LEIDO Project- en adviesOrganisatie Beroepsonderwijs
Leergang Effectief Leiderschap voor managers die betrokken (zullen) zijn bij het Associate degree-onderwijs april 2014 – juni 2015 In dit memo zijn de data opgenomen voor de studiereis naar de VS, mei 2014 – met een aantal activiteiten die zijn gepland. Op maandag 16 december is er om 14.00 uur een info-sessie over deze leergang, in AmersfoortSchothorst – Disketteweg 6, zaal 2.07 (Ecabo). Aanmelding daarvoor is mogelijk via een mail naar
[email protected] In 2006 is de Associate degree (Ad) in ons land opgenomen als formeel erkende graad binnen het hoger beroepsonderwijs (hbo). Na een pilotperiode die op verzoek van de overheid stevig is gemonitord, is per 1 september 2013 de Ad volledig verankerd in de wet voor het hoger onderwijs. Dat heeft ertoe geleid dat een flink aantal hogescholen de keuze heeft gemaakt de Ad volledig in het onderwijsaanbod op te nemen op basis van de relevantie van de onderliggende programma’s voor de arbeidsmarkt. Andere hogescholen voelen zich gedwongen nader te bezien hoe de Ad in het geheel aan opleidingen kan worden opgenomen. Uiteraard zijn er ook bekostigde hogescholen die juist door de invoering van de Ad opteren voor het neerzetten van een onderwijsinstelling voor Bachelors en waar mogelijk Masters, maar deze hogescholen krijgen dan zonder meer te maken met het regionale aanbod van Ad’s vanuit andere (veelal private) aanbieders en op termijn zij-instromer die elders een Ad hebben afgerond. De niet-bekostigde hogescholen zien de Ad als een kans, in de draai van het al jarenlang functionerende aanbodmodel naar een meer vraaggestuurd systeem. De overheid zal de scholing voor volwassenen ongetwijfeld meer dan nu het geval is, gaan enten op flexibel vorm te geven leerwegen, waarbij het studeren in grote brokken zoals een hbo-bachelor van vier jaar, verleden tijd zal zijn. Een eerste stap via de Ad en na een volgende periode met (werk)ervaring via ‘validering van verworven competenties en gevolgde scholing’ opgaan voor de bachelor. Het zijn leerwegen waar het hbo-onderwijs niet meer omheen kan. Kortom, het onderwijslandschap krijgt in de komende jaren mede door de Ad een ander gezicht. Hogescholen en de opleidingen zullen altijd op een of andere wijze rekening dienen te houden met een onderwijssysteem en een arbeidsmarkt waarvan de Ad deel uitmaakt en waarbij er studenten zijn die na een Ad op korte dan wel langere termijn een Bachelor willen afronden. Dat alles vraagt om managers binnen hogescholen die op deze ontwikkelingen moeten, kunnen en mogen inspelen. Op basis van de ruime ervaring die vanaf de eerste plannen om met een Ad in ons land te starten en de vele projecten die nationaal en internationaal zijn uitgevoerd, wordt door Leido een jaar
1
omspannende leergang aangeboden voor managers die nu, straks of op middellange termijn met de Ad te maken hebben. Bij die projecten is een stevige samenwerking opgebouwd met Universiteiten, Colleges en organisaties in de VS. De belangrijkste universitaire partner is de University of Toledo en er zijn inhoudelijke samenwerkingsverbanden ontstaan met de American Association of Community Colleges (AACC) en het netwerk voor Community Colleges in Ohio. Tevens is Leido lid van de World Federation of Colleges and Polytechnics (WFCP) waarin naast de AACC de Engelse Association of Colleges een drijvende kracht is. De WFCP heeft daarna leden in alle werelddelen, met allerlei landen die ook de Associate degree kennen en opleidingsinstituten hebben zoals de Community Colleges in de VS. In deze brochure wordt in grote lijnen de opzet van deze leergang geschetst, gebaseerd op 1 ‘Competencies for Community Leaders en ‘Recommendations for Reimaging the Community 2 Colleges: The three Rs ‘. Deze zaken worden elk jaar in de USA aangeboden in een training van een aantal dagen en vervolgens aangevuld met projecten, studiedagen en opdrachten aan de ‘high potentials’ binnen de onderwijsinstellingen alsmede aan mensen die opteren voor een managementfunctie bij een Community College. Naast de PhD-opleidingen van universiteiten, gericht op ‘Management and Education’, wordt dit trainingsaanbod als zeer effectief gewaardeerd. Vanuit Leido is met de AACC afgesproken dat deze aanpak in ons land kan worden gebruikt, waarna is besloten om met de University of Toledo (Ohio) de twee ‘study trips’ die deel uitmaken van de leergang, samen uit te voeren. Van Amerikaanse zijde wordt aan deze beide trips deelgenomen door studenten die zijn gestart met hun eerder genoemd PhD traject. Er is al eerder sprake geweest van een dergelijke samenwerking. Participanten uit de VS en uit Nederland hebben in 2012 (Washington / Ohio) en 2013 (Brussel / Amsterdam / Londen) succesvol deelgenomen aan reizen met een vergelijkbare opzet. Dit is zeer vruchtbaar gebleken. Op basis van de ervaringen en evaluatie van deze reizen hebben wij besloten een leergang te ontwikkelen teneinde de ‘vertaling’ naar de meer Europese situatie te borgen
KEUZE VOOR MODEL Er is bij deze leergang gekozen om het Amerikaanse management-model voor leiders binnen de Community Colleges te hanteren. Dat is niet zomaar. We denken dat in veel Europese landen (nu al) en ons land (op niet al te lange termijn) een trend valt te signaleren waarbij de opleidingen die leiden naar een diploma op niveau 5, een speerpunt van veel instellingen vormt. In de VS studeert ongeveer 50% van alle studenten in het hoger onderwijs aan een Community College, Belangrijkste reden hiervoor zijn: Veel beter kunnen inspelen op de arbeidsmarktrelevantie, het leven lang leren en de mogelijkheden voor studenten en werkenden om in de pas met hun carrièreontwikkeling bewustere keuzes voor een volgende stap te kunnen maken. Dit speelt ook bij ons maar het zal in Europa niet zo snel leiden tot het inrichten van Community Colleges, aangezien daarvoor de systemen een sterk traditioneel verleden kennen, met daaraan gekoppelde positioneringen van de instellingen die hoger onderwijs aanbieden Wel zal de stap naar het opzetten van samenwerkingsverbanden tussen Ad-trajecten binnen eenzelfde hogeschool, mogelijk ook in een eigen afdeling, leiden tot het gaan ontstaan van ‘Community Hogescholen (Community Universities of Applied Sciences)’. Met deze leergang willen we de managers die hieraan leiding kunnen gaan geven, de handvatten aanreiken zoals die in de VS voor College-managers gelden. De Community Colleges gaan terug tot 1909… en hebben veel respect opgebouwd in de Amerikaanse samenleving. De Ad in ons land is ook daarvoor bedoeld: een opleiding die scholen, werkenden, werkgevers en regionale overheden bij elkaar brengt, en kan houden.
1 2
www.aacc.nche.edu e Report from the 21 century commission on the future of community colleges
2
COMPETENTIES EN OPBOUW De leergang is opgehangen aan zes management-competenties: 1. Strategie ontwikkelen 2. Resources managen 3. Communiceren 4. Samenwerken 5. Uitdragen missie 6. Professioneel handelen. Deze competenties worden vervolgens geplaats in het licht van een drietal ontwikkelstadia die te e maken hebben met studeren in de 21 eeuw en de wijze waarop een onderwijsinstelling dat zou moeten ondersteunen. Deze stadia zijn afgeleid uit een onderzoek en aanbevelingen met betrekking tot het herpositioneren van Community Colleges in de VS. 1. Re-design 2. Re-invest 3. Re-set. In onderstaande matrix worden de onderdelen van de leergang zoals ze aan de orde zullen gaan komen, kort toegelicht: RE-DESIGN onderwijsbeleving door studenten e
Hoe in de 21 eeuw studenten voorbereiden op bestaande en toekomstige beroepskwalificaties op het niveau 5 Strategie ontwikkelen Resources managen Communiceren
Samenwerken
Uitdragen
Professioneel handelen
RE-INVEST institutionele rol
RE-SET institutionele systemen
Focus de missie van e het Ad instituut op 21 eeuw onderwijs- en werkgelegenheid behoeftes in het Addomein
Het doen van strategische investeringen om studievooruitgang van Ad studenten en de transparantie van het Ad onderwijsproces te bevorderen Effectief team leiderschap verbetert vanuit een strategische benadering; de kwaliteit van het Ad-instituut, bewaakt lange termijn doelen en bevordert het succes voor studenten. Effectief team leiderschap heeft tot gevolg dat mensen, processen en informatie als ook fysieke en financiële middelen de missie, visie en doelstelling van het Ad-instituut bewerkstelligt. Effectief team leiderschap gebruikt alle denkbare middelen om in een open dialoog betrokken te zijn met alle niveaus binnen het instituut en haar omgeving om het studiesucces van de studenten te bevorderen en de missie van het Ad-intituut te bevorderen. Effectief team leiderschap ontwikkelt en onderhoudt verantwoordelijke, coöperatieve, wederzijds winstgevende interne en externe relaties die het studiesucces van de studenten bevorderen en de missie van het Adinstituut voeden Effectief team leiderschap begrijpt en is gecommitteerd aan de missie, visie en doelstellingen van het Ad-instituut en draagt deze zodanig uit dat dit het studiesucces van de studenten bevorderen Effectief team leiderschap zet hoge standaarden voor zich zelf en voor anderen gericht op de ontwikkeling van het Ad, legt intern en extern verantwoording af en draagt zorg voor lange termijn levensvatbaarheid van het Ad-instituut.
TEAM-WERK Het uitgangspunt voor de leergang is zoals hierboven toegelicht, om met een Community College invalhoek te kijken naar onze Ad-ontwikkelingen. Dat houdt naar onze mening in, gelet op de
3
wijze waarop men in de VS alle zaken probeert te tackelen, dat een team van 3 personen betrokken is bij deze leergang. Deze teamleden zijn in principe samen verantwoordelijk voor de aspecten van het management die te maken hebben met de aansturing van de ontwikkeling, implementatie, vormgeving, actualisering en het (door)ontwikkelen van een of meer Ad-opleidingen. Binnen de leergang hebben we de opbouw zodanig vormgegeven dat ook de deelname aan de onderdelen ervan kunnen worden verdeeld over de teamleden. Dat betekent dat als team ervaringen die binnen de leergang worden opgedaan, voortdurend worden gedeeld en met elkaar worden besproken om het leereffect te versterken en tevens zo effectief mogelijk met de investering in tijd om te gaan. Hieronder wordt de opbouw van de leergang beschreven. Het is aan het team dat zich inschrijft om onderling afspraken te maken wie aan welke activiteiten deelneemt – daar waar wordt aangegeven dat er een keuze dient te worden gemaakt. OPBOUW LEERGANG De leergang wordt op hoofdlijnen beschreven. Enige tijd voor de start ervan zal een uitgebreid studieprogramma verschijnen, maar we zullen uiteraard steeds streven naar de meest actuele aanpak en invulling op de genoemde onderdelen. Hieronder staan de activiteiten. Daarnaast worden er praktijkgerichte opdrachten verstrekt, ter voorbereiding op een activiteit dan wel om de zaken die aan de orde kwamen, in de eigen werkomgeving uit te ‘testen’. Deze opdrachten worden nog niet vermeld, maar zullen worden opgenomen in het studieprogramma. Start april 2014 1. Introductiedag en start van de leergang 2. Voorbereiding studiereis naar de USA Deelname hieraan door alle teamleden. Studiereis USA mei 2014 Er is in de laatste twee weken van mei een studiereis naar de USA gepland om kennis te maken met allerlei zaken die te maken hebben met het Amerikaanse onderwijssysteem, de rol van de overheid, de wijze waarop Community Colleges en Universiteiten functioneren, de mogelijkheden van het management om in te spelen op de eisen die aan instellingen worden gesteld, enz. Tevens zal worden ingezoomd op de invloed van de nationale en lokale politiek, de wetgeving en de rol van allerlei stakeholders op de mogelijkheden die het management heeft om de gestelde doelen van de instelling te bereiken. De groep vanuit Nederland wordt hiervoor gecombineerd met een groep PhD-studenten van de University of Toledo die daarnaast allen werkzaam zijn binnen het hoger onderwijs. De twee weken vormen voor deze studenten een keuzemodule ‘bestuur en beheer binnen vierjarige Colleges resp. Universiteiten (Ad, Ba, Ma, Phd)’. Daarnaast zal in de eerste week een groep met managers vanuit China deelnemen. Zij zijn werkzaam binnen Colleges aldaar. Zaterdag 17 mei: Zondag 18 mei:
Vlucht van Amsterdam naar Washington (aankomst dezelfde dag) Startbijeenkomst en openingsdiner (Georgetown)
Maandag 19 mei t/m vrijdag 23 mei
Onder meer overleggen met vertegenwoordigers van: - AACC (American Association of Community Colleges) - AACCT (American Association of Community Colleges Trustees) - AGB (Association of Governing Boards) - ACE (American Council on Education) - AASCU (American Association of Schools Colleges and Universities - Fullbright Commission – State Department of Education - Federal Student Aid – State Department of Education
4
Zaterdag 24 mei Zondag 25 mei Maandag 26 mei
- CHEA (Council for Higher Education Accreditation) - Gates Foundation - Lumina Foundation White House Tour / Memorial Day Met de auto naar Philadelphia – excursies aldaar Door naar Columbus, Ohio / bezoek Henri Ford Museum
Dinsdag 27 mei t/m Vrijdag 30 mei
Programma met onder meer bezoeken aan: - Community Colleges - University of Toledo En bijeenkomsten met: - OACC (Ohio Association of CC’s) - Presidents of CC’s
Zaterdag 31 mei Zondag 1 juni
Vlucht van Columbus naar Amsterdam ’s Morgens aankomst op Schiphol
Let op: Aan deze studiereis kan van elk team 1 persoon deelnemen, gelet op de maximale capaciteit in het USA-programma. Evaluatiebijeenkomst (juni 2014) Bij deze bijeenkomst wordt teruggeblikt op de studiereis naar de USA, mede met het doel vast te stellen welke deelthema’s zich lenen voor de studie-seminars in het daaropvolgende studiejaar. Tevens wordt aan elk team een startopdracht meegegeven. Deelname hieraan voor het gehele team. Seminars Leadership competences (september 2014 – april 2015) In de periode van september 2014 tot en met april 2015 wordt verspreid over die maanden een aantal seminars gehouden, gekoppeld aan de competenties. Een seminar is in principe 1 dag. Er wordt nog bezien of bepaalde seminar over twee dagen worden verspreid, samen met een avondprogramma. Het totaal programma van de seminars ziet er als volgt uit: 1. Opstart dag (september 2014) Bespreken en feedback startopdrachten Gekoppeld aan input van deskundigen en best practices Hieraan nemen alle teamleden deel. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Seminar: Strategie ontwikkelen (oktober 2014) Seminar: Resources managen (november 2014) Seminar: Communiceren (december 2014) Seminar: Samenwerken (januari 2015) Seminar: Uitdragen visie (februari 2015) Seminar: Professioneel handelen (maart 2015)
Er is sprake van deelname van minimaal 2 van de 3 teamleden per seminar. Binnen het team kan dus altijd zelf worden bepaald wie in ieder geval aan een seminar deelnemen, op basis van de positie binnen de opleiding en de ‘portefeuille’ die een ieder heeft. Voorbereiding studiereis mei 2015 (april 2015) Er vindt een voorbereiding plaats op de studiereis incl. een internationaal seminar in de laatste twee weken van mei. Deelname hieraan van alle teamleden.
5
Studiereis Brussel / Nederland (mei 2015) Zoals voor een groep vanuit Nederland in 2014 in de USA een studiereis is gepland, komt in de tweede helft van mei 2015 de groep deelnemers vanuit de University of Toledo naar Europa. Daarbij wordt Brussel en een aantal plaatsen in Nederland aangedaan. Evenals bij de studiereis naar de USA is het programma gericht op ‘bestuur en beheer van onderwijsinstellingen in het hoger onderwijs’, gelet op de betrokkenheid en invloed van de internationale (Europese), nationale en lokale politiek op de mogelijkheden om als management te kunnen functioneren. Daarbij wordt ook gekeken naar de bijpassende wet- en regelgeving, de rol van stakeholders en de wijze waarop onderwijsinstellingen binnen netwerken met hun partners kunnen samenwerken aan goed, passend en doelgericht onderwijs voor de doelgroepen. Week 1: Brussel Hierbij wordt aandacht besteed aan onder andere volgende zaken en ontwikkelingen: Rol van de Europese Commissie t.a.v. het onderwijs Bolognaproces / European Higher Education Area Betrokkenheid van Europese Associaties voor het hoger onderwijs Invloed van Cedefop, als adviesorganisatie Nationale invloed van de EU-lidstaten op het EU-beleid Lifelong Learning (non-formal en informal leren) – Erasmus+ Hoger onderwijs in Vlaanderen (professioneel en volwassenenonderwijs) Best practices m.b.t. bestuur en beheer BE Week 2: Amsterdam Hoger onderwijs in Nederland (met sessies vanuit OCW, NVAO, NRTO e.d.) - bekostigd en privaat - accreditatie - wet- en regelgeving en toezicht op het hoger onderwijs Best practices vanuit hogescholen - rond de Associate degree - instellingsplannen - vormgeving van opleidingen - samenwerking met het werkveld Internationale conferentie In deze tweede week wordt een internationale conferentie van twee dagen gepland in Amsterdam. Deze conferentie staat open voor professionals uit het hoger onderwijs in Europa. Tijdens de conferentie zullen onder andere workshops worden gegeven door groepen die samengesteld zijn uit deelnemers vanuit de USA en vanuit Nederland (de teams die aan deze leergang meedoen). De deelnemende teams aan de leergang hebben derhalve een actieve rol bij deze conferentie. In de aanloop naar de conferentie worden NL-USA groepen gevormd en bepalen de leden ervan welke van de zes managementcompetenties wordt ‘geadopteerd’ en op welke wijze tijdens de workshop de presentatie plaatsvindt van een aantal good practices en/of uitkomsten van een zelf geformuleerde onderzoeksopdracht (mede gelet op het feit dat de Amerikanen deze studiereis maken als keuzemodule van hun Phd-programma). Bezoek Amerikanen aan Nederlandse onderwijsinstelling Tevens zal een dag van deze tweede week beschikbaar zijn voor de Amerikaanse deelnemers om in groepjes een bezoek te brengen aan een van de onderwijsinstellingen waarvan teams aan de leergang deelnemen. Rond dit bezoek kan de betreffende onderwijsinstelling samen met de Amerikanen een eigen programma opstellen.
6
Deelname aan de genoemde activiteiten tijdens de studiereis is mogelijk voor een van de teamleden, behalve uiteraard de internationale conferentie en het instellingsbezoek waarin het gehele team participeert Slotbijeenkomst leergang (juni 2015) Ter afsluiting van de gehele leergang is een dag gepland in juni 2015, waarschijnlijk met een avonddeel (voor het uitreiken van de certificaten). Deelname hieraan is bestemd voor alle teamleden. DOELGROEPEN De leergang richt zich op degenen die binnen onderwijsinstellingen betrokken zijn bij de Ad, in de meest brede zin. Te denken valt aan Ad-managers, opleidingsmanagers, onderwijsmanagers, kwaliteitszorgmedewerkers en anderen die in een managementteam werken aan de instroom, interne vormgeving en doorstroom (arbeidsmarkt, Bachelor) met betrekking tot de Ad. Maar dat kunnen ook medewerkers van mbo-instellingen zijn die samenwerken met hogescholen rond de vormgeving van Ad-programma’s, de doorstroom vanuit het mbo naar het hbo op basis van doorlopende leerwegen, de samenwerking met het regionale bedrijfsleven, enz. AANTAL TEAMS Gelet op de randvoorwaarden voor de studiereizen en ons streven naar kleinschaligheid om zo effectief met de tijd, energie en menskracht om te gaan, is het aantal deelnemende teams beperkt tot zeven (7). CERTIFICAAT Aan het eind van de leergang ontvangen de teamleden een certificaat waarop wordt aangegeven aan welke onderdelen zij hebben meegedaan. ZAKELIJKE ASPECTEN VAN DEZE LEERGANG Op basis van de huidige mogelijkheden om te bepalen wat de kosten zijn voor elk onderdeel van de leergang, vooral als het gaat om de studiereizen, wordt uitgegaan van een bedrag van rond de 9000 euro per team van drie personen, zoals in deze brochure beschreven. In het studieprogramma dat begin 2014 verschijnt, zal hierop verder worden ingegaan, ook in de wetenschap welke exacte kosten aan de studiereis naar de USA zijn verbonden. Reiskosten binnen Nederland voor het deelnemen aan de bijeenkomsten en seminars in Nederland, zoals in het programma genoemd, zijn niet inbegrepen. Daarnaast zal straks ook worden aangeven welke kosten van het bedrag ‘variabel’ zijn bijvoorbeeld als er in de tweede studiereis geen hotel in Amsterdam nodig is. ORGANISATIE, CONTACT EN VOORLICHTINGSBIJEENKOMST De leergang is een initiatief van Leido, dat de organisatorische zaken voor haar rekening zal nemen. In samenwerking met Herman den Heeten van ProcessCoach wordt verdere invulling gegeven aan de opzet en uitvoering van het programma. Herman heeft in de afgelopen jaren nationaal en internationaal brede ervaring opgedaan met de zaken die in de leergang aan de orde komen. Daarnaast zullen er per managementcompetentie experts worden ingeschakeld, vaak ook omdat ze ervaring hebben opgedaan in internationale projecten en trainingen met onderwijsorganisaties in de USA en Europa. Er is een voorlichtingsbijeenkomsten in Amersfoort-Schothorst (gebouw Ecabo, Disketteweg 6, zaal 2.07) op dinsdag 21 januari, om 10.00 uur. Aanmelding voor een bijeenkomst is mogelijk door uiterlijk drie dagen van tevoren een e-mail te sturen naar
[email protected]. Nadere informatie over de leergang is ook reeds nu te verkrijgen door contact op te nemen met: Hans Daale /
[email protected] / 06 10213508 of Herman den Heeten /
[email protected] / 06 51360025
7
