LOODSEN SPORT VERENIGING VVVVERENIGING OOSTENDE E
2015
Beste leden, Binnenkort begint ook voor LSV het nieuwe werkjaar 2015. Het einde van mijn bestuurscarrière bij LSV komt nu wel heel snel dichterbij. Binnen het bestuur is er een scenario uitgetekend om mijn opvolging vlot te laten verlopen. Natuurlijk wordt dit ter goedkeuring aan de leden voorgelegd.
Via samenwerking met de twee andere sportverenigingen en in het bijzonder met de SOOS is er ook een constructie uitgewerkt waardoor ook de financiële toekomst van de vereniging voor de volgende jaren is gewaarborgd. Wel moet ik erkennen dat 2014 niet een topjaar was voor LSV qua activiteiten. Buiten de jaarlijkse klassiekers kwamen er weinig initiatieven vanuit de basis. Daarom wil ik graag een warme oproep doen aan alle leden om hun ideeën en wensen aan het bestuur kenbaar te maken. Alles wat haalbaar is, zal worden ondersteund binnen de mogelijkheden van de vereniging ! Hopelijk kan de activiteitenkalender van het bestuur hiermee op een aangename en interessante manier worden uitgebreid. Namens het bestuur en mijzelf, wil ik nog aan alle leden, hun familie en vrienden een voorspoedig 2015 wensen !!!
Patrick Wallaeys Voorzitter
Voorzitter: Ondervoorzitter: Secretaris: Penningmeester: Webmaster: Bestuurders:
Patrick Wallaeys Wim Buysse William De Vlaminck Peter Van Langendonck Bart Lambert Mark Sermeus Pascal Degraeve Jan Vanleke André Carpentier Peter Demyttenaere Bart Mortelmans
Aantal leden in 2014: 204 Maatschappelijke zetel: St.Catherinepolderstraat 47, 8400 Oostende Secretariaat: Ringlaan Zuid 140, 8420 De Haan Gesticht in 1945 Statuten verschenen in bijlage Belgisch Staatsblad 26/11/1981
Voorzitter-Directeur DABL Verresen Tony* Management Operations De Vleeschauwer Guy HRM Mertens Liv*
LIS Van Zandycke Luc Commercieel De Canck Sandra*
Safety & Quality Pels Alain Financiën Luypaers Re* * geen nauticus
Nautisch Dienstchef Zeebrugge Van Aerschot Etienne
Vlisisngen Cleyman Hans Mesuere Martin (GNA)
Van Driessche Herman (Vloot)
Oostende Depuydt Kevin (Vloot)
Van Langendonck Peter (Vloot)
Van Poucke Willem (Vloot)
Gyssens Réjane (MRCC)
De Cocker Marc Legros Patrick
Kpt. Kpt. Stm. Stm. Stm.
Chefloodsen (GNA) Vlissingen Vanmeensel Bart Jacquemyn Philip Bruyninckx Rudi Mercenier Philippe
Loodsboten Wandelaar Boterberg Marc De Ridder Denis Brys Dennis Van Akeleyn Dirk Waghemans Henk Bondue Bart Vandervorst Johannes Cerneels Geremias
LB 1 (tender) Defloor Marc In opleiding Vyvey Cleo Meynen Bert
A
D
Reyns Alain Swennen Olivier Theuns Steve Verworst Thomas De Potter Koen Soete Christian Van Laere Jean-Paul Wille Richard
B
E
G
Ducheyne Arthur Geerts Bart Reynders Dirk
H
J
Petralia Fabio Pollen Erwin Rys Jan
K
A Bloemen John Burm Steve Claessens Christian De Vriendt Christiaan De Batist Harry Genbrugge Philippe Hautekiet Joost Legein Patrice Puttemans Ward Schevenhels Patrick Steenackers Hans Van De Wiele Alex
Kustloodsen Chesterman William Durand Paul Duquet Serge Jannis Serge Defurne Hans Geets Luc Roels Dimitry Verlinde Ignace Decalf Stephaan Hoogwijs Tom Reubens Marc Verhaegen Karl De Jaegher Kristof Geselle Pierre Ureel Urbain
C
F
I
De Lepeleire Kris Depoorter Henri Snykers Frank Van Wezemael Paul Callebout Roland Curinckx Manfred Mazyn Wouter Poncelet Alain De Clercq Eric Mahieu Patrick Markey Emmanuel Spooren Patrick
LL
Scheldemondenloodsen SSScheldemondenloodsen B Scheldemondenloodsen Buysse Wim Carpentier André Demyttenaere Peter Fonteyne Bart Lambert Bart Lust Roger Meert Tanguy Ruysseveldt Kim Ruysseveldt Koen Vanhoucke Rik Van Liefde Chris Wallaeys Patrick
C Bosmans Bart Bracke Kristien Chaidron Bernard Degraeve Pascal De Meyer Michel De Vlaminck William Michiels Erwin Mortelmans Bart Ossieur Kim Simons Luc Thys Peter Touzani Jaouad
D Brams Jan Buyssens Philippe De Groote Reginald Eysackers Yves Jaouadi Adel Masson Jimmy Sermeus Mark Stroobants Frank Swyssen Peter Van Assche Marc Vandercappellen Geert Van De Walle Geert G Boussé Bert Boussy Paul De Witte Gustaaf Goossens Peter Hendrickx Gerrit Kees Johnny Moerman Dominique Pandelaers Wim Peeters Dennis Somers Geert Van Tilborgh Roel Vanderbauwhede Jurca J Allaert Roger Blancquaert Patrick Boutens Dirk Braem Jan Claeys Dirk De Spiegeleere Pieter Depypere Jo Everaert Koen Maes Sven Soenens Yves Verhelst Dirk Verhulst Jan
Scheldemondenloodsen E F Deback Ivan De Metsenaere Peter Debal Miguel Deryckere Jean-Marie De Beukelaer Sven D’Haeseleer Bart De Bruyn Dirk Francken Wouter Devos Bart Ide Peter Malfait Patrick Naets Sven Naesen Patrick Stappaerts Dirk Pannecoucke Filip Van Moeseke Johnny Trime Jan Vanderplasschen Davy Van Leeckwijck Hugo Van Overstraeten Gerrit Vanthuyne Olivier Vlieghe Karel Verjans Noel Wuyts Stefaan H I Bleyaert Cyrille De Herdt Frederic Burke Hans Devos Manuel Clerckx Paul Eneman Luc Cuyckens Jean Hoornaert Bernard Gins Firmin Mertens Gijs Goris Zeno Misschaert Thomas Moens Peter Strick Piet Swillens Hans Tilliere Patrick Vercauteren Pim Troch Bruno Verstraete David Verryssen Willem Vileyn Marc Wouters Paul Zeebroek Peter K Loodsen in stage Cappelier Jan Creus Tom Defer Michel Vermeulen Marita Depraetere Luc Dierckens Tom Hottinger Jacob Meyvis Jacques Renquet Frederic Van Couter Hans Van Dyck Erik Vandecasteele Bernard Verlinden Joeri
URBAIN UREEL
Geef toe... als je deze foto ziet dan denk je toch eerst aan een 19de eeuws zeilschip, kenners zullen dit eerder als een schoenerbrik zien, of wat er van over blijft toch. Maar er klopt iets niet met dit beeld. Zien we geen bomen en weides op de achtergrond? Niet direct een omgeving waar we een oud zeilschip zouden situeren. Als ik u zeg dat deze foto begin 20ste eeuw is genomen in Ruiselede (Wingene) in West-Vlaanderen dan is dit toch wel een heel wonderlijk beeld. De jongens op de voorgrond in deze krampachtige houding zijn namelijk leerling matrozen tijdens de ‘turnles’. Ecole des mousses werd het toen nog genoemd en het was een onderdeel van de Staatsweldadigheidsschool ( Ecole de Bienfaisance) in Ruiselede, later het Rijksopvoedingsgesticht dat er nog altijd is maar nu De Zande heet. Maar terug naar ons schip in de weide of beter in de vijver van Sint Pietersveld.... We moeten even terug in de jonge Belgische geschiedenis. We waren nog maar pas onafhankelijk en ons land stond al voor heel zware uitdagingen. De oprukkende mechanisatie van de industrie zorgden ervoor dat
handenarbeid - toen nog de belangrijkste bron van inkomsten voor het merendeel van de bevolking - steeds minder nodig werd. Sedert 1840 teisterde een economische crisis West-Europa, kwam daarbij de mislukking van de aardappel- en graanoogst in de jaren 1845-47 en de gevolgen waren direct dramatisch. Geen werk en geen eten. Alsof dit nog niet genoeg was, brak er een cholera epidemie uit die de bevolking teisterde. Veel Belgen waren genoodzaakt te gaan bedelen, werden landlopers of erger werden dieven en raakten in misdaad verzeild. Justitie maakte geen onderscheid tussen de jeugdige delinquenten en de zware mannen, bijgevolg allen belandden in dezelfde gevangenissen. Niet erg bevorderlijk dus voor de opvoeding van de jeugd die vaak uit noodzaak naast de lijntjes liep. De overheid besliste om dringend “heropvoedingsinstituten” in te richten waar de jeugdige boefjes gescheiden werden van de landlopers en misdadigers. Op 3 april 1848 werd een wet in die zin gestemd door de kamer en senaat, met het doel bedelen te onderdrukken en de opgeslotenen werk te geven. Een eerste resultaat was de aankoop door de Staat van een stuk grond in het Sint Pietersveld tussen Ruiselede en Wingene in West-Vlaanderen, een verlaten gebied op ruim een uur stappen van de bewoonde wereld. Een voormalige suikerfabriek werd omgeturnd in een “heropvoedingsgesticht” (de huidige gemeenschapsinstelling “De Zande”) In 1851 was het eerste gebouw klaar en 200 jongens werden er “heropgevoed” en opgeleid tot landbouwer of ambachten die gevraagd werden op het platteland. Uiteindelijk was er plaats voor 500 jongens in Ruiselede en 300 meisjes in Beernem. Alhoewel de wet van 1848 in de eerste plaats naar plattelandsopleidingen neigde, interpreteerde men deze vanaf 1851 ook in die zin dat er matrozen voor de koopvaardij konden worden opgeleid. Dit is de start van “de matrozenschool van Sint-Pietersveld”.
Hoe zat het nu eigenlijk met onze koopvaardij in het midden van de 19de eeuw? Daar had men te kampen met een ernstig personeelsgebrek, vooral bij de matrozen. Alhoewel men bij de conceptie van de heropvoedingsinstituten al aan een koopvaardijschool had gedacht, ontbraken de fondsen. Een Antwerpse reder, Dhr. Huysmans-Van den Bergh was bereid te investeren in het project en schonk in 1852 de uitrusting van een brigantijn aan de school. Blijkbaar ging het om twee masten, een boegspriet, ra’s, takelwerk en lopend en staand want ... zowat 4,5 ton aan materiaal. Dit was de start...het KB van 2 april 1856 opende eindelijk de deuren voor een matrozenschool. Op last van de overheid werd er nog eens 3 hectare weiland onteigend en werd een apart gebouw opgericht (succursale) waarin de matrozenschool werd ondergebracht. Succursale omdat de school onderdeel was van de bestaande hervormingsschool. De lokale bevolking refereerde naar het gebouw als de “suikerzale”. Om de jongens een zo realistisch mogelijke opleiding te geven midden het boerenland, werd een vijver gegraven halfweg tussen het bestaande heropvoedingsgesticht (hoofdgebouw) en de “succursale”. Volgens de ene bron werd daarin een eiland aangelegd waarop een schip werd gebouwd, volgens de andere werd het schip in de weide opgezet en daarna een vijver errond gegraven. Wat het ook was, het resultaat was bijzonder en uniek. Een driemaster midden een zoetwatervijver in een weide in Zuid WestVlaanderen. De tuigage had men al, de romp en andere onderdelen waren hoofdzakelijk afkomstig van enkele kanonneerboten van de opgedoekte Koninklijke Marine.
Deze kanonneerboten hadden een belangrijke militaire rol gespeeld tussen 183134 rond Antwerpen. Toen ons jonge land de onafhankelijkheid uitriep, kon Willem I van Nederland zich hiermee niet verzoenen. Het kwam regelmatig tot schermutselingen op de rede van Antwerpen, waarbij de kanonneerboten vaak in actie kwamen. Maar dat is weer een ander verhaal. Tegen 1854 was die Koninklijke Marine van België (KM) totaal verwaarloosd, de overheid én de publieke opinie zag toen allang het nut van een kostelijke militaire vloot niet meer in. Eerder werd er gewed op de economische expansie overzee én dus de koopvaardij. Verschillende van die oude eenheden van de KM lagen toch maar te vergaan, dus werden ze ontmanteld en belandden onder andere in Ruiselede...
De bovenstaande foto is wellicht genomen rond 1900, toen het schip er al niet meer te best uit zag. Op de achtergrond ziet u de gebouwen van de Heropvoedingsgesticht (hoofdgebouw) dat er nog altijd is. Kan men dit instructieschip een “schoolschip” noemen? Als men de literatuur naslaat over “onze schoolschepen”, wordt meestal begonnen met de onfortuinlijke COMTE DE SMET DE NAEYER, soms een woord over de LEOPOLD maar nooit over dat naamloze schip in Ruiselede. Een
stationair namaak zeilschip is misschien minder interessant maar toch nog een opleidingsschip. Om toch eens die mythe van ons “eerste” schoolschip de COMTE DE SMET DE NAEYER te ontkrachten, wil ik graag eens een zijsprongetje maken naar die LEOPOLD die ook niet bepaald onder een gunstig gesternte heeft gevaren. De Oostendse reders Eduard Van Cuyl en J.Van Iseghem kochten in 1857 de driemaster CELIA aan. Het schip was een jaar ervoor gebouwd in Kennebunk, Maine (USA) en op zijn eerste reis gestrand op de Engelse zuidkust. Het schip werd voor reparatie naar Oostende gebracht en door Van Cuyl gekocht en LEOPOLD genoemd. Zeelui in die tijd waren echter overtuigd dat een schip van naam veranderen alleen ongeluk bracht. Van Cuyl en Van Iseghem kwamen met het idee op de proppen om het schip als een schoolschip uit te rusten, dus naast zijn functie als reguliere vrachtvaarder zouden ook een aantal leerlingen meevaren om opgeleid te worden tot officier. Op 18 december 1857 verlaat de LEOPOLD onder bevel van Capt.Adolphe Coussement Oostende om via Antwerpen in Swansea 1200 ton kolen te laden voor Callao, Peru. Begin februari 1858 verlaat de LEOPOLD Swansea, het schip loopt vast in de Falklands in zwaar weer en wordt totaal vernield. Slechts één opvarende overleeft na 23 dagen vogels en pinguïns te hebben gegeten. Alle kadetten komen om. Tot 1904 zou het nog duren vooraleer er opnieuw plannen worden gesmeed voor een zeilend schoolschip, de COMTE DE SMET DE NAEYER.... Dit terzijde kunnen we dus het schoolschip van Sint Pietersveld terecht ook één van de pioniers van de Belgische zeevaartopleiding noemen.
Het uiteindelijke gebouw staat er nog in het Sint Pietersveld, langs de gelijknamige dreef. (foto 2014)
Het schip van de matrozenschool werd mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Directie der Staatsmarine. Er bleken zelfs lansen, bijlen en entersabels tot de inventaris te behoren. Het matrozenvak was toen nog meer dan knopen leggen. Boven het dek werd een vangnet gespannen zodat de jonge gasten niet te pletter zouden vallen tijdens het werk in de masten.
Het schip was tenslotte ruim 30 meter lang en 7,3 meter breed. In het voorjaar van 1858, een jaar na het vergaan van de LEOPOLD, was het schip van het “Gesticht” klaar. Prijskaartje: 25000 toenmalige Belgische franken. Op 11juli 1858 werd het met veel persaandacht ingehuldigd. De Ministers van Buitenlandse en Binnenlandse Zaken waren erbij naast vele andere notabelen natuurlijk. In de matrozenschool leerden de jongens hoe in de mast te klimmen, zeilen te behandelen, dek- en ankerwerken, bootwerk, roeien en inderdaad enteren, vechten met bajonetten en sabelen. Tussen 1860 en 1879 werden 654 matrozen opgeleid die werk vonden in de koopvaardij, sommigen studeerden voort tot officier van de lange omvaart. Het verhaal gaat dat er bij Cunard, de welbekende Britse trans-Atlantische rederij, een officier voer die hier de knepen van het vak leerde.
Wegens het grote succes van de school werd het tussen 1892 en 1907 verschillende keren uitgebreid en verbouwd.
De “scheepsput” anno 2014
In tegenstelling met vandaag, was de matrozenschool en hun schip een gekend instituut in de 19de en begin 20ste eeuw. Leopold II bracht ooit een incognito bezoek. Maar tussen 1905 en de eerste wereldoorlog daalde het aantal leerlingen snel. Ouders hadden liever niet dat hun kinderen dit ruwe en gevaarlijke werk aanleerden. De afdeling werd eerst overgebracht naar het hoofdgebouw aan de andere kant en doofde geleidelijk uit. Ook het schip was na zowat 50 jaar dienst, zij het ter plaatse blijvend in een zoetwater vijver, in een lamentabele staat geëvolueerd. Een meer gedetailleerde studie van de nog bestaande foto’s van het schoolschip tonen duidelijk het verval. Net voor het uitbreken van WO I werd het schip ontmanteld. Het “scheep” zoals men het daar heette verdween en de put of “scheepsput” werd een openlucht zwemkom.
De “scheepsput” en haar kunstschip...
Wie zich vandaag de moeite getroost om een wandeling te maken in het Sint Pietersveld zal na eventjes zoeken de vijver terugvinden met het eilandje waar ooit dit schip heeft gelegen of gestaan. Er is een afsluiting rondom geplaatst, men mag er niet meer zwemmen trouwens. Een houten constructie die de boeg van een schip moet voorstellen werd ooit in een kunstzinnige bui opgericht aan de rand van de vijver en een verweerd info bord van de lokale heemkundige kring herinnert de zeldzame wandelaar nog aan de glorieuze tijd van de matrozenschool en hun schip. Tot een twintigtal jaar geleden kom men trouwens op de eigen begraafplaats van de instelling, naast het veldkapelletje aan het kruispunt van de Bruggesteenweg en de Maria Aalterstraat, nog die eenzame grafsteen vinden van een lesgever aan de matrozenschool.
Op deze satellietfoto (Google maps) ziet men rechtsboven de ovale vijver met het eilandje waarop de driemaster rustte. Linksonder is het gebouw dat ooit de matrozenschool of succursale huisde. Overigens voor wie de streek niet kent, het is een zondagnamiddagse wandeling wel waard. Niet alleen vind je de relicten van de vergeten matrozenschool terug, ook heel nabij de Gulkse Putten en de Vorte Bossen, nu beheerd door Natuurpunt met een uniek biotoop van graslanden en poelen in een schrale zandgrond. En er is zelfs een aanknopingspunt met het artikeltje over Marconi en zijn vonkenzenders uit het vorig LSV jaarboekje. De nog bestaande zendmasten van wat ooit het Zendstation van Ruiselede was, zijn de kleine broertjes van de ooit machtige 300 meter hoge masten van wat in de jaren twintig ooit één van de krachtigste lange golf radiozendparken ter wereld was. Van die verdwenen machtige stalen masten zijn her en der nog de zware verankeringsblokken te ontdekken. Vandaag is het Sint Pietersveld (ca.150 hectare) waar eens de “droeve* jongens” werden in ondergebracht, afhankelijk van het Ministerie van Justitie. *droef = stout in West Vlaams.
Bronnen: Vanlanschoot Romain e.a, Wreeck geen Quaedt,maer dwing tot goed, 150 jaar Gemeenschapsinstelling Bijzondere Jeugdbijstand in Ruiselede (1849-1999), Tielt,1999. De Zeemacht, Lannoo,Tielt,1992. Renson Hubert, Histoire des navires-ecoles Belges de 1857 à 1932. Dreesen JB, Neptunus 1995. Eigen archiefstukken. Foto’s: Google Maps en eigen collectie.
Nadat in 2013 slechts één collega op pensioen ging bleek ook 2014 wel een heel rustig jaar qua pensioneringen onder onze leden. We wensen Paul uiteraard een heel welverdiende rust toe … Paul Smedts:
geboren op 4 september 1949 gepensioneerd vanaf 1 oktober 2014 leerlingloods vanaf 1 april 1980 Scheldemondenloods vanaf 1 januari 1981
Tot onze grote spijt moesten wij ook in 2013 regelmatig droevig nieuws melden. Via deze bladzijde willen wij deze overleden collega’s nog eenmaal eren. *************************************************************************** * Op 12 mei 2014 was LSV verplicht voor de eerste keer dit jaar een rouwmail rond te zenden. Die dag overleed Roger Coenye. Roger werd geboren op 1 januari 1923. Hij vervoegde het loodswezen op 20 juni 1949 en werd zeeloods en later chefloods. Roger ging op pensioen op 1 december 1986. *************************************************************************** * In juni vernamen we via de kranten het overlijden van Ghislain Noël. Noël werd geboren op 14 april 1925. Hij werd Scheldemondenloods op 1 juli 1951 en ging op pensioen op 1 augustus 1988. *************************************************************************** * Twee maanden later, op 11 augustus moesten we afscheid nemen van Gilbert Maryns. Geboren op 23 september 1934 werd hij zeeloods op 1 augustus 1969 en ging op welverdiende rust op 1 oktober 1996. *************************************************************************** * Op 5 september 2014 ging Paul Devos van ons heen. Net als Gilbert Maryns was Paul een oud Congoloods. Paul werd geboren op 9 december 1934, kwam in dienst als zeeloods op 1 april 1962 en ging op pensioen op 1 januari 1994. *************************************************************************** * Pierre Mattheeuws, geboren op 20 september 1931 en zeeloods sinds 1 oktober 1962 overleed op 4 oktober 2014. Pierre ging op 1 december 1994 op pensioen. *************************************************************************** * Alhoewel geen lid van LSV willen wij nog het overlijden van Cornelissen Jan op 28 april 2014 ook nog even melden
Nota van redactie: wegens organisatorische redenen wordt schrijven van LSV-brochure elk jaar afgesloten begin december. Overlijdens in december kunnen daardoor soms pas het volgende jaar gepubliceerd worden.
Ondanks zijn 77 lentes blijft ex-loods (en oud-directeur) Jean D’hondt ons nog steeds verbazen met zijn sportieve exploten. Op 22 februari 2014 kreeg hij in Ulrichen (Zwitserland) de EUROLOPPET CHAMPION SHORT RACES beker overhandigd na het volbrengen van 8 Euroloppet Races. Ondertussen heeft Jean aan ongeveer 60 wedstrijden in de discipline Nordic Ski Cross deelgenomen, ingeschreven onder de vlag van LSVO. Slechts 1 keer moest hij, wegens ziekte, opgeven. Langs deze weg wensen wij hem nog veel ski-succes toe.
