Leopold I-ROUTE EEN STUKJE LEOPOLDSBURGS ERFGOED een uitgave van de Toeristische Raad Leopoldsburg i.s.m. gemeente Leopoldsburg.
Een stukje geschiedenis...
Leopold I-ROUTE Deze historische route is een gemeentelijk initiatief. Medewerkers van de Toeristische Raad, het Museum van het Kamp van Beverlo en de Heemkring Leopoldsburg zorgden voor de tekst. De wandeling loopt doorheen een prachtige brok natuur en langs monumenten en historische gebouwen, die herinneren aan de glorieperiode van het Kamp en de geschiedenis van de gemeente Leopoldburg. Een idyllische rustplaats of een gezellige drankgelegenheid is nooit ver weg langs de route!
In de periode van 1831 tot 1839 heerst er tussen België en Nederland een gewapende vrede. De Nederlandse koning Willem I erkent echter onze onafhankelijkheid niet. Dit verplicht het leger om paraat te blijven en de grens met Nederland te bewaken. Vanaf 1832 worden kleine Belgische observatiekampen opgericht langs de grens. Deze kampen kosten handenvol geld en beantwoorden niet aan de doelstellingen van de eerste Belgische koning. Leopold I wil immers één groot kamp dichtbij de Nederlandse grens, waar infanterie, ruiterij en artillerie samen kunnen oefenen. In oktober 1834 komt hij met enkele generaals op verkenning naar de “Grote Heide van Beverlo”. De koning is onmiddellijk gewonnen om in deze desolate vlakte een enorm kamp te bouwen. De grond is goedkoop, het gebied is dun bevolkt en er is genoeg drinkwater. Begin 1835 keurt het parlement de bouw van het kamp van Beverlo goed. In nog geen vier maanden tijd worden meer dan 400 barakken van Diest overgebracht naar Beverlo, meer dan duizend tenten rechtgezet en honderden strohutten gebouwd. In augustus van dat jaar komen de eerste 20 000 soldaten op oefening en “het Kamp” is geboren ... Handelaars vestigen zich rond de militairen. Deze pioniers vormen de kern van het latere Leopoldsburg dat als “kind van het Kamp” in 1850 het levenslicht ziet.
Laat je verrassen door ons uniek militair en burgerlijk erfgoed en ga op ontdekkingstocht. Veel wandelplezier!
Kapel en klooster van de Karmel Een orkaan vernielde het eerste parochiekerkje (1837). In 1843 werd een nieuwe kerk buiten het militair domein ingewijd. In deze neoklassieke kerk was er plaats voor 300 personen. Veel te weinig voor de grote militaire gemeenschap. In 1906, na de bouw van de grote parochiekerk, kocht een handelaar het kerkje. Hij gebruikte het als stapelplaats. In 1924 werd in Leopoldsburg onder impuls van priester Eduard Poppe een gemeenschap van de zusterskarmelietessen gesticht. De zusters richtten de stapelplaats in als kloosterkapel.
Karmel
Het commando van het kamp van Beverlo Sinds meer dan 125 jaar biedt het gebouw onderdak aan het commando van het kamp Beverlo. Het commando staat in voor de organisatie en controle van de trainingsinstallaties en de logementen in het kamp, de voeding en het logement van de tijdelijk kamperende troepen, de verdeling en het onderhoud van de schietstanden en het toezicht op de toepassing van de veiligheidsmaatregelen tijdens de schietoefeningen. Voor het paviljoen staat het monument van de Korea-vrijwilligers (1977). Het Korea Bataljon werd gevormd op 2 oktober 1950. De namen van de plaatsen waar het bataljon een eervolle vermelding verdiende zijn op het monument aangebracht. In het totaal werden er bijna 4000 Korea-vrijwilligers opgeleid in het kamp van Beverlo. Van deze vrijwilligers vielen er 108 doden, 354 gewonden en waren er 6 vermisten. Vooraan op het terrein staat een replica van een strohut die in de beginperiode van het Kamp (1835) diende als onderkomen voor 24 soldaten. Honderden van deze hutten stonden in lange rijen opgesteld. De hutten gingen zo’n 5 jaar mee.Een kampperiode duurde 40 dagen. In schril contrast met dit primitieve logement zie je aan de andere kant van de weg het paviljoen waar vroeger de plaatsofficier woonde. Het paviljoen van het commando van het kamp werd gebouwd in 1879 en gerestaureerd in 1937.
h
h
Het paviljoen van de Commandant van de Genie
h
In de volksmond wordt het gebouw ook wel eens “de Chinese pagode” genoemd.
h
Dit prachtige paviljoen (1869) is een van de mooiste historische gebouwen van het kamp van Beverlo. Het was het verblijf van de commandant van de Genie, die de grote bouw- en wegenwerken in het kamp coördineerde. De bovenverdieping is omgeven door een gaanderij. Boven op het dak prijkt een belvédère. Nog steeds wordt het paviljoen gebruikt door de directie van de militaire bouwwerken regio Limburg.
h
h
HET BELGISCH MILITAIR KERKHOF
h
Vooraan op de begraafplaats liggen ongeveer 800 slachtoffers uit WO I. Op het achterste gedeelte bijna 400 uit WO II. Helemaal achteraan zijn de graven van 29 gefusilleerden waaronder 22 van ongeïdentificeerde weerstanders die in het Gemeentebos kort bij Hechtel werden neergeschoten tijdens WO II.
h
Het Belgisch militair kerkhof is het oudste. Door de “Kampenaars” wordt het nog wel eens het Duitse kerkhof genoemd. Het kamp was tijdens WO I immers een belangrijke troepenopleidingsplaats voor de bezetter. In het militair hospitaal werden zwaar gewonde Duitsers verpleegd. Velen onder hen stierven en werden begraven op dit kerkhof. Na WO I werden er Belgische militairen en oorlogsslachtoffers begraven. In 1945 werden de Duitse stoffelijke resten naar de grote Duitse begraafplaats in Lommel overgebracht. Op de begraafplaats staan nog twee kleine gebouwen(mausolea). Het eerste is het mausoleum voor de onbekende krijgsgevangenen van beide wereldoorlogen, het tweede is dat van de onbekende politieke gevangenen van WO II. Verder zie je nog een drinkwaterput (1850).
h
h
DE IJSKELDER
h
Het ijs werd gebruikt in het hospitaal en het paleis.
h
In de omgeving van het koninklijke paleis werd in 1837 een grote ijskelder aangelegd met een capaciteit van 80 m3. Militairen kapten het ijs in de winter uit sloten en grachten en bewaarden het in de kelder. Zowel in het militair hospitaal(dalen van koorts en behandeling van zwellingen)als in de keuken van het paleis werd het ijs gebruikt. Bovenop de ijskelder prijkte vroeger een kiosk, die als belvédère dienst deed. De kelder is nu een overwinterplaats voor vleermuizen.
h
h
DE MILITAIRE BEGRAAFPLAATS VAN HET BRITS GEMENEBEST
h
Hier rusten 724 Britten, 31 Canadezen, 8 Australiërs, 27 Polen, 4 Nederlanders en 2 onbekenden.
h
Deze begraafplaats (1948) is een laatste rustplaats voor militairen uit het Gemenebest. Zij sneuvelden vooral tijdens de opmars naar Arnhem (WOII: operatie Market Garden). Het terrein is een gift van het Belgische volk uit dankbaarheid voor de buitenlandse soldaten van de lucht- zee- en landmacht die voor onze vrijheid hun leven gaven. Het bekendste graf (4B13) is dat van de Britse majoor Lord Robert Cavendish (markies van Hartington). Hij sneuvelde in Heppen bij de bevrijdingsgevechten aan het hoofd van een compagnie van de Coldstream Guards. Hij was getrouwd met Kathleen Kennedy, de zuster van John F. Kennedy, voormalig president van Amerika.
h
h
HET GEODETISCH PUNT
h
Op een 10 meter hoge heuveltop, pal ten zuiden van het paviljoen van de Minister van Oorlog werd in 1851 een geodetisch teken geplaatst.
h
Dit is een zeer nauwkeurig opgemeten merkpunt. Van hieruit gebeurden de verdere opmetingen voor de aanleg van het kamp. Boven op de heuvel staat een gemetselde tafel waarin een steen verwerkt is met het opschrift “ Station Géodésique 1851”. De put vlakbij de heuvel ontstond door het uitgraven van de aarde voor de aanleg van de heuvel.
HET KONINKLIJK PARK Je bent nu in het centrum van het koninklijk park dat rond het paleis werd aangelegd (1837). Het is 40 ha groot. De Leopold II-laan, die je net overstak, snijdt het domein ongeveer middendoor. Het noordelijke en tevens oudste en mooiste gedeelte lag in de onmiddellijke omgeving van het paleis. Het zuidelijke gedeelte wordt het “ vals” park of het park van de onderofficieren genoemd. De paviljoenen voor de Minister van Oorlog en voor de generaals vormden samen met het paleis van de koning de kern van het eerste kamp. Leopold I en II kwamen hier jaarlijks de grote oefeningen bezoeken. Het laatste bezoek was in 1875. Eigenaardig genoeg werd nog een speciale spoorlijn afgetakt in 1879. Deze lijn verbond het station van Leopoldsburg met het paleis. In het valse park werd nog een nieuw paleis gepland maar door het uitbreken van WO I is dit er nooit gekomen.
Er werden niet minder dan 12 000 bomen geplant. Vooral den, lork, eik, berk, acacia, es en ahorn werden aangevoerd. De sequoia’s of mammoetbomen behoren tot de meest uitzonderlijke boomsoorten.
DE ZEGEPLAATS Dit schitterende plein is bij de oudere “Kampenaars” beter bekend als “La place du canon”. Aan de ingang van het koninklijke domein stond van 1837 tot 1913 inderdaad een alarmkanon. Het werd bediend door artilleristen, die beschikten over twee strohutten, links en rechts van de ingang naar het paleis. Dit kanon meldde het uur en sloeg alarm bij brand of dreiging. Het plein wordt ook “Overwinningsplein” of “Chazalplein” genoemd naar de generaal wiens standbeeld het centrum van het plein domineert. Bij een bezoek van de koning werden er grote wedstrijden gehouden: schermtornooien, turnmanifestaties, zangwedstrijden, toneelopvoeringen en optochten. Nu nog gebruiken de militairen het plein regelmatig voor parades en sportmanifestaties.
De uurwerken van het kamp werden afgestemd op het kanon
h
Het plein geeft ook een mooi uitzicht op de “Kazerne Antwerpen”. Dit militaire complex huisvestte van 1907 tot aan WO II een school gespecialiseerd in de opleiding van kaderpersoneel voor infanterie-eenheden Op de binnenkoer van de kazerne staat het monument Gaillon dat opgericht werd ter nagedachtenis van het tijdelijk overbrengen van de infanterieschool naar Gaillon in Frankrijk in 1915.
h
h
h
h
h
De dreef der “7 zuchten”
h
Dit is één van de mooiste en meest gefotografeerde laantjes uit het kamp.
h
De laan dankt zijn naam aan het feit dat de soldaten hier vroeger onder veel gezucht afscheid namen van hun “lief”.
h
h
h
h
Monument “Tacambaro” In 1864 werden twee Belgische bataljons (ongeveer 1500 militairen) gerekruteerd voor Mexico. Ze werden geïntegreerd in een voornamelijk Frans bezettingsleger. In Mexico was een keizerrijk tot stand gekomen door toedoen van Frankrijk, Engeland en Spanje. De kroon van dat nieuwe rijk werd toegewezen aan Maximiliaan van Oostenrijk en aan zijn echtgenote prinses Charlotte van België, dochter van koning Leopold I. Al snel na zijn troonsbestijging geraakte keizer Maximiliaan in zware moeilijkheden en werd hij geconfronteerd met een algemene opstand. Leopold I stuurde zonder raadpleging van het parlement het expeditiekorps ter hulp omdat zijn dochter in nood verkeerde. Het detachement geraakte verwikkeld in hevige gevechten. Het meest bekende wapenfeit is dat van Tacambaro op 14 april 1865. Niet alleen de gevechten maar ook ziekten waren verantwoordelijk voor de zware verliezen.
h
In 1867 werd de “zuil van Mexico” in alle stilte ingehuldigd wegens de hevige beroering die de expeditie had veroorzaakt in het land.
h
Keizerin Charlotte keerde terug naar België in 1866. Het detachement scheepte terug in begin 1867 en keizer Maximiliaan werd in juni 1867 door de opstandelingen gefusilleerd.
h
h
DE INTENDANCE
h
De militaire bakkerij werd opgetrokken tussen 1849 en 1852. Ze groeide uit tot één van de grootste van het land en leverde brood aan al de troepen in het kamp en aan verscheidene andere garnizoenen in de omgeving. De militaire slachterij leverde het vlees. De wasserij zorgde ervoor dat na ieder gebruik het tafellinnen en het beddengoed gewassen werd . De “dienst der baden” kon in 1920 dagelijks 6500 stortbaden garanderen. Het beddengoedmagazijn leverde al het nodige voor de weliswaar schaarse nachtrust van de manschappen.
h
We zijn nu in de zone van de vroegere militaire intendance of verzorgingsdiensten. De bevoorrading van de troepen vormde een ernstig probleem wanneer in 1835 voor het eerst meer dan 20 000 militairen voor veertig dagen in het kamp van Beverlo verbleven. De grote verantwoordelijkheid rustte op de schouders van de militaire intendant. Hij moest beroep doen op burgerleveranciers die zich tijdelijk in de omgeving van het kamp vestigden Met de uitbouw van het kamp werden de militairen minder afhankelijk van deze leveranciers. Er kwam een eigen militaire bakkerij, een slachterij, een beenhouwerij, een wasserij en een groot stromagazijn. Het kamp beschikte bovendien over een eigen steenbakkerij en schrijnwerkerij. Deze installaties waren van industrieel niveau en er werkten honderden mensen. Het Decauville-kleinspoornet doorkruiste het kamp in alle richtingen. De trein vervoerde zowel manschappen als materiaal.
“Centre d’ Instruction Brancardiers Infirmiers”
h
Een mooie bladzijde uit de geschiedenis van het kamp is zeker het verhaal van de geestelijke brancardiers. Vanaf 1921 zijn alle “geestelijke” miliciens verplicht de opleiding van brancardier – ziekenverzorger te volgen. Ze worden de “cibisten” genoemd. In 1922 werd priester Eduard Poppe aangeduid als eerste geestelijke bestuurder. In 1935 werd een nieuw onderkomen voor de cibisten gebouwd, de huidige kazerne “IJzer” ook CIBI genoemd. In 1939 verhuisde de CIBI naar Brugge en enkele maanden voor het uitbreken van de oorlog naar Gent. De huidige kazerne is nog steeds in gebruik door eenheden van Defensie.
h
h
h
h
h
HET OUD MILITAIR HOSPITAAL
h
In 1913, in het kader van de algemene mobilisatie, werd het hospitaal enorm uitgebreid met 8 nieuwe ziekenzalen, een apotheek en een administratiegebouw. Het hospitaal had toen een capaciteit van 1000 bedden
h
De plaats waar in 1835 de ambulancecompagnie haar tenten en wagens neerzette wordt omheind. Enkele gebouwen voor het personeel, een keuken en stallen voor de paarden worden neergepoot. Stilaan krijgt het militair hospitaal vorm! De eerste definitieve gebouwen zijn uit 1841 en de eerste hospitaalzalen zoals we ze nu nog kennen, uit 1850. Een nieuwe methode van laagbouw met afzonderlijke paviljoenen maakt dit complex uniek. Onderling verbonden door een gang, sloot het geheel een centrale binnenkoer en tuin in. Het hospitaal was als dusdanig zeer modern voor zijn tijd en dwong in Europa, algemene bewondering af. In 1901 kreeg het hospitaal een speciale afdeling voor tuberculozen.In 1913 werd het complex uitgebreid met 8 ziekenzalen, een apotheek en een administratiegebouw. 1000 zieken en gewonden konden er verzorgd worden. Vanaf augustus 1914 bezetten de Duitsers het hospitaal. Zij brengen er elektriciteit aan. Na de oorlog neemt ons leger het hospitaal terug over. In 1923 wordt er een kloostergebouw en een kapel aan toegevoegd. De Duitsers nemen de instelling tijdens WO II over en blijven zelfs nog een hele tijd na de Bevrijding. Pas op 20 december 1948 verlaten de laatste krijgsgevangenen samen met hun Duitse dokters het hospitaal. Op 01 januari 1949 wordt het complex opnieuw militaire infirmerie en vanaf 1951 tot 1971 terug volwaardig militair hospitaal voor de Belgische Strijdkrachten. Sinds 1982 is er het “Museum van het Kamp van Beverlo” in ondergebracht.
Het GEMEENTEHUIS
h
Het gemeentehuis met de Vrijheidslinde en het oorlogsmonument vormen een zeer mooi geheel. De eerste steenlegging van het gemeentehuis (21 juli 1856) herdenkt de 25ste verjaardag van de troonsbestijging van Koning Leopold I. De Vrijheidslinde (1919) herdenkt de bevrijding van ons land. Het oorlogsmonument (1920) stelt de Belgische leeuw voor die zich uit het puin van de oorlog verheft. Het is een werk van kunstenaar Jan Burny. Niet alleen het gemeentehuis in neoklassieke stijl is mooi, maar ook het glasraam van de raadzaal verdient de aandacht. Wanneer je voor de hoofdingang staat zie je het in de linkervleugel van het gebouw. Kunstenaar Vic Brams symboliseert ermee de geschiedenis van Leopoldsburg. Op het linkergedeelte wordt Beverlo afgebeeld, daaronder Koning Leopold I, het Kamp met zijn strohutten, de hoeve van Spiekelspade en het koninklijk paleis. Op het rechtergedeelte staat Heppen en daaronder het nieuwe Leopoldsburg met zijn monumentale kerk, het gemeentehuis, de Kampse reuzen en het wapenschild van de gemeente.
h
h
h
h
h
h
h
de marketentster
h
De marketentster wordt in de volksmond “ de moeder van alle soldaten” genoemd.
h
De “Marketentster” is het symbool bij uitstek van de hechte band tussen de militairen en de burgers in de gemeente. Volgens een Hollands decreet van 1814 mocht er per eenheid één marketentster zijn. Ze moest getrouwd zijn met een militair beneden de rang van onderofficier en werkte hoofdzakelijk als wasvrouw . Later is er per infanteriecompagnie (200 manschappen) één marketentster voorzien en per cavalerie-eskadron (80 ruiters) twee. Deze moedige vrouwen volgen hun eenheid tijdens manoeuvres, marsen en schietoefeningen. Ze droegen hierbij een zwaar draagstel gevuld met dorstlessend “cocosap”. Na de diensturen verkopen ze jenever”van goede kwaliteit”. Bij grote oefeningen richten de marketentsters even buiten de kazerne een verkoopstand op. Met de bouw van de grote messcomplexen in 1913 kwamen ook de militaire kantines en verdwenen de marketentsters uit het kamp.
Hotel “Chemin de fer”
h
Het huidige koffiehuis ”Amalitos” was vroeger het hotel “Chemin de Fer”. In dit hotel had generaal De Schepper een tijd zijn hoofdkwartier. Hij was militair gouverneur van de provincie Limburg bij de Duitse inval van WO I en heeft onafhankelijk van de rest van het Belgische Leger een wekenlange guerrillastrijd gevoerd in dit gebied.
h
h
h
h
h
Het stationsgebouw
h
Het stationsgebouw werd ingehuldigd door burgemeester Leonard en de Minister van Openbare werken.
h
In 1878 stoomde de eerste trein Leopoldsburg binnen. Dit gebeurde na jarenlange onderhandelingen waarbij het Kamp twee andere kansen had verkeken: eerst de lijn Hasselt-Neerpelt langs Wijchmaal, later de lijn Mol-München Gladbach. Uiteindelijk kreeg de gemeente een station op de lijn Diest-Mol. Oorspronkelijk was het in rode baksteen maar vanaf 1950 overschilderd. Het vroegere goederenmagazijn werd afgebroken en ruimde plaats voor een parking.
h
h
“MARKET GARDEN”
h
Generaal Horrocks begon de briefing met de historische woorden: “Mijne heren wat we nu gaan uitvoeren, zult u met fierheid kunnen vertellen aan uw kleinkinderen.” De operatie mislukte!
h
De Sherman-tank die voor het stationsgebouw staat is een monument dat op 05 oktober 1984 werd ingehuldigd in aanwezigheid van de toenmalige Minister van Landsverdediging. De tank herinnert aan de historische bijeenkomst te Leopoldsburg van de bevelhebbers van de strijdkrachten die deelnamen aan de operatie Market-Garden. Dit was een grootschalige en gecombineerde actie tussen grondstrijdkrachten (Garden) en luchtlandingstroepen (Market). De belangrijkste taak van de luchtlandingstroepen (35 000 manschappen) was de verovering van de belangrijke bruggen tussen Eindhoven en Arnhem. Hierna moesten de grondstrijdkrachten (100 000 manschappen) over de veroverde bruggen doorstoten naar Duitsland. De briefing door de Britse Generaal Brian Horrocks werd gegeven op vrijdag 15 september tegenover het stationsgebouw, in de vroegere bioscoop “Splendid” .
h
h
KERK ONZE-LIEVE-VROUWTENHEMELOPNEMING
h
In amper vier jaar tijd wordt de kerk in neo-Romaanse stijl opgetrokken door kapitein Lebrun en zijn geniesoldaten. Ze worden geholpen door burgervaklui uit Leopoldsburg.
h
De militaire kerk van Leopoldsburg werd ingewijd op 12 juni 1903. De architect is Albert D.C. Capronnier. De neo-romaanse stijl komt zowel binnen als aan de buitenkant tot in de kleinste details tot uiting. Buiten wordt als materiaal baksteen en arduin gebruikt. Binnen wordt voor witte Franse steen en arduin gekozen. De kerk bezit enkele zeer merkwaardige kunstschatten, waaronder prachtige 19de eeuwse schilderijen en twee witmarmeren standbeelden van heilige soldaten (Sint-Maurits en Sint-Gommarus) die geschonken werden door de koninklijke familie. In beide zijbeuken bevindt zich een indrukwekkende in zandsteen uitgebeitelde kruisweg.De dertien prachtige rondbogige glasramen in de koorgang zijn kopieën van glasramen uit de kathedraal van Chartres (Frankrijk). De kerk behoort tot de grootste van de provincie: ze heeft 1400 zitplaatsen en 1000 staanplaatsen. In 1968 wordt de kerk aan de gemeente verkocht. Sinds 22 juni 1999 is het een beschermd monument.
h
h
WONING VAN DE EERSTE BURGEMEESTER Na een militaire carrière keert de jonge Anselme naar zijn ouders in Beverlo terug. Hij wordt handelaar in tabak en wordt snel welstellend, maar de drang naar politiek is groter dan zijn interesse voor tabak. Hij is een geboren leider en een talentvol redenaar en in 1850 wint hij de eerste gemeenteraadsverkiezingen. In 1862 wordt hij provincieraadslid en in 1864 wordt hij verkozen tot lid van de kamer van Koophandel te Hasselt.
h
Hubert Anselme Vander Elst, de eerste burgervader van het toenmalige Bourg-Léopold, werd geboren te Meerhout op 27 januari 1809.Hij overlijdt in zijn woning (het mooie witte hoekhuis tegenover het postgebouw) op 24 november 1871.
h
Zijn grootste verdiensten, naast de uitbouw van de gemeente, waren de inrichting van het onderwijs in de gemeente, de aanleg van verharde wegen en de verbetering van de volkshygiëne.
h
h
HET POSTGEBOUW
h
Het eerste postkantoor van 1838 stond op de hoek van de oude pastorij en het huidige postgebouw.
h
Al voor de aanleg van steenwegen reden er postkoetsen, die dagelijks onze regio met Diest en Hasselt verbonden. In die tijd duurde een reis heen en terug bijna een hele dag. Vanaf 1835 was er een dagelijkse postkoetsdienst tussen het Kamp en Brussel en vanaf 1936 kon je ook iedere dag met de postkoets naar Herentals reizen. In de winter werd deze rit weliswaar slechts éénmaal per week gereden. Sinds 1904 zijn de postdiensten gevestigd in het huidige gebouw.
Hotel AU PRINCE ROYAL
h
Prins Karel - Graaf van Vlaanderen, was de jongere broer van Koning LEOPOLD III. Hij was Prinsregent tijdens de Koningskwestie (20/9/’44-20/7/’50). De prins was een aangename stamgast in het hotel au Prince Royal wanneer zijn eenheid , het Regiment Gidsen , in het Kamp van Beverlo op oefening was.
h
h
h
+APEL EN KLOOSTER VAN DE +ARMEL (ET COMMANDO VAN HET KAMP VAN "EVERLO (ET PAVILJOEN VAN DE #OMMANDANT VAN DE 'ENIE (ET "ELGISCH MILITAIR +ERKHOF $E IJSKELDER $E MILITAIRE BEGRAAFPLAATS VAN HET 'EMENEBEST (ET GEODETISCH PUNT (ET +ONINKLIJK 0ARK $E :EGEPLAATS +ANON EN INFANTERIESCHOOL KAZERNE !NTWERPEN $E DREEF DER ± ZUCHTEN² -ONUMENT ±4ACAMBARO² $E )NTENDANCE
$E WASSERIJ
(ET SLACHTHUIS ±#ENTRE D´)NSTRUCTION "RANCARDIERS )NFIRMIERS² #)") (ET OUD MILITAIR HOSPITAAL $E )NTENDANCE
$E MILITAIRE BAKKERIJ
$ECAUVILLESTATION
"EENHOUWERIJ (ET GEMEENTEHUIS $E ²-ARKETENSTER² (OTEL ±#HEMIN DE FER² (ET STATIONSGEBOUW ±-ARKET 'ARDEN² +ERK /NZE ,IEVE 6ROUW 4ENHEMELOPNEMING 7ONING VAN DE EERSTE BURGEMEESTER (ET POSTGEBOUW (OTEL AU 0RINCE 2OYAL
,%'%.$% ).+,%52).' 'ROENZONE
7ATER
#ENTRUM
7ANDELING
19 18
14
-ILITAIR DOMEIN VERBODEN TOEGANG
13
,IMIET MILITAIR DOMEIN
15
17 20
12
16 24 22 23
21 28
11
1
27 26
2
9 8
25
7
3
6
4
h
,%'%.$% ,%/0/,$ ) 2/54%
h
h
h
5
10
v.u Erwin Van Pée, Kerkhovenweg 37, 3970 Leopoldsburg
Voor meer informatie: Toerisme leopoldsburg Hechtelsesteenweg 7 3970 Leopoldsburg Tel/fax: 011 40 21 84 Website: www.leopoldsburg.be e-mail:
[email protected]
