Maria Louise jaar Persinformatie 2015
Algemene informatie: In 2015 willen we Prinses Maria Louise gedenken. Zij heeft veel betekend voor de stad Leeuwarden en provincie Fryslân, maar ook voor de dynastie der Oranjes. Ze is een cruciaal persoon geweest in de geschiedenis van de Nassaus en de Oranjes en in het voorzetten van de lijn. Zij is de stammoeder van het huidige koningshuis Oranje-Nassau. Bovendien stammen alle huidige regerende vorsten in Europa, maar daarnaast ook vele voormalige koningen en keizers, van haar en haar man af. Wat maakte Maria Louise tot een uniek persoon? Waarom is zij nu nog altijd zo bekend? Wat heeft haar leven voor haar tijd, voor haar omgeving, voor Friesland en voor Nederland betekend? Wat heeft haar dubbele regentschap in haar tijd en voor ons betekend? Het zijn vragen die de moeite waard zijn om bij stil te staan.
Maria Louise Maria Louise, prinses van Oranje-Nassau, geboren prinses van Hessen-Kassel, werd geboren te Kassel op 7 februari 1688 en overleed te Leeuwarden op 9 april 1765. Zij was getrouwd met stadhouder Johan Willem Friso uit het Huis Nassau-Dietz, tevens prins van Oranje. Johan Willem Friso was stadhouder van Friesland en Groningen. Hij stierf jong, toen hij in 1711 in het Hollands Diep verdronk. Maria Louise bleef achter met haar dochtertje, nog geen jaar oud, en zij was in verwachting van haar tweede kind, dat anderhalve maand later werd geboren. Hij werd de latere stadhouder Willem IV, in 1747 benoemd tot algemeen erfstadhouder van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Maria Louise, 23 jaar oud, stond voor de schier onmogelijke opgave als jonge weduwe, een Duitse prinses, met twee kinderen, om invulling te geven aan het stadhouderschap, als gouvernante, als voogdes, wij zouden zeggen als regentes voor haar zoontje, zolang die nog minderjarig was. Pas toen Willem IV twintig jaar was, werd hij stadhouder van Friesland. Maria Louise was dus twintig jaar lang gouvernante van Friesland. Maria Louise moest tevens de belangen van het Huis Oranje in de Nederlanden goed zien te verdedigen, bovendien moest zij het aanzien van de Oranjes, ondanks het stadhouderloos tijdperk in Holland en de overige gewesten, hoog zien te houden. Zij is in alle opzichten goed geslaagd in haar taken. Door haar houding wist zij ook respect af te dwingen bij de Friese adel, bij de grietenijen en aan het Leeuwarder hof. Ook door haar, wat vaak genoemd wordt, sociale belangstelling, haar eenvoud, wist zij menigeen voor zich te winnen. Zij zou in onze tijd populair genoemd worden, en dat bleek ook, omdat zij de liefkozende bijnaam “Marijke Meu” (Tante Marijke) heeft gekregen. Onder die naam spreekt zij nog altijd tot de verbeelding.
Haar zoon Willem IV stierf in 1751, slechts 39 jaar oud, haar schoondochter Anna van Hannover werd toen gouvernante over de gehele Republiek, maar ook Anna stierf voortijdig, in 1759. In Friesland werd Maria Louise nog een keer gevraagd om het regentschap op zich te nemen, en nu voor haar kleinzoon, Willem V. In de geschiedenis is het volstrekt uniek dat een persoon, een prinses, eerst voor haar zoon en dan, vele jaren later, nog eens voor haar kleinzoon de bevoegdheden van het stadhouderschap waarneemt. Zij stierf in 1765, in Leeuwarden, waar zij grotendeels heeft gewoond. Eerst in het Stadhouderlijk Hof en toen in haar weduwepaleis, Het Princessehof. Zij werd bijgezet in de grafkelder van de Grote of Jacobijnerkerk te Leeuwarden. 2015 is het 250 jaar geleden dat Marijke Meu stierf. Reden te meer om in dit jaar veel aandacht aan haar en haar tijd te besteden. Dat gebeurt door verschillende thema’s rondom deze prinses te belichten, op heel verschillende wijze.
Agenda: Wanneer 2015 9 April
10 April 11 en 12 April 25 April
14 Mei 20 Mei Mei Mei 20 Juni Juni 4 Juli Augustus 12 September September 9 Oktober 11 November
Wat
Openingsweekend 9 t/m 12 april Opening van het Maria Louise jaar Opening fototentoonstelling 23tich Onthulling Vorstelijke muurschildering Symposium “Wonderen in het Woud” Theatrale Avondwandelingen Koningsdag Staatsbanket met vertellingen door Bearn Bilker Princessedag Nassaulezing Festival Oranjewoud Landgoedconcerten Dag van het Park Harddraverij Klassiek concert Fryske Folkloredei Klassiek concert Het verleden verbeeld Week van de Smaak Feestelijke afsluiting Nassaulezing
Waar
Grote of Jacobijnerkerk Grote of Jacobijnerkerk Oldehoofsterkerkhof Fryske Akademy Oranjewoud Oranjewoud
Prinsentuin HCL - Leeuwarden Oranjewoud Oranjewoud Wilhelminaplein Princessehof Heerenveen Grote of Jacobijnerkerk Wilhelminaplein Oranjewoud Leeuwarden HCL – Leeuwarden
Doorlopend Lezingen De Historische Sensatie Cadeauboek Boekenweek Kinderboek Boekenweek J.H. Knoop, veelzijdig tuinman van Maria Louise Smartphone wandeling door HCL en Kunstkade Kunstkade kunstmenu Oud geld Stijlkamer Marijke Meu Kant en Mode in de tijd van Maria Louise weekend arrangementen Maria Louise wandelroutes Fryslân magazine Marijke Meu Documentaire Met de ogen van vandaag Jeugdvoorstelling Organum Frisicum Fototentoonstelling Trijentweintich (23tich)
Diverse locaties Tresoar
HCL Basisscholen Leeuwarden Basisscholen Leeuwarden Fries Museum Keramiekmuseum Princessehof Museum pakhuis koophandel Diverse locaties Binnenstad Leeuwarden
Diverse locaties Diverse locaties
Projecten: Officiële openingsweekend Maria Louise Jaar in Leeuwarden - 9 t/m 12 april 2015 Donderdag 9 april 2015 Opening van het Maria Louise Jaar in de Grote of Jacobijnerkerk Onthulling Vorstelijke muurschildering op het Oldehoofsterkerkhof Opening fototentoonstelling Trijentweintich (23tich)
Officiële opening Voor de officiële opening van het Maria Louise Jaar worden circa vijfhonderd gasten uitgenodigd. De genodigden worden ontvangen in de Grote of Jacobijnerkerk en hier zal men kunnen genieten van previews, kleine delen van de diverse activiteiten die gedurende het Maria Louise Jaar de revue zullen passeren. Onthulling Vorstelijke muurschildering In samenwerking met het kunstenaarsplatform ‘Street Art’ wordt in het voorjaar van 2015 een levensgrote muurschildering gemaakt van 3 meter hoog bij 15 meter breed, met hierin alle afstammelingen van Maria Louise en Johan Willem Friso. De stamboom begint met portretten van Johan Willem Friso en Maria Louise en eindigt met tien portretten van de huidige Europese vorsten. Huidige vorsten: 1. Spanje 2. Monaco 3. Liechtenstein 4. Engeland 5. België 6. Luxemburg 7. Noorwegen 8. Zweden 9. Denemarken 10. Nederland
Felipe VI Albert II Hans Adam II Elizabeth II Filip Henri Groot Hertog Harald V Karel XVI Gustaaf Margaretha II Willem-Alexander
Om de muurschildering van en voor de stad te maken, wordt deze op de buitenmuur van de Brasserie aan het Oldehoofsterkerkhof gerealiseerd. Deze locatie leent zich daar uitstekend voor omdat er voldoende ruimte rond het pand is en het ook een inhoudelijke relatie heeft met Maria Louise. Het pand van de Brasserie ligt namelijk naast het Princessehof, het voormalige woonhuis van Maria Louise. De drie weken voorafgaand aan de onthulling zal er iedere dag gewerkt worden aan de muurschildering zodat bewoners en toeristen de vorderingen kunnen volgen. Om het publiek ter plaatse te informeren zal er bijna dagelijks een vrijwilliger aanwezig zijn die kan vertellen wat er gebeurt, waarom en wie geschilderd worden. Er kan ook een klein stukje historie verteld worden. Opening fototentoonstelling Trijentweintich (23tich) Maria Louise moest als 23 jarige buitenlandse jonge weduwe met een klein kind plus eentje op komst, het regentschap op zich nemen. Dit spreekt heel erg tot de verbeelding en kan haar historie invoelbaar maken voor mensen van nu. De organisatie wil samen met een fotograaf een 8 portretten en verhalen maken van jonge vrouwen van 23 jaar die nu in Leeuwarden leven. Deze jonge vrouwen worden gevraagd om hun plannen of toekomst perspectief te verwoorden. Doel: ons via de jonge vrouwen van nu, de impact laten beleven van het (opgelegde) regentschap van Maria Louise. Daarnaast vraagt het ons de kracht van jonge vrouwen van nu serieus te nemen en te herkennen. Als Maria Louise het kon, waarom zouden zij het niet kunnen? Op deze manier geven historie en actualiteit, hoop en geloof in de toekomst via de kracht van jonge vrouwen van toen, even nu. De fototentoonstelling zal na de officiële opening door Friesland gaan “rondreizen”. Van de foto’s en verhalen zal een weergave gemaakt worden. De tentoonstelling zal vanaf 9 april gepresenteerd worden in het Fries Museum.
Vrijdag 10 april 2015 Symposium Fryske Akademy Symposium Fryske Akademy Aan de Fryske Akademy vindt van 11.00 tot 17.00 uur een wetenschappelijk symposium plaats, gewijd aan Marijke Meu en haar entourage. In een achttal lezingen wordt er vanuit een genderperspectief door specialisten uit het veld aandacht besteed aan haar rol als echtgenote, regentes voor haar zoon Willem IV en later voor haar kleinzoon Willem V, mecenas van kunst en cultuur, maar ook als vrouw op de achtergrond tijdens het stadhouderschap van haar zoon. Vragen die in dit symposium beantwoord zullen worden hebben betrekking op haar bestuurlijke invloed, haar functioneren in sociale en politieke netwerken, haar bijdrage aan de politiek en cultuur in Friesland, maar ook aan architectuur, kunst en muziek in de regio. Tevens gaat er aandacht uit naar haar “politieke nalatenschap,” haar betekenis voor de dynastie Nassau-Dietz en de beeldvorming over een vrouw die tot op hoge leeftijd Friesland diende, post mortem door de patriotten werd verguisd, maar voor de Friezen een vast element vormt in de vormgeving van de regionale identiteit. Dit onderdeel valt onder de financiële en organisatorische verantwoordelijkheid van de Fryske Akademy.
Oranjewoud - “Wonderen in het Woud” - Zaterdag 11 en zondag 12 april (Heerenveen) In het eerste Marijke Meu-weekend van zaterdag 10 en zondag 11 april zijn er avondwandelingen met een gids/boswachter langs de Oranjeroute. Tijdens de wandelingen zijn een aantal korte scènes uit het leven van Marijke Meu te zien (op te voeren door amateurtheater gezelschappen in de omgeving, met professionele begeleiding georganiseerd vanuit het Posthuistheater) en een of meerdere verhalenvertellers. Oranjewoud biedt een natuurlijk decor om in een sfeervolle setting op deze wijze een brede groep wandelaars bekend te maken met het leven van Maria Louise, prinses van Europa. Oranjewoud dankt immers een groot deel van de huidige landhuizen en het parklandschap met lanen aan de Oranjes. Het parklandschap wordt tijdens dit weekend met sfeervolle verlichting omgetoverd in een minilichtfestival. Het parklandschap fungeert niet alleen als decor maar ook als wandelpark in de route van de avondwandelingen. In samenwerking met scholen en naschoolse opvang worden lampjes gemaakt. Dit biedt meteen de gelegenheid om het leven van Maria Louise op scholen en opvangorganisaties in Heerenveen onder de aandacht te brengen. Voor het openingsweekend zal samenwerking gezocht worden met de diverse VVV’s, hotels en restaurants om een volledig arrangement te bieden.
Harddraverij – 20 juni 2015 In de 18e eeuw, maar zeker in de 19e eeuw was er sprake van Harddraverijen. Een race voor paarden op een baan van 100 meter, dit parcours moet in gestrekte draf en ongezadeld plaats vinden. Koning Lodewijk Napoleon maakte er een Koninklijke Harddraverij van. In de 19e eeuw luisterden de koningen dikwijls de Harddraverij op met hun aanwezigheid en stelden ze, zeker koning Willem III, een Gouden Swipe ter beschikking. In 1997 heeft Stichting Nassau in het kader van het Nassaufestival de Harddraverij in Leeuwarden laten terug keren, waarna het nog tweemaal is georganiseerd. Ook in 2015 zal een Harddraverij niet kunnen ontbreken. Het Wilhelminaplein zou daartoe de meest geschikte plek zijn. Een extra activiteit zou een rit in een fraaie historische koets kunnen zijn die door Leeuwarden rijdt waar bezoekers in historische kledij in kunnen plaatsnemen. Deze activiteit valt onder de financiële verantwoordelijkheid van de organisatie Maria Louise jaar.
‘Het verleden verbeeld’– 12 september 2015 Op 12 september 2015 wordt het Wilhelminaplein omgetoverd tot een waar paleis met kroonluchters, buxussen, luxe gordijnen, damasten tafelkleden en veel pracht en praal. De bezoeker kan vanaf 20.00 uur plaatsnemen aan tafel en genieten van een voorprogramma met muziek en dans. Tevens kan men diverse hapjes en drankjes bestellen bij de bediening die in gepaste kledij zal rondlopen. Om 21.00 uur start de buitenfilm. Uiteraard past de film in het thema van Maria Louise, zoals ‘A Royal Affair’. Er wordt specifiek gekozen voor 12 september; het Open Monumenten weekend dat in 2015 in het teken zal staan van de eeuw van Maria Louise, de achttiende eeuw. Magazine Maria Louise Een speciale uitgave van het Fryslân magazine is zeer de moeite waard. Hierin de thema’s die tijdens dit Marijke Meu-jaar aan de orde komen. Maar ook een tijdsbeeld van Maria Louise, haar tijd en haar tijdgenoten. Wat werd er in die tijd gegeten, wat was de hofcultuur, hoe reisde Maria Louise, hoe communiceerde zij, welke familieleden en vrienden had zij, wat waren haar regeringstaken, hoe bracht ze het er van af? Tal van interessante artikelen met lijnen naar het heden kunnen dit magazine vullen. Een speciale redactiecommissie zal zich daar mee bezig gaan houden. Documentaire bij Omrop Fryslân – Met de ogen van vandaag…. Als je met de ogen van vandaag naar Maria Louise kijkt dan valt op dat ze zich onbaatzuchtig inzette voor anderen. Ze stond bekend als bruggenbouwer, een landsmoeder. Een vrouw met grote diplomatieke gaven en oog voor de minderbedeelden. Bekend zijn haar ritjes in een koetsje door de straten van Leeuwarden, waarbij ze voor arme kinderen snoepgoed naar buiten strooide. Ze was populair en kon makkelijk aansluiting vinden bij het volk. Een soort Máxima avant la lettre. Maar soms wordt ook een vergelijking gemaakt met Lady Di, de people’s Princess. In dat kader is het de moeite waard in een tv-documentaire te schetsen hoe bijzonder ze was, welke rol ze heeft gespeeld in de geschiedenis maar ook welk een bijzonder leven ze heeft geleid. Omrop Fryslân heeft een uitzendgarantie gegeven en de documentaire zal in het weekend van 4-5 april 2015 te zien zijn. Eind maart zal in Bynt aandacht besteed worden aan de documentaire en het leven van Maria Louise.
Samenwerkende partners: • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Tresoar Historisch Centrum Leeuwarden Fries Museum Keramiekmuseum Princessehof Fryske Akademy Gemeente Leeuwarden Gemeente Heerenveen Gemeente Ameland Werkgroep Vorstelijk Oranjewoud Stichting Nassau en Friesland Historische vereniging “de Ouwe Pôlle” Stichting Organum Frisicum Omrop Fryslân Wij van PS Friese Dravers Posthuis Heerenveen Fryslân magazine Graffiti platform Leeuwarden
