Medicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden
Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen
‘Pas op met medicatie tijdens chemotherapie!’ Kankerpatiënten lopen risico dat medicijnen kanker behandeling nadelig beïnvloeden
Kruiden- en voedingssupplementen tijdens chemotherapie: een veilige combinatie?
Dr. K.D. Mooiman
Inhoud Introductie Achtergrond stofwisseling en wisselwerking Doel KFW studie In vitro studies Klinische studies Discussie
Interactieve vragen Download de app: Of ga naar m.socrative.com Vul vervolgens in:
c1848aaa
Introductie CAM: complementaire & alternatieve middelen CAM gebruik door kankerpatiënten: 54-77%
Reden voor het gebruik van CAM: • kwaliteit van leven • immuunsysteem • bijwerkingen van chemotherapie
Vraag 1 Welke 3 CAM zijn het populairst onder uw patiënten?
Vraag 2 Vinden jullie dat kankerpatiënten naast hun chemotherapie CAM mogen gebruiken?
Veilige combinatie? Probleem = wisselwerking CAM oncolytica: • bijwerkingen / toxiciteit • effectiviteit
Sint-Janskruid: veel onderzocht
Sint-Janskruid & irinotecan Aantal patienten = 5 Significante verlaging van de plasmaspiegel ( AUC 42%) Aanzienlijk minder beenmergsuppressie
Mathijssen et. al. J. Natl. Cancer Inst., 94(16), 2002.
Sint-Janskruid & imatinib Aantal vrijwilligers = 12 Significante verlaging van de plasmaspiegel ( AUC 30-32%)
Frye et. al. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 76(4), 2004.
Stofwisseling
Wisselwerking Wisselwerking via: • Cytochrome P450 (CYP) enzymen: - CYP3A4 - CYP2C9 • Transporters: - P-glycoprotein (P-gp) - Breast Cancer Resistance Protein (BCRP)
Consequenties: • Onderbehandeling • Verhoogd risico op bijwerkingen
Stofwisseling CAM
Oncolytica
CYP3A4
CYP3A4
inactivatie
inactivatie
effectiviteit
toxiciteit
Oncolytica
Stofwisseling CAM
Oncolytica
P-gp
plasmalevel
effectiviteit
P-gp
plasmalevel
toxiciteit
Oncolytica
KWF studie Doel: bepalen van de effecten van CAM op de activiteit van oncolytica Selectie van CAM: •
Mate van gebruik
•
In vitro en klinische bewijs β-caroteen
Mariadistel
Echinacea
Saw palmetto
Knoflook
Sint-Janskruid
Ginkgo biloba
Valeriaan
Ginseng
Vitamine B6
Druivenpit extract
Vitamine B12
Groene thee
Vitamine C
In vitro studies CYP3A4 CYP2C9 Transporters BCRP en P-gp
In vitro studie: CYP3A4 - methode Blootstelling van kankercellen aan: •
Bekende CYP3A4 : rifampicine, erlotinib of paclitaxel
•
Bekende remmers van CYP3A4 : ketoconazole en A792611
•
CAM
Na 24 uur: meting van CYP3A4 expressie
In vitro studie: CYP3A4
In vitro studie: van CYP3A4
In vitro studie: CYP3A4 - methode Blootstelling van CYP3A4 aan: • Midazolam en docetaxel • CAM Geneesmiddelen die via CY3A4 inactief worden gemaakt Midazolam
Cytarabine
Docetaxel / paclitaxel
Vincristine / vinblastine
Imatinib / erlotinib
Tamoxifen
Busulfan
Cyclofosfamide / ifosfamide
Meting van inactivatie van midazolam en docetaxel
In vitro studie: CYP3A4
IC50 42 μg/ml IC50 15 μg/ml IC50 66 μg/ml
In vitro studie: conclusies CYP3A4 : •
β-caroteen
•
Sint-Janskruid
•
Echinacea
•
Ginkgo biloba
plasmaspiegel van o.a. midazolam en docetaxel
Remmer CYP3A4 : mariadistel
CYP3A4 : •
Groene thee
•
Druivenpit
•
Mariadistel
plasmaspiegel van o.a. midazolam en docetaxel
Vraag 3 Wat is jullie advies als een kankerpatiënt sintjanskruid, mariadistel en Echinacea gebruikt tijdens chemotherapie met docetaxel?
In vitro studie: discussie Wat is de klinische relevantie van de in vitro resultaten? Verschillen tussen een cellijn en mens: • Biologische beschikbaarheid • Samenstelling van CAM producten
In vitro resultaten: eerste indicatie voor klinische studies om CAM te selecteren
Combinatie in de mens? Echinacea & docetaxel: CYP3A4? Sint-janskruid & docetaxel: CYP3A4? Mariadistel & docetaxel: CYP3A4?
Docetaxel & Echinacea: klinisch
methode
Bloedafname docetaxel 0-48 uur
D1
D2
Cyclus 1 Docetaxel 135 mg, 60 min IV
Bloedafname docetaxel 0-48 uur
D3
D4-6
D7-21
Inducer A. Vogel Echinaforce® 3 maal daags 20 druppels
D22
D23
Cyclus 2 Docetaxel 135 mg, 60 min IV
D24
Vraag 4 Wat zal het effect zijn van Echinacea op de plasmaspiegel van docetaxel?
E. Purpurea & docetaxel - resultaten
Docetaxel & Sint-Janskruid: klinisch
methode
Bloedafname docetaxel 0-48 uur
D1
D2
Cyclus 1 Docetaxel 135 mg, 60 min IV
Bloedafname docetaxel 0-48 uur
D3
D4-6
D7-21
Inducer Sint-Janskruid (Hyperiplant®) 3 x daags 1 tablet
D22
D23
Cyclus 2 Docetaxel 135 mg, 60 min IV
D24
Vraag 5 Wat zal het effect zijn van sint-janskruid op de plasmaspiegel van docetaxel?
Sint-janskruid & docetaxel - resultaten
Sint-janskruid & docetaxel - resultaten
Klinische studies – conclusie Echinacea: •
Veilig in combinatie met docetaxel
•
Waarschijnlijk ook veilig in combinatie met andere oncolytica
Sint-janskruid: •
Afraden in combinatie met docetaxel en andere oncolytica
Mariadistel: •
Klinisch effect is nog niet onderzocht: wat is het beste advies?
•
Behoefte aan een klinische studie met mariadistel en orale oncolytica: - groter effect op CYP3A4 in de darmen - naast remming van CYP3A4, ook P-gp en BCRP remming verhoogde plasmaspiegels - mogelijk lagere dosering chemotherapie door mariadistel
Discussie: casus Een man van 56 jaar komt bij u op de afdeling voor een docetaxel + cisplatine kuur. Als u naar de thuismedicatie van meneer vraagt, geeft de patiënt aan al jaren sint-janskruid te slikken. Dit middel helpt hem helemaal van zijn depressieve buien af. Naast sint-janskruid gebruikt meneer sinds een aantal maanden mariadistel, omdat hij heeft gehoord dat dit goed is voor de lever.
Vraag 6 Wat adviseert u uw patiënt over het gebruik van sint-janskruid en mariadistel tijdens chemotherapie met docetaxel en cisplatine?
Take home message
& CAM
≈ ONCO
RISICO
Bedankt voor jullie aandacht!!
Vragen?
Met dank aan...
KWF Kankerbestrijding
Prof. Dr. J.H.M. Schellens
Prof. Dr. J.H. Beijnen
Dr. Ir. I. Meijerman
Drs. R.F.M. Maas-Bakker
Dr. H. Rosing
Mijn collega dr. A.K.L. Goey
