Lood in metalen speelgoed en kindersieraden

Lood in metalen speelgoed en kindersieraden Factsheet

Voedsel en Waren Autoriteit Projectnummer: ND082215 Februari 2009

Warenklachtenlijn VWA: E-mail: Internet:

(0800) 0488 [email protected] www.vwa.nl

ND082215 Lood in metalen speelgoed en sieraden voor kinderen

1/13

1. INLEIDING Vanuit de Verenigde Staten is in 2006 en 2007 een aantal meldingen binnengekomen over een hoog loodgehalte in metalen speelgoed en sieraden voor kleine kinderen. Er werd ook gemeld dat een kind is overleden door loodvergiftiging na inslikken van het speelgoed. In 2007 zijn er ook RAPEX meldingen geweest over lood in kindersieraden afkomstig van een Nederlandse bedrijf. Omdat lood een giftige en reprotoxische (cat. 1) stof is, is besloten om dit marktsegment in beeld te krijgen in 2008 en te focussen op de blootstelling van kinderen aan lood. Voor speelgoed zijn eisen gesteld aan de biologische beschikbaarheid van een aantal elementen, waaronder lood. De biologische beschikbaarheid moet bepaald worden volgens de norm EN 71-3 [1]. In EN 71-3 is aangenomen dat een kind gemiddeld per dag 8 mg van zijn speelgoed afknaagt en inslikt. De biologische beschikbaarheid wordt daarom naar deze 8 mg terug gerekend. Voor lood betekent dit een maximaal gehalte van 90 mg/kg materiaal. De extractie van lood vindt plaats in een maagzuur simulant. In 2004 heeft het laatste marktonderzoek plaatsgevonden naar lood en cadmium in speelgoed [2]. Dit betrof houten speelgoed, waarvan de verflaag onderzocht is. In 9 van de 60 onderzochte speelgoed monsters werd lood aangetroffen, waarvan bij 2 monsters de limiet van 90 mg/kg werd overtreden. Metalen speelgoed is tot nu toe nog niet onderzocht door de VWA. Sieraden vallen echter niet onder het Warenwetbesluit Speelgoed en hoeven daarom ook niet aan EN 71-3 te voldoen. Sieraden worden normaal gesproken langdurig op de huid gedragen. Kinderen kunnen via huidcontact worden blootgesteld aan lood. Voor sieraden is daarom gebruik gemaakt van de methode voor het bepalen van nikkelafgifte (EN 1811 [3]). Hierbij wordt de afgiftetest uitgevoerd in een zweetsimulant gedurende een week. Het RIVM heeft in 2006 een rapport uitgebracht, waarin de diverse blootstellingsroutes van kinderen aan bepaalde elementen is onderzocht [4]. In dit rapport wordt een model voorgesteld dat kan worden gebruikt voor de risicobeoordeling voor de blootstelling aan lood via speelgoed of sieraden. Het RIVM model wordt gehanteerd voor de risicobeoordeling in verband met de blootstelling van kinderen aan lood uit metalen speelgoed en sieraden in dit marktonderzoek. 2. DOELSTELLING Een overzicht van de veiligheid van metalen speelgoed en sieraden voor kinderen t.a.v. de blootstelling aan lood. De VWA bepaalt de biologische beschikbaarheid van lood in divers speelgoed en sieraden voor kinderen. Vervolgens wordt voor sieraden ook de afgifte naar de huid bepaald. Het RIVM verricht een beoordeling van de risico’s op basis van de VWA resultaten. 3. WERKWIJZE In januari 2008 zijn 61 stuks metalen speelgoed en 38 metalen sieraden voor kinderen bemonsterd. Van alle monsters is de biologische beschikbaarheid van lood bepaald volgens EN 71-3. Een monster bevat soms diverse onderdelen en/of kleuren. Van hetzelfde monster is van de diverse onderdelen en/of kleuren iets afgeschaafd. Dit schaafsel is gemengd, zodat een mengmonster is ontstaan dat representatief is voor het gehele monster. Een kind zal normaal gesproken ook van de diverse kleuren en onderdelen iets afsabbelen/knagen. Vervolgens is dit mengmonster getest op lood. De sieraden waarin lood was aangetroffen zijn vervolgens onderzocht op afgifte van lood volgens de methodiek van EN 1811. Een overzicht van de bemonstering en de lab resultaten is terug te vinden in de bijlage. 1. EN 71-3. 1995. Veiligheid van speelgoed - Deel 3: Migratie van bepaalde elementen. 2. Bouma, K. & Reus, H.R. September 2004. Market surveillances on toy safety. Report nr. ND04o063/01. 3. EN 1811. 1998. Referentie-beproevingsmethode voor de afgifte van nikkel van producten die bedoeld zijn om in direct en langdurig contact te komen met de huid. 4. Chemicals in Toys. 12 oktober 2006. A general methodology for assessment of chemical safety of toys with a focus on elements RIVM/SIR Revised Advisory Report 0010278A0.


2/13

4. RESULTATEN 4.1 Lood in metalen speelgoed Het onderzochte metalen speelgoed betreft met name auto’s, treintjes, vliegtuigjes en sleutelhangers. In bijlage 1 zijn de beschrijvingen terug te vinden. Veel van het bemonsterde speelgoed is afkomstig uit China. Het meeste speelgoed is ook bestemd voor kinderen ouder dan 3 jaar. Op een autootje en een tractor staat vermeld dat het geen PVC bevat. Dit zal te maken hebben met het verbod op een aantal ftalaten in speelgoed (ftalaten komen veelvuldig voor in PVC speelgoed). In tabel 1 staat een samenvatting van de resultaten voor wat betreft lood. Tabel 1: Samenvatting resultaten lood in speelgoed (n=61) speelgoed eis voor lood in EN 71-3 (mg/kg) 90 aantoonbaar lood aanwezig (% monsters) 59 gemiddeld biologische beschikbaarheid lood (mg/kg) 15 maximale biologische beschikbaarheid lood (mg/kg) 315 aantal overschrijding norm EN 71-3 2 In ruim de helft van het onderzochte speelgoed is aantoonbaar lood aanwezig volgens EN 71-3. Twee producten overschrijden de limiet van EN 71-3 (2 van de 61). Dit betreft een setje magneetspeelgoed en een piratenoorbel. 4.2 Lood in sieraden voor kinderen In onderstaande tabel 2 staat een overzicht van de resultaten voor lood in sieraden. De bemonsterde kindersieraden betreffen armbandjes, kettingen, oorbellen, ringetjes en horloges. Deze worden naar verwachting langdurig op de huid gedragen. Op 14 sieraden staat vermeld dat ze nikkelvrij zijn. Dit in verband met het nikkelverbod voor sieraden die langdurig op de huid worden gedragen. Het loodgehalte is bepaald m.b.v. EN 71-3. In het merendeel van de onderzochte sieraden is lood aantoonbaar aanwezig, echter in zeer lage gehaltes. De resultaten zijn vergelijkbaar met de resultaten voor het metalen speelgoed. Tabel 2: Samenvatting resultaten lood in sieraden voor kinderen (n=38) sieraden voor kinderen aantoonbaar lood aanwezig (% monsters) 58 gemiddeld biologische beschikbaarheid lood (mg/kg) 22 maximale biologische beschikbaarheid lood (mg/kg) 115 maximale afgifte lood (μg/cm2/week) 7.3 De monsters waarin lood aanwezig bleek te zijn, zijn geanalyseerd op afgifte van lood. In de meeste gevallen was de afgifte niet aantoonbaar of beneden de aantoonbaarheidsgrens. In 3 gevallen is een waarde gemeten. De hoogste waarde betreft 7.3 (μg/cm2/week). Dit betreft een paar oorbellen. 4.3 Risicobeoordeling Aan het RIVM is gevraagd om een risicobeoordeling uit te voeren ten aanzien van de blootstelling van kinderen aan lood via metalen speelgoed en metalen sieraden, op basis van de resultaten van dit marktonderzoek. Enerzijds betrof dit een blootstellingsschatting, anderzijds een evaluatie van de toxicologie van lood. Vervolgens heeft het RIVM bepaald in hoeverre de geschatte blootstelling aan lood leidt tot een gezondheidsrisico. Het RIVM rapport is toegevoegd als bijlage. Kinderen hebben een achtergrondblootstelling via voedsel, drinkwater en bodem. De conclusie van het RIVM was dat de geschatte extra loodbelasting door metalen speelgoed en sieraden zeer beperkt is. De reguliere inname zou naar schatting met slechts 6% worden verhoogd. Desondanks is deze extra loodbelasting onwenselijk voor jonge kinderen gezien hun speciale gevoeligheid. In geval van (delen van) een sieraad met lood is overschrijding van de gezondheidskundige grenswaarde (TDI) wel mogelijk.


3/13

5. CONCLUSIES 59 van de 61 onderzochte monsters metalen speelgoed voldeden aan de limiet voor lood van het Warenwetbesluit Speelgoed. Deze limiet betreft de biologische beschikbaarheid van lood, waarbij wordt aangenomen dat een kind gemiddeld per dag 8 mg speelgoed afknaagt en inslikt. Voor speelgoed is dit de belangrijkste blootstellingsroute. In 58% van de onderzochte sieraden voor kinderen is lood aantoonbaar aanwezig, meestal in een laag gehalte. Voor wat betreft de sieraden kan de afgifte van lood aan de huid ook een belangrijke blootstellingsroute zijn. Voor 3 sieraden is er aantoonbare loodafgifte gemeten. Uit de door het RIVM uitgevoerde risicobeoordeling blijkt dat de geschatte extra loodbelasting door metalen speelgoed en sieraden zeer beperkt is. De reguliere inname van lood wordt slechts met 6% verhoogd. Desondanks is de extra loodbelasting van jonge kinderen onwenselijk gezien hun speciale gevoeligheid. In het geval van inslikken van (deel van) een sieraad dat lood bevat, is het mogelijk om de gezondheidskundige grenswaarde (TDI) te overschrijden. 6. BIJLAGEN Bijlage 1: Overzicht onderzocht metalen speelgoed en sieraden voor kinderen (vertrouwelijk) Bijlage 2: Risicobeoordeling RIVM


4/13

BIJLAGE 1: OVERZICHT ONDERZOCHT METALEN SPEELGOED EN SIERADEN Tabel 4: Monsterbeschrijving en onderzoeksresultaten lood in metalen speelgoed ISI nr Omschrijving Kleur Land van CE Leeftijd herkomst 54278977 Mondharmonica Blauw/goud China ja >4 jaar 54278985 Magnetenset Geel Zwitserland ja >3 jaar 54278993 Speelgoedauto Wit China ja >3 jaar 54279019 Speelgoedhelikopter Rood/wit China ja >3 jaar 54279043 Speelgoedauto Rood ja >3 jaar 54279051 Magnetenset Rood/geel ja >3 jaar 54279094 Speelgoedauto + Groen/rood/zwart China ja >3 jaar paardentrailer 54279108 Speelgoedauto + Rood/wit China ja >3 jaar paardentrailer 54279116 Speelgoedauto - set Rood China ja >3 jaar 54279132 Traktorset Blauw/rood/groen/wit ja >3 jaar 54279159 Speelgoedtrein Blauw/rood China ja >2.5 jaar 54279167 Handboeien Chroom China ja >3 jaar 54279183 Speelgoedauto Rood China ja >3 jaar 54279191 Speelgoedauto Paars/wit/zwart China ja >3 jaar 54279248 Locomotief Zwart/rood China ja >3 jaar 54279256 Speelgoedauto Zwart China ja >3 jaar 54279264 Speelgoedauto Paars/geel China ja >3 jaar 54279272 Speelgoedauto Blauw China ja 54297882 Speelgoedvrachtwagen Oranje ja >3 jaar 54297904 Brandweerauto Geel China ja >8 jaar 54297912 Speelgoedauto Groen China of ja >3 jaar Thailand 54297939 Metalen puzzel Chroom ja >3 jaar 54298005 Sleutelhanger - Voetballer Chroom China ja >3 jaar 54298021 Speelgoedauto Oranje China, Maleisië ja >3 jaar of Thailand 54298048 Speelgoedauto's Blauw/oranje/geel/zilv China ja >3 jaar er/zwart 54298102 Klappertjespistool Chroom Spanje ja >3 jaar 54298129 Handboeien Chroom Taiwan ja >3 jaar 54298137 Speelgoedauto Zilver China ja >3 jaar 54298269 Piratenset (ooglap + Goud ja >3 jaar oorring) 54298382 Speelgoed tractor# Groen/geel ja >3 jaar 54298528 Brandweerauto Rood/wit/grijs China of ja >3 jaar Thailand 54298536 Speelgoedauto Zwart/blauw China ja >3 jaar 54353987 Magnetenset Rood/geel/groen/blau China ja >3 jaar w 54353995 Politietruck Wit/oranje/blauw China ja >3 jaar 54354029 Speelgoedtrein Oranje China ja >2.5 jaar 54354037 Speelgoedvliegtuig Blauw/wit China ja >3 jaar 54354045 Speelgoedbus Rood China ja >3 jaar 54354053 Mobielhanger - Paard Chroom/blauw ja >3 jaar 54354088 Auto + caravan Zwart/goud + wit China ja >3 jaar 54354096 Speelgoed tractor Rood/wit China ja >3 jaar 54354126 Speelgoed auto Rood met gele streep China ja >3 jaar 54354134 Kraanwagen Blauw ja >3 jaar 54354169 Speelgoed auto - Renault Grijs China ja >3 jaar Modus


Lood EN 71-3 Loodafgifte [mg/kg] [μg/cm2/week] 19,6 0,1

0,5 1,0 0,2

15,5 4,3 0,6

106,5

n.a.

315,4 32,8 1,3 2,9 1,9 1,1 1,3 1,2 1,6 2,0

5/13

ISI nr

Omschrijving

54354177 Speelgoedauto 54354185 Speelgoedtrein 54354193 Speelgoedauto# 54354215 Spelletje 54354231 Bus PTT Post 54354312 Brandweerauto 54354339 Speelgoedauto 54354347 Brandweerauto 54354401 Magnetenset$ 54354428 Ambulance 54354436 Mondharmonica 54354452 Kinder- en knutselschaar 54364865 Speelgoedauto 54365233 Spelletje - denkpuzzel 54354479 Speelgoedauto-2 zijdig 54354495 kookset 54354517 helicopter-politie 54354525 vliegtuig/transformable

Kleur Groen Blauw/rood Oranje Chroom Oranje Rood/wit/blauw Zwart Rood/geel/chroom Rood/geel Geel/oranje/blauw Zwart/chroom Blauw/rood Zilver Chroom blauw/oranje/geel Aluminium zwart/wit wit

Land van herkomst China China China China China China China China China China

CE

Leeftijd

ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

>3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar >3 jaar

Lood EN 71-3 Loodafgifte [mg/kg] [μg/cm2/week] 1,2 2,3 1,6 1,1 1,3 0,6 0,6 2,9 0,7 0,7 2,8 1,0 0,8 0,7 0,7 18,1 5,6

# PVC vrij volgens etiket @ geen speelgoed volgens etiket $ Waarschuwingszin:Slik of adem geen magneten in. Magneten die elkaar aantrekken in het lichaam kunnen ernstige letsels veroorzaken en dringende medische zorgen vereisen.


6/13

Tabel 5: Monsterbeschrijving en onderzoeksresultaten lood in metalen sieraden voor kinderen ISI nr Omschrijving Kleur Land van CE Leeftijd Lood EN 71-3 Loodafgifte herkomst [mg/kg] [μg/cm2/week] 54279078 Oorbellen Chroom/paarlemoer nee 14,5 7,31 54279086 Oorbellen Goud nee >3 jaar 54279175 Ketting Turqoise/chroom nee 54279205 Ringen - Hartjes Rood/chroom nee 54279213 Oorbellen - I love me Rood/wit/chroom nee 54297947 Oorbellen* Chroom nee 54297955 Oorbellen + diamantjes* Chroom nee 54297963 Armbandjes** Goud nee 0,8 54297971 Armbandjes* Goud nee 54298056 Oorbellen + diamantjes* Chroom nee 54298064 Oorbellen* Goud nee 38,8 < 0,3 54298072 Armbandje + diamantjes* Chroom nee 24,3 3,05 54298099 Armband Chroom nee 35,2 < 0,3 54298145 Kraaltjes Chroom ja >3 jaar 85,3 n.a. 54298153 Armband Grijs metallic ja >3 jaar 54298161 Sieradenset - Hartjes Chroom nee 54298277 Oorbellen + diamantjes* Chroom nee 114,9 0,37 54298285 Ring - Hartje + maan Chroom nee 54298293 Ring - Bloemetjes Chroom/turqoise nee 9,2 te weinig monster 54298366 Ketting - Bloemhangertje* Chroom ja >3 jaar 54298374 Ketting - Kroonhangertje* Chroom ja >3 jaar 54298544 Sieradenset - Bloemetjes* Blauw nee 3,7 54298552 Ketting + hanger en Chroom/roze ja >3 jaar ringen 54354061 Ketting - Gelukststeen* Chroom nee 16,7 n.a. 54354118 Kraaltje Chroom nee 1,4 54354142 Ring + roze steentjes Chroom nee 0,0 54354223 Kinderhorloge - Bratz Chroom China ja >3 jaar 1,2 54354258 Armbandje – Bedeltjes@ Chroom nee 17,9 < 0,05 54354266 Armbanden Chroom nee 0,9 54354274 Kraaltjes/bedeltjes Chroom nee 54354304 Ketting + hangertjes Chroom ja >3 jaar 25,0 < 0,5 54354355 Kinderhorloge* Roze nee 3,6 54354363 Ketting + harthanger* Chroom + steentjes ja 1,0 54354371 Ketting + Chroom China nee 1,0 zonnebloemhanger 54354398 Kettingbedeltje Roze/chroom nee >3 jaar 54354444 Haarclipjes - Bloemen en Roze/blauw ja >3 jaar 0,7 steentjes 54354487 Armband Roze nee 77,6 n.a. 54354509 Ketting + bedeleltjes chroom+alle kleuren China ja >3jaar 1,8 * Nikkelvrij volgens etiket @ geen speelgoed volgens etiket


7/13

Risicobeoordeling lood uit kindersieraden Advies gevraagd door: Datum: Advies uitgebracht door: Toetsing: Datum: Project:

Drs. A.A. Rog (VWA) 01-01-2008 P.J.C.M. Janssen, J.D te Biesebeek (RIVM/SIR) H.J. Bremmer, J. van Engelen, C. de Heer (RIVM/SIR) 22-12-2008 V/320105/08/AD

1. Vraagstelling In recente jaren is met name in de Verenigde Staten het toxische metaal lood in kindersieraden aangetroffen. Als gevolg van het per ongeluk inslikken van dergelijke sieraden worden zelfs loodintoxicaties bij kinderen gerapporteerd. Deze berichten zijn voor de VWA aanleiding geweest kindersieraden op de Nederlandse markt te onderzoeken op loodgehalte. Het RIVM is vervolgens gevraagd te adviseren over de mogelijke risico’s voor de consument bij de door de VWA gemeten loodgehaltes. Voor de gevraagde risicobeoordeling dient enerzijds een blootstellingsschatting opgesteld te worden en anderzijds de toxicologie van lood geëvalueerd te worden. Vervolgens kan bepaald worden in hoeverre de geschatte blootstelling is verbonden met een gezondheidsrisico. In het navolgende gaan we eerst kort in op de toxicologische eigenschappen van lood zoals deze naar voren komen uit de omvangrijke literatuur over dit onderwerp. Gezien het belang van absorptie van lood in het maagdarmkanaal bij het gebruik van de orale grenswaarde voor het metaal, gaan we daarop ook kort in. Hetzelfde geldt voor de dermale absorptie die van belang is voor de dermale blootstelling bij het dragen van sieraden. Vervolgens beschrijven we de blootstellingschatting (paragraaf 3). In de afsluitende paragraaf evalueren we de mogelijke risico’s. 2. Toxicologische eigenschappen Zoals gezegd is voor lood een omvangrijke toxicologische literatuur beschikbaar. Talrijke reviews door nationale en internationale instanties zijn beschikbaar. Het RIVM heeft de toxicologie van lood beoordeeld in 1997 en 2001. Verdere omvangrijke reviews zijn gepubliceerd door JECFA (2000), EFSA (2004) en ATSDR (2007). Het gevoeligste toxische effect door lood is neurologisch van aard. Speciaal kinderen zijn hiervoor gevoelig. Talloze onderzoeken zijn uitgevoerd naar de relatie tussen concentraties in


8/13

bloed bij kinderen met verhoogde loodblootstelling en hun congnitieve en intellectuele prestaties. Kwantitatieve analyses wijzen erop dat bij kinderen elke toename in loodgehalte in bloed van 20-40 µg/liter gepaard gaat met een afname in intellectuele prestatie van één IQpunt. In de hogere concentratierange in het bloed is deze afname groter. Een eenduidige conclusie ten aanzien van de vraag of er een drempelconcentratie in bloed bestaat waarbeneden geen enkel schadelijk effect optreedt, is op dit moment niet te trekken. Bij concentraties in het bloed lager dan 100-150 µg/liter zijn de schattingen van het schadelijke effect onzeker vanwege beperkte precisie van de chemische en psychometrische bepalingen. Als een drempel bestaat is hij zodoende moeilijk te detecteren. Maar, zoals JECFA (2000) aangeeft, er zijn aanwijzingen dat zelfs bij concentraties beneden 100 µg/liter de cognitieve functie verminderd is. Voor lood zijn grenswaarden afgeleid. In de afleiding van de orale grenswaarde door de JECFA (1987) werd uitgegaan van een kritische loodconcentratie in bloed van 50 μg Pb/liter. Op basis van de bevinding uit een studie bij flessenbaby’s dat bij een inname van 3 tot 4 μg Pb/kg lg/dag via flesvoeding geen verhoging in loodgehalte in bloed optrad, werd een voorlopige wekelijkse tolereerbare inname (PTWI, provisional tolerable weekly intake) voorgesteld van 25 μg Pb/kg lg/week. De netto-absorptie van lood uit het dieet bij dit niveau is gemiddeld 40% van de totale inname terwijl de netto-retentie op ongeveer 30% van de inname te schatten is, geeft JECFA aan. JECFA (2000) heeft deze PTWI gehandhaafd. RIVM (1991, 2001) heeft deze PTWI overgenomen als een dagelijkse dosis (TDI, tolerable daily intake) van 3,6 μg Pb/kg lg. Ook in het RIVM-speelgoedrapport door van Engelen et al. (2006) is deze TDI gebruikt. Aanvullende modelmatige analyses zoals gepresenteerd door JECFA (2000) richtten zich op de relatie tussen inname van lood en loodgehaltes in bloed bij flessenbaby’s. De resultaten wijzen op een verandering in loodconcentratie in bloed van 0,51,0 µg/liter per µg loodinname per kg lichaamsgewicht/dag via het dieet. Orale absorptie ATSDR (2007) geeft een review van de beschikbare informatie over de orale absorptie van anorganisch lood. Belangrijke factoren voor deze absorptie zijn fysiologische status (e.g., leeftijd, vasten, de hoeveelheid calcium in de voeding en de hoeveelheid ijzer, zwangerschap) en fysisch-chemische karakteristieken van het opgenomen product (bijvoorbeeld: deeltjesgrootte, mineralogie, oplosbaarheid, en type loodverbinding). De mate van absorptie hangt ook af van de dosis. Zowel dierexperimentele als humane data wijzen uit dat de absorptie op jonge leeftijd hoger is. Schattingen afgeleid van dieetstudies in kinderen (leeftijd 2 weken tot 8 jaar) geven aan dat 40-50% van het geconsumeerde lood wordt opgenomen. De schattingen voor volwassenen van absorptie van wateroplosbare loodverbindingen variëren van 3 tot 10% in niet-nuchtere personen. Absorptie onder nuchtere condities zullen hoger zijn dan deze waarden. Dierexperimentele en humane data geven aan dat absorptie van lood uit grond laag is vergeleken bij absorptie van oplosbare loodzouten (ATDSR 2007). Op basis van deze gegevens wordt een orale absorptie uit dieet van 50 % aangenomen.


9/13

Dermale absorptie Dermale absorptie van loodverbindingen is onderzocht in mens en proefdier. De beschikbare gegevens wijzen op slechts beperkte dermale penetratie door anorganische loodverbindingen. De resultaten van een experiment in ratten wijzen op dermale absorptiepercentages voor loodoxide, loodnitraat, loodsulfaat en metallisch loodpoeder van respectievelijk 0,005; 0,03; 0,006 en 0,002% na applicatie onder een patch (Bress en Bidanset, 1991). Op basis van deze informatie wordt een dermaal absorptiepercentage van 0,03% aangenomen. 3. Blootstellingschatting 3.1 Inleiding De VWA heeft 38 metalen sieraden voor kinderen bemonsterd (Bouma en Bosman, 2008). In deze monsters werd lood bepaald volgens EN 71-3. Conform het voorschrift in EN 71-3 werden de monsters gedurende 2 uur geëxtraheerd in maagzuursimulant bij 37 oC. Gezien de voornamelijk dermale blootstelling bij sieraden is vervolgens ook gemeten volgens EN-1811, de standaardmethode voor het meten van nikkelafgifte. Deze methode schrijft extractie in zweetsimulant voor bij 30 oC gedurende een week. Op basis van deze beide bepalingen wordt in het onderstaande de blootstelling aan lood bepaald. Blootstelling aan lood uit metalen sieraden kan plaatsvinden via de dermale route (migratie van lood naar de huid onder invloed van zweet) en via de orale route (sabbelen/knagen op het sieraad). Lood is net als nikkel slecht oplosbaar in water. De migratietest in zweetsimulant is uitgevoerd onder gecontroleerde condities die de worst case-situatie nabootsen voor het dragen van sieraden. De test is representatief voor het bepalen van de dermale blootstelling aan lood. De hoeveelheid lood die vrijkomt via de orale route wordt met behulp van de test met maagzuursimulant op een adequate manier beschreven.


10/13

Oraal opgenomen hoeveelheid Bremmer en van Veen (2002) hebben een schatting gegeven voor de ingestie van verf afkomstig van speelgoedautootjes. Zij schatten dat een kind 100 mg verf per dag afknaagt en inslikt. NEN-EN 71-3 (1995) stelt dat de algemeen geaccepteerde waarde voor de hoeveelheid die een kind van zijn speelgoed afknaagt en inslikt gemiddeld 8 mg per dag is. Van Engelen et al. (2006) hebben de diverse blootstellingroutes van kinderen voor specifieke typen speelgoedmateriaal onderzocht. Op basis van hun evaluatie achtten zij ingestie van 100 mg verf ten gevolge van knagen (speelgoed en potloden) een overschatting. Zij stellen voor om 8 mg/dag als default te handhaven. Deze waarde wordt in de navolgende berekening gebruikt. 3.2. Analyseresultaten sieraden In totaal is door de VWA (Bouma en Bosman, 2008) in 38 metalen sieraden de aanwezigheid van lood bepaald met behulp van NEN-EN 71-3. Van ieder sieraad werd 100 mg schraapsel verzameld. Deze hoeveelheid werd gedurende 2 uur geëxtraheerd in maagzuursimulant (pH tussen 1 en 1,5). Daarna werd de hoeveelheid lood in de oplossing gemeten. Bij 58% van de sieraden werd lood aangetoond. De gemiddelde hoeveelheid lood van de positieve monsters bedroeg 22 mg lood per kg schraapsel, de maximale hoeveelheid lood bedroeg 115 mg lood /kg schraapsel. De sieraden waarin lood werd aangetoond zijn verder onderzocht. Ze werden een week lang geëxtraheerd in zweetsimulant bij 30 oC volgens NEN-EN 1811. In de vloeistof werd daarna de hoeveelheid lood geanalyseerd. De hoeveelheid lood die vrijkomt wordt uitgedrukt in µg lood per cm2 sieraad-oppervlak per week. Slechts bij 3 sieraden kon uitloging van lood worden aangetoond. De maximale afgifte was 7.3 μg lood/ (cm2 x week). Tabel 1: Samenvatting resultaten lood in sieraden voor kinderen (n=38) sieraden voor kinderen aantoonbaar lood aanwezig 58 % van de monsters gemiddelde hoeveelheid lood die vrijkomt bij 22 mg Pb/kg schraapsel extractie met maagzuursimulant maximale hoeveelheid lood die vrijkomt bij extractie 115 mg Pb/kg schraapsel met maagzuursimulant maximale uitloging lood in zweetsimulant 7.3 μg Pb/ (cm2 x week)

Bepaling NEN-EN 71-3 NEN-EN 71-3 NEN-EN 71-3 NEN-EN 1811

3.3 Blootstellingberekening Scenario Als scenario wordt uitgegaan van een kind van 31/2 jaar het gehele etmaal sieraden (ringen, armbandjes, oorbelletjes en halskettinkjes) draagt. Worst case wordt ervan uit gegaan dat het totale contactoppervlak van deze sieraden met de huid 10 cm2 bedraagt. Aangenomen wordt dat het kind elke dag 8 mg van de sieraden afknaagt en doorslikt.


11/13

Er wordt uitgegaan van een kind van 31/2 jaar omdat de sieraden zijn bedoeld voor kinderen van 3 jaar en ouder. Worst case wordt ervan uit gegaan dat het kind diverse ringen, armbandjes, etc. heeft en deze afwisselend zal dragen. Bovendien zullen sieraden, éénmaal afgeknaagd, worden vervangen door een nieuw sieraad. Aangenomen wordt dat er iedere dag voldoende materiaal beschikbaar is om af te knagen. Bij de berekening van de dermale blootstelling van het kind wordt uitgegaan van de maximaal gevonden uitloging in de test met zweetsimulant Om de orale blootstelling te berekenen wordt aangenomen dat van de hoeveelheid die dagelijks wordt afgeknaagd de maximaal gevonden hoeveelheid lood in de test met maagzuursimulant uitloogt. Dermale blootstelling De maximale gemeten afgifte van lood is 7,3 µg/ (cm2 x week). De maximale afgifte van lood per dag is: 7,3/7 = 1,043 µg/cm2 x dag. Voor een contactoppervlak van 10 cm2 is dit: 10 x 1,043 = 10,43 µg/dag. Voor een kind van 31/2 jaar (gewicht:14,1 kg) (Bremmer et al., 2006) is dit: 10,43/14.1 = 0,740 μg/kg lg dag. De externe dermale dosis lood is 0,740 μg/kg lg dag Dermale absorptie: 0.03%: De interne dermale dosis lood is 0,740 x 0.0003 = 2,2 10-4 μg/kg lg dag Orale blootstelling De hoeveelheid lood die vrijkomt na extractie in maagzuursimulant bedraagt maximaal: 0,115 μg Pb/mg schraapsel Bij een dagelijkse inname van 8 mg afgeknaagd sieraad is dit: 8 x 0,115 = 0,92 μg/dag Voor een kind van 31/2 jaar (gewicht:14,1 kg) (Bremmer et al., 2006) is dit: 0,92/14,1 = 0,065 μg/kg lg dag. Deze berekende orale dosis van 0,065 μg/kg lg dag komt overeen met de hoeveelheid lood die in de maag vrijkomt. Worst case wordt aangenomen dat deze biobeschikbare hoeveelheid in zijn geheel wordt opgenomen. De interne orale dosis lood: 6,5x10-2 μg/kg lg dag De totale interne blootstelling aan lood uit sieraden: 2,2x10-4 (dermaal) + 6,5 x 10-2 (oraal) = 6,5 x 10-2 μg/kg lg dag


12/13

4. Risicobeoordeling De beschikbare grenswaarde voor lood van 3,6 μg Pb/kg lg is uitgedrukt als externe dosis. De basis voor de afleiding was een onderzoek bij flessenbaby’s waarbij loodinname plaatsvond via aangemaakte poedermelk. Absorptie uit het maagdarmkanaal uit een dergelijke matrix ligt rond 50% bij kinderen (conclusie ATSDR op basis van balansstudies bij jonge kinderen, ATSDR 2007). Als interne dosis komt de TDI dan overeen met 1,8 μg Pb/kg lg. Het resultaat van bovenstaande blootstellingschatting was een interne dosis van 0,065 μg/kg lg dag. Deze extra blootstelling blijft ruim binnen de TDI (opvulling slechts rond 4%). De achtergrondblootstelling via voedsel, drinkwater en bodem in Nederland ligt rond 2 μg Pb/kg lg dag (Gezondheidsraad 1997). De geschatte extra bijdrage door lood in sieraden is zeer beperkt (extra bijdrage rond 6% op basis van interne dosis). In termen van lood in bloed zou de extra bijdrage via lood uit kindersieraden volgens modelmatige schatting uitkomen op een verhoging van maximaal rond 0,12 µg/liter. Concluderend is de geschatte extra loodbelasting inname als gevolg van gebruik van de verontreinigde kindersieraden zeer beperkt. De reguliere inname zou naar schatting slechts met 6% worden verhoogd. Het beslag op geldende orale grenswaarde voor lood zou slechts enkele procenten bedragen. Dit neemt niet weg de onwenselijkheid van elke extra loodbelasting voor jonge kinderen gezien hun speciale gevoeligheid. Tenslotte wijzen we erop dat de getrokken conclusie van beperkt risico nadrukkelijk niet geldt voor de situatie waarbij kinderen (delen van) een verontreinigd sieraad helemaal inslikken. Dan is overschrijding van de TDI mogelijk.


13/13

5. Referenties ATSDR (2007) Toxicological profile for lead. US Agency for Toxic Substances and Disease Registry, rapport d.d. August 2007. Bouma K. en Bosman I.C.(2008) Lood in metalen speelgoed en kindersieraden. Fact sheet. Voedsel en Waren Autoriteit, projectnummer ND082215 Bremmer, H.J. Prud’homme de Lodder, L.C.H. en van Engelen, J.G.M. (2006) General Fact Sheet. RIVM report 320104002. Bremmer, H.J., van Veen, M.P. (2002) Children’s Toys Fact Sheet to assess the risks for consumer. RIVM report 612810012/2002. Bress W.C., Bidanset J.H. (1991) Percutaneous in vivo and in vitro absorption of lead. Vet Hum Toxicol 33:212-214. Zoals geciteerd in ATSDR (2007) EFSA (2004) Opinion of the Scientific Panel on Contaminants in the Food Chain on a request from the Commission related to lead as undesirable substance in animal feed (Request N° EFSA-Q-2003-032). Adopted on 2 June 2004. The EFSA Journal (2004) 71, 1-20 Engelen, J.G.M. van, Park, M.V.D.Z., Janssen, P., Oomen, A.G., Brandon, E., Bouma, K., Sips, A.J.A.M. and Van Raaij, M.T.M. (2006) Chemicals in Toys. A general methodology for assessment of chemical safety of toys with a focus on elements RIVM/SIR Revised Advisory Report 0010278A0. Gezondheidsraad (1997) Lood in Drinkwater. Commissie Lood in Drinkwater, rapport nr. 1997/07, Den Haag. IPCS (1995) Environmental Health Criteria 165: inorganic lead. WHO, International Programme on Chemical Safety. JECFA (1987) Toxicological evaluation of certain food additives and contaminants. The 30th Meeting of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA). WHO Food Additives Series no. 21. JECFA (2000) Lead. Safety evaluation of certain food additives and contaminants. WHO Food Additives series: 44, Prepared by the Fifty-third meeting of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA). World Health Organization, Geneva, 2000 NEN-EN 71-3 (1995) Veiligheid van speelgoed. Deel 3: Migratie van bepaalde elementen. NEN-EN 1811 (1998) Referentie-beproevingsmethode voor de afgifte van nikkel van producten die bedoeld zijn om in direct langdurig contact te komen met de huid. RIVM (1991) Voorstel voor de humaan-toxicologische onderbouwing van C-(toetsings)waarden. RIVM-rapport 725201005. februari 1991. RIVM (1997) Evaluatiedocument Lood. RIVM draft report 601014003. RIVM (2001) Re-evaluation of human-toxicological maximum permissible risk levels. RIVM rapport 71701025, d.d. maart 2001.


14/13

Lood in metalen speelgoed en kindersieraden

Recommend Documents