leerlingenboekje
Projectdagen over drugs
Bes
te l
eer
ling
en
de
e de l Jong eel h rwij r e e T v . toeen o r drugs e s d n , r me eeft ove ove h n n n e e e ol at nk ronk g een r d pr ade l d n e e r g e n z l we York lavi als vee s w r , e t e e p. n kam rin v blitse N tgaa iend i r a n u v a e g n w ze het s op tuk telin s hu g l n s h i l a u c e r , n u st ne vl rd ke k ove klin kom ans of to a g Stee n h a m e n l g d i k f e t f k c A je om n en u pre r zo n ee een pro na e ral k ges i e e e v v n i D da ro oe op r elt. Maa nlijk? H ders dt het . ove n l spe a o n l r o e e a . ag ma s wo are sch zelf eig nen e vr n l u e hele r ander b k l s k i r n e il de ee mid univ willen e eat w e n W j s i En w ? m p n, teg et z Vlaa entje o dere . En n. H j s n i g a e h een . e k ru sc rugs et d r oo te voor en d d m k t i ik e e en ? l en, en m er. Vee aan mak k ond e a b t ik g e s te m daarov en g en niet les l t vrij a b ze gaa eb . d e Ze h hebben ssen e g l lug r met de lijk p n U plezie ie act
red
2
is Mijn naam
Mijn menin g over dru gs is
3
4 Redenen 5 Wat voor drugs zijn er? 6 Icons
7 Goede websites 8 Spelletjes 9 Blunderaars vallen niet op
16 Een bladzijde voor je ouders 10-11 Lifeskills 17 Tips voor je ouders 12-13 Mijn lief heeft me 2 jaar gekost 18 Kennistest 15 Boeken over drugs
20 Stellingen over drugs?
24 Drug-reacties 26 I feel alive
22 Streetwise
28 Doe de zelftest 30 Adressen
Redenen
4
om te roken
om niet te roken
om te drinken
om niet te drinken
om andere drugs te gebruiken
om geen andere drugs te gebruiken
om te gokken
om niet te gokken
5
Wat voor drugs zijn er? Verdovende middelen: drugs waar je kalm of slaperig van wordt, waarmee pijn en prikkels worden verdoofd. Heroïne, opium, alcohol, slaappillen, pijnstillers, …
Opwekkende middelen: drugs waar je wakker en alert van wordt, je bloed gaat sneller stromen. Cocaïne, amfetamines, nicotine, pepmiddelen, … Naam
Legaal Illegaal
Tekening
Hallucinerende middelen: drugs waar je hallucinaties van krijgt, waardoor je de dingen anders ziet en voelt. LSD, cannabis, paddo's, ecstasy (dat is tegelijk opwekkend), ... Over al deze producten moet je je goed kunnen informeren. Hoe kun je anders op een verstandige manier beslissen wat je gaat doen als iemand je vraagt ‘om er ook eentje te nemen’? Unplugged leert je hoe je die informatie kunt zoeken en beoordelen.
Wat weet ik ervan
Wat vind ik ervan
Schadelijkheid
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Icons
6
Jongeren over heel de wereld horen of lezen boodschappen over drugs. NO DRUGS, KNOW DRUGS, BE SMART, DON’T START,… het zijn een paar voorbeelden van slogans die soms goed in de oren geknoopt worden. Maar vaker nog gaan ze het ene oor in en het andere weer uit. We hebben onze mening over drugs in icoontjes samengebald. Het zijn doordenkertjes geworden waar je best nog over kunt discussiëren. Jij interpreteert het zo, maar je vriend interpreteert het anders. We hebben er wel op gelet dat er nergens de boodschap ‘doe maar op’ in zit, en wél de boodschap ‘gebruik je verstand’.
Goede websites desleutel.be
Informatie over alle activiteiten in de hulpverlening en onderzoek. Sterk in artikels, achtergrond en opiniestukjes.
druglijn.be Deze telefonische hulplijn voor drugproblemen is van de Vlaamse VAD. Omdat ze zoveel telefoontjes krijgen met eenvoudige informatievragen zetten ze dat op een aparte site. Via druglijn.be kun je gemakkelijk naar VAD.be, waar je de discussies over het drugbeleid in Vlaanderen of op de scholen kunt volgen.
jellinek.nl
Jellinek is in Nederland wat De Sleutel in België is: een grote organisatie voor hulp, onderzoek en preventie in verband met drugproblemen. Jellinek heeft een prima druginformatie pagina, talloze antwoorden op Frequently Asked Questions van ouders of jongeren en handige testjes.
drugsinfo.nl Wil je een werkstuk maken, dan vind je hier degelijke en betrouwbare informatie. Een site van het Nederlandse Trimbos-instituut.
drugsinfoteam.nl Een Nederlands team van preventiemensen stelde deze erg praktische en schoolwerkstuk-gerichte site samen. Een bijzonderheid op deze site: jongeren informeren jongeren.
dekaterkomtlater.nl Leuke site met kennistest, soms aangrijpende en verrassende verhalen of filmpjes over gebruik en misbruik van alcohol.
teens.drugabuse.gov Helemaal Amerikaans, met prachtige graphics, games, puzzles, tests. Overzichtelijke feiten en beelden over drugproducten en de invloed op je hersenen. Het is de site van NIDA, het National Institute for Drugs and Addiction. De boodschap voor jonge Amerikaantjes: Just say no!
7
Spelletjes ! Denk aan de veiligheid als je deze survival skills oefent. Lifeskillsladder Je houdt een enkele ladder van ongeveer 2,5 meter met antislip-voet rechtstaande. Wie het aandurft bestijgt de ladder, klimt over de top en gaat aan de andere kant van de ladder weer naar beneden. De groepsleden houden de ladder in evenwicht. Wie wil, doet het. Wie niet wil, zegt gewoon ‘ik pas’. Achteraf: Welke risico’s nam je bij deze uitdaging? Wat zou het vertrouwen in jezelf vergroten? Welke invloed hebben de anderen op jouw zelfvertrouwen? Wat dacht je toen je besliste niet over de ladder te kruipen? Hoe zei je dat? Hoe
Spinnenweb Weef tussen twee bomen met touw een web waar tien gaten in zitten, naargelang het aantal leerlingen in de groep. De groep staat aan één kant van het web en moet aan de andere kant raken. Elk gat in het web mag slechts één keer gebruikt worden. Er mag niemand terugkeren. Achteraf: Waar lag het aan dat je geslaagd of mislukt bent? Wat onthoud je uit deze oefening? Wat heeft dit spel met roken, alcohol of drugs te maken?
reageerden de anderen?
Oefenen met bamboe
Wegisweg
Je houdt met negen personen een driehoek van lange bamboetakken op borsthoogte vast. Steek allemaal je ring- en wijsvingers naar voren (handpalm naar boven) en leg daar de driehoek op. Iedereen moet tijdens heel de opdracht met deze vier vingers contact houden met de bamboetakken. Vanaf nu mag je niet meer praten. Leg de bamboedriehoek op deze manier samen op de grond. Achteraf: Hoe zou je de emoties noemen die tijdens deze eenvoudige oefening naar boven kwamen? Wat had je willen zeggen of afspreken? Doe de oefening nog eens nadat je duidelijke afspraken hebt gemaakt.
In kleine groepen legt de klas een parcours af van een paar honderd meter, uitgetekend op een gedetailleerde oriëntatiekaart. Bij de start krijgt elk groepslid een stuk van de kaart te zien. Ze krijgen een minuut om die te memoriseren en geven hem dan weer terug. Achteraf: Wat was jouw bijdrage tot het resultaat? Hoe namen jullie beslissingen? Wanneer twijfelde je aan de weg?
8
Blunderaars vallen niet op
9 Goed nieuws voor mensen die regelmatig met scheerschuim in hun nek op school arriveren, mayonaisevlekken op hun kleren te laat ontdekken of in refters volle dienbladen uit hun handen laten vallen. Uit onderzoek blijkt dat mensen die iets sociaal onhandigs doen het idee hebben dat ieder een dat ziet, terwijl in werkelijkheid veel minder mensen het in de gaten hebben. En als anderen zo’n Soms misluk je in iets dat je heel blunder al opmerken, vinden ze die helemaal niet zo goed kunt, omdat iedereen naar je erg als de blunderaar vreest. Dat hebben Amerikaan kijkt. Blunderen in het spotlicht. se sociaal-psychologen in een serie experimenten vastgesteld. De psychologen noemden dit het spotlight effect: de proefpersonen hadden het gevoel dat ze in een sociaal opzicht als een konijn in de koplampen staarden. Dat komt doordat mensen zelf erg op hun blunder gefocust zijn en niet in de gaten hebben dat anderen wel iets anders aan hun hoofd hebben. Zou het kunnen dat iemand, als hij denkt dat hij aan het blunderen is, veel zou drinken? Een sigaret zou opsteken? Een joint meerookt? Of nog eentje meer?
Piano spelen is een vaardigheid. Een skill noemen we het in het Engels. ook sociale vaardigheden, zoals een eerste zin zeggen tegen iemand die zijn lifeskills.
Een beslissing nemen en problemen oplossen. Hoe kan Elkaar ik dit aanpakken? Welke helpen. keuze Hulp maakvragen ik?
en geven aan volwassenen en leeftijdgenoten. • Omgaan met mijn gevoelens. Gevoelens leren kennen en benoemen, aanvaarden en er iets mee doen. • Een beslissing nemen en probleCommunicatie- men en oplossen. Hoe kan ik dit aanpakken? Welke Kritisch denken en relatievaardighecreatief denken. keuze maak ik? • Leren uit mijn fouten. Behalve den. Kunnen omgaan De zaak ook eens mijn positieve kanten ook mijn tekorten en mislukmet de anderen. van de andere kant kingen leren kennen. • Kritisch denken en creatief bekijken. denken. De zaak ook eens van de andere kant bekijken. • Een positief zelfbeeld vormen. Me bewust worden van mijzelf en van de anderen. • Communicatie- en relatievaardigheden. Kunnen omgaan met de anderen. • Onderscheidingsvermogen. Leren nadenken over wat goed en slecht Een positief zelfbeeld voris. Of over wat ik goed en men. Me bewust worden van slecht vind.
10
mijzelf en van de anderen.
Timmeren is ook zo’n skill, net als breakdancen of scratchen. Maar er zijn je niet kent. Of je plaats op de bus innemen zonder ruzie te krijgen. Dat
Omgaan met mijn gevoelens. Gevoelens leren kennen en Elkaar benoemen, aanvaarden en er helpen. Hulpdoen. vragen iets mee
en geven aan volwassenen en leeftijdgenoten. • Omgaan met mijn gevoelens. Gevoelens leren kennen en benoemen, aanvaarden en er iets mee doen. • Een beslissing nemen en problemen oplossen. Hoe kan ik dit aanpakken? Welke Onderscheidings Leren uit mijn fouvermogen. Leren ten. Behalve mijn keuze maak ik? • Leren uit mijn fouten. Behalve nadenken over wat positieve kanten ook mijn positieve kanten ook mijn tekorten en mislukgoed en slecht is. mijn tekorten en kingen leren kennen. • Kritisch denken en creatief Of overdenken. De zaak ook eens van de andere kant mislukkingen wat ik goed enbekijken. • Een positief zelfbeeld vormen. Me leren kennen. slecht vind. bewust worden van mijzelf en van de anderen. • Communicatie- en relatievaardigheden. Kunnen omgaan met de anderen. • Onderscheidingsvermogen. Leren nadenken over wat goed en slecht Elkaar helpen. vrais. Of over wat ik Hulp goed en gen en geven aan volwasseslecht vind.
11
nen en leeftijdgenoten.
12
Lees de tekst ‘Mijn lief heeft me twee jaar gekost’. Ga per twee of per drie zitten en schrijf op:
... in welke omstandigheden je ook zoiets zou kunnen meemaken
... wat je dan zou denken
... met wie je erover zou proberen te praten
... wat je zou zeggen
... wat je zou doen.
lief
Mijn
st.
geko
is
ziet
r
zwaa
eeft
h
nder
Zo
een
voor
nd
iema
dat
ng
lavi
vers de
jaar
twee
me
ner.
part
het
lood
Mijn lief heeft me 2 jaargekost Toen mijn lief 16 was, smoorde hij elke dag wat op zijn kamer. omdat Ik gingik daar helemaa niet mee akkoord, vond dat da zwak was. Als hijme een joint gerookt had Mijn lief heeft 2 jaar gekost waren al zijn problemen ineens weg, ze bestonden niet meer. Maarnatuurlijk. de volgende dag waren ze weer terug Hi deed erhet niets aan. Toch leek liet ikdaarover hem doen omdat zo onnozel te vallen. De meeste van onze vrienden rookten een paar keer in de week. Toen we bijna een jaar vrijden, wilde ik het afmaken. Dat stond volledig los van zijn drugs, het had met andere dingen te maken. Maar voor hem was dat een enorme klap: ik had hem twee weken niet gezien, heel bewust en ik hoorde 13 van vrienden dat hij precies was losge slagen. Hij had twee weekends na elkaa speed gebruikt, cocaïne ook soms en wilde maar stoppen als ik terug bij hem kwam. Dan kwam er een hele periode van terug komen, weer afmaken, en voor hem was dat telkens stoppen en terug gebruiken Ik ging alleen maar terug bij hem om hem te laten stoppen, een echte rela tie hoefde voor mij niet. Maar ik wilde hem niet zomaar loslaten, ik voelde me daar ergens betrokken bij. Uiteindelijk heeft hij dat ook ingezien en probeerde hij definitief te stoppen zonder dat da verbonden was aan een relatie met mij Dat lukte niet en ik kwam weer terug bi hem. Hij is dan echt een paar maanden Toen mijn lief zestien was, smoorde hij elke dag wat op zijn kamer. Ik ging daar helemaal niet mee akkoord, omdat ik vond dat dat zwak was. Als hij een joint
gerookt had, waren al zijn problemen ineens weg, ze bestonden niet meer. Maar de volgende dag waren ze weer terug natuurlijk. Hij deed er niets aan. Toch liet
ik hem doen, omdat het zo onnozel leek daarover te vallen. De meeste van onze vrienden rookten een paar keer in de week.
Toen we bijna een jaar vrijden, wilde ik het afmaken. Dat stond volledig los van
zijn drugs, het had met andere dingen te maken. Maar voor hem was dat een enorme klap: ik had hem twee weken niet gezien, heel bewust en ik hoorde van
vrienden dat hij precies was losgeslagen. Hij had twee weekends na elkaar pillen
genomen, cocaïne zelfs ook een keer en wilde maar stoppen als ik terug bij hem kwam.
Dan kwam er een hele periode van terugkomen, weer afmaken, en voor hem was
dat telkens stoppen en weer gebruiken. Ik ging alleen maar terug bij hem om hem te laten stoppen, een echte relatie hoefde voor mij niet. Maar ik wilde hem niet zomaar loslaten, ik voelde me daar ergens betrokken bij. Uiteindelijk heeft hij
dat ook ingezien en probeerde hij definitief te stoppen zonder dat dat verbonden
was aan een relatie met mij. Dat lukte niet en ik kwam weer terug bij hem. Hij is dan echt een paar maanden clean gebleven en eigenlijk hadden we dan wel een toffe periode.
En, dat klinkt misschien raar, maar dan heb ik hem zo langzaam aan los gelaten. Het was genoeg geweest, ik was zo ongeveer twee jaar alleen met hem en zijn problemen bezig geweest. Maar ja, weet je: wat zou het anders geweest zijn?
Op een projectdag over drugs kijk je naar een film.
14
Of je gaat naar een toneelstuk. Misschien komt er iemand vertellen wat hij zelf beleefde toen hij verslaafd was. In de aanvulzinnen hieronder staat er drie keer
X.
Dat is het hoofdpersonage van wat je
bekeken hebt of degene die over zichzelf verteld heeft.
Aanvulzinnen na een getuigenis/boek/dis toneelstuk/film/interview/ cussie ✐
✑
✒
Eén ding dat ik goed he b onthouden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ✑ Ik had niet verwacht dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ✏ Ik kon me goed vereenzelvige n met . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . omdat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een situatie die ik herke n en die eigenlijk niets me t dru gs te maken heeft is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ✎ Een situatie die ik herken en die wel met drugs te ma ke n heeft is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat ik anders zou doen als ik X was . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik zou aan X vertellen dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ✒ Wat mijn ouders anders zoud en aanpakken dan die va n X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik vraag me af . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
✎
✎
Goede boeken over drugs Overdosis van Helen Vreeswijk is het verhaal van een hechte vriendengroep die langzaam uit elkaar valt door het gebruik van partydrugs. Het begint allemaal heel onschuldig, tot het afschuwelijk fout gaat en de groep het spoor helemaal bijster raakt. Vreeswijk schrijft een fictieve beklemmende reportage waar een waarschuwing van uitgaat. Uitgeverij Manteau
Afblijven van Carry Slee gaat over drug gebruik en
de gevolgen ervan. De jonge Melissa mag dan sen in de clip van een bekende rapper. Om haar onzekerheden te verbergen en om beter te dansen begint ze pillen te slikken. Haar vrie nden worden ongerust en willen haar helpen maar weten niet hoe... Het boek heeft heel wat prijzen gewonnen en is ondertussen ook verf ilmd. Uitgeverij Van Holkema & Warend orf
Candy van Kevin Brooks is een thrillera
chtige puberroman die de duistere
gewelddadige wereld van het hero onschuld van een gewone jongen.
ïnehoertje Candy schetst en het verl
Pakkend en scherp geschreven van
en
ies van
uit de ikjk was in zijn leven (zoals gitarist in een bandje zijn) voor haar op het spel zet. Emo tionele eenwording als enig zinnig levensdoel. Uitgeverij NBD/Biblion persoon Joe, die alles wat belangri
15-jarige Marie, mmend verhaal over de kle be n ee is y Fre a Jan Vrije Val van ngen haar in 'vrienden' belandt. Zij bre e erd rke ve bij fde lie die teleurgesteld in de et gedwonhelemaal mis, Marie mo pt loo t He . gs dru en le contact met allerlei soort avende werking van ve goed beeld van de versl n ee eft ge l Va je Vri . gen afkicken eloos vindt, zal zich ijk, overbodig of waard lel h zic die r be pu e nig soorten drugs. Me de hoofdpersoon. pelijk niet zover gaan als ho en en nn rke he rin hie Uitgeverij Clavis
15
Een bladzijde voor je ouders
INTERESSE TONEN
Je leest drie verhaaltjes die tienerdochters of –zonen hebben verteld. Laat ze thuis lezen en zeg wat je er zelf van vindt. Zoek een verband tussen de drie verhaaltjes en drugs.
Als ik bij Sandra kom, zit haar moeder altijd beneden. Ze zegt wel iets als we binnenkomen, maar dan gaat ze verder, lezen of zo en heel de tijd sigaretten roken. Wij zitten op haar kamer. Ze hoeft ook helemaal niet te zeggen waar we naartoe gaan als we dan even weggaan. Dat maakt haar moeder niets uit. Sandra zei eens tegen mij dat zij het zo speciaal vindt als ze de ontbijttafel vol ziet staan. Bij hun is dat gewoon iedereen eet wanneer dat uitkomt. Ik denk dat ze dat niet leuk vindt eigenlijk. Tienermeisje thuis aan de ontbijttafel, 13 jaar.
16
UITDAGINGEN BIEDEN Ik wil ook wel eens geld verdienen om iets speciaals te kopen. Je moet niet denken dat ik het leuk vind om altijd alles te krijgen. Het is wel nogal logisch dat ik het aanneem natuurlijk, als mijn ouders alle vakanties en optredens en uitgaansgeld betalen. Wie zou dat nu weigeren? Maar als ik zie dat jullie echt moeten werken om iets te kopen dat ik zo met een vingerknip krijg, dan wil ik dat ook wel eens doen. Tienerjongen tegen zijn vrienden in een café, 16 jaar.
MEEKIJKEN Mijn vader zegt soms dat de televisie zachter moet. Zo stil dat ik bijna niks meer kan horen. Dat doet hij alleen maar bij programma’s die hij stom vindt. Mijn moeder vindt ook sommige programma’s stom, maar zij heeft tenminste gezien waar het over gaat. Dan kijkt ze mee en zegt ze niets. Achteraf zegt ze dan wat ze er stom aan vindt. In feite werkt dat beter, want er is zo al een programma geweest dat ik dan een tijd later ook stom begon te vinden. Bij mijn vader trek ik mij er niets van aan. Tienerjongen in een kringgesprek op school, 11 jaar.
Ouders
denken
na
ze
hoe
reageren ze
met
zullen
gaan
als
drugs worden
geconfontr
eerd.
Dit zijn tips voor je ouders. Schrijf in het vak ernaast een tip voor jezelf om er ook aan mee te helpen!
Eet regelmatig samen. Zo geef je een forum (een marktplaats) waar je gezinsleden de kans hebben om te vertellen wat ze gedaan, gezien, gehoord hebben. Het hoeft niet lang, maar wel vaak.
Doe af en toe iets samen met je tiener. Een klusje, iets in het huishouden, in de tuin of in de stad. Het zijn openingen naar een gesprek zonder dat de anderen erbij zijn en zonder dat je in een formele ‘gesprekspositie’ zit.
Kijk mee naar wat je tienerkinderen interesseert. Maak je kinderen er van kleins af aan gewend dat je je mening geeft over wat ze graag horen, zien of doen, maar dat je het wel samen met hen wil meemaken: kijk mee naar de tv of op het web en zeg dan wat je vindt.
Laat je tieners uitdagingen aangaan. Laat je kinderen zich steeds zelfstandiger waar maken. Bouw je steun in geld (dat zal ik wel betalen), contacten (ik ken daar iemand) en lifeskills (ik zal die beslissing wel nemen) langzaam af en laat ze autonoom belangrijke stappen zetten.
Zorg voor gemeenschappelijke plaatsen in huis. Met respect voor de privé-ruimte die tieners in huis nodig hebben – in hun kamer – moet je je huis zo inrichten of schikken dat er plekken zijn waar je automatisch samen bent.
17
Kennistest VRAGEN
JUIST
1. Energy drinks zijn de beste dorstlessers bij het sporten. 2. Een roker die één pakje van 19 sigaretten per dag rookt geeft daar jaarlijks € 1.000,- aan uit. 3. Van alcohol heb je steeds meer nodig om hetzelfde effect te hebben. 4. Alcohol is een opwekkend product omdat je je minder moe voelt als je drinkt. 5. Na teveel alcohol drinken ontnuchter je snel door zwarte koffie te drinken. 6. In een standaard glas bier zit minder alcohol dan in een standaard glas jenever. 7. Alcohol verwarmt je als het erg koud is. 8. Een joint is natuurlijker en dus gezonder dan een sigaret. 9. Aan hasj of marihuana kun je niet verslaafd worden. 10. Peppillen zorgen ervoor dat je lichaam sneller recupereert. 11. Nicotine gaat in een paar seconden tijd naar je hersenen. 12. Nicotine is de verslavende stof in tabak. 13. Als je alcohol drinkt gaat die in één minuut naar je hersenen. 14. Meisjes zijn eerder onder invloed dan jongens van dezelfde hoeveelheid alcohol. 15. Door teveel te drinken kun je vervroegd dement worden. 16. Je kunt niet aan slaappillen verslaafd raken.
18
FOUT
19
Informatie drugs,
kinderen
eigenlijk geleerd: in van
het
opzoeken
over
hebben
van
jongs
af
kijk
eerst
wat
flesje
zit
voor
drinkt.
COMMENTAAR BIJ DE SCORE 13-16 goede antwoorden: je hebt je goed geïnformeerd en denkt na voor je iets opschrijft. Doe dat in de praktijk ook. En deel je kennis of je opvattingen met je klasgenoten en vrienden. 9-12 goede antwoorden: je weet waar je je informatie moet halen over alcohol, sigaretten en andere drugs. Maar het is duidelijk dat je het meer dan eens verkeerd voor hebt. Denk eraan dat wat je ziet niet altijd is wat er echt gebeurt. 0-8 goede antwoorden: je feitenkennis over alcohol, sigaretten en andere drugs is op veel vlakken tekort of verkeerd. Als je zelfstandig wilt beslissen of je gaat roken of drinken moet je je echt kritisch informeren. Op www.jellinek.nl en www.tactus.nl staan nog een paar eenvoudige testen. Ze zijn ingedeeld volgens de drugproducten. Na elk antwoord krijg je onmiddellijk feedback.
het
er je
er
n: aa id d du or ko ak rd oo iet kk t ln ta aa nie t nie lem he rd o he et ko we ak rd ik oo kk
he
aa
lem
la
s g u
r d r
n e g
in l l e
St
Dr
1.
uik
g
op
o nw
e
ng
t He
3.
s.
id ele
dr
c es
n no
n.
va
t
ik ru
u dr
.
gs
Ied
ge
i mm
u dr
ol
h lco
A
6.
o ntr
ge
co
ku
gt
So
5.
e nj
en br
in er
fe
s ke
n ee
e dg
r
lee
b
e ere
e uik
br
gs
e ng
t
ho
b ug
4.
is ol
ak el
z
ee
2.
ve
n de
p
All
fd.
aa rsl
r
li pe
la ns
o
s de
inv
e he
su
e olr
ch
d loe
ft
r eb
ug
20
e v o
n.
te lta
leu
p.
de
e gro
21
Mijn op
zelfbe
eld
wat
hoor
ik
is
andere
zeggen
n
gebouw
d
over
mij
.
Mensen met problemen hebben vaak een negatief zelfbeeld. Uiterlijk zegt hij of zij misschien heel hard ‘ik kan alles’, maar innerlijk is het helemaal anders. Onderzoekers tonen aan dat een negatief zelfbeeld niet per sé samenhangt met druggebruik. Veel jongeren met een positief beeld van zichzelf experimenteren met drugs. Denk dus niet dat het vergroten van het vermogen om je zelfbeeld positief te vormen, zal voorkomen met drugs in contact te komen. Negatief zelfbeeld heeft wel invloed op het regelmatig, vaak of problematisch gebruiken van drugs. Overigens komt zo’n negatief zelfbeeld zeker niet enkel voor bij probleemmensen (of mensen die een tijdlang probleemgedrag vertonen). Probeer het zelf maar eens uit: maak een lijstje op met dingen die je niet goed vindt aan jezelf of die je niet goed kunt. Draai dan je blad om en schrijf op wat je wel goed vindt aan jezelf of wat je wel goed kunt.
In de films ziet het er cool uit: gevaren trotseren, het uiterste proberen, op de rand balanceren, snel in druk verkeer bewegen. Maar in het echt moet je risico’s van te voren inschatten. Zo is het met het leven op straat, maar ook met het nadenken over drank en andere drugs. Streetwise: Engels voor straatslim.
Streetwise
Geef elke persoon een risicoscore van 1 tot 6. Wie 1 krijgt loopt volgens jou het minste risico, wie 6 krijgt loopt het meeste risico. •
Thomas
•
Julie
•
Simon
•
Charlotte
•
Jens
•
Sofie
is twintig en rookt elke dag een half pakje sigaretten. Hij doet dit al vanaf zijn veertiende.
heeft met een paar vrienden haar vijftiende verjaardag goed gevierd. Een wodka orange, twee Bacardi breezers, een pintje en twee wijntjes. Ze herinnert zich niets meer van de laatste uren, ook niet hoe ze thuis geraakt is. is zeventien en een beetje schuchter. Vooral op feestjes heeft hij het moeilijk om uit de hoek te komen. Maar sinds een paar weken heeft hij iets ontdekt en gaat het veel beter. In de dancing waar hij naar toe gaat kan hij ecstasy pillen kopen. Daarmee leeft hij zich zonder faalangst uit. Lekker dansen en gek doen tot ’s morgens vroeg, en dan met de bus naar huis. is vijftien en heeft allerlei problemen met mensen om haar heen, thuis en op school. Om tot rust te komen neemt ze elke avond een half valiumpilletje. rookt samen met zijn vriend, ze zijn alletwee net achttien, elke avond na de lessen een joint.
is dertien en heeft vaak last van hoofdpijn en pijnlijke maandstonden. Ze neemt dan een Dafalgan. Op zulke dagen neemt ze tot acht pilletjes.
22
23 Geef je risicoscore van 1 tot 6
Thomas Julie Simon
Charlotte
Jens Sofie
Streetwise. razendsnel
Kinderen
ten
terwijl
risico's
bestookt andere
ze
worden
aan
moeten inschat-
alle
met
verlokkingen.
kanten
reclame
en
Drug-reacties Schrijf een uitdagende stelling op over druggebruik. Denk eraan dat alcohol, tabak en veel medicijnen ook drugs zijn. Geef je schrift door aan iemand anders, die schrijft daar een reactie op en geeft het weer verder door. Bedenk een passende nickname en icoontje voor jezelf. Je reageert zoals op het internet, maar dan op papier. Als je je eigen boekje weer terug hebt, bekijk je de verschillende reacties en bespreek je jouw mening daarover in groep.
Drug-reac stelling
reactie 1
icoon
nickname
reactie 2
icoon
nickname
reactie 3
24
icoon
nickname
cties
reactie 4
icoon
nickname
reactie 5
icoon
nickname
reactie 6
25 icoon
nickname
I feel alive I feel alive: één zinnetje uit I'm not an addict van K's Choice. Wanneer had je zelf laatst het gevoel dat je ‘echt leefde’? Denk aan een dag of een periode dat je je goed voelde. Probeer terug te denken waar dat aan lag: de omgeving, andere mensen of jijzelf? En maak dan ook een verschil tussen wat andere mensen of jijzelf deden, zeiden of nog iets anders.
De omgeving
Daden
Woorden
Iets anders
26
Andere mensen
Ikzelf
Een dag zonder drugs trekt tergend traag voorbij. Met of zonder drugs. Het gevoel dat de tijd niet vooruit gaat heb je ook al wel eens meegemaakt. Waar ligt dat aan? In de ene cirkel schrijf je samen met één of enkele klasgenoten interne factoren – die hebben met jezelf te maken. In de andere cirkel noteer je externe factoren – die hebben met anderen of de omgeving te maken. Bekijk de overeenkomsten en verschillen. Kies een paar invloedsfactoren uit en bespreek samen hoe je in dat geval met zo’n tergend traag voorbijgaande dag interne factoren omgaat.
externe factoren
ik
27
Doe de zelft Drink ik? Drink ik Doe de zelftest
Je leest eerst je testresultaten.
Drink ik te veel? H vragen die mense stellen als … ander sen vragen begin stellen. Alcohol m pas drinken als je bent, en sterke dra na je achttiende. E test is goed om stil t bij wat jij aan he bent. Ook op jouw leeftijd. De voorn bedoeling van zo is te kunnen prat je klasgenoten en den over drinken, en andere drugs. de belangrijkste p Wat vind je belangrijk?
Over alcohol
Drink ik? Drink ik veel? Drink ik te veel? Het zijn vragen die mensen zich stellen als … andere mensen vragen beginnen te stellen. Alcohol mag je pas drinken als je zestien bent, en sterke drank pas na je achttiende. Een zelftest is goed om stil te staan bij wat jij aan het doen bent. Ook op jouw jonge leeftijd. De voornaamste bedoeling van zo’n test is te kunnen praten met je klasgenoten en vrienden over drinken, roken en andere drugs. Dat is de belangrijkste preventie: praat erover! Op een alcohol-zelftest, die je op internet vindt, vul je eerst in hoe en hoeveel je drinkt. Vul dat gewoon eerlijk in, als je het niet wilt hoeft niemand het resultaat te zien of te lezen.
Wat wil je veranderen?
Wat wil je nog uitzoeken?
Elke zelftest heeft ook een advies. Welk advies heb je nog al eens gehoord?
Wat neem je je voor om te doen?
28
Waar wil je nog meer over te weten komen?
tetst k veel?
Het zijn en zich re mennnen te mag je zestien ank pas Een zelfte staan et doen w jonge naamste o’n test ten met n, roken vrien.prevenDat is Je risicosituaties worden afgeleid uit wat je ingevuld hebt.
Welke situatie heb je al eens meegemaakt?
Waar denk je dat je inderdaad voor moet opletten?
Op wie zou je kunnen rekenen in zo’n situ-
Het bela ngrijkst e voor C mensen hinese is de be jonge v rijding lichaam van hun : spring en en je in het p zelf ver lezier v liezen a n het dan hele da sen. Ik nsvloer wil de zien sp doet m ringen. ee en ik Ie dereen kan me de dan nsen go svloer lo e d op k ken ter eigenlijk wijl ze niet wil h e t den. Na XTC de 1999 vo weg na n a d r Shangh bijna op ai en w één nac e rd ht mete Chinese en pop ecstasy u la ir. p illen he kleuren bben a van de ll e regenb ductie e oog. De rvan ve intror anderd Shangh e veel in aise uit het gaansle waar ou ven. De ders en d rug overhe zo’n zo idsmen rgen om s e n zich maakte naam ‘h n kreeg ead-sha d e king pil l’.
atie?
Misschien zijn er ook risico’s voor verslaving of probleemdrinken die de zelftest
opleveren. Als je riskant doet, moet je de
risico’s ook onder ogen durven zien. Denk goed na en praat met anderen over wat
je leest, hoort, denkt en voelt. Dat is de
meest realistische manier om problemen te
r ze ook lke kleu pill'. We g in ak sh op de De 'headjongeren Chinese ct op de fe ef t de vele had, he Het deed erseel. iv un s r wa ng: dansvloe le bewegi een enke egen in wi rs ke t hoofd gebrui en van he op wiebel st nno en eld, continu . Dit be dere kant ar de an na e en van de lfde die deze een club reen in de ie n va t angst. de me me t, vervul ak ma ng met de bewegi land was, de hel be in ik t da elen. Ik dacht lterde zi als gefo en ns me ge uddende ookachti hoofdsch is een sp cultuur g' in ak sh De 'head'Candy') Mian in . (Mianis rn duiste
voorkomen.
29
Mijn menin g over dru gs is De Sleutel is de grootste organisatie in België voor verslavingszorg en bestaat al sinds 1973. Er werken 230 personeelsleden.
In Vlaanderen is er een algemene druglijn waar je terecht kunt met allerlei vragen:
078 15 10 20 www.druglijn.be
[email protected] Gespecialiseerde hulp vind je op deze adressen van De Sleutel:
Vergelijking met 2: mijn mening op blz
Dagcentrum Antwerpen: Dambruggestraat 78, 2060 Antwerpen, 03 233 99 14 Lange van Sterbeeckstraat 28, 2060 Antwerpen, 03 470 22 40 Dagcentrum Brugge: Barrièrestraat 4, 8200 Brugge, 050 40 77 70 Dagcentrum Mechelen: F. De Merodestraat 20, 2800 Mechelen, 015 20 09 64 Dagcentrum Brussel: Aanbeeldstraat 14, 1210 Sint-Joost-ten-Node, 02 230 26 16 Dagcentrum Gent: Meerhem 30, 9000 Gent, 09 234 38 33 Crisisinterventiecentrum: Botestraat 102, 9032 Wondelgem, 09 231 54 45 Therapeutische Gemeenschap: Hundelgemsesteenweg 1, 9820 Merelbeke, 09 253 44 40 Therapeutische Gemeenschap: Jozef Guislainstraat 43 a, 9000 Gent, 09 342 88 01 Residentieel Kortdurend Jongerenprogramma: Zuidmoerstraat 165, 9900 Eeklo, 09 377 25 26 Sociale Werkplaats: Mahatma Gandhistraat 2 a, 9000 Gent, 09-232 58 08
Verschil:
Overeenkomst:
Wat wil ik nog te w eten komen over drugs?
30
! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! ! !!! !! ! ! !! ! !! ! Adres voor preventie: De Sleutel Guislainstraat 43 a 9000 Gent 09 231 81 92
[email protected] www.desleutel.be
Unplugged Bij dit leerlingenboekje hoort een handleiding voor de leerkracht Redactie: Peer van der Kreeft Illustraties: Elke Van Ongeval, Gent Layout: Comm’sa, Gent Druk: Die Keure, Brugge Met medewerking van: Johan Van de Walle, De Sleutel
31
© Peer van der Kreeft, De Sleutel, Gent Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaargemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De Sleutel is een instelling van de Broeders van Liefde voor preventie, onderzoek, werk en hulp bij afhankelijkheid of drugproblemen.
helpen. Hulp vragen en geven aan volwassenen en leeftijdgenoten. • Omgaan met mijn gevoelens. Gevoelens leren kennen en benoemen, aanvaarden en er iets mee doen. • Een beslissing nemen en problemen oplossen. Hoe kan ik dit aanpakken? Welke keuze maak ik? • Leren uit mijn outen. Behalve mijn positieve kanten ook mijn korten en mislukkingen leren kennen. • Kritisch nken en creatief denken. De zaak ook eens van e andere kant bekijken. • Een positief zelfbeeld vormen. Me bewust worden van mijzelf en van de anderen. • Communicatie- en relatievaardigheden. Kunnen omgaan met de anderen. • Onderscheidingsvermogen. Leren nadenken over wat goed en slecht is. Of over wat ik goed en Elkaar helpen. Hulp vragen en geven aan volwassenen en leeftijdgenoten. • Omgaan met mijn gevoelens. Gevoelens leren kennen en benoemen, aanvaarden en er iets mee doen. • Een beslissing nemen en problemen oplossen. Hoe kan ik dit aanpakken? Welke keuze maak ik? • Leren uit mijn fouten. Behalve mijn positieve kanten ook mijn tekorten en mislukkingen leren kennen. • Kritisch denken en creatief denken. De zaak ook eens van de andere kant bekijken. • Een positief zelfbeeld vormen. Me bewust worden van mijzelf en van de anderen. • Communicatieen relatievaardigheden. Kunnen omgaan met de anderen. • Onderscheidingsvermogen. Leren nadenken over wat goed en slecht is. Of over wat ik goed en slecht vind.
Guislainstraat 43 a, 9000 Gent, 09 231 81 92, www.desleutel.be
