LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE

LESPROGRAMMA CODA MUSEUM - SOUNDS OF SILENCE Doelgroep: 12 -18 jaar, leerlingen middelbare school, vmbo/havo/vwo/gymnasium Doelstellingen: - Leerlingen activeren om de beeldende kunst in de tentoonstelling op eigen wijze te interpreteren. - Leerlingen worden zich bewust wat voor een effect geluid heeft op hun bewustzijn (intern) en waarneming (extern). - Leerlingen leren de inhoud achter een selectie kunstwerken in de tentoonstelling kennen. - Leerlingen leren beelden en geluiden op eigen wijze te interpreteren en hun bevindingen te verwoorden. Begrippen waarmee wordt gewerkt; - rust & stilte - beeld & geluid - beeld & woorden - ritme & beweging - kleur & sfeer

VOOR DE LEERKRACHT PRAKTISCHE INFORMATIE MUSEUMBEZOEK De museumles wordt gegeven bij de tentoonstelling Sounds of Silence in het CODA Museum. De les gaat over stilte en geluid, hoe de kunstenaars deze thema’s als uitgangspunt nemen en hoe stilte en geluid van invloed zijn op de interpretatie van kunstwerken. Voor een zelfstandig museumbezoek vragen wij u het bezoek vooraf te reserveren. Tevens biedt CODA de mogelijkheid om extra verdieping te geven aan het museumbezoek door middel van begeleiding door een CODA-docent. Reserveren van zowel een zelfstandig museumbezoek als museumbezoek met begeleiding van een docent kan per e-mail via Hetty Bongers: [email protected] Gelieve het bevestigingsformulier bij aankomst in CODA aan de medewerkers bij de balie te tonen. De leerlingen kunnen hun jassen en tassen kwijt in de garderobe van het museum (deze bevindt zich achter de winkel en voor het auditorium). Neem bij eventuele vertraging direct contact op met CODA 055 – 5268400 en vraag naar de Museumbalie.

Huisregels CODA-museumbezoek voor het Onderwijs Kunstvoorwerpen in CODA Museum mogen niet worden aangeraakt, ze zijn kostbaar en uniek. Tijdens de CODA-activiteit mag niet gebeld, gerend, geschreeuwd, gegeten, gedronken of gerookt worden. De leerkracht/begeleider van de klas is verantwoordelijk voor de orde in de groep en het gedrag van de leerlingen, van hem/haar wordt dan ook een actieve rol verwacht. Houd rekening met andere bezoekers in het museum. Foto’s maken mag, maar wel zonder flits (dit kan de kunstwerken aantasten).

Tips voor het onderwijs Zorg voor voldoende begeleiding en stel de begeleiders op de hoogte van de huisregels. Bepaal van tevoren een mogelijke indeling in groepjes van 4 – 5 leerlingen.

CONTACTPERSONEN CODA Voor inhoudelijke vragen over het museumbezoek kunt u contact opnemen met educator Bauke Liebrand, per e-mail: [email protected] of telefonisch (0)55 5268548

VOOR DE LEERKRACHT AANVULLENDE INFORMATIE TENTOONSTELLING SOUNDS OF SILENCE Stilte is een schaars goed geworden. Geluid is overal; soms gewenst maar vaak ook ongewenst. Mensen worden dagelijks overladen met prikkels die een dwingend beroep doen op alle zintuigen. In een omgeving die bereikbaarheid en beschikbaarheid vereist, is weinig ruimte voor de ervaring van rust en stilte. De tentoonstelling Sounds of Silence in CODA Museum geeft bezoekers de gelegenheid aan het geluid van alledag te ontsnappen en te genieten van de stilte in de hedendaagse beeldende kunst. Sounds of Silence zoomt in op de stem van de stilte waarbij ervaringen van gesublimeerde stilte, serene schoonheid en innerlijke rust elkaar afwisselen. Gastcurator Wim van der Beek maakte in opdracht van CODA directeur Carin Reinders een gevarieerde tentoonstelling met werk van 15 kunstenaars uit binnen- en buitenland. Sounds of Silence openbaart wonderlijke fricties tussen de ervaring van geluid en stilte. Zo kan een schilderij van een voorbij denderende trein of het waarnemen van een explosie die op grote afstand plaatsvindt onverwacht verstilling oproepen. De beleving van overweldigende stilte in de natuur gaat soms gepaard met (natuur)lawaai. De idylle van een waterval brengt ook de ervaring van onophoudelijk kletterend water met zich mee, terwijl de stilte in een ogenschijnlijk rustige leefomgeving plotseling ruw verstoord kan worden door een laagvliegende Boeing 737 of door luidruchtige toeristen die in een schilderij buiten beeld zijn gebleven. De totale afwezigheid van geluid wordt doorgaans ervaren als ‘absolute stilte’. In andere gevallen zijn het juist subtiele geluiden die de stilte benadrukken. Ook de ervaring van serene schoonheid en harmonie kan de ervaring van stilte stimuleren. De stem van de stilte is in veel gevallen synoniem voor innerlijke rust. Ervaringen van stilte dienen zich op verschillende niveaus aan. Zo is er de stilte van een leeg interieur waarin een zwijgende familie aan tafel zit zoals de aardappeleters van Vincent van Gogh dat ooit ook deden. Deze installatie van Levi van Veluw is een voorloper van drie nieuwe films die in CODA Museum in première gaan. Interieurstukken storten in slow motion in elkaar zonder geluid te veroorzaken. Op een vergelijkbare manier is het oorverdovende lawaai van een bomexplosie gefilterd uit een tekening van Raquel Maulwurf. In de monumentale tekening Colliding galaxies vertaalt zij de stilte van het universum. In een film van Ruben Bellinkx wordt de mens letterlijk het zwijgen opgelegd. Mannen houden een massief tafelblad tussen hun kaken geklemd, waardoor spreken onmogelijk wordt. De sacrale handeling transformeert de ruimte tot een serene plek waar verrassende camerastandpunten en indringende clair obscur effecten meditatieve momenten garanderen. Bertil Nilsson en Ronald Bal sublimeren de stilte in foto’s die een ongebruikelijke verbinding tussen mens en natuur tot stand brengen. Bal verplaatst herinneringen uit ons collectieve geheugen naar een mysterieuze, bosrijke omgeving. Daar komen verhalen uit de klassieke mythologie en het bronzen beeldje van de zeemeermin uit Kopenhagen in een nieuwe context tot leven. Nilsson realiseert een symbiose tussen verschillende artistieke disciplines. Balletdansers gaan in imposante natuurlandschappen interacties aan met pigmenten die verwijzen naar de impact van schilderkunstige handelingen. Rob Sweere, Regula Maria Müller en Truc-Anh zoomen in op de rol en betekenis van wolkenluchten als dragers van stilte. DAANOE en Jan Ros benadrukken de stilte respectievelijk in imposante interieurfoto’s en schilderijen van een ingerichte omgeving waarin leegte en de afwezigheid van de mens synoniem zijn voor een geluidloze wereld. Ineke van Harten, Gertjan Scholte-Albers en Sandra Kruisbrink doen hetzelfde, maar zij kiezen voor een landschappelijke context. Van Harten doet dit in abstracte schilderkunst terwijl Scholte-Albers figuratief werkt. In de tekeningen van Sandra Kruisbrink liggen fragiliteit en stilte in elkaars verlengde. Uche Okpa Iroha en Hidenori Mitsue nemen de kijker mee naar Afrikaanse en Aziatische sferen en omgevingen waarin zichtbaar wordt dat stilte in verschillende culturen anders beleefd of gevisualiseerd wordt maar tegelijk een tijdloos en universeel fenomeen is. Sounds of Silence spoort bezoekers aan om de dagelijkse hectiek even te vergeten en los te laten. De tentoonstelling is niet alleen interessant voor liefhebbers van hedendaagse beeldende kunst maar voor iedereen die op zoek is naar onthaasting en innerlijke rust. Sounds of Silence maakt de ervaring van oorverdovende stilte op unieke wijze hoorbaar en zichtbaar.

LESPROGRAMMA SOUNDS OF SILENCE - CODA MUSEUM LESOPBOUW 1. Lessuggesties voor het museumbezoek: voorbereiding en kennismaking met het onderwerp (2 – 4 uur) 2. Tijdens het museumbezoek: verdieping (1 uur) 3. Lessuggesties na het museumbezoek: verwerking en evaluatie (45 min – 1 uur)

VOORBEREIDING OP DE MUSEUMLES (2 – 4 uur) LESSUGGESTIES Geluiden in een film ondersteunen de beelden. Zonder geluiden en muziek zijn beelden vlak of juist multi-interpretabel. Geluiden helpen als het ware om het verhaal te vertellen. Ze wijzen de kijker op een sfeer of een gebeurtenis die vaak uit de beelden alleen niet af te leiden is. Anderzijds verwacht de kijker bepaalde muziek en geluiden bij bepaalde beelden. Films kunnen met die verwachtingen spelen en de kijker op het verkeerde been zetten. Leerlingen bekijken werk van kunstenaars die spelen met de conventies van geluid en stilte. Wat doen zij met deze begrippen? Daarna gaan de leerlingen aan de slag met beeld en geluid. Om te kijken wat de effecten zijn van geluid bij beeld. Wanneer geluid zorgt voor stilte of wanneer stilte juist oorverdovend of ongemakkelijk kan werken. Mash-up Mary Met deze opdracht experimenteren de leerlingen met beeld en geluid. Zo ontdekken de leerlingen hoe beeld een andere betekenis kan krijgen door er verschillende geluiden bij te plaatsen. Bij de officiële trailer van Mary Poppins hoor je een vrolijk musical liedje. Hierdoor interpreteer je de film direct als vrolijk. Bekijk hier de officiële trailer van Mary Poppins: https://www.youtube.com/watch?v=7ulPKSjxtcw In het volgende filmpje zie je dezelfde trailer. Alleen nu met andere muziek eronder. Hierdoor krijgt Mary Poppins ineens een totaal andere betekenis. Bekijk hier opnieuw de trailer van Mary Poppins: https://www.youtube.com/watch?v=6sMIZ-8t3Rk Op welke manier zorgt het geluid ervoor dat je Mary Poppins als eng en spannend ervaart? Opdracht: Zoek een trailer van een film die je leuk vindt. Zet er een ander soort geluid onder, waardoor net als bij de voorbeelden van Mary Poppins het beeld een totaal andere betekenis krijgt. Je mag ook knippen en plakken in het beeld, zodat de beelden goed op de muziek getimed zijn. Om films of geluiden van YouTube of te halen kun je het volgende programma gebruiken: https://addons.mozilla.org/nl/firefox/addon/1-click-youtube-video-downl/

Levi van Veluw – Origin of the beginning https://www.youtube.com/watch?v=5_b69-SUcs8

Levi van Veluw – Origin of the beginning Hier zie je een kamer waarin vijf personen aan tafel zitten. De personen zijn de kunstenaar Levi van Veluw, zijn vader, moeder, broer en zus. De kamer is uitgevoerd als een levensgrote installatie (4 m x 2,5 m x 2,5 m), waarin alles, inclusief de familieleden zelf, is bedekt met 20.000 donkerbruine houten blokken. Op het eerste gezicht zit iedereen rustig aan tafel, het beeld van een perfecte familie-eenheid. Toch is deze groep geplaatst in een onherkenbare, abstracte omgeving, ver buiten de werkelijkheid. Met het vage licht en de donkere kleur maakt dit werk een benauwende, sombere indruk, waardoor er een gevoel van eenzaamheid ontstaat. De ongemakkelijke stilte en donkere kleur suggereren ook onderliggende spanningen en emoties. De eindeloze herhaling van houten blokken staat voor Levi van Veluws pogingen om controle te krijgen over zijn eigen positie binnen de familie. Deze video-installatie is te bewonderen tijdens de tentoonstelling in CODA. Bij deze film is geen geluid te horen. Dit was een bewuste keuze van de kunstenaar. Hierdoor ontstaat een ‘ongemakkelijke stilte’. Op die manier zorgt het weglaten van geluid juist voor een geluidsbeleving. De ongemakkelijke stilte en donkere kleur suggereren onderliggende spanningen en emoties. Opdracht: - Zoek een geluid die jij vindt passen bij de film van Levi van Veluw. Zo kun je de film heel droevig of juist heel spannend maken. - Bespreek klassikaal of in groepjes de resultaten van iedereen. Met name het verschil in de keuzes van muziek voor de film van Levi van Veluw zijn interessant om te bespreken. Waarom kiest een leerling voor een droevig muziekstuk? En waarom iemand anders juist voor een spannend muziekstuk? Wat maakt het spannend? Welk verhaal gaat er achter het beeld schuil met een spannend muziekstuk? Is het een totaal ander verhaal met een droevig muziekstuk? - Bespreek nu de bovenstaande inhoud van het kunstwerk zoals de kunstenaar het omschrijft. - Levi van Veluw gebruikt de stilte eigenlijk als muziek. Om de ongemakkelijkheid weer te geven en om te laten ervaren hoe het is om aan een keukentafel te zitten waar nooit echt wordt gepraat. Is stilte ook een vorm van geluid? Waarom is stilte wel of geen geluid?

MUSEUMLES in CODA (60 min.) Benodigde materialen: CODA: - CODA-oordopjes - 1 opdrachtenblad museumles + 1 potlood per leerling Leerlingen: - min. 1 MP3-speler met muziek per 2 leerlingen - 1 Camera of smartphone met camera per 4 of 5 leerlingen - 1 timer of horloge per 4 of 5 leerlingen

Controleer of je alles bij je hebt; mobiel of mp3 speler met je lievelingsmuziek en oordopjes/ koptelefoon, mobiel met camera of een fotocamera. Stuur de foto’s van jullie Silent Sky Project of van je kunstwerk met titel, naam, school en klas naar [email protected]

Start van de museumles: De klas wordt opgesplitst in groepjes van 4 of 5 leerlingen. Jullie gaan zelfstandig aan de slag met de opdrachten in de tentoonstelling. Lees elke opdracht eerst goed door. Het is handig om niet allemaal bij hetzelfde kunstwerk te starten. Bespreek van te voren met elkaar wie bij welke opdracht gaat beginnen. Hou bij het wisselen naar een volgende opdracht rekening met elkaar.

Opdracht 1: Silence! (15 minuten)

Een stilte-ervaring door je gehoor uit te schakelen. Maar is het echt zo stil als je gehoor niet meer werkt? Hoe ervaar je een kunstwerk als het helemaal stil is? Met deze enige echte CODA-oordopjes ga je de uitdaging aan. 1. Een werk kiezen Kies met je groepje één van de kunstwerken uit de tentoonstelling. Doe dit in overleg. Beargumenteer waarom jij voor een bepaald kunstwerk kiest. - Vind je het mooi? - Waarom vind je het mooi? - En wat is er mooi aan? Denk aan kleur, vorm, compositie, formaat, plaatsing in de ruimte. - Of vind je het juist lelijk? - Kan iets wat je lelijk vindt ook goed zijn? Omdat de lelijkheid die het oproept iets vertelt? - Wat vertelt het dan? - Zou je het kopen? En hoeveel geld zou je er dan voor over hebben?. Stel je wilt een nieuwe woonkamer en een nieuwe bank kost 1000 euro, hoeveel zou dan een kunstwerk wat jij mooi vindt waard mogen zijn?

2. Een werk bekijken met en zonder oordopjes Nu splits je jullie groepje in tweeën. De ene helft doet oordopjes in en de andere helft niet. Vervolgens ga je voor het kunstwerk staan. Eén van je groepsgenoten zet een timer aan op 3 minuten. Nu ga je net zo lang naar het kunstwerk kijken tot de timer afgaat. Probeer je zo goed mogelijk op het kunstwerk te focussen. De een kan dat goed doordat hij er een verhaal bij verzint. De ander door bijvoorbeeld te zoeken naar alle kleuren die in het werk zitten. Vervolgens wissel je om. Nu doen de andere leerlingen oordopjes in en jij niet. Hoor je jouw gedachtes beter met of zonder oordopjes? Wanneer kon je langer naar het werk kijken? Met of zonder oordopjes? Vond je het werk beter/ slechter/ of hetzelfde met of zonder oordopjes? Wat hoorde je toen je oordopjes in had? Wat hoorde je toen je geen oordopjes in had? 3. Uitwisseling van ervaring met je groepje Vervolgens zoek je samen een plek waar je even lekker kan gaan zitten. Wissel elkaars ervaringen uit. Verschilt dit van elkaar en wat is er dan verschillend? Hoe denk je dat dit komt? 4. Een drukke plek ervaren zonder geluid. Dit is een opdracht die je zelf moet doen. Bijvoorbeeld als je in de bus zit op terugweg. Of in de aula op school. Doe dit NIET als je zelf deelneemt aan het verkeer. Maar je kunt wel bijvoorbeeld op een bankje gaan zitten bij een drukke bushalte. Hoe ervaar je de drukte nu? Is het rustiger dan normaal of juist niet? Zie je andere dingen dan anders? Als je in de aula zit, zie je dan ineens hoeveel leerlingen dezelfde schoenen aan hebben? En was je dat ook opgevallen als je afgeleid was door alle geluiden?

Opdracht 2: Silent Sky Project (20 minuten)

De kunstenaar Rob Sweere verzamelt zoveel mogelijk mensen om naar de hemel te staren. Op een plek van belangrijke gebeurtenis komen zoveel mogelijk mensen bij elkaar om naar de lucht te kijken. Voor een half uur is iedereen stil om de hemel te bewonderen. Hierdoor probeert de kunstenaar een innerlijke bewustwording uit te lokken. Alleen jij met jouw gedachten en de hemel. Dit wordt op een prachtige wijze geregistreerd en opgenomen in het repertoire van de kunstenaar. Hiervan zie je een aantal foto’s hangen in de tentoonstelling. Bekijk dit eerst. Als het druk is bij de plek doe je eerst de opdracht en bekijk je daarna de foto’s. Zorg dat er per groepje iemand is met een fotocamera of smartphone die een foto kan maken. 1. Wie kent de gigantische internet hype ‘Planking’? Als warming-up starten jullie hiermee. Zoek een plek in het museum waar je kan gaan liggen. Om eerst even te oefenen om een plank te zijn. Doe dit net als bij de echte hype met je gezicht richting de grond. 2. Maak nu een foto van jullie Planking-actie. Zoek een toffe plek in het museum waar je dit met je groepje kan doen. Maar laat de kunstwerken met rust! Je kan bijvoorbeeld op de trap gaan

liggen. Zorg hierbij voor een mooie vorm waarin je als groep gaat liggen. In het voorbeeld hierboven hebben de deelnemers een soort kruis gemaakt. Denk daarbij ook aan de omgeving waarin jullie liggen. Stel je ligt bij de trap. Dan kun je met de traptreden mee gaan liggen om een mooi symmetrisch beeld te maken. Maar je kan ook juist schuin over de trap gaan liggen zodat je lichaam een kruis maakt met de traptreden. Zorg er ook voor dat de foto goed genomen kan worden. Bijvoorbeeld vanaf boven. Zo kan iemand bovenop de trap gaan staan om een foto te nemen. 3. Nu gaan jullie het Silent Sky Project doen. Dit lijkt een beetje op de opdracht hiervoor. Jullie zoeken samen een mooie plek in het museum uit waarvan je ook een goede foto van (schuin) bovenaf kan maken. Je bepaalt samen wie de foto gaat maken. Hij/ zij legt jullie in een mooie vorm (compositie) neer. Daarna gaan jullie op je rug liggen. Vervolgens zet de fotograaf van jullie groepje een timer op 2 minuten. Jullie staren naar de hemel, of het plafond. En proberen te denken aan de plek waar je nu bent. Je ligt op de koude grond in een museum. Probeer je in te leven alsof jij de vloer van het museum bent. Hoeveel mensen zouden er al over je heen zijn gelopen? Wat voor een schoenen hadden ze aan? Van die puntige hakschoenen? Of zou er ook iemand met van die warme dierenpantoffels naar het museum zijn geweest? Wat voor mensen waren dat? Wat kwamen ze doen? Als je met één van die mensen in de trein zat, waar zou hij/ zij dan heen gaan? Ondertussen maakt de fotograaf een aantal foto’s, van meerdere aanzichten. Als de timer is afgegaan, deel je je ervaringen met elkaar en kies je de mooiste foto uit. Dit herhaal je totdat iedereen een foto en compositie heeft gemaakt. Deze kun je opsturen naar [email protected]

OPDRACHT 3: Swingend door CODA (10 minuten) Bij deze opdracht ga je alleen de tentoonstellingsruimte in met je lievelingsmuziek aan op je oordopjes/ koptelefoon. Schrijf eerst de naam en artiest van je lied op. Naam van de artiest: ................................................................................................................................................................... Naam van het lied: ................................................................................................................................................................... Stel jij bent zelf de muzikant van de muziek die je op hebt staan en je bent op zoek naar een mooie voorkant voor je CD-hoes. Je mag van je manager kiezen uit één van de werken uit deze tentoonstelling. Welk werk zou het zijn? Loop de tentoonstelling rond en kies één kunstwerk uit. Schrijf de naam van de kunstenaar en de titel van het kunstwerk op: Naam van de kunstenaar: ................................................................................................................................................................... Titel van het kunstwerk: ................................................................................................................................................................... Leg kort uit waarom het kunstwerk bij jouw muziek past. Denk hierbij aan ritme, beweging, kleur en sfeer van het kunstwerk. Het kunstwerk past bij de muziek omdat ...................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... Maak met je mobiel een foto van het kunstwerk. Maak de foto zonder flits; dit kan het kunstwerk aantasten! Zet je liedje weer aan en loop opnieuw door de tentoonstellingsruimte. Zoek nu naar een kunstwerk wat je helemaal NIET bij jouw muziek vindt passen. Ga voor het kunstwerk staan. Schrijf de naam van de kunstenaar en de titel van dat kunstwerk op: Naam van de kunstenaar: ................................................................................................................................................................... Titel van het kunstwerk: ................................................................................................................................................................... Leg kort uit waarom het kunstwerk NIET bij jouw muziek past. Denk hierbij aan ritme, beweging, kleur en sfeer van het kunstwerk. Het kunstwerk past NIET bij de muziek omdat ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... Maak met je mobiel een foto van het kunstwerk. Maak de foto zonder flits; dit kan het kunstwerk aantasten. Wat zijn de grootste verschillen tussen het kunstwerk wat wel bij jouw muziek past en het kunstwerk wat niet bij jouw muziek past. Denk daarbij weer aan de bovengenoemde begrippen. ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................

OPDRACHT 4: Zes Woorden Verhaal Schrijven (15 minuten) Ga in de tentoonstelling op zoek naar de werken van Raquel Maulwurf. In de houtskooltekeningen van Raquel Maulwurf zijn grootse onderwerpen te zien. Onderwerpen en situaties waar we misschien niet elke dag bij stilstaan of over nadenken. Een oorverdovend lawaai door een enorme bomexplosie of de onwaarschijnlijke stilte in de oneindigheid van het universum. De tekeningen kunnen je een idee geven van hoe je deze geluiden, of juist de stilte, zou kunnen ervaren. Geen geluiden van alledag, dat is een ding dat zeker is.

Bespreek met elkaar wat er te zien is op de tekeningen. Wat is er afgebeeld? Wat zie je? Wat stelt het voor? Benoem met elkaar alle onderdelen van de werken. Als je goed kijkt, kun je ontdekken dat deze beelden gaan over stilte en over geluid. De kunstenares heeft 2 uitersten van geluid naar het papier weten over te brengen. - Kun je omschrijven of benoemen welke uitersten dat zijn? - Kun je de geluiden die in de tekeningen zitten omschrijven? Welk werk spreekt je het meeste aan en waarom? Titel van het kunstwerk: ................................................................................................................................................................... Schrijf 10 woorden op die in je opkomen wanneer je naar dat werk kijkt. Dat kan van alles zijn: omschrijving van de sfeer, onderdelen uit het kunstwerk, waaraan het werk je doet denken, een gevoel dat je van het kunstwerk krijgt. 1: ............................................................................... 2: ............................................................................... 3: ............................................................................... 4: ............................................................................... 5: ............................................................................... 6: ............................................................................... 7: ............................................................................... 8: ............................................................................... 9: ............................................................................... 10: ............................................................................. Zes Woorden Verhaal Als het goed is ben je inmiddels al veel te weten gekomen over de kunstwerken van kunstenares Raquel Maulwurf.

Nu ga je aan de hand van deze bevindingen een eigen Zes Woorden Verhaal schrijven bij het werk dat je hebt omschreven met de 10 woorden. Een Zes Woorden Verhaal is een compleet verhaal, verteld in zes woorden. De Nederlandse schrijver Kluun beschrijft het als “een soort sudoku voor schrijvers. ’Schrijven is schrappen’ in zijn meest extreme vorm. Het gaat verder dan een oneliner of een dichtregel; hij moet mysterieus zijn, iets verhullen, spannend zijn of gewoon heel erg scherp.” Voorbeelden van Zes Woorden Verhaal:

Ze hoorde de stilte en zweeg. Koortsachtig zocht hij het doosje paracetamol. Ik heb hier geen woorden voor … Kaarsen, wijn, muziek, ring en tranen. Je kunt bij het schrijven van jou Zes Woorden Verhaal één of meerdere van jouw opgeschreven woorden gebruiken, maar je mag ook andere woorden toevoegen. Als iedereen uit het groepje er eentje heeft bedacht bespreek je de verhalen met elkaar. Misschien krijg je de smaak te pakken en kun je er een aantal bedenken.

Mijn Zes Woorden Verhaal

Na het museumbezoek: verwerking en evaluatie (30 min – 1 uur) LESSUGGESTIES Evaluatie (15 min.) In het museum heb je kunstwerken gezien rondom de thema’s stilte en geluid. Praat met elkaar over de ervaringen tijdens het museumbezoek en wat het meest opvallend was. Gebruik daarvoor onderstaande vragen als basis voor het gesprek. - Wat herinner je je nog van het museumbezoek? - De kunstenaars in de Sounds of Silence tentoonstelling werken met veel verschillende kunstvormen (bijvoorbeeld fotografie, tekeningen, films en geluid). Welke kunstvormen heb je in de tentoonstelling gezien? - Hoe vond je het museumbezoek? - Wat is je het meest bijgebleven? - Welk kunstwerk vond je het mooiste/ bijzonderste/ gekste? - Hoe vond je het om in het museum te zijn? En waarom? - Denk je nu anders na over stilte en geluid? Hoe? - Vind je het belangrijker dat een kunstwerk mooi is of dat er een interessant idee achter zit? - Wat wilde je graag leren van dit museumbezoek? - Is dit gelukt?

Verwerking: Recensie schrijven (30 min. - 1 uur) Je hebt vast wel een mening over het museum en de kunstwerken die je hebt gezien. Voor deze opdracht ga je een recensie schrijven. Je mag kiezen of je het in je recensie over één of meerdere kunstwerken hebt, de hele tentoonstelling of juist over het CODA museum als geheel. Let op: geef niet alleen je mening, maar onderbouw deze ook met argumenten. Waarom vind je dat? En vergeet niet uitvoerig te beschrijven wat je gezien hebt! Degene die je recensie leest, was er namelijk niet bij. Tips voor het schrijven van een museum-recensie Tip 1: vermeld de belangrijkste gegevens Bij een museumrecensie vermeld je altijd de naam van het museum en de tentoonstelling. Tip 2: verklap niet teveel Geef je mening. Een recensie is geen samenvatting waarin je alles al verklapt. Het is juist de kunst om zo weinig mogelijk over de inhoud te vertellen, maar de lezer wel nieuwsgierig te maken. Je schrijft wat jij van het museum/ de tentoonstelling vindt, daar draait het om. Tip 3: onderbouw Of je het museum nou compleet waardeloos vond of steengoed: zolang je het niet onderbouwt, komt het niet over. Met: ''Ik vond het museum/ de tentoonstelling niet leuk, omdat het saai was'' kom je niet zo ver. Als je kan onderbouwen waarom je het zo saai vond, kom je een stuk geloofwaardiger over. Bijvoorbeeld: ''ik vond de tentoonstelling saai, omdat mijn voorkeur meer uitgaat naar oudere kunstwerken.'' Tip 4: geef voorbeelden Om je verhaal nog beter te onderbouwen, kun je goed gebruik maken van voorbeelden. Daar verklap je heus niet alles mee, zolang je het maar slim aanpakt. Tip 5: begin goed BAM! Het beste kun je met de deur in huis binnenvallen: als je inleiding spetterend, sprankelend en interessant is, heb je de lezer in de houdgreep. Hij/zij is dan nieuwsgierig en zal je recensie van het begin tot het eind willen uitlezen. Tip 6: wees beknopt Schrijf kort en beknopt. Je kunt drie alinea's lang schrijven over één onderdeeltje van een kunstwerk dat je hebt gezien, maar dat kun je ook in een paar zinnen. Zoals het cliché zegt: kwantiteit is niet altijd kwaliteit. Het is beter om verschillende kanten te belichten.