LUISTER JE
NAAR
LONGEN
DE RISICO’S van werken met FIJNSTOF en KWARTSSTOF PRAKTISCHE OPLOSSINGEN Een initiatief van:
Wat is kwartsstof Siliciumdioxide, of kwarts, bestaat uit de chemische elementen silicium en zuurstof. De meest voorkomende vorm is zand. Ook de meeste bouwmaterialen bevatten kwarts. Het kwartsgehalte verschilt per soort (natuur)steen of samengesteld bouwmateriaal. Materiaal dat voor meer dan 1,5% uit kwarts bestaat noemen we kwartshoudend. Voorbeelden van materialen met een hoog kwartsgehalte zijn zandsteen (50-90%), kalkzandsteen (30-83%), cellenbeton (12-44%) en betonsteen (2340%). Hoe hoger het kwartsgehalte van het materiaal, hoe meer kwartsstof er vrijkomt bij bewerking. Door in kwartshoudende materialen te frezen, boren, zagen of slijpen komt respirabel (inadembaar) kwartsstof vrij. Vooral bij slecht geventileerde ruimten kan de concentratie kwartsstof hoog oplopen1.
Het
gevaar van kwartsstof
Kwartsstof is een heel fijn stof dat niet of nauwelijks zichtbaar is en bij onvoldoende bescherming diep kan doordringen in de longen en het longweefsel beschadigt. Dit kan benauwdheid en pijn op de borst veroorzaken. Bij langere blootstelling aan fijnstof kan men stoflongen of silicose krijgen waarbij het longweefsel minder elastisch wordt. Stoflongen zijn ongeneeslijk. Bij langdurige blootstelling aan kwarts (10 tot 20 jaar) kan kwarts ook longkanker veroorzaken2.
Grenswaarden De regelgeving op het gebied van fijnstof is streng en duidelijk. Bijna overal worden de grenswaarden van fijnstof bij bouwwerkzaamheden overschreden. De grenswaarde in Nederland ligt op 0,075 mg/m3. Dat betekent dat een laagje van 0,5 cm in een plastic bekertje in de lucht mag zweven in een ruimte die 4 m hoog is en zo groot is als een voetbalveld.
Voorbeelden van hoeveel keer de grenswaarde vrijkomt bij bepaalde bewerkingen van steenachtig materiaal3:
Activiteit Kwartsstof in de lucht (mg/m3)
Gedurende de werkzaamheid Zagen Tot ca. 15 (= 200 x teveel!) Frezen (sleuven) Tot ca. 15 (= 200 x teveel!) Frezen (vlakken) Tot ca. 15 (= 200 x teveel!) Boren Tot ca. 2,5 (= 33 x teveel!) Schuren/slijpen Tot ca. 15 (= 200 x teveel!) Vegen Tot ca. 1 (= 13 x teveel!)
Wat kun je zelf doen? Het kwartsstofprobleem is niet eenvoudig op te lossen, kwartshoudende materialen worden immers veel in de bouw gebruikt. Samen met uw werkgever kunt u wel een aantal maatregelen nemen om de blootstelling aan kwartsstof te beperken. Voorbeelden van maatregelen zijn: • Kies een andere werkmethode: knip de blokken in plaats van ze te zagen, zodat er minder stof vrijkomt. • Gebruik gereedschap met afzuiging en/of watertoevoer en zorg ervoor dat de afzuiging goed aansluit op het werkvlak. • Zorg voor voldoende ventilatie en maak de werkruimte regelmatig en goed schoon. • Voer werkzaamheden waarbij stof vrijkomt zo veel mogelijk in een aparte ruimte uit, zodat anderen er geen last van hebben. • Draag de persoonlijke beschermingsmiddelen die uw werkgever u geeft:
- volgelaatsmasker met P3-filter voorzien van aangeblazen lucht;
- in combinatie met afzuiging of nat werken, is een P2-masker meestal goed genoeg4. Door met goede afzuiging te werken, bent u niet alleen zelf goed beschermd; de mensen in uw omgeving profiteren direct van een schonere lucht. TNO Bouw en Ondergrond geeft door middel van een prestatietoets goedkeuring aan machines die voldoen aan de grenswaarden bij gebruik gedurende een bepaalde tijd. Op de pagina hiernaast geven we u een aantal voorbeelden van oplossingen van afzuigsystemen die makkelijk in de praktijk zijn toe te passen die allen goedgekeurd zijn door TNO. Bronvermelding: 1. NAVB dossier: de risico’s van kwartsstof 2. Arbouw: kwartsstof - wat zijn de gevolgen 3. Arbouw: kwartsstof - wat zegt de wet? 4. Arbouw: kwartsstof - wat kunt u zelf doen?
de In
praktijk
Stofzuigers
Afzuigen bij de bron is de meest effectieve manier om stofontwikkeling in de ademzone tegen te gaan. Onderstaande stofzuigers voldoen aan de recirculatie-eisen.
t aan Voldoe etoets restati rken TNO P we tofvrij voor s
t aan Voldoe etoets stati re P n O TN werke tofvrij voor s
Numatic NDD-570A Goedgekeurd door TNO voor houtstof
Numatic NDD-900A Goedgekeurd door TNO voor fijnstof en kwartsstof voor 8 uur per dag
t aan Voldoe etoets stati re P n O TN werke tofvrij voor s
t aan Voldoe etoets tati s re P n TNO werke tofvrij voor s
Airbo 2400A Goedgekeurd door TNO voor fijnstof en kwartsstof voor 8 uur per dag
t aan Voldoe etoets ti ta s re n TNO P werke tofvrij voor s
Pullman-Ermator S1220 Goedgekeurd door TNO voor fijnstof en kwartsstof voor 8 uur per dag
Pullman-Ermator S2420 Goedgekeurd door TNO voor fijnstof en kwartsstof voor 8 uur per dag
de In
praktijk
Slijpen
Slijpen in wanden en vloeren is één van de grootste oorzaken van fijn- en kwartsstof in de lucht. Speciaal hiervoor is een universele afzuigkap ontwikkeld die past op bijna iedere (professionele) haakse slijper
afzuigkappen Dusttool kap 125mm 'zacht steen' De 125 mm kap is de eerste in de reeks speciaal ontwikkelde stofkappen voor de bouw. Deze kap is bedoeld voor een 115mm en 125mm slijpschijf. Deze kap kan gebruikt worden voor het frezen in bijvoorbeeld gips, beton en bakstenen.
Dusttool kap 230mm 'zacht steen' Deze kap is bedoeld voor hetzelfde doel als de zachte steen kap 125 mm het enige verschil is dat deze kap op een haakse slijper past met een slijpschijf van 180 en 230 mm.
etoets restati TNO P inatie met b m ator in co an-Erm c/Pullm uiger ti a m u N stofz fijnstof
Stofvrij slijpen in een handomdraai Dusttool kap 125mm 'natuursteen' Deze stofkap is speciaal ontwikkeld voor de natuursteenbranche. vanwege het feit dat bij het bewerken van natuursteen meer zicht op de slijpschijf nodig is. Is er meer voor deze toepassingen een ander model ontworpen. Met deze schijf kunt u bijvoorbeeld frezen/slijpen in uw marmeren aanrechtblad.
Aansluitringen Om de Dusttool afzuigkap op een juiste wijze aan de haakse slijpmachine te monteren zijn door diverse aansluitringen ontwikkeld. Deze ringen zijn voor de duidelijkheid gecodeerd zodat ze eenvoudig uit elkaar te houden zijn.
Codering
• Bescherming, gebruiksgemak en veiligheid in één oplossing • Toe te passen op bijna ieder type haakse slijper • Te gebruiken met dubbelmotorige stofafzuiging
de In
praktijk
Afzuiging
Met aansluitkit ND-5 kunt u nagenoeg alle gereedschappen met een aansluiting voor afzuiging aansluiten. De verloopmoffen kunt u insteken of over de aansluiting schuiven. Ideaal in combinatie stofzuiger NDD-900A.
Afmeting ‘A’
Kit ND5
Afmeting ‘B’
Artikel nummer
A Buitenmaat (Ø mm max.)
B Binnenmaat (Ø mm min.)
Kleur
C864040
58
52
Zwart
C864050
54
44
Grijs
C864030
45
38
Blauw
C864020
38
32
Rood
C864040 Adapter zwart
C864050 Adapter grijs
Eenschijfsmachine met afzuiging Goedgekeurd door TNO in combinatie met Numatic NDD-900
C864030 Adapter blauw
C864020 Adapter rood
Aircleaner PullmanErmator A600 Aircleaners zijn een revolutie op het gebied van luchtbehandeling bij bouwprocessen. Door de lucht in een ruimte meerdere keren per uur door een Aircleaner te trekken voorkomt u dat het stof neerdaalt en er een dikke laag stof in de ruimte ontstaat.
? dat
u Wist
1
• Een mondkapje tegen kwartsstof niet helpt U kan veroorzaken • Asbest longkanker • Kwartstof longkanker kan veroorzaken • Longkanker veroorzaakt door astbest hetzelfde effect heeft als longkanker veroorzaakt door kwartsstof • Kwartsstof een ‘stoflong’ kan veroorzaken • Een ‘stoflong’ ongeneeslijk is • De maximale grenswaarde een waarde is die aangeeft hoeveel stof er maximaal in de ademzone van een medewerker op de werkvloer mag bevinden • De grenswaarde in de ademzone voor kwartsstof 0.075 mg/m3 bedraagt • 0,075 mg/m3 stof overeenkomt met 0,5 cm stof in een plastic koffie bekertje wat zich bevindt in een ruimte ter grote van een voetbalveld en 4 meter hoog! • De maximale grenswaarde over een periode van 8 uur wordt berekend • Bij het zagen van steen de grenswaarden wel tot 40 keer wordt overschreden • Een H-filter geen garantie geeft dat de maximaal toegestane grenswaarde niet wordt overschreden • De recirculatie-eis uiteindelijk bepaald hoe lang een stofzuiger op de werkvloer gebruikt mag worden • De Arbeidsinspectie strenger gaat optreden tegen fijnstof in de bouw, aangezien de ‘stand der techniek’ veel mogelijkheden biedt om fijnstof en kwartsstof problemen tegen te gaan • De Arbeidsinspectie ook boetes uitdeelt aan werknemers • Er uitstekende machines op de markt zijn om fijnstof problemen op te lossen
DAT...
Meer
informatie
Deze folder geeft slechts zeer beknopt weer wat de mogelijkheden zijn voor een stofvrije werkplek. Voor meer informatie kunt u terecht op één van de onderstaande links. www.tno.nl/kwartsstof
1. Uit: NAVB Dossier (Bundel NR 120)
www.numatic.nl
www.dustco.nl
