LPEXTRA3ENERGIE (fileref. LP)
LE PROVENÇAL
LP-OPINIO EXTRA
EDITIE 03-10
Een uitgave van Le Provençal
mei 2010
ONZE ENERGIE VOOR DE 21e EEUW: OPLOSSINGEN DOOR LEON SPEETJENS EN THEO MEEUWS. (belangrijke bronnen.: artikel NRC, artikel D. MacKay, diverse edities LP: rubriek OLIE.ETC. )
...........……………………………………………………………………………………………………
INHOUD I. EEN ANDERE KIJK OP DE ENERGIE-VOORZIENING
2
1. VOORAF 2. HET CONCEPT: SUSTAINABLE ENERGY 3. ENKELE VOORBEELDEN 4. ALGEMENE UITGANSPUNTEN BIJ HET MAKEN VAN PLANNEN 5. ENKELE ENERGIEPLANNEN (OPGESTELD VOOR GB) 6. VIJF ENERGIEPLANNEN VOOR GB
II. EEN VERTALING VAN DE REGIO-AANPAK VOOR EUROPA
8
1.INLEIDING 2.DE BELOFTE 3.VERSCHILLENDE PROBLEMEN PER LAND 4.OP TE LOSSEN PROBLEMEN.
III. EEN NABESCHOUWING
10
TECHNISCHE TIPS BIJ HET LEZEN
10
---------------------------------------------------------------------------------1
I. EEN ANDERE KIJK OP DE ENERGIEVERZORGING 1.VOORAF Er zijn meer dan 200 landen op onze aardbol, die nogal verschillen en dat ook als het gaat om energie. Zowel in hun behoeften als in hun “eigen” productiemogelijkheden. Een olieproducerend land is heel wat anders dan een land in het noorden dat grotendeels in en zee ligt elk . En dus kwam ene McKay op het idee om een methode te bedenken om het energievraagstuk zo te benaderen dat het kan worden toegepast op elk land, ook op delen van landen en ja zelfs voor individuen! Hij zette zijn verhaal in een boek en een LP-lezer, die ook EXTRA las en op prijs stelde, stuurde mij een uittreksel van dit boek. Ook van de hand van de auteur. De vertaling daarvan uit het Engels, plus wat eigen bewerking, leidden tot wat nu volgt. 2.HET CONCEPT: SUSTAINABLE ENERGIE – WITHOUT HOT AIR , oftewel : EENS WAT HEEL ANDERS, DAN DE “GLOBALE” BENADERING David McKay koos in zijn verhaal voor een minimale productie van CO-2, ondanks de recente twijfel over het IPPC-rapport. Let wel: sparen op vervuiling is altijd prima dus ook bij CO2, maar het moet niet tot een religie worden die alles oplossen zal. Verder kiest hij er voor te denken en te praten in termen van: -het energieverbruik per dag en per inwoner van één specifiek land. (hij neemt hier natuurlijk GB als zijn voorbeeld). En benadert het probleem dus op “regionaal/microniveau”. En zet alles in de eenheid KWh (kW=kilowatt= 1000 Watt, h=uur: dus één kilowatt één uur lang). En verder ook nog steeds: per persoon (inwoner) en per dag. Dus alles doet hij in: kWh/p. dag/p. persoon. -de energieproductie wordt in eenzelfde eenheid, KWH, vertaald. Maar nu niet per persoon maar per m2 (oppervlak land of water) . Immers je kunt in een land op de bodem of op zee/water, zonnecellen zetten, windmolens plaatsen, je kunt ook warmte uit de aarde en de lucht halen, kunt getijden energie winnen op zee, etc. etc. Het kan soms ook nodig zijn even in gewichten (KG) te rekenen bijvoorbeeld bij warmtewinning uit vuilverbranding: daar kun je eerst bepalen hoeveel KG vuil er is om te verbranden en dat dan daarna weer omzetten in KWH-energie productie, die bij die verbranding ontstaat.
2
CONSUMPTIE
PRODUKTIE
JETFLIGHTS 30 kWh/dag
Golfslag 4 kWh/dag Zonnepan.13 kWh/d Wind 20 kWh/dag
AUTO 40 kWh/dag ILLUSTRATIE CONSUMPTIE VERSUS PRODUCTIE 3.ENKELE VOORBEELDEN M.B.T. VERBRUIK EN PRODUCTIE Om te beginnen een paar getalsmatige voorbeelden om wat aan deze benadering te wennen (met Engeland als basis): -Autorijden: Het autorijden, een dag lang met een snelheid va 50 km/uur kost 40 kWh/dag -Vliegen: Vliegen naar Kaapstad kost (1 keer per jaar) evenveel energie als het hele jaar autorijden, bij 50 km /uur. -Windenergie: Het produceren van elektriciteit met windturbines levert 20 kWh op per inw. -Vuilverbranding: In Denemarken is er langs deze weg 10 Terawatt (= 1 miljard watt) te produceren en in GB nu maar 7 Terawatt. Per persoon is dat dus 5 kWh/dag, resp. 0,3 kWh/dag. Zo kun je dus, heel specifiek per land kijkend, veel zaken directer en preciezer beoordelen. En zo snap je ook meteen de onzin van bijvoorbeeld, het uitzetten van laders van mobieltjes om te besparen! Immers: een telefoonlader gebruikt 0,01 kWh/dag/pers., en dat is evenveel als je in EEN SECONDE autorijden opmaakt! Dus ook al hebben we miljoenen telefoons, dit is toch een onzinnige zaak. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------TABEL: HET STUFF FLOW SCHEMA ( IN KG PER DAG PER PERSOON) INPUT
OUTPUT FOSSIEL
16 Kolen 4 Olie 4 Gas 8 Alle importen 12,5 VOEDSEL FABRIKATEN 3,5 WATER
CO-2 = over. 30 Gem. afval 1,6 Recycl. verbrand Op land Verloren afv. Wegg.voeds. 1,6 160
NB: Geïmporteerde zaken zijn ook van belang, omdat ze elders energie kosten.
3
0,27 0,13 1,0 0,2 0,3
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4. ALGEMENE UITGANGSPUNTEN BIJ HET MAKEN VAN PLANNEN I. WERK PER LAND, DUS VANUIT “DE MAAT/SITUATIE VAN HET LAND”. Bijvoorbeeld: -Als je ¼ van de energieconsumptie in GB wil realiseren met biobrandstoffen heb je ca 75% van het oppervlak van GB nodig. -Als je 4% van de energieconsumptie in GB uit golfslag zou willen halen dan heb je ca 500 km kustlengte nodig. II. WERK VANUIT VOLDOENDE OVERZICHT/KWANTITATIEF INZICHT Bijvoorbeeld: Weet dit van de twee grootste “groene “energieprodukties - Zet je 50% van GB vol met zonnecellen dan kom je aan 50kwh/dag/pers. - Zet je 2 x het oppervlak van Wales, op zee, vol met windmolens, dan kom je ook op 50 kWh/dag/pers. En wees je ook bewust van het volgende: Wat mensen in een land (on)esthetisch etc. (on)acceptabel vinden, bepaalt dus mede wat wel en niet, vooral politiek, een reëel plan is. TABEL ENERGIEPRODUKTIES Wind land Wind offshore Getijden pool Getijden stroom
2 watt/m2 3 3 6
Zonnepaneel Planten Regenw. Hydroelectr. Geotherm. Zonne. Oceaan therm Zonnepan. Woestijn
5-20 w/m2 0,5 0,24 11 0.017 0,1 5 15
5. ENKELE ENERGIEPLANNEN OPGESTELD VOOR GB Er worden hier zes strategieën onderkend om het gat tussen consumptie en duurzame productie te verkleinen. En daarna worden diverse plannen voor energieproductie in GB getoond, waarbij “CO2-arm” als voorkeur wordt gebruikt. . De drie strategieën voor reductie van de vraag naar energie zijn: * de verkleining/groeibeperking van de bevolking * verandering van de levensstijlen * het toepassen van efficiëntere technologie Drie strategieën om meer energie te kunnen produceren zijn: * de inzet van meer fossiele vloeistoffen/kolenvergassing * het inzetten van kernenergie * het importeren van (CO2 vrije ) energie uit andere landen, (bv uit de Sahara)
4
-DE HUIDIGE GB CONSUMPTIE (2008) -PLUS DRIE PLANNEN VOOR 2050, OM DIE CONSUMPTIE QUA PRODUKTIE TE COVEREN ( op basis van een vereenvoudigd model: dus met slechts drie consumptie categorieën: *Transport; *Verwarming en *Elektriciteit -tbv apparaten-) 5. VIJF ENERGIEPLANNEN TBV GB om de vraag naar energie te reduceren. Minstens door elektrisch transport en elektrische verwarming (dmv warmtepompen). Elektrische voertuigen hebben ook het voordeel dat je batterijladen gemakkelijk aan/uit kunt doen; dus kunt zorgen voor “smart battery charging” (pieken vermijden) . . Dat kan echt veel helpen. Maar er is dus wel veel meer elektrische energie nodig dan er nu geproduceerd wordt. Elk plan is dus een andere mix van CO2-vrije opties en ze zijn verder ook 5 “politiek verschillende” samenstellingen. Plan G, het Green plan gaat uit van “schone steenkool” en kernenergie Plan N (het NIMBY plan), maakt veel gebruik van andere duurzame vormen.
5
Plan E toont de meest economische en CO2- vrije oplossing: windmolens op het land, kernenergie en getijdenenergie. Dit zijn mogelijke en duidelijke bouwstenen waaruit we een CO2 vrije toekomst moeten kiezen voor de energievoorziening in GB. Elk plan dat geen “schone steenkool” of kernenergie gebruikt zal dus tot veel import van CO2- arme energie leiden (als je CO2 warm als uitgangspunt neemt). Het meest veel belovend is in deze de zonne-energie uit de woestijnen. Het concentreren daarvan kan met behulp van beweegbare spiegels, gesmolten zout, stoom of turbines die stroom produceren.
DE 5 PLANNEN VOOR GB KAART VAN GB EN PLAN 6/M Plan 6 heet ook wel plan M, omdat het zo’n beetje in het midden van de vijf andere plannen ligt. Het poogt een eerlijk CO2-vrij plan voor GB te geven
6
6.NOG WAT HEILIGE KOEIEN TOT BESLUIT En dan volgt er nog even het killen van een aardig stelletje heilige koeien in de huidige energiediscussie: a. De waterstofauto Deze gebruikt meer dan de gewone auto van nu. BMW Hydro 7: 254 kWh/100km. De huidige auto gebruikt: 80 kWh/100km. De elektrische auto zit rond 20 kWh/100km – 6 kWh/100 km. En de hybride is ca 30% beter dan de huidige auto. b. Decentrale installaties op fossiele brandstoffen. Ze zijn 7% efficiënter dan grote centrale productieplekken, maar ze gebruiken fossiele brandstoffen! Die dus schaars worden. Beter is het om locaal warmte te produceren met de warmtepomp (omgekeerde koelkast) uit de bodem en uit de buitenlucht. Er zijn nu al Japanse warmtepompen die met 1 kWh stroom 4,9 kWh warmte produceren (hete lucht en heet water). c. Een windmolen op je dak is economisch niet zinvol. Doe dus zonnepanelen voor warm water op je dak. Zelfs in GB met 30% zon, is 3 m2 genoeg voor een gemiddelde familie. d. Telefoonladers afzetten is het ook niet. Maar je thermostaat 1 graad lager zetten levert 10% minder verwarmingsenergie op. Het boek bevat verder nog een technisch hoofdstuk en een hoofdstuk met diverse data. Vertaling en bewerking Leon Speetjens. Op basis van een samenvatting van het Boek: SUSTAINABLE ENERGIE- with hot air van David McKay Hoogleraar Universiteit van Cambridge 2008. Op www.withouthotair.com is het boek gratis ter beschikking.
7
II. EEN VERTALING VAN DE REGIO-AANPAK VOOR EUROPA 1.INLEIDING Hierboven werd aangetoond dat een regioaanpak, specifiek toegespitst op de lokale mogelijkheden, de energie-problemen redelijk fraai en schoon kan oplossen. Recent stond er in NRC-next een erg fraaie invulling van deze gedachte voor Europa. Deze treft u daarom, samengevat , hieronder ook aan. 2. DE BELOFTE In 2050 80% minder CO2-uitstoot…. Door een mix, een diversiteit van energie-bronnen EN door het slim verbinden in een grootschalig koppelnet van alle landen in Europa. Immers Spanje en Portugal hebben veel zon, Duitsland en Scandinavië veel wind en Frankrijk heeft veel kernenergie… Daarnaast zit er veel waterkracht in Scandinavië en ook wat in Midden-Europa en is ook biomassa inzetten goed mogelijk in Duitsland en de Benelux, Frankrijk en ook in Engeland en Ierland. Zie het plaatje 3 met de kolommen en de twee plaatjes met het huidige en het toekomstige koppelnet (plaatje 4) dat er dus in 2050 wel zou moeten zijn. 3.VERSCHILLENDE PROFIELEN PER LAND De profielen van de euroregio’s zijn energetisch nogal verschillend waardoor we elkaar goed kunnen aanvullen door uitruilen van de diverse elektriciteitsproducties. Er is uitgegaan van BESTAANDE mogelijkheden dus niet gespeculeerd op kernfusie, nieuwe types kernreactoren etc. Ook is er net gerekend op het enorme Saharaproject voor zonne-energie; dat kan het plan hoogstens nog ondersteunen. Er is uiteraard wel rekening gehouden met een stroomgebruik dat uitgaat van een forse inzet van de elektrische auto’s. Want we praten over 2050, als de olie schaars zal zijn. De huidige oplossingen om maar gas- en kolencentrales in te zetten voor het toenemende elektriciteitsverbruik, wordt wel vermeden omdat zij teveel CO2- produceren.
8
Dus, als er geen wind genoeg is moet de zon uit Spanje ons helpen en de kerncentrales in Frankrijk en als de Zweden ‘s avonds naar bed gaan zie je nog veel Spanjaarden een potje
gaan koken… Zo moet het plussen en minnen door uitwisseling iedereen aan zijn trekken doen komen. 4.OP TE LOSSEN PROBLEMEN Er zijn natuurlijk ook stevige problemen op te lossen, met name in de uitbouw van het koppelnet. Nu ligt er een koppeling van maar 1 Gigawatt tussen Spanje en Frankrijk; dat moet naar 47 Giga worden opgetild. De hele uitbreiding kost ca 30 miljard per jaar en naar 65 miljard in 2025 (exploitatiekosten), mogelijk ook 80 miljard als we langer wachten (zie de beide plaatjes 4 van het huidige koppelnet en dat voor 2050). Maar er moeten dan wel snel veel besluiten genomen worden in het Brusselse… ook om de huidige onzekerheid af te remmen. Nu moet er keer op keer weer per land een besluit vallen over een gascentrale links en een kolencentrale rechts… (zelfs twee gepland in Nederland!). Dus de belofte ooit gedaan in Aquila om de uitstoot met 80 te gaan reduceren is op deze wijze haalbaar… Dat ziet u op plaatje 1 en 2.
9
Dus met inzet van de HUIDIGE technologie is een ambitieuze doelstelling haalbaar: 80% minder CO-2 en praktisch onafhankelijkheid van olie, kolen en gas ( voor 15%..). En dus ook politiek de handjes meer vrij van de grote olieboeren. En niet te vergeten de gasboeren, zoals Rusland, dat ons via zijn pipeline in aanbouw (Northstream) van veel gas gaat voorzien; idem voor Southstream in het zuiden. En, niet op de laatste plaats krijgen we geen enorm gedonder in het gevecht om de laatste olie en gas… want in 2050 zal de prijs daarvan hemelhoog zijn geworden door schaarste. Peking c.s. kunnen dus gewoon “hun” olie en gas
inpikken voor hun giga-groei… tot ook zij niks meer hebben en dus … hetzelfde idee in OostAzië en Zuid-Azié zullen moeten toepassen. Is dit een utopie? Wel het plan s fors gecheckt nadat de European Climate Foundation het opstelde. McKinsey rekende het door en zei: OK. De uni van Oxford zei dat ook en ECN, Kea en ook E.ON onderschreven het als mogelijk. Dus moet er nu nog de politieke wil komen om het snel op te pakken… en moet er niet teveel herrie komen over landsbelangen. Want immers Frankrijk hoeft in Europa niet veel kerncentrales bij te bouwen (wel te vervangen dus!), de gaspipeline’s van Gazprom en andere aandeelhouders zijn mogelijk minder van belang etc. Dus valt te vrezen dat het probleem wel eens in Brussel zou kunnen liggen…. Dat is de vrucht van het nogal kortzichtige negatieve gekakel over de EU…. Wie nu nog niet begrijpt dat Europese samenwerking ook hier een must is, levensbehoud zelfs, moet maar emigreren dus. Leon Speetjens, april 2010 (mede naar artikel NRC-next april 2010)
III. EEN NABESCHOUWING Deze twee artikelen even mijns inziens DE weg aan die we energetisch gezien moeten gaan voor de periode tot ca 2050, als fossiele energie ver op zal zijn. De idee van MacKay dus en dan de uitwerking ervan op europese schaal. Waarom is men niet nu al flink aan de gang hiermee vraag je je af? Wat doen ze eigenlijk met dit alles in het Brusselse? Ik heb (nog) geen idee en als ik de massale investeringen zie in gaspipelines (Nort en South Stream en Nabucco) , de plannen om kolencentrales bij te gaan bouwen en de discussies over kernenergie… dan wordt het me koud om het hart. En kijk ik naar de chaotische samenwerking op EU-vlak, zie de Griekse (of de eurocrisis?) als voorbeeld, dan wordt je niet vrolijk over de realisatie van dit type plannen. Want er is, zoals steeds haast, en helaas nog erg veel te babbelen. En ook de belangen loeren: Frankrijk met zijn EPR’s, de Duitsers met hun erg lastige opvattingen over kernenergie en (te) heilig geloof in de windenergie… dan lijkt het allemaal nog lang geen gelopen race. Voeg
10
daar bij de grote private energiegiganten in het Europa van nu met hun lobby en het veld wordt een politiek mijnenveld. Maar een ding lijkt ook waar nu: het energieprobleem en ook de te grote afhankelijkheid van olie en gas uit wat lastige regio’s op de wereld KAN dus worden opgelost in de EU (en waarom zo ook niet elders?). Dus hangt het weer gewoon af van samenwerking en politieke wil. En laat het daar nu net niet zo goed mee zijn. Of moet je andersom gedacht zeggen: de toenemende chaos in de wereld, de grote dreigingen aan het eurofront zullen, zelfs bij de grootste Europahaters, uiteindelijk het besef doen opkomen dat we zonder een samenwerkend Europa, ook en vooral politiek, een enorme kans gaan missen op energiegebied.
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
TECHNISCH TIPS BIJ HET LEZEN .DE “JUMP” INSTRUCTIES
Vanuit INHOUD naar het onderdeel/artikel dat u wilt lezen: Zet de cursor op de (dichtst bij zijnde) blauwe regel en U ziet het “pop-upje” (CLICK). CLICK nu links … en weg bent u.. Dus U heeft die CONTROL toets niet meer nodig! Van uw leesplekje terug naar INHOUD: Click op het dichtstbijzijnde (blauwe) “ TERUG NAAR INHOUD”, en u bent weer snel bij INHOUD terug. Of doe gewoon CONTROL + HOME. .HET PDF-FORMAAT (ongewijzigd)
Deze editie staat weer in het z.g. PDF-formaat, waardoor LP 50% kleiner is in bytes maar ook “vastgevroren” is, en voor u onwijzigbaar. U hebt nu dus ADOBE Reader nodig om LP te kunnen lezen. Die kunt u echter gratis downloaden op http://get.adobe.com/nl/reader/. Dit ‘bevriezen’ betekent dus ook , dat zij die bijvoorbeeld van TWEE naar EEN kolom wijzigden, dat nu niet meer kunnen… “Elk voordeel heb ook zijn nadeel”. Maar, met ADOBE Reader kunt u LP ook “vergroot lezen” op uw scherm. Een lezend op 125% of 150%, is het kolommen “leesprobleem” eigenlijk ook wel opgelost. Try it! .BIJ PROBLEMEN Ontstaan er technische problemen, sein ons dat meteen en we zullen trachten u te helpen. Aarzel ook niet, ons uw commentaar toe te sturen! Wij hebben ook nog een “oude versie”, die dus NIET in PDF-formaat staat, op voorraad. Laat even weten dat u die wilt en hij vliegt meteen naar u toe. Succes, Theo Meeuws (technical editor) en Leon . ………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………….…
11
