Jaargang 11, nr.1
februari 2014
Mededelingen
Eij ‘t ook ‘eurd ? Laatste nieuws ! Onze nieuwe website is bijna klaar. En… De exposities in onze verenigingsruimte nog steeds zijn te zien. En ook … Het kamper dictee dit jaar heel bijzonder is. En ook … We gaan horen hoe goed politici het dialect kunnen spreken. En ook … Tijdens Sail Kampen is er op de zaterdag een concours voor stadsomroepers.
INLEIDING Hoewel dit de eerste 'Mededelingen' van het jaar is, leven we al in de februari. Met de echo van de lezing over de binnenvaart - met overigens een geweldige opkomst - en de grafzerken nog in ons hoofd hebben we dit seizoen nog twee lezingen te gaan. We hebben op verzoek van velen van u een bijna vaste gastspreker opnieuw bereid gevonden een lezing voor ons te verzorgen. Zijn bijdrage in de maartlezing gaat over de prehistorie; over de eerste bewoning van de mens langs de Vecht. Als vereniging proberen we het lezingenaanbod ruim te laten variëren binnen het historisch tijdspectrum. Er zijn leden die hun voorkeur hebben uitgesproken voor de middeleeuwen of de Franse tijd en noem maar op, maar er zijn er ook die de prehistorie hebben verkozen tot de periode van hun belangstelling. Zij zullen in het bijzonder deze avond aan hun trekken komen. De lezing in april gaat, gewoontegetrouw (zo proberen we althans), over de Tweede Wereldoorlog. Deze keer hebben we voor u de spreker zelfs uit België laten komen. Beelden en verhalen over mysterieuze bommen, nepvliegtuigen en andere onderwerpen van misleiding, waaronder camouflagetechnieken staan op deze avond centraal. Niet alledaags en ontdekkend om hier kennis van te nemen. Op de achtergrond gebeurt er in het bestuur en de werkgroepen veel waar u niet direct kennis van neemt. Het bouwen van de website, voorbereiding voor lezingen en excursie, het voorbereiden en uitgeven van het tijdschrift. In deze Mededelingen wordt de werkgroep Kamper Taalkringe er even uitgelicht. Op 10 maart wordt er weer een Groot Kamper Dictee gehouden. Dit jaar staat het dictee in het teken van de gemeenteraads-verkiezingen. Behalve dat u zelf kunt meedoen, nemen we er kennis van hoe onze politici Kampers schrijven en spreken. U komt toch ook!?
Jaargang 11, nr.1
P a g i n a
2
A G E N D A
25 februari 2014 extra lezing in Quintus 27 februari 2014 werkgroep archeologie 10 maart 2014 Groot Kamper Dictee 11 maart 2014 lezing 13 maart 2014 werkgroep archeologie 22 maart 2014 huiskamerbijeenkomst 27 maart 2014 werkgroep archeologie 8 april 2014 lezing 10 april 2014 werkgroep archeologie 17 april 2014 huiskamerbijeenkomst 24 april 2014 werkgroep archeologie
Dinsdag 11 maart 2014: Ab Goutbeek; De ontwikkeling van de mens langs de Vecht. Dhr. Goutbeek is een graag geziene gast bij onze lezingen. Vorig jaar heeft hij met verve verteld over het kasteel en het geslacht Van Rechteren. De reacties van uw kant waren zo lovend dat erop werd aangedrongen Dhr. Goutbeek ook voor 2014 weer voor een lezing te benaderen. Dat is gelukt, met nu als onderwerp: ‘de ontwikkeling van de mens langs de Vecht’. Het landschap in Overijssel, door de natuurelementen bijgeschaafd en later ingevuld door de planten en dieren, wordt daarna door de mens als jacht- en woonplaats gebruikt. Ongeveer 8000 jaar v. Chr. zijn de eerste mensen het Vechtdal ingetrokken als jagers, levend van wat de natuur hun bood. In de winter terugtrekkend naar het zuiden met het wild mee, om dan in de zomer weer de hoge kopjes langs de Vecht op te zoeken. Ongeveer 4000 jaar v. Chr. gaan ze een vaste woonplaats zoeken. Dan maken ze zich ten dele los van zomer en winter en trekken niet meer met de seizoenen mee. Dat betekent een veestapel opbouwen, akkers aanleggen en werken. Ook wordt er geleidelijk handel gedreven. Het brons leert men kennen (1500 v. Chr.) en het ijzer gaat men toepassen (600 v. Chr.) Het zijn de eerste boeren in de middeleeuwen die dan de buurschappen hebben gevormd met de essen en de weilanden. Uit enkele van deze buurschappen hebben zich langs de Vecht de dorpen en stadjes ontwikkeld die op hun beurt weer uitgroeiden tot de hedendaagse woonkernen. Dhr. Goutbeek zal enige prehistorische voorwerpen meenemen, die u kunt bekijken. Locatie: Regenboog, Broederweg 32 te Kampen. Aanvang 20.00 uur. Toegang: leden gratis, niet-leden 2,00 euro.
Huiskamerbijeenkomst De informele huiskamerbijeenkomsten worden door een vast aantal leden bezocht. Op deze wijze proberen we onderlinge contacten, onderzoeksvragen, etc. te stimuleren. Wellicht kan het een begin zijn voor een boeiend onderzoek, maar misschien vindt u het juist wel leuk om anderen te helpen. Kortom, genoeg om eens te komen, te kijken, te onderzoeken en wellicht ook zelf weer informatie door te geven aan belangstellenden. Als u ideeën heeft over een ander invulling of frequentie van deze bijeenkomsten laat ons dat dan weten. Nieuwe ideeën over een invulling van deze avonden zijn ook van harte welkom. Trouwens op deze avonden kunt u ook onderzoek doen in de bronnen die we ondertussen digitaal op de aanwezige PC’s beschikbaar hebben. De data kunt u vinden in de agenda. De “huiskamerbijeenkomsten” worden gehouden in onze verenigingsruimte aan de Vloeddijk 1 (ingang Vloeddijk) te Kampen. De aanvang is om 19.30 uur.
Jaargang 11, nr.1
P a g i n a
3
Dinsdag 8 april 2014: Jean Dewaerheid; Het mysterie van de houten bommen. Dhr. Jean Dewaerheid komt deze avond speciaal uit Machelen (België) om ons over het mysterie van de houten bommen te vertellen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden de Duitsers, om de Geallieerden te misleiden, op veel plekken in Europa “Attrappen” aangelegd. Deze nepvliegvelden werden soms voorzien van ‘valse’ startbanen en ‘valse’ gebouwen, maar altijd met houten vliegtuigen. Om de vijand belachelijk te maken, bombardeerden (meestal) Engelse vliegtuigen deze nepvliegvelden met … houten bommen. ‘Wood for Wood’ of ‘Hout voor hout’ was de toenmalige boodschap. 70 jaar later wordt de zaak van de houten bommen door sommigen bestempeld als een indianenverhaal. Maar waar ligt de waarheid? Blijven de houten bommen een hardnekkige volkslegende of worden ze historische werkelijkheid? In een uitgebreide Powerpoint-presentatie vertelt Jean Dewaerheid over het gebruik van houten bommen als ook over de gebruikte camouflagetechnieken tijdens WO II. Over het onderwerp is een boek (in het Frans) verschenen (250 blz), wat door Jean Dewaerheid in het Nederlands is vertaald; de prijs bedraagt € 20,- Als het goed is zal Dhr. Dewaerheid er een aantal meenemen. Het boek kan worden gesigneerd. Locatie : Regenboog, Broederweg 32 te Kampen. Aanvang : 20.00 uur. Toegang : leden gratis, nietleden 2,00 euro.
WERKGROEP: Kamper Taalkringe Maandag 10 maart: Groot Kamper Dictee in de raadzaal Wie maakt de minste fouten in het Groot Kamper Dictee dat dit jaar op maandag 10 maart in de raadzaal van het gemeentehuis aan het Burgemeester Berghuisplein wordt gegeven. Met andere woorden: wie wordt in 2014 de beste speller in het Kamper dialect, geschreven volgens de regels van het Woordenboek van de Kamper Taal. Het dictee staat in het licht van de gemeenteraadsverkiezingen die op 19 maart zullen worden gehouden. Negen politieke partijen zullen elk twee raadsleden, fractie-assistenten of lokale bestuurders afvaardigen in de strijd om de ‘Eij ‘t ook eurd’-trofee. Ook het college van B&W zal deelnemen. In eerste instantie zal elke politicus of bestuurder ook als individuele deelnemer worden aangemerkt en kans maken op de eerste, tweede of derde prijs. Omdat onze werkgroep Kamper Taalkringe vanaf dit jaar de aandacht ook wil richten op het gesproken Kampers, wordt aan één lid van elk van de deelnemende partijen en het college de gelegenheid gegeven in anderhalve minuut een visie op de toekomst van Kampen te geven. In het Kampers natuurlijk. Een jury zal bepalen wie het beste Kampers spreekt. Op de eerste plaats zal de uitspraak en woordkeus worden beoordeeld en daarna wordt uitdrukkingsvaardigheid in het dialect gewogen.
Jaargang 11, nr.1
P a g i n a
4
Expositie Dit seizoen hebben we contact gezocht met een aantal Kamper erfgoedorganisaties om te kijken of we gezamenlijk iets kunnen doen met de lege ruimten in het Pesthuis, het pand waar we als vereniging bij elkaar komen. Na overleg met het gemeentearchief zijn er enkele exposities ingericht. Zo heeft de stichting Vischrookerij van Heerde en Reumer een expositie over het boeiende verleden van deze rokerij en de wijze van vissen ingericht. Naast foto's en voorwerpen is het bijzondere van deze expositie, dat je zintuiglijk wordt geprikkeld. Behalve dat je het tentoongestelde materiaal kunt zien, kun je het ook ruiken. Door het ruiken van het verleden is de beleving van deze expositie i ntenser, het roept beelden op waardoor je je op momenten zelf even terug waant in die tijd. Van de stichting herbouw kadekraan Campen zijn er, naast een model van dit markante object, ook diverse foto’s te zien. Aardig om deze eens te komen bewonderen. De werkgroep historie van het project 650-jaar Kampereiland heeft een aantal panelen geëxposeerd. Hierin krijgt u goed beeld van het ontstaan en de historie van dit gebied. Gaat u er eens kijken! Het is leuk maar ook interessant om kennis te nemen van zaken, die in het verleden een belangrijk stempel hebben gezet op het leven van toen en hun doorwerking vinden in leven van nu. En als u er toch bent, loop dan ook even binnen in de huiskamer, voor een kopje koffie en een gesprekje met andere leden. Gezellig en misschien komt u tot ontdekkende gesprekken. De exposities zijn open tijdens onze huiskamerbijeenkomsten.
Van de bestuurstafel Ziekte voorzitter Als u de lezingen van januari/februari hebt bezocht, zal het u niet ontgaan zijn dat onze voorzitter, wegens ziekte, niet aanwezig was. Hoewel verder onderzoek wordt gedaan naar de oorzaak van zijn ziek zijn, wordt het voorlopig gehouden op de ziekte van Pfeiffer. Dat houdt in dat hij van een aantal uitvoerende taken even afstand heeft moeten nemen. Deze taken zijn verdeeld onder de overige bestuursleden. Hij wil desondanks betrokken blijven bij het wel en wee van de vereniging. Daarom denkt hij actief mee en geeft advies in lopende en toekomstige zaken. Zo mogelijk doet hij zelf voorkomende administratieve zaken af. We hopen dat hij spoedig weer zal herstellen en zich weer volledig voor de vereniging kan inzetten. Els Berger overleden Vele jaren lang maakte Els Berger deel uit van het bestuur van onze vereniging en van de redactie van ons Historisch Tijdschrift. Nog maar enige maanden geleden nam ze afscheid. Kort daarna werd ze ziek en donderdag 16 januari overleed Els op 77-jarige leeftijd. Een groot aantal leden van ons bestuur en van de redactie woonde op 23 januari de herdenkingsdienst en de begrafenis bij. Meer over Els Berger in het eerstvolgende nummer van ons tijdschrift. Stadskazerne Er zijn op dit moment geen wezenlijke ontwikkelingen te noemen over de verhuizing van onze vereniging naar de Stadskazerne. Op de achtergrond voert het bestuur wel gesprekken met het (Stads)archief hoe we in de toekomst onze bijdrage - als vrijwilligers - kunnen leveren. Als deze afspraken vastere vormen aannemen, zullen we u informeren.
Jaargang 11, nr.1
P a g i n a
5
Werkgroep genealogie Een tijdje is met een vijftal leden de werkgroep genealogie actief. Naast een specifiek project wat we zijn gestart, houden we ons bezig met allerlei zaken rondom genealogie. Ook voor vragen kunt u bij deze werkgroep terecht. We kunnen hier best nog een aantal leden gebruiken. Hebt u belangstelling voor genealogie en lijkt het u leuk om gezamenlijk met dit boeiende onderwerp bezig te zijn, neem dan contact op met Neel Wijshake–Emmerik (e-mail:
[email protected]) . Project scannen BS Door het Gemeente Archief Kampen (GAK) is een aantal jaren geleden de burgerlijke stand en een groot deel van de bevolkingsregisters van de voormalige gemeente Kampen gedigitaliseerd. Eind vorig jaar hebben (bestuurs)leden van onze vereniging dit gedeeltelijk gedigitaliseerd. Een groot deel is nu in de studiezaal voor bezoekers beschikbaar. Echter van de gemeenten die in 1937 zijn opgegaan in de voormalige gemeente ‘Groot-IJsselmuiden’ zijn deze bronnen niet gedigitaliseerd. Sinds begin dit jaar zijn we begonnen met het scannen en indexeren van de burgerlijke stand van deze gemeenten. Als dit is afgerond, is het de bedoeling om de bevolkingsregister ‘aan te pakken’. Met het ontsluiten en snel kunnen doorzoeken van deze belangrijke bronnen, denken we bij te kunnen bijdragen aan de doelstelling van onze vereniging. Op dit moment zijn de geboorte– en huwelijksacten van de gemeente Grafhorst gescand en is een begin gemaakt met de overlijdensacten. We kunnen echter nog wel wat hulp gebruiken. Lijkt het u leuk om hieraan mee te werken (de werkzaamheden vinden plaats in het GAK) neem dan contact op met onze secretaris André Westendorp. In het verlengde van bovenstaande activiteit is ook een begin gemaakt met het opbouwen van een bestand over Grafhorst. Het is de bedoeling dat hierin zoveel mogelijk gegevens over de personen die ooit in Grafhorst woonden worden opgenomen. We zijn begonnen met de geboorten uit de periode 1811 tot 1912. Deze gegevens worden zo volledig mogelijk opgenomen, bijvoorbeeld ook getuigen. Aanvulling kan vervolgens plaatsvinden met diverse gegevens zoals bevolkingsregisters, foto’s, verhalen, etc. Voor deze enerzijds omvangrijke, maar anderzijds boeiende klus zoeken we nog leden die zich hiervoor willen inzetten. De beschikking thuis over een PC met internetaansluiting is voldoende. Met name de leden uit Grafhorst roepen we op om, indien u belangstelling hebt voor familieonderzoek, zich hiervoor aan te melden.
Excursie Ook dit jaar willen we weer een excursie organiseren. Door de voorbereidingscommissie is nog druk bezig om de laatste puntjes op de i te zetten. Toch is het doel reeds bekend. We zijn van plan om een bezoek te brengen aan het “Museum voor oude ambachten” en het “Speelgoedmuseum” in Ter Schuur (vlakbij Barneveld). Het museum oude ambachten biedt een rondgang langs 160 ambachten, winkeltjes van vroeger en compleet ingerichte werkplaatsen. Zo vind je er een oude smidse, een scharensliep, een drogisterij, een schoolklasje, een leerlooier, een slagerij, een drukkerij en vele andere ‘oude’ beroepen. Precies zoals het vroeger was… In het ambachten museum staat niets achter glas, waardoor de spullen van dichtbij zijn te bekijken en aan te raken. Het speelgoedmuseum geeft in beeld van het speelgoed van vroeger. U zult veel herkennen van waar u zeer waarschijnlijk zelf mee gespeeld hebt. Voor wie al vast een indruk wil hebben van dit bijzonder museum kan kijken op www.ambachtenmuseum.nl .
Jaargang 11, nr.1
P a g i n a
6
Kamper genealogische en historische bronnen
Ons lid Kees Schilder is al vele jaren bezig met het bewerking van diverse bronnen uit het Gemeente Archief Kampen. Eind vorig jaar is in de serie ’Kamper genealogische en historische bronnen” en bijzondere uitgave verschenen, nl. een bewerking van het archief van het karthuizer klooster op de Sonnenberg te IJsselmuiden. Eind vorig jaar hebben de leden met e-mail hiervan reeds bericht gehad. Via deze ’Mededelingen’ hebben ook leden die we niet via e-mail kunnen bereiken de mogelijkheid om deze uitgave te bestellen. Naast een inleiding en informatie over het klooster wordt vervolgens een bewerking van diverse archiefstukken van het klooster gegeven. Een bron waar veel te lezen en te leren is over dit klooster. Naast bovenstaande uitgave kunt u ook de onlangs gereed gekomen bewerkingen van 3 bronnen uit het archief van het schoutambt IJsselmuiden bestellingen. Het gaat hier om 2 uitgaven, eveneens uit de serie “Kamper genealogische en historische bronnen”. Een uitgave bevat inventarisnummer 1 (1545—1578) van dit archief. De tweede uitgave bevay de inventarisnummers 2 (1587—1589 en 1623—1636) en 3 (1589—1599). Deze 3 delen gaan over dagelijkse gerichtshandelingen, meestal over geldzaken, zoals het niet afdragen van renten of pachten, niet betalen van gekochte goederen of dieren, maar ook om misdrijven als vechten, diefstal en ontduiking van accijnsen. Overdrachten van landerijen en ander onroerend goed worden ook dikwijls vermeld.
Jaargang 11, nr.1
P a g i n a
7
Deze uitgaven zijn door leden van de historische vereniging te bestellen bij onze secretaris (bij voorkeur e-mail : info@hvjanvanarkel). De prijzen zijn: • archief van het karthuizer klooster : 18,50 euro • bewerking inv.nr. 1 schoutambt IJsselmuiden : 12,50 euro • bewerking inv.nr. 2 en 3 schoutambt IJsselmuiden : 12,50 euro. Deze prijzen zijn exclusief verzendkosten. Het is de bedoeling dat de bestellingen worden verzameld en dat de vermenigvuldiging van de uitgaven in een keer wordt gedaan. U kunt uw bestellingen thuis gestuurd krijgen (voor leden buiten de gemeente Kampen met verzendkosten), afhalen tijdens een huiskamerbijeenkomst of het wordt thuisbezorgd (voor leden binnen de gemeente Kampen). Woont u in de gemeente Kampen dan zouden we het op prijs stellen als u de bestelling tijdens onze huiskamerbijeenkomst komt ophalen. Dat scheelt ons veel tijd. Wilt u een of meerdere van deze uitgaven bestellen dan zouden we dat graag uiterlijk 15 maart van u horen.
Raadsleden strijden om ‘Eij ‘t ook eurd’-trofee Groot Kamper Dictee maandag 10 maart in raadzaal Negen dagen voor de gemeenteraadsverkiezingen wordt in de raadzaal van het Kamper gemeentehuis het Groot Kamper Dictee gegeven. Afgevaardigden van de negen politieke partijen die in de gemeenteraad vertegenwoordigd zijn, nemen deel en strijden om de ‘Eij ‘t ook eurd’-trofee die herinnert aan de rubriek in het Kamper dialect die Jan Keuter vijftig jaar achtereen schreef. Niet alleen raadsleden werpen zich in de strijd. Ook burgemeester Koelewijn en wethouder Tabak. Zij vormen een team College van B&W. Beiden namen eerder deel aan een Groot Kamper Dictee en zij sloegen toen geen slecht figuur. In de eerste plaats strijden alle deelnemers -en dat kan iedereen zijn die zich maandagavond 10 maart vóór 19.30 uur aanmeldt- om de individuele prijs voor de beste speller in het Kamper dialect. Dat zijn dus ook de afgevaardigden van de politieke partijen en de burgemeester en de wethouder. In de strijd om de trofee wordt dit jaar voor het eerst het Kampers spreken getoetst. Van de partijen en van het college krijgt na de pauze één lid negentig seconden de tijd om in de eerste plaats zo goed mogelijk Kampers te spreken, in de tweede plaats een samenhangend verhaal te vertellen over de toekomst van de gemeente Kampen en daar mogen in de derde plaats partijpolitieke overwegingen en elementen in gevoegd worden. Een jury bepaalt wie dat zo goed mogelijk doen. De beste knabbelt 30 punten van de foutenscore van zijn team af. De op een na beste streept 20 fouten door en de op twee na beste 10 fouten. In de pauze vertellen Ina Hup en Reijer van ‘t Hul enkele verhaaltjes in het Kampers. Tijdens het juryberaad, na het Kampers spreken, treedt Jan Duitman op die in het Kampers kan goochelen. Stadsomroeper Bertus Krabbe spreekt verbindende teksten en accordeonist Adri van den Hul zal aan het begin van de avond het zingen van het Kamper Stedelied begeleiden en ook in de pauze van zich laten horen.
Jaargang 11, nr.1
BEZOEK ONS OP HET WEB WWW.HVJANVANARKEL.NL
P a g i n a
Historische vereniging voor de IJsseldelta “Jan van Arkel”
Contributie Gewone leden € 18,50 per kalenderjaar. Jeugdleden tot 18 jaar € 5,00 per jaar. Huisgenootleden (zonder exemplaar van het Historisch Tijdschrift) € 6,50 per jaar. Postadressen € 22,50 per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 december. SNS Bank 91.85.28.208 (IBAN : NL 79 SNSB 0918 5282 08) Redactie Mededelingen (tevens secretariaat) André Westendorp Ringmus 7 8271 HG IJsselmuiden tel. 038-3319812 E-mail:
[email protected] Tekst voor Mededelingen graag als Wordbestand en foto’s apart in jpg-formaat.
Bestuur: Bestuur voorzitter Wout van Capelle, Lehmkuhlstraat 16, Kampen secretaris André Westendorp, Ringmus 7, IJsselmuiden penningmeester John Wezenberg, de Bogaard 37, IJsselmuiden leden Gerda Heideveld, H. de Cockplein 4, Kampen Jan van Lente, Korenbloem 12, IJsselmuiden Johan Prins, Dorpsweg 3, Wilsum Hennie Brink, Kerkstraat 30, Grafhorst Theo Nieuwenhuizen, Bovennieuwstraat 125, Kampen Gerrit Samsen, Burg. van Vleutenstraat 9, Zalk Neel Wijshake-Emmerik, Andoorn 20, Kampen
Nieuwe leden: Na de vorige Mededelingen hebben we de volgende nieuwe leden kunnen verwelkomen: Dhr. M. Spinder te IJsselmuiden Dhr. B. Klappe te Eindhoven Dhr. E.A. de Boer te Kampen Dhr. J. Zijlstra te Kampen Dhr. J. Holtland te IJsselmuiden Dhr. W. v.d. Linde te IJsselmuiden Dhr. D. Visser te Kampen
8
