmiddelen leveren nieuwe inzichten in de behandeling van ziekten” O
Vraag: Patiënten met ITP hebben te weinig bloedplaatjes. Zijn er nieuwe behandelingen? O
Antwoord: Ja, een nieuwe generatie medicijnen stimuleert het aanmaken van bloedplaatjes.


%.
!
"'+-/%*#
1*
-%)%-!
))0*!
$-+)+,!*%!
1-+!#!-
 %+,/$%.$!
-+)+3/+,!*% .$!
0-,0-
#!*+!) 
%!
!
* +!*%*#
$!!"/
'),/
)!/
!!*
1!-$++# !
"-'
1*
(+!  ,(/&!.
5
%.
*%!/
4+
#!'!* 
$!/
%.
!!*
$!!(
4!( 4)!
* +! *%*#
-!%!4!
%&"!-.
+1!-
!
,-! 1(!*/%!
4%&*
!-
*%!/
1!-)+! ! (%&'
#/
$!/
+)

/+/

)!*.!*
+,
!!*
#-+!,
1*
7
4!#/
+'/!-
**
*..!*.
1*
$!/

%*
!01!*

'*
+,
!('!
(!!" /%&
1++-'+)!*
4+2!(
%&
'%* !-!*
(.
1+(2..!*!*
5%!
/!
2!%*%#
(+! ,(/&!.
$!!"/
'-%&#/
#!)''!(%&'!-
(+! %* #!*
/
'0**!*
(02!
,(!' '!*
4%&*
%!
.,+*/*
+, 0%'!*
+"
*
!!*
'(!%*
/-0)
/
++'
1++-'+)/
4%&*
(+! %*#!*
/!-
$++#/!
1*
!
.(%&)1(%!4!*
4+ (.
%*
!
)+*
+"
/!-
$++#/!
1*
$!/
2%/
1*
$!/
++#
!/
%.
-0% (
+)
!-
* $/
*
/!
!./! !*
%!
/!
2!%*%#
(+! ,(/&!.
$!!"/
'*
%))!-.
++'
$+!2!(
4!( 4)
!!*
$!-.!*(+! %*#
'-%&#!*7
4!#/
+'/!-
**
*. .!*.
! %/%!
(.
+-/%.+*!
'*
$!(,!*
+)
!
(+! ,(/&!.
/!-0#
+,
,!%(
/!
-!*#!*
**!!-
!
+-/%.+*!
2+- /
"#!+02 
'*


!
4%!'/!
/!-0#'+)!*
5* *!!-
+-/%.+*!
*%!/
$!(,/
'0* *!*
2!
%*/-1!*!0.
%))0*+ #(+0(%*!.
/+! %!*!*
+'
$%!- )!!
'0**!*
2!
$!/
,-+!.
+* !-
+*/-+(!
'-%&#!*
$+!2!(
$!/
1'
++'
)-
!!*
/%& !(%&'
!""!/
$!!"/
!*
!- !
)+#!(%&'$!%
%.
$!/
1!-2%& !-!*
1*
!
)%(/
-
2+- !*
!
(+! ,(/&!.
%) )!-.
"#!-+'!*7
4!#/
+'/!-
**
*..!*.
%* .
* !-$("
&-
%.
!-
!!*
*%!02!
/!#+-%!
#!*!!.)% !(!*
!
/-+)+,+% !/%*!
-!!,/+-
#+*%./!*
%!
$!/
!!*)!-#
./%)0(!-!*
+)
)!!-
(+! ,(/&!.
*
/!
)'!*
5
2!-
1++-(
#!4%!*
(.
!!*
,-+ (!!)
1*
(+! ,(/&!."-'
*%!02!
%*4%$/!*
)'/!*
!$ /!-
0% !(%&'
/
++'
!
*)'
1*
(+! ,(/&!.
*%!/
1*4!(" .,-!'!*
2.
!
*%!02!
)! % %&*!*
.,!(!*
-+,
%*7
( 0.
+'/!-
**
*..!*.
Dr. Ann Janssens Hematologe van UZ Leuven

Prof. dr. Alain Gadisseur Hematoloog van UZ Antwerpen

BOTVERLIES AFREMMEN O
Recent heeft denosumab, een innoverend geneesmiddel uit de ontwikkelingslijn van Amgen, een Europese goedkeuring ontvangen om postmenopauzale osteoporose en botverlies bij bepaalde kankerbehandelingen tegen te gaan. “Meer dan 40 procent van de vrouwen kan door osteoporose na de menopauze een breuk oplopen. Dat risico is er levenslang, en het geneesmiddel biedt een vernieuwde aanpak van dit probleem”, zegt Jo Van der Veken van Amgen. De ontwikkeling ervan vergde zowat vijftien jaar onderzoek. Er werd onder meer nagegaan hoe bot wordt gevormd en afgebroken.

Zo kon men gericht zoeken naar producten om botafbraak te remmen door in te werken op specifieke doelwitten. “We slaagden erin een gerichte therapie te ontwikkelen door het mechanisme dat aan de basis ligt van het probleem op te helderen. Het onderzoek gaat uiteraard nog voort. Ondertussen is ook aangetoond dat denosumab ook impact heeft op botmetastasen. In het verdere klinisch onderzoek wordt onder meer nagegaan of we botmetastases kunnen behandelen en voorkomen. Momenteel zijn er hoopgevende resultaten, we zijn dus op de goede weg”, zegt Jo Van der Veken.

Beperking infectierisico +'
%*
$!/
+)!%*
1*
$!)+ /$!-,%!
'+)!*
!-
*+#
1++-/ 0 -!*
%**+1/%!.
%&
!/
#!*!!.)% !(
!0(./8
%.
!!*
+,)!-'!(%&'!
1++-0%/#*#
%*
1!-#!(%&'%*#
)!/
$!/
#!*!!.)%  !(
!0,+#!*8
1*
!4!(" !
6- )
)#!*
)#!*
$!!"/
1!!(
!. '0* %#$!%
+,#!+02
%*
%1!- .!
!$* !(%*#!*
2- ++-
$!/
$!/
!./!
/-#!/
'*
'%!4!*
+)
%*
!!*
4%!'/!,-+!.
%*
/!
#-%&,!*
!*
!
)!/$+ !
'*
'%!4!*
)!/
!
#-++/./!
'*.
+,
.0!.
-+,


-+"!..+-
(%*
 %..!0-
%.
$! )/+(++#
%*
$!/
*%1!-.%/%-
%! '!*$0%.
1*
*/2!-,!*
5%/
%.
!(*#-%&'
%*
!
!$* !(%*#
1*
'2 - %#!
4%!'/!*
+) /
2!
-
#!-0%'
)'!*
1*
$!)+ /$!-,%!
%!
.,%&/%#
#!*+!#
*%!/
!*'!(
!
'*'!-!((!*
*1(/
!*
1!-*%!/%#/
)-
++'
5#+! !7
+"
5+*.$0( %#!7
!((!*
;-!!'/
2-+* !-
!
!!*)!-#!((!*
%!
!
2%//!
(+! !((!*
*)'!*
)
%/
/!
1!-)%& !*
'*
)!*
#! -0%'
)'!*
1*
4+#!$!/!*
)3 !(+% !
#-+!%"/+-!*
+)
!
* )'
1*
2%//!
(+! !((!*
/!
./% )0(!-!*
'
#/
!
,/%9*/
*+#
2!(
++-
!!*
,!-%+ !
)!/
!!*
(#
*/(
2%//!
(+! !((!*
)-
%.
%!
,!-%+ !
'+-/!-
!*
%.
$!/
$!- ./!(
.*!((!-
*
4+* !-
)3!(+% !
#-+!%"/+-!*
!/
%*"!/%!-%.% +
2+- /
+,
!4!
)*%!-
!,!-'/
%/
0%/
4%$
%*
)%* !-
$+.,%/( +,*)!.
)%* !-
+,*)!.
+,
%* /!*.%!1!
4+-#!*
2!#!*.
.!,/%.$!
.$+'
!*
)%* !-
./!-"#!1((!*7
4!#/
,-+"!..+-
(%*
 %..!0-
++- /
$!)+/$!-,%!
)%* !-
0%/#!./!(
)+!/
2+- !*
2!#!*.
!!*
/!
(#
*/(
2%//!
(+! !( (!*
+"
%*"!/%!.
'*
4!
+,
/%&
2+- !*
#!#!1!*
%/./!(
)'/
!-#! (%&'!
!$* !(%*#!*
1'
)%* !-
!:%9*/

5!
%**+1/%!
1*
!0(./8
%.
/
!
)! %/%!
*%!/
#! (%&'.
)!!-
*+ %#
%.
)-
/%!*
/+/
1!!-/%!*
#!*
/%!"
(%&"/
*
!!*
!!*)(%#!
/+! %!*%*#
!/
%.
#! -0%'.1-%!* !(%&'!-
!
!(./%*#
1++-
!
,/%9*/
%.
(#!-
!*
++-
!
!!*)(%#!
/+! %!*%*#
%.
$!/
)%* !-
"+0/#!1+!(%#7
!.(0%/
,-+"
-
(%*
 %..!0- HILDE PAUWELS [email protected]

NIERDIALYSE. Bij ernstig chronisch nierlijden is chronische dialyse de meest freFOTO: SHUTTERSTOCK.COM quente oplossing, naast transplantatie.

Onderzoek naar draagbare dialysetoestellen Toestellen voor nierdialyse worden eenvoudiger, zonder aan veiligheid in te boeten. Ook op het terrein van stamceltherapie en transplantatie zijn nog nieuwe ontwikkelingen mogelijk.

INNOVATIE Ook in het domein van chemotherapie komen er nog voordurend innovaties bij. FOTO: SHUTTERSTOCK.COM

3(2"'
#$
#( +82$
$$-
'$+$
# &
#41$-
$3
5..1#$$+
(2
# 3
#$9$
,$-2$-
9("'
-($3
,$$1
,.$3$-
5$1/+ 32$-
$-
#$9$
3$"'-.+.&($
9.4
./
$$-
!$ 3$1$
, -($1
#$
6$1*(-&
5 -
#$
$( &$-
&$9.-#$
-($1
*4--$-
5$15 - &$-
$3
+$5$-2".,%.13
& 3
./
#($
, -($1
#42
#4(#$+()*
5..14(3
$9$
:()
$1-23(&
"'1.-(2"'
-($1+()#$-
(--.5 3($
(2
9$$1
!$+.%3$5.+<
+#42
(2
"'1.-(2"'$
#( +82$
#$
,$$23
%1$ /1.%$22.1
,$(1$
04$-3$
./+.22(-&
- 23
-($131 -2 /+ -3 3($
,6(++$
5 -
#$
5$1&1() Stamceltherapie 9(-&
9()-
$1
23$$#2
,$$1
.4#$1$
en tolerantie ,$-2$-
#($
$$-
#( +82$
-.#(&
'$! :$
5$16 "'3$-
..*
'$$+
5$$+
5 -
!$-
 3
!$3$*$-3
# 3
#$9$
/ 3(>- 1$&$-$1 3($5$
&$-$$2*4-#$
$-
3$-
,$$23 +
#1($
*$$1
/$1
6$$*
- 1
"443
.%
"'1.-(2"'
!$2"' #(&#
.1 $$-
#( +82$"$-314,
,.$3$-
.6$+
& -
(-
#(3
&$5 +
$$-
-($1
* -
(-
,$#(2"'
2."( +
+2
/28"'.+.&(2"'
5$+$
&$5 ++$-
9("'9$+%
'$123$++$-
$-
!$3$*$-3
#(3
$$-
&1.3$
!$+ 23(-&
!()
#(3
'$123$+
2/$$+3
23 ,"$+3'$1  $,(##$+#
#4413
$$-
#( +82$
5($1
/($
$$-
&1.3$
1.+
/
#(3
#.,$(-
(2
441
$
+ 323$
) 1$-
(2
$1
$$-
3$- $1
-.&
5$$+
5..14(3& -&
,.&$+()*
#$-2
.,
3'4(2
.%6$+
(-
1423'4(9$-
.*
!()
-($131 -2/+ -3 3($
9()-
$1
#( +82$
(-
3$
1("'3$-
 23
$$-
&.$ !$+.%3$5.++$
.-36(**$+(-&$-
.,2
#$
!$&$+$(#(-&
#..1
$$-
&$31 (-#$
6.1#3
$$-
-($46
.1& -
%&$23. '$+/$1
5$1&3
#(3
$5$-$$-2
$$-5.4 3$-
,
#$9$
%23.3(-&
.%
1$)$"3($
#(&$
$-
9$$1
5$(+(&$
#( +82$3.$23$+ 3$&$-
3$
& -
*1()&$-
/ 3(>-3$-
+$ +$-
.*
(2
$1
#$
,.&$+()*'$(#
# 3
5$-2+ -&$
,$#(" 3($
$3
& 3
.,
/ 3(>-3$-
2
- "'32
- 1
'$3
9($*$- 51()
96 1$
-3(1$)$"3($
&$-$$2,(# '4(2#( +82$"$-314,
*.,$-
6 1
#$+$-
#($
2.,2
96 1$
-$5$-$A$" #$
#( +82$2$22($
.-#$1
3.$9("'3
$$-
3$-
'$!!$-
1
!()
2.,,(&$
/  3 +
41$-
#4413
3$16()+
#$
/ 3(>-3
3(>-3$-
#($
&$6(+#
.%
.-&$6(+#
#$
2+ /3<
9$&3
/1.%$22.1
,$(1$
5 -
,$#(" 3($
23.//$-
6.1#3
3.+$1 - '$3

(-
$-3
.$
31 &$1
#$
#(  3($
3$&$-.5$1
'$3
51$$,#$
.5$1&$ +82$
* -
5$1+./$-
'.$
!$3$1
#$
!$ /+ -3$
.1& -
5 23&$23$+#
6 1!()
' -#$+(-&
6.1#3
5$1#1 &$-
:1
9()-
&$$-
%23.3(-&
./31$$#3
$+ -&1()*
..*
3.$/ 22(-&$-
(-
.-36(**$+(-&
(2
#42
# 3
#$
,$"' -(2,$-
5 -
3. 6 1!()
$$-
/ 3(>-3
$$-
9$+%#1 &$- +$1 -3($
5$1#$1
6.1#$-
.-#$19."'3
#$
*4-23-($1
'$$%3
 -
* -
3'$.1$ .,
(-
#$
3.$*.,23
#$
-3(1$)$" 3($
3'$1 /($
3$
*4--$-
@.46$-
Prof. dr. Norbert .%6$+
5.++$#(&
23./
3$
9$33$-
$-
Lameire #..1!1 *
5 -
#$9$
1$2$ 1"'
5$1 Nefroloog van 6 "'3
(*
3."'
!(--$-
$$-
3$1,()-
UZ Gent 5 -
5()%
3.3
3($-
) 1<

Al meer dan drie decennia is Amgen pionier op het gebied van biotechnologie. Het bedrijf ontdekt, ontwikkelt en produceert innovatieve geneesmiddelen voor de behandeling van ernstige ziekten. Hun wetenschappers onderzoeken de biologie achter ziekteprocessen om specifieke aanknopingspunten, ofwel targets, te definiëren voor het behandelen van ziekten. $3
!$#1()%
6$1#
./&$1("'3
(-

$3
6 2
3.$-
'$$+
5$1-($46$-#
$-
(2
# 3
-4
-.&
23$$#2
1($
) 1
-
#$
23 13
5 -
,&$-
6$1#
'$3
$$123$
/1.#4"3
.-3#$*3
-+
$18 31./.>3(-$
!$#.$+#
.,
#$
- , *
5 -
1.#$
!+.$#"$++$-
3$
23( ,4+$1$-
(3
6 2
$$-
!$+ -&1()*$
23 /
5..16 132
5..1
/ 3(>-3$-
,$3
!+.$# 1,.$#$
!()5..1!$$+#
!()
-($1(-24?"(>-3($
.3
# -
6  1$-
/ 3(>-3$-
(,,$12
5.++$#(&
./
!+.$#31 -2%42($2
-&$6$9$-


$3
#(3
&$-$$2,(##$+
* -
'$3
+( "' ,
9$+%
6$$1
1.#$
!+.$#"$++$-
-, *$-<
9$&3
.
 -
#$1
$*$-
,$#(2"'
#(1$"3$41
!()
,&$-


Vernieuwingen ..1
#$
) 1$-
'$$-
6$1#$-
5$1 2"'(++$-#$
3'$1 /$43(2"'$
5$1 -($46(-&$-
&$!1 "'3
- ,$+()*
/$&;+&1 23(,
$4+ 23 =
# 3
#$
-, *
5 -
6(33$
!+.$#"$++$-
23(,4+$$13
1.,(/+.23(,
 + 3$=
5..1

#$
/1.#4"3($
5 -
!+.$#/+ 3 )$2
$-
/ -(34,4, !
$"3(!(7=
5..1
#$
!$' -#$+(-&
5 -
".+.-
* -*$1
: $$1
1$"$-3
+$&&$-
6$
.-2
..*
3.$
./
!.3 -#.$-(-&$-
9. +2
.23$./.1.2$
$-
.-323$*(-&2 9($*3$2
$1("'3
./
#$
3.$*.,23
*()*$-
6$
- 1
$$-
/(/$+(-$
,$3
,$$1
# -

,.+$"4+$-
(-
.-3 6(**$+(-&
$
2$"3.1
5 -
!(.3$"' -.+.&($
$5.+4$$13
2-$+
$
6(++$-
(--.5$1$-#
!+()5$-
$-
&$-$$2,(# #$+$-
.-36(**$+$-
#($
$$-
3.$&$ 5.$&#$
6 1#$
'$!!$-
$+ -& 1()*
(2
# 3
6$
#$
6$3$-2"' //$ +()*$
(-5 +2'.$*
!+()5$-
"$-31 +
23$++$-
,&$-
'$$%3
5$$+
#$2*4- #(&'$(#
./&$!.46#
(-
#(5$12$
!$ ' -#$+(-&$-
6 1#..1
6()
'$3
!$23$
3 1&$3
*4--$-
*($9$-
.,
(-
$$-
9($*3$/1."$2
(-
3$
&1()/$-
$-
#$
,$3'.#$
*4--$-
*($9$-
,$3
#$
&1..323$
* -2
./
24""$2
# 1./
-#$19.$*26$1*
+(&3
-
#$
! 2(2
5 -
6 3
6$
#.$-
$-
# 1(-
(-5$2 3$1$-
6$
,$$1
# -

/1."$-3
5 -
.-9$
(-*.,23$-<
9$&3
.
 -
#$1
$*$-
HILDE PAUWELS

HILDE PAUWELS [email protected]

[email protected]

14 · FEBRUARI 2011

INSPIRATIE

“Tegenwoordig kan de ziekte van Gaucher goed behandeld worden” O
Vraag: Bestaat er een doeltreffende therapie voor de zeldzame, genetische ziekte van Gaucher? O
Antwoord: “Er bestaan tegenwoordig twee soorten behandelingen waardoor de ziekte wordt afgeremd en de levenskwaliteit van de patiënt sterk verbetert,” vertelt prof. dr. Linda De Meirleir, kinderneurologe metabole ziekten in het UZ Brussel.

O
Wat is de ziekte van Gaucher precies? Prof.De Meirleir: “De ziekte van Gaucher is een lysosomale stapelingsziekte. Dit betekent dat het lichaam een bepaald enzym (glucocerebrosidase) onvoldoende aanmaakt, waardoor zich afvalstoffen opstapelen. Het is een erfelijke aandoening: als beide ouders drager zijn van een gendefect voor dat enzyme, hebben zij 1 kans op 4 om de ziekte aan hun kinderen door te geven.”

O
Op welke leeftijd uit de ziekte zich? “Dat is zeer varibel en hangt van het type ziekte af. Er zijn namelijk drie vormen: O
De niet-neuronopatische vorm type-1 (94%) komt het meeste voor en kan zich op elke leeftijd uiten, maar meestal valt de diagnose voor de leeftijd van 12 jaar. O
De ernstige neuronopatische vorm type-2 (slechts 1%) komt voor bij zuigelingen onder de 1 jaar. Voor Prof. dr. Linda De Meirleir Kinderneurologe metabole ziekten in het UZ Brussel

“Eindelijk kan ons zoontje een normaal leven leiden” Thomas (12) was één jaar toen bij hem de uiterst zeldzame ziekte van Gaucher werd vastgesteld. “Maar dankzij de enzymvervangtherapie ondervindt Thomas weinig hinder van zijn ziekte”, zegt zijn papa.

INFUUS. Sinds 1997 worden patiënten in ons land behandeld met Enzymvervangtherapie (ERT), die bestaat uit 2-wekelijkse inFOTO: SHUTTERSTOCK.COM fusies met het ontbrekende enzym.

deze vorm is er nog geen behandeling en de patiëntjes sterven meestal voor hun 2de levensjaar. O
Type-3 (5%) : vaak gaat het hier om patiënten die eerst een beeld van een type-1 hadden, maar waarbij de ziekte op latere leeftijd evolueert en dan ook neurologische symptomen geeft.” O
Welke symptomen heeft de ziekte van Gaucher? “De ziekte tast vooral de lever,de milt, het beenmerg en de beenderen aan.

Patiëntjes kunnen hierdoor last krijgen van een dikke buik,bloedarmoede, gewrichtsklachten, vermoeidheid,groeistoornissen,en botpijnen. Een snelle behandeling is van zeer groot belang om botafwijkingen of andere letsels te voorkomen.” O
Is er een behandeling mogelijk? “Ja, sinds 1997 worden patiënten in ons land behandeld met Enzymvervangtherapie (Enzyme Replacement Therapy of ERT): deze bestaat

EEN UITERST ZELDZAME ZIEKTE O
De ziekte van Gaucher is een weinig voorkomende ziekte. In ons land zijn tot nu toe slechts 40 gevallen van Gaucher gediagnosticeerd. O
De ziekte van Gaucher komt aanzienlijk meer voor bij de Joodse bevolkingsgroep.

O
Slechts in zeer weinig gevallen (1%) kent de ziekte een dodelijke afloop. De ernstige neuronopatische vorm komt voor bij zuigelingen. Hiervoor bestaat nog geen therapie en de patiëntjes overlijden meestal voor de leeftijd van twee jaar.

uit 2-wekelijkse infusies met het ontbrekende enzym, om ervoor te zorgen dat de stofwisseling terug normaal kan verlopen.Verder is er ook een Substraatreductietherapie (SRT) die oraal wordt toegediend en tot doel heeft de opstapeling van afvalstoffen af te remmen. Deze wordt gebruikt bij milde vormen van de ziekte van Gaucher. Dit zijn tot nu toe de twee enige behandelingsmethoden voor de ziekte van Gaucher, maar zij geven bijzonder goede resultaten. Vaak verdwijnen de klachten grotendeels en kan de patiënt opnieuw een vrij normaal leven leiden. En hoe sneller een behandeling wordt opgestart, hoe beter de resultaten. De nieuwste ontwikkeling is een andere substraatreductietherapie,die nog in de studiefase zit,maar veelbelovend is voor de toekomst.”

“Onze baby huilde veel en had weinig energie. We gingen met hem naar verscheidene dokters. Maar pas toen hij één jaar was, stelde men in het UZ Brussel de diagnose: ziekte van Caucher. Het is natuurlijk schrikken als je verneemt dat je kind een chronische ziekte heeft. Maar gelukkig bleek er een behandeling te bestaan. Thomas had toen al een vergrote milt maar na enkele maanden enzymvervangtherapie (ERT) was de situatie helemaal genormaliseerd.”

Een heel gewone jongen “Dankzij de behandeling ondervindt Thomas weinig hinder van zijn ziekte”, zegt zijn papa. “Je ziet ook niet aan hem dat hij ziek is. Tien jaar lang moesten wij wel om de twee weken met hem naar het ziekenhuis voor zijn infuus.Nu gebeurt dat via een thuisverpleegster.Wij hadden geluk dat de diagnose zo vlug is gesteld, zodat ons zoontje meteen de juiste behandeling kreeg. Thomas is soms wat sneller moe, maar verder is hij een heel gewone jongen die alles doet wat andere kinderen van zijn leeftijd doen.” OM PRIVACYREDENEN GAVEN WE HET PATIËNTJE EEN FICTIEVE NAAM.

CAROLINE STEVENS

CAROLINE STEVENS

[email protected]

[email protected]

GENZ/02-2011/PGH-545

Pionier in biotechnologie Een antwoord op maat Passie voor innovatie

Contacteer ons! Als u vragen of opmerkingen heeft in verband met onze speciale edities, contacteer ons dan op: [email protected]

Voor meer informatie www.medipedia.be/lysosomale-ziekten

FEBRUARI 2011 · 15

INZICHT “Men gaat er al te vaak van uit dat pijn bij het ouder worden hoort, terwijl nieuwe inzichten hebben aangetoond dat pijnbehandeling een positieve invloed heeft op de levenskwaliteit van de patiënt”, vertelt dokter Bart Morlion, van het pijncentrum van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven.

5 5 TIPS VOOR EEN GEZONDE LEVENSSTIJL

Steeds meer oudere mensen met pijnklachten

e levensverwachting neemt nog steeds toe. Maar dit gaat niet altijd hand in hand met een stijgende kwaliteit van het leven. In het pijncentrum worden patiënten met complexe pijnproblemen behandeld. We kunnen stellen dat er steeds meer aandacht gaat naar pijn bij oudere mensen, wat vroeger niet altijd het geval was. Er zijn echter verschillende redenen die de kwaliteit van het leven kunnen uithollen. Oudere mensen worden meer met medische problemen geconfronteerd. Het herstel gaat bovendien vaak langzaam en dat kan met pijn gepaard gaan.Hoogbejaarden ondergaan ook steeds zwaardere chirurgische ingrepen, met het risico dat daar chronische pijnklachten uit voortvloeien. Neem bijvoorbeeld artrose. Dat veroorzaakt pijn aan de gewrichten, en het kan daardoor nodig zijn om de heup, schouder of knie te opereren.

D Cijfers

De grootste groep pijnklachten houdt verband met muscoloskeletale oorzaken, dus met het spier-,, pees- en botstelsel.. Van de globale Bel-gische bevolking g nt kampt 23 procent

met chronische pijn. Onderzoek toont tevens aan dat deze cijfers bij patiënten die in rusthuizen of verzorgingsinstellingen verblijven, kunnen oplopen van 50 tot zelfs 80 procent.

Pijnbestrijding Meestal is medicatie aangewezen. Klassieke pijnstillers kunnen soms al baat bieden. Zenuwpijnen daarentegen zijn hardnekkiger, hier is medicatie nodig die op het zenuwstelsel ingrijpt. Het nadeel is dat er nevenwerkingen kunnen zijn, waardoor het risico op bijvoorbeeld vallen groter wordt. Toch is het belang van deze medicatie cruciaal. “Er zijn wat misvattingen omtrent pijn. Vroeger gingen mensen er al te vaak van uit dat pijn bij het ouder worden hoort en normaal is. Hierdoor gaan ze niet op zoek naar oplossingen. Ook de omgeving denkt vaak op die manier. Voorts is er de misvatting dat oudere mensen minder goed pijn voee daarom geen len en m me di medicatie nodig hebben. Maar er is al geregeld aangetoond dat dit eeigenlijk niet zo is. Som Sommige pijnklachten worden miskend. Het gebeurt dat patient in een rusthuis enten ee een kalmerend midde krijgen, terwijl del he het eigenlijk om ee pijnklacht gaat. een B Bij mensen met p daalt de kwalipijn tteit van het leven.

ZO GEZEGD

“In rusthuizen of verzorgingsinstellingen kampt 50 tot 80 procent van de bewoners met chronische pijn”

Boek

Dr. Bart Morlion Pijncentrum van de Universitaire Ziekenhuizen in Leuven

Kwaliteitsvolle pijnbestrijding door baanbrekende therapieën


%1""'
#(&&"
*
#"&
#$
'
#"'"(
)%'%"
)"
#",
+$%'&
#!

""#)')
$%#('"
'
#"'* "
)##%
$'0"'"

!$"
!'
!'
'#'
%"&'
$"
*%#"%
%'%#&

%($"
"
"%$"
#
%"
*
"'
 "

"
("
,#"
!%
)%'%"
*
##

)"&* ''
)"
%#"&
$"$'0"'"
*% *
&'
#$

)"

)# "
!"
%)%'
"
* 
!'

$"
"*,
&
 )

$%&##"
"
*&'
%#!
&''

$'0"'
"'%
"
#",
2 #
.'
$&&#"
"&'
$"/
&
#"&
!#''#-
"
"
 
##%
 

!*%%& '

%
"*,
"
 0
,"
*
 &
#"" 
! %
'%#'&
#!
"
'##"")"
%#
'
&$ "
"
$"!"!"'

 #$"

%
*%"
!%
&'

"(*
$%#('"
 "%
#$

 &
!%'

%"
'#'
'
&(&

##%
!%
"#%!'
#)%
%1""'
,#

***%1""' 


Aanhoudende pijn kan tot angststoornissen en depressie leiden. Het is dus belangrijk om er toch bij stil te staan.Er is ook het cognitieve vermogen. Bij oudere mensen krijg je immers ook te maken met vormen van dementie. Dan is communicatie vaak moeilijk en kun je niet gemakkelijk inschatten of de patient pijn lijdt en in welke mate. Onderzoek toont aan dat zelfs mensen met een vergevorderde graad van Alzheimer ook pijn kunnen voelen. Voor de buitenwereld leiden ze een echter een schijnbaar vegetatief bestaan. Er wordt daarom verondersteld dat ze geen pijn kennen, maar dat is fout. Schenk dus zeker aandacht aan niet-verbale signalen, zoals geagiteerd of teruggetrokken gedrag,wenen of jammeren. Bart Morlion is hoofdredacteur van het boek ‘Pijn en ouderen, Een praktische gids’, uitgegeven bij Lannoo. De levensverwachting van de bevolking stijgt, het aantal 65-plussers neemt toe. Hiervoor zorgen onder meer de moderne geneeskunde, maar vaak kampen oudere mensen met chronische pijn en soms is de angst hiervoor groter dan voor het sterven. Het is dus nodig om meer aandacht aan pijnbehandeling te besteden. In het boek komen talrijke experts vanuit verschillende disciplines aan het woord. Ze baseren zich op de hoogst mogelijke graad van evidence-based medicine, op aanbevelingen in literatuur en op ervaringen.

Pijn is een emotionele en subjectieve ervaring. Meetinstrumenten laten toe de beleving van pijn in te schatten, zodat je ook de intensiteit ervan kunt beoordelen. Dit wordt uitgedrukt met een cijfer op een schaal van 0 tot 10. Hoe hoger het cijfer, hoe meer pijn. Zo kan men ook beoordelen of de pijnbehandeling efficiënt is.Wanneer het cijfer bijvoorbeeld daalt van 8 naar 3, zal de patiënt meestal tevreden zijn.

1

Voldoende bewegen is belangrijk. Wat ook de oorzaak van de pijn is,er komt heel snel een reactie van de omliggende spieren. Het is dan ook cruciaal die zo goed mogelijk te bewegen. Zo vermijdt men dat het pijnsyndroom groter wordt omdat de spieren niet meer op de juiste manier worden gebruikt.

2

De beweging moet aangepast zijn, het heeft geen zin om iets te forceren. Wel kun je de algemene conditie stelselmatig verbeteren op basis van een aangepast oefenschema.

3

Er gebeurt onderzoek naar de impact van voeding, maar vooralsnog ontbreekt een voldoende wetenschappelijke onderbouw.

4

Ook relaxatietechnieken kunnen zinvol zijn om het aanvoelen van pijn te verzachten.

5

INSPIRATIE

PIJN DIE LANGER AANHOUDT De algemeen gebruikelijke definitie van chronische pijn is pijn die langer aanhoudt dan 3 tot 6 maanden. Enkele veel voorkomende voorbeelden zijn: chronische rugpijn, chronische hoofdpijn, fantoompijn, oncologische pijn (kankerpijn) en reflexdystrofie.

16 · FEBRUARI 2011 TIP

7

INSPIRATIE

Het leven van een jonge Parkinsonpatiënt FOC FOCUS CUS OP P HE HE HET POSITIEVE

O
De niet-chirurgische behandeling van de ziekte van Parkinson kende de jongste jaren enorme ontwikkelingen. Zo is de medicatie voor Parkinson sterk geëvolueerd, al is de ziekte nog altijd niet te genezen.

Dokter Paul Bourgeois Neuroloog in AZ Groeninge te Kortrijk

Behandelingen voor Parkinson Hoewel er nog geen enkel medicament is dat de ziekte van Parkinson geneest of de evolutie ervan bewijsbaar vertraagt, waren er de voorbije jaren toch al verschillende innovaties in de behandeling. Die hebben tot voornaamste doel de symptomen te verlichten. Dokter Paul Bourgeois, neuroloog in het AZ Groeninge te Kortrijk, geeft een overzicht.

GETUIGENIS

In België zijn er 30.000 mensen met Parkinson. Zo’n 2 tot 3.000 van hen zijn jonger dan 45 jaar bij het vaststellen van de aandoening. Geert Rosseel is één van hen. Acht jaar geleden kreeg hij de diagnose van Parkinson. “Het eerste wat ik zelf merkte was licht beven van de linkerhand, en dat kleine fijne werkjes moeilijker verliepen. De dokter die ik toen raadpleegde dacht niet aan Parkinson. Na verloop van tijd kreeg ik vrij veel last van knipperende ogen, en ging ik naar een neuroloog (een dokter die gespecialiseerd is in het zenuwstelsel). Uiteindelijk bevestigde een DAT-scan zijn vermoeden. Voor mij was dat een soort opluchting, omdat ik eindelijk vrij zeker wist wat ik had, en vooral zeker was van wat ik niet had. ”

Complex

Bij Geert zag men tot voor kort tremor of beven, traagheid bij het uitvoeren van bewegingen, en bewegingsarmoede. Hij vertoonde ook weinig gelaatsuitdrukking, kon soms niet zeggen wat hij wou en had een zwakker stemvolume. Medicatie heeft de symptomen vrij goed verholpen, maar stilaan moest de medicatiedosis worden verhoogd en werd de combinatie van soorten complexer. “Ik nam tot zestien pillen per dag,verspreid over zowel dag als nacht. Die hadden heel wat bijwerkingen, en geregeld was ik over- of ondergedoseerd. Wanneer je begint te voelen dat je medicatie nodig hebt en een pil slikt, geeft die pas effect na minstens een half uur.”

Continue aanvoer

Sinds kort draagt Geert een pompje, die rechtstreeks de dopamine in zijn twaalfvingerige darm (het eerste deel van de dunne darm) aanvoert via een fijne sonde doorheen de buikwand. Het belangrijkste voordeel, zegt hij, is de herwonnen zelfstandigheid. “Met mijn pompje kan ik min of meer opnieuw doen en laten wat ik wil. Voor mijn pompje was ik regelmatig ofwel ’s avonds, ofwel ’s morgens niet eens in staat mezelf te behelpen, en moest ik ook vaak pijnlijk verkrampt wachten tot de pillen hun effect hadden. Het pompje zorgt nu voor een continue aanvoer van medicatie, zodat ik ook niet meer de schommelingen van vroeger heb.”

ELKE DAG POSITIEF BELEVEN Geert Rosseel wil door Parkinson niet in sociaal isolement geraken. FOTO: PRIVÉ

Omdat niet iedereen even goed geholpen is met dit systeem wordt er eerst een proefweek ingelast. Via een neussonde wordt het medicijn met het pompje toegediend om te kijken of de patient het goed verdraagt, en het voldoende effect heeft. “Ik merkte vrij snel verbetering, alsof ik vier à vijf jaar terug in de tijd ging. Ik verwacht zelfs binnenkort terug een paar halve dagen te kunnen gaan werken, na al enkele maanden volledig thuis te zijn. Als je 45 bent en thuis in de zetel zit, terwijl je vrienden en familie werken en een druk leven hebben, dan geraak je snel in een sociaal isolement, en dat wil ik vermijden. Omdat ik ook weet dat de ziekte blijft achteruit gaan, probeer ik elke dag als positief te beleven, en vertrouw ik ook de toekomst.”

Geen dopamine Genezen kan Geert momenteel nog niet, maar het heeft geen zin daarover te klagen, vindt hij. “Toch is het voor vele patiënten moeilijk, maar dat komt voort door de oorzaak van de ziekte zelf. Bij de ziekte van Parkinson is er een tekort aan dopamine doordat de celkernen in je hersenen die deze stof aanmaken, afsterven.

Dat tekort leidt niet alleen tot de bekende symptomen als beven, maar beïnvloedt ook het gevoel van welbevinden, zodat heel wat patiënten gauw depressief worden. Voor mij was het altijd belangrijk veel inzicht te krijgen in de ziekte. Als ik me niet goed voel, weet ik dat het daarmee te maken kan hebben.” Geert Rosseel is contactpersoon voor West-Vlaanderen van een jongerengroep binnen de Vlaamse Parkinson Liga.

Informatie over de aandoening en de Vlaamse Parkinson Liga op: www.parkinsonliga.be www.jopark.eu

!

Aan de laatste website is er naast de chat- en blogmogelijkheid ook een internetradio verbonden: Radio Parkies.

BARBARA VANDENBUSSCHE [email protected]

TIPS VOOR DE OMGEVING VAN EEN PATIËNT O
Voor zorgdragers is het belangrijk om zich te informeren over wat de ziekte is. Vooral de niet-motorische symptomen maken van je partner soms een heel ander persoon. O
Je moet beseffen dat je partner op een verhoogd tempo ouder wordt. Waren er reizen of andere doelen gepland, dan doe je die best zo snel mogelijk. Hoe traag ook, de ziekte van Parkinson gaat elke dag achteruit. O
Hoewel een patiënt vaak minder geneigd is te bewegen, is beweging essentieel om stijve gewrichten en heupen tegen te gaan. O
Let op de stiptheid van in-

name van medicatie, liefst voor het eten, maar bouw ook soepelheid in bij bijzondere gebeurtenissen. O
Eén op de drie Parkinsonpatiënten ontwikkelt geassocieerde dementie. Je moet hier alert voor zijn, net als voor andere aandoeningen. Niet alles is immers automatisch een gevolg van Parkinson. O
Tot slot zijn er veel hulpmiddelen om het dagelijks leven van patiënten aangenamer te maken. Vraag zelf ook bijstand als het niet meer gaat. Via de Parkinson Liga en hulpgroepen vind je tips en lotgenoten die je kunnen steunen.

“De ziekte van Parkinson is een slijtageziekte, die ervoor zorgt dat de basale kernen in de hersenen steeds maar cellen verliezen en steeds minder dopamine bevatten”,vertelt dokter Bourgeois. “Dat proces gebeurt bij iedereen zodat het dopamineniveau vanaf een bepaalde leeftijd zo laag wordt dat je symptomen krijgt die gelijken op de ziekte van Parkinson.” Al dertig of veertig jaar bestaat de behandeling uit het toedienen van L-Dopa, dat het verlies van dopamine in het brein aanvult,of dopamine-agonisten die in de hersenen de werking van dopamine nabootsen.Andere medicijnen beloven de evolutie te kunnen tegengaan,maar daarvoor is nog geen afdoend bewijs. “Eén van de grote innovaties van de jongste jaren zijn de COMT-inhibitoren, die ervoor zorgen dat er meer dopamine terug wordt opgenomen. Als je dan 1 pil met L-Dopa innneemt, en er werd voorheen 2 procent van ingenomen in het brein,dan is dat nu 8 tot 10 procent. Zo kun je tekorten uitstellen.” Bij al deze medicatie ondervindt men dat het brein niet zo gelukkig is met medicatie die af en toe toegediend wordt. Terwijl de dopaminetoevoer normaal gezien continu verloopt, is er nu sprake van een over- of onderaanvoer, en die schommelingen veroorzaken soms complicaties. Voor patiënten die niet meer geholpen zijn door de klassieke medicatie bestaat er sinds tien jaar diepe hersenstimulatie met elektroden, die soms nog aangevuld wordt met medicatie voor de nietmotorische symptomen.Eveneens nieuw is de L-Dopa in gelvorm die via een pomp rechtstreeks in de buikwand wordt aangebracht, het systeem waar Geert Rosseel gebruik van maakt. BARBARA VANDENBUSSCHE [email protected]

FEBRUARI 2011 · 17

INZICHT Slaapevaluatieschaal voor patiënten met de ziekte van Parkinson Hoe zou u de volgende items beoordelen op basis van uw ervaring in de afgelopen 7 dagen? (Plaats op de rechterbladzijde een kruisje op de lijn die uw situatie het best weergeeft

Naam: ______________ Voornaam: __________ Datum: _____________

1

1

De algehele kwaliteit van uw slapen ‘s nachts is:

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Heeft u moeite om elke nacht in slaap te vallen? Heeft u moeite om in slaap te blijven?

Ligt u te woelen in bed?

5

7

Staat u ‘s nachts op om te plassen?

8

Heeft u moeite uw plas op te houden omdat u zich niet kunt verplaatsen vanwege de “off” periodes?

9

Ervaart u gevoelloosheid of tintelen in uw armen of benen waarvan u ‘s nachts wakker wordt?

10

Heeft u pijnlijke spierkrampen in uw armen of benen tijdens het slapen ‘s nachts?

11

Wordt u ‘s morgens vroeg wakker met een pijnlijke houding van armen en benen?

12

Ervaart u tremor bij het wakker worden?

13

Bent u overdag onverwacht in slaap gevallen?

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

altijd

nooi

6,9 8,0 7,6

6

Heeft u verontrustende hallucinaties ‘s nachts (dingen zien of horen waarvan anderen zeggen dat ze niet bestaan)?

Voelt u zich moe en slaperig als u ‘s morgens wakker wordt?

7,4 altijd

3 4

Heeft u last van nare dromen ‘s nachts?

8,7 9,5 6,3 9,6 8,6 8,4 8,8 9,5

14

7,1

15

7,8 vaak

Bron: Chaudhuri et al., J Neurol Neurosurg Psychiatry 2002; 73: 629-635.

uitstekend

2

Hebben rusteloze benen of armen ‘s nachts of ‘s avonds uw slaap verstoord?

Totaal

nooi

120,7

Slaapproblemen bij Parkinson steeds vaker herkend

O
Vraag: Waarom is het belangrijk om meer aandacht te besteden aan slaapproblemen bij Parkinson-patiënten? O
Antwoord: Een slechte slaap veroorzaakt meer problemen met de ziekte. Gelukkig bestaan er verschillende behandelingen, die steeds specifieker worden.

“Een slechte nacht veroorzaakt overdag meer problemen met de ziekte omdat de patiënten minder goed zijn uitgerust” Dr. Anja Flamez Kliniekhoofd Neurologie in UZ Brussel.

EXPERTISE Mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson kampen vaak met slaapproblemen. Uit recent onderzoek blijkt dat ze er vaker mee te maken hebben dan gezonde leeftijdsgenoten.Er gaat dan ook steeds meer aandacht naar een aangepaste behandeling.“Het komt heel vaak voor.Oudere mensen hebben sowieso gemakkelijker slaapproblemen, maar dat is nog vaker zo bij wie lijdt aan Parkinson”, zegt dokter Anja Flamez, kliniekhoofd Neurologie in het UZ Brussel. Ze wijst op verschillende oorzaken. De ziekte van Parkinson is chronisch en leidt onder meer tot spierproblemen. Patiënten kunnen daardoor minder goed bewegen, wat hen vaak ook ’s nachts parten speelt. “Ze kunnen zich minder gemakkelijk omdraaien, hebben last van stramheid of beven. Dat bemoeilijkt rustig slapen. Ook nachtelijke plasproblemen kunnen voorkomen. Als je te vaak moet opstaan, kan dit tot

doorslaapproblemen leiden. De ziekte hangt ook samen met een onrustige slaap, met levendige dromen, met roepen en bewegen in de slaap. Er zijn dus heel wat factoren die voortvloeien uit de ziekte van Parkinson en met het slaappatroon kunnen interfereren”,zegt dokter Anja Flamez.

Aanpak Bij slaapproblemen is het belang-

rijk de huisarts of neuroloog te raadplegen. Belangrijk is dat het slaapprobleem wordt herkend en goed in kaart wordt gebracht. “Dat betekent dat je de patiënt grondig moet bevragen, het gaat immers om een complex probleem. Maar er zijn oplossingen mogelijk.In de eerste plaats is een goede slaaphygiëne belangrijk: regelmaat, rust, een goed verluchte kamer enzovoort.

MEETINSTRUMENT ALS HULPMIDDEL Op de illustratie bovenaan kan je het meetinstrument terugvinden dat Parkinsonpatiënten kunnen gebruiken om na te gaan hoe slecht of goed hun nachtrust werkelijk is. O
Dokter Anja Flamez: “Met gerichte vragen kun je een patiënt goed bevragen. De schaal is een hulpmiddel om op een meer systematische manier de aandachts-

SYMPTOMEN PARKINSON

6,6 heel erg slecht

2

Score Controlegroep

punten voor de nacht gaat overlopen. Dan vraagt men de patiënt om scores aan te geven: van heel slecht naar uitstekend. Heeft hij altijd last van een bepaald probleem of nooit? Men werkte met de schaal bij mensen die lijden aan Parkinson en bij een vergelijkbare groep gezonde mensen. Daaruit bleek dat patiënten met Parkinson gemiddeld slechter slapen.”

Ook moet je goed weten om welk type slaapprobleem het gaat en wat de oorzaak is. Gaat het over moeilijker inslapen? Om problemen bij het doorslapen of te vroeg wakker worden? Op basis van wat de patiënt aangeeft, kun je therapeutisch ingrijpen.Als de patiënt veel last heeft van typische Parkinson-symptomen, kan het zinvol zijn de medicatie aan te passen.Er bestaan geneesmiddelen met een langere werking waarmee de patiënt gemakkelijker de nacht doorkomt. Ook voor plasproblemen bestaat er medicatie. Het is ook mogelijk dat iemand die aan Parkinson lijdt depressieve gedachten heeft. Dan kunnen antidepressiva soelaas bieden.Ten slotte is er nog de klassieke slaapmedicatie”, zegt dokter Anja Flamez. Het is belangrijk dat er iets aan de slaapproblemen wordt gedaan.Slecht slapen heeft bij gezonde mensen al een impact op de levenskwaliteit,dit is nog veel meer het geval bij wie de ziekte van Parkinson heeft. “Een slechte nacht veroorzaakt overdag meer problemen met de ziekte omdat de patiënten minder goed zijn uitgerust. Ook kunnen ze onder invloed van de medicatie die ze moeten nemen tegen de ziekte, overdag meer slaperig zijn. Dat wordt nog versterkt door een slechte nachtrust.” HILDE PAUWELS [email protected]

De ziekte treft vooral oudere mensen, het merendeel zijn mannen. De bewegingen vergen meer energie, ze zijn ook heel wat trager. De gelaatsuitdrukking is minder levendig, ook de stem wordt monotoon en zachter. Het geschrift wordt kleiner, iets dat al vroeg in het ziektestadium begint. Het stappen gebeurt met kleine pasjes, vaak worden de armen niet bewogen. Armen en benen zijn stijf en blijven soms vasthangen in de houding waarin ze werden geplaatst. Die houding kan met schokjes veranderen. De spieren die ontspannen zijn, kunnen beven. Dat gebeurt vooral met de handen,voeten en de kin. Het beven gaat traag. Patiënten die moe zijn of emoties ondergaan, beven vaak feller. Doorgaans is het beven aan de ene kant sterker dan aan de andere kant. Patiënten kunnen gemakkelijker vallen, vooral omdat hun houding niet altijd goed is. Wie lijdt aan Parkinson, heeft ook een neiging om depressief te worden. Sommige patiënten heben veel meer speeksel dan gewoonlijk. Ook een lage bloeddruk kan voorkomen.

18 · FEBRUARI 2011

NIEUWS

Slechthorenden genieten van tv dankzij draadloze technologie O
Vraag: Wat zijn de belangrijkste behoeften voor slechthorenden en hoe kan technologie hen helpen? O
Antwoord: Vooral gesprekken in groep verstaan is een prioriteit. Het beter horen van televisie en radio vormt een tweede grote bekommernis. Hiervoor komen echter steeds meer technologische hulpmiddelen op de markt.

Niet langer constipatie door pijnstillers?

Uit een rondvraag uitgevoerd door Lessius Hogeschool en verschillende hoorcentra blijkt dat het verstaan van gesprekken in groep de belangrijkste behoefte voor slechthorenden is (41%). Dat wordt echter meteen gevolgd door het beter horen van televisie en radio (34%). Die cijfers zijn niet zo verrassend,aangezien slechthorenden vaak oudere mensen zijn,een groep die sowieso al vaker voor de buis zit.

Morfine-achtige preparaten hebben een krachtige pijnstillende werking en zijn dikwijls onontbeerlijk in de behandeling van ernstige, chronische pijn. Maar spijtig genoeg geven ze vaak ook aanleiding tot maag-en darmklachten. Gelukkig is er op dit vlak goede hoop!

GELUIDSKWALITEIT. Recent zijn er heel wat technologische ontwikkelingen die de geluidskwaliteit tijdens het televisiekijken kunnen verhogen. Unite TV maakt het mogelijk om met mensen te praten en tegelijkertijd verder te luisteren naar tv. FOTO: PRIVÉ

Vergrijzing “De vergrijzing creëert inderdaad een bepaalde behoefte bij een groep mensen die vaak televisie kijkt”,zegt hoorexpert Mark Laureyns. “Ze willen de televisie beter horen, maar ze kunnen het toestel niet zomaar luider zetten door huisgenoten of buren. Ook hoorapparaten zijn op zich geen ideale oplossing. Die apparaten worden immers afgesteld voor gesprekken met mensen die zich ongeveer op een meter afstand bevinden. Een televisie staat dikwijls enkele meters verder en bovendien kunnen er in de woonkamer allerlei storende bijgeluiden voorkomen.”

2.4 GHz en bluetooth

Hoewel hoorapparaten voor een groot deel aan de behoeftes van slechthorenden beantwoorden, zijn er recent heel wat technologische ontwikkelingen geweest die de geluidskwaliteit tijdens het televisiekijken aanzienlijk kunnen verhogen. Mensen die al gebruikmaken van een hoorapparaat kunnen vandaag terugvallen op draadloze systemen die het geluid van de televisie rechtstreeks naar hun hoorapparaat sturen. Deze systemen maken bijvoorbeeld gebruik van de snelle 2.4 GHz frequentie. Het televisiesignaal wordt via een stabiele verbinding rechtstreeks naar het hoorapparaat gestuurd, waardoor de gebruiker een optimale versterking voor elk frequentiegebied krijgt.Slechthorenden genieten zo van televisie, zonder dat huisgenoten of buren gestoord wor-

den door oorverdovende volumes. “Een gewoon hoorapparaat kan qua geluidskwaliteit eigenlijk niet concurreren met draadloze technologie”, zegt Mark Laureyns. “Bovendien kan met de 2.4 GHz frequentie de microfoon van het hoortoestel zelf actief blijven. Hierdoor blijft het mogelijk om te praten met huisgenoten en kan men de telefoon of de bel horen.” Een andere technologie is bluetooth. Ook via dit systeem worden televisie- en radiosignalen stabiel verstuurd. Hiervoor moet de gebruiker wel een apparaatje rond de hals dragen, dat de signalen ontvangt en doorstuurt naar de hoorapparaten. Omdat een bluetoothverbinding relatief traag is,moet de microfoon van

het hoortoestel ook uitgeschakeld worden. Zo blijft de geluidskwaliteit behouden, maar kan de gebruiker wel niet praten met huisgenoten.

FM-zenders Het voornaamste nadeel van 2.4 GHz en bluetooth is dat de gebruikers al een hoorapparaat moeten hebben. Wie een hulpmiddel zoekt voor het TV kijken maar nog geen hoortoestel wil aanschaffen, kan een beroep doen op FM zenders. Deze systemen maken gebruik van FM radiogolven om het televisiesignaal te versturen naar een ontvanger die gebruikers dragen aan een kinbeugel. De ontvanger geeft extra versterking aan het signaal. Daarnaast kan men ook

ENKELE WEETJES O
Slechthorendheid is een groter en wijder verspreid probleem dan de meeste mensen denken. Het oor is een bijzonder kwetsbaar orgaan, dus een goede bescherming is noodzakelijk. O
Ongeveer 16 procent van de volwassen bevolking - of 1,4 miljoen Belgen - heeft in meerdere of mindere mate met gehoorverlies te kampen. O
Ongeveer een derde van deze stoornissen is genetisch bepaald. Als de familie een voorgeschiedenis van gehoorverlies heeft, is de kans groot dat ook de kinderen er slachtoffer van zullen worden.

O
Gehoorverlies wordt het best zo vroeg mogelijk opgespoord. Hoe sneller het probleem gecorrigeerd wordt, hoe beter de resultaten kunnen zijn. O
Het dragen van een hoorapparaat wordt niet als ‘hip’ ervaren. Daarom worden de oplossingen ook steeds discreter. O
Als u zelf wil weten hoe het met uw gehoor gesteld is, kunt u gratis en vrijblijvend een hoortest (zonder medisch doel) laten uitvoeren bij een hoorcentrum. O
Als u kiest voor een bepaalde hooroplossing, heeft u bovendien recht op een proefperiode.

het volume en de balans tussen hoge en lage tonen afstellen. Men kan zich afvragen of gebruikers van een FM zender niet beter af zijn met een hoorapparaat. “Het voordeel van FM zenders is dat ze drempelverlagend werken”, verklaart Mark Laureyns. “Mensen met een beginnend hoorverlies blijven liefst ver weg van hoorcentra. Het dragen van een hoorapparaat wordt vaak negatief ervaren, dus kunnen deze ‘hulpjes’ als een eerste opstap dienen. Daarom is het voor hoorcentra zo belangrijk om deze systemen in huis te hebben.”

Testen is de boodschap Door de grote keuze is het niet evident om meteen het juiste hulpmiddel op de kop te tikken. “Voor slechthorenden is het erg belangrijk dat ze de kans krijgen om de verschillende systemen uit te testen”, aldus Mark Laureyns. “Men kan zich moeilijk inbeelden hoe dat nu eigenlijk klinkt of waarom zo’n zender beter is dan enkel een hoorapparaat.De verschillende oplossingen moeten dus met elkaar vergeleken kunnen worden in het hoorcentrum.” In de toekomst zitten er ten slotte nog heel wat andere toepassingen aan te komen. “De wetenschap op het vlak van hoorproblemen gaat razendsnel vooruit”, besluit Mark Laureyns.

Misselijkheid, braken, sufheid, constipatie… Het zijn gekende nevenwerkingen van morfineachtige pijnstillers. “De meest hinderlijke, met name constipatie en andere maag- en darmklachten, zijn dikwijls permanent”, zegt Dr. Bart Morlion van de Belgian Pain Society. “Niet zelden gebeurt het dat we een pijnbehandeling moeten onderbreken vanwege de gastro-intestinale klachten. In vaktermen spreken we dan van een opioïd geïnduceerde darmdysfunctie”.

Nieuwe hoop Momenteel worden de symptomen van opioïd geïnduceerde constipatie vaak individueel behandeld met laxativa. Deze bijkomende medicatie helpt de symptomen te verminderen, maar heeft geen effect op de oorzaak van het probleem. Er is dus behoefte aan nieuwe pijnmedicatie die minder bijwerkingen geeft. Gelukkig is er op dit vlak goede hoop. Nieuwe behandelingen die ernstige pijn kunnen verlichten terwijl ze opioïd geïnduceerde constipatie tegengaan zijn inmiddels beschikbaar. CAROLINE STEVENS [email protected] DIT ARTIKEL KWAM TOT STAND IN SAMENWERKING

JONAS VANDROEMME

MET MUNDIPHARMA COMM VA, (TAR 13.11).

[email protected]











 


 




 


 

  
 
 
  
 
 


   




 

 
    
 
  




  
   
 


  



   
#"#
%!
"







#!"$!"!#



 
 

















FEBRUARI 2011 · 19 TIP

8

INSPIRATIE

BLIJF Z ZOEKEN OE EKEN NAAR ALTERNATIEVEN

EXPERTISE

‘Bevries’ je overtollige kilo’s De meeste vrouwen, maar ook mannen kennen ze dus wel: de overtollige kilootjes die zich niet laten wegdiëten. De gloednieuwe ‘Coolsculpting’-technologie zou die lokale probleemzones aanpakken door vetcellen te bevriezen, in plaats van ze weg te smelten.

Voor de behandeling

RENILDE (46) “Ik ben totaal niet het type vrouw dat botox of een liposuctie zou overwegen.” FOTO: PRIVÉ

Na de behandeling

“Twee jaar later heb ik nog altijd een platte buik”

O
Als één van de eerste Belgische vrouwen maakte Renilde (46) kennis met een speciale techniek die vetcellen in lokale zones verwijdert. Wist je dat vrouwen vaak meer moeite hebben dan mannen om kilo’s kwijt te spelen? En dat ligt niet per se aan een gebrek aan beweging, of een verkeerd voedingspatroon. Een andere genetische blueprint ligt aan de basis. Tot een paar decennia geleden was het voor vrouwen voordelig om extra vetvoorraden aan te leggen. Het kwam goed van pas tijdens de zwangerschap en beschermde hen bij ziektes en hongersnood. Die moeilijke tijden liggen allang achter ons, maar de capaciteit om vet op te slaan, is bij heel veel vrouwen bewaard gebleven. Een heleboel vrouwen met een normale lichaamsbouw en een ge-

zonde levensstijl, hebben ondanks hun slanke lijf toch ‘lovehandles’ of een buikje.

risico’s aan verbonden waren, heeft me over de streep getrokken.

Blijvend resultaat Slank, en toch een buikje Ook Renilde (46) kan erover meespreken: “Dik ben ik absoluut niet, maar vroeger had ik wel een klein buikje. Da’s een beetje de zwakke plek onder vrouwen in onze familie. (lacht) Ik heb echt geprobeerd om ervan af te geraken.Zo ging ik drie keer per week lopen. En hoewel ik een bourgondiër ben, probeerde ik toch op m’n voeding te letten. Best frustrerend, dat dat buikje gewoon bleef! Door mijn werk als vertegenwoordigster van cosmetica kende ik dokter Dierickx al heel lang. Toen ze me vroeg om als ‘proefkonijn’ te fungeren voor die nieuwe CoolSculpting-techniek, voelde ik me meteen aangesproken. De dokter legde me heel uitgebreid uit hoe de techniek werkte en hoe de sessie zou verlopen.Dat er totaal geen

Tijdens de sessie werd er een soort zuignap aangebracht op mijn buik-

CIJFERS & WEETJES O
Uit een Brits onderzoek blijkt dat slechts 6% van de vrouwen met een gezond BMI zichzelf slank vindt. O
17% van hen omschrijft het eigen lichaam zelfs als ‘vet’. O
Vrouwen hebben vaak meer moeite dan mannen om overtollig gewicht kwijt te geraken. Evolutionaire verschillen liggen aan de basis. O
74% van de Belgen ging al minstens één keer op dieet. 57% van onze landgenoten is altijd bekommerd om zijn of haar gewicht.

zone. De huid waaronder de vetcellen zaten,werd vacuüm gezogen en onderkoeld. Dat tintelde wel een beetje, de eerste minuten, maar de drie uur die erop volgden, voelde ik me totaal ontspannen. Wel is die zone een paar weken gevoelloos gebleven. Logisch, want niet alleen je huid, maar ook je zenuwen worden onderkoeld... Maar het gevoel kwam gelukkig terug, hoor. En een paar weken later merkte ik dat ik langzaam maar zeker afslankte in de zone die behandeld was. Mijn buik werd mooi dun, en dat is zo gebleven. Ik heb ook de indruk dat het resultaat blijvend is: de behandeling is al twee jaar achter de rug en toch heb ik nog altijd een platte buik. En dat is fijn, want ik ben totaal niet het type vrouw dat botox of een liposuctie zou overwegen.”

Buik- en rugzone De techniek werd in 2008 in de VS gelanceerd en is voorlopig alleen nog maar geschikt voor de buik- en de rugzone.Het is de ideale manier om af te geraken van bijvoorbeeld ‘lovehandles’.De applicator wordt één à drie uur lang aangebracht op een specifieke zone. Pijn doet het niet, alleen tintelt het de eerste drie à vier minuten een beetje. Dankzij een gecontroleerde koeling worden vetcellen langzaam maar zeker afgevoerd. Het resultaat zie je gemiddeld na twee à vier maanden. Omdat de vetcellen wegblijven,is dit een zeer goed alternatief voor liposuctie. Er hoeft namelijk niet gesneden te worden.” EVA KEUSTERMANS

EVA KEUSTERMANS [email protected]

NIEUW: CRYOLIPOLYSE Een revolutionaire methode zonder chirurgie voor vermindering van lokale vetophopingen

www.coolsculpting-bnl.be

Eén van de eersten die de techniek aanbiedt in ons land, is dokter Christine Dierickx. Zij is echter duidelijk; niet iedereen komt in aanmerking voor zo’n sessie: “Vrouwen die slank zijn, op hun eetpatroon letten en voldoende beweging inlassen,maar niet afraken van lokale vetdeposities: het is bij hen dat de Coolsculpting-techniek het best blijkt te werken.

Zie achterkant van deze krant voor meer info.

[email protected]

FEBRUARI 2011 · 21

20 · FEBRUARI 2011

NIEUWS

REVOLUTIE IN BEHANDELING HUIDAANDOENINGEN # 



 



 
 





 


 %
 
 "
!
 %
 


 ! 



 $



 

 



   %

 
O
Wat is psoriasis precies? 2*')!*!*
!*
&
)$!"#
,!& '&!&
.)'')
!"

4

()'&+
-&

-'$#!&
.!++
$'$$&

!&
,!
&-$$&
!)'')
'&+*+&
)'
* !$)!
*'%*
",#&
($##&
'(
+
''

#&!6&

$$'&
'
$)*
'(
+
$! %
$&+*+!&
!*
&. 1!
!"

$+
-&

(+!6&+&
&
'&-)

()'&+
+
''#
 .)! +*#$ +&
&
+&*+$$!&
+'+
.+
%&
-#
&#+
!*
(*')!*!*
*'$,,+
&!5+
*%++$!"#3 O
Hoe wordt psoriasis best behandeld? 2$&)!"#
!*
+

+ )(!
*+(* .!"*
.')+
'(',.
!"
&
%!$
(*')!*!*
+
%&
&!+
'& %!$$!"#
&)

1.)*+
%! $&
)!"(&
'%+
1
&
-) ''
)!*!'
%)&&
&
,,) )
1!"&
+
)'+
-'')$
-&
$'# $
 &$!&&
!*
+
"
&#$

,!($##&
 &$+
1'&)
+

%!+!
!&
+
$! %
#'%+
'.+

4

()'&+
-&

(*')! *!*(+!6&+&
#,&&&
)
'
 '$ (&
.')&
%+
!
$'#$
 & $!&&
!
()',+&
1!"&
%*+$
'(
*!*
-&
&
*+)'!
&
-!+%!

&

'
&
'&+* !$)&
()',+

%*+
),!#+
 &$!&
!*
 +)
&
,&!#
'%!&+!
-&
')+!*'&
&
-!+%!&

!
'(
&
*&$$
&
,,)1%
%&!)
1'.$

,!'&+*+#!&
$*
* !$)!&
&(#+
&
1'
'(
!
*(+&
-&
(*')!*!*
!&.)#+
1
'%!& +!
*++
$*
1$
-'')
+
$! %
&
'')

-'')+,)&
!&&'- +!
!*
)
)&+
''#
&
$
* !# )
!
*(!$
'&+.!##$
!*
-'')

 &$!&
-&
(*')!*!*
'(

'' ,!
!
+'(**!&&
1!"&
*&$
&
$&,)!
.)#1%
.) '')
1
1)
'
)*,$++&
-&
'-&!&
!*
+
),!#
-!$!
! &&
!&
*$ +*
55&%$
()

+
.')&
&) +
&
.')&
1
+),+$
'')
+
1!#&'&*
1
'%!&+!()',+&
1!"&
&
''#
&
$&)!"#
!&&'-+!
!"

$'#$
 &$!&
-&
(*')!*!*

'#
)$!"#
&!,.
1!"&

* % (''*
&
%',***
%+
&#$
')+!*' &
-'')

 &$!&
-&
(*')! *!*
'(

'' ,!3 O
Wat doe je als lokale behandelingen niet of onvoldoende helpen? 2
-'$&
*+(
!&

 &

$!&*(!)%!
!*
$! ++ )(!
 '
 

(+!6&+
+
&
)! %$
()
.#
,)&
%) )
.#&
&)
&
%!* 
1'&& &#
%+
,$+)-!'$+
$! +
!"

) %+'$''
)
$! ++ )(!
% &!+
+
$&
-&
.')&
'%.!$ $
-&
+
)!*!'
'(
,!#&#)3 2 '')
)&*+!
(*')!*!*
*+&
(!$$&
%+
-!+%!&
1,,))!- +&
%+ '+)/+
'
!$'*(')!& 1
%!+!
.)#+
!&
'(
+
!% %,,&*0*+%
'

$$!&
%) 1
#&
)&*+!
!".)#!&&
-&
'(
$-)
&!)
&%)
'
!"
1.& )
-)',.&3 2!'$'!*
1!"&
+
,$+!%
) %!$
!"
&
#$!&
)'(
(+!6& +&
%+
,!+ &$
)&*+! (*')!*!*
!+
1!"&
1)
,)
&* %!$&
!
$*
!&*(,!+!&&
' /+)*
* !#)
1!"&
'#
!)

!#
'(
*!*
-&

.)#1% ! -!$! !
-) ',!&
*+(*.!"*
+
.)#
)
!*

$+*+
")&
,*
&
&') %
.
$
'(
+
-$#
-&
 &$!&&
-&
(*')!*!*
*()#
)
,*
'-)
%+
,.
)%+'$'' CAROLINE STEVENS [email protected]

%
!#


!"
 
  
!

"
$
"
!



! 

$

!#
 

 

&


!
 

 
 



 # O
Wat zijn actinische keratosen? 1%
* % )
"(*&)

)
%
)  %
,%

+ 
&&(
#%+( 
#&&*)*## %
&,(

!(%
%
%

0&%
* % )
*
,(
)+ #*
( %
*
 
+ )  %%
&%,&&()'# (
0 !%
%
#
%
% *
"+%%%
,&#+(%
%(
%
"-(  
+ "%"(
%
()*
%)*% * 
0 !%
*
-&&%
"# %
-*
(& 
(+-
%,&#%
,#"!)
&'

+ 
 
$(
,&#(
%
0 * (
0 !%

"&$%
,&&(
&'
#%
,%
*
# $
 
,"
-&(%
#&&*)*#
%

0&%
#*
&% (($
&%(%
%%
&
" #
&&%
%
%
#*(
)
-&(*
*
#*)#
) #( 
"&()* 
%
"%
*
)&$)
-*
%
#&%3

% *
%(
+ "%"(
(&$
)
,&&(0 *  
&%3 1 "- !#)
)
(
(&%&$

0 * (
+ #*)#)
&&"
()
&%( + )
)
 
%&
% *
0 * (
)

%*)*
0&%
)
,#


Risicogroepen zijn mensen die makkelijk verbranden of die veel en onbeschermd aan de zon worden blootgesteld

(&*(
%
%,%"# !"
*
2#
%( )* &%
)
0 !%
+)
%
% *
*
&%()**%
0&%  )( ) &3 1 ) &(&'%
0 !%
$%)%
 
O
Waarom is het belangrijk $""# !"
,((%%
$(
&&"
actinische keratosen te be$%)%
 
!(%#%
,#
%
&% handelen? )($
%

0&%
-(%
1*
(&*
'+# "
)
0 
&%,&# #&&*)*#
0&#)
#%&+-()
&%
-+)*
,%
*
'&*%* 5 &+-,""()
0 #()4
(%)*
#
,(
,%
)
&'
#%(
*( &(%
&&"
$%)%
$*
%
,( $ !%
%
)&+-*
*
#)
&% 0-"*
-()/)*$
&
*(%) )+# 
&+(&$),#"!)
(
'#%*(%
*&*

( ) &(&'

0
0&%&$
&%)+# 
&+ 0 %
*
 !
*(%)'#%*(%
(&$),#"!)
,&#+(%
#
%
%

,#
$""# !"(
,&#+(*


ILLUSTRATIE ESTHETISCH ERG PIJNLIJKE AANDOENINGEN

PSORIASIS

ACTINISCHE KERATOSE

Door deze erfelijke aandoening ontstaan rode, schilferige, soms jeukende plekken op het hoofd, de knieën, de ellebogen of elders op het lichaam. Belangrijk hierbij is dat de behandeling stapsgewijs wordt opgebouwd.

Dit is een beschadiging van de huid door langdurige blootstelling over de jaren heen aan de zon. Het gevaar schuilt erin dat die huidbeschadigingen onvoorspelbaar zijn en al dan niet kunnen evolueren naar een kwaadaardige huidkanker..

%(
%
"-( 
*+$&(
 0
$%)%
$&*%
%
&&"
%+ -(
-&(%
&',&#
.*
 ! ()
&%*("%
$(
$%
)*
*
 !
 (

*&*

'(&%*
,%

 ,&#" %
* % )
"(*&)%
,&&( "&$%
#%( !"
&$
-*%
)
*
$%)%
$*
)
% +-
#*)#)
"+%%%
,&&("&$%
&&(
0 0#
&
*
)($%
*%

0&%3 O
Wat is de beste behandeling voor actinische keratosen? 1
$)*
"#)) "
%# %
 !
$ % $#
+ #*)#)
)

,#" !)
%)* ''%
$*
,#& (
)* " )*&
 !
(%)* (
#*)#)
&
-% %(

'* 5%*
(
,#
)
*
)
(
-() !%# !"
&&"
#
)'("
,%
&%0 *(
)
 %)
%
'(
!(
)*%
 (,&&(
% + -(
*(' 5%
 
% *
##%

0&%(# !"
#*)#)
$(
&&"

#
0&%
(&$%
%#%
 *
 *
#)
(&&*
,&&(#
*
(
$ %(
"%)
)
&'
(,#
&,%  %
-&(%
%&
,##&,%
*(' 5%
,(-*3
CAROLINE STEVENS [email protected]

22 · FEBRUARI 2011 TIP

NIEUWS

Op weg naar een scherper zicht O
Vraag: Steeds meer mensen hebben last van een slecht zicht. Wat heeft de markt tegenwoordig aan oplossingen te bieden naast de traditionele bril? O
Antwoord: De mogelijkheden voor slechtzienden breiden almaar uit. Er worden steeds meer en betere soorten lenzen geproduceerd en ook de ontwikkelingen op chirurgisch vlak staan niet stil.

Slimme bril

Draagcomfort

Een groot deel van de mensen die slecht zien draagt uit esthetische of praktische redenen contactlenzen. De meeste dragers kiezen voor zachte lenzen, vooral door hun grote draagcomfort. Omdat de lens in direct contact staat met het oog, is het erg belangrijk dat ze hygiënisch behandeld wordt. De drie belangrijkste stappen: reinigen, spoelen en een dagelijkse ontsmetting van de lenzen zijn onontbeerlijk voor het draagcomfort. Heel wat onvoorzichtige lens-

VIND D DE E BESTE BES ESTE OPLOSSING

Lasertechnieken

Slechts 1 op 4 Belgen vindt zijn ogen van goede kwaliteit. Bijna de helft van de 45-plussers kan niet meer goed lezen zonder een bril. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er steeds meer hulpmiddelen op de markt komen voor slechtziende mensen. De meest gekozen oplossing voor een slecht zicht is tot nu toe nog altijd de bril. Zeker voor oudere mensen is de leesbril een onmisbaar hebbeding. Inmiddels zijn ook de eerste exemplaren van de slimme bril een feit. De ‘Focusspec’ is de eerste instelbare bril die op grote schaal geproduceerd wordt. Als drager van deze bril kan je zelf de sterkte aanpassen door middel van kleine wieltjes langs de glazen.

9

HET OOG. Slechts één op de vier Belgen vindt zijn ogen van goede kwaliteit. Het is dan ook niet verwonderlijk dat steeds meer hulpmiddelen op de markt komen voor FOTO: SHUTTERSTOCK.COM slechtzienden.

dragers lappen deze basisregels echter aan hun laars door de lenzen niet voldoende te reinigen of gaan er bijvoorbeeld mee zwemmen zonder een duikbril te dragen. Door onvoorzichtig gedrag stijgt de kans op oogontstekingen.Allesin-één lensproducten proberen het de lensdrager eenvoudiger te maken. Met deze vloeistof voer je slechts met één oplossing de drie reinigingsstappen uit. Ook daglenzen bieden een oplossing voor

nonchalante lenzendragers. Deze wegwerplenzen kun je na een dag dragen weggooien. Zo ben je elke dag verzekerd van nieuwe, propere lenzen. Voor lensdragers die regelmatig last hebben van droge ogen door bijvoorbeeld airconditioning of hooikoorts zijn nachtlenzen een goed alternatief. Deze lenzen corrigeren je ogen terwijl je slaapt zodat je ze overdag niet meer hoeft te dragen.

HOOPVOL O
Hoewel een verslechtering van het zicht zonder chirurgische ingrepen onomkeerbaar is, is er een kleine hoop voor bijzienden eenmaal ze ouder worden. Opticien Paul Colson: ‘’Naarmate mensen de veertig naderen, neemt de kans op verziendheid toe. Als je verziend bent kun je niet meer

goed focussen op voorwerpen dichtbij. Om die reden hebben oudere mensen vaak een leesbril nodig. Als je al bijziend bent, en op een bepaalde leeftijd naar verziend evolueert, kan je zichtstoornis voor een deel worden opgeheven waardoor je beter op korte en op lange afstand kunt zien.‘’

De meest recente ontwikkeling voor slechtzienden zijn chirurgische operaties die de nadelen van een bril of lens uitsluiten. De twee belangrijkste zijn de laserbehandeling van het hoornvlies en het implanteren van een nieuwe lens. Vooral voor slechtzienden die geen lenzen meer verdragen, beroepshalve geen lenzen of bril mogen dragen, of met een te groot verschil in sterkte van beide ogen zijn deze ingrepen erg handig. ‘Lasik’ is één van de bekendste ooglasertechnieken. Bij deze operatie wordt een flapje van het hoornvliesoppervlak losgehaald en opengeklapt. Vervolgens worden er - door het gebruik van een laser - kleine hoeveelheden weefsel verdampt totdat het hoornvlies de juiste vorm krijgt en de afwijking gecorrigeerd is. Voor bijziendheid bedraagt de hersteltijd ongeveer een dag, bij verziendheid zijn dit ongeveer 7 dagen.Wanneer je een laseroperatie overweegt moet je een aantal regels in acht nemen. Zo is de minimumleeftijd voor deze operatie achttien jaar en moet je oogsterkte minstens een jaar stabiel zijn .

Een nieuwe lens Bij een lensimplantatie is er sprake van het aanbrengen van een permanente kunstlens, die in het oog wordt geplaatst voor de eigen ooglens. Het voordeel van lensimplantatie is dat de lens, indien nodig, vervangen kan worden en de oorspronkelijke situatie dus weer kan worden hersteld. Dit kan bij een laserbehandeling niet. Voor bepaalde afwijkingen is er een combinatie van de laserbehandeling plus een lensimplantatie nodig. Vooral bij zeer hoge bijziendheid of verziendheid wordt ‘Bioptics’ toegepast.

Kinderjaren bepalen myopie Heel wat mensen lijden al sinds jonge leeftijd aan bijziendheid of myopie. De Deen Dokter Ernst Goldsmit stelde in 1990 dat ‘vroeg leren lezen bijziend maakt’. Hij maakte duidelijk een link tussen kinderen die vooral kijken op korte afstand, bijvoorbeeld naar de televisie of in een boek, en bijziendheid. De oogarts Dr. Douglas Fredrick heeft deze stelling opnieuw onderzocht en bevestigt dat prille visuele ervaringen van kinderen hun latere zicht grotendeels bepalen.

Hogere studies Personen die hogere studies hebben gedaan en een beroep uitoefenen waarvoor ze zeer vaak op voorwerpen dichtbij moeten focussen (advocaten, journalisten, artsen, enz.) lijden vaker aan myopie en hun myopie is ook ernstiger. Talrijke bijzienden herinneren zich dat hun ouders hen verweten dat ze in het halfduister en van te dichtbij lazen. De manier waarop we met onze ogen kijken, zou dus een weerslag kunnen hebben op de ontwikkeling van de ogen en zou refractiestoornissen in de hand kunnen werken. Als je veel focust op voorwerpen die dichtbij staan, verkrampen de spieren die je hier voor nodig hebt. Het gevolg is dat de ogen in de lengte gaan groeien om het de spier makkelijker te maken. Die verlenging werkt bijziendheid in de hand. Naast deze factoren speelt ook erfelijkheid een grote rol in de oorzaak van myopie. RITA LEMMENS

RITA LEMMENS

[email protected]

[email protected]

   

'.&-#*.+*),
,)&.-#)(

 

 






 #)-+.
'.&-#*.+*),
,)&.-#)(
/(
.,"

)'
" -
2& 
*
0+
&,
.0
-+((
(
'%-
!+.#%
/(
(
/)"-#!+
#
/(
(-.+
#(
"-
))!
(02#!
#,
.,
0((+
.

/)&!(
%+
.0
2"-
)(--&(2(
+#(#!-
'-
#)-+.4
0#&&(
.0
)!(
())#-
'+
#-,
(+,

(+
.0
)*-##(
(
'%
!+-#,
%((#,
'-
#)-+.
'.&-#*.+*),
,)&.-#)(
8_ejhk[JCckbj_#fkhfei[iebkj_ed"d_[kmlWd8WkiY^!BecX$ 3 4
!/(
"(&,'+%(
(
/(
.,"

)'
()+*)+-
 

%
=H7J?I
%((#,
'-
#)-+.
'.&-#*.+*),
,)&.-#)(
>e[m[haj^[j5 

(#*
2
)(
.#-



'-

)(
(+
.0
)*-##(
)
)(--&(,,*#&#,- .





)(-/(!-
(
*+) 5
,$
#)-+.
M[[i[hid[bX_`mWdjef3ef 

2
-#
" -
-+%%#(!
)*

 '&
/+*%%#(!
#,
!&#!
#!
-)-
(
'-

*+#&

(
2)&(!

/))++
,-+%-

FEBRUARI 2011 · 23

INSPIRATIE

“De uitdaging is om epilepsie te genezen”

TYPES VAN EPILEPSIEAANVALLEN:

Medicatie kan ervoor zorgen dat het aantal aanvallen van epilepsie vermindert of stopt. Deze anti-epileptica werken vooral in op de symptomen. Nieuw onderzoek gaat op zoek naar medicatie die impact heeft op de oorzaken van een aanval.

Complexe partiële aanval: De patiënt verliest het contact met de omgeving, hij zit onbeweeglijk te staren, reageert vreemd, maakt automatische bewegingen. Belangrijk is bij de patiënt te blijven tot hij weer contact kan leggen en helder kan denken.

1

ONDERZOEK

Eenvoudige partiële epilepsie: Deze is niet altijd gemakkelijk te herkennen. De patiënt blijft contact houden met zijn omgeving, maar ondergaat vreemde gewaarwordingen. Dat kunnen schokkende bewegingen zijn, een tintelend gevoel, een slechte geur ruiken,… Het is belangrijk dat je deze symptomen bij een patiënt kunt herkennen en eventueel achteraf bespreekbaar maken.

2

Henrik Klitgaard Professor en epilepsie-expert van UCB

“Bestaande anti-epileptica behandelen vooral de symptomen van de ziekte”

In België zijn er zowat 70.000 mensen met epilepsie. Bij deze ziekte duiken er herhaaldelijke aanvallen op, als gevolg van een verstoring in de hersenen. De zenuwcellen krijgen af te rekenen met een te hoge elektrische impuls en dat kan tot een aanval leiden. De oorzaken kunnen uiteenlopend zijn. Soms zijn ze gekend, soms ook niet. Bij kinderen kan het erfelijk zijn, of het gevolg van

Algemene aanvallen:

NOG BETER Ook al leidde het onderzoek naar innovatie en daardoor naar een betere handelswijze van epilepsie, toch is er nog verbetering mogelijk. FOTO: PRIVÉ

een hoofdletsel. Bij ouderen houdt het soms verband met een beroerte, kanker of een operatie.

Voorschriften Er zijn verschillende soorten antiepileptica die erop zijn gericht om het aantal aanvallen te bedwin-

HEILIGE VALENTIJN HAD EPILEPSIE

O
Er zijn 40.000 Vlamingen, dit is 1 op 150 personen, die lijden aan één of andere vorm van epilepsie en het is daarmee de meest voorkomende neurologische aandoening. O
Op 14 februari vond de eerste Europese epilepsiedag plaats. O
“Het International Bureau for Epilepsy (IBE) wil in samenwerking met de International League Against Epilepsy (ILAE) en de World health Organisation (WHO) met de Global Campaign Against Epilepsy “Out of the Shadows”, de bewustwording rond epilepsie vergroten. Door middel van een Europese Epilepsiedag wil men de regionale activiteiten op vlak van educatie en promotie stimuleren. Deze dag zal jaarlijks plaatsvinden op de tweede maandag van fe-

Bij een kleine aanval wordt de patiënt stil, hij reageert niet meer en staart voor zich uit. Dit kan soms zo kort zijn dat de patiënt het niet merkt.Wel kunnen de aanvallen vaak voorkomen en zo tot concentratieverlies lijden. Hier is het belangrijk dat je met deze situatie rekening houdt, bijvoorbeeld wanneer het om kinderen gaat.

3

bruari. Voor de lancering in 2011 werd gekozen voor Valentijnsdag omdat deze heilige epilepsie zou gehad hebben”, zegt Hilde Knudde van de Vlaamse Liga tegen Epilepsie. Die organiseerde eerder al een dergelijke dag. Dat gebeurt tweejaarlijks. “Het is een informatieve dag die openstaat voor zowel patiënten, professionelen als andere geïnteresseerden.” O
Er zijn nog veel vooroordelen. Epilepsie is vaak enkel gekend als de vallende ziekte. Maar er zijn verschillende vormen van epilepsie en de aandoening houdt meer in dan het bewustzijnverlies en de bijhorende stuiptrekkingen. Voor correcte informatie kun je steeds terecht bij de Vlaamse Liga tegen Epilepsie.

gen of te vermijden. Bij het voorschrijven wordt rekening gehouden met het type epilepsie, de leeftijd en hoe de patiënt reageert op het medicijn. Soms moet ook een tijdje gezocht worden naar de juiste dosering. In het ene geval kan het als hoofdgeneesmiddel worden voorgeschreven, of soms als aanvulling op een andere behandeling. “Bestaande anti-epileptica behandelen vooral de symptomen van de ziekte”, zegt professor en epilepsie-expert Henrik Klitgaard van UCB. “Ons onderzoek heeft tot twee medicijnen geleid die al op de markt zijn, een derde zit nu in het stadium waarbij het klinisch uitgetest wordt. Die medicijnen hebben een heel andere werking dan de gangbare anti-epileptica en zijn daarom heel innoverend”, aldus Klitgaard. Ze verminderen de prikkels in de hersenen die een epilepsie-aanval kunnen uitlokken.

Verder onderzoek “Hoe deze nieuwe werkingsmechanismes precies verlopen,wordt nog verder onderzocht”, zegt professor Klitgaard. Wel blijkt dat de activiteit van de natriumkanalen in de hersenen op een andere wijze wordt gemoduleerd dan bij andere

anti-epileptica het geval is. Natriumkanalen zijn belangrijk om de graad van activiteit in het zenuwstelsel te regelen en voor de interactie tussen cellen. Wanneer deze natriumkanalen overactief worden, kunnen vormen van epilepsie ontstaan. Klitgaard: “Die medicijnen hebben door hun specifieke werking geleid tot een groter welbevinden van de patiënten, ze bieden een grote bescherming. Ook al leidde het onderzoek naar innovatie en daardoor naar een betere behandelwijze van epilepsie, toch is er nog verbetering mogelijk. Voor ongeveer 30 procent van alle patienten bestaat er immers nog geen gepaste behandeling. Ondanks de medicatie hebben ze nog steeds aanvallen of te maken met onaanvaardbare nevenverschijnselen.We blijven dus zoeken naar nieuwe geneesmiddelen. Er zijn genoeg middelen die de symptomen van epilepsie behandelen, nu is de uitdaging om epilepsie te genezen. Ook is het cruciaal om na te gaan of we epilepsie kunnen voorkomen, dus we zoeken ook naar stoffen met een profylactische werking.”

Zware aanval of grand mal: Er treedt bewustzijnsverlies op,waardoor de patiënt eerst enkele seconden met spierstijfheid af te rekenen krijgt en dan met felle ritmische bewegingen. De patiënt kan zich de aanval vaak achteraf niet meer herinneren. Zo’n aanval is gevaarlijk omdat de patiënt zich kan bezeren door de valpartij. Tijdens zo’n aanval hou je de patiënt beter niet vast, wel kun je een kussen onder zijn hoofd leggen.Probeer na te gaan hoe lang de aanval duurt zodat je de patiënt of de arts deze informatie achteraf kunt geven. Na de aanval kan de patiënt nog in de war zijn, iets dat geleidelijk beter wordt.Ga na of hij weer helder kan nadenken vooraleer je hem laat gaan. In bepaalde gevallen is het nodig de medische hulpdiensten te verwittigen, bijvoorbeeld wanneer de aanval meer dan 5 minuten duurt, indien hij heel traag weer het bewustzijn terugvindt of bij ernstige ademhalingsmoeilijkheden.

4

HILDE PAUWELS HILDE PAUWELS [email protected]

[email protected]

NEW

met

NIEUW: CRYOLIPOLYSE

Een revolutionaire methode zonder chirurgie voor vermindering van lokale vetophopingen 1 miljard vetcellen voor altijd verdwenen per behandelde zone!

Het meest geavanceerde fotodynamische bleaching systeem wereldwijd

New. The Cool Way to Reduce Fat.TM Ondanks onze inspanningen om fit en gezond te blijven, zijn er die typische hardnekkige zones waar we zelfs met dieet en sport geen vat op hebben. Denk bvb. aan de vetrolletjes op de buik of op de heupen. Eindelijk is hiervoor nu een oplossing: CRYOLIPOLYSE met de Coolsculpting procedure van Zeltiq. WAT IS DE COOLSCULPTING ZELTIQ PROCEDURE? De Coolsculpting procedure is een nieuwe, niet-invasieve en zachte manier om lokaal vet te verminderen. Het resultaat is een duidelijk merkbare en natuurlijke vetvermindering in de behandelde zones. De Coolsculpting procedure maakt gebruik van koude. Door een geavanceerde koeling-technologie zullen de vetcellen geëlimineerd worden via een natuurlijk en geleidelijk proces dat de huid niet beschadigt.

WETENSCHAPPELIJK ONDERBOUWD, KLINISCH BEWEZEN De wetenschap achter de Cool-sculpting procedure heet Cryolipolyse (CryolipolysisTM) en werd ontwikkeld door wereldbefaamde dermatologen van de Harvard Medical School in het Massachusetts General Hospital in Boston. Hun onderzoek toont dat vetcellen kwetsbaarder zijn voor koude dan andere omliggende weefsels. Door cryolipolyse kunnen vetcellen op een veilige manier geëlimineerd worden.

Voorspelbare én blijvende resultaten

Egale belichting van de volledige lachlijn

Slechts 30’ behandeltijd

De veiligste en snelste weg naar een natuurlijke witte lach

De Coolsculpting procedure is een comfortabele behandeling waarbij verdoving niet noodzakelijk is. Tijdens de procedure kan je een boek lezen, aan de laptop werken, muziek beluisteren of gewoon relaxen. Na de behandeling kan je alle normale activiteiten onmiddellijk hernemen.

Voor meer informatie kan u terecht op +32 (0)54 50 40 05 of op www.coolsculpting-bnl.be Zeltiq wordt verdeeld in de Benelux door Lasermedico Info voor de professional op

Voor meer informatie kan u terecht op +32(0)54 50 40 05 of op

www.lasermedico.be

www.hightechlaser.be