23/01/2015
Motiveren kan je leren
Marc Tack & Nele De Laender
KENNISMAKING
5 manieren om te beïnvloeden Wanneer
Plaats
Doelstelling
Beleid
Vooraf
Regisseurstoel
Anticiperen
Modelling
Permanent
Gehele theater
Gewenste alternatieven tonen
Grenzen stellen
Nu
Op scène
De regeloverschrijding stopt
Aan rand v/d scène
Leren
Op balkon
Begeleiden van een keuze
Object. info / Onmiddellijk nadien feedback Motiveren
Geleidelijk proces
1
23/01/2015
Randvoorwaarden voor een veranderingsproces Voldoende kennis Voldoende lijdensdruk / last / belang ( bedreigde waarde of waardenconflict) Voldoende zelfwaarde Voldoende competentie Gevoel zelf te kunnen beslissen : AUTONOMIE Voldoende gevoel van interne attributie van succes Voldoende gevoel dat anderen mijn inspanning waarderen
Kennis probleem/context/ alternatieven
Zelfwaarde
belang/last/ bedreiging
-esteem -efficacy Veiligheid steun/behoud
Wat heb ik in m’n werk beschikbaar om…? Probleembesef te verhogen Veiligheid te installeren Zelfwaarde te verhogen Beschikbare alternatieven dichterbij te brengen
2
23/01/2015
Oefening Er zijn goede redenen om niet te veranderen. – Welke zaken verkoos jij ooit niet te vertellen (persoonlijke inventaris)? – Welke waarden/ kwaliteiten/ contextgegevens lagen aan de basis hiervan?
DOELFOTO – PROBLEEMFOTO
Opmaken van een doelfoto/zorgplan
Probleemfoto cliënt Doelfoto/zorgplan ergo
Van buiten naar binnen praten ?
Van binnen naar buiten luisteren
3
23/01/2015
DE GEEST VAN MG
4
23/01/2015
Samenwerking
Aanvaarding
Mededogen
Geest van MG
Evocatie
Samenwerking
Samenwerking
Aanvaa rding
Mededogen Geest van MG Evocatie
• “Voor” en “met” de ander (↔ “aan” of “op”) • Dansen i.p.v. worstelen Geest van MG • Openheid over beider doelstellingen
Aanvaarden • Absolute waardigheid (de persoon zien zoals hij is, zich bewust zijn van zijn unieke individualiteit) • Empathie (actieve interesse in het perspectief van de ander) Geest van MG • Autonomie-ondersteunend (cfr. Ryan & Deci) • Bevestigend Samenwerking
Mededogen
Geest van MG
Aanvaa rding
Evocatie
5
23/01/2015
Mededogen • Actief het welzijn van de ander nastreven • Voorrang geven aan de noden van de ander • Wars van persoonlijk voordeel Geest van MG Samenwerking
Mededogen
Geest van MG
Aanvaa rding
Evocatie
Samenwerking
Mededogen
Geest van MG
Aanvaa rding
Evocatie
Evocatie
• Uitgaan van de sterktes en wijsheid van de ander Geest van MGuitlokken? • Hoe deze competenties • ↔ deficit model (reparatiereflex)
DE 4 PROCESSEN VAN MG Plannen Ondersteunen om verandering te plannen
Ontlokken (Evocatie) De eigen goede redenen om te veranderen ontlokken
Focussen Een zinvolle richting vinden
De relatie aangaan Een behulpzaam gesprek aangaan
6
23/01/2015
Centraal begrip : ambivalentie = dubbel conflict tussen toenadering en vermijding: gedrag A én het gedrag A veranderen zijn tegelijk sterk aanlokkelijk en afstotend
Uit zich in: verandertaal & behoudtaal
Uitlokken verandertaal Voordelen Nadelen Huidig huidig
Voordelen Nadelen nieuw nieuw
-
-
-
-
-
-
-
-
1. Relatie aangaan • Contact maken • Evenwaardige relatie • Cliënt vertelt, HV stuurt door aan bepaalde zaken meer aandacht te geven
Vaardigheden om de relatie aan te gaan: – – – –
Reflecteren Samenvatten Open vragen stellen Bevestigen
7
23/01/2015
2. Focussen Vaardigheden om te focussen: – Informatie uitwisselen 1) Lok bereidheid om te luisteren en interesse in de informatie uit. 2) Geef informatie op neutrale en niet-veroordelende manier. En niet te veel. 3) Lok reactie uit met een open vraag. Laat de cliënt zelf conclusies trekken.
– De bezorgdheden van anderen exploreren – De autonomie van de cliënt bevestigen en de deur open laten
3. Motivatie ontlokken Vaardigheden om motivatie te ontlokken: – Ambivalentie verkennen
– Verandertaal ontlokken:
• Ontlokkende vragen stellen • Informatie uitwisselen
– Verandertaal versterken: • Selectief reflecteren • Samenvatten • Bevestigen
– Meebewegen met behoudtaal en meningsverschil (discord)
Evocatieve vragen
Open vragen die verandertaal uitlokken.
Men tracht iets uit te lokken opdat een stap zou genomen worden in de richting van een beslissing.
De cliënt zelf zegt dat er een probleem is en niet de hulpverlener. 1. Rechtstreekse evocatieve vragen: bij ambivalentie meer aandacht geven aan uitzonderingen en oplossingen dan aan beperkingen en problemen. 2. Evocatief door te concretiseren (gedragsuitlokkend!). 3. De hulpverlener neemt geruisloos de positie in van «Niets aan de hand…»
8
23/01/2015
Evocatieve vragen Voorbeelden: Waar maak je je het meest [minst] zorgen over? Wat vrees je het meest [minst] als je niet verandert? En als je wel verandert?
Vooruit kijken: welke doelstellingen wil je in je leven nog bereiken, welke doelstellingen zijn nog steeds zeer belangrijk
Maak een lijst van de voor- en nadelen van ...
Ontlokkende vragen » Open vragen » Concretiseren en uitweiden » Differentiëringsvragen/vragen naar uitzondering » Gereedheidslinialen (schaalvragen) » Vooruit kijken, toekomstgerichte vragen » Circulaire vragen » Waarden en doelen verkennen
Meebewegen met behoudtaal en meningsverschil (discord) • Gewone reflectie • Versterkte reflectie • Tweezijdige reflectie • Autonomie bevestigen • Herkaderen/positief herstructureren • Aandacht verleggen
9
23/01/2015
Hoe omgaan met discord? Interactioneel gebeuren. Jezelf bevragen en eventueel van strategie veranderen. reflecteren - begrip tonen (= gelijk geven) (Gelukkig is er weerstand)
Persoonlijke keuze benadrukken : AUTONOMIE Herbenoemen/herkaderen/normaliseren Metacommunicatie De paradoxale aanpak.
Valkuilen
Negeren Vecht of vluchtreactie Overtuigen Persoonlijke aanval Weerstand verklaren
(Positief) herstructureren/normaliseren • Het weergeven van negatieve gedachten, gevoelens/gedrag • in een andere positieve/normaliserende context. • Cliënt op een ander been plaatsen (hij kan anders naar zijn gedrag en ervaringen kijken) • Gevoel van eigenwaarde
10
23/01/2015
Niet reageren, ruimte voor denken
‘Ga naar het balkon’ ‘Ga naast hem staan’ Help kijken, eerder dan zelf te spreken
Samenvatten en structureren Samenvatten vervult een aantal uiteenlopende functies: 1. Het zoeken van de rode draad 2. Cliënt kan terug kijken op zijn verhaal en doorgaan op een element eruit 3. Vat krijgen op het gepresenteerde 4. Voorkomt onsamenhangende verhalen 5. Toont dat er aandacht is 6. Nagaan of het gepresenteerde is begrepen 7. Voorzien van gevoelsbetekenis.
4. Plannen Vaardigheden om te plannen: – Gereedheid herkennen en overgaan naar plannen – Onderhandelen over een veranderplan – De betrokkenheid (commitment) van de cliënt versterken
11
23/01/2015
Geven van adviezen Wees niet te rap Wees ‘onpersoonlijk’ Geef niet één advies Noem mogelijkheden op waardoor het slechter kan worden
BEDANKT!
Marc Tack teamleider preventie Lange Violettestraat 84 9000 Gent 09 233 58 58 www.cggeclips.be
12
