13-5-2014
Bijwerkingen van medicijnen voor CML Dr. Peter E. Westerweel Internist-Hematoloog Albert Schweitzer Ziekenhuis Dordrecht
1
13-5-2014
Opzet • Heb ik een bijwerking ? • Veelvoorkomende bijwerkingen bij TKIs
• Alternatieven • Praktische tips – van mij – van jullie ?
Referentiemateriaal
2
13-5-2014
Heb ik een bijwerking? • Kreeg ik het na start van een medicijn? • Staat het in de bijsluiter? • Kan de dokter een reden bedenken waarom mijn medicijn mijn klacht heeft kunnen veroorzaken? • Ging de klacht weg na stoppen van het medicijn? • Trad mijn klacht op bij een te hoge concentratie / dosis van het medicijn? (of verdween klacht bij lagere dosis)
Bijwerkingen in kaart • Fase I / II / III / IV wetenschappelijk onderzoek • Medische literatuur • Meldingsinstantie:
3
13-5-2014
Kenmerken van bijwerkingen bij Tyrosine Kinase Remmers • Elke TKI eigen patroon van bijwerkingen (en geen enkele zonder…. ) • Effecten verschillen van persoon tot persoon • relatie tussen dosis en bijwerking maar meeste bijwerkingen bij goede dosis • Veel bijwerkingen nemen in de loop van de tijd in ernst af
4
13-5-2014
Veel medicatie-interacties ! • bevraag je hematoloog over interacties • overleg (aanvullend) met apotheker
Veelvoorkomende bijwerkingen TKIs dasatinib
imatinib
nilotinib
imatinib
vochtophoping
19 %
41 %
5%
14 %
longvocht
10 %
0%
0%
0%
misselijkheid
8 %
20 %
11 %
31 %
diarree
17 %
17 %
8%
21 %
spierpijn
6 %
12 %
10 %
10 %
huiduitslag
11 %
17 %
31 %
11 %
5
13-5-2014
Bloedcontrole • Bloedbeeld - rode bloedcellen - bloedplaatjes - witte bloedcellen • Leverenzymen • Alvleesklierenzymen • Nierfunctie • Spiegelbepaling (op indicatie)
6
13-5-2014
Een bijwerking en dan? Alternatieven?
Grote winst TKI: revolutie in behandeling & prognose CML
7
13-5-2014
Therapietrouw ontzettend belangrijk
Impact medicatie-(on)trouw op ziektevrije overleving!
Ganesan Am J Hematol 2011
8
13-5-2014
Alternatieven • Hanteerbaar maken van bijwerkingen • Switch tussen TKIs • Stoppen (studieverband !) • Stamceltransplantatie • (interferon / hydrea / busulfan)
9
13-5-2014
Maak bijwerkingen bespreekbaar!
Hanteren van bijwerkingen: praktische tips van mij (en van jullie?!)
10
13-5-2014
Huiduitslag
imatinib
Nilotinib
11
13-5-2014
imatinib
Wat te doen? • Zalf met ontstekingsremmer (steroiden) + vet • Jeuk-remmend tabletje “anti-histaminicum” • Bij versterkte eeltvorming: evt eelt-oplossende middelen (acylsalicylzuur etc) • Voorkom zonverbranding (creme, kleding/petje) • Veelvoorkomend (mn nilotinib) ! Lastig !
12
13-5-2014
Maagirritatie / misselijkheid • Dosis evt spreiden
• Medicatie-inname bij maaltijd en/of met groot glas water (oorzaak nl directe prikkeling) (nilotinib echter altijd nuchter) • Koffie, alcohol, sterke kruiden vermijden • Rechtop zitten/staan na medicatieinname
Maagirritatie / misselijkheid • Gebruik maagbeschermers ? – Protonpompremmer (bijv omeprazol) Niet bij dasatinib en nilotinib
– H2-antagonist (ranitidine) Niet bij dasatinib
– Antizuurmiddelen (“blusmiddelen”) bijv. antagel Minimaal 2 uur interval met medicatieinname
• Anti-misselijkheids tabletjes
13
13-5-2014
Diarree • Vaak wat zachtere ontlasting • Metamucil (psylliumzaadjes) “vezels in een zakje”
• Loperamide (Imodium)
Darmverstopping (obstipatie) • Ruim vocht innemen (min. 1,5-2 liter / dag) • Fruit, vezels (evt metamucil) • Evt laxeermiddel zoals movicolon
14
13-5-2014
Oedeem (vochtophoping)
Oedeem (vochtophoping)
15
13-5-2014
Oedeem (vochtophoping) Wat te doen? • Zoutinname beperken • Plaspillen • Elastische kousen
Spierkramp: Wat te doen? • Voldoende drinken
• Controle van verschillende zouten in het bloed (+ evt aanvulling) • Calciumtabletten of magnesiumtabletten (ook bij normale bloedconcentratie) • evt medicatie: – hydrokinine (Inhibin) – baclofen – NSAID (bijv. ibuprofen)
16
13-5-2014
Vermoeidheid • Uitsluiten enkele oorzaken door arts: – Bloedarmoede – Schildklierafwijkingen – Infectie
• Depressie ? Angsten ? • Goede slaap • Doseren / opbouwen van activiteiten
Opmerkingen / suggesties?
17
13-5-2014
Take home messages • TKIs zeer effectief, maar diverse bijwerkingen • Iedere TKI specifiek bijwerkingpatroon • Overweeg:
- even afwachten - switch - symptoomverlichting
• Therapie-ontrouw is bewezen (levens)gevaarlijk • Bespreek bijwerkingen met je behandelend hematoloog
18
