Preek Avondmaal (lezing: Jesaja 25:6-12, Handelingen 2:40-47, Openbaring 19:1-9 en formulier om het heilig avondmaal te vieren (3) )
Votum / Zegengroet Psalm 75:1,4 Verootmoediging - 10 geboden Psalm 51:3,5 Gebed Lezing Jesaja 25:6-12 Handelingen 2:40-47 Openbaring 19:1-9 Preek Liedboek 20:1,5,7 AV-formulier 3 Instelling + Christus gedenken (t/m 1 Tim.3:16) Gebed Tafel klaarmaken Uitnodigingslied Gezang 76 Viering: Christus vierend gedenken Eenheid vieren Vierend verwachten SLOT Dankgebed Collecte Opwekking 585 Er is een dag Zegen
- Gezang 89: 2,3 Jezus leven van mijn leven Psalm 130:2,3 - Opwekking 194 U maakt ons één Psalm 103:5,7 - Gezang 99 U zij de glorie Psalm 103:1,9
Geliefde broers, zussen, We hebben drie gedeelten gelezen uit de bijbel en je zou kunnen zeggen als een soort rode lijn door de bijbel heen; in het Oude Testament, het ontstaan van de kerk en verder in het Nieuwe Testament naar de toekomst. Drie keer hebben we gelezen over een feestmaal, over blijdschap, over dankbaarheid, vreugde, gejubel, gejuich. Jesaja 25 zegt: 6 Op deze berg richt de HE E R van de hemelse machten voor alle volken een feestmaal aan: en hij licht dat heel uitgebreid toe. Heerlijke gerechten, mooie wijnen … En dan klinkt er aan het einde het gejuich: Juich en wees blij: hij heeft ons gered!’ (vs 9) En ook in Handelingen blijkt op wat voor manier mensen met elkaar omgingen.
1
46
Elke dag kwamen ze trouw en eensgezind samen in de tempel, braken het brood bij elkaar thuis en gebruikten hun maaltijden in een geest van eenvoud en vol vreugde. 47 Ze loofden God en stonden in de gunst bij het hele volk. En als je het plaatje uit Openbaringen 19 ziet, dan zie je wat voor uitbarsting van vreugde en gejuich daar klinkt: “Gelukkig zijn zij die voor het bruiloftsmaal van het lam zijn uitgenodigd, zegt Openbaringen 19 vers 9 Mijn hoop en mijn verlangen is wanneer we straks met elkaar het avondmaal gaan vieren, dat het daar ergens op mag lijken. Dat we het daar ergens in terug gaan zien dat wanneer we hier straks de maaltijd met elkaar meemaken –en of je nu aangaat of dat je zit en kijkt- dat je iets mag zien en mag proeven en mag ervaren van die vreugde, van die blijdschap, van die dankbaarheid. Want zo is het avondmaal ook bedoeld. Het was voor mij zelf eerlijk gezegd wel verrassend in de voorbereiding van deze preek. Ik heb deze teksten gekozen, erover gelezen en er over nagedacht en ik las het formulier voor het avondmaal zoals we vaak gebruiken en waarin uitgelegd wordt hoe het avondmaal bedoeld is. Toen pas viel mij op hoevaak het formulier spreekt over die vreugde en dankbaarheid! Daarom zullen we het formulier een beetje als uitgangspunt nemen in deze preek en op die manier ons verder voorbereiden. Het formulier is opgebouwd uit drie verschillende aspecten die horen bij avondmaal vieren. Als je leest in de bijbel hoe het avondmaal bedoeld is, kun je daar drie dingen over noemen:
Het eerste is dat we met het avondmaal Christus gedenken. We denken aan wat Christus gedaan heeft, het werk wat Hij gedaan heeft. Het tweede aspect is: wanneer we avondmaal vieren gaat het ook over eenheid, samen één zijn en die eenheid ook met elkaar vieren. En het derde aspect is: uitzien naar, dat is verwachten. Dat is beseffen: oké, we vieren nu met elkaar avondmaal, maar straks zullen we eens het grote avondmaal vieren, waarvan Jezus gezegd heeft: dan zal Ik met jullie opnieuw de beker drinken. Daar is Jezus zelf bij in Zijn totale aanwezigheid.
Dat zijn drie aspecten die je ook terug ziet komen in het formulier. We gaan die gedeelten vanuit de bijbel met onze vragen en onze ervaringen eens bij elkaar leggen, om zo opgewekt te worden om aan te gaan of dit verder mee te maken.
Christus gedenken Allereerst gaat het in het avondmaal over het werk van Christus gedenken, vierend gedenken. Ik lees een stukje uit het avondmaalformulier nr. 3 : Blij en dankbaar zullen we straks Christus gedenken aan de tafel die hij voor ons heeft klaargemaakt. We doen dat in het volle besef dat wij, door onze zonden, de dood nog elke dag over ons afroepen. We eten straks brood waar we geen enkel recht op hebben, nog niet op een kruimel. Dat erkennen we hier in de aanwezigheid van God. Ook verdienen we geen druppel van de wijn die we straks drinken.
2
Hoezo vieren? Dit klinkt toch niet heel opwekkend? En als we eens wat ervaringen naast elkaar zetten, ook uit mijn eigen historie, dan kwam er bij het avondmaal toch vaak een hele zware en nadrukkelijke sfeer te hangen. Soms ook bedrukt. Een stuk onzekerheid wat er in meekomt: ben ik wel … mag ik eigenlijk wel aangaan… pas op dat we niet eten tot een eigen oordeel … ben ik wel volkomen toegewijd aan God … zal ik wel, zal ik niet … Misschien is het herkenbaar. Hoe kunnen we nu de dood van iemand vieren? Probeer het maar eens aan kinderen uit te leggen. Hoe kun je nu de dood van Iemand vieren en vooral ook nog eens dat Hij gestorven is voor ons! Woorden over de zonde klinken heel nadrukkelijk wanneer het gaat over het avondmaal. En een risico is om daar een verkeerde nadruk op te leggen. Wanneer we de nadruk leggen op hoe fout we zijn en hoe zondig we zijn en hoever we te kort geschoten zijn, loop je het risico dat je vooral teleurgesteld bent in jezelf. Dat de vraag: mag ik wel aangaan, kan ik daar wel naar toe gaan – zo op je gaat drukken dat je bij jezelf merkt dat het je niet gelukt is, dat jij het toch eigenlijk niet waard bent naar God toe. Dat is een verkeerde nadruk. De bijbel wil ons duidelijk maken: je moet de zonde niet uit het oog verliezen. In al deze drie teksten komt dat terug, we zullen het zo zien. Het komt iedere keer weer terug, vooral om duidelijk te maken: vier dat avondmaal, vier het ! Hier klinkt in Jesaja 25 de oproep om deel te nemen aan dat avondmaal. 8 Voor altijd doet hij de dood teniet. God, de HE E R , wist de tranen van elk gezicht, de smaad van zijn volk neemt hij van de aarde weg – de HE E R heeft gesproken. en dan klinkt het: 9 Op die dag zal men zeggen: ‘Hij is onze God! Hij was onze hoop: hij zou ons redden. Hij is de HE E R , hij was onze hoop. Juich en wees blij: hij heeft ons gered!’ Precies daarvan word je gered: je wordt gered van de zonde, gered van het gescheiden zijn van God en ja, die redding hebben we heel hard nodig. Dat is een andere kant. Ik zei het al: in al deze drie teksten komt die nadruk ook weer op het besef dat je gered moet worden. Als we in Jesaja verder kijken dan klinken daar hele dreigende woorden. 10 De hand van de HE E R rust op deze berg, maar onder zijn voeten wordt Moab vertrapt, zoals stro in mest wordt getreden; 11 Moab spreidt zijn armen uit als iemand die tracht te zwemmen, maar hoe hij ook met zijn armen maait, de HE E R laat hem door zijn hoogmoed ten onder gaan.
3
De tekst zegt: pas op wanneer je het zelf denkt te kunnen! Pas op wanneer je het met jouw pogingen denkt te kunnen redden in deze wereld, alleen, zonder God! Precies daarvan worden we gered! En daarom klinkt ook in Handelingen de oproep van Petrus: ‘Laat u redden uit dit verdorven mensengeslacht!’ (vs 40) Zo ontstond de kerk. De kerk ontstond niet omdat de mensen spraken in vreemde talen, of vanwege de vlammetjes die zichtbaar werden … noem maar op. 41 Degenen die zijn woorden aanvaardden, lieten zich dopen. Dat is de reden waarom die kerk daar groeit. Waarom ze zeggen: alles wat we hebben is uiteindelijk van elkaar. Wat is ons bezit nu nog waard? Waarvoor zouden wij leven? We leven voor onze Heer! Zo groeit die kerk en daarom wordt er steeds weer gezegd: en zij braken het brood bij elkaar thuis – en dat gaat verder dan dat zij alleen met elkaar aten, ook dat deden ze veel en dat is goed. Op die manier ervaar je ook wat het is om samen met elkaar te zijn, wat je deelt. Ze braken het brood betekent dat ze herinnerde wat Jezus had gezegd: doe dit tot Mijn gedachtenis. Doe dit steeds weer zodat je aan Mij denkt en beseft wie Ik ben. Ik lees nog een klein stukje verder uit het formulier als het gaat over Christus gedenken: Maar we klampen ons vast aan de belofte van God zelf dat al onze zonden vergeven zijn. Hij aanvaardt het offer van zijn Zoon Jezus Christus als afbetaling van onze schuld en spreekt ons vrij. We komen niet aan het avondmaal omdat we dat uit onszelf waard zijn. Jezus Christus geeft ons dit feestmaal. Als armen komen we bij de gulle gever, als zieken bij de dokter niet om de diagnose te horen maar om te horen hoe we genezen kunnen worden, als schuldigen voor de rechter die vrijspraak geeft, als doden bij hem die levend maakt. We hebben niets in onszelf, maar alles in Christus. Wanneer we zo eten en drinken, maakt Christus ons zeker van zijn liefde en trouw. Wat hij ons door deze heilige symbolen –want het is gewoon brood en gewoon wijn- laat zien, geeft hij ons echt. Hijzelf is voor ons het brood dat leven geeft. Jezus Christus geeft ons dit feestmaal. Alles wat hij verdiend heeft door zijn lijden en sterven, krijgen wij. Heel mooi komt dat naar voren in Openbaringen 19: Er wordt dan verteld dat de bruid daar staat; de kerk, de mensen die bij het volk van God horen. Er staat: 8 Zij mag zich kleden in zuiver, stralend linnen. Schoon voor God staan. En dan staat er: ’ Want dit linnen staat voor al het goede dat gedaan is door de heiligen. Daar wil onze God naar kijken! Daar wil onze God naar kijken hoe in ons leven zichtbaar wordt dat wij Hem centraal zetten, dat wij van Hem houden, dat wij leven voor Hem. Dat is wat onze God ziet en wil zien. Dat is waarom je hier vrij mag verschijnen. Dit alles kan dus alleen maar door het werk van Jezus Christus. Dat is wat wij hier zo gaan doen: Jezus Christus gedenken.
4
Eenheid vieren. Wat we ook gaan doen is de eenheid vieren met elkaar. De eenheid vieren. Heel mooi wordt dat geïllustreerd in Handelingen 2: 44 Allen die het geloof hadden aanvaard, bleven bijeen en hadden alles gemeenschappelijk en 46 elke dag kwamen ze trouw en eensgezind samen in de tempel, braken het brood bij elkaar thuis en gebruikten hun maaltijden in een geest van eenvoud en vol vreugde. Zo zitten wij deze morgen hier bij elkaar, hele verschillende mensen. Vorige week hebben we daarbij stil gestaan. Avondmaal vieren is dus niet jouw feestje. Heel gemakkelijk kan daar sterk de nadruk op liggen; op wat je daar zelf in ervaart, wat je daar zelf in ziet. Laten we kijken wat het formulier daar over zegt: Door zijn dood heeft Christus ook het recht gekregen de levendmakende Geest aan ons te geven. Door die Geest verbindt hij ons aan zichzelf. Daarom mogen we met Paulus zeggen: Met Christus ben ik gekruisigd: ikzelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij. Door die Geest laat hij bij ons vruchten groeien van geloof, hoop en liefde. Door dezelfde Geest verbindt hij ons met elkaar in echte liefde, als broers en zusters, als delen van één lichaam. De apostel Paulus schrijft namelijk: Omdat het één brood is zijn wij, hoewel met velen, één lichaam, want wij hebben allen deel aan dat ene brood. We vormen samen één lichaam om elkaar in liefde te dienen. Juist aan het avondmaal zegt Christus: Mijn gebod is dat jullie elkaar liefhebben zoals ik jullie heb liefgehad. Er liggen hier niet 300 stukjes brood klaar voor 300 feestjes. Er ligt hier één brood klaar waarvan je allemaal een stukje krijgt; van hetzelfde brood, En dat is waarom avondmaal ons ook één maakt. Wij hebben diezelfde Christus nodig. Denk daar maar aan straks of als je misschien blijft zitten. En als je al die mensen hier voor langs ziet lopen en aan ziet gaan en een stukje brood ziet nemen – wanneer iemand dat doet dan laat diegene daarmee zien: ik heb Jezus Christus nodig. Ik heb het nodig om te horen dat ik vergeven ben. Ik heb het nodig dat Hij in mij werkt. En bij Hem wil ik horen en dat betekent ook dat ik mij verbind met al die andere broers en zussen hier, wat ik ook van ze denk of bij ze voel of wat ze ook bij mij oproepen. Dat is samen één zijn. Dat is de blijdschap die het gaat opleveren. Daarom is het een feestmaal voor alle volken (Jesaja 25). Iedereen is daarin gelijk, wat voor achtergrond je ook hebt. En in die eenheid zit ook de kracht, luister maar naar Openbaringen 19. Daar klinkt op den duur die stem, die wordt omschreven als een overweldigend geluid. Dat kan alleen maar omdat iedereen daarin hetzelfde zegt: 6 Toen hoorde ik iets als een stem van een grote menigte, van geweldige watermassa’s en van krachtige donderslagen zeggen: ‘Halleluja! God moet geloofd worden. De Heer, onze God, de Almachtige, heeft het koningschap op zich genomen. 7 Laten we blij zijn en jubelen, laten we hem de eer geven! Want de bruiloft van het lam is gekomen en zijn bruid staat klaar. Dat zijn wij samen, dat delen we met elkaar. 5
Daarom zullen we straks ook zingen. We zullen met elkaar vooral liederen zingen waarin we God loven en onze dankbaarheid uiten. Wanneer je hier zit –of je nu aangaat of nog wacht- ook op die manier kun je eraan bijdrage om samen met elkaar te ervaren hoe het is om samen één te zijn en die God te geloven en te eren.
Verwachten. Tenslotte het derde aspect. Met het avondmaal denken we aan Christus en vieren we Zijn dood. Met het avondmaal zijn we samen één en vieren we ook die eenheid en werken we eraan mee, zodat we dat samen ook mogen beleven. Het derde aspect is dat we verwachten, dat we uitzien naar… dat we beseffen dat het grote nog gaat komen. Misschien word je wel een beetje jaloers als je Handelingen 2 leest. Tenminste, als ik dat lees denk ik: hoe zou dat eruit hebben gezien en hoe zou dat nu hier werken? En dan is het wel goed om te beseffen dat uit hoe het opschreven is blijkt, dat Lukas het een bepaalde tijd nadat dit gebeurd was heeft opgeschreven en dat het ook in die tijd wel iets van vervreemding opriep. De kerk zag er toen in de tijd dat Lukas dit opschreef al lang niet meer zo uit. En als je de rest van de brieven leest, kom je er achter dat er rondom het avondmaal ook vaak veel problemen zijn; dat mensen het allemaal voor zichzelf doen … Daarom worden we opgeroepen om te verwachten. Het formulier zegt: We vieren het avondmaal ook met het oog op de terugkeer van Jezus. Paulus schrijft: altijd wanneer u dit brood eet en uit de beker drinkt, verkondigt u de dood van de Heer, totdat hij komt. Bij brood en beker zijn we blij deel te hebben aan het nieuwe verbond, dat vastligt in Christus’ bloed. We danken de Vader het geluk te mogen kennen waarvan de profeten hebben gesproken en vieren de vrede die door onze Heer is gesticht. Tegelijk zien we aan het avondmaal uit naar de luisterrijke verschijning van onze verlosser, naar de overweldigende vreugde die hij ons heeft beloofd, naar de bruiloft van het Lam, waar hij met ons opnieuw wijn zal drinken in het koninkrijk van zijn Vader. Daarom vieren we het avondmaal met grote blijdschap en bidden we met heel Gods kerk: Maranatha! Amen, kom, Heer Jezus! Zo mag je je laten vullen ook met die verwachting, wat je ervaringen in deze gemeenschap ook zijn, wat je ervaringen hier in het leven ook zijn, hoeveel lijden, pijn en moeite je misschien ook hebt, hoeveel dromen al verbroken zijn… Samen met elkaar vieren betekent ook: we hebben het samen nodig dat straks Jezus terug komt. Hier op aarde zijn we er niet en de echte eenheid beleven we nog niet.
Kom zo het feestmaal vieren. Als toeschouwer of als lid dat mag aangaan. Zing de liederen vol vreugde en eer God daarmee. Kijk. Kijk om je heen als je ernaar toe loopt en als je terugloopt. Kijk om je heen wat God ons in elkaar geeft. Proef de eenheid die wij hebben in Hem. 6
Ontvang Christus die ook voor jou is gestorven tot een volkomen verzoening van alle zonden. En tenslotte: proef de goedheid en de grootheid. Laat je vullen daarin met Hem. Kom zo !
Amen
7
