LISO-PROJECT: STEEKPROEF SEPTEMBER E. Stevens, J. Dockx, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme

LISO-PROJECT: STEEKPROEF SEPTEMBER 2013

E. Stevens, J. Dockx, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme

LISO-PROJECT: STEEKPROEF SEPTEMBER 2013

E. Stevens, J. Dockx, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme Promotoren coördinatieteam: B. De Fraine, K. Verschueren, K. Petry, S. Gielen, J. Van Damme, A. Vandenbroecke, M. Van Houtte & J.P. Verhaeghe

Research paper SSL/2015.10/2.1 Leuven, september 2015 ●●●●●

Het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen is een samenwerkingsverband van KU Leuven, UGent, VUB, Lessius Hogeschool en HUB.

Gelieve naar deze publicatie te verwijzen als volgt: Stevens E., Dockx J., Custers C., Fidlers I., De Fraine B. & Van Damme J. (2015), LiSO-project: steekproef september 2013, Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, Leuven. Voor meer informatie over deze publicatie [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]; [email protected]

Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap, Programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek. In deze publicatie wordt de mening van de auteur weergegeven en niet die van de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid is niet aansprakelijk voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de opgenomen gegevens. D/2014/4718/typ het depotnummer – ISBN typ het ISBN nummer © 2015

STEUNPUNT STUDIE- EN SCHOOLLOOPBANEN

p.a. Secretariaat Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving Parkstraat 47 bus 5300, BE 3000 Leuven Deze publicatie is ook beschikbaar via www.steunpuntSSL.be

Voorwoord

Dit technisch rapport kadert binnen de derde generatie van het Steunpunt Studie‐ en Schoolloopbanen (2012‐2015). Dit steunpunt omvat verschillende onderzoeksdomeinen, waarvan één betrekking heeft op de schoolloopbanen van leerlingen (onderzoekslijn 2.1). Binnen dit onderzoeksdomein werd in het schooljaar 2013-2014 gestart met het onderzoek ‘Loopbanen in het Secundair Onderwijs’, kortweg het LiSO-project. Dit onderzoek wil de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen en verklaren. Dit rapport beschrijft de steekproeftrekking van het LiSO-project. Er wordt uitgelegd welke scholen geselecteerd werden voor deelname aan het project. Graag bedanken we de co-promotoren van het LiSO-project voor hun expertise: Prof. Dr. Jan Van Damme, Prof. Dr. Karine Verschueren, Prof. Dr. Katja Petry, Prof. Dr. Sarah Gielen, Dr. Loes Vandenbroecke, Prof. Dr. Mieke Van Houtte en Jean Pierre Verhaeghe. Ook danken we de medewerkers van het Centrum voor Schoolfeedback voor de fijne samenwerking en ondersteuning, met in het bijzonder Ilka Fidlers en Jorrit Behets. Ook willen we voor dit rapport Dhr. Johan Vermeiren van het Departement Onderwijs en Vorming bedanken voor het aanleveren van de nodige administratieve data. Tot slot onze welgemeende dank aan alle scholen die deelnemen aan het LiSO-project.

LiSO-project: steekproef september 2013| v

Inhoud

Voorwoord

v

Inhoud

vii

Inleiding Hoofdstuk 1

1 Keuze van de regio

3

Hoofdstuk 2 Kenmerken van de steekproef 2.1 De LiSO-scholen 2.2 Graad, leerjaar en onderwijsvorm 2.3 Onderwijsnet 2.4 Studierichting

5 5 7 10 14

Hoofdstuk 3

Bescherming van de privacy

21

Hoofdstuk 4

LOSO en LiSO

23

Bijlagen

25

Bibliografie

71

LiSO-project: steekproef september 2013| vii

Inleiding

In het schooljaar 2013-2014 werd gestart met het onderzoek ‘Loopbanen in het Secundair Onderwijs’, kortweg het LiSO-project (zie ook www.lisoproject.be). Dit onderzoek wil de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen en verklaren. Hierbij is het uitgangspunt dat niet alleen factoren op het niveau van de individuele leerling (leerlingkenmerken) en zijn thuisomgeving van belang zijn, maar ook factoren op school-, klas- en leerkrachtniveau. Het LiSO-project wil hierover een bron van informatie zijn voor scholen en beleidsmakers. Ze wil daarbij specifiek inzicht bieden in school-, klas- en leerkrachtkenmerken die effectief zijn voor prestaties (van onder meer Nederlands, wiskunde en Frans) en voor non-cognitieve uitkomsten (zoals schoolwelbevinden, betrokkenheid en interesse). De focus ligt vooral op factoren die door de school of het beleid kunnen worden beïnvloed om zo de individuele leerlingprestaties te maximaliseren en te komen tot meer gelijke onderwijskansen voor iedere leerling. Het LiSO-project wil op deze manier bijdragen tot beslissingen die de onderwijseffectiviteit in Vlaanderen zullen doen toenemen. Om deze doelstelling te bereiken, werd vanaf de start van het schooljaar 2013-2014 een cohorte van ongeveer 6.500 leerlingen gevolgd doorheen hun gehele secundaire schoolloopbaan. Deze leerlingen bevonden zich in september 2013 in het eerste leerjaar van de eerste graad van het secundair onderwijs. In wat volgt, bespreken we de keuzes die w en de gevolgen hiervan voor de representativiteit van de steekproef. Eerst wordt de keuze voor de regio beschreven (hoofdstuk 1). Vervolgens worden de kenmerken van de leerlingen uit de steekproef besproken (hoofdstuk 2). Hoofdstuk 3 handelt over de bescherming van de privacy van alle betrokkenen bij het LiSO-project. Tot slot wordt de vergelijking gemaakt tussen het LOSO-onderzoek van de jaren ’90 en het huidige LiSO-project (hoofdstuk 4). Bijlage 1 bevat de brieven en infobundel die alle scholen binnen de geselecteerde regio ontvingen en waarin ze uitgenodigd werden tot deelname aan het LiSO-project. Bijlage 2 geeft een tabel weer met een overzicht van leerlingen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project volgens onderwijsvorm en (selectie van) studierichting. Bijlage 3 bevat de aangifte van het LiSO-project bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer, zoals ingediend op 16/4/2013.

LiSO-project: steekproef september 2013| 1

Hoofdstuk 1 Keuze van de regio

De doelstelling van het longitudinaal onderzoek “Loopbanen in het Secundair Onderwijs” (LiSO) bestaat erin: -

een beschrijving te geven van de (verschillen in) schoolloopbanen en ontwikkeling van leerlingen vanaf het eerste jaar tot het einde van het secundair onderwijs;

-

een verklaring te bieden voor de individuele verschillen in schoolloopbanen;

-

waarbij gekeken wordt naar de invloed van gezinskenmerken enerzijds en school-, leerkrachten klaskenmerken anderzijds;

-

resulterend in voorstellen voor een mogelijk toekomstig beleid.

Het LiSO-project wil dus de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen. De data van het Departement Onderwijs zijn hier reeds een belangrijke bron: op basis van administratieve gegevens kunnen we nagaan welke studierichting gevolgd wordt, of men van school veranderde, of men bleef zitten, etc. Omdat er in Vlaanderen geen centrale examens worden georganiseerd, hebben we echter geen informatie over de prestaties van leerlingen en de evolutie daarvan doorheen het secundair onderwijs. Bovendien willen we de schoolloopbanen niet enkel beschrijven, maar ook verklaren. Ook hier hebben we meer nodig dan wat administratief beschikbaar is. We vertrekken hierbij van het uitgangspunt dat niet alleen factoren op het niveau van de individuele leerling en zijn thuisomgeving van belang zijn, maar ook factoren op school-, klas- en leerkrachtniveau. LiSO wil hier een bron van informatie zijn voor beleidsmakers en wil specifiek inzicht bieden in school, klas- en leerkrachtkenmerken die effectief zijn voor prestaties, voor non-cognitieve uitkomsten en voor schoolloopbanen. Voor een onderzoek naar de schoolloopbanen van leerlingen is een longitudinaal design noodzakelijk. Daarnaast opteren we voor een regionale steekproef. Een van de voordelen van een regionale steekproef is dat we zo beter kunnen inspelen op de schoolmobiliteit van leerlingen in het secundair onderwijs. Wanneer een leerling zijn huidige school inwisselt voor een nieuwe is de kans immers groot dat hij wel binnen dezelfde regio blijft. Door alle scholen binnen een bepaalde regio op te nemen, verkleinen we het risico dat deze leerling uit de steekproef valt. Dit neemt niet weg dat we alsnog met dergelijke situatie zullen geconfronteerd worden bij de scholen aan de ‘rand’ van onze steekproef: wanneer een leerling uit een van deze scholen verandert van school, bestaat de kans dat hij naar een school gaat buiten het bereik van onze steekproef. Die leerling zijn we dan ‘kwijt’. Omgekeerd zal er in die scholen aan de ‘rand’ ook meer sprake zijn van instroom uit scholen die niet in de steekproef zijn opgenomen. Die leerlingen zullen dan instromen in de steekproef. De keuze voor de regio werd ingegeven door praktische en inhoudelijke overwegingen. Zo werd de provincie West-Vlaanderen uitgesloten omwille van praktische overwegingen (afstand tot de onderzoeksgroep). Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd niet opgenomen omwille van de

LiSO-project: steekproef september 2013 | 3

specificiteit van het Nederlandstalig onderwijs in dit gewest. De steden Leuven en Gent werden niet geselecteerd omdat deze regio’s reeds overbevraagd zijn voor onderwijskundig onderzoek. De regio Antwerpen werd tot slot niet weerhouden wegens de omvang van het onderwijs in Antwerpen waartoe de middelen van het LiSO-project niet strekken. Gegeven deze parameters kozen we voor Mechelen als ‘centrum’ van onze regionale steekproef (figuur 1). Mechelen kent als centrumstad bepaalde grootstedelijke problemen die interessant zijn voor het onderzoek, zoals bijvoorbeeld een multicultureel schoolpubliek. Door de (zeer) ruime omgeving rond Mechelen eveneens te selecteren, krijgen we bovendien ook zicht op meer landelijke streken zoals Keerbergen en Kapelle-op-den-Bos. Door Vilvoorde mee op te nemen, raken we dan weer aan de Brusselse rand en zijn typische problematieken. De opgenomen gemeenten zijn Aarschot, Berlaar, Boom, Bornem, Duffel, Haacht, Heist-op-den-Berg, Kapelle-op-den-Bos, Keerbergen, Kontich, Lier, Mechelen, Niel, Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Puurs, Rotselaar, Sint-Katelijne-Waver, Tildonk, Vilvoorde en Willebroek.

Figuur 1. Regionale steekproef LiSO: ruime omgeving rond Mechelen

Een van de nadelen van een regionale steekproef is dat we de scholen niet selecteren volgens hun representativiteit voor Vlaanderen. Een regionale steekproef impliceert immers automatisch dat we de regionale eigenheid meenemen in het onderzoek en dat de steekproef de Vlaamse schoolbevolking op bepaalde vlakken niet helemaal weerspiegelt. Het is zeer moeilijk om het gehele onderwijsveld in Vlaanderen te representeren in één regionale steekproef. We zijn ons bewust van de grenzen van veralgemening. Toch menen we een sterke steekproef te kunnen voorleggen, zoals we in volgend hoofdstuk aantonen.


Hoofdstuk 2 Kenmerken van de steekproef

2.1 De LiSO-scholen De LiSO-steekproef is een tweetrapssteekproef. In de eerste plaats werd een steekproef van scholen getrokken. Vervolgens werd binnen elk van die scholen elke leerling die in het eerste jaar van de eerste graad zat in 2013-2014 beschouwd als een LiSO-leerling. Enkel scholen uit het voltijds gewoon secundair onderwijs werden weerhouden voor het LiSO-project. Scholen die buitengewoon secundair onderwijs aanbieden, namen we niet op omdat hiervoor, bij de start van het LiSO-project, geen aangepast toetsmateriaal beschikbaar was en het aan voldoende middelen ontbrak om dit op korte termijn te ontwikkelen. In het voorjaar van 2013 werd gestart met het uitnodigen van de scholen tot deelname aan het LiSOproject. In eerste instantie ging het LiSO-team praten met de betrokken onderwijskoepels en pedagogische begeleidingsdiensten. We konden hen alvast overtuigen van het belang van het LiSOproject in wetenschappelijk opzicht, maar ook van de meerwaarde voor de scholen zelf. Steeds vaker wordt aan scholen immers gevraagd om zichzelf te evalueren en hiertoe is betrouwbaar cijfermateriaal steeds vaker gewenst. Met de steun van de onderwijskoepels werden vervolgens alle scholen uit de geselecteerde regio aangeschreven en uitgenodigd om deel te nemen aan het LiSO-project. De concrete oproep vindt u terug in bijlage 1. Er werden eveneens twee informatiemomenten georganiseerd waar het LiSO-project in detail werd voorgesteld met ruimte voor vragen, opmerkingen en suggesties van scholen. Het is één van de streefdoelen van het LiSO-project om de communicatie met de deelnemende scholen zo open mogelijk te houden. De informatiemomenten waren hierin de eerste belangrijke stap. Op deze manier konden we nagenoeg alle scholen overtuigen om deel te nemen aan het LiSO-project. Vlaanderen telt in het schooljaar 2013-2014 958 ‘administratieve scholen’ voor voltijds gewoon secundair onderwijs, gemeten aan de hand van het aantal instellingsnummers. Hiervan nemen 91 scholen deel aan het LiSO-project in september 2013. Dit is 9,5% van het totaal aantal administratieve scholen (tabel 1). Tabel 1. Aantal administratieve scholen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project (schooljaar 2013-2014) Deelname LiSO-project Ja

Neen

Totaal

(n)

91

867

958

(%)

9,5%

90,5%

100,0%

In de praktijk kan één fysieke school echter meerdere instellingsnummers hebben, bijvoorbeeld per gebouw of vestiging van de betreffende school of per onderwijsvorm. Om een realistisch beeld te krijgen van het aantal effectieve scholen in de gebruikelijke zin kunnen we ook kijken naar het aantal zogenaamde ‘pedagogische gehelen’. De onderwijsinspectie definieert een pedagogisch geheel als twee of meer scholen van hetzelfde onderwijsniveau, met een verschillend instellingsnummer. Deze


scholen werken vanuit een gemeenschappelijk bestuurlijk beleid, hebben een gemeenschappelijke pedagogisch-didactische organisatie en profileren zich naar de buitenwereld als één school. Het LiSOproject telt zo’n 57 pedagogische gehelen. Figuur 2 splitst de pedagogische gehelen in de LiSO-steekproef op naar schoolgrootte en onderwijsnet. De schoolgrootte wordt berekend als het totaal aantal leerlingen over alle graden en leerjaren heen. Hieruit blijkt dat 12,3% van de pedagogische gehelen in het LiSO-project een schoolbevolking heeft van 100 tot en met 249 leerlingen. 21,1% telt 250 tot en met 499 leerlingen. Een derde van de deelnemende pedagogische gehelen heeft 500 tot en met 999 leerlingen en nog eens een derde telt meer dan 1.000 leerlingen. De opsplitsing volgens onderwijsnet leert dat het vrij gesubsidieerd onderwijs – met in totaal 32 pedagogische gehelen in de LiSO-steekproef – relatief veel grote scholen omvat: 34,4% van de pedagogische gehelen in het vrije net telt 500 tot en met 999 leerlingen en maar liefst 56,3% van de pedagogische gehelen in de LiSO-steekproef heeft een schoolbevolking van meer dan 1.000 leerlingen. In het Gemeenschapsonderwijs zijn de pedagogische gehelen doorgaans kleiner. Eén op de vijf pedagogische gehelen van het GO! in de LiSO-steekproef heeft 100 tot en met 249 leerlingen, 45% telt 500 tot en met 999 leerlingen en 35% heeft meer dan 1.000 leerlingen. Het officieel gesubsidieerd onderwijs van gemeente en provincie telt slechts vijf pedagogische gehelen in de LiSOsteekproef, min of meer gelijk verdeeld over de categorieën van schoolgrootte. Figuur 2. Pedagogische gehelen in de LiSO-steekproef volgens schoolgrootte* en onderwijsnet (schooljaar 2013-2014) 100% 90% 80%

20,0% 33,3%

35,0% 56,3%

70%

20,0%

60% 50%

33,3% 45,0%

40% 30% 20% 10%

21,1%

12,3%

0% Totaal (n=57)

100-249 leerlingen

40,0%

34,4%

3,1%

20,0%

20,0%

6,3% Vrij gesubsidieerd onderwijs (n=32)

250-499 leerlingen

Gemeenschapsonderwijs Officieel gesubsidieerd (n=20) onderwijs van de gemeente/provincie (n=5) 500-999 leerlingen

Meer dan 1000 leerlingen

*De schoolgrootte wordt berekend als het totaal aantal leerlingen over alle graden en leerjaren heen in het betreffende pedagogisch geheel.


In tabel 2 worden de 57 pedagogische gehelen die deelnemen aan het LiSO-project verdeeld volgens aanbod en onderwijsnet. Vier pedagogische gehelen kunnen beschouwd worden als middenscholen: zij bieden enkel een eerste graad aan en zijn niet verbonden met een bovenbouwschool.1 Zeven scholen richten enkel een aanbod in vanaf de tweede graad. Het merendeel van de pedagogische gehelen die deelnemen aan het LiSO-project zijn scholen die zowel onder- als bovenbouw organiseren. Het zijn met andere woorden zesjarige scholen (of zevenjarig indien er ook een derde leerjaar van de derde graad wordt ingericht). De grootste groep betreft 17 pedagogische gehelen die ASO, BSO en TSO aanbieden. Hierbij gaat het vooral om scholen uit het vrij gesubsidieerd onderwijs. In totaal 13 pedagogische gehelen bieden BSO en TSO aan, gelijkmatig verdeeld over de drie onderwijsnetten. Zes pedagogische gehelen, allen te situeren in het vrije net, bieden ASO en TSO aan. Nog eens zes scholen tot slot kunnen getypeerd worden als ASO-scholen: zij bieden enkel ASO-studierichtingen aan. Tabel 2. Pedagogische gehelen in de LiSO-steekproef volgens aanbod en onderwijsnet (schooljaar 2013-2014) Totaal Vrij Gemeenschapsonderwijs Officieel gesubsidieerd gesubsidieerd onderwijs onderwijs van de Aanbod gemeente/provincie 57 32 20 5 Totaal Middenschool

4

0

3

1

A

1

0

1

0

A-B

3

0

2

1

Bovenbouw

7

2

5

0

ASO

1

0

1

0

ASO-BSO-TSO

2

0

2

0

ASO-TSO

1

0

1

0

BSO-TSO

3

2

1

0

Onder- en bovenbouw

46

30

12

4

ASO

6

4

2

0

ASO-BSO

1

1

0

0

ASO-BSO-KSO

1

0

1

0

ASO-BSO-TSO

17

14

3

0

ASO-TSO

6

6

0

0

BSO-TSO

13

4

5

4

BSO-TSO-KSO

1

1

0

0

TSO

1

0

1

0

Het voorgaande geeft een beeld van de scholen en pedagogische gehelen van de LISO-steekproef. We willen evenwel ook weten of deze steekproef representatief is voor Vlaanderen. Daarom kijken we in wat volgt naar de kenmerken van de scholen die deelnemen aan de hand van de leerlingenaantallen. Telkens wordt de vergelijking gemaakt tussen de LiSO-proefgroep en Vlaanderen.

2.2 Graad, leerjaar en onderwijsvorm Tabel 3 geeft de verdeling weer van alle leerlingen die in het schooljaar 2013-2014 voltijds gewoon secundair onderwijs volgen in Vlaanderen. In totaal gaat het om 415.200 leerlingen. 1

De indeling naar onderwijsaanbod wordt gemaakt op basis van wat de scholen zelf meedeelden aan het LiSO-team.


Het LiSO-project zal de leerlingen die in 2013-2014 in het eerste leerjaar van de eerste graad zitten, opvolgen. Volgens de administratieve data (februaritelling) van het Departement Onderwijs en Vorming zou het dan gaan om een cohorte van 6.457 leerlingen, oftewel 9,8% van de totale Vlaamse schoolbevolking van het eerste leerjaar. Kijken we naar de verdeling volgens onderwijsvorm, dan blijkt dat 87,1% van de LiSO-leerlingen in de A-stroom zit tegenover 12,9% in de B-stroom. In Vlaanderen bevindt een iets grotere groep leerlingen zich in de B-stroom (13,7%). Met een chikwadraattoets gaan we na of de verdeling volgens stroom binnen het LiSO-project significant afwijkt van de verdeling in Vlaanderen. De nulhypothese luidt dat de verdelingen in beide populaties gelijk zijn aan mekaar en dat de vastgestelde verschillen berusten op toeval. De toets resulteert in een chi² van 3,672 bij 1 vrijheidsgraad en met een p-waarde van 0,055. Dit wijst op een niet-significant resultaat waardoor we de nulhypothese niet verwerpen en we bijgevolg concluderen dat de LiSO-steekproef voor het eerste jaar van de eerste graad representatief is voor Vlaanderen voor wat betreft het kenmerk ‘onderwijsvorm’. We herhalen deze oefening voor de latere leerjaren. We veronderstellen hierbij dat de LiSO-leerlingen zich in de toekomst op dezelfde wijze zullen spreiden over de verschillende onderwijsvormen. Volgens de administratieve data van het Departement Onderwijs en Vorming bevindt 82,5% van de leerlingen zich in de A-stroom in het tweede leerjaar van de eerste graad tegenover 17,5% in het beroepsvoorbereidend leerjaar (BVL). In de LiSO-steekproef gaat het om vergelijkbare aandelen, respectievelijk 82,1% en 17,9%. Op basis van de chikwadraattoets concluderen we dat de LiSOsteekproef ook voor het tweede leerjaar van de tweede graad qua onderwijsvorm representatief is voor Vlaanderen (chi²=0,493, df=1, p=0,483). Vanaf de tweede graad worden er vier onderwijsvormen onderscheiden: het algemeen vormend secundair onderwijs (ASO), het technisch secundair onderwijs (TSO), het kunstsecundair onderwijs (KSO) en het beroepssecundair onderwijs (BSO). Tabel 3 laat zien dat hier de eigenheid van de geselecteerde regio zich toont en dat de LiSO-steekproef niet meer representatief is voor geheel Vlaanderen. Dit blijkt uit de verschillende chikwadraattoetsen per graad, leerjaar en onderwijsvorm. Telkens komt hier een significant resultaat naar voor en moet de nulhypothese worden verworpen. Of nog, op basis van de chikwadraattoetsen moeten we concluderen dat de verdeling van de LiSO-steekproef significant verschilt van de verdeling in Vlaanderen voor wat betreft de onderwijsvorm. Globaal genomen, telt de LiSO-steekproef een hoger aandeel leerlingen in ASO en TSO en een lager aandeel leerlingen in BSO dan gemiddeld in Vlaanderen. Het KSO is slechts beperkt aanwezig in de LiSO-steekproef. Dit omdat het KSO zich concentreert in andere regio’s dan de geselecteerde. Zo blijkt op basis van data van het Departement Onderwijs dat twee derden van de KSO-leerlingen te vinden zijn in Antwerpen, Gent, Hasselt, Brugge, Genk, Leuven en Turnhout. Ook in regio Mechelen zijn er scholen die KSO aanbieden, maar het gaat hierbij steeds om een klein aantal leerlingen. Bovendien omvat het KSO verschillende studierichtingen die inhoudelijk niet altijd even vergelijkbaar zijn, zoals bijvoorbeeld een balletopleiding en een opleiding architecturale vorming. Zelfs als zouden er meer KSO-leerlingen in het LiSO-project aanwezig zijn, dan is het bijgevolg nog niet verzekerd dat deze leerlingen representatief zouden zijn voor het KSO in geheel Vlaanderen. Om betrouwbare uitspraken te doen over het KSO en haar studierichtingen is het allicht zinvoller om een aparte KSO-studie uit te voeren.


Tabel 3. Leerlingen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project volgens graad, leerjaar en onderwijsvorm (schooljaar 2013-2014) Aantal leerlingen Procentuele verdeling per graad In LiSO-scholen In Vlaanderen In LiSO-scholen In Vlaanderen (n)

(n)

(% per graad)

(% per graad)

42.558

415.200

Eerste leerjaar

6.457

65.734

100,0%

100,0%

Chi²

A

5.621

56.711

87,1%

86,3%

Df

B

836

9.023

12,9%

13,7%

p-waarde

0,055

Tweede leerjaar

6.614

66.614

100,0%

100,0%

Chi²

0,493

A

5.433

54.927

82,1%

82,5%

Df

BVL

1.181

11.687

17,9%

17,5%

p-waarde

Eerste leerjaar

7.100

68.994

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

3.541

32.651

49,9%

47,3%

Df

BSO

1.407

14.668

19,8%

21,3%

p-waarde

KSO

50

1.377

0,7%

2,0%

TSO

2.102

20.298

29,6%

29,4%

Totaal

Chi²

Eerste graad 3,672 1

1 0,483

Tweede graad 84,862 3 0,000


(Vervolg tabel 3) Tweede leerjaar

6.999

67.600

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

3.083

29.402

44,0%

43,5%

Df

BSO

1.524

15.396

21,8%

22,8%

p-waarde

KSO

47

1.490

0,7%

2,2%

TSO

2.345

21.312

33,5%

31,5%

Eerste leerjaar

7.179

68.294

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

2.804

26.571

39,1%

38,9%

Df

BSO

1.626

16.180

22,6%

23,7%

p-waarde

KSO

45

1.750

0,6%

2,6%

TSO

2.704

23.793

37,7%

34,8%

Tweede leerjaar

6.355

61.548

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

2.584

25.196

40,7%

40,9%

Df

BSO

1.420

14.267

22,3%

23,2%

p-waarde

KSO

45

1.451

0,7%

2,4%

TSO

2.306

20.634

36,3%

33,5%

Derde leerjaar

96,877 3 0,000

Derde graad

1.487

15.070

100,0%

100,0%

ASO

0

65

0,0%

0,4%

Chi² Df

BSO

1.235

11.870

83,1%

78,8%

p-waarde

KSO

0

189

0,0%

1,3%

TSO

252

2.946

16,9%

19,5%

367

1.346

n.b.

n.b.

139,416 3 0,000

100,165 3 0,000

37,370 3 0,000

Modulair BSO

Chi²

n.b.

2.3 Onderwijsnet Een ander kenmerk dat van belang is, is de opdeling naar onderwijsnet. Vlaanderen telt drie grote onderwijsnetten: het gemeenschapsonderwijs, het officieel gesubsidieerd onderwijs (met hierbinnen de opsplitsing tussen het gemeentelijk en het provinciaal onderwijs) en het vrij gesubsidieerd onderwijs. Dit laatste telt veruit het grootste aantal leerlingen. Op basis van de data van het Departement Onderwijs en Vorming gaat in het schooljaar 2013-2014 maar liefst driekwart (74,8%) of 310.513 leerlingen naar het vrij onderwijs. Het gaat hierbij voornamelijk om katholieke scholen, maar er zijn ook een aantal protestantse, joodse, orthodoxe, islamitische en niet-confessionele scholen die tot dit net behoren. Ook een aantal methodescholen situeren zich hier. Tabel 4 laat zien dat ook in de LiSO-steekproef het merendeel van de leerlingen naar het vrij onderwijs gaat. Het gemeenschapsonderwijs (GO!) neemt 17,9% of 74.183 leerlingen voor haar rekening. In de LiSOsteekproef ligt het aandeel leerlingen in het GO! iets hoger, namelijk op 20,2%. Dit is wederom het resultaat van de keuze voor een regionale steekproef. Ook bij het officieel gesubsidieerd onderwijs merken we dat het aandeel leerlingen in LiSO-steekproef telkens lager is dan in geheel Vlaanderen. De chikwadraattoets geeft dan ook een significant resultaat wat betekent dat de LiSO-steekproef voor het kenmerk onderwijsnet niet representatief is voor geheel Vlaanderen. Toch menen we, zeker voor het vrij gesubsidieerd onderwijs en voor het gemeenschapsonderwijs, over voldoende hoge absolute aantallen te beschikken in de LiSO-steekproef om te komen tot betrouwbare uitspraken.


Tabel 4. Leerlingen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project volgens onderwijsnet (schooljaar 20132014) Aantal leerlingen Procentuele verdeling In LiSOIn In LiSOIn scholen Vlaanderen scholen Vlaanderen (n)

(n)

(%)

(%)

Totaal

42.558

415.200

100,0%

100,0%

Vrij gesubsidieerd onderwijs

31.627

310.513

74,3%

74,8%

8.576

74.183

20,2%

17,9%

1.150

17.400

2,7%

4,2%

1.205

13.104

2,8%

3,2%

Gemeenschapsonderwijs Officieel gesubsidieerd gemeente

onderwijs

van

de

Officieel gesubsidieerd onderwijs van de provincie Chi²

406,473

Df

3

p-waarde

0,000

We kunnen ook binnen elk onderwijsnet kijken of de onderwijsvormen representatief aanwezig zijn in de LiSO-steekproef. We beperken ons hierbij tot de twee grootste onderwijsnetten. Immers, binnen het LiSO-project beperkt het aantal scholen binnen het officieel gesubsidieerd onderwijs zich tot twee of drie. Een verdere opsplitsing naar onderwijsvorm kan dan ook de privacy van deze scholen in het gedrang brengen. In tabel 5 en 6 wordt het aantal leerlingen opgesplitst per onderwijsvorm in achtereenvolgens het vrij gesubsidieerd onderwijs en het gemeenschapsonderwijs. Telkens wordt de vergelijking gemaakt tussen de leerlingen uit LiSO-scholen en de leerlingen in geheel Vlaanderen. Tabel 5. Leerlingen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project volgens onderwijsvorm in het vrij gesubsidieerd onderwijs (schooljaar 2013-2014) Aantal leerlingen Procentuele verdeling per graad In LiSO-scholen In Vlaanderen In LiSO-scholen In Vlaanderen (n)

(n)

(% per graad)

(% per graad)

31.627

310.513

Eerste leerjaar

4.967

50.328

100,0%

100,0%

Chi²

A B

4.435

44.639

89,3%

88,7%

Df

532

5.689

10,7%

11,3%

p-waarde

0,164

Tweede leerjaar

4.982

50.698

100,0%

100,0%

Chi²

0,572

A

4.291

43.486

86,1%

85,8%

Df

691

7.212

13,9%

14,2%

p-waarde

Eerste leerjaar

5.315

51.244

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

2.832

26.016

53,3%

50,8%

Df

BSO

860

8.909

16,2%

17,4%

p-waarde

Totaal

Chi²

Eerste graad

BVL

1,934 1

1 0,449

Tweede graad

KSO

38

638

0,7%

1,2%

TSO

1.585

15.681

29,8%

30,6%

26,895 3 0,000


(Vervolg tabel 5) Tweede leerjaar

5.233

50.550

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

2.453

23.812

46,9%

47,1%

Df

BSO

929

9.477

17,8%

18,7%

p-waarde

KSO

38

757

0,7%

1,5%

TSO

1.813

16.504

34,6%

32,6%

Eerste leerjaar

5.370

50.771

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

2.195

21.326

40,9%

42,0%

Df

BSO

1.027

10.206

19,1%

20,1%

p-waarde

KSO

34

889

0,6%

1,8%

TSO

2.114

18.350

39,4%

36,1%

Tweede leerjaar

4.709

46.440

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

2.052

20.565

43,6%

44,3%

Df

BSO

841

9.201

17,9%

19,8%

p-waarde

KSO

29

710

0,6%

1,5%

TSO

1.787

15.964

37,9%

34,4%

33,469 3 0,000

Derde graad

Derde leerjaar

849

9.599

100,0%

100,0%

ASO

0

40

0,0%

0,4%

Df

BSO

692

7.541

81,5%

78,6%

p-waarde

KSO

0

62

0,0%

0,6%

TSO

157

1.956

18,5%

20,4%

202

883

n.b.

n.b.

64,803 3 0,000

58,717 3 0,000

Chi²

12,551 3 0,006

Modulair BSO

Chi²

n.b.

Tabel 6. Leerlingen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project volgens onderwijsvorm in het gemeenschapsonderwijs (schooljaar 2013-2014) Aantal leerlingen Procentuele verdeling per graad In LiSO-scholen In Vlaanderen In LiSO-scholen In Vlaanderen (n)

(n)

(% per graad)

(% per graad)

8.576

74.183

Eerste leerjaar

1.253

11.536

100,0%

100,0%

Chi²

A B

1.049

9.410

83,7%

81,6%

Df

204

2.126

16,3%

18,4%

p-waarde

0,038

Tweede leerjaar

1.325

11.606

100,0%

100,0%

Chi²

0,043

A

1.003

8.812

75,7%

75,9%

Df

322

2.794

24,3%

24,1%

p-waarde

Totaal

Chi²

Eerste graad

BVL

4,316 1

1 0,837


(Vervolg tabel 6) Tweede graad Eerste leerjaar

1.358

12.529

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

709

5.782

52,2%

46,1%

Df

BSO

332

3.665

24,4%

29,3%

p-waarde

KSO

12

333

0,9%

2,7%

TSO

305

2.749

22,5%

21,9%

1.378

11.958

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

630

4.846

45,7%

40,5%

Df

BSO

401

3.796

29,1%

31,7%

p-waarde

KSO

9

327

0,7%

2,7%

TSO

338

2.989

24,5%

25,0%

1.418

12.202

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

609

4.583

42,9%

37,6%

Df

BSO

393

3.863

27,7%

31,7%

p-waarde

Tweede leerjaar

42,364 3 0,000

38,607 3 0,000

Derde graad Eerste leerjaar

KSO

11

337

0,8%

2,8%

TSO

405

3.419

28,6%

28,0%

1.254

10.526

100,0%

100,0%

Chi²

ASO

532

4.053

42,4%

38,5%

Df

BSO

350

3.241

27,9%

30,8%

p-waarde

Tweede leerjaar

KSO

16

270

1,3%

2,6%

TSO

356

2.962

28,4%

28,1%

Derde leerjaar

425

3.592

100,0%

100,0%

ASO

0

25

0,0%

0,7%

Df

BSO

342

2.813

80,5%

78,3%

p-waarde

KSO

0

83

0,0%

2,3%

TSO

83

671

19,5%

18,7%

165

234

n.b.

n.b.

Chi²

43,368 3 0,000

18,769 3 0,000

14,966 3 0,002

Modulair BSO

Chi²

n.b.

Globaal genomen, wordt eenzelfde patroon vastgesteld per onderwijsnet als voor de gehele steekproef. In de eerste graad is de groep LiSO-scholen representatief voor Vlaanderen voor het kenmerk onderwijsvorm. Vanaf de tweede graad komt de regionale eigenheid van de steekproef naar voor en zien we dat de verdeling naar onderwijsvorm significant afwijkt van dezelfde verdeling in Vlaanderen. In het vrij gesubsidieerd onderwijs worden in de LiSO-steekproef iets hogere aandelen opgetekend in de A-stroom van de eerste graad dan gemiddeld in Vlaanderen, maar de verschillen zijn niet significant. In de tweede graad zijn er in het eerste leerjaar meer ASO-leerlingen in de LiSO-steekproef dan gemiddeld, terwijl het aandeel leerlingen in het BSO, KSO en TSO lager is dan gemiddeld in Vlaanderen. In het tweede leerjaar van de tweede graad merken we dan weer een toename op van het aandeel leerlingen in het TSO in de LiSO-steekproef: er zijn relatief meer TSO-leerlingen in LiSO dan in geheel Vlaanderen. Dit is ook het geval in het eerste en tweede leerjaar van de derde graad. Het ASO en BSO zijn iets minder aanwezig in LiSO, maar de globale aandelen liggen wel in de lijn van het Vlaamse gemiddelde. Het KSO is, zoals reeds eerder vermeld, heel beperkt aanwezig in de LiSO-steekproef.


In de LiSO-scholen van het GO! ligt het aandeel leerlingen in de A-stroom in het eerste leerjaar van de eerste graad boven het Vlaamse gemiddelde. Of, omgekeerd, de B-stroom is licht ondervertegenwoordigd in de LiSO-steekproef. In het tweede leerjaar is dit verschil weggewerkt: de LiSO-steekproef volgt dan nagenoeg dezelfde verdeling naar onderwijsvorm dan gemiddeld in Vlaanderen. In de tweede graad zien we globaal genomen dat het ASO oververtegenwoordigd is in de LiSO-steekproef, terwijl het BSO ondervertegenwoordigd is. Het TSO is min of meer gelijk aanwezig in LiSO als in geheel Vlaanderen. Het KSO is ook binnen het gemeenschapsonderwijs erg beperkt aanwezig in LiSO. Ook in de derde graad zet dit patroon zich verder. Samengevat, kunnen we stellen dat de LiSO-steekproef voor de eerste graad representatief is voor Vlaanderen. Vanaf de tweede graad wordt de regionale eigenheid belangrijker en blijkt dat de LiSOsteekproef niet voor alle onderwijsvormen de gemiddelde Vlaamse verdeling volgt. Latere analyses dienen hier zeker rekening mee te houden. We zijn er bovendien van overtuigd dat de absolute aantallen per onderwijsvorm hoog genoeg zijn om te komen tot betrouwbare uitspraken. Daarnaast kan de representativiteit van de LiSO-scholen in een latere fase nogmaals bestudeerd worden, bijvoorbeeld wanneer de LiSO-leerlingen in de tweede of derde graad zitten.

2.4 Studierichting In tabel 7 worden de leerlingen die zich al dan niet in de LiSO-steekproef bevinden, verdeeld volgens onderwijsvorm en studierichting. De tabel beperkt zich tot de top-3 van studierichtingen per onderwijsvorm. Voor de tweede graad van het ASO voegden we wel een vierde studierichting toe, met name ‘Humane wetenschappen’ omdat deze inzet is van debat, onder meer in het kader van het masterplan voor de modernisering van het secundair onderwijs. Het modulair onderwijs, gevolgd door zo’n 1.300 leerlingen in Vlaanderen wordt niet in de tekst besproken, maar vindt u wel terug in de tabel B.1 in bijlage 2. Hierin vindt u een overzicht van alle studierichtingen. Bij de vergelijking tussen de LiSO-steekproef en geheel Vlaanderen gaan we ervan uit dat de huidige cohorte leerlingen in het eerste leerjaar van de eerste graad zich in de toekomst min of meer op dezelfde wijze zal verdelen over de studierichtingen als in het schooljaar 2013-2014 het geval is. Eerste graad Vanaf het tweede leerjaar van de eerste graad kan een studiekeuze gemaakt worden. Tabel 7 laat zien dat bijna de helft van de Vlaamse leerlingen in het tweede leerjaar van de A-stroom kiest voor de richting ‘Moderne wetenschappen’. Bijna één op de vijf volgt ‘Latijn’ en één op de tien volgt ‘Sociale en technische vorming’. Met deze drie studierichtingen omvatten we met andere woorden bijna driekwart van de Vlaamse leerlingen in het tweede jaar van de eerste graad. In de LiSO-steekproef worden gelijkaardige aandelen genoteerd, zij het dat de richting ‘Latijn’ licht oververtegenwoordigd is, terwijl de richting ‘Sociale en technische vorming’ iets minder sterk aanwezig is in de LiSO-steekproef vergeleken met Vlaanderen. In het beroepsvoorbereidend leerjaar (2BVL) kiest iets meer dan een kwart van de Vlaamse leerlingen voor ‘Kantoor en verkoop – Verzorging-voeding’. In de LiSO-steekproef ligt dit aandeel met 33,5% hoger dan gemiddeld in Vlaanderen, wat opnieuw te verklaren is door de regionale eigenheid van de steekproef. Voorts kiest 16,6% van de Vlaamse leerlingen in 2BVL voor ‘Nijverheid’. In de LiSO-


steekproef is dit iets meer (18,8%). De derde grootste studierichting in 2BVL is ‘Mode – Verzorgingvoeding’: 8,5% van de Vlaamse leerlingen volgt deze studierichting. In de LiSO-steekproef gaat het hier om slechts 2,1%. Deze studierichting is ondervertegenwoordigd binnen LiSO. Tweede graad In de tweede graad wordt gestart met het onderscheid tussen de vier onderwijsvormen. In het eerste leerjaar van het ASO zijn ‘Wetenschappen’, ‘Economie’, ‘Latijn’ en ‘Humane wetenschappen’ de meest gekozen studierichtingen in Vlaanderen. Samen omvatten zij meer dan 90% van alle Vlaamse leerlingen in het eerste leerjaar van de tweede graad van het ASO. Dit is ook het geval in de LiSOsteekproef. De studierichting ‘Economie’ is iets minder aanwezig bij de LiSO-leerlingen, terwijl de andere drie studierichtingen iets sterker vertegenwoordigd zijn. Dit patroon zet zich door in het tweede leerjaar van de tweede graad. De studierichting ‘Economie’ is licht ondervertegenwoordigd terwijl de studierichting ‘Wetenschappen’ net sterker aanwezig is in de LiSO-steekproef dan gemiddeld in Vlaanderen. Voor ‘Latijn’ en ‘Humane wetenschappen’ worden gelijkaardige aandelen gevonden in de LiSO-steekproef en in Vlaanderen. In het eerste leerjaar van het BSO is ‘Verzorging-voeding’ de populairste studierichting: 24,5% van de Vlaamse leerlingen in het eerste leerjaar van de tweede graad van het BSO. In de LiSO-steekproef ligt dit aandeel iets lager (23,5%), maar dit verschil verdwijnt in het tweede leerjaar. ‘Kantoor’ en ‘Basismechanica’ zijn ook twee belangrijke studierichtingen binnen het BSO. Ze trekken respectievelijk 14,6% en 15,9% van de Vlaamse leerlingen aan. In de LiSO-steekproef wordt voor ‘Basismechanica’ een vergelijkbaar aandeel opgetekend. Voor ‘Kantoor’ ligt het aandeel LiSO-leerlingen in het eerste leerjaar van de tweede graad nog lager dan het Vlaamse gemiddelde, maar in het tweede leerjaar gaat het om vergelijkbare aandelen. In het KSO zijn de drie belangrijkste studierichtingen ‘Beeldende en architecturale kunsten’, ‘Beeldende en architecturale vorming’ en ‘Woordkunst-drama’. Driekwart van de Vlaamse leerlingen die in het eerste leerjaar van de tweede graad voor het KSO kiezen, zijn in deze studierichtingen terug te vinden. Ook in het tweede leerjaar van de tweede graad zijn dit de voornaamste studierichtingen. Tabel 7 laat zien dat de LiSO-steekproef voor de KSO-studierichtingen niet representatief is voor Vlaanderen, zoals eerder vermeld. In het TSO tot slot vormt ‘Sociale en technische wetenschappen’ de belangrijkste studierichting met 28,7% van de Vlaamse leerlingen die kiezen voor TSO in het eerste leerjaar van de tweede graad. Ook in de LiSO-steekproef is dit de voornaamste studierichting in het TSO, maar het aandeel LiSO-leerlingen ligt iets lager dan gemiddeld in Vlaanderen, zeker in het tweede leerjaar van de tweede graad. ‘Handel’ is de tweede grootste studierichting in Vlaanderen in het schooljaar 2013-2014: 15,8% van de leerlingen kiest hiervoor in het eerste leerjaar van de tweede graad TSO. In de LiSO-steekproef wordt een vergelijkbaar aandeel teruggevonden (15,1%). Ook in het tweede leerjaar blijft ‘Handel’ de tweede grootste studierichting, met 17,6% van de Vlaamse leerlingen. In de LiSO-steekproef is dit aandeel iets hoger (18,3%). Op de derde plaats in het TSO staat de studierichting ‘Lichamelijke opvoeding en sport’, in de tweede graad gevolgd door zo’n 6% van de Vlaamse TSO-leerlingen. In de LiSO-steekproef gaat het om een lager aandeel van 4,5%.


Derde graad In de derde graad worden de studierichtingen nog verder uitgesplitst. In het ASO zijn er in totaal 20 studierichtingen. De grootste studierichtingen ‘Wetenschappen-wiskunde’, ‘Economie-moderne talen’ en ‘Humane wetenschappen’. Zowel in het eerste als in het tweede leerjaar van de derde graad omvatten zij samen meer dan zes op de tien ASO-leerlingen in Vlaanderen. Dit is ook het geval in de LiSO-steekproef, zij het dat de richting ‘Humane wetenschappen’ iets sterker aanwezig is terwijl ‘Economie-moderne talen’ iets minder vertegenwoordigd is. Het ASO bereidt leerlingen voor het op het hoger onderwijs. Toch betreedt ieder jaar een groot aantal schoolverlaters de arbeidsmarkt met enkel een diploma ASO, vaak na een afgebroken studie in het hoger onderwijs. Uit cijfers van de VDAB blijkt dat zij doorgaans moeilijk hun weg vinden op de arbeidsmarkt en vaak een job onder hun niveau moeten aannemen. De VDAB stelt vast dat vooral de richting ‘Economie-moderne talen’ en ‘Humane wetenschappen’ in deze optiek problematisch zijn. Deze opleidingen worden nogal eens gekozen door jongeren en/of ouders die absoluut naar het ASO willen maar misschien wel beter af zouden geweest zijn met een meer arbeidsmarktgerichte opleiding in het TSO (VDAB, 2014). Het BSO telt in de derde graad maar liefst 47 studierichtingen. De BSO-leerlingen zitten dus erg verspreid. ‘Verzorging’, ‘Kantoor’ en ‘Houtbewerking’ tellen het hoogst aandeel BSO-leerlingen in de derde graad in Vlaanderen. In de LiSO-steekproef is vooral de richting ‘Kantoor’ iets sterker vertegenwoordigd dan gemiddeld in Vlaanderen. In het KSO, met 12 studierichtingen in de derde graad, zijn ‘Toegepaste beeldende kunst’, ‘Architecturale en binnenhuiskunst’ en ‘Vrije beeldende kunst’ de meest gekozen richtingen in Vlaanderen. De tabel toont opnieuw dat de LiSO-steekproef hier niet representatief is. Het TSO tot slot telt maar liefst 51 studierichtingen. De top-3 wordt aangevoerd door ‘Sociale en technische wetenschappen’ dat wordt gevolgd door 20,1% van alle Vlaamse leerlingen in de derde graad TSO. In de LiSO-steekproef gaat het om een lager aandeel van 17,7%. Ook in het tweede leerjaar blijkt deze studierichting minder aanwezig in LiSO (18,8%) dan in geheel Vlaanderen (20,5%). Vanuit het beleid ging bij de opzet van het LiSO-project specifieke aandacht uit naar deze studierichting. Uit studies (onder meer VDAB, 2014) blijkt immers dat ‘Sociale en technische wetenschappen’ één van de TSO-richtingen in opmars is, terwijl dit niet leidt tot een specifiek beroep. Hierdoor vinden leerlingen die hierin afstuderen moeilijk hun weg naar de arbeidsmarkt. Bovendien scoort deze richting ook slecht op doorstroming naar het hoger onderwijs. De tweede grootste studierichting binnen het TSO is ‘Handel’ met zowel in het eerste als tweede leerjaar zo’n 12% van alle Vlaamse leerlingen. In de LiSOsteekproef worden vergelijkbare aandelen opgetekend. Op de derde plaats, met telkens zo’n 6% van de Vlaamse leerlingen, vinden we de studierichting ‘Lichamelijke opvoeding en sport’ terug. Deze studierichting is in de LiSO-steekproef iets minder sterk vertegenwoordigd.


Tabel 7. Leerlingen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project volgens onderwijsvorm en (selectie van) studierichting (schooljaar 2013-2014) *procenten berekend op het totaal aantal leerlingen in de betreffende onderwijsvorm (inclusief de studierichtingen die niet in deze tabel werden opgenomen) Aantal leerlingen Procentuele verdeling per onderwijsvorm* In LiSOIn LiSOscholen In Vlaanderen scholen In Vlaanderen (n)

(n)

(%)

(%)

42.558

415.200

A

5.621

56.711

87,1%

86,3%

B

836

9.023

12,9%

13,7%

5.433

54.927

100,0%

100,0%

Moderne wetenschappen

2.579

25.889

47,5%

47,1%

Latijn

1.159

9.977

21,3%

18,2%

Totaal Eerste graad Eerste leerjaar

Tweede leerjaar 2A (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:

Sociale en technische vorming

471

5.572

8,7%

10,1%

1.181

11.687

100,0%

100,0%

Kantoor en verkoop - Verzorging-voeding

395

3.042

33,4%

26,0%

Nijverheid

222

1.943

18,8%

16,6%

Mode - Verzorging-voeding

25

997

2,1%

8,5%

3.541

32.651

100,0%

100,0%

1.108

10.070

31,3%

30,8%

Economie

854

8.553

24,1%

26,2%

Latijn

781

7.146

22,1%

21,9%

Humane wetenschappen

530

4.708

15,0%

14,4%

1.407

14.668

100,0%

100,0%

Verzorging-voeding

330

3.596

23,5%

24,5%

Basismechanica

221

2.337

15,7%

15,9%

Kantoor

253

2.138

18,0%

14,6%

KSO (alle studierichtingen)

50

1.377

100,0%

100,0%

30

592

60,0%

43,0%

Woordkunst-drama

0

222

0,0%

16,1%

Beeldende en architecturale vorming

20

208

40,0%

15,1%

2BVL (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:

Tweede graad Eerste leerjaar ASO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen: Wetenschappen

BSO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:

Belangrijkste studierichtingen: Beeldende en architecturale kunsten


(Vervolg tabel 7) Aantal leerlingen

Procentuele verdeling per onderwijsvorm* In LiSOscholen In Vlaanderen

In LiSOscholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

2.102

20.298

100,0%

100,0%

Sociale en technische wetenschappen

576

5.817

27,4%

28,7%

Handel

318

3.209

15,1%

15,8%

Lichamelijke opvoeding en sport

95

1.254

4,5%

6,2%

3.083

29.402

100,0%

100,0%

TSO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:

Tweede leerjaar ASO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen: Wetenschappen

1.070

8.903

34,7%

30,3%

Economie

700

7.633

22,7%

26,0%

Latijn

648

6.742

21,0%

22,9%


450

4.253

14,6%

14,5%

1.524

15.396

100,0%

100,0%

Verzorging-voeding

371

3.824

24,3%

24,8%

Kantoor

237

2.266

15,6%

14,7%

Basismechanica

255

2.231

16,7%

14,5%


47

1.490

100,0%

100,0%

Beeldende en architecturale kunsten

27

603

57,4%

40,5%


20

229

42,6%

15,4%

Woordkunst-drama

0

225

0,0%

15,1%

2.345

21.312

100,0%

100,0%


608

6.238

25,9%

29,3%

Handel

429

3.755

18,3%

17,6%


108

1.344

4,6%

6,3%

2.804

26.571

100,0%

100,0%

Wetenschappen-wiskunde

689

6.753

24,6%

25,4%

Economie-moderne talen

516

5.107

18,4%

19,2%


563

4.800

20,1%

18,1%

1.626

16.180

100,0%

100,0%

Verzorging

393

3.823

24,2%

23,6%

Kantoor

273

2.278

16,8%

14,1%

Houtbewerking

74

1.201

4,6%

7,4%


Belangrijkste studierichtingen:


Derde graad Eerste leerjaar ASO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:





In LiSOscholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

45

1.750

100,0%

100,0%

Toegepaste beeldende kunst

8

317

17,8%

18,1%

Architecturale en binnenhuiskunst

27

257

60,0%

14,7%

KSO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:

Vrije beeldende kunst

0

240

0,0%

13,7%

2.704

23.793

100,0%

100,0%


479

4.777

17,7%

20,1%

Handel

331

2.825

12,2%

11,9%


124

1.402

4,6%

5,9%

2.584

25.196

100,0%

100,0%


674

6.145

26,1%

24,4%


430

4.789

16,6%

19,0%


529

4.504

20,5%

17,9%

1.420

14.267

100,0%

100,0%

Verzorging

312

3.212

22,0%

22,5%

Kantoor

254

2.072

17,9%

14,5%

Houtbewerking

55

1.081

3,9%

7,6%


45

1.451

100,0%

100,0%


7

249

15,6%

17,2%


0

201

0,0%

13,9%


27

187

60,0%

12,9%

2.306

20.634

100,0%

100,0%


433

4.223

18,8%

20,5%

Handel

275

2.470

11,9%

12,0%


98

1.239

4,2%

6,0%


Tweede leerjaar ASO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:







In LiSOscholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

1.235

11.870

100,0%

100,0%

Thuis- en bejaardenzorg/zorgkundige

174

1.576

14,1%

13,3%

Kantooradministratie en gegevensbeheer

185

1.483

15,0%

12,5%

Kinderzorg

144

1.142

11,7%

9,6%

TSO (alle studierichtingen)

252

2.946

100,0%

100,0%

Integrale veiligheid

62

686

24,6%

23,3%

Leefgroepenwerking

38

352

15,1%

11,9%

Stuur- en beveiligingstechnieken

11

209

4,4%

7,1%

Derde leerjaar BSO (alle studierichtingen) Belangrijkste studierichtingen:



Hoofdstuk 3 Bescherming van de privacy

Eén van de voornaamste bekommernissen van de deelnemende scholen betrof terecht de bescherming van de privacy van alle leerlingen, leerkrachten, ouders en directieleden die zouden deelnemen aan het LiSO-project. Om alles correct te laten verlopen, werden we geadviseerd door de privacy-consulent van de KU Leuven, Dhr. Toon Boon. Samengevat kunnen we stellen dat (1) voor leerlingen een melding in het schoolreglement werd gedaan, dat (2) voor volwassenen gewerkt wordt met het principe van ‘informed consent’ en (3) dat een aangifte bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer (CBPL) werd gedaan. Voor de bevraging van de leerlingen moet een melding in het schoolreglement worden opgenomen dat bij de start van elk schooljaar wordt ondertekend door de leerling en de ouders. Een brief meegeven met de ouders met dezelfde tekst is eveneens voldoende. De tekst moet minstens de volgende inhoud bevatten: de naam en het adres van de verantwoordelijke voor de verwerking van de gegevens, de doeleinden van de verwerking, de (categorieën van) ontvangers van de gegevens, het al dan niet verplichte karakter van het antwoord en de eventuele gevolgen van niet-beantwoording, het bestaan van een recht op toegang en op verbetering van de persoonsgegevens die op hem betrekking hebben. Na deze kennisgeving kan men ‘geïnformeerd instemmen’ of ‘geïnformeerd weigeren’ tot deelname. Als men geïnformeerd weigert, moet dit gerespecteerd worden. Als men geïnformeerd instemt, legt de privacywet geen beperkingen op aan de soort gegevens die verzameld mogen worden (behalve strikt gerechtelijke gegevens), maar de gegevens moeten wel proportioneel zijn aan de doelstellingen van het onderzoek. Als men eerst instemt, maar men zich nadien toch bedenkt, heeft de respondent het recht om te stoppen met het geven van verdere informatie. Hij kan echter niet eisen dat de gegevens die tot dan toe werden verzameld, worden vernietigd. Omdat we binnen het LiSOproject niet peilen naar medische gegevens, is de aanwezigheid van een dokter in het onderzoeksteam niet vereist. Met dit advies stelden we volgende mededeling op die scholen konden overnemen in hun schoolreglement of in briefvorm konden verdelen onder de ouders van de leerlingen van het eerste leerjaar: Mededeling deelname aan LiSO-project Met onze school engageerden wij ons voor deelname aan het onderzoek “Loopbanen in het Secundair Onderwijs”, kortweg LiSO-project (www.lisoproject.be). Dit onderzoek wordt uitgevoerd door het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen (www.steunpuntssl.be) van de KU Leuven (www.kuleuven.be) in opdracht van de Vlaamse overheid. Concreet betekent dit dat alle leerlingen die in het schooljaar 2013-2014 in het eerste leerjaar van de eerste graad in onze school instappen, gedurende hun gehele secundaire schoolloopbaan opgevolgd zullen worden. Ook leerlingen die in latere jaren instromen in deze proefgroep zullen mee opgenomen worden. De opvolging gebeurt via toetsen en vragenlijsten en beperkt zich grotendeels tot één moment


binnen elk schooljaar. De onderzoekers zullen de data ook koppelen aan administratieve gegevens. Het verzamelen en verwerken van de gegevens gebeurt in overeenstemming met de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. De informatie die verzameld wordt, zal steeds vertrouwelijk worden behandeld en zal nooit vrijgegeven worden aan derden op een wijze waarbij u of uw zoon/dochter geïdentificeerd kan worden. Bovendien hebt u het recht om uw gegevens ter inzage op te vragen en zo nodig te corrigeren of te laten schrappen. Indien u wenst dat uw zoon/dochter niet deelneemt aan het LiSO-project, dient u dit schriftelijk mee te delen aan het onderzoeksteam via onderstaande contactgegevens. Met het LiSO-project draagt onze school bij tot nieuwe inzichten in de schoolloopbanen van leerlingen in het secundair onderwijs en mogelijks ook daarna, via een eventueel vervolgonderzoek. Op basis van die inzichten kunnen we het Vlaamse onderwijsbeleid helpen evolueren naar meer gelijke onderwijskansen voor iedere jongere. Ook zal de informatie die door LiSO wordt verzameld onze school ondersteunen in de ontwikkeling van het kwaliteitszorgbeleid. Indien u vragen heeft over het LiSO-project, kan u steeds terecht bij het onderzoeksteam. Onze contactgegevens: Eef Stevens, Coördinator LiSO-project, Dekenstraat 2 BUS 3773, 3000 Leuven, tel: 016 32 57 96, mail: [email protected] of via www.lisoproject.be. Voor de bevraging van volwassenen wordt gewerkt met het principe van ‘informed consent’. Dit betekent dat we dezelfde passage als hiervoor vermelden op elke vragenlijst. Als men vervolgens de vragenlijst ingevuld terug bezorgt, geeft men meteen aan dat men instemt met gebruik van de data. Tot slot werd een aangifte gedaan bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer (CBPL of Privacycommissie genoemd). Een aangifte volstaat voor het LiSO-project, ook wanneer we koppelen met administratieve data, mits de unieke sleutel voor het koppelen van LiSOgegevens en administratieve gegevens bewaard wordt door een ‘derde’ partij i.c. het Departement Onderwijs en Vorming. De aangifte werd op 16/04/2013 ingediend door Dhr. Toon Boon. U vindt ze terug in bijlage 3.


Hoofdstuk 4 LOSO en LiSO

LiSO is niet het eerste project dat de schoolloopbanen van leerlingen in het secundair onderwijs longitudinaal in kaart wil brengen. Vanaf september 1990 werd in het kader van het onderzoek “Loopbanen Secundair Onderwijs”, afgekort LOSO, een generatie leerlingen (ca. 6.400 leerlingen) gedurende hun studieloopbaan gevolgd in 89 secundaire scholen (instellingsnummers) in twee regio’s: Dendermonde-Zele-Hamme en Diest-Hasselt-Genk-Houthalen-Leopoldsburg-Beringen. Gelijkaardig aan LiSO bestond de algemene doelstelling uit het beschrijven en verklaren van de studieloopbanen van een omvangrijke steekproef leerlingen uit het secundair onderwijs in Vlaanderen om aldus de impact van de beleidsmaatregelen die eind jaren ‘80 aan de basis lagen van de invoer van de eenheidsstructuur te kunnen evalueren. De data en analyses van LOSO vormen een bron van informatie over schoolloopbanen en schoolbeleid in de betreffende periode en de opzet van LOSO is voor het huidige LiSO-project een zeer goed voorbeeld. We bouwen dan ook graag verder op de ruime ervaring van het LOSO-onderzoek. Men kan zich afvragen waarom we voor LiSO niet werken met dezelfde regio’s en het antwoord is gelegen in de kennisvraag die men met LiSO wil beantwoorden. LiSO wil in de eerste plaats de schoolloopbaan van leerlingen beschrijven en verklaren. De opzet is niet om de evolutie van scholen in kaart te brengen, hetgeen, gegeven de grote veranderingen in onderwijsbeleid sinds 1990, niet eenduidig te verklaren zou zijn. Gegeven de kennisvraag van LiSO zien we ons dan ook overtuigd door de argumenten ten voordele van de steekproef rond Mechelen. Los van de selectie van scholen zouden we kunnen proberen om dezelfde toetsen vragenlijsten als in LOSO te gebruiken. Zo zouden er vergelijkingen kunnen worden gemaakt tussen het onderwijsniveau in de jaren ’90 en het huidige onderwijsniveau. Maar het bleek quasi onmogelijk om toetsen van ongeveer 23 jaar oud vandaag opnieuw af te nemen. Er zijn in die 23 jaren heel wat zaken gewijzigd in het onderwijs (leerlijnen, terminologie, …) én in de maatschappelijke context (vb. van Belgische franken naar euro’s) die maken dat alle geraadpleegde experten ons afraadden om de LOSO-toetsen opnieuw te gebruiken. Maar er zouden ook vergelijkingen gemaakt kunnen worden tussen de jaren ’90 en nu voor wat betreft proceskenmerken van scholen en verklarende factoren voor bijvoorbeeld leerwinst van toen en nu. Bij het ontwikkelen van de vragenlijsten voor LiSO zullen we dan ook streven naar een maximaal hergebruik van variabelen en schalen. Echter, we zien ons ook geconfronteerd met het feit dat vele items en schalen die werden gehanteerd in LOSO sterk verouderd zijn en bovendien niet (meer) internationaal worden gevalideerd. Als we met LiSO een zekere academische ambitie willen vervullen, dan moeten we gebruik maken van hedendaagse en internationaal erkende schalen en items. De keuzes die daarbij telkens gemaakt werden, worden toegelicht in de diverse technische rapporten die handelen over de verschillende vragenlijsten.


Bijlagen


Bijlage 1 Bijlage 1 bevat de brieven en infobundel die alle scholen binnen de geselecteerde regio ontvingen en waarin ze uitgenodigd werden tot deelname aan het LiSO-project. Brief vanwege de minister

Vlaamse overheid

:~~~

'·1 ":_f1 t.

..~

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Departement Onderwijs en Vorming

Aan de directies van de secundaire scholen in de ruime omgeving van de Regio Mechelen

Strategische Beleidsondersteuning Koning Albert U-laan 15. 1210 Brussel Tel. : 02 553 95 64 - Fax: 02 553 95 65

uw kenmerk

ons kenmerk

bijlagen

vragen naar I e-mail eva. [email protected]

telefoonnummer

datum

Vraag om mee te werken aan het onderzoek 'Loopbanen in het Secundair Onderwijs' (LiSO) Geachte directrice, directeur Ons Vlaams secundair onderwijs heeft heel' wat troeven, maar staat tevens voor een aantal uitdagingen. Kennis is een belangrijke voorwaarde om een goed onderbouwd onderwijsbeleid te kunnen voeren. Daarbij is het belangrijk om te kunnen beschikken over actuele gegevens over de schoolloopbanen van leerlingen. Het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen kreeg de opdracht om met het onderzoek 'Loopbanen in het Secundair Onderwijs' (LiSO) hierover wetenschappelijk onderbouwde kennis aan te leveren. De loopbanen van leerlingen zijn het resultaat van een complexe realiteit. Zowel de individuele kenmerken van de leerling, als die van zijn familiale en sociale omgeving, alsook bepaalde schoolkenmerken beïnvloeden de beslissingen die leerlingen nemen in hun secundaire schoolloopbaan. Enkel een longitudinale studie, waarin eenzelfde groep leerlingen langdurig gevolgd wordt, kan deze complexiteit blootleggen. Op basis van het LiSO-project willen we meer te weten komen over de redenen waarom bepaalde leerlingen vroegtijdig uitstromen, blijven zitten, goed of net slecht presteren, zich beter of slechter voelen op school, etc. De inzichten die zo worden verworven, zullen het beleid mee aansturen, maar zullen ook de deelnemende scholen kunnen inspireren, want zij krijgen eveneens feedback over hun resultaten. De onderzoekers die het LiSO-project uitvoeren, kozen voor een regionale steekproef in de ruime regio rond Mechelen. Uw school is opgenomen in deze steekproef. In totaal zullen on. geveer 7.000 leerlingen uit meer dan 90 secundaire scholen deelnemen aan het LiSO-project. Naast dit schrijven ontvangt u eveneens een brief van de onderzoekers. Zij zullen u in detail meedelen wat uw deelname in de praktijk betekent. Ik: wens het belang van het LiSO-project te onderstrepen en vraag aan alle scholen die in de steekproef zijn opgenomen om hun medewerking te verlenen. Ik:ben ervan overtuigd dat uw professionaliteit en uw inzet zullen bijdragen tot het welslagen van dit belangrijk onderzoek

voor ons onderwijs. Ik wil de school, en vooral de betrokken leerkrachten en leerlingen, alvast bedanken voor de medewerking en inspanningen die ze zullen leveren.

ijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel

qm!~·",,,,,'''! )

_ .'~

ü~~den~it:s. on v\,rm~~g

Brief gericht aan scholen Leuven, 4 maart 2013

Betreft: Verzoek tot deelname onderzoek ‘Loopbanen in het Secundair Onderwijs’ (LiSO)

Geachte Directie,

Tijdens de discussies over de toekomst van het Vlaams secundair onderwijs wordt soms duidelijk dat we op een aantal punten nog onvoldoende zicht hebben op de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen. Wat zijn de sterke en zwakke punten van het secundair onderwijs in Vlaanderen? Hoe gaan de secundaire scholen om met de groeiende diversiteit in leerlingenpubliek? Wat werkt voor welke leerling? Met deze oproep willen wij u en uw school graag uitnodigen om deel te nemen aan het LiSO-project “Loopbanen in het Secundair Onderwijs”. Met het LiSO-project zullen we meer inzicht verwerven in de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen. De leerlingen staan met andere woorden centraal in het onderzoek. We zullen op meerdere momenten hun ontwikkeling volgen op het vlak van onder meer wiskunde, Nederlands en Frans. Ook zullen we peilen naar het welbevinden van leerlingen, hun sociale relaties, hun engagement en hun interesses en zullen we de leerlingen bevragen over hoe zij zelf het klasgebeuren ervaren. Daarnaast onderzoeken we kenmerken van de klas, van de leerkracht, van de school en van het gezin, aan de hand waarvan verschillen in schoolloopbanen kunnen worden verklaard.

Het LiSO-onderzoek vindt plaats binnen het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, een interuniversitair samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, Hogeschool-Universiteit Brussel, Thomas More Hogeschool (vroeger: Lessius Hogeschool), Universiteit Gent en KU Leuven. Het LiSO-project wordt gefinancierd door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming en wordt geleid door Prof. Dr. Bieke De Fraine. Voor dit onderzoek selecteerde het LiSO-team alle scholen in de regio van Vilvoorde tot Lier en van Puurs tot Aarschot, met Mechelen als centrumstad. Dit resulteert in meer dan 90 scholen uit de verschillende netten en met een gevarieerd aanbod. Het gaat zowel om scholen die voltijds gewoon secundair onderwijs aanbieden als om scholen van het buitengewoon secundair onderwijs. Deze oproep wordt verspreid over alle scholen binnen de regio. Ook scholen die enkel een tweede en derde graad aanbieden, worden reeds aangeschreven, hoewel de LiSO-leerlingen pas in september 2015 in deze scholen zullen zitten. We doen dit om nu reeds alle scholen op de hoogte te brengen en uw engagement te vragen. In totaal hopen we zo’n 7.000 leerlingen te volgen. Het is erg belangrijk dat alle scholen in deze regio deelnemen aan het LiSO-project omdat we dan de leerlingen kunnen volgen die van school veranderen. Wij hadden hierover reeds positief contact met uw onderwijskoepel en met de pedagogische begeleidingsdienst van uw school. We hopen nu dat u zich ook met uw school wil engageren voor het LiSO-project. De eerste bevraging is voorzien voor september 2013, bij alle leerlingen die op dat moment in het eerste leerjaar van de eerste graad zitten. U vindt een gedetailleerde planning van de bevragingen van de eerste graad in de bijgevoegde infobundel. We zijn ons terdege bewust van de grote inspanningen die wij van u, uw schoolteam en uw leerlingen vragen. Bij de dataverzameling zullen we dan ook maximaal gebruik maken van beschikbare gegevens, zoals data afkomstig van het Departement Onderwijs en Vorming, om de scholen zo minimaal mogelijk te belasten. Ook zullen we in de mate van het mogelijke werken met afnames via de computer. Tegelijk zullen we u, als meewerkende school, continu informeren over de schoolse ontwikkeling van uw leerlingen door middel van schoolfeedbackrapporten waarin de resultaten van uw school worden opgelijst en vergeleken met gelijkaardige scholen in Vlaanderen. Dergelijk rapport zet de ‘output’ van uw school (het prestatieniveau en de leerwinst van uw leerlingen) af tegen de ‘input’ (bepaalde instroomkenmerken) en biedt op die manier de mogelijkheid tot een faire appreciatie van de vooruitgang die geboekt wordt. Het schoolfeedbackrapport vormt zo een interessante invalshoek voor uw eigen interne kwaliteitszorg. Het LiSO-project werkt hiervoor nauw samen met het Centrum voor Schoolfeedback (www.schoolfeedback.be).

Ook worden er studiedagen ingericht waarop de resultaten van het LiSO-project uitgebreid zullen worden toegelicht en waarop u van harte uitgenodigd bent. We benadrukken dat alle gegevens die voor het onderzoek verzameld worden strikt vertrouwelijk worden behandeld en dat er nooit wordt verwezen naar de namen van de leerlingen, leerkrachten, scholen of ouders. De schoolfeedbackrapporten die u in het kader van het LiSO-project zal ontvangen en waarin de resultaten van uw school worden weergegeven, mogen ook enkel binnen uw instelling gebruikt worden. Wij hopen van harte dat u wilt meewerken aan dit onderzoek. In de infobundel die hierna volgt, alsook op onze website www.lisoproject.be vindt u meer informatie en kan u zich ook meteen inschrijven. Indien u toch graag eerst nog meer informatie wil, nodigen wij u graag uit op één van onze infomomenten: Infomoment Mechelen: Donderdag 21 maart 2013 10u-12u: voorstelling LiSO-project 12u-13u broodjeslunch Lokaal C2.29 Adres: Thomas More Hogeschool, Campus De Vest, Zandpoortvest 60, Mechelen Deelname gratis, maar inschrijven vóór 13 maart (online via www.lisoproject.be) Infomoment Aarschot: Dinsdag 26 maart 2013 10u-12u: voorstelling LiSO-project 12u-13u broodjeslunch Auditorium Adres: Stedelijke Muziekacademie, Nieuwland 3, Aarschot Deelname gratis, maar inschrijven vóór 13 maart (online via www.lisoproject.be)

We hopen dat het LiSO-project nieuwe inzichten verschaft in de schoolloopbanen van leerlingen in het secundair onderwijs. Op basis van die inzichten kunnen we de scholen en het beleid adviseren zodat het Vlaams secundair onderwijs verder kan evolueren naar meer gelijke onderwijskansen voor iedere jongere en kunnen we de onderwijskwaliteit mee verbeteren. Door uw deelname aan het LiSO-project draagt uw school bij aan de realisatie van deze ambities. Indien u nog vragen heeft, aarzel dan niet om ons te contacteren. Met vriendelijke groeten, Prof. Dr. Bieke De Fraine

Prof. Dr. Jan Van Damme

Eef Stevens

Promotor LiSO-project

Co-Promotor LiSO-project

Coördinator LiSO-project

Infobundel scholen

Informatiebundel voor scholen over het onderzoek ‘Loopbanen in het Secundair Onderwijs (LiSO)’

1. Situering Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen en LiSO Het longitudinaal onderzoek ‘Loopbanen in het Secundair Onderwijs’ (LiSO) is één van de onderzoekslijnen van het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen (SSL, www.steunpuntssl.be). Het Steunpunt is een initiatief van en wordt ondersteund door de Vlaamse Regering en voert beleidsrelevant onderzoek uit om de Vlaamse Regering en haar partners te informeren over strategische beleidskeuzen. Het Steunpunt is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, Hogeschool-Universiteit Brussel, Thomas More Hogeschool (vroeger: Lessius Hogeschool), Universiteit Gent en KU Leuven. Het onderzoek ‘Loopbanen in het Secundair Onderwijs’ staat onder leiding van Prof. Dr. Bieke De Fraine (promotor). Copromotoren zijn Karine Verschueren, Katja Petry, Sarah Gielen, Jan Van Damme, Anneloes Vandenbroucke, Mieke Van Houtte en Jean Pierre Verhaeghe. De coördinator van het LiSO-project is Eef Stevens en de onderzoeksgroep bestaat uit Ine Van Droogenbroeck, Ilka Fidlers en Catharina Custers. U kan het LiSO-team contacteren via: Eef Stevens Coördinator LiSO Centrum voor Onderwijseffectiviteit en -evaluatie KU Leuven Dekenstraat 2 bus 3773 3000 Leuven E-mail: [email protected] of [email protected] Telefoon: 016 32 57 96 Website: www.lisoproject.be

2. Situering van het onderzoek De algemene doelstelling van het longitudinaal onderzoek “Loopbanen in het Secundair Onderwijs” (LiSO) bestaat erin: -

een beschrijving te geven van de (verschillen in) schoolloopbanen en ontwikkeling van leerlingen vanaf het eerste jaar van het secundair onderwijs,

-

een verklaring te bieden voor de individuele verschillen in schoolloopbanen,

-

waarbij gekeken wordt naar de invloed van leerlingen gezinskenmerken enerzijds en school-, leerkrachten klaskenmerken anderzijds.

De deelnemende scholen zullen feedbackrapporten ontvangen die hen kunnen ondersteunen in het nadenken over het eigen functioneren, in het maken van een zelfevaluatie en in de ontwikkeling van hun kwaliteitszorgbeleid (meer hierover in paragraaf 4). Het LiSO-project wil de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen, maar ook verklaren. Hierbij is ons uitgangspunt dat niet alleen factoren op het niveau van de individuele leerling (leerlingkenmerken) en zijn thuisomgeving van belang zijn, maar ook factoren op school-, klas- en leerkrachtniveau. LiSO wil hier een bron van informatie zijn voor scholen en beleidsmakers en wil specifiek inzicht bieden in school-, klas- en leerkrachtkenmerken die effectief zijn voor prestaties (van onder meer Nederlands, wiskunde en Frans) en voor non-cognitieve uitkomsten (zoals schoolwelbevinden, engagement en interesse). Ook zullen we de leerlingen bevragen over hoe zij zelf het klasgebeuren ervaren. De focus ligt vooral op factoren die door de school of het beleid kunnen worden beïnvloed om zo de individuele leerlingprestaties te maximaliseren en te komen tot meer gelijke onderwijskansen voor iedere leerling. LiSO zal ongetwijfeld bijdragen tot beslissingen die de onderwijseffectiviteit in Vlaanderen zullen doen toenemen, hopelijk ook door de medewerking van uw school. Voor een onderzoek naar de schoolloopbaan van leerlingen is het belangrijk dat we leerlingen doorheen de tijd kunnen volgen. Dit wil zeggen dat we één cohorte leerlingen volgen vanaf het eerste jaar van het secundair onderwijs tot ze het secundair onderwijs verlaten. In het eerste jaar worden er twee meetmomenten voor de leerlingen voorzien: één aan de start van het secundair onderwijs zodat we zicht krijgen op de competenties en kennis waarmee leerlingen het secundair onderwijs aanvangen en één meetmoment op het einde van het eerste jaar. Vanaf het tweede jaar gaat het om telkens één meetmoment voor de leerlingen op het einde van het schooljaar. Het onderzoek zal gevoerd worden in ongeveer 90 scholen in de ruime regio rond Mechelen. In totaal zullen er ongeveer 6.000 à 7.000 leerlingen betrokken worden.

Voor de dataverzameling worden vier bronnen aangesproken: de directie, de leerkrachten, de leerlingen en de ouders. Daarnaast zullen we een beroep doen op uw secretariaat om administratieve gegevens op te volgen (bijvoorbeeld wanneer een leerling van studierichting verandert in de loop van het schooljaar). Hierbij wordt er zorgvuldig over gewaakt dat geen van deze partijen al te zeer belast wordt. Ook zullen we maximaal gebruik maken van gegevens die via andere kanalen beschikbaar zijn.

3. Wat verwachten wij van uw school? Voor de dataverzameling zullen de onderzoekers nauw samenwerken met de deelnemende scholen. Een hulpmiddel om een goede wederzijdse samenwerking tot stand te brengen, is het aanduiden van een vaste contactpersoon binnen de school, die instaat voor de communicatie tussen zijn/haar school en het LiSO-onderzoeksteam.

We verwachten van de deelnemende scholen in het bijzonder het volgende:

1) Toetsen en vragenlijst leerlingen Het gaat om het afnemen van klassikale toetsen en vragenlijsten door de leerkracht(en) van het betreffende jaar. Aanvankelijk gaat het om toetsen op papier in de vorm van een toetsboekje en een antwoordformulier. Wellicht zal naderhand de mogelijkheid voorzien worden om toetsen in de computerklas te laten afleggen. Elke toets en/of vragenlijst zal één tot maximaal twee lestijden in beslag nemen. In de eerste graad gaat het om toetsen Nederlands, Frans en wiskunde en een vragenlijst over onder meer engagement, welbevinden en interesses. Ook zullen we de leerlingen bevragen over hoe zij zelf het klasgebeuren ervaren. Leerlingen die blijven zitten, zullen in het daaropvolgende jaar eveneens verder opgevolgd worden via vragenlijsten en toetsen. Leerlingen die in de loop van het onderzoek instromen in de bevraagde LiSO-groep, sluiten gewoon aan.

2) Vragenlijsten leerkracht Er worden twee soorten vragenlijsten voor de leerkrachten voorzien: één voor de klastitularis en één voor de verschillende vakleerkrachten (wiskunde, Nederlands en Frans). Beide vragenlijsten worden ook afgenomen bij leerkrachten van zittenblijvers. Voor de klastitularissen van het betreffende jaar gaat het om een beknopte vragenlijst met betrekking tot enerzijds de sociale ontwikkeling van de leerling (bijv. de relatie tot andere leerlingen in de klas) en anderzijds een aantal achtergrondkenmerken van het gezin (bijv. de thuistaal) en dit voor elke leerling van zijn/haar klas. Deze vragenlijst wordt 1x per jaar elektronisch afgenomen en neemt 5 à 10 minuten per leerling in beslag. Voor de vakleerkrachten gaat het om een vragenlijst over het vak waarop de toets van toepassing is (bijv. wanneer er een toets wiskunde wordt afgenomen bij de leerlingen, zal dit de vakleerkracht wiskunde zijn). De vragenlijst heeft betrekking op klasgegevens en peilt naar opvattingen, attitudes en didactische aanpak van de leerkracht. Deze vragenlijst wordt 1x per jaar elektronisch afgenomen. De vragenlijst neemt ongeveer 30 minuten in beslag. Aan een gedeelte van de LiSO-scholen zal daarnaast gevraagd worden om deel te nemen aan een bijkomende studie over lerarenteams. Aan het gehele leerkrachtenteam van de geselecteerde scholen zal gevraagd worden om elektronisch een korte vragenlijst in te vullen die een halfuurtje in beslag zal nemen. Deze bevraging kadert in een onderzoek naar lerarenloopbanen en de invloed van de schoolcontext en het lerarenteam. De geselecteerde scholen zullen hiervan tijdig op de hoogte gebracht worden. 3) Vragenlijsten schoolteam Het gaat om een vragenlijst in te vullen door een steekproef van leerkrachten van de graad die op dat moment bevraagd wordt. De vragen hebben betrekking op bepaalde schoolkenmerken zoals schoolcultuur, schoolfunctioneren, samenwerking met de ouders en schoolleiding. Deze vragenlijst wordt elektronisch afgenomen en dit 1x voor de eerste graad en 1x voor de tweede en derde graad samen (bovenbouw), dus in totaal 2x gedurende het onderzoek. De vragenlijst neemt ongeveer 30 minuten in beslag.

4) Oudervragenlijst Het gaat om een vragenlijst voor de ouders van de betrokken leerlingen waarin een aantal aspecten van de ontwikkeling van de leerling bevraagd wordt en waarin ook naar gezinskenmerken wordt gepeild. Deze vragenlijst wordt 1x afgenomen per leerling voor het gehele onderzoek. Het gaat om een papieren vragenlijst met de mogelijkheid om deze elektronisch in te vullen via een daartoe voorziene weblink. De vragenlijst neemt ongeveer 1 uur in beslag. Aan ouders van leerlingen die pas later in de bevraagde LiSO-groep instromen, wordt ook gevraagd om deze vragenlijst eenmalig in te vullen. 5) Directievragenlijst Het gaat om een vragenlijst voor de directie omtrent onder meer vorming van leerkrachten, nascholingsbeleid, organisatie interne werkgroepen, organisatie inspraak binnen de school, evaluatiebeleid, personeelsbeleid, etc. Deze vragenlijst wordt elektronisch afgenomen en dit 1x voor de eerste graad en 1x voor de tweede en derde graad samen (bovenbouw), dus in totaal 2x gedurende het onderzoek. De vragenlijst neemt ongeveer 1 uur in beslag. 6) Administratieve dataverzameling Voorafgaand aan elke bevraging is het noodzakelijk dat wij beschikken over een aantal administratieve gegevens: de namen van de leerlingen, hun geboortedatum, de indeling in klassen, het aanduiden van het lessenpakket van elke leerling, het aanbrengen van data over (ongewettigde) afwezigheden van de leerlingen, attesteringen, etc. De aanlevering van deze data zal volledig elektronisch gebeuren en zal zo geautomatiseerd mogelijk verlopen via een interface die compatibel is met de meest frequent voorkomende schooladministratiesystemen (WISA, Broekx, Informat). Wij werken hiervoor samen met het Centrum voor Schoolfeedback. Deze administratieve dataverzameling is een continu proces, maar zal zich vooral voordoen aan het begin en aan het einde van het schooljaar. Aanvullend wordt van elke deelnemende school verwacht: -

informatie te verstrekken over de schoolloopbaan van de betrokken leerlingen, ook van schoolveranderaars; de feedback aangeleverd door het LiSO-team niet publiek te maken en/of publiek te gebruiken (de feedback mag uiteraard wel intern gebruikt worden); de gebruikte toetsen en vragenlijsten enkel te gebruiken binnen het kader van het LiSOproject en dus niet te dupliceren of publiek te maken; zich te engageren tot medewerking en dit tot alle leerlingen van de betrokken onderzoeksgroep de school verlaten hebben.

Planning (dit is de meest recente planning dd. 22/5/2013): Om dit alles concreet te maken, hebben we een voorlopige planning voor de bevraging van de eerste graad opgesteld (zie schema hieronder). Een soortgelijke planning zal worden opgesteld voor de tweede en derde graad. Het is niet uitgesloten dat er nog iets wijzigt in de timing van de vragenlijsten.

Toets wiskunde Toets Nederlands Toets Frans Vragenlijst non-cognitieve uitkomsten (welbevinden, interesse, engagement,…) Vragenlijst klastitularissen Vragenlijst vakleerkrachten Vragenlijst (steekproef van) schoolteam Vragenlijst directie Vragenlijst ouders Vragenlijst administratie

Duurtijd per toets/vragenlijst 1 à 2 lestijden 1 à 2 lestijden 1 à 2 lestijden 1 à 2 lestijden

Schooljaar 2013-2014 (1ste middelbaar) September 2013 Februari 2014 Mei 2014 X X X X

5 à 10 min./ll ca. 30 min. ca. 30 min. 1u 1u

Schooljaar 2014-2015 (2de middelbaar) September 2014 Februari 2015

X

Mei 2015 X X X X

X

X

X X

X X X X X

X

X

X

X

X

4. Wat mag uw school van LiSO verwachten? We zijn ons terdege bewust van de grote inspanningen die wij van de scholen en hun leerlingen vragen. Natuurlijk is het de bedoeling dat de scholen die zich engageren om mee te werken aan het LiSOproject daar ook iets voor in ruil krijgen.

Schoolfeedbackrapporten In de eerste plaats krijgen scholen van ons schoolfeedbackrapporten. Deze rapporten zal u na elke toetsafname van Nederlands en wiskunde (en later ook Frans) ontvangen. De rapporten zijn vertrouwelijk. Het rapport over uw school wordt alleen aan u bezorgd. De eerste schoolfeedbackrapporten die uw school zal ontvangen, zullen vooral een beeld schetsen van de instroom van de leerlingen in uw school: welke leerlingen zitten er in het eerste leerjaar van de eerste graad en hoe presteren zij op wiskunde, Nederlands en Frans? De tweede lichting schoolfeedbackrapporten zal vervolgens tonen welke vooruitgang of leerwinst deze leerlingen boekten nadat ze één jaar in uw school les volgden. In deze rapporten wordt de ‘output’ van uw school (het prestatieniveau en de leerwinst van uw leerlingen) telkens afgezet tegen de ‘input’ (instroomkenmerken). Op die manier wordt een faire appreciatie van de vooruitgang die geboekt wordt mogelijk. Uw school krijgt immers informatie over de mate waarin de leerwinst overeenstemt met wat op grond van de achtergrond en de beginsituatie van de leerlingen en hun curriculum verwacht mag worden. Dat betekent dat ‘gelijken met gelijken’ vergeleken worden en uw school ‘output’-informatie krijgt die niet alleen betrouwbaar, maar ook fair is. De rapporten vormen zo een verfrissende invalshoek voor de eigen interne kwaliteitszorg en wordt door vele scholen, die in het verleden deelnamen aan het Schoolfeedbackproject, ervaren als een interessante bron voor zelfevaluatie. Ook is het mogelijk dat we dergelijke rapporten aanleveren voor bepaalde groepen van scholen. Indien uw school sterk verwant is met andere scholen, bijvoorbeeld binnen een bepaald samenwerkingsverband zoals een Lokaal Overlegplatform, een Scholengroep of een Scholengemeenschap, dan kunnen, mits expliciete toestemming van alle betrokken scholen, geaggregeerde rapporten ontwikkeld worden. Ook hierbij zullen we steeds de privacy van elke school respecteren. Door zelf aan te geven welke scholen gebundeld worden en welke analyses zinvol zouden zijn, wordt uw school als het ware mede-onderzoeker van het LiSO-project. Het LiSO-team werkt voor de ontwikkeling van de schoolfeedbackrapporten nauw samen met het Centrum voor Schoolfeedback (www.schoolfeedback.be).

Studiedagen Het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen zal ook studiedagen en/of seminaries over het LiSO-project organiseren, waar de algemene resultaten van het LiSO-project zullen worden gepresenteerd, uiteraard met respect voor de privacy van scholen, hun leerlingen, leerkrachten en ouders. Het LiSOproject zal nieuwe inzichten verschaffen in de schoolloopbanen van leerlingen in het secundair onderwijs en die inzichten zullen bijdragen tot een sterker secundair onderwijs en maximale onderwijskansen voor iedere jongere. Door uw deelname aan het LiSO-project draagt uw school bij aan de realisatie van deze ambitie.

Vertrouwelijkheid van de informatie Het steunpunt SSL garandeert dat alle informatie vertrouwelijk zal worden behandeld. Voor het gebruik van de data zal het onderzoeksteam een aangifte doen bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer (CBPL) en zal uitdrukkelijk de toelating van de school en wellicht ook de ouders gevraagd worden. Uw schoolfeedbackrapporten zullen enkel toegankelijk zijn voor uw school. Dit betekent dat de data over uw school nooit herkenbaar of gepersonaliseerd aan derden zullen doorgespeeld worden. Voor latere analyses (bijvoorbeeld doctoraatsstudies) zullen de namen van scholen, leerlingen, leerkrachten en ouders steeds uit de data verwijderd worden. Toekomstige onderzoekers krijgen dus enkel geanonimiseerde data ter beschikking. Dit geldt evenzeer voor onderzoek door beleidsmakers. Uw school, uw leraren en leerlingen zullen nooit herkenbaar zijn in de onderzoeksrapporten. Ook op studiedagen en tijdens seminaries zullen de data met het nodige respect voor de privacy gepresenteerd worden. Alle informatie zal op een gesynthetiseerde manier worden weergegeven zodat terugkoppeling naar individuen binnen scholen niet mogelijk is.

ENGAGEMENT VOOR HET LONGITUDINAAL ONDERZOEK “LOOPBANEN IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS” (LiSO)

Wij hopen dat u zich met uw school wil engageren voor het LiSO-project. U kan uw school inschrijven op één van de volgende manieren: -

door het inschrijvingsformulier op de volgende pagina in te vullen en per post te bezorgen aan Eef Stevens, Dekenstraat 2/3773, 3000 Leuven

-

door de gegevens die wij op de volgende pagina opvragen te mailen naar [email protected] (indien gewenst kan u hierbij gebruikmaken van een elektronisch inschrijvingsformulier dat u kan invullen en vervolgens kan doormailen naar bovenstaand e-mailadres; u vindt dit formulier op onze website www.lisoproject.be onder ‘inschrijven’)

-

door online in te schrijven via www.lisoproject.be (zie ‘inschrijven’)

Graag ontvangen wij uw inschrijving vóór 1 april 2013.

Ondergetekende zal met zijn/haar school deelnemen aan het longitudinaal onderzoek “Loopbanen in het Secundair Onderwijs” aan de voorwaarden die in de informatiebundel voor scholen zijn beschreven. Dit impliceert onder meer dat de school de gebruikte toetsen en vragenlijsten niet buiten het onderzoek zal gebruiken, alsook de resultaten niet publiek zal maken. INSTELLINGSNUMMER: NAAM DIRECTIE: NAAM SCHOOL: ADRES SCHOOL:

Algemeen telefoonnummer school: Algemeen e-mailadres school:

LiSO-CONTACTPERSOON IN DE SCHOOL: NAAM: FUNCTIE: E-MAIL: TELEFOONNUMMER (waarop bereikbaar tijdens kantooruren): MET WELK SCHOOLADMINISTRATIESYSTEEM WERKT U? (omcirkel het juiste): WISA – Broekx – Informat – Andere: DATUM:

HANDTEKENING:

Bijlage 2 Tabel B.1 Leerlingen die al dan niet deelnemen aan het LiSO-project volgens onderwijsvorm en (selectie van) studierichting (schooljaar 2013-2014) Aantal leerlingen

Procentuele verdeling per onderwijsvorm

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Totaal

42.558

415.200

Eerste graad

13.071

132.348

Eerste leerjaar

6.457

65.734

A

5.621

56.711

87,1%

86,3%

B

836

9.023

12,9%

13,7%

Tweede leerjaar

6.614

66.614

2A

5.433

54.927

100,0%

100,0%

Moderne wetenschappen

2.579

25.889

47,5%

47,1%

Latijn

1.159

9.977

21,3%

18,2%

Sociale en technische vorming

471

5.572

8,7%

10,1%

Handel

284

2.984

5,2%

5,4%

Mechanica-elektriciteit

267

2.685

4,9%

4,9%

Grieks-Latijn

143

2.129

2,6%

3,9%

Industriële wetenschappen

209

1.604

3,8%

2,9%

Techniek-wetenschappen

63

978

1,2%

1,8%

Bouw- en houttechnieken

49

725

0,9%

1,3%

Artistieke vorming

57

644

1,0%

1,2%

Agro- en biotechnieken

96

612

1,8%

1,1%

Hotel-voeding

12

351

0,2%

0,6%

Creatie en vormgeving

14

238

0,3%

0,4%

Rudolf Steinerpedagogie

17

189

0,3%

0,3%

Grafische communicatie en media

13

160

0,2%

0,3%

Topsport

0

97

0,0%

0,2%

Yeshiva

0

41

0,0%

0,1%

Maritieme technieken

0

28

0,0%

0,1%

Ballet

0

15

0,0%

0,0%

Textiel

0

9

0,0%

0,0%

Vervolg tabel B.1 Aantal leerlingen In LiSO-scholen

In Vlaanderen

Procentuele verdeling per onderwijsvorm In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

1.181

11.687

100,0%

100,0%

Kantoor en verkoop - Verzorging-voeding

395

3.042

33,4%

26,0%

Nijverheid

222

1.943

18,8%

16,6%

Mode - Verzorging-voeding

25

997

2,1%

8,5%

Elektriciteit - Metaal

80

884

6,8%

7,6%

Haarzorg - Verzorging-voeding

77

797

6,5%

6,8%

Hout - Metaal

90

621

7,6%

5,3%

Hotel-bakkerij-slagerij

48

577

4,1%

4,9%

Decoratie - Kantoor en verkoop

36

499

3,0%

4,3%

Land- en tuinbouw

34

463

2,9%

4,0%

Decoratie - Verzorging-voeding

35

422

3,0%

3,6%

Bouw - Hout

35

410

3,0%

3,5%

Elektriciteit - Hout

0

160

0,0%

1,4%

Haarzorg - Kantoor en verkoop

27

152

2,3%

1,3%

Kantoor en verkoop - Mode

51

145

4,3%

1,2%

Decoratie - Haarzorg

0

133

0,0%

1,1%

Decoratie - Hout

0

88

0,0%

0,8%

Elektriciteit - Kantoor en verkoop

26

82

2,2%

0,7%

Decoratie - Metaal

0

51

0,0%

0,4%

Haarzorg - Mode

0

38

0,0%

0,3%

Kantoor en verkoop - Metaal

0

29

0,0%

0,2%

Decoratie - Mode

0

26

0,0%

0,2%

Hout - Verzorging-voeding

0

22

0,0%

0,2%

Bouw - Decoratie

0

21

0,0%

0,2%

Bouw - Metaal

0

19

0,0%

0,2%

Hout - Kantoor en verkoop

0

17

0,0%

0,1%

Metaal - Textiel

0

13

0,0%

0,1%

Metaal - Verzorging-voeding

0

10

0,0%

0,1%

Elektriciteit - Verzorging-voeding

0

8

0,0%

0,1%

Bouw - Elektriciteit

0

6

0,0%

0,1%

Decoratie - Elektriciteit

0

5

0,0%

0,0%

Maritieme vorming

0

5

0,0%

0,0%

Metaal - Rijn- en binnenvaart

0

2

0,0%

0,0%

2BVL



In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(%)

(%)

(n)

(n)

Tweede graad

14.099

136.594

Eerste leerjaar

7.100

68.994

ASO

3.541

32.651

100,0%

100,0%

Wetenschappen

1.108

10.070

31,3%

30,8%

Economie

854

8.553

24,1%

26,2%

Latijn

781

7.146

22,1%

21,9%


530

4.708

15,0%

14,4%

Grieks-Latijn

107

977

3,0%

3,0%

Sportwetenschappen

133

780

3,8%

2,4%


18

170

0,5%

0,5%

Grieks

0

125

0,0%

0,4%

Wetenschappen-topsport

10

65

0,3%

0,2%

Yeshiva

0

57

0,0%

0,2%

1.407

14.668

100,0%

100,0%

Verzorging-voeding

330

3.596

23,5%

24,5%

Basismechanica

221

2.337

15,7%

15,9%

Kantoor

253

2.138

18,0%

14,6%

Hout

94

1.283

6,7%

8,7%

Haarzorg

64

1.044

4,5%

7,1%

Elektrische installaties

124

1.026

8,8%

7,0%

Restaurant en keuken

45

565

3,2%

3,9%

Plant, dier en milieu

72

540

5,1%

3,7%

Verkoop

53

524

3,8%

3,6%

Bouw

31

384

2,2%

2,6%

Publiciteit en etalage

27

348

1,9%

2,4%

Moderealisatie en -presentatie

44

246

3,1%

1,7%

Brood- en banketbakkerij

27

233

1,9%

1,6%

Schilderwerk en decoratie

5

196

0,4%

1,3%

Slagerij en vleeswarenbereiding

0

62

0,0%

0,4%

Drukken en voorbereiden

0

55

0,0%

0,4%

Duurzaam wonen

17

31

1,2%

0,2%

Paardrijden en -verzorgen

0

19

0,0%

0,1%

Rijn- en binnenvaart

0

14

0,0%

0,1%

Maritieme vorming

0

11

0,0%

0,1%

Goud en juwelen

0

5

0,0%

0,0%

Diamantbewerking

0

4

0,0%

0,0%

Topsport-sportinitiatie

0

4

0,0%

0,0%

Textiel

0

3

0,0%

0,0%

BSO


In Vlaanderen


In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

KSO

50

1.377

100,0%

100,0%


30

592

60,0%

43,0%

Woordkunst-drama

0

222

0,0%

16,1%


20

208

40,0%

15,1%

Audiovisuele vorming

0

130

0,0%

9,4%

Artistieke opleiding

0

93

0,0%

6,8%

Muziek

0

80

0,0%

5,8%

Dans

0

37

0,0%

2,7%

Ballet

0

15

0,0%

1,1%

2.102

20.298

100,0%

100,0%


576

5.817

27,4%

28,7%

Handel

318

3.209

15,1%

15,8%


95

1.254

4,5%

6,2%

Elektromechanica

117

1.148

5,6%

5,7%


126

1.082

6,0%

5,3%

Elektrotechnieken

151

1.060

7,2%

5,2%

Handel-talen

121

1.001

5,8%

4,9%


106

909

5,0%

4,5%

Mechanische technieken

94

874

4,5%

4,3%

Houttechnieken

51

556

2,4%

2,7%

Bio-esthetiek

47

481

2,2%

2,4%

Plant-, dier- en milieutechnieken

74

473

3,5%

2,3%

Elektriciteit-elektronica

51

395

2,4%

1,9%

Grafische media

46

333

2,2%

1,6%

Hotel

17

333

0,8%

1,6%

Toerisme

6

311

0,3%

1,5%

Biotechnische wetenschappen

45

266

2,1%

1,3%

Creatie en mode

14

182

0,7%

0,9%

Bouwtechnieken

3

140

0,1%

0,7%

Bouw- en houtkunde

22

132

1,0%

0,7%

Brood en banket

0

105

0,0%

0,5%

Fotografie

22

70

1,0%

0,3%

Grafische communicatie

0

52

0,0%

0,3%

Topsport

0

32

0,0%

0,2%

Maritieme technieken Dek

0

28

0,0%

0,1%

TSO

Vervolg tabel B.1 Aantal leerlingen


In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Slagerij en vleeswaren

0

26

0,0%

0,1%

Voedingstechnieken

0

12

0,0%

0,1%

Maritieme technieken Motoren

0

10

0,0%

0,0%

Textiel- en designtechnieken

0

5

0,0%

0,0%

Textieltechnieken

0

2

0,0%

0,0%

Tweede leerjaar

6.999

67.600

ASO

3.083

29.402

100,0%

100,0%

Wetenschappen

TSO (vervolg)

1.070

8.903

34,7%

30,3%

Economie

700

7.633

22,7%

26,0%

Latijn

648

6.742

21,0%

22,9%


450

4.253

14,6%

14,5%

Grieks-Latijn

69

769

2,2%

2,6%

Sportwetenschappen

113

630

3,7%

2,1%


26

179

0,8%

0,6%

Grieks

0

166

0,0%

0,6%


7

71

0,2%

0,2%

Yeshiva

0

56

0,0%

0,2%

1.524

15.396

100,0%

100,0%

Verzorging-voeding

371

3.824

24,3%

24,8%

Kantoor

237

2.266

15,6%

14,7%

Basismechanica

255

2.231

16,7%

14,5%

Hout

85

1.310

5,6%

8,5%

Haarzorg

92

1.097

6,0%

7,1%


110

974

7,2%

6,3%


48

627

3,1%

4,1%

Plant, dier en milieu

82

623

5,4%

4,0%

Verkoop

68

555

4,5%

3,6%

Bouw

39

449

2,6%

2,9%

Publiciteit en etalage

47

418

3,1%

2,7%

Moderealisatie en -presentatie

36

272

2,4%

1,8%

Brood- en banketbakkerij

29

270

1,9%

1,8%


10

203

0,7%

1,3%

Drukken en voorbereiden

0

98

0,0%

0,6%

Slagerij en vleeswarenbereiding

0

68

0,0%

0,4%

BSO



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Duurzaam wonen

15

30

1,0%

0,2%


0

28

0,0%

0,2%

Goud en juwelen

0

21

0,0%

0,1%


0

15

0,0%

0,1%

Maritieme vorming

0

8

0,0%

0,1%

Diamantbewerking

0

6

0,0%

0,0%

Textiel

0

3

0,0%

0,0%

KSO

47

1.490

100,0%

100,0%


27

603

57,4%

40,5%


20

229

42,6%

15,4%

Woordkunst-drama

0

225

0,0%

15,1%


0

147

0,0%

9,9%


0

131

0,0%

8,8%

Muziek

0

105

0,0%

7,0%

Dans

0

35

0,0%

2,3%

BSO (vervolg)

Ballet

0

15

0,0%

1,0%

2.345

21.312

100,0%

100,0%


608

6.238

25,9%

29,3%

Handel

429

3.755

18,3%

17,6%


108

1.344

4,6%

6,3%

Handel-talen

124

1.035

5,3%

4,9%

Elektrotechnieken

137

1.024

5,8%

4,8%

Elektromechanica

106

1.012

4,5%

4,7%


157

997

6,7%

4,7%


117

924

5,0%

4,3%

Mechanische technieken

93

847

4,0%

4,0%

Bio-esthetiek

45

550

1,9%

2,6%

Houttechnieken

58

550

2,5%

2,6%

Plant-, dier- en milieutechnieken

79

467

3,4%

2,2%

Toerisme

24

427

1,0%

2,0%


47

379

2,0%

1,8%

Hotel

29

373

1,2%

1,8%

Grafische media

64

362

2,7%

1,7%

TSO



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)


43

272

1,8%

1,3%

Creatie en mode

11

146

0,5%

0,7%

Bouwtechnieken

4

139

0,2%

0,7%

Bouw- en houtkunde

18

115

0,8%

0,5%

Fotografie

36

99

1,5%

0,5%

Brood en banket

0

98

0,0%

0,5%

Topsport

8

43

0,3%

0,2%


0

33

0,0%

0,2%


0

27

0,0%

0,1%


0

26

0,0%

0,1%


0

13

0,0%

0,1%

Voedingstechnieken

0

10

0,0%

0,0%

Textieltechnieken

0

4

0,0%

0,0%


0

3

0,0%

0,0%

Derde graad

15.021

144.912

Eerste leerjaar

7.179

68.294

ASO

2.804

26.571

100,0%

100,0%


689

6.753

24,6%

25,4%


516

5.107

18,4%

19,2%


563

4.800

20,1%

18,1%

Moderne talen-wetenschappen

180

1.905

6,4%

7,2%

Latijn-wiskunde

245

1.894

8,7%

7,1%

Latijn-moderne talen

135

1.470

4,8%

5,5%

Economie-wiskunde

122

1.289

4,4%

4,9%

Latijn-wetenschappen

104

1.111

3,7%

4,2%

Sportwetenschappen

98

584

3,5%

2,2%

Economie-wetenschappen

28

547

1,0%

2,1%

Grieks-wiskunde

23

266

0,8%

1,0%

Grieks-Latijn

30

265

1,1%

1,0%

Moderne talen-wiskunde

36

243

1,3%

0,9%


23

171

0,8%

0,6%


5

45

0,2%

0,2%

Grieks-wetenschappen

0

40

0,0%

0,2%

Yeshiva

0

40

0,0%

0,2%

Moderne talen-topsport

2

15

0,1%

0,1%

Grieks-moderne talen

0

14

0,0%

0,1%

Wiskunde-topsport

5

12

0,2%

0,0%

TSO (vervolg)


In Vlaanderen


In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

1.626

16.180

100,0%

100,0%

Verzorging

393

3.823

24,2%

23,6%

Kantoor

273

2.278

16,8%

14,1%

Houtbewerking

74

1.201

4,6%

7,4%

Haarzorg

86

1.016

5,3%

6,3%


110

839

6,8%

5,2%

Verkoop

85

783

5,2%

4,8%

Lassen-constructie

79

655

4,9%

4,0%

Auto

75

652

4,6%

4,0%


50

582

3,1%

3,6%

Publiciteitsgrafiek

48

441

3,0%

2,7%

Organisatiehulp

20

393

1,2%

2,4%

Werktuigmachines

13

356

0,8%

2,2%

Centrale verwarming en san. installaties

26

336

1,6%

2,1%

Ruwbouw

25

323

1,5%

2,0%

Tuinbouw en groenvoorziening

27

296

1,7%

1,8%

Moderealisatie en -verkoop

40

265

2,5%

1,6%

Brood- en banketbakkerij en confiserie

22

256

1,4%

1,6%

Dierenzorg

66

230

4,1%

1,4%


9

227

0,6%

1,4%

Carrosserie

30

213

1,8%

1,3%

Onthaal en recreatie

20

118

1,2%

0,7%

Landbouw

0

117

0,0%

0,7%

Grootkeuken

12

109

0,7%

0,7%

Vrachtwagenchauffeur

6

82

0,4%

0,5%

Drukken en afwerken

4

76

0,2%

0,5%

Etalage en standendecoratie

0

67

0,0%

0,4%

Slagerij en verkoopsklare gerechten

0

57

0,0%

0,4%

Drukvoorbereiding

0

47

0,0%

0,3%

Bouwplaatsmachinist

0

44

0,0%

0,3%

Koelinstallaties

0

41

0,0%

0,3%

Duurzaam wonen

12

32

0,7%

0,2%

Ruwbouwafwerking

0

30

0,0%

0,2%

Mechanisch onderhoud

8

29

0,5%

0,2%

BSO



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)


0

26

0,0%

0,2%

Tweewielers & lichte verbrandingsmotoren

0

23

0,0%

0,1%

Goud en juwelen

0

22

0,0%

0,1%

Uurwerkmaken

0

16

0,0%

0,1%


0

15

0,0%

0,1%

Houtbewerking-snijwerk

0

14

0,0%

0,1%

Groendecoratie

4

10

0,2%

0,1%

Muziekinstrumentenbouw

9

9

0,6%

0,1%

Maritieme vorming

0

8

0,0%

0,0%

Kunststofverwerking

0

7

0,0%

0,0%


0

6

0,0%

0,0%

Diamantbewerking

0

5

0,0%

0,0%

Textiel

0

3

0,0%

0,0%

Steen- en marmerbewerking

0

2

0,0%

0,0%

KSO

45

1.750

100,0%

100,0%


8

317

17,8%

18,1%


27

257

60,0%

14,7%


0

240

0,0%

13,7%

Woordkunst-drama

0

204

0,0%

11,7%


0

175

0,0%

10,0%

Muziek

0

160

0,0%

9,1%

Architecturale vorming

5

113

11,1%

6,5%


0

112

0,0%

6,4%

Beeldende vorming

5

107

11,1%

6,1%

Dans

0

25

0,0%

1,4%

Industriële kunst

0

24

0,0%

1,4%

Ballet

0

16

0,0%

0,9%

BSO (vervolg)

TSO

2.704

23.793

100,0%

100,0%


479

4.777

17,7%

20,1%

Handel

331

2.825

12,2%

11,9%


124

1.402

4,6%

5,9%

Gezondheids- en welzijnswetenschappen

191

1.291

7,1%

5,4%

Boekhouden-informatica

158

1.019

5,8%

4,3%

Secretariaat-talen

128

971

4,7%

4,1%



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)


162

966

6,0%

4,1%

Elektromechanica

111

914

4,1%

3,8%

Elektrische installatietechnieken

101

869

3,7%

3,7%

Informaticabeheer

74

855

2,7%

3,6%

Jeugd- en gehandicaptenzorg

27

783

1,0%

3,3%


79

705

2,9%

3,0%

Schoonheidsverzorging

49

642

1,8%

2,7%

Mechanische vormgevingstechnieken

73

586

2,7%

2,5%

Toerisme

22

496

0,8%

2,1%

Houttechnieken

34

479

1,3%

2,0%

Onthaal en public relations

36

407

1,3%

1,7%

Multimedia

60

344

2,2%

1,4%

Hotel

14

327

0,5%

1,4%

Chemie

65

307

2,4%

1,3%

Autotechnieken

38

291

1,4%

1,2%

Dier- & landbouwtechnische wetenschappen

53

278

2,0%

1,2%


44

276

1,6%

1,2%


27

257

1,0%

1,1%

Farmaceutisch-technisch assistent

32

196

1,2%

0,8%

Industriële ICT

37

179

1,4%

0,8%

Planttechnische wetenschappen

18

167

0,7%

0,7%

Bouwtechnieken

3

158

0,1%

0,7%

Bouw- en houtkunde

33

146

1,2%

0,6%

Creatie en mode

15

135

0,6%

0,6%

Printmedia

13

129

0,5%

0,5%

Fotografie

34

87

1,3%

0,4%

Brood en banket

0

79

0,0%

0,3%

Topsport

4

58

0,1%

0,2%

Natuur- en groentechnische wetenschappen

12

51

0,4%

0,2%

Podiumtechnieken

7

49

0,3%

0,2%

Koel- en warmtechnieken

11

43

0,4%

0,2%

Tandtechnieken

0

38

0,0%

0,2%


0

34

0,0%

0,1%

Hospitality

0

30

0,0%

0,1%

TSO (vervolg)



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Elektronische installatietechnieken

5

28

0,2%

0,1%

Vliegtuigtechnieken

0

25

0,0%

0,1%


0

24

0,0%

0,1%


0

20

0,0%

0,1%

Optiektechnieken

0

15

0,0%

0,1%

Voedingstechnieken

0

11

0,0%

0,0%

Orthopedietechnieken

0

10

0,0%

0,0%


0

6

0,0%

0,0%


0

6

0,0%

0,0%

Textielproductietechnieken

0

2

0,0%

0,0%

Tweede leerjaar

6.355

61.548

ASO

TSO (vervolg)

2.584

25.196

100,0%

100,0%


674

6.145

26,1%

24,4%


430

4.789

16,6%

19,0%


529

4.504

20,5%

17,9%

Latijn-wiskunde

217

1.974

8,4%

7,8%

Moderne talen-wetenschappen

167

1.859

6,5%

7,4%

Latijn-moderne talen

149

1.556

5,8%

6,2%

Economie-wiskunde

97

1.177

3,8%

4,7%

Latijn-wetenschappen

120

1.176

4,6%

4,7%

Sportwetenschappen

77

528

3,0%

2,1%

Economie-wetenschappen

24

408

0,9%

1,6%

Grieks-Latijn

25

279

1,0%

1,1%

Moderne talen-wiskunde

28

243

1,1%

1,0%

Grieks-wiskunde

18

229

0,7%

0,9%


24

163

0,9%

0,6%


3

43

0,1%

0,2%

Grieks-wetenschappen

0

41

0,0%

0,2%

Yeshiva

0

41

0,0%

0,2%

Moderne talen-topsport

1

17

0,0%

0,1%

Grieks-moderne talen

0

14

0,0%

0,1%

Wiskunde-topsport

1

10

0,0%

0,0%


In Vlaanderen


In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

1.420

14.267

100,0%

100,0%

Verzorging

312

3.212

22,0%

22,5%

Kantoor

254

2.072

17,9%

14,5%

Houtbewerking

55

1.081

3,9%

7,6%

Haarzorg

65

832

4,6%

5,8%


99

802

7,0%

5,6%

Verkoop

61

631

4,3%

4,4%

Lassen-constructie

86

610

6,1%

4,3%

Auto

69

534

4,9%

3,7%


34

495

2,4%

3,5%

Publiciteitsgrafiek

44

357

3,1%

2,5%

Ruwbouw

32

354

2,3%

2,5%

Werktuigmachines

15

352

1,1%

2,5%

Centrale verwarming en san. installaties

37

351

2,6%

2,5%

Organisatiehulp

16

339

1,1%

2,4%

Tuinbouw en groenvoorziening

25

279

1,8%

2,0%

Moderealisatie en -verkoop

27

226

1,9%

1,6%

Dierenzorg

66

224

4,6%

1,6%

Brood- en banketbakkerij en confiserie

13

211

0,9%

1,5%

Carrosserie

34

193

2,4%

1,4%


5

184

0,4%

1,3%

Onthaal en recreatie

17

104

1,2%

0,7%

Grootkeuken

8

101

0,6%

0,7%

Landbouw

0

97

0,0%

0,7%

Vrachtwagenchauffeur

11

85

0,8%

0,6%

Slagerij en verkoopsklare gerechten

0

74

0,0%

0,5%

Etalage en standendecoratie

0

72

0,0%

0,5%

Drukken en afwerken

3

54

0,2%

0,4%

Bouwplaatsmachinist

0

44

0,0%

0,3%

Koelinstallaties

0

43

0,0%

0,3%

Drukvoorbereiding

0

40

0,0%

0,3%

Duurzaam wonen

8

26

0,6%

0,2%

Goud en juwelen

0

25

0,0%

0,2%

Ruwbouwafwerking

0

25

0,0%

0,2%

Mechanisch onderhoud

6

22

0,4%

0,2%

BSO



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Tweewielers & lichte verbrandingsmotoren

0

20

0,0%

0,1%


0

19

0,0%

0,1%

Groendecoratie

5

14

0,4%

0,1%

Muziekinstrumentenbouw

13

13

0,9%

0,1%


0

12

0,0%

0,1%

Houtbewerking-snijwerk

0

7

0,0%

0,0%

Maritieme vorming

0

7

0,0%

0,0%

Kunststofverwerking

0

6

0,0%

0,0%


0

6

0,0%

0,0%

Diamantbewerking

0

4

0,0%

0,0%

Textiel

0

3

0,0%

0,0%

Uurwerkmaken

0

3

0,0%

0,0%

Steen- en marmerbewerking

0

2

0,0%

0,0%

KSO

45

1.451

100,0%

100,0%


7

249

15,6%

17,2%


0

201

0,0%

13,9%


27

187

60,0%

12,9%

Woordkunst-drama

0

177

0,0%

12,2%


0

148

0,0%

10,2%


0

128

0,0%

8,8%

Muziek

0

106

0,0%

7,3%

Beeldende vorming

8

105

17,8%

7,2%

Architecturale vorming

3

92

6,7%

6,3%

Dans

0

26

0,0%

1,8%

Ballet

0

20

0,0%

1,4%

Industriële kunst

0

12

0,0%

0,8%

2.306

20.634

100,0%

100,0%


433

4.223

18,8%

20,5%

Handel

275

2.470

11,9%

12,0%


98

1.239

4,2%

6,0%

Gezondheids- en welzijnswetenschappen

136

1.149

5,9%

5,6%

Boekhouden-informatica

117

901

5,1%

4,4%

Secretariaat-talen

131

844

5,7%

4,1%

BSO (vervolg)

TSO



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Elektromechanica

89

820

3,9%

4,0%

Elektrische installatietechnieken

82

795

3,6%

3,9%


126

731

5,5%

3,5%

Informaticabeheer

61

641

2,6%

3,1%


77

627

3,3%

3,0%

Jeugd- en gehandicaptenzorg

13

581

0,6%

2,8%

Schoonheidsverzorging

69

581

3,0%

2,8%

Mechanische vormgevingstechnieken

51

502

2,2%

2,4%

Houttechnieken

41

468

1,8%

2,3%

Toerisme

18

376

0,8%

1,8%

Onthaal en public relations

26

345

1,1%

1,7%

Multimedia

64

303

2,8%

1,5%

Autotechnieken

31

275

1,3%

1,3%

Hotel

13

273

0,6%

1,3%


22

261

1,0%

1,3%


36

257

1,6%

1,2%

Chemie

63

252

2,7%

1,2%

Dier- & landbouwtechnische wetenschappen

38

251

1,6%

1,2%

Bouwtechnieken

10

170

0,4%

0,8%

Farmaceutisch-technisch assistent

35

158

1,5%

0,8%

Planttechnische wetenschappen

23

135

1,0%

0,7%

Creatie en mode

16

133

0,7%

0,6%

Bouw- en houtkunde

24

123

1,0%

0,6%

Printmedia

13

115

0,6%

0,6%

Industriële ICT

18

108

0,8%

0,5%

Fotografie

32

80

1,4%

0,4%

Brood en banket

0

55

0,0%

0,3%

Koel- en warmtechnieken

5

49

0,2%

0,2%

Natuur- en groentechnische wetenschappen

5

48

0,2%

0,2%

Topsport

4

43

0,2%

0,2%

Podiumtechnieken

7

31

0,3%

0,2%


0

30

0,0%

0,1%

Vliegtuigtechnieken

0

29

0,0%

0,1%


0

27

0,0%

0,1%

TSO (vervolg)



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Hospitality

0

26

0,0%

0,1%

Elektronische installatietechnieken

4

25

0,2%

0,1%

Tandtechnieken

0

20

0,0%

0,1%


0

15

0,0%

0,1%

Voedingstechnieken

0

13

0,0%

0,1%

Orthopedietechnieken

0

11

0,0%

0,1%

Optiektechnieken

0

9

0,0%

0,0%


0

8

0,0%

0,0%


0

4

0,0%

0,0%

Textielproductietechnieken

0

3

0,0%

0,0%

Textiel- en chemische technieken

0

1

0,0%

0,0%

TSO (vervolg)

Derde leerjaar

1.487

15.070

ASO

0

65

0,0%

100,0%

Bijzondere wetenschappelijke vorming

0

65

0,0%

100,0%

1.235

11.870

100,0%

100,0%


174

1.576

14,1%

13,3%

Kantooradministratie en gegevensbeheer

185

1.483

15,0%

12,5%

Kinderzorg

144

1.142

11,7%

9,6%

Haarstilist

57

663

4,6%

5,6%

Naamloos leerjaar

57

552

4,6%

4,7%

Industriële elektriciteit

76

535

6,2%

4,5%

Winkelbeheer en etalage

29

361

2,3%

3,0%

Industriële houtbewerking

24

319

1,9%

2,7%

Fotolassen

30

304

2,4%

2,6%

Organisatie-assistentie

17

286

1,4%

2,4%

Veiligheidsberoepen

21

254

1,7%

2,1%

Interieurinrichting

0

243

0,0%

2,0%

Renovatie bouw

8

224

0,6%

1,9%

BSO



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Publiciteit en illustratie

23

218

1,9%

1,8%

Verwarmingsinstallaties

21

206

1,7%

1,7%

Computergestuurde werktuigmachines

12

203

1,0%

1,7%

Banketbakkerij-chocoladebewerking

12

197

1,0%

1,7%

Gespecialiseerde dierenverzorging

30

189

2,4%

1,6%

Specialiteitenrestaurant

18

178

1,5%

1,5%

Bijzondere schrijnwerkconstructies

16

175

1,3%

1,5%

Industrieel onderhoud

18

175

1,5%

1,5%

Auto-elektriciteit

17

162

1,4%

1,4%

Tuinaanleg en -onderhoud

23

162

1,9%

1,4%

Decoratie en restauratie schilderwerk

5

144

0,4%

1,2%

Carrosserie- en spuitwerk

27

143

2,2%

1,2%

Pijpfitten-lassen-monteren

5

128

0,4%

1,1%

Verkoop en vertegenwoordiging

18

127

1,5%

1,1%

Logistiek

6

119

0,5%

1,0%

Banketaannemer-traiteur

0

107

0,0%

0,9%

Diesel- en LPG-motoren

20

106

1,6%

0,9%

Mode-verkoop

16

96

1,3%

0,8%

Gemeenschapsrestauratie

13

90

1,1%

0,8%

Land- en tuinbouwmechanisatie

8

83

0,6%

0,7%

Restaurantbedrijf en drankenkennis

0

81

0,0%

0,7%

Dakwerken

14

62

1,1%

0,5%

Modespecialisatie en trendstudie

13

55

1,1%

0,5%

Hotelonthaal

0

51

0,0%

0,4%

Veehouderij en landbouwteelten

0

50

0,0%

0,4%

Stijl- en designmeubelen

0

49

0,0%

0,4%

Meerkleurendruk-drukwerkveredeling

10

46

0,8%

0,4%

Wereldgastronomie

12

44

1,0%

0,4%

Slagerij-fijnkosttraiteur

0

43

0,0%

0,4%

Decor- en standenbouw

0

40

0,0%

0,3%

Bloemsierkunst

11

35

0,9%

0,3%

Bijzonder transport

2

34

0,2%

0,3%

Koeltechnische installaties

0

34

0,0%

0,3%

Dieetbakkerij

0

29

0,0%

0,2%

Wegenbouwmachines

0

24

0,0%

0,2%

BSO (vervolg)



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Bedrijfsvoertuigen

0

19

0,0%

0,2%

Meubelgarneren

0

18

0,0%

0,2%

Bosbouw en bosbeheer

17

17

1,4%

0,1%

Manegehouder-rijmeester

0

16

0,0%

0,1%

Restauratie van meubelen

0

16

0,0%

0,1%

Restauratie bouw

0

13

0,0%

0,1%

Grafische opmaaksystemen

0

12

0,0%

0,1%

Mechanische en hydraulische kranen

0

12

0,0%

0,1%

Beperkte kustvaart

0

11

0,0%

0,1%

Bio-ecologische bouwafwerking

10

11

0,8%

0,1%

Bedrijfsgrafiek

0

10

0,0%

0,1%

Bouw historische muziekinstrumenten

9

9

0,7%

0,1%

Scheeps- en havenwerk

0

9

0,0%

0,1%

Tuinbouwproductie

0

9

0,0%

0,1%

Juwelencreatie

0

8

0,0%

0,1%

Mecanicien onderhoud& herstel motorfiets

0

8

0,0%

0,1%

Topsport-sportbegeleider

0

8

0,0%

0,1%

Zeefdruk

0

8

0,0%

0,1%

Restauratie muziekinstrumenten

7

7

0,6%

0,1%

Schipper-motorist

0

7

0,0%

0,1%

Composietverwerking

0

3

0,0%

0,0%

Geautom. diamantbewerking & kwal.analyse

0

3

0,0%

0,0%

Instellen van textielmachines

0

3

0,0%

0,0%

Matrijzenbouw

0

3

0,0%

0,0%

Uurwerkherstelling

0

3

0,0%

0,0%

KSO

0

189

0,0%

100,0%

Bijzondere beeldende vorming

0

59

0,0%

31,2%

Bijzondere muzikale vorming

0

57

0,0%

30,2%

Grafische vormgeving

0

41

0,0%

21,7%

Bijzondere vorming woordkunst-drama

0

13

0,0%

6,9%

Industriële vormgeving

0

13

0,0%

6,9%

Ruimtelijke vormgeving

0

6

0,0%

3,2%

BSO (vervolg)


In Vlaanderen


In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

TSO

252

2.946

100,0%

100,0%

Integrale veiligheid

62

686

24,6%

23,3%

Leefgroepenwerking

38

352

15,1%

11,9%

Stuur- en beveiligingstechnieken

11

209

4,4%

7,1%

Industriële onderhoudstechnieken

19

156

7,5%

5,3%

Esthetische lichaamsverzorging

0

152

0,0%

5,2%

Chemische procestechnieken

22

133

8,7%

4,5%

Apotheekassistent

24

118

9,5%

4,0%

Medico-sociale administratie

0

85

0,0%

2,9%

Toegepaste autotechnieken

7

78

2,8%

2,6%

Internat. transport en goederenverzending

9

66

3,6%

2,2%

Hout constructie- en planningstechnieken

0

64

0,0%

2,2%

Sportclub- en fitnessbegeleider

0

63

0,0%

2,1%

Computergest. mech. productietechnieken

14

54

5,6%

1,8%

Regeltechnieken

0

45

0,0%

1,5%

Tandartsassistentie

12

44

4,8%

1,5%

Administratie vrije beroepen

5

41

2,0%

1,4%

Internaatswerking

0

39

0,0%

1,3%

Agro- en groenmechanisatie

0

37

0,0%

1,3%

Toerisme en recreatie

0

36

0,0%

1,2%

Industriële koeltechnieken

0

34

0,0%

1,2%

Productie- en procestechnologie

4

31

1,6%

1,1%

Creatie en patroonontwerpen

14

30

5,6%

1,0%

Grime

0

30

0,0%

1,0%

Mechanica constructie- en planningstech.

0

30

0,0%

1,0%

Dentaaltechnieken en supra-structuren

0

27

0,0%

0,9%

Tekst- en beeldintegratietechnieken

0

27

0,0%

0,9%

Animatie in de ouderenzorg

0

25

0,0%

0,8%

Interactieve multimediatechnieken

8

25

3,2%

0,8%

Toerisme en organisatie

0

24

0,0%

0,8%

Bouw constructie- en planningstechnieken

0

18

0,0%

0,6%

Industriële computertechnieken

3

18

1,2%

0,6%

Vliegtuigtechnicus

0

18

0,0%

0,6%

Hotelbeheer

0

17

0,0%

0,6%

Immobiliënbeheer

0

17

0,0%

0,6%

Gestand. en geprogram. druktechnieken

0

16

0,0%

0,5%

Verkoop en distributie

0

14

0,0%

0,5%



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Haventechnieken

0

12

0,0%

0,4%

Contactologie-optometrie

0

9

0,0%

0,3%

KMO-administratie

0

9

0,0%

0,3%

Industriële warmtetechnieken

0

8

0,0%

0,3%

Agro- en groenbeheer

0

7

0,0%

0,2%

Commercieel webverkeer

0

7

0,0%

0,2%

Rotatiedruktechnieken

0

7

0,0%

0,2%

Kunststofvormgevingstechnieken

0

6

0,0%

0,2%

Assistent voedingsindustrie

0

5

0,0%

0,2%

Bakkerijtechnieken

0

5

0,0%

0,2%

Orthopedische instrumenten

0

5

0,0%

0,2%

Butler-Intendant

0

4

0,0%

0,1%

Public relations

0

2

0,0%

0,1%

Automotive

0

1

0,0%

0,0%

Modulair onderwijs

367

1.346

BSO

TSO (vervolg)

367

1.346

100,0%

100,0%

Verzorgende

0

563

0,0%

41,8%

Begeleider in de kinderopvang

0

81

0,0%

6,0%

Mecanicien personen- & lichte bedrijfsw.

48

56

13,1%

4,2%

Werkplaatsschrijnwerker

55

55

15,0%

4,1%


0

52

0,0%

3,9%

Binnenschrijnwerker

43

47

11,7%

3,5%

Hulpmec. personen- en lichte bedrijfsw.

15

45

4,1%

3,3%

Residentieel elektrotechn. installateur

25

33

6,8%

2,5%

Werfbediener ruwbouw

14

29

3,8%

2,2%

Technicus personen- en lichte bedrijfsw.

28

28

7,6%

2,1%

Industrieel elektrotechn. installateur

1

27

0,3%

2,0%

Loodgieter

26

26

7,1%

1,9%

Metselaar siermetselwerk

11

24

3,0%

1,8%

MIG/MAG-lasser

0

24

0,0%

1,8%

Plaatwerker

0

23

0,0%

1,7%

Spuiter

0

22

0,0%

1,6%

Lasser monteerder BMBE

0

19

0,0%

1,4%

Koeltechnieker

18

18

4,9%

1,3%



In LiSO-scholen

In Vlaanderen

In LiSO-scholen

In Vlaanderen

(n)

(n)

(%)

(%)

Machinaal houtbewerker

8

17

2,2%

1,3%

Monteur centrale verwarming

15

15

4,1%

1,1%

Metselaar

8

13

2,2%

1,0%

Koetswerkherst. sp. cartuning-lettering

0

12

0,0%

0,9%

Technieker klimatisatie

12

12

3,3%

0,9%

Koelmonteur

11

11

3,0%

0,8%

TIG-lasser

0

11

0,0%

0,8%

Installateur domotica

10

10

2,7%

0,7%

Log. assistent ziekenhuizen en zorginst.

0

10

0,0%

0,7%

BMBE-lasser

0

8

0,0%

0,6%

Buitenschrijnwerker

0

8

0,0%

0,6%

Technieker centrale verwarming

8

8

2,2%

0,6%

Vloerder-tegelzetter

4

8

1,1%

0,6%

Airco-technieker

7

7

1,9%

0,5%

Koetswerkhersteller

0

7

0,0%

0,5%

Buisfitter

0

6

0,0%

0,4%

Lasser monteerder

0

3

0,0%

0,2%

Lasser monteerder MIG/MAG

0

3

0,0%

0,2%

Techn. personen- en lichte bedrijfsw. LPG

0

3

0,0%

0,2%

Hoeklasser

0

2

0,0%

0,1%

BSO (vervolg)

Bijlage 3 Bijlage 3 bevat de aangifte van het LiSO-project bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer, zoals ingediend op 16/4/2013.

DEEL 1. Verantwoordelijke voor de verwerking Nummer door de Commissie toegekend aan de verantwoordelijke HM

Naam (of benaming rechtspersoon, feitelijke vereniging of openbaar bestuur) KU Leuven Ondernemingsnummer/BTW-nummer BTW BE 0419.052.173 Adres: Naamsestraat 22 3000 Leuven België Juridisch statuut van de verantwoordelijke voor de verwerking - Wetenschappelijke instellingen - Wetenschappelijke instelling zonder handelsdoeleinden

Pagina 1 van

6

16/04/2013

DEEL 2. De verwerking Nummer door de Commissie toegekend aan de verwerking VT

1. Benaming van de verwerking LiSO : Loopbanen in het secundair onderwijs 2. Doel of geheel van samenhangende doeleinden waarvoor gegevens worden verwerkt - Wetenschappelijk onderzoek 3. Categorieën van gegevens die verwerkt worden

-

Identificatiegegevens (naam, adres, tel, ...) Elektronische lokalisatiegegevens ( GSM, GPS,,,,) Financiële bijzonderheden Persoonlijke kenmerken (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, …) Fysische gegevens (grootte, gewicht, …) Leefgewoonten Psychische gegevens (persoonlijkheid, karakter, …) Samenstelling van het gezin Vrijetijdsbesteding en interessen Lidmaatschappen Consumptiegewoonten Woningkenmerken Opleiding en vorming Beroep en betrekking Rijksregisternummer/identificatienummer van de sociale zekerheid

4. Wettelijke of reglementaire basis(sen) Wet, decreet, ordonnantie, KB, besluit of 08/12/1992 beraadslaging van Titel Wet betreffende de bescherming van de persoonsgegevens, art. 6§2 - instemming

Pagina 2 van

6

16/04/2013

5. Categorieën ontvangers en categorieën gegevens die kunnen worden verstrekt De geregistreerde persoon zelf -

Rijksregisternummer/identificatienummer van de sociale zekerheid Opleiding en vorming Beroep en betrekking Identificatiegegevens (naam, adres, tel, ...) Elektronische lokalisatiegegevens ( GSM, GPS,,,,) Financiële bijzonderheden Persoonlijke kenmerken (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, …) Fysische gegevens (grootte, gewicht, …) Leefgewoonten Samenstelling van het gezin Psychische gegevens (persoonlijkheid, karakter, …) Lidmaatschappen Vrijetijdsbesteding en interessen Consumptiegewoonten Woningkenmerken

6. Welke maatregelen zijn er genomen om de mededeling van gegevens aan derden te beveiligen ? 7. Hoe worden de betrokken personen in kennis gesteld van de registratie van hun gegevens? Persoonsgegevens bij de betrokkene zelf verkregen (art. 9, §1 WVP)

- Bij gelegenheid van de gegevensverzameling Persoonsgegevens niet bij de betrokkene zelf verkregen (art.9, §2 WVP)

- Daar de betrokkene reeds op de hoogte was, ben ik vrijgesteld van kennisgeving. Hoe was hij op de hoogte ? We informeren bij het begin van het onderzoek de betrokkenen welke gegevens van derden worden verkregen. 8. Tot wie kunnen de geregistreerde personen zich richten om hun rechten uit te oefenen ? Het recht op toegang van de betrokkene tot zijn gegevens en het recht om de verbetering en de verwijdering ervan te verkrijgen, worden in de art. 10-12 WVP voorzien.

Naam en voornaam (en/of naam van de dienst) Prof. Bieke Defraine Adres: Dekenstraat 2 3000 Leuven Telefoon +32 16 32 61 77

[email protected]

E-mail

9. Bijzondere maatregelen voor de uitoefening van de rechten

Pagina 3 van

6

16/04/2013

10. Voorziene bewaartermijn

Woningkenmerken

40 Jaren

Elektronische lokalisatiegegevens ( GSM, GPS,,,,)

40 Jaren

Opleiding en vorming

40 Jaren

Rijksregisternummer/identificatienummer van de sociale zekerheid 40 Jaren Persoonlijke kenmerken (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, …)

40 Jaren

Vrijetijdsbesteding en interessen

40 Jaren

Financiële bijzonderheden

40 Jaren

Consumptiegewoonten

40 Jaren

Beroep en betrekking

40 Jaren

Fysische gegevens (grootte, gewicht, …)

40 Jaren

Psychische gegevens (persoonlijkheid, karakter, …)

40 Jaren

Leefgewoonten

40 Jaren

Lidmaatschappen

40 Jaren

Samenstelling van het gezin

40 Jaren

Identificatiegegevens (naam, adres, tel, ...)

40 Jaren

11. Algemene beschrijving van de veiligheidsmaatregelen Algemene maatregelen genomen tot waarborg van de vertrouwelijkheid en de veiligheid van de verwerking (art.16 WVP)

Veiligheidsbeleid Analyse en inschatting van de risico’s Veiligheidsconsulent Organisatie van de beveiliging Classificatie van de informatie Informatie aan en opleiding van het personeel Disciplinaire opvolging in geval van niet-naleving Vertrouwelijkheidsverklaring van het personeel Beveiliging van de fysieke toegang Preventie, detectie en werkwijze bij fysieke gevaren (brand, waterschade, enz..) Back-up-systemen Beveiliging van netwerken (indringing, vijandige codes,…) Logische beveiliging van de toegang Lijst van de betrokken personeelsleden Logging, opsporing en analyse van de toegang Toezicht, nazicht en onderhoud Beheersysteem van veiligheidsincidenten Herstelplan, rampenplan of noodplan Continuïteitsplan

Pagina 4 van

6

16/04/2013

12. Gegevens die naar het buitenland worden verzonden

Pagina 5 van

6

16/04/2013

DEEL 3. Contactpersoon en ondertekenaar

Contactpersoon voor dit aangifteformulier Contactpersoon Bieke De Fraine Telefoon +32 16 32 61 77

[email protected]

E-mail

Ondertekenaar van dit aangifteformulier Naam van de persoon die dit formulier ondertekent Tine Baelmans Functie van de persoon die dit formulier ondertekent vicerector verantwoordelijk voor privacybeleid

Pagina 6 van

6

16/04/2013

Bibliografie

De Groof, S., Elchardus, M., Kavadias, D., Siongers, J., Stevens, E., Van Aerden, K., Spruyt, B. & Stevens, F. (2012). Maatschappelijke baten en kosten van onderwijs en leerervaring. Een micro-benadering. Vlaams Ministerie van Onderwijs & Vorming, Onderwijskundig beleids- en praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, Onderzoeksgroep TOR, Vakgroep Sociologie, Vrije Universiteit Brussel en Universiteit Antwerpen, Brussel & Antwerpen. VDAB (2014). 27ste studie. Werkzoekende schoolverlaters In Vlaanderen 2014. Zet je talenten aan het werk. Brussel.


LISO-PROJECT: STEEKPROEF SEPTEMBER E. Stevens, J. Dockx, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme

Recommend Documents