www.cps.nl/lesgevenistopsport IK BEN Marc Lammers. COACH VAN HET BELGISCH DAMESHOCKEYTEAM. EERDER WAS IK BONDSCOACH VAN SPANJE EN HET NEDERLANDS DAMESHOCKEYTEAM. MET NEDERLAND WON IK EEN gouden medaille
TIJDENS DE Olympische Spelen van 2008 IN BEIJING. OOK IN HET ONDERWIJS KUNNEN WE VEEL VAN TOPSPORT LEREN. ZEKER ALS HET GAAT OM HET MOTIVEREN EN INSPIREREN VAN LEERLINGEN, MAAR OOK DOCENTEN.
‘LESGEVEN IS TOPSPORT’
‘KINDEREN EN OOK VOLWASSENEN HEBBEN STRUCTUUR NODIG. PAS ALS DIE ER IS, KOMT ER RUIMTE VOOR AVONTUUR.’ Van Spanje, tot dan toe 20e op de wereldranglijst,
of leraar heb je ook veel met deze twee rollen te maken.
maakte u een prima ploeg die vierde eindigde op de
Je geeft instructies en stelt open vragen om je team of klas
Spelen van 2000. Met Nederland won u het EK 2003 en
zelf te laten nadenken.
2005, het WK van 2006, de Champions Trophy van 2006 en de Olympische Spelen van 2008. Als u terugkijkt
Welke leraar heeft u het meest geïnspireerd?
op uw carrière als coach, waar bent u dan het meest trots op?
Misschien is dat wel de leraar Engels die mij op een gegeven moment van school af heeft gestuurd. Ik zat huilend op mijn
Dat blijft toch wel de gouden medaille die we met het
fiets en thuis aangekomen vroeg ik aan mijn moeder of ik
Nederlands dameshockeyteam in Beijing wonnen. Op de
alsjeblieft naar de CIOS mocht. Achteraf gezien bleek ik
tweede plaats komt mijn huidige klus, het damesteam van
dyslexie te hebben. Toen wij later wereldkampioen werden
ste
België. We staan nu op de 5 plek terwijl we eerst 20
ben ik een fles wijn gaan kopen en heb ik die aan die leraar
stonden. Daarnaast ben ik trots op de meisjes B van Den
Engels gegeven. Ik heb hem er toen voor bedankt dat hij mij
Bosch die ik nu training geef. Zij doen het heel goed en zijn
van school af heeft gestuurd omdat ik er door hem achter
vorig jaar landskampioen geworden. Van dit team zitten
ben gekomen waar ik wél goed in ben. Ik ben misschien niet
er vijf meiden in het Nederlands damesteam. Ik vind het
zo goed in lezen, maar wel goed in sport. Ik zie dyslexie dan
enorm leuk om met jeugd te werken en hen te inspireren
ook niet als een beperking maar als een gave. Een kind met
om het maximale uit zichzelf te halen.
dyslexie compenseert en is weer heel goed in iets anders.
e
Leraren zouden moeten k ijken naar wat het kind wel kan, Hoe groot is je rol als coach in een Olympisch succes?
in plaats van wat het kind niet kan.
Het is lastig om dit te meten. Ik denk dat je als coach een
Hoe doe je dat?
grote rol speelt in het geven van structuur. Kinderen en ook volwassenen hebben structuur nodig. Pas als die er is,
Ik vind dat we meer moeten focussen op het talent.
komt er ruimte voor avontuur. Je bent als coach eerst bezig
Dan is de vraag niet meer ‘hoe maak je van die vier een
om ervoor te zorgen dat alles duidelijk is. En pas daarna is
zes?’ maar ‘hoe maak je van die acht een tien?’. Als je je
er ruimte voor avontuur. Die structuur moet je ook durven
op die vier gaat focussen dan zakt die acht uiteindelijk
loslaten als coach. Tussen trainen en coachen zit een groot
naar beneden en kom je in een zesjescultuur terecht. In de
verschil. Door trainen probeer je spelers beter te maken
Nederlandse maatschappij zitten we niet te wachten op
en nieuwe dingen aan te leren, maar als coach probeer
zesjes, maar we willen graag van die acht een tien maken.
je spelers te motiveren en te inspireren. Als teamleider
Ik denk dat het onderwijs hierin een hele belangrijke rol heeft.
CPS Onderwijsontwikkeling en advies
‘LERAREN ZOUDEN MOETEN KIJKEN NAAR WAT HET KIND WEL KAN, IN PLAATS VAN WAT HET KIND NIET KAN. ’ CPS Onderwijsontwikkeling en advies
Hoe inspireer je mensen om van die acht een tien
dat een leraar even ergens anders wordt geplaatst zodat
te maken?
leerlingen profijt hebben van een bepaalde kwaliteit die deze leraar bezit. Ik zie diversiteit, ook bij leraren als een
Ik vind dat we moeten kijken waar de gaven van leerlingen
kracht voor de school. De schoolleider heeft daarnaast ook
liggen. Hier zou je erkenning aan moeten geven en ermee
als taak te motiveren en te inspireren.
moeten oefenen. Als je bewust werkt aan bekwaamheid gaat een leerling onbewust die bekwaamheid toepassen.
Van elkaar leren is dus een belangrijke les?
Werk je alleen maar bewust aan het onbekwame, dan gaan leerlingen onbewust het onbekwame toepassen.
Ja, je moet en kunt zoveel van elkaar leren. Dat kom ik zelf
Als je heel veel aandacht geeft aan iets waar je niet goed in
ook nog vaak tegen. Binnen mijn eigen sport zie ik dan
bent, dan word je onzeker en je gaat het ook nog verkeerd
moeilijkheden en dingen die niet lukken, maar kijk ik naar
toepassen in de wedstrijd. Ik vind dat je veel meer moet
een andere sport dan zie ik opeens mogelijkheden. Ik ben
trainen op punten waar je juist goed in bent, zodat je daar
van mening dat je in een andere klas mogelijkheden ziet
nog beter in wordt.
bij jezelf die je bij je eigen klas niet ziet. Daarom ben ik er voorstander van om leraren een keer ergens anders te
Dus u traint eigenlijk op sterke punten?
laten kijken zodat ze ‘out of de box’ gaan denken.
Ja, wij zijn in de sport heel erg bezig met sterke punten.
Er zijn ook leraren die tevreden zijn met hun manier
Waarom? Ik heb nog nooit een wedstrijd gewonnen op mijn
van lesgeven en niet willen veranderen. Hoe inspireer
zwakke punten. Dus, waarom focussen we dan altijd op
je deze teamleden dan alsnog om in beweging te
zwakke punten? Waarom kijken we op een rapport naar
komen?
de onvoldoendes van onze kinderen? Waarom zeggen we
‘IK ZIE DIVERSITEIT, OOK BIJ LERAREN ALS EEN KRACHT VOOR DE SCHOOL.’
niet van ‘wat goed van die acht!’ dit gaan we nog extra
Met spelers die niet willen veranderen ga ik de confron-
oefenen zodat we van die acht een tien maken. En als jij
tatie aan. Want als je altijd hetzelfde doet, dan zal je ook
daar een tien voor hebt, ga jij je onderscheiden en daar ga
altijd hetzelfde krijgen. Wil je dat? Of vind je het leuk om
je later je baan in vinden. Die vier laten we uiteindelijk toch
beter te worden? Vind je het leuk om iets te bereiken?
vallen. Die vier daar moet je ook aandacht aan besteden,
Op het moment dat ik deze vragen stel, moet een speler
maar eerst moet het kind weten waar hij goed in is. Op het
gaan nadenken en antwoord geven. Op dat moment is er
moment dat wij in de topsport focussen op de kracht van
al progressie geboekt. Niet veranderen is stilstaan en als
spelers, krijgen ze zelfvertrouwen en lef en op dat moment
jij stil wilt staan is dat prima, maar wij gaan wel verder met
ga je je toch onderscheiden van die anderen. Ik vind dat
de anderen. Dan kun je nog zo goed zijn, maar op een
leerlingen zich ook moeten gaan onderscheiden.
gegeven moment houdt het op. Ik zeg dan als coach ‘ga lekker op een ander niveau spelen. Je kunt nog steeds
U focust nu heel erg op de leerling, maar hoe ziet u
leraar zijn maar dan ergens anders’. Als schoolleider moet
dit principe bij de schoolleider?
je een gezamenlijk doel proberen te creëren bij leraren. Dit doe je door met zijn allen vast te stellen wat je wilt
De schoolleiding is als het ware een coach van de leraar.
bereiken met elkaar. Eerst heb je gezamenlijke waarden
Hij moet kijken hoe hij het beste uit de leraar haalt.
nodig en dan gezamenlijke afspraken. Vervolgens commit-
Ook een schoolleider zou meer moeten kijken naar wat
teer je je als team aan die afspraken. Als iemand zich niet
de leraar kan en hem daarop inzetten. Dan kan het zijn
committeert dan volgt er een confrontatie. CPS Onderwijsontwikkeling en advies
En wat als het niet om één iemand gaat, maar je als
vallen af, ook in het onderwijs. Als teamleider moet je
team wordt getroffen door bijvoorbeeld bezuinigingen.
ervoor zorgen dat je een sterk, innovatief team hebt en dat je altijd bezig bent met verbetering. In de topsport zijn wij
Ik vind dat er in het onderwijs veel te veel wordt gekeken
er elke dag mee bezig om 2% beter te worden. We kijken
naar wat er niet mogelijk is. Ik hoor vaak ‘er is geen geld
niet naar de moeilijkheden, maar naar de mogelijkheden.
door de bezuinigingen’ of ‘de inspectie …’. Mijn antwoord
Ook in het onderwijs zijn er zoveel mogelijkheden.
is dan: we spelen niet tegen de bezuiniging. Je speelt eigenlijk tegen de andere scholen en die hebben ook
We moeten blijven innoveren, dat is wat u zegt?
bezuinigingen. De vraag wordt dan ‘hoe kan ik beter lesgeven dan die andere school?’. Het is moeilijker dan
Blijven innoveren, maar vooral op zoek blijven gaan naar
een paar jaar geleden, maar je speelt niet tegen een paar
mogelijkheden. En discussies over wat er allemaal niet
jaar geleden. Je speelt nu en op dit moment moet je goed
mogelijk is zo snel mogelijk in de kiem smoren. Je wordt
onderwijs leveren. Met de middelen die je hebt, moet je
beter als je focust op de dingen die je wel kan, niet op wat
er het uiterste uit zien te halen. Als ik een sportwedstrijd
je niet kan. En dat ondanks bezuinigingen en inspectie, of
speel, zeur ik ook niet over het weer of het veld. Mijn taak
welke beperkingen er ook zijn. En nogmaals, de school om
is om nu, op dit veld, te spelen en beter te zijn dan die
de hoek heeft dezelfde problemen maar de vraag is ‘hoe
andere school. Er moet nu gepresteerd worden en dan
kunnen wij beter zijn dan die andere school?’. Daar gaat
kun je niet doorgaan met wat je een paar jaar geleden
het om. Mensen die durven kijken naar mogelijkheden
hebt gedaan. Leerlingen zullen dan naar een innovatie-
winnen over vier jaar de medaille. Die winnen niet vandaag
vere school gaan. De sterken blijven over en de zwakke
maar beginnen vandaag om beter te worden.
CPS Onderwijsontwikkeling en advies
‘MIJN ANTWOORD IS: WE SPELEN NIET TEGEN DE BEZUINIGING. JE SPEELT TEGEN DE ANDERE SCHOLEN EN DIE HEBBEN OOK BEZUINIGINGEN’ CPS Onderwijsontwikkeling en advies
‘IK WIL MIJN SPELERS UITDAGEN EN INSPIREREN’
Is lesgeven te vergelijken met topsport? Lesgeven kan topsport zijn. Lesgeven kan ook gewoon een wedstrijd afdraaien zijn. Als je dat wilt, is dat prima. Maar mij daagt het niet uit. Ik wil mijn spelers uitdagen en inspireren. Aan de coach of schoolleiding de uitdaging om mensen zover te krijgen. Voor je dit kunt doen, moet je eerst weten hoe je mensen raakt en welke boodschap je wilt uitdragen. Als je het zo aanpakt, dan is lesgeven topsport. Het onderwijs kan dus topsport zijn, als je de beste wilt zijn. Het maximale uit jezelf en de leerlingen wilt halen. ‘Lesgeven is topsport’ is het thema van de masterclass van CPS waar ik op 7 februari spreek. Ik probeer daar veel parallellen te trekken naar het onderwijs met voorbeelden uit de sport. Deze voorbeelden zijn goed te gebruiken om veranderingen in het onderwijs teweeg te brengen en het onderwijs te verbeteren.
November 2013 Beelden cover en binnenwerk: David Bonsink, DB Media Redactie: Marieke Lourens en Rob van Ooijen Vormgeving: Digitale Klerken CPS Onderwijsontwikkeling en advies Plotterweg 30, 3821 BB Amersfoort [033] 453 43 43 www.cps.nl © CPS
