SAMENVATTING RAADSVOORSTEL EN -BESLUIT REGISTRATIENR.
BEHANDELEND AMBTENAAR
SECTOR
PORTEFEUILLEHOUDER
298162
W. Mellink / B. Visser/ M. Spoolder
I&F B&P
El
ONDERWERP
AGENDANUMMER
D3
Subsidieaanvraag Techniekmuseum HEIM / Uitkering uit fonds ‘Reserve Communicatiebeleid’
BELEIDSPROGRAMMA/BELEIDSLIJN
02 – Mens in de samenleving
REDEN VAN AANBIEDING
Techniekmuseum het HEIM heeft geen mogelijkheden om ingaande 2009 af te gaan lossen op de in 2006 verstrekte gemeentelijke lening voor de verbouwing van de Wilhelminaschool. Daarnaast drukken de rentelasten van de lening zwaar op de begroting, waardoor het niet lukt een sluitende begroting te presenteren. Het college stelt een aantal maatregelen voor om het HEIM financieel perspectief te bieden en legt deze maatregelen ter besluitvorming voor aan de raad.
SAMENVATTING VAN HET RAADSVOORSTEL EN HET VERVOLGTRAJECT
Sinds het HEIM naar de voormalige Wilhelminaschool is verhuisd, is het aantal bezoekers en de omvang van inkomsten door sponsoring gestegen. Het HEIM zit in de lift. Om de grotere stroom bezoekers en donaties te kunnen bestendigen is wel steeds voortdurende investering noodzakelijk – zowel qua programmering als in financiële zin: de ‘kost gaat nog steeds voor de baat uit’. Daardoor heeft het HEIM nog geen sluitende begroting kunnen presenteren. Duidelijk is dat de kosten van de annuïteit van de gemeentelijke lening zwaar drukken op de begroting. Om het HEIM de mogelijkheid te bieden een financieel solide basis te bereiken zijn extra maatregelen nodig. Deze behelzen een verder uitstel van rente en aflossing van de gemeentelijke lening tot 2012 en het beschikbaar stellen van een bedrag uit het gemeentelijk fonds ‘Reserve Communicatiebeleid’ om met dit bedrag te zijner tijd een deel van de lening af te lossen. Daarnaast kan het HEIM de in de begroting opgenomen post voor jaarlijkse afschrijving van het gebouw van € 103.000,-- schrappen. Bevriezen van de aflossing van de lening tot 2012 heeft voor de komende jaren jaarlijks een positief effect op de begroting van € 93.000,--. Verlaging van de lening conform bovenstaand voorstel heeft als effect dat de annuïteit van de lening vanaf 2012 met € 32.000,-- omlaag gaat.
PLAATSGEVONDEN COMMUNICATIE, DE RESULTATEN DAARVAN EN HET COMMUNICATIEPLAN VOOR HET VERVOLGTRAJECT
Over het advies heeft afstemming met bestuur en directie van het HEIM plaatsgevonden en het advies wordt voorgelegd aan de Commissie Sociaal.
VOORSTEL AAN DE RAAD
Aan de raad wordt voorgesteld: 1) Uit de bestemmingsreserve “1311 Communicatiebeleid (ICT reserve)” een bedrag van € 681.811,-- te onttrekken en dit bedrag storten in een voorziening “Rente afwikkeling lening HEIM”. 2) De huidige 40-jarige hypothecaire lening van het HEIM ad € 1.711.749,-- te splitsen in twee leningen: • Deel 1: een 40 jarige hypothecaire lening van € 1.029.938,-- waarop normale rente en aflossingsverplichtingen rusten, • Deel 2: een 40 jarige rente en aflossingsvrije hypothecaire lening van € 681.811,-3) Aan het eind van de looptijd wordt de voorziening gebruikt om lening deel 2 af te lossen. 4) Aan het HEIM wordt uitstel verleend voor de rente - en aflossingsverplichtingen op Deel 1 van de lening voor de jaren 2009 t.e.m. 2011. De uitgestelde renteverplichting wordt door de gemeente aan de uitstaande lening toegevoegd. 5) De looptijd van de nieuwe lening wordt met 3 jaar verlengd ten opzichte van de huidige lening. 6) Aan het bovenstaande de eis te verbinden dat het HEIM op 1 oktober 2009 een meerjarig bedrijfsplan indient waarin sluitende begrotingen zijn opgenomen.
OPSOMMING VAN BIJLAGEN
-
Begrotingswijziging Overzicht verloop van de gemeentelijke lening tot en met 2008. Criteria ICT- en Communicatiereserve.
RAADSVOORSTEL REGISTRATIENR.
BEHANDELEND AMBTENAAR
SECTOR
PORTEFEUILLEHOUDER
298162
W. Mekking / B. Visser / M. Spoolder
I&F B&P
El
ONDERWERP
Subsidieaanvraag Techniekmuseum HEIM / Uitkering uit budget ‘Reserve Communicatiebeleid’ AANLEIDING EN DOEL
Stichting Twents Techniekmuseum HEIM moet in 2009 de eerste uitgestelde termijn aan rente en aflossing gaan betalen voor de lening van € 1.500.000,-- die de gemeente in 2006 heeft verstrekt voor de verbouwing van het huidige pand waarin het HEIM gevestigd is: de voormalige Wilhelminaschool. Door het opschorten van de rentebetalingen is het bedrag van de lening opgelopen tot € 1.711.749,-- per 31-12-2008. Het HEIM heeft de gemeente schriftelijk meegedeeld dat haar financiële positie aflossing van de lening thans niet mogelijk maakt. Gemeente en het HEIM hebben samen naar oplossingsmogelijkheden voor dit probleem gezocht. Een oplossing die het HEIM lucht geeft is het terugbrengen van de hoogte van de lening en uitstel van betaling van rente en aflossing tot 2012. Een voorstel hiervoor treft u aan in dit advies.
OVERWEGINGEN
Historie Het HEIM is in 1983 ontstaan als kleinschalig initiatief van een aantal Hengeloërs die vanuit hun arbeidsverleden een band hadden met de metaalindustrie in Hengelo. Het museum is gegroeid van een vrijwilligersinitiatief naar een professioneel museum van betekenis. Het behoort inmiddels tot de culturele kernvoorzieningen van de gemeente Hengelo en geniet ruime bekendheid in de regio. In 2006 is het HEIM van haar vorige locatie aan de Bornsestraat verhuisd naar de huidige locatie aan de Industriestraat. Voordat dat plaats kon vinden moest de locatie aan de Industriestraat ingrijpend verbouwd/gerenoveerd worden. Het pand heeft een monumentenstatus. Om deze reden werd een rijkssubsidie voor de verbouwing aangevraagd maar deze is, ondanks eerdere mondeling positieve inschatting, niet toegekend voor het gevraagde bedrag. Er werd € 38.000,-- toegekend in plaats van de verwachte € 1.500.000,-- : deze uitkomst zorgde voor een gat in de investeringsbegroting van € 1.500.000,--. De gemeente heeft daaropvolgend een lening aan het HEIM verstrekt van € 1.500.000,--. voor de renovatie van de Wilhelminaschool, vanaf 2006 af te lossen in 40 jaar tegen een rentepercentage van 4,5%. Met deze lening kon de verbouwing in 2006 binnen de gestelde financiële kaders afgerond worden. Al snel bleek dat de rente en aflossingsverplichtingen zwaar gingen drukken op de krappe exploitatie, tevens dreigden er liquiditeitsproblemen. Al in 2006 is daarom besloten het HEIM toe te staan de renteen aflossingsverlichtingen voor drie jaar op te schorten en de verschuldigde rente toe te voegen aan het geleende bedrag. Met deze handreiking zijn de liquiditeitsproblemen opgelost en zou het HEIM tijd hebben om de toekomstige exploitaties sluitend te krijgen. De verhuizing naar een groter en representatief pand betekende een nieuwe fase in de ontwikkeling van het HEIM. Het nieuwe pand biedt mogelijkheden voor een vernieuwende, eigentijdse programmering, die door bestuur en directie voortvarend ter hand is genomen. Dit heeft tot dusver geleid tot succesvolle initiatieven, waaronder enkele druk bezochte exposities. Het nieuwe HEIM zag het aantal bezoekers stijgen van 18.000 in 2006 naar ruim 40.000 in 2008, met een navenante stijging van inkomsten uit entreegelden en horeca. De vergrote zichtbaarheid en professionaliteit heeft ook geleid tot een stijging van bijdragen uit sponsoring: van € 75.000,-- in 2006 naar € 140.000,-- in 2008. Het grote pand en de verbrede programmering vroegen tegelijkertijd ook om adequate investeringen om de nieuwe mogelijkheden om het museum optimaal te kunnen benutten. Er is fors geïnvesteerd in ondermeer ICT, Public Relations en Communicatie, zodat er niet alleen sprake was van toenemende inkomsten, maar ook van toenemende kosten. Dit is in de kern de reden dat het HEIM ook in 2009 nog niet met winst kan draaien. Het is een museum
in ontwikkeling, waarin op meerdere gebieden flink geïnvesteerd wordt en moet worden om de ambitie om een toonaangevend industrieel museum voor Hengelo te worden te kunnen realiseren. Het HEIM zit qua ontwikkeling in de lift, maar de kosten gaan nog steeds voor de baten uit, waardoor het tot dusver nog niet is gelukt om een sluitende exploitatie te realiseren. (zie onder Begroting 2009, aanbiedingsbrief). Bestuurlijke wisselingen en begroting HEIM 2009 Naast de zich ontwikkelende programmering en de omvorming van een museum dat niet alleen het verleden conserveert, maar ook nieuwe technische ontwikkelingen incorporeert, vonden er in 2008 bestuurlijke veranderingen plaats die hebben geleid tot een gewijzigde koers in visie en prioriteitstelling bij het bestuur. Daar waar het vorige bestuur zich vooral richtte op het doel van het HEIM ‘een mooi museum’ te maken, richt het nieuwe bestuur zich mede op een verantwoorde bedrijfsvoering. Het vorige bestuur is de laatste jaren niet in staat geweest sluitende begrotingen in te dienen. De jaarrekeningen tot en met 2007 (en wellicht 2008) vertoonden negatieve resultaten. Dit werd o.a. veroorzaakt door de rente en aflossingsverplichtingen op de door de gemeente verstrekte lening. Het in 2008 nieuw aangetreden bestuur meldt in haar aanbiedingsbrief en toelichting bij de begroting 2009 het o.a. volgende: Aanbiedingsbrief: 1) Het is vrijwel onmogelijk de exploitatie van het museum door besparingen in evenwicht te krijgen. Rente, afschrijvingen en huisvestingslasten zijn min of meer vast. Als enige substantiële post blijven de personeelskosten over. In het jaar 2008 is het exploitatietekort ongeveer gelijk aan de post salarissen en sociale lasten. Zelfs de afvloeiing van de helft van het personeel biedt daarom nog geen oplossing; nog afgezien van het verlies dat het vervallen van de educatieve functie zal opleveren. 2) Acute problemen in het verschiet: De liquiditeitspositie van het museum wordt in de loop van 2009 instabiel en zal in het najaar vastlopen. Het museum zal met ingang van oktober a.s. niet meer aan haar betalingsverplichtingen (waaronder de salarissen van oktober) kunnen voldoen. Begroting: De begroting 2009 is gebaseerd op het beleid dat noodzakelijk is voor een museum dat – om continuïteit te garanderen - hoog moet inzetten op gevarieerd programma van museaal/educatieve wisseltentoonstellingen, evenementen en samenwerkingsprojecten, voor een breed publiek. Dit alles met het doel niet in de cultuur- en techniekeducatiemarkt ‘weggedrukt’ te worden door een groot aanbod uit de regio. Hengelo moet kunnen rekenen op een enerverend museum, waar de inwoners trots op kunnen zijn en met een aantrekkingskracht tot ver buiten de stad en streek. De begroting van het HEIM voor 2009 vertoont een tekort van € 191.400,--. Belangrijke posten die dit negatieve resultaat veroorzaken zijn: 1. € 35.000,-- dotatie voorziening onderhoud gebouw 2. € 103.000,-- afschrijving gebouw 3. € 77.029,-- renteverplichting op gemeentelijke lening Ad 1: In eerdere begrotingen werd geen voorziening voor onderhoud opgebouwd. Om te voorkomen dat financiële problemen naar de toekomst worden verschoven is deze post geheel terecht in de begroting opgenomen. Ad 2: Omdat het onderhoud nu wel in de begroting is opgenomen en mede gezien de subsidierelatie tussen gemeente en het HEIM, is het niet noodzakelijk om af te schrijven op het gebouw. In overleg tussen gemeente en het HEIM is besloten deze post niet meer in begrotingen en jaarrekeningen op te nemen.
Subsidieaanvraag HEIM voor ICT en communicatieuitgaven Nu de naweeën van de verhuizing achter de rug zijn en de zich ontwikkelende programmering van de afgelopen jaren bestendigt, heeft het nieuwe bestuur stilgestaan bij de gepleegde investeringen die sinds de verhuizing hebben plaatsgevonden op het gebied van o.m. de ICT-infrastructuur en Communicatie en daar aan verwante zaken als Public Relations. Het totaalbedrag van deze investeringen bedroeg € 1.136.352,--. Het HEIM heeft deze kosten o.a. uit verworven sponsorgelden volledig zelf bekostigd. Een door de gemeente verrichtte - ambtelijke - inspectie en toetsing van deze investeringen wijst uit dat een aanzienlijk deel ervan direct of in belangrijke mate aan de criteria van het gemeentelijk fonds ‘Reserve Communicatiebeleid’ (voorheen ‘ICT fonds’) voldoen. Als het bestuur van het HEIM voorafgaand aan deze investeringen een plan van aanpak en aanvraag hiervoor bij de gemeente zou hebben ingediend, had dit kunnen leiden tot honorering van een deel van de kostenposten. Nu is de constatering dat de gedane investeringen noodzakelijk waren en ook tot rendement leiden (meer bezoekers, nieuwe sponsoren) maar ook hebben bijgedragen aan een verdere financiële kwetsbaarheid doordat de vermogenspositie er door is verzwakt. Het HEIM vraagt middels een ingediende subsidieaanvraag alsnog voor subsidie voor een deel van de uitgaven in aanmerking te kunnen komen. Het museum heeft hiervoor een subsidieaanvraag ingediend en vraagt om alsnog voor 60% van de kosten voor een subsidie uit het fonds ‘Reserve Communicatiebeleid’ in aanmerking te komen. Het gaat dan om een bedrag van € 681.811,--. Om financieel gezond te worden is het voor het HEIM noodzakelijk om structurele kostenposten te verlagen. Een alsnog beschikbaar te stellen subsidie zou aangewend kunnen worden om de rentedragende gemeentelijke lening van (thans) € 1.711.749,-- te verlagen naar € 1.029.938,--. Dit heeft direct effect in de hoogte van de aflossing en de renteberekening, die beiden vanuit de reguliere exploitatie opgebracht moeten worden. Het gemeentelijk fonds ‘Reserve Communicatiebeleid’(voorheen ‘ICT fonds’) Dit fonds is in 2000 door de gemeente in het leven geroepen met middelen van de Stichting Kabelteevee Hengelo. Het fonds had tot doel maatschappelijke instellingen met een groot doelgroepenbereik onder Hengelose burgers te ondersteunen bij het ontwikkelen en implementeren van ICT faciliteiten. In 2008 is het bereik van het fonds verbreed naar ondersteuning van ICT- en communicatie-initiatieven. Het fonds is ingesteld als een tijdelijke voorziening: het is de bedoeling dat het fonds eind 2011 volledig benut is en opgeheven wordt. De afgelopen jaren hebben diverse maatschappelijke instellingen in Hengelo een aanvraag t.b.v. het fonds ingediend en gehonoreerd gekregen. Desondanks omvat het fonds momenteel een budget van € 2,5 miljoen en het is nog zeer goed mogelijk om investeringen die aan de criteria voldoen te honoreren. Het is zelfs geen bezwaar dat de omvang van het fonds sneller af gaat nemen dan de afgelopen jaren het geval was. Zoals beschreven voldoet een belangrijk deel van de investeringen van het HEIM aan de criteria (zie bijlage 1) van het fonds. In de overweging om te besluiten het HEIM alsnog voor honorering in aanmerking te laten komen kan het vorenstaande een rol spelen. Er blijven nog voldoende middelen in het fonds over om ook andere initiatieven te kunnen honoreren. Meerjarig bedrijfsplan Het nieuwe bestuur van het Heim dicht zich zelf een andere rol toe dan het vorige bestuur. Daar waar het vorige bestuur vooral gericht was op de realisatie van een prachtig museum zal het nieuwe bestuur zich richten op stabilisatie van het gevoerde beleid en op continuïteit. Mede hierdoor en door de lasten verlichting van bovenstaande maatregelen mag worden verwacht dat het museum binnen enkele jaren in staat zal zijn met de huidige gemeentelijke middelen sluitende begrotingen in te dienen en jaarrekeningen zonder tekorten te presenteren. Aan dit voorstel wordt daarom de eis gekoppeld dat het bestuur van het HEIM uiterlijk 1 oktober 2009 een meerjarig bedrijfsplan (minimaal 5 jaar) opstelt waarin sluitende begrotingen worden gepresenteerd.
FINANCIËLE EN PERSONELE ASPECTEN
Voorstel ter vermindering rentelast 1. Lening gedeeltelijk rente- en aflossingvrij maken Met een positief besluit zoals in het vorenstaande beschreven kan, in plaats van de subsidie daadwerkelijk aan het HEIM over te maken, een nieuwe voorziening “Rente afwikkeling lening HEIM” ingesteld worden ter hoogte van € 681.811,--. De rentedragende lening van de gemeene kan met dit bedrag verlaagd worden. Om ervoor te zorgen dat de renteverplichting minder zwaar drukt op de begroting van HEIM wordt de huidige 40 jarige hypothecaire lening van het HEIM ad. € 1.711.749,-- gesplitst in twee leningen, als volgt: o Deel 1: een 40 jarige hypothecaire lening van € 1.029.938,-- waarop normale rente en aflossingsverplichtingen rusten, o Deel 2: een 40 jarige rente en aflossingsvrije hypothecaire lening van € 681.811,-De nieuw gevormde voorziening “Rente afwikkeling lening HEIM”. wordt gebruikt om uiteindelijk deel 2 van de lening af te lossen. 2. Uitstel rente en aflossingsverplichtingen. Om het, zoals door het bestuur in de toelichting op de begroting 2009 aangegeven dreigende liquiditeitprobleem op te lossen wordt aan het HEIM toegestaan de rente en aflossingsverplichtingen op Deel 1 van de lening voor 2009, 2010 en 2011 op te schorten. De rentebedragen worden toegevoegd aan de lening. Hierdoor resteert per 2012 een rentedragende lening van ca. € 1.207.000,-Effecten op liquiditeit en exploitatie van het Heim. Bovenstaande maatregelen hebben de volgende positieve effecten op de liquiditeitspositie van het HEIM: 2009: 2010: 2011: 2012: Enz.
uitstel rente en aflossingsverplichting: € 93.000,-uitstel rente en aflossingsverplichting: € 93.000,-uitstel rente en aflossingsverplichting: € 93.000,-verlaging annuïteit € 32.000,--
Voor de jaarlijkse exploitatie hebben bovenstaande maatregelen het volgende positieve effect: Vanaf 2009: vermindering afschrijving gebouw: € 103.000,--. COMMUNICATIE EN INSPRAAK
Over het advies heeft afstemming met bestuur en directie van het HEIM plaatsgevonden en het advies wordt voorgelegd aan de Commissie Sociaal.
VERVOLGTRAJECT EN -PRODUCTEN
n.v.t.
VOORSTEL AAN DE RAAD
Aan de raad wordt voorgesteld: 1) Uit de bestemmingsreserve “1311 Communicatiebeleid (ICT reserve)” een bedrag van € 681.811,-- te onttrekken en dit bedrag storten in een voorziening “Rente afwikkeling lening HEIM”. 2) De huidige 40-jarige hypothecaire lening van het HEIM ad € 1.711.749,-- te splitsen in twee leningen: • Deel 1: een 40 jarige hypothecaire lening van € 1.029.938,-- waarop normale rente en aflossingsverplichtingen rusten, • Deel 2: een 40 jarige rente en aflossingsvrije hypothecaire lening van € 681.811,-3) Aan het eind van de looptijd wordt de voorziening gebruikt om lening deel 2 af te lossen. 4) Aan het HEIM wordt uitstel verleend voor de rente - en aflossingsverplichtingen op Deel 1 van de lening voor de jaren 2009 t.e.m. 2011. De uitgestelde renteverplichting wordt door de gemeente aan de uitstaande lening toegevoegd. 5) De looptijd van de nieuwe lening wordt met 3 jaar verlengd ten opzichte van de huidige lening. 6) Aan het bovenstaande de eis te verbinden dat het HEIM op 1 oktober 2009 een meerjarig bedrijfsplan indient waarin sluitende begrotingen zijn opgenomen.
BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN HENGELO,
De secretaris
De burgemeester
