L:\Communicatie\COMMUNICATIE\Corporate middelen\jaarverslag\2013\jaarverslag 2014 nederlands - 24 juni - DEF.docx

L:\Communicatie\COMMUNICATIE\Corporate middelen\Jaarverslag\2013\Jaarverslag 2014 nederlands - 24 juni - DEF.docx

Inhoudsopgave Voorwoord Profiel van FloraHolland Verslag van de directie Corporate Governance in 2013 Verslag van de raad van commissarissen Verslag van de ALV-commissie

2 3 8 20 26 29

Jaarrekening 2013 Geconsolideerde balans per 31 december 2013 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2013 Geconsolideerde kasstroomoverzicht 2013 Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat 2013 Toelichting op de geconsolideerde cijfers 2013 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva, resultaatbepaling en kasstromen Toelichting op de geconsolideerde balans 2013 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2013 Enkelvoudige cijfers 2013 Enkelvoudige balans per 31 december 2013 Enkelvoudige winst-en-verliesrekening 2013 Toelichting op de enkelvoudige cijfers 2013 Toelichting op de enkelvoudige balans per 31 -12-2013 Overige gegevens Bijlage 1: Overzicht deelnemingen

30 30 32 33 34 35 37 42 53 56 56 58 59 59 69 74

In dit jaarverslag worden onder meer de volgende begrippen gebruikt: - Koninklijke Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. (‘Flo raHolland’, de ‘coöperatie’ of ‘Koninklijke FloraHolland’) Dit jaarverslag bevat mededelingen over toekomstverwachtingen en zijn gebaseerd op actuele verwachtingen, schattingen en projecties van het management van FloraHolland en informatie die beschikbaar was op het moment van opmaken van dit jaarverslag. De verwachtingen, schattingen en projecties zijn onzeker en zijn moeilijk te kwantificeren. FloraHolland geeft dan ook geen zekerheid dat de verwachtingen, schattingen en projecties zullen worden gerealiseerd. Het jaarverslag van FloraHolland is op 24 juni 2014 door de directie van de coöperatie opgemaakt. Op 24 juni 2014 heeft de raad van commissarissen eveneens met dit verslag ingestemd. Het jaarverslag wordt ter vaststelling voorgelegd aan de algemene ledenvergadering van 10 juli 2014.

1

Voorwoord In dit jaarverslag legt FloraHolland verantwoording af over het in 2013 gevoerde beleid. Dat beleid kwam tot stand in een turbulent jaar. Veel leden - en handelsbedrijven hadden het moeilijk. FloraHolland ook. Voor het eerst sinds jaren leed FloraHolland een exploitati everlies, als gevolg van een afschrijving op gronden en een voorziening voor reorganisatiekosten. Voor de financiering van die reorganisatie is de coöperatie genoodzaakt een financieel beroep te doen op haar leden. In 2013 stonden twee belangrijke vragen centraal: 1. Hoe biedt de organisatie aantrekkelijke diensten waarvoor leden en afnemers willen betalen? 2. Hoe versterken we de ledenbetrokkenheid en de bestuurlijke structuur? De eerste vraag beantwoordden directie en management in het meerjarenplan Kompas. In Kompas is de individuele productafzet van het lid uitgangspunt. Op grond van dat belang worden commerciële, logistieke, financiële en IT -diensten ingericht en geleverd. Op die basis worden diensten ontwikkeld en wordt de organisatie ingericht. De omvang van de organisatie wordt aangepast aan de realiteit van de veranderende markt. Daardoor krimpt de organisatie in 2014 met in totaal tweehonderd FTE, mede door het reduceren van het aantal managementfuncties. De tweede vraag beantwoordden de leden zelf. Zij stemden in met een voorstel om de bestuurdersfunctie van de coöperatie in handen van de directie te leggen en om eind 2013 bestuur en commissarissen te laten opgaan in een nieuwe raad van commissarissen. Door de positie van de adviesraden, de FloraHoll and Productcommissies (FPC’s) en de Regional Advisory Commitees (RAC’s) te versterken, vergrootten de leden hun betrokkenheid bij het coöperatieve bedrijf. Dat er discussie was in een jaar waarin zulke fundamentele beslissingen aan de orde waren, is begrijpelijk. Discussies binnen de coöperatie, met klanten, medewerkers en hun belangenorganisaties en met de rden. Tegelijk werd en wordt met veel ketenpartijen vruchtbaar samengewerkt op terreinen als commercie, logistiek, digitalisering, sociaal beleid en duurzaamheid. Het is goed om dat te constateren. In 2014 zal de uitvoering van Kompas alle aandacht krijgen. De directie zal de effecten nauwlettend volgen en continu evalueren. In de strategische heroriëntatie wordt de koers voor FloraHolland naar de verder e toekomst bepaald. De dialoog hierover zal in de tweede helft van 2014 plaatsvinden . Lucas Vos Algemeen directeur

NB. Dit jaarverslag verschijnt uitsluitend digitaal. U vindt op deze site de belangrijkste informatie over 2013. Het volledige jaarverslag staat in een aparte pdf. Deze pdf is het besluitvormingsdocument voor de algemene ledenvergadering van 10 juli 2014.

2

Profiel van FloraHolland Missie van FloraHolland FloraHolland is een coöperatieve organisatie die de producten van haar leden, kwekers van bloemen en planten helpt afzetten. In het belang van haar leden bouwt FloraHolland aan een sterk internationaal handelsplatform. Leden vinden op een aantal locaties marktplaatsen en diensten die hun afzet ondersteunen om zaken te doen met hun klanten. Doel is hoge verkoopop brengsten tegen lage afzetkosten. Op korte en lange termijn. Zo draagt de coöperatie bij aan het bedrijfsrendement van de leden. Strategische doelstellingen en kernwaarden Op grond van het ledenbelang heeft FloraHolland vier strategische doelstellingen:  Het binden van vraag en aanbod in een internationaal servicenetwerk.  Het vergroten van de afzet van bloemen en planten door toevoeging van waarde en onderscheidend vermogen aan producten en bedrijven.  Het versterken van de positie van het Nederlandse sierte eltcluster in de internationale markt.  Het efficiënt, slagvaardig en bloeiend houden van de organisatie. Daarbij gelden vier kernwaarden:  Dienstverlenend richting leden en klanten.  Duurzaam richting relaties.  Durf in het handelen.  Duidelijk in de communicatie. Financiële randvoorwaarden Om de continuïteit te waarborgen heeft FloraHolland drie financiële doelstellingen :  Financieel jaarresultaat voor belastingen van € 15 miljoen.  Solvabiliteitsniveau van 25 à 30% van het balanstotaal.  Risicodragend vermogen van tenminste 45% van het balanstotaal. Uitgangspunten voor het duurzaamheidsbeleid FloraHolland onderneemt met continue, beleidsmatige aandacht voor mens , milieu en maatschappelijke kwesties. FloraHolland bevordert de productie van duurzaam geproduceerde bloemen en planten. FloraHolland ontwikkelt standaarden (of helpt bij de ontwikkeling daarvan) en bevordert een duurzaam gebruik van grondstoffen en hulpbronnen en een duurzame logistieke keten. Kernactiviteiten FloraHolland biedt leden en haar klanten een internationaal handelsplatform van marktplaatsen en ondersteunende diensten. In Nederland (Aalsmeer, Naaldwijk, Rijnsburg, Eelde en Bleiswijk) en Duitsland (Veiling Rhein -Maas in een samenwerkingsverband met Landgard) vinden leden sterke koopkracht. Leden kunnen hun producten aanbieden op 46 veilingklokken en direct, al dan niet via digitale afzet. Klanten vinden er het wereldwijde assortiment. FloraHolland adviseert over de ideale afzetmix, biedt commerciële en logistieke diensten en verzorgt de administratieve afhandeling. Buiten Nederland, onder meer in Kenia en Ethiopië, ondersteunt FloraHolland haar leden daartoe ook met lokale kantoren. FloraHolland draagt sterk bij aan de keteninfrastructuur van onder meer handelsaccommodaties, uniforme stapelwagens, emballage, ICT-systemen en –standaarden. Juridische structuur FloraHolland is een structuurcoöperatie met groepsmaatschappijen en deelnemingen. De groepsmaatschappijen dragen bij aan de hoofddoelstelling en de strategische keuzes van de coöperatie. Deelnemingen, vooral die in onroerend goed met handelsbedrijven, hebben koopkrachtbinding als voornaamste doel. Alleen leden van de coöperatie maken deel uit van de algemene ledenvergadering.

3

Zij benoemen de bestuursorganen van de coöperatie. Ook be sluiten zij onder meer over belangrijke tarieven, de jaarrekening en grote investeringen. Op het gebied van corporate governance volgt FloraHolland zo veel mogelijk de best practices van de gedragscode van de Nationale Coöperatieve Raad (NCR).

4

Samenstelling statutaire directie Hieronder de samenstelling van de directie. Waar van toepassing is aangegeven, welke nevenfuncties de directieleden vervullen. Lucas Vos (8-8-1967), Nederlandse nationaliteit, algemeen directeur per 2014, lid van de statutaire directie in 2014. Nevenfuncties: geen. Rens Buchwaldt (17-10-1961), Nederlandse nationaliteit, financieel directeur per 2014, lid van de statutaire directie sinds 2006. Nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen BEKO (sinds 1-1-2014). Samenstelling raad van commissarissen Hieronder de samenstelling van de raad van commissarissen. Waar van toepassing is aangegeven van welk sierteeltbedrijf commissarissen deel uitmaken en welke nevenfuncties zij vervullen. Bernard Oosterom (7-6-1960), voorzitter raad van commissarissen sinds 2014, bestuurlijk actief binnen FloraHolland sinds 1989 , lid Selectie- en remuneratiecommissie. Bedrijf: Potplantenkwekerij Sjaloom B.V. in Waddinxveen. Nevenfuncties: - Voorzitter Vereniging van Bloemenveilingen in Nederland (VBN). - Bestuurslid Productschap Tuinbouw (PT). - Bestuurslid Nationale Coöperatieve Raad voor Land - en Tuinbouw (NCR). - Vicevoorzitter AIPH (internationale organisatie van telers). - Voorzitter Novelty Protection Committee AIPH (Plant Breeders Rights). Mariëlle Ammerlaan (2-6-1968), lid raad van commissarissen sinds 2014, bestuurlijk actief binnen FloraHolland sinds 2003 , voorzitter Coöperatiecommissie. Bedrijf: Plaza Orchids Ammerlaan in De Kwakel. Nevenfuncties: geen. Jan Andreae (25-4-1946), lid raad van commissarissen sinds 2010 , lid Coöperatiecommissie. Nevenfuncties: - Director Advanced Technology Industries. - Raad van Advies Dirkzwager Groep. - Raad van Advies Amsterdam Village Company . Louis Bouman (27-7-1956), lid raad van commissarissen sinds 2014, bestuurlijk actief binnen FloraHolland sinds 2003 , lid Auditcommissie. Bedrijf: Bouman Anthuriums in Berkel en Rodenrijs. Nevenfuncties: geen. Franswillem Briët (13-10-1947), lid raad van commissarissen sinds 2006, voorzitter Selectie- en remuneratiecommissie. Nevenfuncties: - Bestuursvoorzitter Stichting Pensioenfonds Metalektro. - Commissaris Monuta Holding. - Commissaris Alliander. Joris Elstgeest (2-8-1976), lid raad van commissarissen sinds 2014, bestuurlijk actief binnen FloraHolland sinds 2006 , lid Selectie- en remuneratiecommissie. Bedrijf: Elstgeest Potplanten in Nieuwe Wetering. Nevenfuncties: - Bestuurslid Platform Tuinbouw Veenstreek.

5

Jack Goossens (18-3-1969), lid raad van commissarissen sinds 2014, bestuurlijk actief binnen FloraHolland sinds 2012 , lid Auditcommissie. Bedrijf: Gova B.V. in Nispen. Nevenfuncties: geen. Jos ten Have (13-11-1959), lid raad van commissarissen sinds 2004 , lid Coöperatiecommissie. Bedrijf: J.& P. ten Have B.V. Nevenfuncties: - Penningmeester Geopower vof. - Voorzitter Plantform. Gerben Ravensbergen (16-10-1974), lid raad van commissarissen sinds 2014, lid Auditcommissie. Bedrijf: Gebr. P. & J. Ravensbergen C.V. Nevenfuncties: - Voorzitter Kieskring Corporate Clients Rabobank Katwijk. - Penningmeester stichting YourLily. - Lid Economic Board Greenport Duin- en Bollenstreek. Cees van Rijn (4-5-1947), lid raad van commissarissen sinds 2012, voorzitter Auditcommissie sinds 2014. Nevenfuncties: - Commissaris Farm Frites B.V. - Commissaris Incotec B.V. - Commissaris en voorzitter auditcommissie Detail Result Groep B.V. - Commissaris en voorzitter auditcommissie Plukon Food Group B.V. - Commissaris en voorzitter remuneratiecommissie ForFarmers. - Lid raad van toezicht en voorzitter auditcommissie bij het LUMC. - Lid Bestuur Stichting Continuïteit SBM Offshore. - Lid Commissie Publiek Belang PwC. - Lid raad van commissarissen ECV. Rosaline Zuurbier (26-05-1977), lid raad van commissarissen sinds 2014, lid Coöperatiecommissie. Bedrijf: Zuurbier & Co. Rozenkwekerijen B.V. Directeur Bilashaka Flowers Ltd. in Naivasha, Kenia . Nevenfuncties: - Lid ondernemersgroep Energie, Kas als Energiebron. - Lid ledenraad Rabobank Alkmaar e.o. - Bestuurslid LTO Landelijke gewascommissie Roos . Alle commissarissen hebben de Nederlandse nationaliteit .

6

Meerjarenoverzicht FloraHolland (kengetallen)

Omzet (x € 1 miljoen)

2013

2012

2011

4.476

4.398

4.284

Opbrengsten (x € 1 miljoen)

394

381

392

Totale kosten (x € 1 miljoen)

409

371

378

-

Loonkosten (x € 1 miljoen)

210

191

197

-

Algemene kosten (x € 1 miljoen)

94

87

90

-

Afschrijvingen & rente (x € 1 miljoen)

105

93

91

15,6-

7,9

11,2

965

978

989

Resultaat na belasting (x € 1 miljoen) Balanstotaal (x € 1 miljoen)

Investeringen-netto (x € 1 miljoen)

67

72

82

Solvabiliteit (%)

21,4

23,2

22,4

Risicodragend vermogen (%)

44,4

45,6

46,0

4,8

4,0

4,0

2.940

3.154

3.346

4,9

4,7

5,5

Kostendekkende provisie (netto in %) * Personeel (FTE's ultimo) Ziekteverzuim (%) Activiteiten indices/prijzen -

Partijen (x 1.000)

5.941

6.047

6.263

-

Stuks (x 1.000.000)

12.405

12.457

12.757

-

Logistieke transacties (x 1.000)

27.981

28.274

29.178

-

Karren (x1.000)

7.081

7.427

8.196

Gemiddelde prijs bloemen (€)

0,22

0,22

0,21

Gemiddelde prijs kamerplanten (€)

1,63

1,62

1,53

Gemiddelde prijs tuinplanten (€)

0,97

0,96

0,91

*Kwekersheffingen minus resultaat voor belasting in verhouding tot de omzet.

7

Verslag van de directie FloraHolland in 2013 Marktontwikkelingen Wisselende resultaten In een jaar met economische onrust en een laag blijvend consumentenvertrouwen presteerde de sierteeltsector redelijk. De bloemen - en plantenexport uit Nederland daalde met 2% tot € 5,3 miljard. De omzet van FloraHolla nd steeg met 1,8% tot € 4,5 miljard. Aan het begin van het jaar moesten twee grote exportbedrijven hun activiteiten staken. Dat had voor de betrokken medewerkers en voor s ommige leveranciers ingrijpende gevolgen. Kwekers, die via FloraHolland hadden geleverd, konden terugvallen op de betalingszekerheid van de coöperatie. Handelsstromen werden snel omgelegd en de afzet van bloemen en planten is niet of nauwelijks beïnv loed. Het faillissement van een grote Duitse bouwmarktketen later in het jaar dwong ook een derde grote exporteur de deuren te sluiten. Ook in 2013 gold het oude spreekwoord ‘het weer is je koopman’. Na een strenge winter volgde een lang, koud voorjaar en direc t daarna een relatief warme zomer. Dit alles kwam de afzet van bloemen en planten niet ten goede, al waren er verschillen te zien. Tulpen deden het prima, perkplanten kenden een slecht jaar. Eind 2013 herstelde de markt enigszins. Vooral de decemberomzett en stemden tot tevredenheid. Op regionaal niveau was er enige exportdaling richting Noordwest Europa en een doorzettende krimp in Zuid-Europa. De exportgroei naar Oost-Europa zwakte af.

8

Dienstverlening: Beter, maar nog niet goed genoeg Kwekerstevredenheid toegenomen Aan het onderzoek Kwekersopinie, dat tweejaarlijks wordt gehouden, deed in 2013 23% van de kwekers mee. In dit onafhankelijk uitgevoerde onderzoek vertelden zij hoe ze tegen de dienstverlening van FloraHolland aankijken. Verg eleken met soortgelijk onderzoek in 2011 waren de resultaten bemoedigend. Toch blijft er werk aan de winkel. De kwekerstevredenheid steeg van 58% in 2011 naar 66% in 2013. Hulpvaardigheid, klantvriendelijkheid, betalingszekerheid en goede logistieke proce ssen leidden tot tevredenheid. Onvoldoende zeggenschap, de afhandeling van klachten en problemen en te weinig kwekersbetrokkenheid leidden tot ontevredenheid. Kwekers zien FloraHolland als dienstverlenend, betrouwbaar, klantvriendelijk, ontzorgend, deskundig en veelzijdig. Maar ook als bureaucratisch, complex, verplichtend, afstandelijk en ondoorzichtig. Minder dan in 2011 hebben kwekers het gevoel geen andere keuze te hebben dan af te zetten via FloraHolland. Meer kwekers zijn geneigd om afzetten via FloraHolland bij collega’s aan te bevelen. Zij vormen echter nog een minderheid. Rondom zeggenschap en ledenbetrokkenheid was in 2013 veel activiteit. Daarover meer in de paragraaf ‘Leden en ledenzaken’ in het hoofdstuk ‘Ontwikkelingen coöperatief bedrijf’ elders in dit jaarverslag. De klachtafhandeling werd sinds 2011 flink aangepas t. Kwekers weten daardoor beter waar zij met klachten terecht kunnen. Door de klachtafhandeling verder te stroomlijnen en klachten beter vast te leggen, wordt verdere verbete ring nagestreefd. Op het punt informatieverstrekking steeg de kwekerstevredenheid. Toch ontvangen kwekers nog steeds te veel informatie die niet relevant is voor het eigen bedrijf. Ook de informatie aan buitenlandse leden moet verder worden verbeterd. Aandacht voor klanten Onder de naam Klantopinie houdt FloraHolland vergelijkbaar onderzoek onder klanten/afnemers. Op grond van de editie 2012 werden 81 aandachtspunten in de organisatie uitgezet. Eén van die actiepunten was een interactieve storingspagina. Die informeert klanten live over storingen in systemen en hoe lang die duren. Dankzij verdere aanscherping van de werkwijze werden nog meer partijen in het klokproces in Aalsmeer, Naaldwijk en Rijnsburg binnen de gestelde tijd geleverd.

9

Aansluiten op de markt Productspecifieke promotie werkt Het verdwijnen van het Productschap Tuinbouw eind 2012 had gevolgen voor de financiering en de inrichting van de bloemen - en plantenpromotie. Bloemenbureau Holland ging in afgeslankte vorm verder. Voor de door veel kwekers gewenste productspecifieke promotie moest een andere oplossing komen. Daarom kwam in de statuten van FloraHolland hierover een bepaling. Op grond van die bepaling beslissen kwekers tijdens hun productbijeenkomst over v oorstellen betreffende productspecifieke promotie. Is meer dan twee derde van de daar aanwezige productomzet het met een dergelijk voorstel eens, dan betalen alle kwekers van die productgroep aan de promotie mee. Die aanpak blijkt te werken. Al tientallen kwekersgroepen besloten tot productpromotie. Doorgaans betreft dit bu siness-tobusiness-promotie, terwijl Bloemenbureau Holland zich op consumentenpromotie richt. Kwekers benutten (individueel en groepsgewijs) ook mogelijkheden van andere media (bijvoorbeeld Rob’s Grote Tuinverbouwing). Ook hier speelt FloraHolland een coördinerende rol. Kuipplantenoffensief biedt uitzicht op marktvergroting Kuipplanten zijn mooie producten met een probleem: het verkoopseizoen is h eel kort. Uit een analyse bleek dat er in Engeland kansen op seizoensverlenging liggen omdat het seizoen daar later begint. In samenwerking tussen de betrokken kwekers, een exporteur en de marktmanager van FloraHolland werd een succesvolle pilot opgezet. Die bracht Nederlandse kuipplanten op andere momenten bij de Brit se consument. Door zelf in Engeland te gaan kijken, kregen kwekers meer zicht op de marktmogelijkheden. BloemistExclusief, aandacht voor het exclusieve product Bijzondere producten krijgen in de grote afzetstroom vaak onvoldoende aandacht en bereiken daarom de bloemist niet. Daarom zette FloraHolland met acht handelsbedrijven BloemistExclusief op, een webshop waar nicheproducten en bijzondere noviteiten worden verhandeld. Tegelijkertijd is voor bloemisten een website opgezet met daarop veel informatie over zaken als product en marketing. BloemistExclusief was een succesvol project wat betreft bereik en aandacht onder de bloemist. Het rendement in bestellingen bij de webshops waar het assortiment van BloemistExclusief verkrijgbaar was, is echter onvoldoende gebleken. Om die reden is in juni 2014 besloten het project stop te zetten. FloraHolland en de deelnemende groothandelaren blijven belang hechten en aandacht geven aan bijzonder product, maar gaan hier op individuele basis mee verder. FloraHolland doet dit via speciale aandacht voor bijzonder product op de Bloemistenklok (Naaldwijk en Eelde) en via online communicatie over het verhaal achter het product en blijft hier samenwerking zoeken met de groothandel. De retail helpen aan meer markt Meer bloemen en planten verkopen in de supermarkt. Om dat te bereiken helpt de afdeling Retail Services met het inrichten van ketens. In die keten zit altijd de retailer, de groothandelaar/provider en een aantal kwekers. FloraHolland zorgt daarbij voor kennis. Kennis van de consument, het schap en het assortiment. Dat leidt tot adviezen over een optimale schapinrichting met een wisselend assortiment, dat bij de formule van de betreffende supermarkt past. Inmiddels zijn circa tien van zulke ketens opgezet. Waar dat gebeurde, leidde dat tot substantieel meer afzet.

10

Versnellende ontwikkelingen Kwekers willen meer regie op hun afzet en doen vaker direct zaken met hun klanten. FloraHolland kende al langer een dalende klokafzet bij een stijgende afzet via directe transacties. In 2013 daalde de klokaanvoer met 7%, vooral door een versnelde ontwikkeling in de directe afzet van snijbloemen. De schaalvergroting bij productie en afzet versterkt de ontwikkeling naar meer directe transactievorming. FloraHolland en andere ketenpartijen hebben er de digitale tools voor ontwikkeld. Tot 2013 ving FloraHolland deze verschuiving op langs de weg der geleidelijkheid. De vereiste organisatiekrimp geschiedde via natuurlijk verloop. In 2013 is de conclusie getrokken dat dit scenario niet voldoende ruimte biedt om in te spelen op de veranderingen in de markt. Ingrijpender aanpassingen zijn nodig.

11

Kompas Kompas geeft richting aan afzet en dienstverlening Kompas Individuele kwekers willen meer regie op hun afzet. Dat verandert de positie van het kwekerscollectief FloraHolland in de keten. Niet alleen transacties tot stand brengen. Veeleer het inzicht van marktpartijen vergroten en systemen en diensten (commercieel, logistiek, financieel en op ICT -gebied) ontwikkelen en aanbieden. Dan kunnen kwekers en afnemers zelf tot transacties komen. Dit vraagt aanpassingen, een andere organisatie met een andere houding en een ander verdienmodel. Deze aanpassingen zijn vastgelegd in het meerjarenplan Kompas voor de periode 2014-2016. Kompas kent twee hoofdlijnen:  Het aanpassen van de dienstverlening van FloraHolland aan de nieuwe werkelijkheid.  Het aanpassen van de organisatie en de omvang van FloraHolland aan de nieuwe werkelijkheid. 8TEAM Het coöperatieve bedrijf FloraHolland verdient zijn bestaansrecht door de juiste diensten te bieden. De traditionele klokdiensten worden in mindere mate relevant. Kwekers vragen om diensten rondom hun directe stromen. In aanloop naar Kompas liep een intern proces (8TEAM). Een grote groep medewerkers ontwikkelde mogelijkheden voor concrete nieuwe diensten. Signalen uit de markt werden gekoppeld aan heel diverse teams, samengesteld uit de diverse bedrijfsonderdelen. Voorbeelden van concrete diensten zijn het via de veilinglogistiek verwerken van directe transacties, het ontwikkelen van een nieuwe doos voor importproducten en het samenbrengen van alle digitale afzetmiddelen in het nieuwe systeem FloraMondo. Een ander voorbeeld ligt op het terrein van de internationale financiële dienstverlening. Daarbij gaat het onder meer om internationale btw-verrekening. Een andere commerciële organisatie In het kader van Kompas wordt de organisatie fors aangepast. In plaats van een organisatie op basis van afzetinstrumenten wordt de organisatie i ngericht vanuit het afzetbelang van de individuele kweker. Vooral binnen de commerciële afdelingen leidt dit tot een forse herschikking. De inzet is om leden een zodanige afzetmix te bieden dat hun producten voor de maximaal haalbare prijs worden afgezet. Het uitgangspunt is dat het coöperatieve bedrijf het product van de individuele kweker zo goed mogelijk in de markt zet. Commercie zorgt voor die productafzet. Per product is er een productteam. Dat adviseert de kweke r over de voor hem ideale afzetmix en verzekert het gebruik van de commerciële instrumenten. Ook adviseert en ondersteunt Commercie de kweker bij het gebruiken van de daarbij passende dienstverlening op commercieel, logistiek, financieel en ICT -gebied. Meer aandacht voor Strategie Nieuw is de afdeling Strategie, Marketing & Business Development. Het strategieproces en de projecten die uit de strategiebepaling voortvloeien, worden bij deze afdeling ondergebracht. Ook is er een 8team ‘Strategie’ ingericht. Binnen deze afdeling vallen ook de activiteiten Business Development, Coöperatie & Communicatie, Externe Betrekkingen, Product/Marktinformatie en Diensten Management.

12

Een sterke klok Ondanks de verschuiving van klokafzet naar directe afzet blijft de veilingklok in de toekomst een belangrijk afzetinstrument voor leden en klanten. FloraHolland wil dit instrument in het belang van kwekers en kopers graag sterk houden. Om de werking van de veilingklok verder te verbeteren, worden pilotprojecten opgezet (zoals het meegeven van een minimumprijs en het weglaten van het kopersnummer op het klokfront). Rond de jaarwisseling kwam het uniforme veilsysteem voor alle locaties gereed. Dat maakt verdere vernieuwing (zoals landelijk virtueel veilen en multitransactieveilen) mogelijk. Tegelijk wordt aan verdere concentratie van de klokaanvoer gewerkt. In het kader van Kompas worden in juni 2014 de klokken van locatie Bleiswijk verplaatst naar Naaldwijk. Daar wordt een zogenaamde ‘Bloemistenklok’ ingericht voor afnemers die relatief kleinschalig willen inkopen, veelal omdat zij zelf de consument bedienen. FloraMondo, online-aanbod geconcentreerd In 2013 kwamen de contouren gereed va n FloraMondo, een nieuw systeem waarin FloraHolland al het online-aanbod concentreert. De drie bestaande systemen, Klokvoorverkoop, FloraHolland e-Trade en PlantConnect worden stapsgewijs samengebracht. Medio 2015 is het volledige online-aanbod van FloraHolland op één plek beschikbaar. Kwekers en klanten worden betrokken in het invoeringstraject. Nieuw kwaliteitsbeleid en keur Ook in het kwaliteitsbeleid bepaalt de kweker steeds meer zelf wat er gebeurt. Daarom bereidde FloraHolland in 2013 nieuw kwaliteitsbeleid voor dat in 2014 wordt ingevoerd. Kern van dit beleid is dat FloraHolland geen producten meer keurt. FloraHolland behandelt nog wel productreclamaties (klachtafhandeling). Is een koper het niet eens met de door een kweker opgegeven kwaliteitsinformatie, dan kan hij bij de Kwaliteitsdienst reclameren. De nieuwe werkwijze wordt stapsgewijs ingevoerd. Daarbij geldt per product een overgangsperiode van acht weken. In de eerste vier weken bekijkt de keurmeester de producten nog. Hij informeert kwekers als er afwijkingen zijn. Hij corrigeert verkeerde veilgroepnummers en vult ontbrekende informatie nog aan. De volgende vier weken loopt de keurmeester niet meer door de productblokken. Wel geeft hij nog hulp aan logistieke collega’s, zodat partijen met onvolledige of onjuiste informatie dezelfde dag nog kunnen worden geveild. Na acht weken houdt de kwaliteitscontrole op en vindt alleen nog productreclamatie plaats in geval van kopersklachten. Door deze nieuwe werkwijze krimpt de formatie van de Kwa liteitsdienst van 74 naar 27 formatieplaatsen in 2014. Management en inkrimping Aanpassing van de organisatie moet FloraHolland flexibeler en wendbaarder maken. Dan kan sneller worden ingespeeld op veranderende kwekers - en klantenwensen. De maatregelen betekenen ook een krimp van de organisatie. De plannen voorzien in een extra krimp van tweehonderd formatieplaatsen, mede doordat het aantal managementfuncties met circa 25% wordt teruggebracht. Deze inkrimping zal in 2014 worden uitgevoerd.

13

Kompas in 2014, een ander verdienmodel Mede door eenmalige reorganisatiekosten en afschrijvingen is het resultaat van FloraHolland in 2013 negatief. De directie heeft de verwerking en financiering van het resulterende verlies uitgebreid met de raad van commissarissen, adviesraden en leden besproken. Het voorstel om de reorganisatiekosten te bekostigen met de helft van de in 2013 ingehouden liquiditeitsbijdrage behaalde in juni 2014 geen meerderheid in de algemene ledenvergadering. In deze jaarrekening is het voorstel verwerkt om een kwart van de in 2013 ingehouden liquiditeitsbijdrage te gebruiken om een deel van het verlies te dekken, en de resterende drie kwart bij te schrijven op de ledenlening. FloraHolland verwacht dat het bedrijf in 2014 weer een positief resultaat heeft. Vooral kostenbesparingen en het in beperkte mate beschikbaar komen van nieuwe diensten, zullen naar verwachting in 2014 leiden tot een positief resultaat van € 7 miljoen. Verdere resultaatsverbetering is mede afhankelijk van het succesvol ontwikkelen van nieuwe dienstverlening die aansluit bij de veranderingen in de markt. Dit alles laat onverlet dat het huidige verdienmodel van FloraHolland niet meer volledig past bij de bedrijfsactiviteiten. Te veel opbrengsten zijn gerelateerd aan de klokverkoop. Door de teruglopende klo kafzet staan die opbrengsten onder druk. Ook voortgaande krimp van de personeelsformatie (via natuurlijk verloop), in combinatie met opbrengsten uit nieuwe dienstverlening, lost dat probleem niet op. Daarom is in de algemene ledenvergadering van 2013 aange kondigd dat in 2014 een fundamentele discussie over de hoogte en de inrichting van de kwekerstarieven zal plaatsvinden. Met de adviesraden wordt een voorstel voorbereid voor de directie. Dat wordt later dit jaar door de leden besproken. Vervolgens worden in de algemene ledenvergadering van december 2014 over dit onderwerp definitieve besluiten genomen. Het opstellen van een nieuw Sociaal Plan leidde begin 2014 tot een conflict met de vakorganisaties. In de week voor Valentijnsdag werd zelfs enkele dagen gestaakt. Uiteindelijk kwamen FloraHolland en de vakorganisaties weer in gesprek. Dat leidde tot aanpassingen in het Sociaal Plan, die met name voor kwetsbare groepen medewerkers de gevolgen van de reorganisatie verzachten. Het aangepas te Sociaal Plan geeft de betrokken medewerkers meer tijd en meer keuze. Het Sociaal Plan past binnen de financiële kaders die zijn vastgesteld in Kompas.

14

Ontwikkelingen coöperatief bedrijf in 2013 Leden en ledenzaken Meer ledenzeggenschap in een bestuurlijk sterke coöperatie Eind 2012 en het eerste halfjaar van 2013 vond een fundamentele discussie plaats over de bestuurlijke inrichting van het coöperatieve bedrijf. Uiteindelijk verwierf het bestuursvoorstel over dit onderwerp op de algemene ledenv ergadering van 6 juni 2013 71% van de stemmen. Een twee derde meerderheid was vereist. Op grond van dit voorstel:  Gingen de functies van het bestuur over naar de statutaire directie waardoor de directie bestuurlijk verantwoordelijk wordt voor het coöperati eve bedrijf.  Is het toezicht op de directie in handen van een nieuw gevormde raad van commissarissen. Deze raad is een samenvoeging van het voormalige bestuur en de voormalige raad van commissarissen.  Zijn in december elf nieuwe commissarissen benoemd. Ach t van hen zijn afkomstig uit de kring der leden. Er zijn drie externe commissarissen benoemd. Van de elf benoemde commissarissen komen er vijf uit het voormalige bestuur en vier uit de oude raad van commissarissen. Er zijn twee nieuwe commissarissen benoemd. Zo is een goede mix ontstaan tussen bestuurlijke continuïteit en bestuurlijke vernieuwing.  Is de toezichthoudende rol van de raad van commissarissen versterkt door de instelling van een auditcommissie, een coöperatiecommissie en een selectie en remuneratiecommissie.  Is de rol van de adviesraden, de FPC’s en de RAC’s versterkt. De adviesraden worden voortaan voorgezeten door leden en niet meer door directieleden.  Is de ledeninbreng binnen de algemene ledenvergadering versterkt. Een speciale ALV-commissie van leden kan aanbevelingen doen voor kandidaat commissarissen. Zij kan ook bezwaar maken tegen zittende commissarissen of kandidaat-commissarissen. Zij stelt het beloningsbeleid voor de commissarissen vast, besluit over het beloningsbeleid van de top va n FloraHolland en ziet toe op een goed verloop van algemene ledenvergaderingen.  Zijn de reglementen en vergaderagenda’s van de directie, de raad van commissarissen, haar commissies en de ALV -commissie mede gebaseerd op de principes en bepalingen van de Co rporate Governance code van de Nationale Coöperatieve Raad (NCR). Deze en andere wijzigingen zijn opgenomen in de statuten die de algemene ledenvergadering in juni 2013 vaststelde. Vanaf 2014 is tevens een meerjarenplan in uitvoering voor kadervorming en het versterken van de ledenbetrokkenheid. Klankbordgroep en Community Na de eerste aankondiging van het plan om bestuur en raad van commissarissen samen te voegen, ontstond discussie onder de leden. Die werd in bijeenkomsten en op de Community gevoerd. Angst voor het wegebben van de ledenzeggenschap bleek een belangrijke drijfveer bij de tegenstanders van de plannen. Voor hen bleef de bestuurlijke eindverantwoordelijkheid van leden een belangrijk element. Om tot maximale ledeninbreng te komen rondom dit o nderwerp stelde het bestuur een breed samengestelde Klankbordgroep van leden in. Die had als taak om namens de leden voorstellen te toetsen. De Klankbordgroep kwam tot een aantal waardevolle aanvullingen die de ledenzeggenschap hebben vergroot. Leden van d e Klankbordgroep vervulden een ondersteunende rol tijdens speciale regiobijeenkomsten over het onderwerp bestuurlijke vernieuwing. Terugkijkend kan worden gesteld, dat de leden van FloraHolland een goede en intensieve discussie over een belangrijk onderwe rp hebben gevoerd. Het nu genomen besluit versterkt de bestuurlijke structuur van de coöperatie en versterkt de invloed van de leden op het bedrijfsbeleid.

15

Adviesraden, FPC’s en RAC’s vinden hun rol De ledeninbreng komt in toenemende mate tot uitdrukking in het functioneren van de Adviesraden Bloemen en Planten, de FPC’s en de RAC’s. In het tweede jaar van hun bestaan hebben zij zich sterker laten gelden. Hun adviezen worden door het bedrijf overgenomen, tenzij daartegen overwegende argumenten zijn. Waar a dviezen niet worden overgenomen, heeft het coöperatieve bedrijf d e verplichting om uit te leggen waarom dit niet gebeurt. Leden-/niet-ledenbeleid FloraHolland is een ledencoöperatie die aanbod wil binden via het lidmaatschap. Daarom is de afgelopen jaren veel aandacht besteed aan het aantrekkelijker maken van het lidmaatschap. Het was al gebruikelijk dat leden voor de laagst denkbare tarieven gebruik konden maken van de diensten van FloraHolland. Sinds een aantal jaren zijn sommige diensten niet meer of niet meer volledig toegankelijk voor niet leden (bijvoorbeeld deelname aan beurzen). Sommige aanvoerders willen wel kiezen voor het lidmaatschap, maar kunnen dat door de structuur van hun afzet niet direct. Voor hen is het aspirant -lidmaatschap in het leven geroepen. Binnen die regeling groeien zij stapsgewijs naar een volledig lidmaatschap toe. In 2013 werd het leden-/niet-ledenbeleid verder aangescherpt. Met als grootste verandering dat de klokken in Aalsmeer, Naaldwijk en Rijnsburg alleen nog voor leden onbeperkt toegankelijk zijn. Niet -leden zijn alleen welkom als hun aanbod aanvullend is op het ledenaanbod. Omdat dit een principiële maatregel is die de nodige gevolgen kan hebben, wordt die stapsgewijs ingevoerd. In januari 2014 is met een aantal productgroepen begonnen. De verdere invoering wordt in 2014 bepaald door een evaluatie van de met deze productgroepen opgedane ervaringen. Aanvoerexcessen voorkomen Om aanvoerexcessen voor veilingklokken te voorkomen, werd nieuw beleid geformuleerd. Een plotselinge omvangrijke meeraanvoer op een locatie kan de prijsvorming van trouwe aanvoerders daar onaanvaardbaar verstoren. FloraHolland wil dat regelmatig aanvoerende leden maximale kanse n hebben op een optimale prijsvorming. Aanvankelijk was hierbij gekozen voor het uitgangspunt ‘regelmatige aanvoer vooraan’. Wat regelmatige aanvoer is, bleek echter lastig te definiëren. Zelfs na overleg met de adviesraden, de FPC’s en de RAC’s. Daarom w erd een nieuw uitgangspunt gekozen, ‘excessen achteraan’. Wat in november een aanvoerexces is, hoeft dat voor Valentijnsdag niet te zijn. Een aanvoerexces ontstaat bijvoorbeeld als iemand die nooit veilt, plotseling dertig karren wil veilen. Een aanvoerexces betreft aanvoer die onverwacht en niet structureel op één of meer veildagen bovenop de standaardaanvoer van dat moment komt. Met die definitie als leidraad wordt nu in Aalsmeer, Naaldwijk en Rijnsburg per dag, per veilgroep en per locatie gekeken naar en gehandeld op aanvoerexcessen.

16

Goed werkgeverschap vraagt zorgvuldigheid en transparantie Uitvoering Kompas vraagt veel aandacht De personele consequenties van het meerjarenplan Kompas vroegen in 2013 veel aandacht van de organisatie. Als gevolg van K ompas krimpt de formatie met tweehonderd formatieplaatsen en vindt een herschikking van met name de commerciële activiteiten plaats. Al ruim voordat de concrete plannen naar buiten kwamen, werd een HR -werkgroep geformeerd. Die had als taak om zowel in de uitvoering als in de begeleiding voor te sorteren op wat de organisatie en de mensen daarin te wachten stond. Eén van de uitgangspunten van het HR-beleid rondom Kompas is zorgvuldigheid. Die is nodig, want Kompas raakt veel medewerkers. Nog in 2013 werd e en Sociaal Plan voorbereid, een outplacementproces ingericht en werden admini stratieve processen voorbereid. Per afdeling moest voor de veranderingen als gevolg van Kompas een advies aan de ondernemingsraad worden gevraagd. Behalve een procesmatige kant heeft Kompas een menselijke kant. Mensen moeten afscheid nemen van een baan waarin zij zich thuis voelen. Zij gaan werken op andere locaties of met andere collega’s. Het bedrijf besteedt aandacht aan wat mensen raakt en hoe met dergelijke veranderingen om te gaan. Dit is ook in 2014 een van de belangrijke uitdagingen voor FloraHo lland als werkgever. Bloeiend leiderschap versterkt organisatie Medewerkers bepalen het succes van FloraHolland. Dat is de kern van de visie van FloraHolland op het HR-beleid. Medewerkers helpen kwekers en afnemers door de goede dingen te doen. Leidinggevenden ondersteunen hen daarin. In het programma Bloeiend leiderschap gaat het om een andere manier van aansturen van medewerkers. Minder directief, meer ondersteunend. Die werkwijze verhoogt de zelfstandigheid van medewerkers en maakt het werk interessant er. Door die toenemende zelfstandigheid nemen medewerkers meer verantwoordelijkheden. De ondersteuning aan medewerkers ligt in de dagelijkse dingen, maar ook in het vastleggen van verantwoordelijkheden over en weer. Want zelfstandigheid is geen ander woord voor vrijblijvendheid. In het kader van Bloeiend leiderschap hebben alle leidinggevenden van FloraHolland een programma doorlopen. Een logische consequentie van Bloeiend leiderschap is dat er een ander type leidinggevenden ontstaat. Mensen voor wie leidin ggeven en het ondersteunen van medewerkers een echt specialisme is. Te verwachten valt dat deze managers nieuwe stijl grotere teams kunnen ondersteunen, zodat er uiteindelijk minder managers nodig zijn.

17

Duurzaamheid vraagt continue aandacht Uitgangspunten voor het duurzaamheidsbeleid Voor FloraHolland betekent verantwoord ondernemen aandacht voor mens, milieu en maatschappelijke kwesties. Werken aan een duurzame toekomst vraagt continue beleidsmatige aandacht op de korte en de lange termijn. Uitgangspunt daarbij is dat de consumptie van duurzaam geproduceerde bloemen en planten bijdraagt aan gezonde leefomstandigheden. FloraHolland werkt aan duurzaamheid door standaarden te ontwikkelen (of daarbij te helpen), door het gebruik van duurzame grondstoffen en hulpbronnen te bevorderen en door het bevorderen van een duurzame logistieke keten. Het coöperatieve bedrijf bevordert duurzaamheid in de productie en de afzetketen op de volgende manieren:  FloraHolland draagt bij aan de ontwikkeling van standa arden voor een duurzame productie, logistiek en afzet van bloemen en planten.  FloraHolland bevordert het gebruik van duurzame grondstoffen en hulpbronnen in de productie- en afzetketen van siergewassen.  FloraHolland bevordert een duurzame logistieke keten binnen de sierteelt.  FloraHolland probeert de welvaart van haar leden, hun werknemers en hun gezinnen te verhogen, ook in ontwikkelingslanden, door concreet bij te dragen aan hun ondernemerschap.  FloraHolland streeft goed werkgeverschap na. De ontwikkeling van standaarden De ontwikkeling van duurzaamheidsstandaarden werd in 2013 op twee manieren nagestreefd:  FloraHolland behoort tot de oprichters van het Floriculture Sustainability Initiative (FSI). In FSI proberen ketenpartners en non -gouvernementele organisaties als het Wereldnatuurfonds en Hivos duurzaamheid te bevorderen. FSI introduceert een benchmarksysteem, dat transparantie biedt in de markt. Het maakt bovendien een eerlijke vergelijking mogelijk van de diverse nationale en internationale standaarden op dit gebied. FSI pakt duurzaamheidsknelpunten zoals watergebruik, arbeidsomstandigheden en het gebruik van pesticiden sectorbreed op.  FloraHolland bevordert (onder meer in samenwerking met organisaties als MPS – Milieu Programma Sierteelt) het gebruik van kwaliteitsstandaarden voor milieubewust en sociaal ondernemen. FFP (Fair Flowers Fair Plants) wordt als consumentenlabel nu ingezet. Het bevorderen van het gebruik van duurzame grondstoffen en hulpbronnen In 2013 was FloraHolland trekker van of betr okken bij een vijftal trajecten rondom duurzame grondstoffen en hulpbronnen:  FloraHolland werkt aan de ontwikkeling van geothermie (aardwarmte) in Naaldwijk. Dit betreft warmtelevering uit de Onderkrijt - en Triaslaag. Die lagen liggen op respectievelijk twee en vier kilometer diepte nabij het Naaldwijkse veilingcomplex en enkele nabijgelegen kwekerijen.  FloraHolland onderzoekt de mogelijke uitwisseling van warmte en koude tussen het Rijnsburgse veilingcomplex en de nabijgelegen woonwijk Buitenlust in Oegstgeest.  FloraHolland trekt het programma ‘Biobased economy voor de sierteelt’. Dit programma werd voorheen uitgevoerd door het Productschap Tuinbouw. Het zet in op het afzonderen en vervolgens tot waarde brengen van inhoudsstoffen uit restmateriaal, bijvoorbeeld in niet-chemische gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen. Verder is FloraHolland partner in Kenniscentrum Plantenstoffen en het project Biobase Westland.  FloraHolland voert met Schiphol gezamenlijk onderzoek uit naar de haalbaarheid van vergisting van afvalstromen.

18



FloraHolland participeert in onderzoek dat onder auspiciën van Greenport Aalsmeer plaatsvindt. Dit onderzoek brengt de mogelijkheden in kaart van de CO2-afvang van bedrijven in Amsterdam ten behoeve van de teelt van bloemen en planten.

Het bevorderen van een duurzame logistieke keten Het bevorderen van een duurzame logistieke keten kreeg in 2013 op vijf manieren gestalte:  Het stimuleren van bloemen- en plantentransport per trein en binnenschip.  Samenwerking met tal van ketenpartners in h et project HubWays. HubWays wil de efficiency van het aanvoerproces vergroten en het transport tussen veilinglocaties terugdringen.  Het stimuleren van zeetransport van bloemen uit Afrika, Israël en Latijns Amerika naar Europa.  Onderzoek naar verschuivingen in de internationale luchtvrachtstromen om onnodige transportbewegingen te voorkomen.  Verduurzaming van het transport door het stimuleren van het gebruik van Liquefied Natural Gas (LNG) trucks. Dit gebeurt binnen het initiatief ‘Running on Flowers’. In plaats van op diesel rijden deze trucks op vloeibaar gas, dat veel duurzamer is. De inzet van het initiatief is ook gericht op voorlichting aan overheidspartijen. Uiteindelijk doel is dat er meer gereden wordt op biogas, gemaakt van vergiste groene afvalstromen. Welzijn en maatschappelijke betrokkenheid Op het gebied van welzijn is relevant, dat FloraHolland en iVerde het programma ‘Groen en welbevinden’ van het Productschap Tuinbouw overnamen. Dit programma wil de gezondheid bevorderen en de woon - en leefomgeving verbeteren door de inzet van bloemen, planten en bomen. Maatschappelijk betrokkenheid krijgt vooral vorm in het sponsorbeleid van FloraHolland. Dat kent twee speerpunten:  De sponsoring van vakgerichte activiteiten (waaronder Kom in de Kas en enke le bloemencorso’s).  De sponsoring van goede doelen. FloraHolland zet zich met medewerkers en sectorgenoten in voor de strijd tegen kanker. Dit gebeurt op actieve wijze voor twee fondsenwervende organisaties, de Ride for the Roses en de Roparun.

19

Corporate Governance in 2013 Op 1 januari 2014 wijzigde FloraHolland haar bestuurlijke structuur en daarmee ook haar corporate governance. Deze paragraaf beschrijft het beleid betreffende corporate governance, zoals FloraHolland dat in 2013 voerde. 2013 was bestuurlijk gezien een overgangsjaar. Er werd gewerkt op basis van de ‘oude’ bestuurlijke structuur. Tegelijk werkten directie, bestuur en raad van commissarissen toe naar hun rol in de nieuwe bestuurlijke structuur. Daarom vergaderden bestuur en raad van commissarissen al eens per vier weken samen. FloraHolland is door haar omvang een structuurcoöperatie en heeft hierdoor een raad van commissarissen en een ondernemingsraad. Op het gebied van corporate governance waren in 2013 de belangrijkste betrokkenen de algemene ledenvergadering, het bestuur, de raad van commissarissen en de directie. FloraHolland leefde in 2013 de door de NCR opgestelde code Corporate Governance voor coöperaties na. Op grond daarvan vermeldt FloraHolland waar zij afwijkt van deze code en motiveert dat op haar website. Binnen de coöperatie is de algemene ledenvergadering het hoogste gezagsorgaan. De leden benoemen de raad van commissarissen, stellen de jaarrekening en de belang rijkste tarieven vast en geven goedkeuring aan grote investeringen. Het stemrecht van de leden is gebaseerd op het opgebouwde ledenkapitaal tijdens de jaren van lidmaatschap en daarmee op de in het verleden gerealiseerde omzet. De algemene ledenvergadering kwam in 2013 evenals in voorafgaande jaren twee maal bijeen. Het bestuur was in 2013 eindverantwoordelijk voor de besturing van de coöperatie en bestond uit negen leden. Elke maand kwam het bestuur samen met directie en raad van commissarissen bijeen. Het bestuur benoemde de directie aan wie het de directe aansturing van het bedrijf delegeerde. Dit is vastgelegd in een directiereglement. De directie bestond in 2013 uit een algemeen directeur, operationeel directeur en een financieel directeur en kwam wekelijks bijeen. Na het vertrek van algemeen directeur Timo Huges nam operationeel directeur Rens Buchwaldt de functie van algemeen directeur tijdelijk waar. In de opvolging van Timo Huges werd per 1 januari 2014 voorzien door de benoeming van Lucas Vos. De raad van commissarissen hield toezicht op het bestuursbeleid en de algemene gang van zaken in het coöperatieve bedrijf. De raad had ook een adviserende functie en kende in 2013 nog geen separate commissies. Deze zijn begin 2014 wel ingesteld. Om de ledeninvloed te borgen, kent FloraHolland een adviesstructuur. Leden adviseren het bedrijf in FPC’s, RAC’s en Adviesraden Bloemen en Planten. Elke productgroep kent een FPC van leden van de coöperatie. Zij adviseren de directie over productgerelateerde onderwerpen. Buiten Nederland adviseren drie RAC’s (in Israël, Kenia en Ethiopië) de directie over regionale onderwerpen. De adviesraden bespreken productoverstijgende zaken. In de adviesraden heeft een aantal leden vanuit de FPC’s zitting. Ook het bestuur heeft een aa ntal leden benoemd. De directie legt onderwerpen van de strategische agenda voor aan de Adviesraden en wordt geadviseerd over strategische en beleidsmatige onderwerpen. Adviesraden kunnen ook zelf onderwerpen agenderen. De directie kan een advies overnemen of uitleg geven als een advies niet wordt overgenomen. In 2013 werden onder meer geadviseerd over de nieuwe bestuurlijke structuur, over een aangescherpt leden-/niet-ledenbeleid en over het vermijden van aanvoerexcessen voor de veilingklok. Met de FPC Le lie ontstond een dispuut over het veilschema, waarbij de meningsverschillen niet volledig uit de weg konden worden geruimd. In tal van FPC’s werden productspecifieke promotieprojecten voorbereid.

20

Strategisch beleid Over de strategische beleidsvorming is binnen de nieuwe bestuurlijke structuur het volgende vastgelegd:  de directie bereidt het strategisch beleid voor, vertaalt dit naar plannen en voert het uit;  de raad van commissarissen keurt het strategisch beleid goed . In het beleidsvormingsproces rondom strategische kwesties is de raad actief en inhoudelijk betrokken;  de adviesraden hebben een toetsende rol met betrekking tot de voorgenomen beleidskeuzes van directie en commissarissen. Dit kan leiden tot een formeel advies aan de directie. In bepaalde gevallen kan een commissie van de adviesraden voorwerk doen. Beloningsbeleid FloraHolland streeft transparantie in haar beloningsbeleid na. In 2013 was de situatie als volgt: het bestuur stelde de beloning van de directie vast, de raad van commissarissen die van het bestuur. Een commissie uit de adviesraden stelde de beloning van de commissarissen vast. De beloning voor bestuursleden en commissarissen werd vastgesteld op basis van een advies van de NCR en lag in lijn met de beloning bij vergelijkbare coöperaties. FloraHolland toetste of de geldende beloning nog in lijn is met dit advies. Sinds 2007 volgden de beloningen van bestuur en raad van commissarissen de loonsverhogingen van de cao van FloraHolland. Bestuursleden en commissarissen ontvingen een vaste jaarvergoeding en geen variabele vergoeding. Voor leden van het dagelijks bestuur was er een pensioen - en een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Voor hen gold tevens een afvloeiingsregeling die afhankelijk was van het aantal dienstjaren. De beloning van de directie kent een vast en een variabel deel. Hay Consultants heeft in de afgelopen jaren elke drie jaar een onafhankelijke benchmark met vergelijkbare bedrijven gedaan. Voor de hoogte van de beloning hanteert FloraHolland de mediaan in de markt als uitgangspunt. De maximale variabele beloning voor de algemeen directeur bedraagt 30% van het vaste salaris. Voor de overige directeuren is de maximale variabele beloning 20% van het vaste salaris. Naast het salaris hebben directieleden dezelfde aanvullende arbeidsvoorwaarden (zoals pensioen) als andere medewerkers. De beloning van directie, bestuur en raad van commissarissen staan vermeld in de jaarrekening. In 2013 zagen directie en management af van het ontvangen van hun variabele beloning, gezien de moeilijke situatie, waarin FloraHolland en de sector zich bevinden. Vanaf 2014 stelt de ALV-commissie de hoogte van de vergoeding voor de commissarissen vast. Deze commissie geeft bovendien de kaders aan voor het beloningsbeleid van de top van de organisatie. De daadwerkelijke vaststelling van de beloning van de directie geschiedt door de raad van commissarissen, maar die moet rekening houden met de kaders die de ALV -commissie stelt. Risicomanagement FloraHolland speelt actief in op risico’s die haar belemmeren in het bereiken van haar doelstellingen. In 2013 was het bestuur eindverantwoordelijk voor de risicobeheersing en de werking van controlesystemen. De uitvoering hiervan ligt bij de directie en het bedrijf. FloraHolland kent een specifiek in tern beheersingsframework dat is opgebouwd uit de belangrijkste risicobeheersings - en controlesystemen. De opzet en werking van dit framework in 2013 wordt hierna beschreven.

21

Plannings- en besturingscyclus FloraHolland kent een uitgebalanceerde planning s- en besturingscyclus. Er is veel aandacht voor strategie- en beleidsontwikkeling waarin leden en klanten een actieve rol spelen. De strategie wordt vertaald naar het meerjarenplan dat indien nodig jaarlijks wordt bijgesteld. Op grond daarvan worden jaar plannen met jaarbegrotingen opgesteld. De gedurende het jaar gerealiseerde resultaten worden periodiek vergeleken met de jaarplannen en begrotingen. De directie legde hierover in rapportages en analyses verantwoording af aan het bestuur. Bestuur en directi e volgden actief de resultaten van strategische projecten door middel van een strategisch dashboard. In het voor- en najaar worden prognoses gemaakt. Zo nodig wordt op grond daarvan de jaarbegroting bijgesteld. Na afloop van het boekjaar wordt de jaarreken ing en jaarverslag opgemaakt en ter goedkeuring voorgelegd aan de algemene ledenvergadering. De plannings- en besturingscyclus functioneerde in 2013 goed. Het meerjarenplan uit 2012 was de basis voor het jaarplan en de begroting van 2013. In april werd de jaarbegroting, op basis van tegenvallende inkomsten in de voorjaarsprognose 2013, naar beneden bijgesteld en kostenbesparende maatregelen genomen. Gedurende 2013 werd het meerjarenplan ‘Kompas’ vastgesteld op basis van het meerjarenplan uit 2012. Voor meer informatie over dit meerjarenplan verwijzen wij u naar het directieverslag. De FloraHolland risicomanagementcyclus. Bedrijfsonderdelen en organen doorlopen elk jaar de integrale risicomanagementcyclus. In deze cyclus worden nieuwe risico’s geïnventarise erd en bestaande risico’s geactualiseerd aan de hand van huidige en toekomstige ontwikkelingen. Hierna wordt de kans en effect van elk risico vastgesteld en worden risico’s van beheersmaatregelen voorzien. De bedrijfsonderdelen en de directie doorliepen in 2013 het risicomanagementproces conform planning. Zij werden begeleid door de expertisegroep risicomanagement. De belangrijkste risico’s en de genomen maatregelen worden in de paragraaf risicomanagement besproken. Beheersing van specifieke financiële risico’s Het treasuryteam onder leiding van de financieel directeur werkt aan beheersing van liquiditeits-, krediet-, rente- en valutarisico’s. Waar mogelijk worden deze risico’s afgedekt met financiële instrumenten. Prijsrisico’s in de inkoop van energie worden beperkt door het energieteam. Het beleid rondom debiteurenrisico’s wordt in het centrale debiteurenoverleg vastgesteld. Risico’s van vastgoedtransacties worden behandeld in de werkgroep vastgoed. In de toelichting op de jaarrekening worden de financiële risico’s nader beschreven. Beheersing van specifieke operationele risico’s Operationele risico’s zoals ongelukken en calamiteiten worden afgedekt door de Bedrijfshulpverlening, de Bedrijfsbeveiliging en de Bedrijfsbrandweer (in Aalsmeer en Naaldwijk). Er zijn actuele bedrijfsnoodplannen. De jaarlijkse crisismanagementtrainingen werden gehouden. Verzekeringsportefeuilles die schade door calamiteiten afdekken, worden actief beheerd. Voor beheersing van Arbo - en milieurisico’s wordt verwezen naar het Jaarverslag Arbo & Milieu 20 13 dat wordt gepubliceerd op de website. In 2013 zijn er geen grote calamiteiten gerapporteer d. Afdeling Internal Audit De afdeling Internal Audit ziet toe op de interne beheersing en administratieve organisatie van FloraHolland. Zij stelt een auditplan o p, adviseert bij de inrichting van de financieel/administratieve processen en voert naast audits risico inventarisaties en –analyses uit. Hierbij werkt zij samen met business controllers en de externe accountant.

22

Beheersing financiële procesrisico’s en i nterne managementletter Als instrument voor beheersing van financiële procesrisico’s kent elk bedrijfsonderdeel van FloraHolland een procesrisicomodel. Dat wordt jaarlijks geactualiseerd. Daarin worden de processen met bijbehorende financiële risico’s en de mate van beheersing vermeld. De procesrisicomodellen zijn in 2013 actief beheerd. Onvoldoende beheerste risico’s uit de procesrisicomodellen worden gerapporteerd in de interne managementletter. De interne managementletter 2013 is gerapporteerd aan management, directie, bestuur en raad van commissarissen. De opvolging van de aanbevelingen maakt deel uit van de jaarplanning van de bedrijfsonderdelen en wordt intensief gemonitord en gerapporteerd. Beheersing fiscale risico’s Jaarlijks wordt een fiscaal auditplan opgesteld en uitgevoerd. In 2013 werd een uitgebreide audit op btw afgerond. De aanbevelingen en acties uit de audit zijn besproken met de betrokken afdelingen en geadresseerd. De status van opvolging van deze aanbevelingen wordt actief gemonitord. D e geplande audit op loonbelasting is verschoven naar begin 2014. Beheersing van ICT risico’s Op basis van een meerjarenvisie wordt een EDP (Electronic Data Processing) auditplan opgesteld op grond waarvan jaarlijks EDP audits worden uitgevoerd. In 2013 zijn de datawarehouses en het aangepaste veilsysteem geaudit. De afdeling I&A en Internal Audit monitoren de aanbevelingen uit deze audits actief. De externe accountant Accountantskantoor EY voert al langer de jaarrekeningcontrole uit. In 2013 voerde de externe accountant zijn controlewerkzaamheden ook op reguliere wijze uit. De rapportages van de jaarrekeningcontrole zijn conform planning besproken in directie, bestuur en raad van commissarissen. Relevante risico’s in 2013 Het risicoprofiel van FloraHolland werd in 2013 beïnvloed door de ontwikkelingen in de sierteelt en in de coöperatie. Veel aandacht ging in 2013 uit naar de beheersing van risico’s inzake vastgoedwaardering, grote oninbare vorderingen, het teruglopende gebruik van de veilingklok en het d raagvlak bij de leden. Onderstaand worden de belangrijkste risico’s (en beheersmaatregelen) die in 2013 speelden beschreven. Risico’s vastgoed en gronden FloraHolland bezit vastgoed en gronden. Door de dalende vraag en dalende prijzen op de vastgoedmarkt loopt FloraHolland risico op leegstand van vastgoed en op waardedaling van vastgoed en gronden. Dit kan belangrijke financiële consequenties hebben. Om de vastgoedexploitatie ook op termijn gezond te houden is daarom in 2013 een vastgoedstudie gedaan. In deze studie zijn op basis van verschillende scenario’s voor de ontwikkeling van de veilvolumes en de beoordeling van de waarde van het vastgoed maatregelen voorgesteld. Korte termijn maatregelen zijn afwaardering van de huidige grondvoorraad met € 10 miljoen, het afwaarderen van de aandelen in het vastgoed van Ciccolella met € 5,5 miljoen en het uitwerken van een huisvestingsplan voor kantoorpersoneel. Voor d e langere termijn wordt voor elk onderdeel van de vastgoed- en grondportefeuille een plan gemaakt .

23

Grote oninbare vorderingen bij kopers Debiteurenrisico’s kregen veel aandacht in 2013. Het risico wordt beheerst door uitvoering van het debiteuren-/zekerheden-/acceptatiebeleid voor kopers en aanvoerders. Debiteuren en openstaande kredietsaldi worden intensief gemonitord. Per koper vindt een periodieke rapportage van zekerheden plaats. In 2013 ontstonden door het faillissement van twee grote kopers materi ële oninbare vorderingen. De ervaring met deze situaties leiden tot bijstelling van het beleid en de beheersmaatregelen. Toename directe omzet en afname van gebruik van de veilingklok. De afzet via de veilingklokken daalt sneller dan verwacht en binnen de directe stromen is de dienstverlenende rol van FloraHolland nog beperkt. Die beide elementen waren aanleiding voor het meerjarenplan Kompas. Kompas combineert het kleiner en meer maatwerkgericht maken van de organisatie met het verder ontwikkelen van diensten in de directe stromen. Het kleiner maken van de organisatie krijgt in 2014 zijn beslag. De organisatie moet dan flexibeler en slagvaardiger kunnen inspelen op de veranderingen in de sierteelt, waaronder de structurele afname van de afzet via de veilin gklokken. Risico’s: ‘kwalitatief zwakke besluitvorming’ en ’te weinig draagvlak leden voor besluiten’ De leden van de coöperatie keurden in 2013 een vereenvoudiging van de topstructuur goed. De directie vult vanaf 1 januari 2014 statutair de bestuursverantwoordelijkheid in. De raad van commissarissen houdt betrokken en actief toezicht namens de leden. Daarnaast draagt de adviesstructuur van FPC’s, RAC’s en adviesraden sterk bij aan de beheersing van beide risico’s. Risico’s waaraan in 2013 ook aandacht aan is geschonken Risico’s Maatregelen Leden drijven af van de coöperatie en Het versterken van de adviesstructuur leden zien minder de toegevoegde waarde van en het nadrukkelijker communiceren van de het coöperatieve bedrijf. commerciële voordelen van de coöperatie. Ketenverkorting zet de toegevoegde Het meerjarenplan Kompas zet in op de waarde van FloraHolland onder druk, ontwikkeling van nieuwe diensten en op en waardoor leden en klanten de kostenreductie dienstverlening als te duur ervaren. Onvoldoende marktkennis binnen het FloraHolland nam projecten rondom coöperatieve bedrijf. marktkennis en marktonderzoek over van het Productschap tuinbouw. Toename van direct sourcing en als Aanscherping van het lid/niet-lidbeleid, gevolg meer afzet buiten FloraHolland handhaving en evaluatie van het beleid om. inzake de afzetplicht van leden, TOL-beleid (Tijdelijke Ontheffing Lidmaatschapsverplichtingen) Kwaliteit management in relatie tot het Ontwikkeling en opleiding management complexer worden van bedrijf en sector. De gevolgen van de financieelStrakke financiële sturing economische crisis. Crisis en internationalisering Introductie Sepa, het opnieuw vaststellen van bemoeilijken het zekerhedenbeleid. het zekerheden- en debiteurenbeleid, het verzekeringsbeleid, het doorlichten van het kopersbestand, het centraliseren van het debiteurenbeheer. Meerdaagse staking. Update en training crisismanagement (toegepast in februari 2014)

24

Overige belangrijke risico’s De volgende risico’s zijn onderkend maar behoefden in 2013 geen bijzondere aandacht:  Handelsbelemmeringen.  Het afkalven van de leidende positie van FloraHolland in de prijsvorming van siergewassen.  Maatwerkdiensten en internationalisering vergroten complexiteit.  Grote IT-storing.  Grote brand op exportlocatie.  Grote diefstal logistieke middelen.  Renterisico. Tekortkomingen en wijzigingen in risicobeheersings - en controlesystemen De bestaande risicobeheersings- en controlesystemen konden niet voorkomen dat FloraHolland verliezen leed bij de faillissementen van twee grote handelsbedrijven. Het debiteuren- en risicobeleid voor de producttransacties is voor beide handelsbedrijven regulier toegepast. De verstrekte kredietruim tes waren geaccordeerd door de directie, deels verzekerd bij de kredietverzekeraar, en voor het restant gedekt door zekerheden op vastgoed. Afwikkeling Ciccolella Bij handelsbedrijf Ciccolella participeerde FloraHolland voor 49% in het vastgoed. Door het verkrijgen van het pandrecht op de overige 51% van de aandelen werd het niet door de kredietverzekeraar verzekerde deel gedekt. Bij de participatie en het stellen van deze zekerheden in het vas tgoed in 2009 is echter niet voorzien dat het vastgoed door de veranderende marktsituatie sterk in waarde zou dalen. Het pandrecht op de aandelen verloor daardoor zijn waarde en de vorderingen ter grootte van € 4,5 miljoen zijn ten laste van de voorziening dubieuze debiteuren gebracht, die daarvoor toereikend was. Daarnaast heeft FloraHolland het pakket van 49% van de aandelen in het Ciccolella vastgoed met € 5,5 miljoen afgewaardeerd. Dit verlies is ten laste van het resultaat van de Vastgoed Holding (deel neming) gebracht. In dit kader heeft FloraHolland de resterende 51 % van de aandelen in deze vennootschap gekocht, het vastgoed in de coöperatie gebracht en de vennootschap geliquideerd. De evaluaties van de faillissementen zullen leiden tot bijstelling van het vastgoed- en deelnemingenbeleid. Verklaring In 2013 zijn er verder geen belangrijke negatieve gevolgen of tekortkomingen in de interne risicobeheersings- en controlesystemen geconstateerd. Ook zijn er geen grote wijzigingen in de risicobeheersings - en controlesystemen aangebracht. Over de financiële verslaggevingsrisico’s verklaart de directie dat de interne risicobeheersings- en controlesystemen een redelijke mate van zekerheid geven. De financiële verslaggeving bevat geen onjuistheden van materieel belang. De risicobeheersings- en controlesystemen hebben naar behoren gewerkt.

25

Verslag van de raad van commissarissen Inleiding: jaar van bestuurlijke vernieuwing 2013 was het jaar van de bestuurlijke vernieuwing. Uit het zittende bestuur en de zittende raad van commissarissen benoemde de algemene ledenvergadering een nieuwe raad van commissarissen. Er traden twee nieuwe commissarissen toe. De rol van de adviesraden werd versterkt. De instelling van een ALV -commissie gaf leden in de algemene ledenvergadering meer invloed. Er werd een coöperatief kadervormingsprogramma ontwikkeld. In 2013 waren er zes bestuursvergaderingen, een bestuursconferentie en drie vergaderingen van de raad van commissarissen. In de aanloop naar de nieuwe bestuursstructuur (na de algemene ledenvergadering van 6 juni 2013) vergaderden bestuur en raad van commissarissen tien keer samen. Dit met inachtneming van ieders verantwoordelijkheden. Tenslotte was er een werkconferentie van bestuur, raad van commissarissen en directie. Directiewisseling Medio 2013 kondigde algemeen directeur Timo Huges zijn vertrek aan bij FloraHolland. Per 1 januari 2014 is Lucas Vos benoemd tot algemeen directeur. Nu kent FloraHolland een tweehoofdige directie met Lucas Vos als algemeen directeur en Rens Buchwaldt als financieel directeur. In de periode tussen het vertrek van Timo Huges en het aantreden van Lucas Vos, vervulde Rens Buchwaldt de functie van waarnemend algemeen directeur, en vormde tezamen met financieel directeur Erik Leeuwaarden de directie. Het benoemingsbesluit van Lucas Vos vond plaats in de constituerende vergadering van de nieuwe raad van commissarissen. Met ingang van dezelfde datum trad Erik Leeuwaarden , na bijna twintig jaar de functie van financieel directeur bij FloraHolland te hebben vervuld, terug uit de directie. Leden kiezen voor bestuurlijke vernieuwing De nieuwe bestuursstructuur is in nadere regelingen en reglementen vastgelegd en ingevoerd en is in dit jaarverslag in het directieverslag beschreven. De raad van commissarissen heeft het proces van bestuurlijke vernieuwing intensief gevolgd en onderschrijft de ingeslagen koers. De bestuurlijke vernieuwing raakt ook de raad van commissarissen zelf. Hiervoor zijn in 2013 al uitgebreide voorbereidingen getroffen. Dit heeft onder andere geresulteerd in het opstellen van reglementen voor haar eigen functioneren en de per 1 januari actief geworden commissies van de raad van commissarissen. Op 12 december benoemde de algemene ledenvergadering nieuwe commissarissen en de leden van de ALV-commissie. Er werd afscheid genomen van de bestuursleden Else van den Beukel, Tom van der Houwen, Erik Persoon en Cees de Wit en van de commissarissen Jan Batist en Aad van der Knaap. Zij allen werden onderscheiden met de FloraHolland Diamant met uitzondering van Jan Batist, die deze onderscheiding al eerder verwierf. Leden-/niet-ledenbeleid tot uitvoering gebracht In haar eigen overleg, maar ook in het overleg met de ad viesraden, de FPC’s en de RAC’s kwam het leden-/niet-ledenbeleid frequent aan de orde. De commissarissen zien voor zichzelf een belangrijke rol in het stimuleren en controleren van dit beleid. FloraHolland is immers eerst en vooral een ledencoöperatie. Voor de inhoud van het leden-/niet-ledenbeleid verwijzen wij naar de paragraaf Leden en ledenzaken in het directieverslag.

26

Kompas, aanpak en consequenties Het meerjarenplan Kompas stond frequent op de agenda’s van bestuur en raad van commissarissen. Bestuur en raad van commissarissen onderschreven de analyse, die de directie voor de toekomst van FloraHolland heeft gemaakt en stem den in met de gekozen oplossingsrichtingen. Steeds is aangedrongen op snelheid en op zorgvuldigheid. De raad van commissarissen stelt vast, dat beide elementen in de plannen zitten. Uitvoering van Kompas leidt tot een eenmalig verlies vanwege reorganisatiekosten en daar bovenop een afschrijving op gronden in Naaldwijk. De directie heeft de verwerking en financiering van het resulterende verlies uitgebreid met de raad van commissarissen, adviesraden en leden besproken. Het voorstel om de reorganisatiekosten te bekostigen met de helft van de in 2013 ingehouden liquiditeitsbijdrage behaalde in juni 2014 geen meerderheid in de algemene leden vergadering. In deze jaarrekening is het voorstel verwerkt om een kwart van de in 2013 ingehouden liquiditeitsbijdrage te gebruiken om een deel van het verlies te dekken, en de resterende drie kwart bij te schrijven op de ledenlening . Santpoortberaad Medio 2012 ontstond spontaan het Santpoortberaad, gesprekken tussen individuele kwekers, veilingvertegenwoordigers, handelaren en vertegenwoor digers van de VGB. In het najaar van 2013 werden in dat kader workshops gehouden. Daarbij waren tachtig à honderd leden van FloraHolland betrokken. De aanleiding voor het Santpoort beraad was de wens om de positie van Nederland Sierteeltland ook voor de toekomst zeker te stellen. Dagelijkse gang van zaken Bestuur en raad van commissarissen werden in 2013 steeds door het management bijgepraat over lopende zaken. Er was onder meer aandacht voor het vastgoed. De directie ontwikkelt daarover nieuwe voorstelle n. Een ander punt van aandacht was de afwikkeling van de faillissementen van twee grote handelsbedrijven. Bestuur en raad van commissarissen hebben daarin actief meegedacht, temeer omdat er consequenties waren voor FloraHolland. De afgegeven garanties op onroerend goed bleken minder waard, dan was verondersteld. De raad van commissarissen stelt, dat de directie en zijzelf in deze processen adequaat hebben gehandeld door alert te zijn op de gebeurtenissen en de gevolgen daarvan voor de coöperatie en de marktplaats. Op basis van de interne managementletter spraken bestuur en raad van commissarissen een aantal malen over actuele en toekomstige risico’s. Remuneratiebeleid en overige zaken De beloning van raad van commissarissen, bestuur en directie is voor 20 13 vastgesteld conform de regelgeving zoals die in het hoofdstuk corporate governance wordt vermeld. Het bestuur stelde de vaste en variabele beloning vast van de directie. Voor de variabele component gebeurde dit op basis van behaalde resultaten. De raad van commissarissen stelde de beloning vast van de bestuursleden. De beloning van de commissarissen werd bepaald door de commissie aanbeveling en vergoeding. De hoogte van de beloning van directie, bestuur en raad van commissarissen staat vermeld in de jaarrekening. Het bestuur was actief betrokken bij zaken rondom de afbouw van het Productschap Tuinbouw (PT). FloraHolland neemt een aantal voormalige PT -taken over rondom marktonderzoek en duurzaamheidsbeleid. Bestuur en raad van commissarissen stelden een n ieuw reglement op voor de FloraHolland Diamant. De FloraHolland Diamant wordt toegekend aan leden, commissarissen, klanten, medewerkers en anderen van binnen of buiten de sierteeltsector, die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor FloraHolland en/of de sierteeltsector.

27

Functioneren In 2013 vonden de reguliere functioneringsgesprekken plaats tussen het bestuur en de algemeen directeur. Binnen bestuur en raad van commissarissen zelf vonden die gesprekken in 2013 niet plaats. Dit omdat er een nieuwe raad van commissarissen werd benoemd, waarbij het functioneren van individuele commissarissen ingebed zat in de benoemingsprocedure. Advies De raad van commissarissen heeft kennis genomen van de door de directie opgestelde en door de accountant gecontroleerde jaarrekening 2013 van FloraHolland. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de winst-en-verliesrekening over het boekjaar 2013 met toelichting. De raad stemt op grond van haar gehouden toezicht in met de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening en heeft deze dan ook ondertekend. Aan de algemene ledenvergadering wordt voorgesteld de jaarrekening 2013 vast te stellen, het bestuur decharge te verlenen voor het in het boekjaar 2013 gevoerde beleid en de raad van commissarissen decharge te verlenen voor het daarop gehouden toezicht. De commissarissen spreken hun waardering uit naar directie en medewerkers voor de behaalde resultaten en de wijze waarop het bedrijf in 2013 heeft g efunctioneerd. Bernard Oosterom, voorzitter Aalsmeer 24 juni 2014

28

Verslag van de ALV-commissie Tijdens de algemene ledenvergadering van 12 december 2013 werden twee reglementen vastgesteld en een commissie benoemd. Het reglement van orde bevat bepalingen over het verloop van en de goede gang van zaken in de algemene ledenvergadering. Tevens werd een reglement voor de ALV-commissie vastgesteld. De ALV-commissie is een nieuwe commissie die rechtsreeks wordt benoemd door de algemene ledenvergadering en alleen aan haar verantwoording aflegt. De ALVcommissie houdt toezicht op het goede verloop van de algemene ledenvergadering, de opstelling van de agenda en de notulen. Daarnaast oefent de ALV-commissie enkele rechten uit die zijn voorbehouden aan de algemene ledenvergadering, maar die beter in kleiner verband kunnen worden besproken. Het gaat hierbij om het doen van aanbevelingen bij vacatures in de raad van commissarissen en het uitoefenen van het recht van bezwaar bij voorgedragen kandidaten door de raad van commissarissen. De ALV-commissie stelt verder de hoogte vast van de vergoeding voor de commissarissen. Ook geeft zij de kaders aan voor het beloningsbeleid van de top van de organisatie. De daadwerkelijke vaststelling van de beloning van de directie geschiedt door de raad van commissarissen. Die moet echter rekening houden met de kaders die de ALV -commissie stelt. De ALV-commissie bestaat uit vijf personen, leden van FloraHolland. Medio 2013 is een advertentie gezet. Daarop hebben enkele personen gereageerd. Tevens heeft de inmiddels opgeheven Commissie Aanbeveling en Vergoeding enkele personen benaderd voor een gesprek. Met deze kandidaten zijn sollicitatiegesprekken gevoerd. Dat gebeurde onder leiding van Emiel Barendse, voorzitter van bovengenoemde commissie en voorzitter van de tijdelijk ingestelde Kla nkbordgroep Nieuwe Bestuurlijke Structuur. Voor alle kandidaten geldt de eis dat zij kennis van en affiniteit met de coöperatie hebben. Ten minste één kandidaat moet bestuurlijke ervaring binnen FloraHolland hebben. Ad van Marrewijk voldoet aan beide kwaliteitseisen en is voorgedragen en benoemd als voorzitter van de ALV -commissie. De overige commissieleden zijn: Matthijs Barendse, Sjaak van der Hulst, Frans van der Knaap en Herman Stricker. De beoogde commissieleden vergaderden voor hun benoeming al enkel e malen om kennis te maken, tot een heldere taakomschrijving te komen en een kandidaat voorzitter aan te wijzen. De commissieleden zijn allen met grote meerderheid benoemd. Na de benoeming vergaderde de commissie in het eerste kwartaal van 2014 ook al enkele malen. Naast het beoordelen van de notulen van de algemene ledenvergadering van 12 december 2013 lag de focus vooral op de vergoeding van de commissarissen van FloraHolland. In de tweede helft van 2014 verdiept de commissie zich in het beloningsbeleid van de top van FloraHolland. Ad van Marrewijk, voorzitter Aalsmeer 24 juni 2014

29

Jaarrekening 2013 Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (Voor verwerking voorstel resultaatbestemming (bedragen x € 1.000)) Toelichting

2013

2012

Activa Vaste activa Immateriële vaste activa

(1)

5.798

5.940

Materiële vaste activa Terreinen

(2) 121.833

116.054

Bedrijfsgebouwen

380.132

389.522

Machines en installaties

103.736

102.016

Andere vaste bedrijfsmiddelen

91.055

99.478

122.392

142.494

819.148

849.564

17.030

25.619

5.622

3.053

166

802

22.818

29.474

72.897

64.995

Vorderingen op deelnemingen

957

1.093

Latente belastingvorderingen

1.577

-

32.391

22.069

107.822

88.157

9.252

5.227

964.838

978.362

Terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering

Financiële vaste activa

(3)

Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen Overige vorderingen

Vlottende activa Vorderingen Handelsdebiteuren

Overige vorderingen en overlopende activa

Liquide middelen Totaal

(4)

30

Toelichting

2013

2012

Passiva Groepsvermogen

(5)

206.744

226.551

Aandeel derden

(6)

1.976

1.813

Voorzieningen

(7) 3.371

3.664

Voorziening latente belasting verplichting

21.903

-

5.286

4.574

30.560

8.238

(8)

171.506

178.637

Liquiditeitsbijdrage *

(9)

32.914

20.141

Vrijwillige (leden)leningen *

(10)

8.659

8.703

Aanvoerdersleningen *

(11)

8.657

12.118

Langlopende bankleningen

(12)

150.288

116.114

372.024

335.713

(13)

60.092

109.452

(14)

103.998

94.145

Reorganisatievoorziening Overige voorzieningen

Langlopende schulden Ledenleningen *

Kortlopende schulden Kredietinstellingen inclusief aflossingsverplichtingen Schulden aan leden / niet-leden

156

210

Overige crediteuren

49.448

56.161

Statiegelden

77.499

76.918

Schulden aan deelnemingen

Overige schulden en overlopende passiva

(15)

Totaal

62.341

69.161

353.534

406.047

964.838

978.362

* Achtergestelde leningen. Deze vormen gezamenlijk met het groepsvermogen het aansprakelijk vermogen. Het aansprakelijk vermogen bedraagt ultimo 2013 € 428,5 miljoen (2012: € 446,2 miljoen)

31

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2013 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Voor bijzondere posten

Bijzondere posten

2013

2012

Bedrijfsbaten Provisies

100.057

8.700

108.757

101.530

8.903

-

8.903

9.245

Partij- en stapelwagenheffing

69.874

-

69.874

72.400

Transactie- en serviceheffing

21.557

-

21.557

21.566

Emballage

51.677

-

51.677

51.896

Verhuur stapelwagens en cc's

24.340

-

24.340

25.744

Verhuur onroerend goed

52.203

-

52.203

52.144

Diverse opbrengsten

45.670

-

45.670

46.280

(16)

Contributies

Aanwending liquiditeitsbijdrage

(9)

-

10.975

10.975

-

374.281

19.675

393.956

380.805

Bedrijfslasten Lonen en salarissen

153.150

21.950

175.100

155.174

Sociale lasten

20.568

-

20.568

21.335

Pensioenlasten Afschrijvingen en waardeverminderingen Overige bedrijfslasten

14.479

-

14.479

14.785

79.038

10.000

89.038

77.057

85.506

8.700

94.206

87.076

352.741

40.650

393.391

355.427

Bedrijfsresultaat

21.540

20.975-

565

25.378

Financiële baten en lasten: Rentelasten en soortgelijke kosten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

19.028-

-

19.028-

18.817-

2.713

-

2.713

2.881

16.315-

-

16.315-

15.936-

5.225

20.975-

15.750-

9.442

(17)

(2)

Resultaat voor belasting Resultaat deelnemingen

(3)

1.466

5.500-

4.034-

1.406

Vennootschapsbelasting

(18)

891-

5.244

4.353

2.865-

150-

-

150-

115-

5.650

21.231-

15.581-

7.868

Aandeel derden Resultaat na belasting

32

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2013 (bedragen x € 1.000) 2013

2012

Operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

565

25.378

Afschrijvingen en waardeverminderingen

89.038

77.057

Mutatie voorzieningen

22.322

4.263-

111.925

98.172

7.902136 6.9459.853 6.71354581 5.390-

7.845 5704.513 9.0119.607745.536 8.822

16.434-

7.454

2.713 20.626601-

2.881 18.8175.397-

18.514-

21.333-

76.977

84.293

Investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële vaste activa Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa Verwerving niet-groepsmaatschappijen Desinvestering in overige financiële activa

66.0388.509 1411.204

5.85875.0114.388 9611.717

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

56.466-

75.725-

47.11265.000 33.68132.914 4430.5702.993-

7.777 17.62740.281 1.26832.2374.456-

16.486-

7.530-

Netto kasstroom

4.025

1.038

Stand liquide middelen per 1 januari

5.227

4.189

Stand liquide middelen per 31 december

9.252

5.227

Mutatie liquide middelen

4.025

1.038

Verandering in werkkapitaal Af-/toename handelsdebiteuren Af-/toename vorderingen op deelnemingen Af-/toename overige vorderingen Af-/toename schulden aan leden / niet-leden Af-/toename overige crediteuren Af-/toename schulden aan deelnemingen Af-/toename statiegelden Af-/toename overige schulden

Ontvangen rente Betaalde rente Betaalde winstbelasting

Kasstroom uit operationele activiteiten

Financieringsactiviteiten Mutatie rekening courant krediet Opgenomen langlopende leningen Aflossing langlopende leningen Liquiditeits- en kapitaalsbijdragen Vrijwillige (leden)lening Terugbetaling ledenlening Terugbetaling participatiereserve en kapitaalsbijdrage Kasstroom uit financieringsactiviteiten

33

Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat 2013 (bedragen x € 1.000) 2013 Geconsolideerd nettoresultaat na belastingen

2012

15.581-

7.868

-

-

15.581-

7.868

Totaal van de rechtstreekse mutatie in het eigen vermogen als onderdeel van het groepsvermogen Totaal resultaat

34

Toelichting op de geconsolideerde cijfers 2013 Toelichting algemeen Doelstelling Koninklijke Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A., hierna te noemen FloraHolland, is een coöperatie met een uitgesloten aansprakelijkheid voor haar leden. De coöperatie wil voor haar leden de hoogste verkoopopbrengsten tegen de laagste afzetkosten realiseren, door het organiseren van een geheel van (virtuele) marktplaatsen en daarmee samenhangende diensten en voorzieningen. Leden van de coöperatie kunnen natuurlijke personen en rechtspersonen zijn, die één of meer bedrijven uitoefenen, waarin sierteeltproducten worden geteeld. FloraHolland is statutair gevestigd te Aalsmeer met het kantooradres Legmeerdijk 313, 1430 BA Aalsmeer, Nederland. Aansprakelijkheid leden van de coöperatie FloraHolland heeft een statutaire uitsluiting van aansprakelijkheid van haar leden. Dit betekent dat de leden van de coöperatie geen aansprakelijkheid hebben voor niet verrekende verliezen anders dan de bij de coöperatie uitstaande financiering in de vorm van een participatiereserve en achtergestelde ledenlening. De uit het resultaat gevormde participatiereserve die op naam staat van haar leden is onderdeel van het eigen vermogen van de coöperatie. Een uit een positief jaarresultaat gevormde jaarlaag in de participatiereserve kan , op voorstel van de directie van de coöperatie en na goedkeuring door de algemene ledenvergadering, na twintig jaar betaalbaar worden geste ld. Daarnaast neemt ieder lid van de coöperatie deel in de ledenlening door een op voorstel van de directie door de algemene ledenvergadering vast te stellen percentage over door de leden af te rekenen producten via de coöperatie. De ledenlening is achtergesteld bij vorderingen van crediteuren en andere verschaffers van vreemd vermogen. De uitkering van de ledenlening kan op voorstel van de directie en na goedkeuring door de algemene ledenvergadering, na het verstrijken van de looptijd van de betreffende jaarlagen, worden uitgesteld. Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. Voor de presentatie van de winst -en-verliesrekening is, omwille van het inzicht, afgeweken van de voorgeschreven modellen in het besluit modellen jaarrekening vanwege het bijzondere karakter van de bedrijfsactiviteiten. De in de toelichting opgenomen bedragen luiden in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld. Met het resultaat wordt bedoeld het resultaat inclusief bijzon dere posten, tenzij anders is vermeld. Consolidatiegrondslagen In de geconsolideerde jaarrekening 2013 zijn opgenomen FloraHolland en haar groepsmaatschappijen waarmee FloraHolland een organisatorische en economische eenheid vormt (tezamen “de groep” geno emd). Groepsmaatschappijen zijn ondernemingen waarin FloraHolland direct of indirect een beslissende zeggenschap in besturing en financieel beleid heeft. Beslissende zeggenschap wordt verondersteld aanwezig te zijn indien FloraHolland meer dan 50% van het aandelenkapitaal bezit, dan wel zodanig bijzondere rechten heeft, zoals potentiële stemrechten die direct kunnen worden uitgeoefend, dat deze onderneming daardoor als groepsmaatschappij moet worden beschouwd.

35

De groepsmaatschappijen zijn integraal in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen. Het aandeel van derden in het vermogen en in het resultaat worden afzonderlijk vermeld. Intercompany-transacties en onderlinge vorderingen en schulden worden geëlimineerd. Consolidatie en deconsolidatie geschiedt o p moment van verkrijging of vervreemding van de beslissende zeggenschap. De groepsmaatschappijen zijn volgens de grondslagen van waardering en resultaatbepaling van FloraHolland in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt . In de organisatiestructuur heef t FloraHolland er voor gekozen de activiteiten die direct dienstbaar zijn aan haar kernactiviteiten onder te brengen in de coöperatie. De niet direct aan het veilingbedrijf dienstbare activiteiten zijn door FloraHolland, evenals een aantal andere financiële belangen, ondergebracht in deelnemingen.

36

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva, resultaatbepaling en kasstromen Algemeen De grondslagen voor waardering van activa en passiva en resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. De activa en passiva zijn opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs, tenzij anders vermeld. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarv an betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met afschrijvingen en eventuele bijzondere waardeverminderingen. De jaarlijkse, lineaire afschrijvingen zijn gebaseerd op basis van de verwachte economische levensduur van 10 jaar. Bijzondere waardeverminderingen kunnen voorkomen als zich wijzigingen of omstandigheden voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet (volledig) terugverdiend wordt. Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs of vervaardigingprijs, verminderd met afschrijvingen en eventuele bijzondere waardeverminderingen. De jaarlijkse, lineaire afschrijvingen zijn gebaseerd op verwachte economische levensduur van gebouwen en terreinvoorzieningen van 10 33 1/3 jaar, van machines en installaties en andere vaste bedrijfsmiddelen van 5 tot 10 jaar. Op terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering wordt niet afgeschreven. Bijzondere waardeverminderingen kunnen voorkomen als zich wijzigingen of omstandigheden voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet (volledig) terugverdiend wordt. (Zie ook toelichting op pagina 41, risico’s op bijzondere waardeverminderingen vaste activa .) In 2013 is op basis van de meerjaren vastgoedvisie FloraHolland besloten 1/3e deel van de vrije gronden te bestemmen voor verkoop aan derden, niet zijnde handelspartijen. 2/3e van de vrije gronden worden aangehouden voor toekomstige verkopen aan handelspartijen of eigen gebruik. De vrije gronden bestemd voor verkoop aan handelspartijen of eigen gebruik, in Aalsmeer, Naaldwijk en Rijnsburg worden beschouwd als economisch uitwisselbaar. Bij toekomstige verkoop van terreinen zal ongeacht of dit een terrein in Aalsmeer, Naaldwijk of Rijnsburg betreft worden uitgegaan van een gemiddelde kostprijs. Het (commerciële) resultaat omvat dan het verschil tussen de opbrengst en het verkochte aantal vierkante meters tegen de gemiddelde kostprijs. De vrije gronden bestemd voor verkoop aan derden worden nie t beschouwd als economisch uitwisselbaar en zijn gewaardeerd tegen de historische kostprijs per locatie onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen. De bovenbeschreven methodiek van economische uitwisselbaarheid is te kenmerken als een wijziging in het stelsel van resultaatbepaling, die echter geen impact heeft op het resultaat en eigen vermogen van de vergelijkende cijfers .

37

Financiële vaste activa Deelnemingen waarbij invloed van betekenis op het financiële en zakelijke beleid wordt uitgeoefend, zijn gewaardeerd volgens de nettovermogenswaarde. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij een aandeelhoudersbelang van meer dan 20%. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover FloraHolland in deze situatie geheel of ten dele instaat voor de schulden van de deelneming of het stellige voornemen heeft de deelneming in staat te stellen haar schulden te betalen, wordt een voorziening getroffen. Deelnemingen waarbij geen invloed van betekenis op het financiële en zakelijke beleid wordt uitgeoefend, zijn gewaardeerd op verkrijgingprijs onder aftrek van nodig geachte afwaarderingen wegens duurzame waardeverminderingen. Onder de financiële vaste activa opgenomen vorderingen zijn gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs, eventueel verminderd met noodzakelijke geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Vorderingen en liquide middelen Vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde eventueel verminderd met noodzakelijke geachte voorziening voor oninbaarheid. Vorderingen en liquide middelen staan ter vrije beschikking. Voorraden en onderhanden projecten De voorraden zijn gewaardeerd tegen ver krijgingsprijs eventueel verminderd met noodzakelijk geachte voorziening voor incourant heid. De onderhanden projecten, bestaande uit nog te factureren opbrengsten dienstverlening, zijn gewaardeerd tegen de verwachte verkoopwaarde. Opbrengsten worden verantwoord naar rato van voortgang van de projecten. Voorzieningen Voorzieningen zijn gevormd voor verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan en waarvan de omvang onzeker is, maar op betrouwbare wijze is in te schatten. De omvang van de voorziening is bepaald door middel van schatting van de bedragen die noodzakelijk worden geacht om de desbetreffende verplichtingen en verliezen af te wikkelen. Reorganisatievoorziening In verband met de maatregelen uit het meerjarenplan Kompas is een voorziening gevormd voor reorganisatiekosten. De berekening is gebaseerd op de rekenregels van het Sociaal Plan (salaris, dienstjaren en C -factor) en de informatie uit de adviesaanvragen aan de ondernemingsraad. De voorziening is inclusief kosten voor begeleiding naar ander werk. Pensioenen De groep kent twee pensioenregelingen. FloraHolland heeft een toegezegde pensioenregeling (middelloonregeling), waarvan de nominale aanspraken verzekerd zijn middels een gesepareerd depot die is ondergebracht bij een verzekeraar. De toegekende pensioenaanspraken worden door middel van jaarlijk se pensioenbetalingen aan de verzekeraar afgefinancierd. De dekkingsgraad bedraagt ultimo 2013 110,3%. De dekkingsgraad ligt ruim boven het door De Nederlandsche Bank gestelde minimum van 104,3%. De pensioenen zijn in 2013 geïndexeerd met 1,8%. Daarnaast kent Hobaho Horti Groep B.V. een bedrijfstakpensioenfonds waarop de Suwas-regeling van toepassing is. Op grond van de geldende RJ richtlijnen wordt het verplichtingenstelsel gehanteerd. Voor beide pensioenregelingen geldt dat de premiebetalingen als last wordt verantwoord in het jaar waarop deze betrekking heeft.

38

Jubilea De voorziening jubilea betreft aan verstreken dienstjaren toe te rekenen kosten van toekomstige jubileumuitkeringen, rekening houdend met de kans op tussentijdse uitdiensttreding en overlijden. Statiegelden Statiegeldverplichtingen zijn opgenomen tegen de statiegeldwaarde van de op balansdatum in omloop zijnde meermalige emballage onder aftrek van een geschat bedrag voor emballage die niet retour zal komen. Leasing De beoordeling of een overeenkomst een lease bevat, vindt plaats op grond van de economische realiteit op het tijdstip van het aangaan van het contract. Het contract wordt aangemerkt als een lease-overeenkomst als de nakoming van de overeenkomst afhankelijk is van het gebruik van een specifiek actief of de overeenkomst het recht van het gebruik van een specifiek actief omvat. In geval van operationele leasing zijn de leasebetalingen lineair over de leaseperiode ten laste van de winst -enverliesrekening gebracht. Bepaling van het resultaat Het resultaat, zijnde het saldo van bedrijfsbaten en -lasten over het boekjaar, zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Bedrijfsbaten (‘winsten’) zijn verantwoord voor zover zij op de balansdatum zijn g erealiseerd. Bedrijfslasten (‘verliezen’) die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar zijn verwerkt indien en voor zover deze voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Resultaat deelnemingen Van deelnemingen waarbij de groep geen beslissende zeggenschap heeft, wordt het aandeel in het resultaat van de deelneming in de winst -en-verliesrekening verantwoord volgens de nettovermogenswaarde. Voor zover er niet volgens nettovermogenswaarde wordt gewaardeerd, betreft het resultaat de in het verslagjaar ontvangen dividenden en eventuele waardeveranderingen. Belastingen De vennootschapsbelasting is berekend op basis van het verantwoorde resultaat, rekening houdend met fiscaal vrijgestelde posten en geheel of gedeeltelijk niet aftrekbare kosten. Voor belastbare of verrekenbare tijdelijke verschillen is een latente belastingverplichting of latente belastingvordering opgenomen. De latente belastingvordering is opgenomen onder de vlottende activa indien verwacht wordt dat deze vordering in de toekomst verrekend kan worden . Voor beschikbare voorwaartse verliescompensatie is een latente belastingvordering opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale wi nst beschikbaar zal zijn voor verrekening in de toekomst. De latente belastingverplichtingen en –vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde waarbij is uitgegaan van het geldende belastingtarief (25%). Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De liquide middelen in het overzicht bestaan uit direct beschikbare geldmiddelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van rente en belastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Derivaten en financiële risico’s Derivaten FloraHolland houdt geen financiële instrumenten voor handelsdoeleinden en geeft deze ook niet uit.

39

Beheer van valutarisico’s Transacties in vreemde valuta vinden slechts in beperkte mate plaats. Ook activa en passiva luiden doorgaans in euro’s. Uit dien hoofde is het valutarisico beperkt. Beheer van renterisico’s FloraHolland volgt de marktrenteontwikkelingen intensief. Het beleid van FloraHolland ten aanzien van renterisico ’s heeft ten doel om renteschommelingen op te vangen. Het beleid is erop gericht het renterisico grotendeels af te dekken met zogenaamde renteswaps. De renteswaps maken deel uit van een effectieve hedge relatie waarbij kostprijshedge-accounting wordt toegepast. Bij kostprijshedgeaccounting worden gedurende de looptijd de renteswaps gewaardeerd tegen historische kostprijs. Waardeveranderingen worden niet verwerkt in de winst -enverliesrekening. Toepassing RJ Richtlijn 290 De recent aangekondigde en per 1 januari 2014 van toepassing zijnde gewijzigde richtlijn ten aanzien van het verwerken en toelichten van derivaten (RJ -Uiting 201315 Richtlijn 290 Financiële instrumenten) is nog niet toegepast in deze jaarrekening. De wijzigingen leiden ertoe dat ineffectiviteit en verliezen als gevolg van derivaten eerder verwerkt worden in de balans en winst -en-verliesrekening. In kwalitatieve bewoordingen zal in deze jaarrekening worden aangegeven wat de mogelijke gevolgen zijn van deze gewijzigde richtlijn op de balans en winst -en-verliesrekening van FloraHolland. Voorts zal in de toelichting informatie over risico’s en ineffectiviteit worden verstrekt. Beheer van liquiditeitsrisico’s Met kredietinstellingen zijn ten aanzien van de bancaire financiering, en de voorwaarden waaronder deze ter beschikking zijn gesteld , nadere afspraken gemaakt over de kredietwaardigheidsratio’s van FloraHolland. Voor de bancaire financiering zijn geen activa als zekerheid afgegeven. Beheer van debiteurenrisico’s Om het risico van oninbare debiteurenvorderingen te beheersen wordt dit voortdurend bewaakt. De dienstverlening van FloraHolland is over een grote groep klanten gespreid waardoor er geen sprake is van een grote conce ntratie van het debiteurenvorderingen. Een overwegend deel van het debiteurenvorderingen wordt afgedekt door (on)beperkte non-storno verklaringen en een kredietverzekeringspolis ingeval er een 14 dagen krediet wordt verstrekt voor FloraHolland Connect aankopen. Risico’s op bijzondere waardeverminderingen gebouwen en terreinen Belangrijk onderdeel van de strategie van FloraHolland is het bieden van aantrekkelijke fysieke marktplaatsen om ‘de handel’ optimaal te faciliteren en aan zich te kunnen binden. Deze strategie brengt aanzienlijke investeringen in activa, vooral in gebouwen en terreinen met zich mee. Hierbij h eeft FloraHolland een lange termijn visie, waarbij echter door marktomstandigheden en ontwikkelingen in de financiële en onroerend goed wereld fluctuaties op middellange en lange termijn in de waardering van de vaste activa niet uit te sluiten zijn. Ondank s deze lange termijnvisie kunnen daarom deze fluctuaties leiden tot bijzondere waardeverminderingen.

40

FloraHolland evalueert periodiek haar beleid ten aanzien van afschrijvingen, waarderingsgrondslagen en investeringen, in het bijzondere ten aanzien van investeringen in gebouwen en terreinen, om zodoende het risico op bijzonder waardeverminderingen te beperken. Voor de beoordeling of bijzondere waardeverminderingen noodzakelijk zijn, toetst FloraHolland periodiek de boekwaarde aan de te realiseren kasstromen per navolgende activa categorieën: 1) marktcentra exportlocaties, 2) marktcentra binnenlandse markt, 3) vrije gronden ten behoeve van verkoop aan handelspartijen en 4) ten behoeve van verkoop aan derden en 5) losse panden op de marktplaatsen die afzon derlijk identificeerbaar en exploiteerbaar zijn.

41

Toelichting op de geconsolideerde balans 2013 Vaste Activa Immateriële vaste activa (1) De samenstelling van de boekwaarde per balansdatum en het verloop is als volgt: Concessies Stand per 1 januari

2013

2012 5.940

91

Mutaties: 503

5.858

645-

9-

Stand per 31 december

5.798

5.940

Cumulatieve aanschafwaarde

6.853

6.350

1.055-

410-

5.798

5.940

Investeringen Afschrijvingen en waardeveranderingen

Cumulatieve afschrijvingen en waardeveranderingen Stand per 31 december

Concessies hebben betrekking op kwekersrechten, veredelingskramen en fust. De immateriële vaste activa worden in 10 jaar afgeschreven.

42

Materiële vaste activa (2) De samenstelling van de boekwaarde per balansdatum en het verloop is als volgt: 2013 Afschrijvingen Boekwaarde InOver& waardebegin jaar vesteringen boekingen verminderingen 86.108 8.855 1.241 -

Terreinen Terreinen

DesinvesBoekwaarde teringen einde jaar 2.99093.214

29.946

234

531

2.092-

-

28.619

Subtotalen

116.054

9.089

1.772

2.092-

2.990-

121.833

Bedrijfsgebouwen

389.522

22.825

9.215

36.204-

5.226-

380.132

Machines en installaties

102.016

6.727

13.977

18.691-

293-

103.736

19.549

7.280

326

7.333-

-

19.822

79.929

3.952

977

13.625-

-

71.233

99.478

11.232

1.303

20.958-

-

91.055

93.133

616

3.297-

10.000-

-

80.452

49.361

15.549

38.686-

-

-

26.224

-

-

15.716

-

-

15.716

Subtotalen

142.494

16.165

26.267-

10.000-

-

122.392

Totalen 2013

849.564

66.038

-

87.945-

8.509-

819.148

Totalen 2012

853.967

76.331

-

76.346-

4.388-

849.564

Terreinvoorzieningen

Andere vaste bedrijfsmiddelen ICT-middelen Logistieke middelen en emballage Subtotalen Terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering Terreinen voor vrije verkoop Bedrijfsmiddelen in uitvoering Niet aan bedrijfsuitoefening dienstbare activa

Terreinen Cumulatieve aanschafwaarde

Terreinen en bedrijfsMachines Andere vaste middelen Bedrijfsen bedrijfsin gebouwen installaties middelen uitvoering

166.167

1.014.640

453.251

282.570

Cumulatieve afschrijving & waardeverandering

44.334-

634.508-

349.515-

191.515-

Stand per 31 december

121.833

380.132

103.736

91.055

132.543

2013

2012

2.049.171

1.986.161

10.151- 1.230.023- 1.136.597122.392

819.148

849.564

43

In het meerjarenplan Kompas zijn keuzes gemaakt die effect hebben op de economische levensduur van activa inzake de roerend e zaken Bleiswijk, de webshops e-trade en PlantConnect alsmede tribune B in Naaldwijk. De extra afschrijving van deze activaposten is bepaald op basis van een inschatting van de resterende levensduur. Dit heeft geleid tot versnelde en daardoor hogere afschrijvingen , van € 1,5 miljoen, in 2013 voor deze activa. De samenstelling van de boekwaarde per balansdatum van terreinen voor vrije verkoop is als volgt: Terreinen voor vrije verkoop

Aantal m2 (x 1.000)

Boekwaarde

FloraHolland

952

78.966

Greenparc V.O.F.

112

1.486

1.064

80.452

Stand per 31 december

Bedrijfsmiddelen in uitvoering betreffen investeringen die per balansdatum nog niet in gebruik zijn genomen. De investeringen die gedurende het jaar in gebruik genomen worden, zijn via de kolom ‘overboekingen’ aan de juiste activacategorie toegekend. Investeringen die in 2013 in gebruik zijn genomen, zijn onder andere de productstraat naar Aalsmeer Oost, de koelcel in Aalsmeer en de fustwasinstallatie in Rijnsburg. Investeringen die ultimo 2013 nog niet in gebruik zijn genomen, zijn het project herinrichting distributie bloemen (Aalsmeer) en investeringen in brandveiligheid. De niet aan bedrijfsuitoefening dienstbare activa betreffen vrije gronden en gebouwen voor verkoop aan handelspartijen en voor verkoop aan derden. In 2013 is een bijzondere waardevermindering van € 10 miljoen verwerkt ten laste van de vrije gronden voor verkoop aan derden te Naaldwijk. De vrije gronden voor verkoop aan handelspartijen worden aangehouden voor toekomstige uitgifte aan klanten van FloraHolland ter ondersteuning van de centrale marktplaatsfunctie. Materiële vaste activa worden afgeschreven op bas is van de geschatte economische levensduur: - Terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering worden niet afgeschreven. - Bedrijfsgebouwen en terreinvoorzieningen: afschrijving over 10 - 33 1/3 jaar. - Machines en installaties & andere vaste bedrijfsmiddelen: afsc hrijving over 5 – 10 jaar.

44

Financiële vaste activa (3) De samenstelling van de boekwaarde per balansdatum en het verloop is als volgt: Vorderingen op deelnemingen

Deelnemingen Stand per 1 januari

Overige vorderingen

2013

25.619

3.053

802

2012

29.474

28.426

Mutaties: Investeringen

141

-

-

141

961

Desinvesteringen

2.624-

-

-

2.624-

-

Resultaat deelnemingen

4.034-

-

-

4.034-

1.406

Mutatie leningen en dividend Bijzondere waardeverminderingen

1.375-

3.431

636-

1.420

1.717-

697-

862-

-

1.559-

300-

-

-

-

-

698

17.030

5.622

166

22.818

29.474

Herrubricering Stand per 31 december

Naar aanleiding van het faillissement van Ciccolella in 2013 heeft FloraHolland het resterende aandelenbelang in TVB Aalsmeer B.V. en TVB Naaldwijk B.V. van de curator overgenomen. In 2013 zijn TVB Aalsmeer B.V. en TVB Naaldwijk B.V. vervolgens geliquideerd en zijn de Ciccolella-panden die in deze deelnemingen waren ondergebracht overgenomen door de coöperatie Floraholland. In het resultaat deelnemingen is het verlies van € 5,5 miljoen opgenomen naar aanleiding van de liquidatie van de deelneming TVB Aalsmeer B.V.. Onder de overboekingen is de waarde van TVB Naaldwijk B.V. opgenomen die met de panden is overgedragen aan de coöperatie FloraHolland. In de bijzondere waardeverminderingen zijn noodzakelijk geachte afwaarderingen op het financiële belang in deelnemingen en vorderingen op deelneminge n opgenomen van € 1,6 miljoen. Vorderingen op deelnemingen Onder deze post zijn leningen begrepen aan deelnemingen. De rente op deze leningen bedraagt gemiddeld 2,9% en hebben een resterende looptijd langer dan 5 jaar. Transacties met verbonden partijen Alle transacties met verbonden partijen hebben plaatsgevonden tegen marktconforme condities.

45

Vlottende Activa Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa (4 ) 2013 Belastingen en premies sociale verzekeringen

2012 5.260

366

10.251

11.579

Voorraden en onderhanden projecten

1.084

811

Vordering inzake onroerend goed transacties

5.801

-

Overige vorderingen

6.089

3.074

Overlopende activa

3.906

6.239

32.391

22.069

Vooruitbetaalde kosten

Stand per 31 december

Groepsvermogen (5) Het groepsvermogen bedraagt per balansdatum € 206,7 miljoen (2012: € 226,6 miljoen). Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op de enkelvoudige balans. Aandeel derden (6) 2013 Stand per 1 januari

2012 1.813

1.698

150

115

13

-

1.976

1.813

Mutaties: Aandeel in resultaat deelnemingen Correctie op voorgaand boekjaar Stand per 31 december

46

Voorzieningen (7)

Stand per 1 januari Mutaties: Toevoegingen Onttrekkingen Vrijval Stand per 31 december

Latente belastingReorganisatie verplichtingen voorziening 3.664 -

Overige voorzieningen 4.574

2013 8.238

2012 13.171

20 313-

21.903 -

797 85-

22.720 398-

558 1.6853.806-

3.371

21.903

5.286

30.560

8.238

De voorziening latente belastingverplichtingen vindt haar oorsprong in verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van materiële vaste activa en een gevormde kostenegalisatiereserve. De voorziening latente belastingverplichtingen is gevormd op basis van een vennootschapsbelastingtarief van 25,0% (2012: 25,0%). Voor de maatregelen uit het meerjarenplan Kompas is een voorziening gevormd voor de reorganisatiekosten. Deze voorziening is berekend op basis van het Sociaal Plan (salaris, dienstjaren en C-factor) en informatie uit de adviesaanvragen aan de ondernemingsraad. De adviesaanvragen betreffen de herinrichting van de commerciële afdelingen, de effecten van de verhuizing van de bloemistenklok van Bleiswijk naar Naaldwijk, stoppen met keuren en het verlagen van het aantal management- en staffuncties. De voorziening latente belastingverplichtingen heeft een overwegend langlopend karakter. De andere voorzieningen hebben een overwegend kortlopend karakter. Langlopende schulden Ledenleningen (8) 2013

2012

Stand per 1 januari

178.637

167.643

Mutaties: Bijschrijving liquiditeitsbijdrage voorgaand boekjaar Uitbetaling wegens overlijden en uittreding Aflossingsverplichting huidig boekjaar opgenomen onder kortlopende schulden

20.688 6.23221.587-

39.620 7.87520.751-

Stand per 31 december

171.506

178.637

Uitbetaling van de ledenlening is geregeld in artik el 17 van de statuten. Over 2013 is een rente vergoed van 1,8% (2012: 2,9%). Het saldo per 31 december 2013 betreft de bijschrijvingen over de jaren 2007 tot en met 2013 . Tevens zijn hieronder begrepen de bijschrijvingen 2005 en 2006 van Bloemenveiling Aalsmeer. Van het saldo van € 171,5 miljoen (2012: € 178,6 miljoen) heeft een bedrag van € 77,2 miljoen (2012: € 74,0 miljoen) een looptijd langer dan vijf jaar. Als moment van aflossing geldt voor de op 31 december 2007 bestaande jaarlagen de termijn zoals die gold voor FloraHolland -oud (na zeven jaar) en Bloemenveiling Aalsmeer (na negen jaar). Voor de jaarlagen opgebouwd vanaf 2008 geldt dat aflossing na acht jaar zal plaatsvinden. De ledenleningen zijn achtergesteld bij alle vorderingen van derden op FloraHolland.

47

Liquiditeitsbijdrage (9) 2013 Stand per 1 januari

2012

20.141

39.620

20.141-

39.620-

42.510

40.281

Mutaties Bijschrijving leden- en aanvoerderslening voorgaand boekjaar Ingehouden lopend boekjaar bij leden

1.379

-

-

20.140-

10.975-

-

32.914

20.141

Ingehouden lopend boekjaar bij niet-leden Restitutie ingehouden liquiditeitsbijdrage Aanwending liquiditeitsbijdrage Stand per 31 december

De liquiditeitsbijdrage bestaat uit een ingehouden bijdrage van 1,0% van de productomzet van de leden en niet-leden. In 2013 bedroeg het totaalbedrag van de ingehouden liquiditeitsbijdrage € 43,9 miljoen (2012: € 42,8 miljoen). Aan de algemene ledenvergadering zal worden voorgesteld om drie kwart van de liquiditeitsbijdrage 2013 € 32,9 miljoen (2012: € 20,1 miljoen) bij te schrijven op de ledenlening. Overeenkomstig de statuten wordt voorgesteld een kwart van de liquiditeitsbijdrage aan te wenden ter dekking van het exploitatietekort. De liquiditeitsbijdrage is achtergesteld bij alle vorderingen van derden op FloraHolland. Vrijwillige (leden)leningen (10) 2013 Stand per 1 januari

2012 8.703

9.971

Mutaties: Stortingen Uitbetalingen Stand per 31 december

266

675

310-

1.943-

8.659

8.703

De op de vrijwillige (leden)lening ingelegde bedragen worden na vijf jaar opeisbaar. Het saldo van € 8,7 miljoen (2012: € 8,7 miljoen) heeft een looptijd korter dan 5 jaar. Over 2013 is een rente vergoed van 2,3% (2012: 3,4%). De vrijwillige (leden)lening is achtergesteld bij alle vorderingen van derden op FloraHolland.

48

Aanvoerdersleningen (11) 2013

2012 12.118

15.482

-

1.490

Uitbetaling wegens overlijden en uittreding

1.816-

3.083-

Aflossingsverplichting huidig boekjaar opgenomen onder kortlopende schulden

1.645-

1.771-

8.657

12.118

Stand per 1 januari Mutaties: Bijschrijving bijdrage huidig boekjaar

Stand per 31 december

Het saldo per 31 december 2013 betreft de bijschrijvingen over de jaren 2007 tot en met 2013. Tevens zijn hieronder begrepen de bijschrijvingen 200 5 en 2006 van Bloemenveiling Aalsmeer. Over de aanvoerdersleningen is in 201 3 een rente vergoed van 2,3% (2012: 2,9%). De bijschrijvingen op de aanvoerdersleningen worden rentedra gend per 1 januari volgend op het jaar van bijschrijving. Voor de bijschrijvingen op de aanvoerdersleningen tot en met jaarlaag 2007 blijven de aflossingstermijnen die destijds golden, zeven en tien jaar van toepassing. Vanaf jaarlaag 2008 loopt de aflossingstermijn gelijk aan de aflossingstermijn van de ledenlening ( acht jaar). Van het saldo van € 8,7 miljoen (2012: € 12,1 miljoen) heeft een bedrag van € 3,4 miljoen (2012: € 3,0 miljoen) een looptijd langer dan vijf jaar. De aanvoerdersleningen zijn achtergesteld bij alle vorderingen van derden op FloraHolland. Langlopende bankleningen (12) 2013

2012

Stand per 1 januari

116.114

149.795

Mutaties: Aflossingsverplichting huidig jaar, opgenomen onder kortlopende schulden Nieuwe leningen

30.82665.000

33.681-

Stand per 31 december

150.288

116.114

Van het totaalbedrag van € 150,3 miljoen (2012: € 116,1 miljoen) heeft € 150,1 miljoen (2012: € 108,8 miljoen) een looptijd korter dan 5 jaar. De aflossingsverplichting 2014 van € 30,8 miljoen (2013: € 33,7 miljoen) is opgenomen onder de kortlopende schulden. De rente op deze leningen bedraagt gemiddeld 1,6% (2012: 2,4%). In 2013 is met de huisbankiers een reguliere herfinanciering van € 65 miljoen overeengekomen.

49

Kortlopende schulden Kredietinstellingen inclusief aflossingsverplichtingen (13) Hieronder zijn begrepen de aflossingsverplichting van de langlopende bankleningen van € 30,8 miljoen (2012: € 33,7 miljoen). Deze bestaan voor € 30,2 miljoen (2012: € 33,3 miljoen) uit aflossingsverplichtingen 2014 en € 0,6 miljoen (2012: € 0,4 miljoen) doorgeschoven aflossingsverplichtingen 201 3. Tevens zijn hieronder begrepen rekening courant kredieten € 29,3 miljoen (2012: € 75,8 miljoen). De kredietruimte bij banken bedraagt € 12 7,8 miljoen (2012: € 127,8 miljoen). Schulden aan leden / niet-leden (14) Hieronder zijn begrepen de verkoopopbrengsten van week 52 en de aflossingsverplichting 2014 van de ledenlening (bijschrijving 2004 Bloemenveiling Aalsmeer; bijschrijving 2006 FloraHolland-oud). Ook de in 2014 verschuldigde aflossingsverplichtingen van de aanvoerdersleningen en participatiereserve zijn hieronder begrepen. Overige schulden en overlopende passiva (15) 2013

2012

Belastingen en premies sociale verzekeringen

10.159

6.057

Vakantiegeld en -dagen

16.803

16.231

5.497

8.217

Rentekosten banken en ledenlening

4.803

15.904

Overige schulden

25.079

22.752

Stand per 31 december

62.341

69.161

Overlopende passiva

Financiële instrumenten Per 31 december 2013 bedraagt de nominale waarde van de renteswapcontracten van FloraHolland € 339,5 miljoen (2012: € 365,0 miljoen), ter dekking van bankleningen en leden- en aanvoerdersleningen. Bij deze swaps wordt een variabele rente ontvangen en een vaste rente betaald. Per 31 december 2013 bedraagt de bankschuld van FloraHolland van langlopende en kortlopende leningen € 210,4 miljoen (2012: € 225,6 miljoen) met een variabele rente. Ter dekking hiervan zijn renteswapcontracten afgesloten. De vaste rente van gemiddeld 3,2% (2012: 3,5%) ligt boven het marktniveau ultimo 2013 zodat de reële waarde van de swaps op balansdatum negatief is . Per 31 december 2013 bedraagt het totaal aan leden- en aanvoerdersleningen van FloraHolland € 221,7 miljoen (2012: € 219,6 miljoen). De rentevergoeding wordt per jaar bepaald en is afgeleid van het rendement op 8 -jaars staatsobligaties. Ter dekking van de leden- en aanvoerdersleningen zijn renteswapcontracten afgesloten. De vaste rente bedraagt gemiddeld 3,5% (2012:4,2%) ultimo 2013. De reële waarde van de gezamenlijke renteswapcontracten van FloraHolland bedraagt per balansdatum € 34,1 miljoen (2012: € 47,3 miljoen) negatief.

50

Het renterisico op de huidige bancaire - en ledenleningen is afgedekt voor meer dan 70,0%. Per balansdatum heeft FloraHolland renteswapcontracten met een looptijd tot en met 2021. Indien de met ingang van 1 januari 2014 van toepassing zijnde gewijzigde richtlijn (RJ 290 Financiële instrumenten) over het boekjaar 2013 zou zijn toegepast zou dit mogelijk gevolgen hebben gehad voor de jaarrekening. Volgens deze gewijzigde richtlijn zijn niet alle huidige hedge-relaties als effectief te beschouwen. Niet alle kritische kenmerken van de renteswapcontracten (2013: € 160 miljoen) die tot doel hebben het renterisico van de uitstaande ledenlening (2013: € 171,5 miljoen) af te dekken zijn gelijk waardoor er een ineffectiviteit kan ontstaan. Deze ineffectiviteit wordt veroorzaakt door een verschil in de rentebasis. De rentevergoeding op de ledenlening wordt jaarlijks door de directie vastgesteld op basis van het rendement op een 8 jarige NL staatsobligatie en de renteswapcontracten zijn gebaseerd op een 12 of 6 maands-Euribor rentevergoeding. Hierdoor zijn per 31 december 2013 de renteswapcontracten met een omvang van € 2,1 miljoen als niet effectief te beschouwen. Het eigen vermogen zou bij verwerking hiervan met 1% zijn afgenomen. FloraHolland beschikt niet over renteswapcontracten met een bijstortverplichtingen (“margin calls”) er is dan ook geen sprake van mogelijke liquiditeitsrisico’s uit hoofden van renteswapcontracten.

51

Niet in de balans opgenomen regelingen Investeringsverplichtingen Per 31 december 2013 bedragen de investeringsverplichtingen uit lopende projecten € 4,0 miljoen (2012: € 17,1 miljoen). Dit is lager omdat eind 2013 minder grote projecten onderhanden zijn. Ten behoeve van infrastructurele aanpassingen om de ontsluiting van de marktplaatsen te verbeteren is FloraHolland verplichtingen met overheden en derden aangegaan voor de reconstructie van de Legmeerdijk en een ‘ongestoorde logistieke verbinding’ (locatie Aalsmeer), reconstructie Middelbroekweg / Veilingroute, geluidschermen en verbreding N213 (locatie Naaldw ijk) en afrit A44 (locatie Rijnsburg) voor in totaal € 12,8 miljoen (2012: € 8,4 miljoen). Voor de ‘ongestoorde logistieke verbinding’ in Aalsmeer wordt via de verhuurtarieven 50% (€ 1,5 miljoen) door de huurders bijgedragen in de kosten van de aanpassingen. Voor de kosten die voortkomen uit de verbreding van de N213 in Naaldwijk draagt de Provincie Zuid -Holland voor € 0,5 miljoen bij in de kosten die FloraHolland moet maken voor de aanpassingen. Terugkoopverplichtingen Voor vastgoed is FloraHolland in het verleden voorwaardelijke terugkoop verplichtingen aangegaan voor de C&C Terra in Bleiswijk voor € 4,8 miljoen (2012: € 5,1 miljoen) en het servicestation Rijnsburg (DMO) voor € 0,3 miljoen (2012: € 0,3 miljoen). Leaseverplichtingen Per 31 december 2013 bedragen de leaseverplichtingen met een looptijd korter dan 1 jaar € 2,0 miljoen (2012: € 2,1 miljoen) en met een looptijd van 1 tot en met 5 jaar € 2,6 miljoen (2012: € 2,8 miljoen). Huurverplichtingen Per 31 december 2013 bedragen de huurverplichtingen € 3,4 miljoen (2012: € 4,0 miljoen), waarvan € 0,8 miljoen (2012: € 0,9 miljoen) korter dan 1 jaar. Garanties Ten behoeve van een marktpartij is een garantie tot terugkoop van het geleverde onroerend goed afgegeven tegen een marktconfor me prijs. De maximale verplichting bedraagt € 3,8 miljoen (2012: 3,8 miljoen). Verder heeft FloraHolland garanties afgegeven voor het project Hubways, BloembureauHolland (BBH) en overige partijen voor in totaal € 0,7 miljoen (2012: € 0,7 miljoen). Overige dienstverleningscontracten Per 31 december 2013 bedragen deze verplichtingen € 27,3 miljoen (2012: € 33,1 miljoen), waarvan € 15,6 miljoen (2012: € 14,9 miljoen) met een looptijd korter dan 1 jaar.

52

Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2013 Productomzet 2013

2012

Klokomzet: Aalsmeer

1.118

1.165

Naaldwijk

718

761

Rijnsburg

336

349

Bleiswijk

45

52

Eelde

24

25

Totaal klokomzet

2.241

2.352

FloraHolland Connect

2.108

1.929

Totaal omzet FloraHolland

4.349

4.281

126

115

1

2

4.476

4.398

Hobaho Horti Groep B.V. Flower Chain Services B.V. Totaal omzet groep

Het totaalaandeel klokomzet van FloraHolland bedroeg in 2013 51,5% (2012: 54,9%). Het aandeel Connect productomzet bedroeg in 2013 48,5% (2012: 45,1%). De productomzet gerealiseerd door leden van FloraHolland bedroeg in 2013 € 4.048 miljoen (2012: € 3.951 miljoen) en de productomzet van overige aanvoerders bedroeg in 2013 € 301 miljoen (2012: € 330 miljoen). In 2013 hebben leden gebruik gemaakt van de regeling Tijdelijke Ontheffing Leden omzet (TOL), waarover provisie aan FloraHolland is afgedragen. In 2013 is over € 150 miljoen (2012: € 132 miljoen) aan productomzet een naheffing TOL provisie door leden betaald aan FloraHolland. Bedrijfsbaten Provisies (16) Onder de provisie is de heffing Bloemenbureau Holland (BBH) opgenomen ad. € 8,7 miljoen. Dit bedrag is aan BBH als bijdrage in de exploitatie verstrekt, die onder de overige bedrijfslasten is opgenomen. Bedrijfslasten Lonen en salarissen (17) 2013 Salarissen eigen werknemers Personeel derden

2012

157.728 17.372

135.808 19.366

175.100

155.174

Salarissen eigen werknemers is inclusief € 2 2,0 miljoen reorganisatiekosten.

53

Vergoeding bestuur, raad van commissarissen en beloning directie De vergoeding van het bestuur en de raad van commissarissen en de beloning van de directie wordt conform art 2:383c BW toegelicht. Deze vergoeding en beloning is gebaseerd op de bedragen die in het boekjaar ten laste van het resultaat zijn gekomen. De vergoeding van het bestuur (9 personen) bedroeg in totaal € 558 duizend (2012: € 538 duizend). Dit bedrag is inclusief pensioenvoorzieningen van € 53 duizend voor de drie leden die het dagelijks bestuur vormen (2012: € 53 duizend). De ALV heeft in december 2013 voor een nieuwe bestuursstructuur gekozen. Om deze reden is eind 2013 afscheid genomen van de bestuursleden conform de daarvoor reeds bestaande afvloeiingsregeling. De kosten van deze afvloeiingsre geling bedroegen € 358 duizend. Voor de raad van commissarissen is er geen afvloeiingsregeling. De vergoeding voor raad van commissarissen (6 personen) bedroeg € 126 duizend (2012: € 124 duizend). De voorzitter van de raad van commissarissen is 17 dagen beschikbaar en de gewone leden 10 dagen. De beloning voor de directie (3 personen) bedroeg in 2013 totaal € 1.362 duizend (2012: € 1.507 duizend). Over het jaar 2012 heeft het bestuur 57% van de maximale variabele beloning aan de directie toegekend. De directie heeft afgezien van de variabele beloning over 2013. In de jaarrekening van 2012 is als beloning van de directie € 1.483 duizend vermeld. Dit bedrag is gebaseerd op de uitbetaalde bedragen en niet op de ten laste van het boekjaar gekomen bedragen. In 2013 heeft uitbetaling plaatsgevonden van de gereserveerde variabele beloning 2012. Deze uitbetaling is dan ook niet ten laste van het resultaat over 2013 gekomen. Timo Huges is eind september 2013 uit dienst getreden en Rens Buchwaldt is vanaf begin juli 2013 waarnemend algemeen directeur geweest. Aantal medewerkers en FTE’s ultimo 2013

2012

2013

2012

Aantal Medew.

Aantal Medew.

FTE's

FTE's

Logistiek & Faciliteiten Binnenlandse Markt Veilen & Kwaliteit Connect Retail Services Ketenlogistiek Coöperatie, Product en Markt Informatisering & Automatisering Staf Deelnemingen

2.370 227 271 189 12 51 85 219 178 9

2.537 248 289 202 12 57 95 224 197 17

1.802 152 243 174 11 46 76 208 155 7

1.920 165 258 186 11 51 85 212 170 14

FloraHolland

3.611

3.878

2.874

3.072

83 5

90 6

61 5

76 6

3.699

3.974

2.940

3.154

Hobaho Horti Groep B.V. Flower Chain Services B.V.

54

Overige bedrijfslasten Accountantskosten 2013

2012 276

Controle op jaarrekening Overige controlekosten Fiscale advieskosten

299

78

83

246

370

600

752

Vennootschapsbelasting (18) 2013

2012

Uit hoofde van resultaat boekjaar

2.180-

2.641

Mutatie latenties

2.018-

114

155-

110

4.353-

2.865

Toepasselijk tarief

25,0%

25,0%

Effectieve belastingpercentage

26,7%

29,2%

Mutatie uit voorgaande jaren

Belastingdruk

Het hogere effectieve belastingpercentage in 2013 is het gevolg van deelnemings resultaten en correcties uit voorgaande boekjaren .

55

Enkelvoudige cijfers 2013 Enkelvoudige balans per 31 december 2013 (Voor verwerking voorstel resultaatbestemming (bedragen x € 1.000)) Toelichting

2013

2012

5.725

5.858

Terreinen

113.341

106.889

Bedrijfsgebouwen

375.039

383.695

Machines en installaties

103.008

100.773

91.055

99.478

119.875

141.118

802.318

831.953

19.320

24.476

4.044

564

Activa Vaste activa Immateriële vaste activa

(1)

Materiële vaste activa

(2)

Andere vaste bedrijfsmiddelen Terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering

Financiële vaste activa

(3)

Deelnemingen in groepsmaatschappijen Vorderingen op deelnemingen Overige vorderingen

-

587

23.364

25.627

Handelsdebiteuren

44.162

37.482

Vorderingen op groepsmaatschappijen

28.338

31.272

250

327

Vlottende activa Vorderingen

Vorderingen op deelnemingen (2) Latente belastingvorderingen Overige vorderingen en overlopende activa

Liquide middelen Totaal

(4)

1.577

-

29.810

19.831

104.137

88.912

4.075

1.228

939.619

953.578

56

Toelichting

2013

2012

155.504

149.696

Passiva Eigen vermogen

(5)

Algemene reserve Reserve rechtspersonen Participatiereserve Wettelijke reserve deelnemingen Resultaat boekjaar

Voorzieningen

2.634

2.634

59.527

59.818

4.660

6.535

15.581-

7.868

206.744

226.551

(6)

Voorziening latente belastingverplichting Reorganisatievoorziening Overige voorzieningen

3.323

3.514

21.903

-

4.327

3.700

29.553

7.214

171.506

178.637

32.914

20.141

8.659

8.703

Langlopende schulden Ledenlening* Liquiditeitsbijdrage* Vrijwillige (leden)lening* Aanvoerdersleningen* Langlopende bankleningen

(7)

8.657

12.118

143.827

109.289

365.563

328.888

Kortlopende schulden 60.092

109.452

103.998

94.145

Schulden aan groepsmaatschappijen

14.412

12.540

Overige crediteuren

23.942

33.558

Statiegelden

77.499

76.918

Overige schulden en overlopende passiva

57.816

64.312

337.759

390.925

939.619

953.578

Kredietinstellingen inclusief aflossingsverplichtingen Schulden aan leden / niet-leden

Totaal

(8)

(*) Achtergestelde leningen. Deze vormen gezamenlijk met het eigen vermogen het aansprakelijk vermogen. Het aansprakelijk vermogen bedraagt ultimo 2013 € 428,5 miljoen (2012: € 446,2 miljoen).

57

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening 2013 (bedragen x € 1.000)

Coöperatief resultaat na belasting Resultaat deelnemingen na belasting Resultaat na belasting

2013

2012

10.864-

5.715

4.717-

2.153

15.581-

7.868

58

Toelichting op de enkelvoudige cijfers 2013 Toelichting algemeen De grondslagen van waardering en van het resultaatbepaling van de enkelvoudige en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk. Voor de grondslagen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. In de toelichting op de enkelvoudige jaarrekening 2013 zijn alleen die posten opgenomen, voor zover deze afwijken van de in de geconsolideerde balans opgenomen bedragen. Bij het weergeven van de enkelvoudige winst-en-verliesrekening is gebruik gemaakt van de vrijstellingen van artikel 402 Boek 2 BW .

Toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2013 Vaste Activa Immateriële vaste activa (1) De samenstelling van de boekwaarde per balansdatum en het verloop is als volgt: 2013 Stand per 1 januari

2012

5.858

-

503

5.858

636-

-

Stand per 31 december

5.725

5.858

Cumulatieve aanschafwaarde

6.361

5.858

636-

-

5.725

5.858

Mutaties: Investeringen Afschrijvingen en waardeveranderingen

Cumulatieve afschrijvingen en waardeveranderingen Stand per 31 december

Investeringen hebben betrekking op concessies voor fust. De immateriële vaste activa worden in 10 jaar afgeschreven.

59

Materiële vaste activa (2) De samenstelling van de boekwaarde per balansdatum en het verloop is als volgt: 2013 Afschrijvingen Boekwaarde InOver& waardebegin jaar vesteringen boekingen verminderingen

Terreinen

Desinvesteringen

Boekwaarde einde jaar

Terreinen

76.943

8.855

1.647

-

2.723-

84.722

Terreinvoorzieningen

29.946

234

531

2.092-

-

28.619

Subtotalen

106.889

9.089

2.178

2.092-

2.723-

113.341

Bedrijfsgebouwen

383.695

22.808

9.215

35.805-

4.874-

375.039

Machines en installaties

100.773

6.583

13.977

18.189-

136-

103.008

19.549

7.280

326

7.333-

-

19.822

79.929

3.952

977

13.625-

-

71.233

99.478

11.232

1.303

20.958-

-

91.055

92.053

616

3.703-

10.000-

-

78.966

49.065

14.814

38.686-

-

-

25.193

-

-

15.716

-

-

15.716

Subtotalen

141.118

15.430

26.673-

10.000-

-

119.875

Totalen 2013

831.953

65.142

-

87.044-

7.733-

802.318

Totalen 2012

834.018

75.917

-

75.421-

2.561-

831.953

Andere vaste bedrijfsmiddelen

Terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering

2013

2012

129.875

2.022.257

1.951.135

Andere vaste bedrijfsmiddelen ICT-middelen Logistieke middelen en emballage Subtotalen Terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering Terreinen voor vrije verkoop Bedrijfsmiddelen in uitvoering Niet aan bedrijfsuitoefening dienstbare activa

Machines Bedrijfsen Terreinen gebouwen installaties Cumulatieve aanschafwaarde

157.675

1.006.806

445.331

282.570

Cumulatieve afschrijving & waardeverandering

44.334-

631.767-

342.323-

191.515-

Stand per 31 december

113.341

375.039

103.008

91.055

10.000- 1.219.939- 1.119.182119.875

802.318

831.953

60

In het meerjarenplan Kompas zijn keuzes gemaakt die effect hebben op de economische levensduur van activa inzake de roerende zaken Bleiswijk, de webshops E-trade en Plant-Connect alsmede tribune B in Naaldwijk. De afschrijving van deze activaposten is bepaald op basis van een inschatt ing van de resterende levensduur. Dit heeft geleid tot versnelde en daardoor hogere afschrijvingen 2013 voor deze activa. De niet direct aan de bedrijfsuitoefening dienstbare terreinen betreffen vrije gronden voor verkoop aan handelspartijen en voor verko op aan derden, niet zijnde handelspartijen. In 2013 is een bijzondere waardevermindering van € 10 miljoen verwerkt ten laste van de vrije gronden voor verkoop aan derden te Naaldwijk. De vrije gronden voor verkoop aan handelspartijen worden aangehouden voo r toekomstige uitgifte aan klanten van FloraHolland ter ondersteuning van de centrale marktplaatsfunctie. Bedrijfsmiddelen in uitvoering betreffen investeringen die per balansdatum nog niet in gebruik zijn genomen. De investeringen die gedurende het jaar in gebruik genomen worden, zijn via de kolom ‘overboekingen’ aan de juiste activacategorie toegekend. Investeringen die in 2013 in gebruik zijn genomen, zijn onder andere de productstraat naar Aalsmeer Oost, de koelcel in Aalsmeer en de fustwasinstallatie in Rijnsburg. Investeringen die ultimo 2013 nog niet in gebruik zijn genomen, zijn het project herinrichting distributie bloemen (Aalsmeer) en investeringen in brandveiligheid. Boekwaarde per kasstroomgenererende eenheid

m2 terreinen (x1.000)

Terreinen

Bedrijfsgebouwen

Marktcentra alle locaties

85.830

325.009

195.213

606.052

2.628

'Losse' bedrijfsgebouwen en terreinen

27.511

50.030

-

77.541

182

Terreinen voor vrije verkoop

78.966

-

-

78.966

952

-

15.716

24.043

39.759

192.307

390.755

219.256

802.318

Niet aan bedrijfsuitoefening dienstbare activa & bedrijfsmiddelen in uitvoering Totaal categorieën

Overige

Totaal

Materiële vaste activa worden afgeschreven op basis van de geschatte economische levensduur: - Terreinen en bedrijfsmiddelen in uitvoering worden niet afgeschreven. - Bedrijfsgebouwen en terreinvoorzieningen: afschrijving over 10 - 33 1/3 jaar. - Machines en installaties & andere vaste bedrijfsmiddelen: afschrijving over 5 – 10 jaar.

61

Financiële vaste activa (3) De samenstelling van de boekwaarde per balansdatum en het verloop is als volgt:

Stand per 1 januari

Deelnemingen

Vorderingen op deelnemingen

Overige vorderingen

24.476

564

587

25.627

28.377

4.717-

-

-

4.717-

2.153

2013

2012

Mutaties: Resultaat deelnemingen Herrubriceringen

439-

-

-

439-

1.858-

Mutatie leningen

-

3.480

587-

2.893

3.045-

19.320

4.044

-

23.364

25.627

Stand per 31 december

Uitsplitsing van de boekwaarde van de deelnemingen per balansdatum is als volgt: 2013

2012

FH Diensten Holding BV

1.626

1.736

FH Vastgoed Holding BV

8.578

14.562

FH Deelnemingen Holding BV Overige deelnemingen Totalen

898

762

8.218

7.416

19.320

24.476

Deelnemingen Voor een overzicht van alle deelnemingen wordt verwezen naar bijlage 1. Vorderingen op deelnemingen Onder deze post zijn begrepen leningen aan deelnemingen. De rente op deze leningen bedraagt gemiddeld 2,9% (2012: 2,9%) en hebben een resterende looptijd langer dan 5 jaar. Transacties met verbonden partijen Alle transacties met verbonden partijen hebben plaatsgevonden tegen marktconforme condities

62

Vlottende Activa Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa (4) 2013 Belastingen en premies sociale verzekeringen Vooruitbetaalde kosten Voorraden

2012 4.165

366

10.140

11.576

900

811

Vorderingen inzake onroerend goed transacties

5.801

-

Overige vorderingen

5.076

839

Overlopende activa

3.728

6.239

29.810

19.831

Stand per 31 december

Eigen Vermogen (5) Algemene reserve 2013 Stand per 1 januari

2012

149.696

144.354

Mutaties: Mutatie wettelijke reserve deelnemingen

1.875

305-

Toevoeging resultaat voorgaand boekjaar

3.933

5.647

155.504

149.696

Stand per 31 december

Reserve rechtspersonen Deze in artikel 32 van de statuten bedoelde ‘reserve rechtspersonen’ is in voorgaande jaren gevormd uit het met ledenrechtspersonen verrekende vennootschapsbelastingnadeel, voortvloeiende uit de omstandigheid dat de restitutie van veilingprovisie aan ledenrechtspersonen fiscaal niet aftrekbaar is. In het boekjaar heeft geen mutatie plaatsgevonden.

63

Participatiereserve 2013

2012

59.818

57.388

3.935

5.647

Tussentijdse uitbetalingen in huidig boekjaar

1.226-

1.447-

Uitbetaling in volgend boekjaar, opgenomen onder kortlopende schulden

3.000-

1.770-

Stand per 31 december

59.527

59.818

Stand per 1 januari Mutaties: Toevoeging resultaat voorgaand boekjaar

De participatiereserve wordt geadministreerd ten name van ieder lid afzonderlijk. De opeisbaarheid is geregeld in artikel 31 van de statuten. De participatiereserve bestaat uit de bijschrijvingen 1995 tot en met 2012 van Bloemenveiling Aalsmeer en bijschrijvingen 1994 tot en met 2012 van FloraHolland -oud. Wettelijke reserve deelnemingen 2013 Stand per 1 januari

2012 6.535

6.230

1.875-

305

4.660

6.535

Mutaties: Overboeking van algemene reserve Stand per 31 december

De wettelijke reserve deelnemingen is gevormd voor deelnemingen, die gewaardeerd zijn tegen nettovermogenswaarde maar waarin FloraHolland geen overwegende zeggenschap heeft. De wettelijke reserve is gevormd voor het deel gelijk aan de wijziging van de waarde van de deelnem ingen op grond van het aandeel in het resultaat van de deelnemingen, verminderd met uitgekeerde dividenden.

64

Voorzieningen (6) Latente belastingverplichtingen

Reorganisatie voorziening

Overige voorzieningen

3.514

-

3.700

7.214

Toevoegingen

-

21.903

627

22.530

101

Onttrekkingen

191-

-

-

191-

1.613-

-

-

-

-

3.103-

3.323

21.903

4.327

29.553

7.214

Stand per 1 januari

2013

2012 11.829

Mutaties:

Vrijval Stand per 31 december

De voorziening latente belastingverplichtingen vindt haar oorsprong in verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van materiële vaste activa en een gevormde kostenegalisatiereserve. De voorziening latente belastingverplichtingen is gevormd op basis van een vennootschapsbelastingtarief van 25,0% (2012: 25,0%). Voor de maatregelen uit het meerjarenplan Kompas is een voorziening gevormd voor de reorganisatiekosten. Deze voorziening is berekend op basis van het Sociaal Plan (salaris, dienstjaren en C-factor) en informatie uit de adviesaanvragen aan de ondernemingsraad. De adviesaanvragen betreffen de herinrichting van de commerciële afdelingen, de effecten van de verhuizing van de bloemistenklok van Bleiswijk naar Naaldwijk, stoppen met keuren en het verlagen van het aantal management- en staffuncties. De voorziening latente belastingverplichtingen heeft een overwegend langlopend karakter. De andere voorzieningen hebben een overwegend kortlopend karakter. Langlopende bankleningen (7) 2013

2012

Stand per 1 januari

109.289

142.606

Mutaties: Aflossingsverplichting huidig boekjaar opgenomen onder kortlopende schulden Nieuwe leningen

30.46265.000

33.317-

Stand per 31 december

143.827

109.289

Van het totaalbedrag van € 143,8 miljoen (2012: € 109,3 miljoen) heeft € 143,6 miljoen (2012: € 108,8 miljoen) een looptijd korter dan 5 jaar. De aflossingsverplichting 2014 van € 30,5 miljoen (2013: € 33,3 miljoen) is opgenomen onder de kortlopende schulden. De rente op deze leningen bedraagt gemiddeld 1,6% (2012: 2,4%). In 2013 is met de huisbanken een reguliere herfinanciering van € 65 miljoen overeengekomen.

65

Kortlopende schulden Overige schulden en overlopende passiva (8) 2013 Belastingen en premies sociale verzekeringen Vakantiegeld en -dagen Rentekosten banken en ledenlening

2012 8.051

4.635

16.709

16.078

5.497

8.217

4.162

14.045

Overige schulden

23.397

21.337

Stand per 31 december

57.816

64.312

Overlopende passiva

Financiële instrumenten Per 31 december 2013 bedraagt de nominale waarde van de renteswapcontracten van FloraHolland € 335,0 miljoen (2012: € 365,0 miljoen), ter dekking van bankleningen en leden- en aanvoerdersleningen. Bij deze swaps wordt een variabele rente ontvangen en een vaste rente betaald. Per 31 december 2013 bedraagt de bankschuld van FloraHolland van langlopende en kortlopende leningen € 203,9 miljoen (2012: € 218,7 miljoen) met een variabele rente. Ter dekking hiervan zijn renteswapcontracten afgesloten. De vaste rente van gemiddeld 3,2% (2012: 3,5%) ligt boven het marktniveau ultimo 2013 zodat de reële waarde van de swaps op balansdatum negatief is. Per 31 december 2013 bedraagt het totaal aan leden- en aanvoerdersleningen van FloraHolland € 221,7 miljoen (2012: € 219,6 miljoen). De rentevergoeding wordt per jaar bepaald en is afgeleid van het rendement op 8 -jaars staatsobligaties. Ter dekking van de leden- en aanvoerdersleningen zijn renteswapcontracten afgesloten. De vaste rente bedraagt gemiddeld 3,5% (2012:4,2%) ultimo 2013. De reële waarde van de gezamenlijke renteswapcontracten van FloraHolland bedraagt per balansdatum € 34,1 miljoen (2012: € 47,3 miljoen) negatief. Het renterisico op de huidige bancaire - en ledenleningen is afgedekt voor meer dan 70,0%. Per balansdatum heeft FloraHolland renteswapcontracten met een looptijd tot en met 2021.

66

Niet in de balans opgenomen regelingen Investeringsverplichtingen Per 31 december 2013 bedragen de investeringsverplichtingen uit lopende projecten € 4,0 miljoen (2012: € 17,1 miljoen). Dit is lager omdat eind 2013 minder grote projecten onderhanden zijn. Ten behoeve van infrastructurele aanpassingen om d e ontsluiting van de marktplaatsen te verbeteren is FloraHolland verplichtingen met overheden en derden aangegaan voor de reconstructie van de Legmeerdijk en een ‘ongestoorde logistieke verbinding’ (locatie Aalsmeer), reconstructie Middelbroekweg / Veiling route, geluidschermen en verbreding N213 (locatie Naaldwijk) en afrit A44 (locatie Rijnsburg) voor in totaal € 12,8 miljoen (2012: € 8,4 miljoen). Voor de ‘ongestoorde logistieke verbinding’ in Aalsmeer wordt via de verhuurtarieven 50% (€ 1,5 miljoen) doo r de huurders bijgedragen in de kosten van de aanpassingen. Voor de kosten die voortkomen uit de verbreding van de N213 in Naaldwijk draagt de Provincie Zuid -Holland voor € 0,5 miljoen bij in de kosten die FloraHolland moet maken voor de aanpassingen. Terugkoopverplichtingen Voor vastgoed is FloraHolland in het verleden voorwaardelijke terugkoopverplichting aangegaan voor de C&C Terra in Bleiswijk voor € 4,8 miljoen (2012: € 5,1 miljoen) en het servicestation Rijnsburg (DMO) voor € 0,3 miljoen (2012: € 0, 3 miljoen). Leaseverplichtingen Per 31 december 2013 bedragen de leaseverplichtingen met een looptijd korter dan 1 jaar € 1,8 miljoen (2012: € 1,9 miljoen) en met een looptijd van 1 tot en met 5 jaar € 2,1 miljoen (2012: € 2,3 miljoen). Huurverplichtingen Per 31 december 2013 bedragen de huurverplichtingen € 1,9 miljoen (2012: € 2,3 miljoen), waarvan € 0,5 miljoen (2012: € 0,5 miljoen) korter dan 1 jaar. Garanties Ten behoeve van een marktpartij is een garantie tot terugkoop van het gele verde onroerend goed afgegeven tegen een marktconforme prijs. De maximale verplichting bedraagt € 3,8 miljoen (2012: 3,8 miljoen). Verder heeft FloraHolland garanties afgegeven voor het project Hubways, BloembureauHolland (BBH) en overige partijen voor in totaal € 0,7 miljoen (2012: € 0,7 miljoen). Overige dienstverleningscontracten Per 31 december 2013 bedragen deze verplichtingen € 27,3 miljoen (2012: € 33,1 miljoen), waarvan € 15,6 miljoen (2012: € 14,9 miljoen) met een looptijd korter dan 1 jaar.

67

Fiscale eenheid Ultimo 2013 is FloraHolland zelfstandig belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Voor de omzetbelasting vormt FloraHolland een fiscale eenheid met haar dochtermaatschappijen FH Diensten Holding B.V., FloraHolland Flower Combination B.V., Flowerdome B.V., Groen Groep Eelde B.V. en Siervast B.V.. Elk van de tot de fiscale eenheid behorende entiteiten is hoofdelijk aansprakelijk voor de omzetbelastingschulden van de gehele fiscale eenheid.

Aalsmeer, 24 juni 2014 Directie, L.B. Vos (Algemeen directeur)

L.A.C. Buchwaldt (Financieel directeur)

_________________________

_________________________

68

Overige gegevens Statutaire bepalingen resultaatbestemming Omtrent de bestemming van het resultaat is in artikel 33 van de statuten van de coöperatie het volgende bepaald: Artikel 33 1. Indien uit de exploitatierekening blijkt van een batig saldo, stelt de algemene vergadering, op voorstel van de directie, vast of dit saldo dan wel welk gedeelte daarvan, wordt toegevoegd aan de algemene reserve en welk gedeelte voor uitkering of toevoeging aan benoemde reserve(s) als hierna vermeld, beschikbaar is. Indien niet het gehele batig saldo wordt toegevoegd aan de algemene reserve, wordt eerst bepaald welk gedeelte daarvan wordt toegevoe gd aan de participatiereserve middels bijschrijving op de participatierekeningen van de leden en van hen wier lidmaatschap eindigde in of aan het einde van het betrokken boekjaar. Deze bijschrijving geschiedt naar verhouding van de door ieder van hen in he t betrokken boekjaar verschuldigd geworden provisie. 2. Uit het batig saldo of hetgeen hiervan resteert na toepassing van het bepaalde in het vorige lid, kan, door de algemene vergadering op voorstel van de directie, aan de participatierekeningen van de leden, als vergoeding worden toegevoegd een percentage van het bedrag van de participatierekeningen naar de stand per de laatste dag van het betrokken boekjaar (“participatievergoeding”), behoudens voor zover uit het elders in deze statuten bepaalde anders voortvloeit. Het percentage zal niet hoger zijn dan het in lid 2 van artikel 17 bedoelde percentage. 3. Een na toepassing van het vorige lid resterend batig saldo kan de algemene vergadering op voorstel van de directie ten goede doen komen aan de leden en aan degenen wier lidmaatschap in of aan het einde van het betreffende boekjaar eindigde, hetzij door uitkering hetzij door bijschrijving op het tegoed van ieders ledenlening, hetzij deels door uitkering en deels door zodanige bijschrijving. Het aldus aan de (oud-)leden ten goede komende komt aan ieder van hen ten goede naar evenredigheid van de door hen in het betreffende boekjaar verschuldigd geworden provisie. 4. Blijkt uit de exploitatierekening van een tekort, dan wordt dit tekort, tenzij de algemene vergadering op voorstel van de directie besluit tot een andere wijze van delging van het tekort, allereerst gedelgd door dit ten laste te brengen van de over het betreffende boekjaar door de coöperatie ingehouden liquiditeitsbijdragen van de leden. Resteert na toepassing van de vorige zin, dan wel het besluit van de algemene vergadering krachtens de vorige zin, een tekort, dan stelt de algemene vergadering, op voorstel van de directie, vast welk gedeelte daarvan ten laste wordt gebracht van de algemene reserve en welk gedeelte ten laste van de participatiereserve. Indien een tekort wordt gebracht ten laste van de participatiereserve vindt afboeking plaats op de participatierekeningen van de leden naar verhouding van de omvang van ieders participatierekening. Deze afboeking wordt toegerekend aan het gehele bedrag van ieders participatierekening en wel naar evenredigheid van het in de verstreken jaren jaarlijks daaraan toegevoegde bedrag, de participatievergoedingen daaronder begrepen.

69

5. Indien een tekort niet kan worden gedelgd op de wijzen als in de voorgaande leden vermeld, beslist de algemene vergadering op voorstel van de directie op welke wijze het tekort zal worden gedelgd. Dit besluit kan inhouden dat het geheel of een deel van het tekort wordt omgeslagen over de leden en over hen wier lidmaatschap in het betreffende boekjaar eindigde. Alsdan stelt de algemene vergadering op voorstel van de directie de maatstaf vast aan de hand waarvan ieders aandeel in de omslag zal worden vastgesteld. 6. Ingevolge artikel 23 lid 2 onderdeel i van deze statuten behoeven de voorstellen van de directie ingevolge dit artikel de goedkeuring van de raad van commissarissen.

70

Bestemming van het resultaat Op basis van artikel 33 lid 4 van de statuten is in de ja arrekening over 2013 een kwart van de over 2013 ingehouden liquiditeitsbijdrage (1%) aangewend ter dekking van het exploitatietekort over 2013. Ten aanzien van het (resterende) nettoresultaat 2013 van -/- € 15,6 miljoen stelt de directie aan de algemene ledenvergadering voor het nettoresultaat 2013 van -/- € 15,6 miljoen, in afwijking van artikel 33 lid 4 van de statuten, niet (verder) ten laste van de liquiditeitsbijdrage 2013 te brengen, maar ten laste van de algemene reserve. Besluitvorming over de bestemming van het resultaat zal in de algemene ledenvergadering van 10 juli 2014 plaatsvinden.

71

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de directie en de leden van Koninklijke Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. te Aalsmeer

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2013 van Koninklijke Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. te Aalsmeer gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige b alans per 31 december 2013 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst -en-verliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risi co's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beh eersing van de coöperatie, Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de coöperatie gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie v an het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle -informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

72

Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Koninklijke Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland U.A. per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in a rtikel 2:391 lid 4 BW. Den Haag, 24 juni 2014 Ernst & Young Accountants LLP

w.g. E.J. Pieters RA

73

Bijlage 1: Overzicht deelnemingen FloraHolland heeft een volledig of gedeeltelijk (in)direct belang in de volgende vennootschappen: FH Diensten Holding B.V. * Agricultural Fulfilment Center B.V. Greenparc Ontwikkeling B.V.* Servi FloraHolland 2002 SL* FH Flower Combination B.V.* Flower Chain Services B.V.* Sivepo B.V.* Hobaho Horti Groep B.V.* Hobaho B.V. Computer-Centrum Bollenstreek (C.C.B.) B.V. Boeket Handelsmaatschappij B.V. De Verenigde Koelhuizen Hobaho B.V. Testcentrum voor siergewassen B.V. Warmerdam - Lisse B.V. Flowerbulbs Access B.V. Groen Groep Eelde B.V.* Flowerdome B.V.* FH Logistics Kenya B.V. Q7 Air Cargo Broker Fzco. (Dubai) FH Consultancy Services Plc. FH Services Colombia FH Services Kenia Ltd Kissit B.V. Decorum Plants B.V. Aucxis C.V.B.A. Fresh Chain Company B.V. Frederique's Choice B.V. FH Vastgoed Holding B.V.* Siervast B.V.* FH Vastgoed I B.V.* Maatschap LCB FH Vastgoed V B.V.* Maatschap DZF Metz Vastgoed I B.V. Metz Vastgoed II B.V. Toussaint Vastgoed B.V. Javado Vastgoed B.V.* Plant Port I B.V. Florazon Vastgoed B.V. Greenpark Boskoop B.V. HBC Beheer B.V. HBC Vastgoed B.V. ABC Westland Beheer B.V. ABC Westland Beheer C.V. Steen voor Steen B.V. C&C Bleiswijk Vastgoed B.V. Verde Trade Parc B.V. FH Deelnemingen Holding B.V.* Plantion Holding B.V. Veiling Rhein Maas GmbH & Co KG Sivepo C.V. * Greenparc Ontwikkeling v.o.f.*

Vestigingsplaats Naaldwijk Naaldwijk Bleiswijk Valencia, Spanje Naaldwijk Aalsmeer Leiden Lisse Lisse Lisse Lisse Hillegom Hillegom Lisse Akersloot Eelde Eelde Honselersdijk Dubai Addis Abeba, Ethiopië Bogota, Colombia Nairobi, Kenia Berkel & Rodenrijs Honselersdijk Stekene, België Honselersdijk Oldenzaal Naaldwijk Rijnsburg Naaldwijk Bleiswijk Naaldwijk Naaldwijk Honselersdijk Honselersdijk ’s-Gravenzande Naaldwijk Aalsmeer Venlo Boskoop Naaldwijk Naaldwijk Poeldijk Poeldijk Honselersdijk Bleiswijk Honselersdijk Naaldwijk Bemmel Herongen Leiden Bleiswijk

Belang % 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 80 50 50 50 37,5 33,3 30 20 15 100 100 100 22,2 100 20 90 90 90 51 49,5 33,25 32,8 30 100 26,7 26,7 25 25 10 100 35 25 100 50

* Deelneming wordt geconsolideerd

74

Aalsmeer Legmeerdijk 313 Postbus 1000 1430 BA Aalsmeer T +31 (0)297 39 70 00 F +31 (0)297 39 00 39 E [email protected]

Naaldwijk Middel Broekweg 29 Postbus 220 2670 AE Naaldwijk T +31 (0)174 63 20 00 F +31 (0)174 63 22 22 E [email protected]

Rijnsburg Laan van Verhof 3 Postbus 10 2230 AA Rijnsburg T +31 (0)71 409 40 00 F +31 (0)71 409 45 33 E [email protected]

Bleiswijk Klappolder 130 Postbus 500 2665 ZM Bleiswijk T +31 (0)10 529 77 77 F +31 (0)10 529 78 78 E [email protected]

Eelde Burg. J.G. Legroweg 80 9761 TD Eelde T +31 (0)50 309 77 77 F +31 (0)50 309 10 62 E [email protected]

Veiling Rhein-Maas 47638 Straelen-Herongen, Duitsland T +49 (0)2839 59 32 00 F +49 (0)2839 59 12 11 E [email protected]

75