Laurentius inspirator werkjaar. Nieuw seizoen breekt aan Geef alles, bezit niets INHOUD SEPTEMBER 2014

SEPTEMBER 2014 Informatiekrant van het Bisdom Rotterdam  s www.bisdomrotterdam.nl s  jrg. 41  s  nr. 3

Nieuw seizoen breekt aan

Geef alles, bezit niets We staan aan het begin van een nieuw seizoen. De vakantiefoto’s zijn vast nog niet ingeplakt of afgedrukt, maar het kleurtje gaat er al weer een beetje vanaf, de dagen korten en we pakken ons “gewone” ritme weer op. In de parochie zijn de eerste vergaderingen na de zomer al weer geagendeerd - of gehouden. Wat gaan we doen? Pakken we het programma van vorig jaar er weer bij, of gooien we het over een heel andere boeg? Geef alles, bezit niets. Zet je in, geef jouw ideeën, je tijd, je creativiteit. Maar claim niet de wijsheid in pacht te hebben, loop niet met de borst vooruit, waan je niet beter dan je naaste.

Hart en ziel Deze Tussenbeide staat ook wederom in het teken van de Armoedebestrijders. Mensen die zich met hart en ziel inzetten om het tekort en de gebrekkigheid in hun

omgeving een halt toe te roepen. We hebben enkele van deze vrijwilligers het afgelopen jaar aan u voorgesteld. In dit nummer wordt ter afsluiting de balans opgemaakt. ‘Het geloof zet aan tot daden van liefde en helpt ook om het dwars door moeilijkheden heen, je weg te laten zijn’, stelt bisschop Van den Hende. Er zijn veel mensen die goede dingen doen. ‘Maar het specifieke van het evangelie is dat je dat niet alleen doet vanuit jezelf, noch op eigen kracht, maar je ook geroepen weet tot daden van liefde op de momenten dat je er niet op zou komen of geen waardering oogst, dat je het met kracht van de Heilige Geest volhoudt als het moeilijk wordt.’

© Trees Sonnenschein

‘Geef alles, bezit niets.’ De heilige Franciscus, wiens feestdag we binnenkort vieren, had een kort en krachtig levensmotto. Dat zeer goed past bij deze Tussenbeide.

Laurentius In het bisdom zal komend werkjaar in het teken staan van Laurentius. Deze patroonheilige staat bekend om zijn uitspraak: ‘Zie daar de schatten van

M25-jongeren zamelen bij klanten van een bekend supermarktbedrijf levensmiddelen in de kerk.’ Hij heeft het dan over de armen. Ook Laurentius was een voorbeeld van geloof en daadkracht. Geef alles, bezit niets. Heiligen en armoedebestrijders, ze zien, worden geraakt en gaan in actie. Zou het niet geweldig zijn als velen van ons in de parochies van het bisdom zich dit werkjaar door dit motto kunnen laten leiden?

De redactie van Tussenbeide presenteert in dit nummer enkele aansprekende voorbeelden van mensen die inspiratie en daadkracht weten te koppelen. Zij hoopt dat u zich aangesproken voelt en net als zij aan de slag zult gaan. Om te werken aan een mooi, nieuw seizoen, ook in onze geloofsgemeenschappen.

Laurentius inspirator werkjaar Het werkjaar 2014-2015 zal in het bisdom Rotterdam in het teken staan van de heilige Laurentius. De patroon van het bisdom kan gelovigen helpen antwoord te vinden op de uitdagingen en vragen van deze tijd.

Tussenbeide volgde het afgelopen halfjaar zes mensen tijdens hun inzet in de bestrijding van armoede. In dit nummer wordt de balans opgemaakt.

Laurentius leefde in de derde eeuw in Rome. Hij had daar de zorg voor de kerkelijke goederen en voor de armen en wordt zodoende gezien als een van de eerste diakens van de Kerk. Als de Romeinse keizer de schatten van de Kerk opvraagt, deelt Laurentius alle bezittingen uit. Daarna gaat hij, met lege handen, maar met een grote groep armen naar de keizer en zegt: “Zie, de schatten van de Kerk.” Het

kost hem zijn leven. Mgr. Van den Hende kondigde het Laurentius-jaar aan in de bisdombrochure die verscheen bij gelegenheid van de afsluiting van het Jaar van Daden van Liefde. De bisschop: ‘Na het Jaar van het Geloof en de Daden van Liefde, willen we in het komende jaar heel bijzonder stilstaan bij de patroonheilige van het bisdom Rotterdam, Laurentius. In het

leven van de heilige komen geloof en daden van liefde op inspirerende wijze bij elkaar.’ Aandacht voor Laurentius zal een goede voorbereiding zijn op het zestigjarig jubileum van het bisdom, dat wordt gevierd in 2016. ‘Ik hoop dat de bijzondere aandacht voor de heilige diaken Laurentius velen in het bisdom zal inspireren, om in geloof en liefde op weg te blijven gaan als pelgrims van de Heer, en te bouwen aan de Kerk, in antwoord op de uitdagingen en vragen die de huidige tijd ons stelt’, aldus de bisschop.

INHOUD Nieuw seizoen in St.-Jan Gouda Tips diaconaal handelen

4 5 Nieuwe cursussen Pastorale School 7 Kerktoetreders in Brielle 8 Ouderenpastoraat verandert 10 Parochie naar gedetineerden 13 Nieuwe rector Vronesteyn

2

Armoede bestrijden met liefde

5

Jong naar Lourdes

11

Defensiepastoraat 100 jaar

nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 1

12

1

5/09/14 12:51

Rector Bakker neemt afscheid

Op zondagochtend 28 september is de rector Wim Bakker te gast in het Geloofsgesprek op Nederland 2 (NPO 2). Wim Bakker is rector van Centrum Vronesteyn voor de priester- en diakenopleiding in het bisdom Rotterdam. In het Geloofsgesprek, een interview door Leo Fijen, spreekt de rector over Vronesteyn en de priesteren diakenopleiding. Hij doet dat bij het beeld van de Goede Herder in de hal van Vronesteyn. Hij vertelt over zijn eigen roeping en legt uit wat er bijzonder is aan juist dit beeld van Christus de Goede Herder, hoe het mensen oproept tot navolging van de Heer, die zelf als eerste naar mensen toekomt. Uitzending: Geloofsgesprek met rector Wim Bakker Zondag 28 september, 10.15 uur, NPO 2 (voorheen Nederland 2) Aansluitend wordt de eucharistieviering uitgezonden vanuit Bodegraven.

© Peter

van

Mulken

Over priesterschap, navolging van Christus en Centrum Vronesteyn

“In de afgelopen jaren heeft rector Bakker met grote gastvrijheid en met aandacht voor de studenten en jonge priesters het Centrum Vronesteyn geleid, geïnspireerd door Christus de Goede Herder. Na zoveel jaren is het wellicht niet voor te stellen dat rector Bakker op termijn niet langer de bezielende priester van Vronesteyn zal zijn,” aldus de bisschop, die aangaf dat hij met vertrouwen pastoor Broeders gevraagd heeft om rector Bakker op te volgen. De bisschop vertelde verheugd te zijn dat pastoor Broeders van harte ja heeft gezegd op het verzoek om rector te worden met ingang van 1 januari. Vanaf die datum zal pastor Bakker, na twaalf jaar verbonden te zijn geweest als rector met Vronesteyn, weer volledig beschikbaar zijn voor het parochiepastoraat. Over de concrete invulling hiervan wordt nog nader gesproken en overlegd.

Rector Bakker is acht jaar spirituaal geweest. In 2002 werd hij rector van Vronesteyn. Hij bedankte de aanwezige priesterstudenten, en in hen ook de studenten uit het verleden voor de tijd op Vronesteyn. “In mijn jaren als rector heb ik veel mensen mogen begeleiden, die ik nu ontmoet als broeders in het ambt. En ik hoop ook jullie, als studenten van nu, later te mogen ontmoeten als broeders in het ambt.” Een van de eerste wijdingen die hij meemaakte op Vronesteyn, na zijn start als spirituaal, was de wijding van Walter Broeders (1994). Pastor Bakker memoreerde uit die begintijd ook “het mooie document ‘Pastores dabo vobis’ (1992), dat verscheen na de bisschoppensynode in 1990 over de vorming van priesters in de huidige omstandigheden.” Hierin wordt concreet gesproken over de opleiding van

van

© Daphne

Op maandag 1 september opende Centrum Vronesteyn in aanwezigheid van de priesterstudenten het nieuwe studiejaar. Aan het eind van de eucharistieviering, waarin om zegen over het nieuwe jaar werd gebeden, deed Mgr. Van den Hende de mededeling dat pastor Wim Bakker met ingang van 1 januari 2015 zijn taak als rector zal beëindigen, en dat pastoor Walter Broeders de nieuwe rector zal worden van Vronesteyn. Naast de taak van rector zal Walter Broeders tevens parttime werkzaam blijven in het parochiepastoraat.

Roosendaal

v.l.n.r. Rector Bakker, Bisschop Van den Hende en nieuwe rector Broeders

Leo Fijen en rector Bakker seminaristen en de vier pijlers van de pastorale vorming, de spirituele vorming, de intellectuele vorming en de persoonsvorming. De studenten typeren rector Bakker als een man met een gouden hart, met hart voor de zaak, hart voor de studenten. Iemand die gekenmerkt wordt door eenvoud. “Hij kan heel goed luisteren, en hoort ook wat je niet zegt. Hij houdt je in de gaten en zegt dan niet veel, maar op het juiste moment zegt hij het juiste. En, zoals hij zelf in de kapel bij de eucharistieviering zei, hij wil dat de studenten gelukkig zijn, dan is hij ook gelukkig.” Zie voor de volledige verslaglegging www.bisdomrotterdam.nl

Pastoor Broeders komende rector Vronesteyn Pastoor Walter Broeders (53) wordt per 1 januari 2015 rector van Vronesteyn. Hij volgt rector Wim Bakker op. “Ik was verrast toen bisschop Van den Hende me vroeg om rector van Vronesteyn te worden. Het is een uitdaging en een verantwoordelijkheid,” vertelt de geboren en getogen Rotterdammer. Hij groeide op onder de rook van de Kathedraal, was actief in de Kerk als misdienaar, koster, acoliet, lid van werkgroepen. Op zijn 19e begon hij met de opleiding tot A-verpleegkundige. Hij heeft “een geweldig goede tijd gehad in de verpleging. In die tijd heb ik veel geleerd, ook qua psychologie, het troosten en bemoedigen van mensen.” De gedachte om priester te worden onderzocht hij daarvoor tijdens een retraite, maar 2

Tussenbeide_September2014.indd 2

was daar nog niet klaar voor. De gedachte kwam terug na een ontmoeting tijdens diensttijd. “Ik werd opgeroepen in 1985. Op een gegeven moment zat ik met Norbert Schnell (priester van het aartsbisdom Utrecht en rector van de Priester- en Diakenopleiding Bovendonk) in een zelf gegraven schuttersputje. We kenden elkaar nog niet en raakten aan de praat. Het contact bleef ook na de diensttijd toen hij theologie studeerde en ik op een kruispunt kwam: wil ik door met de verpleging en me hier verder in ontwikkelen, of wil ik priester worden?” “Ik heb me in 1988 aangemeld op Vronesteyn voor de priesteropleiding en wist: ik moet dit gaan doen. Als ik er aan dacht om priester te worden, gaf me dat rust en voldoening. Diep in m’n hart wilde ik het, maar ik had het eerder niet toegelaten. Als je het verlangen

om priester te worden toelaat, kun je er ook naar kijken, en er met mensen over gaan praten. Dat heb ik gedaan en dat voelde goed. Ik liet toe wat ik ten diepste wilde en ik merkte door die roeping toe te laten, dat deze bezit nam van mijn hart. Het was een omslagpunt. En dat gaf zoveel ruimte, rust en voldoening dat ik nooit meer terug heb verlangd naar de verpleging, waar ik toch zoveel had geleerd.” Hij verhuisde naar Vronesteyn in 1988 en werd in 1995 priester gewijd. Zijn eerste benoeming was in ‘s-Gravenzande, Monster en Hoek van Holland. Daarna volgde een benoeming in Roelofarendsveen, een samenwerkingsverband destijds van twee parochies, inmiddels de federatie van HH. Clara en Franciscus met dertien kerken.

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:51

Bondgenoten Nico van Jaarsveld, lid van de Diaconale Commissie Medemens (Leiderdorp), wees op het initiatief om als kerken en kerkgenootschappen gezamenlijke

van

© Peter

Op donderdag 15 mei vond de werkconferentie “Signalen van armoede” plaats in de kerk van de Emmausgangers in Rotterdam. Ongeveer dertig personen, afkomstig uit PCI-besturen en diaconale werkgroepen, hadden gehoor gegeven aan de uitnodiging. Zij werden allen hartelijk welkom geheten door bisschop Van den Hende. De ontmoeting werd georganiseerd in het kader van het Jaar van Daden van Liefde. Wilbert van Erp, penningmeester van de Inter Parochiële Caritas Instelling Leiden, stond stil bij het gegeven dat er vanuit de eigen geloofsgemeenschap nagenoeg geen directe vragen aan de PCI meer komen voor financiële ondersteuning. Hoe bouw je nu als PCI nieuwe netwerken op? Ingrid van der Aart, binnen het pastoraal team in Rijswijk verantwoordelijk voor de diaconie, gaf in haar inleiding enige suggesties. De voedselbanken zijn vindplaatsen van nood. Zo is een lid van de PCI altijd aanwezig bij de voedselbank, zodat direct contact mogelijk is. Daarnaast zijn goede contacten met het maatschappelijk werk van groot belang. Zij beschikken vaak over informatie die de voedselbank niet heeft. Om de parochie te betrekken bij het werk van de PCI staat er in ieder nummer van het parochieblad verder een concrete hulpvraag aan de PCI vermeld en wordt beschreven wat de PCI daarin heeft kunnen betekenen (uiteraard geanonimiseerd). Onder het motto “dit beste parochianen hebben wij met uw geld gedaan”.

Mulken

Op zoek naar nieuwe netwerken

initiatieven te ontplooien. Andere mogelijkheden om te bouwen aan netwerken zijn het zoeken naar nieuwe bondgenoten en het op de kaart zetten van de PCI - bijvoorbeeld via een folder die breed verspreid wordt.

Aandachtspunt bij veel activiteiten is het aspect van privacy dat soms een barrière oplevert in het kader van hulpverlening. Vervolgens gaf Ron van Leeuwen, consulent bij het katholiek

Maatschappelijk Activeringswerk, tips hoe je armoede op het spoor kunt komen. Belangrijk is om er zelf op uit te trekken en je als PCI te positioneren. Als voorbeeld noemde hij hierbij het leggen van contacten met scholen. Ook samenwerking met andere kerken en kerkgenootschappen en met de burgerlijke overheid vormen goede mogelijkheden om zicht te krijgen op armoede. In de groepsgesprekken is onder andere van gedachten gewisseld hoe men de informatie van de inleiders nu kan gaan gebruiken in de eigen diaconale praktijk. Bisschop Van den Hende sloot de avond af. Hij citeerde uit de Vastenbrief van paus Franciscus. ‘Ellende is niet hetzelfde als armoede. Ellende is: armoede zonder vertrouwen, zonder solidariteit, zonder hoop.’ De bisschop wenste de aanwezigen veel inspiratie bij hun werk voor de medemens in nood. Monique Meeussen

In geloof verbonden De dialoog tussen de rk-kerk en andere kerken. Die stond centraal op donderdag 19 juni, toen ongeveer veertig mensen bij elkaar kwamen als onderdeel van het Jaar Daden van Liefde. De bijeenkomst vond plaats in de Ontmoetingskerk in Waddinxveen. Centraal stond het document De Kerk. Op weg naar een gemeenschappelijke visie van de commissie “Faith and Order”. Dit document heeft een belangrijke rol gespeeld op de recente vergadering van de Wereldraad van Kerken te Busan (Zuid-Korea). Dr. Ton van Eijk, priester van het bisdom Rotterdam en een bekende persoonlijkheid op het terrein van de oecumene, stond in zijn inleiding allereerst stil bij het ontstaan van dit document. De tekst is het resultaat van een multilaterale dialoog. Daarnaast is het een zogenaamde convergentietekst, die weergeeft op welke punten men naar elkaar toegroeit in de oecumenische dialoog. Dus geen consensustekst, die stelt op welke punten er overeenstemming in de afgelopen decennia is bereikt. Daarom staat in het

document cursief aangegeven welke discussiepunten er nog zijn in het oecumenische gesprek. Doel van het document is kerken te helpen zoveel mogelijk van hun eigen geloof in dat van anderen te leren herkennen. Aan alle leden van de Wereldraad van Kerken is gevraagd om aan de hand van vijf vragen te reageren op dit document. De serieus-positieve reactie van de Rooms-Katholieke Kerk is opgesteld door het Vaticaan. De inleider ziet als bijzonder aan dit document dat de tekst expliciet aan de Kerk is gewijd. Gevraagd naar een passage die Ton van Eijk had verrast had, reageerde hij dat dit de woorden “de ambtsdrager is niet alleen behoeder van eenheid maar ook bewaarder van verscheidenheid” betrof. Een vesperdienst waarin bisschop Van den Hende voorging, sloot deze geanimeerde bijeenkomst af, waar velen met elkaar in geloof verbonden waren. Monique Meeussen

GEKNIPT Parochietrofee In de parochie Nicolaas Pieck en Gezellen op Voorne-Putten wordt op 5 oktober een sport- en spelmiddag gehouden. De parochie heeft zijn naam gegeven aan een trofee die mee mag met het winnende team. De middag wordt dat ook een echte ‘battle’ op het scherpst van de snede. ‘Gaan de jongeren uit Brielle of Hoogvliet met de trofee naar huis, of kom jij voor jouw gemeenschap dit jaar de titel binnenhalen?’, zo wordt gevraagd in Parochienieuws, het blad van de parochiekern in

Hellevoetsluis. Goede strijd is natuurlijk alleen mogelijk als de deelnemers het eens zijn over het belangrijkste uitgangspunt: hou van het team van de tegenstander zoals van jouw eigen team!

M25 in actie Parochie Heilige Drie-eenheid in Everdingen, Leerdam en Vianen kent een M25-jongerengroep. Die timmert behoorlijk aan de weg met veel activiteiten. Zo trokken jongeren naar de supermarkt om daar boodschappen in te pakken, boodschappen te dragen en winkelkarretjes terug te brengen. Opbrengst: 141,45 euro. Op Palmzondag verkochten de jongeren zelfgebakken cupcakes en koekjes, goed voor 391,50 euro. Geen geld leverde het assisteren bij de Zusters van Moeder Teresa in Rotterdam op, maar wel resteerde een indrukwekkende ervaring. Samen met andere bijdrages brachten de M25-jongeren zo in enkele maanden tijd 799 euro bij elkaar, waarmee in Togo ongeveer 160 schoolgaande kinderen onderzocht kunnen worden op ziektes.

opbrengst voor de priesteropleiding Vronesteyn.’ De parochianen hadden samen een bedrag van 2000 euro bij elkaar gebracht als cadeau.

Zingend op tocht In hetzelfde Nicolaas Nu doet Rob de Pauw verslag van de voettocht van Heenvliet naar Brielle, die hij op 1 juni deed. ‘Er is veel gesproken, gelachen, ja zelfs gezongen. De tien kilometer hadden we achter ons gelaten voordat we het eigenlijk in de gaten hadden.’ Zo’n zestig jongeren van verschillende groepen deden mee en eindigden de dag in de Bedevaartskerk. ‘Daar volgde een inspirerende viering waarbij pater Mets de jongeren de opdracht meegaf om evenals de martelaren vrede en liefde uit te dragen.’

Priester voor priesters

De winnaars van vorig jaar, met cup

Pastor Van Winkel vierde in Zoetermeer zijn gouden priesterfeest. Dat werd “een memorabele dag voor onze parochie”, aldus valt te lezen in Nicolaas Nu. ‘Een volle kerk, een prachtige viering, mooie muziek en een gezellige receptie, dankzij de samenwerking van veel vrijwilligers uit diverse vicariaten. En bovenal een geweldige nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 3

3

5/09/14 12:51

Team Sint-Jan de Doperparochie begint seizoen met speerpunten Een nieuw werkjaar begint in de parochies. Vrijwilligers en beroepskrachten hebben in de vakantie nieuwe energie en ideeën opgedaan, plannen zijn gemaakt. Het pastoraal team van de parochie Sint-Jan de Doper, gelegen rond de Reeuwijkse plassen, vertelt hoe het werk gaat maken van het nieuwe seizoen. De vier teamleden, pastoraal werkster Ella Feijen, diakens Paul Schuurmans en Dick Vrijburg en pastoor Dick van Klaveren, brachten de drie dagen na Pasen door in een klooster. Vruchten van deze sessie zijn de speerpunten waaraan de groep dit werkjaar hard wil werken. Afgelopen jaar werd het eerste volledige seizoen gedraaid van het Leerhuis. Dat houdt in dat in de najaars- en voorjaarsmaanden, elke woensdagavond een catechetisch programma wordt aangeboden. ‘We zijn heel tevreden hoe het gegaan is’, vertelt Ella Feijen, in het team de eerste trekker van het catecheseprogramma. Met een opkomst van zo’n tien tot 25 mensen per avond is een mooie start gemaakt, zo vindt het team. In het spoor van de bijzondere bisschoppensynode

over huwelijk en gezin in Rome, te houden in oktober, organiseert de parochie ook een “synode”. ‘We houden op 15 okbober een eucharistieviering en we gaan met elkaar in gesprek aan de hand van wat een gastspreker inbrengt’, aldus Feijen. ‘We willen in ons gesprek op bijzondere wijze verbonden zijn met de synode in Rome en al die plekken in de wereld waar dit thema dezer dagen het gesprek van de dag is.’

Op bezoek Het pastoraat van de parochie staat dit jaar wat het team betreft in het teken van “op bezoek”. ‘Alle teamleden gaan dan op eenzelfde ochtend ieder bij tenminste drie mensen thuis langs’, legt Dick van Klaveren uit. Dat kunnen vrijwilligers zijn, jarigen, zieken, mantelzorgers of rouwenden. ‘En waarom

geen kraamvisite?’ Vooral de bezoekgroep van de parochie levert adressen’, zo vertelt Paul Schuurmans. Afgelopen seizoen gingen de pastores ook al “op bezoek”, met goede ervaringen. ‘Waarschijnlijk wordt het in dit werkjaar naast de ochtendbezoeken ook een avondbezoek, om ook jongeren en werkenden te kunnen ontmoeten.’ Natuurlijk gaan de pastores regelmatig thuis bij mensen langs, legt Schuurmans uit, ‘maar met dit initiatief proberen we ook de parochianen te laten zien dat we het veld in gaan’. Op het vlak van de diaconie krijgt dit jaar in de SintJan de Doper vooral de mantelzorger aandacht. Er staat voor deze mensen ook door regelgeving en bezuinigingen veel te veranderen, aldus diaken Vrijburg. ‘De druk wordt groter.’ De mantelzorger staat centraal op de jaarlijkse diaconale impulsdag in de parochie, op 11 oktober. Daar zal worden uitgewisseld en zal vooral een antwoord gezocht worden op de vraag: Wat kunnen we als geloofsgemeenschap voor de mantelzorgers betekenen? Een dag later zal in de zondagviering deze vraag terugkomen. Vrijburg: ‘De bezoekers zullen worden uitgenodigd om te kijken welke mantelzorgers zij kennen, om deze uit te nodigen voor een gezellige lunch op 22 november.’ Op zeven plekken in de parochie zal die lunch worden gehouden. ‘Ẃe willen zo breed mogelijk mantelzorgers ontvangen, hen er even uit laten zijn, ervaringen uitwisselen. Diegeen die hen uitnodigde kan aanbieden om bijvoorbeeld bij de zieke partner te blijven. De jongeren worden uitgenodigd om hand- en spandiensten te verrichten.’

Betrekken In de parochie wordt uitdrukkelijk geprobeerd de verschillende werkvelden bij elkaar te betrekken. Dat gebeurt door de jongeren uit te nodigen bij de lunch, maar ook door tijdens de impulsdag te collecteren voor de PCI, en ook door in het Leerhuis een film te bekijken over mantelzorg. Dat zijn zo de speerpunten van het pastoraal team. ‘Naast die speerpunten willen we ook zaken consolideren in onze parochie’, aldus Vrijburg. ‘We willen toekomstgericht werken en een goede organisatie neerzetten.’ Zo wil het team bijzonder werk maken van de Wereldjongerendagen. ‘We hebben twee stevige jongerenclubs in de parochie, RKJ Provider en het Willibrorduskoor in Bodegraven en er zijn al enkele acties geweest om sponsors te vinden voor de reis. Verder willen we de scoutinggroepen in Boskoop en Reeuwijk bezoeken en jongeren uitnodigen voor de WJD.’ Ted Konings Vlnr.: Dick van Klaveren, Ella Feijen, Paul Schuurmans en Dick Vrijburg

De Zomerkampen van het bisdom Rotterdam vonden dit jaar plaats in Amerongen, Nootdorp en Doesburg. De deelnemers verdiepten zich in de verhalen van koning David en voelden zich ‘de koning te rijk’.

Bij het Kinderkamp in Amerongen is het een drukte van belang. De kinderen, tussen acht en twaalf jaar, zijn druk bezig met spelletjes die hun uithoudingsvermogen testen. Dan klinkt het eindsignaal en is het tijd om het avondeten klaar te maken. Alle kinderen gaan in hun eigen groepje aan tafel en bidden het Onze Vader. Tijdens het eten vertellen de kinderen enthousiast over hun ervaringen tot nu toe. Het thema van de dag gaat over vriendschap. De vriendschap van David met Jonathan komt daarin aan bod. Na het eten wordt samen met

4

Tussenbeide_September2014.indd 4

gastpriester Jack Glas de eucharistie gevierd. In de woorddienst spelen de kinderen de verhalen van koning David na. Jonathan kiest partij voor David, maar Sauls woede is groot, zodat David op de vlucht slaat.

In Nootdorp treffen we de deelnemers van het Tienerkamp, dertien en veertienjarigen, als ze terugkomen van een lange fietstocht naar Rotterdam. Daar bezochten ze de zusters van Moeder Theresa, de zusters van Naastenliefde om te zien hoe zij omgaan met Daden van Liefde. Ze vertelden over hun werk: het verstrekken van maaltijden

© Sietske Andringa

Zomerkampen bisdom Rotterdam

aan dak- en thuislozen en het opvangen van enkele vrouwen. De tieners mochten helpen bij de bereiding van het eten. Het bezoek aan Rotterdam maakte indruk op de tieners. Na het avondeten staat een variant van volleybal op het programma. In Doesburg vindt het Jongerenkamp plaats. Naast het scoutinggebouw spelen ze levend Mens erger je niet. Aan het eind van de week zullen alle deelnemers een sleutelhanger van paus Franciscus ontvangen met de tekst ‘Ga, wees niet bang en dien’. Nu al gaan de jongeren samen op weg en spreken met elkaar in kleine groepjes over de verhalen van David. Hij zal een dienstbare koning worden: ‘de koning te rijk’. De zomerkampen 2015 zullen plaatsvinden van 19 tot en met 25 juli. Aanmelden via bisdom Rotterdam. T: 010 – 2815171

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:51

Tips voor diaconaal handelen

Bestrijden van armoede Inzet met daden van liefde Tussenbeide heeft het afgelopen half jaar zes mensen gevolgd tijdens hun inzet bij de bestrijding van armoede. U hebt kunnen lezen over de projecten waar zij hun energie aan gaven, over de resultaten die zij boekten en over de betekenis van het werk voor hun persoonlijk. Op 18 juni vond op Vronesteyn in Voorburg een bijeenkomst plaats met deze armoedebestrijders en de deelnemers aan de geloofsgesprekken bij omroep RKK. Bisschop Van den Hende nam het initiatief tot de ontmoeting. ‘Jezus heeft gezegd: wat je aan de minsten der Mijnen heb gedaan, heb je aan Mij gedaan (Mt. 25, 35-40). Christus identificeert zich voortdurend met mensen die kwetsbaar zijn en onze solidariteit nodig hebben.’ Daarbij gaat het om wederkerigheid: ‘In daden van liefde bejegen je elkaar in Christus’ naam’, aldus de bisschop. Er zijn veel mensen die goede dingen doen, sprak de bisschop op de bijeenkomst. ‘Maar het specifieke van het evangelie is dat je dat niet alleen doet vanuit jezelf, noch op eigen kracht, maar je ook geroepen weet tot daden vanw liefde op de momenten dat je er niet op zou komen of geen waardering oogst, dat je het met kracht van de Heilige Geest volhoudt als het moeilijk wordt. Het geloof zet aan tot daden van liefde en helpt ook om het dwars door moeilijkheden heen, je weg te laten zijn.’

Weg vinden Dat de vrijwilligers die zich inzetten voor het bestrijden van armoede, moeilijkheden tegenkomen, is onmiskenbaar. Toch wisten ze steeds een weg te vinden om door te gaan. Hoe deden zij dat? Hoe kregen zij hun project

toch van de grond, hoe vonden zij een oplossing of handreiking voor mensen in financieel moeilijke situaties? “Samen optrekken” is een belangrijke weg. Samen de schouders onder een nieuw PCI-bestuur zetten. Intervisiebijeenkomsten houden met mede-Geldzorgmaatjes, moeilijke situaties aan elkaar voorleggen en gebruik makend van elkaars ervaring, een uitweg vinden. “Contacten leggen” is ook kenmerkend voor de aanpak van de armoedebestrijders. Contacten met gemeentelijke instanties, maar denk ook aan de kringloopwinkel, parochiële wijkwerkers, basisschooldirecteuren of middenstanders. Vaak worden deze contacten gelegd nog voordat een concrete situatie zich aandient die om een oplossing vraagt. Want contacten hebben, betekent dat er korte lijnen zijn en snel gehandeld kan worden, bijvoorbeeld bij een aanvraag bij een PCI. In heel Nederland is door de economische crisis, armoede de laatste jaren toegenomen. Maar op elke plek, in elke parochie, stad of dorp, blijkt iets anders nodig. Het “vermogen om goed om je heen te kijken en behoeftes te zien”, is wat alle dragers van de projecten gemeen hebben. En ook dat zij persoonlijk kracht en richting ervaren vanuit hun geloof. Ook creativiteit is een gemeenschappelijke deler, evenals aanstekelijkheid. Want of je nu bij een SchoenDoen-project middenstanders

meekrijgt om sponsor te worden van schoenen voor basisschoolkinderen of dat je chauffeurs weet te vinden om mensen te brengen naar een weekje vakantie bij het Caravanproject, het is positiviteit en aanstekelijkheid die anderen in beweging zet; als een steentje in het water dat steeds verder uitdijende kringen teweegbrengt.

Geroepen Dat er heel verschillende projecten van de grond komen, valt niet alleen te verklaren doordat de vrijwilligers die zich op deze manier inzetten, goed kunnen inschatten waar op hun plek behoefte aan is. En dat is steeds anders. Ook doet het om zich heen zien door de vrijwilligers bij hen iets naar boven borrelen, iets dat hen raakt en hun talenten aanspreekt. Iets waar zij zich persoonlijk toe geroepen voelen. De armoedebestrijders laten zichzelf van hun sterke kant zien, doen waar ze goed in zijn, waar ze gevoel voor hebben. Een organisatie-adviseur die mensen bijstaat in schuldenproblematiek. Een actieve vrijwilliger in de parochie met veel ervaring met spullenhulp, die na een concrete oproep babyspullen verzamelt en brengt daar waar er behoefte aan is. Steeds opnieuw verplaatsen de vrijwilligers zich bij hun werk in de naaste. De barmhartigheid wint het immer van het oordelen. In al hun bescheidenheid zijn de armoedebestrijders door hun handelen een oproep aan een ieder om in actie te komen. Een oproep om het evangelie concreet te maken. Bisschop Van den Hende: ‘Juist ook in daden van liefde verkondig je het geloof, met concrete daden van naastenliefde, schreef paus Benedictus. En paus Franciscus zei tot jongeren: ‘Verkondig het evangelie, zo nodig met woorden.’ Hij zei dus: begin je verkondiging en geloofsoverdracht maar met daden van liefde.’ Jolanda de Wolf

Tussenbeide heeft het afgelopen half jaar veel aandacht geschonken aan de “armoedebestrijders”.De redactie van Tussenbeide is benieuwd wat alle ervaringen bij u als lezer hebben losgemaakt. Hebben ze u verder geholpen bij uw eigen inzet in diaconie en caritas? Hebt u concrete ideeën overgenomen en ik praktijk gebracht? Bent u enthousiast geworden en heeft u zich bij de armoedebestrijders in uw omgeving aangesloten, of bent u zelf een initiatief begonnen? We horen er graag over, om er in een komend nummer nog eens over te berichten. Stuur uw impressie naar persdienst-rotterdam@bisdom­ rotterdam.nl We vroegen de diocesane caritas­ instelling (DCI) om hun tips voor ieder die zich in wil zetten om armoede te bestrijden. Hieronder de tien tips die daar uit voortkwamen, om nog eens op terug te kunnen vallen voor ieder die aan de slag wil:

1



2 3





4



5



6



7 8





9



Maak het niet te ingewikkeld; aansluiten bij een bestaande activiteit is gemakkelijker dan zelf iets opzetten. Loop eerst mee om te zien of u het leuk vindt. Gaan kijken verplicht tot niets! Denk niet dat het alleen maar goed is als het moeilijk is. Wat u zelf een open deur vindt, is voor iemand anders een openbaring. Bent u een doener, dan is de voedselbank, een klussenbrigade of Tafeltje Dekje een mogelijkheid. Houdt u meer van praten en gezelligheid, dan is het opzoeken van eenzame mensen in uw buurt (bijvoorbeeld via een parochiële bezoekgroep) een idee. Bent u goed met cijfers en formulieren, dan is een formulierenbrigade of Schuldhulpmaatje het overwegen waard. De eigen werkgroep Diaconie en de lokale PCI hebben vast ook tips (of hulp nodig). Organiseer een parochieavond waarbij een diaconale vrijwilliger iets vertelt over haar of zijn activiteiten. Organiseer een diaconale zondag en maak daarvoor promotie in de streekbladen, zodat duidelijk wordt wat de parochie voor de samen­ leving doet. Als u in een diaconale groep of parochiële caritas­ instelling zit: maak uw werk bekend.

10 Impressies van armoedebestrijders (boven, vlnr.): Kindervakantiekamp vanuit Den Haag; koken voor het straatpastoraat in Den Haag; DCI-voorzitter Wilbert van Erp; (onder, vlnr.) Inzameling tijdens de Chrismaviering; chocoladeletters inpakken met Sinterklaas, in Gouda; stadsdiaken Jan Lamberts zamelt in © Peter van Mulken, Emy Jansons, Johan Willems en Eric Blom

nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 5

5

5/09/14 12:51

Komen tot de Bron Paradijskerk. De verschillende Taizé-gebeden in de regio houden contact met elkaar via de Taizé-werkgroep Rotterdam en omstreken. Ter promotie is er een gezamenlijke website en een poster met gebeden.

Wie zijn we? We vormen een jonge groep, zoekende naar God. Onze achtergrond is Rooms- of Oud-Katholiek, protestants, evangelisch, niet-kerkelijk gebonden, wel gelovig. Gemiddeld komen er 25 tot 30 mensen naar het wekelijkse gebed, waarvan het merendeel tussen de 17 en de 35 jaar. Sommigen komen iedere week, anderen komen af en toe. We houden 250 jongeren op de hoogte, waarvan er 50 tot 75 regelmatig komen.

Gesprek Een keer in de maand eten we samen, na afloop van het gebed. We delen

met elkaar wat er meegenomen is. Hierna is er een zangworkshop. Samen zingen geeft lucht en ruimte voor een andere dimensie. Regelmatig gaan er jongeren voor een week of langer naar Taizé toe. Ieder jaar gaat er een groepje naar de Europese Jongerenontmoeting van Taizé, dit jaar in Praag. In 2015 bestaat Taizé 75 jaar en wordt de honderdste geboortedag van Frère Roger, de oprichter van Taizé, gevierd met een heel programma waar al drie jaar naar toegewerkt wordt. Ook in Rotterdam gaan we hier aandacht aan geven. Deze Rotterdamse gemeenschap is ook: omzien naar elkaar, jong en oud. Vriendschap over grenzen heen, zorg voor elkaar. Heel bijzonder! Terug naar de stilte. Durf je je over te geven aan de stilte? Te gaan naar de Bron en te luisteren naar wat God je te zeggen heeft? Zo gaat het gebed weer verder, week in week uit.

Meer informatie over Taizé-gebeden in de regio: www.taizeinrotterdam.nl; E: [email protected].

Jongerenkoren naar Poeldijk

Steven de Nooij, Taizé Paradijskerk

© Peter

van

Mulken

Al sinds eind jaren negentig wordt in de Paradijskerk met regelmaat het Taizé-gebed gehouden. De broeders van Taizé kozen deze kerk uit voor hun dagelijkse gebeden in de aanloop naar Taizé aan de Maas in 2010. Dit bracht velen op de been en naar de Kerk. Na het evenement zeiden meerdere bezoekers dat de zang en het gebed in de stad niet mochten verstommen. Zodoende werd besloten het wekelijkse gebed voort te zetten. Het vaste moment in de week is sindsdien de vrijdagavond om 17.30 uur. Voor jongeren vaak een gunstig tijdstip, aan het einde van de week, vlak voor het weekend, komend uit het werk of studie, maar vroeg genoeg om daarna nog een hele avond voor zich te hebben. Naast het gebed in de Paradijskerk worden er in verschillende andere kerken in en om Rotterdam Taizégebeden georganiseerd. Een van de ervaringen is dat jongeren graag naar een plek trekken waar ze meerdere jongeren treffen. Zo’n plek is de

Het Jongerenkorenfestival Poeldijk beleeft op 9 november zijn 38ste uitvoering. Jongerenkoren uit het hele land komen daar bijeen om elkaar hun kunnen te laten horen. Het festival, dat wordt georganiseerd door Jongerenkoren Westland en Code-Music, wil koren de gelegenheid geven elkaar te ontmoeten en van elkaar te leren. Zodoende kunnen deelnemende koren hun repertoire verbreden; het wedstrijdelement en de jurering levert mogelijkheden op de kwaliteit van de koren verder te verhogen. De inschrijving is bij het verschijnen van Tussenbeide eigenlijk gesloten, maar mocht een koor zich nog willen aanmelden dan is dit waarschijnlijk nog mogelijk, aldus Margrit Stijger van Jongerenkoren Westland. Het festival hanteert een maximum van zestien deelnemers, maar de laatste jaren fluktueert het aantal koren rond de tien. In 2013 won jongerenkoor PaMa uit Den Haag het festival, met A-Capelle en Corbulo op de tweede en derde plaats. Ook worden er publieksprijzen uitgereikt. Aanmelden kan via info.jkw@gmail. com. Informatie is te vinden op www.jkfpoeldijk.nl.

Viering tijdens Taizé aan de Maas, Grote Kerk Schiedam

De kracht van de “c” Mensen die vanuit een heilige overtuiging menen anderen te moeten martelen en doden, zijn van alle tijden. Ook de watergeuzen in 1572 meenden dat zij de juiste kijk op het leven hadden. Er werden geestelijken, priesters, gevangengenomen, gemarteld en gedood. Een gebeurtenis die nog niet is vergeten. Op de tweede pinksterdag van dit jaar haalde ik de gids “Wandelen langs heilige plaatsen” uit de kast.* Om half tien was ik in Geervliet, werkte me door de drukte van de jaarlijkse paardenmarkt in Heenvliet heen en liep over de dijken via Zwartewaal naar Brielle. Het weer werd steeds drukkender maar er was voldoende schaduw. Kort voor Brielle zag ik het

6

Tussenbeide_September2014.indd 6

vrijheidsbos, een soort herdenkingsbos met gedichten over vrijheid en een verhaal over omgaan met verlies. ‘De wond van verdriet heeft warmte nodig’, las ik. Bij de bomen stonden gedenkteksten. Soms dankteksten, zoals voor een lang huwelijk. Vanwege de bezuinigingen zag het bos er niet geweldig uit. Een heer was bezig de omgeving van zijn geadopteerde boom te onderhouden. Een zitbank en meerdere teksten waren niet bestand tegen vernieling. Ze waren niet “hufter­ proof”. Ik bezocht in Brielle kort de imposante Catharijnekerk met een pinksterexpositie. Een vrouw had drie rode vilten hoeden gemaakt. Ze noemde

ze “geloof, hoop en liefde”. Mooi om te zien. Helaas geen rode pet. Iets voor mannen. Ik nam de bus terug om een deel van de intocht van de Roparunners mee te maken. Helden worden ze genoemd. Moderne helden. Ik neem de pet af voor al die vrouwen en mannen die liepen van Parijs of Hamburg naar Rotterdam. Niet voor zichzelf, maar voor het goede doel. Ze hebben zeker ook geleden onderweg, maar zijn geen martelaren. Ik zag een team dat op billboards foto’s meedroeg. Gezichten van mensen die de strijd tegen de kanker hadden verloren. Ook zij werden niet vergeten. Mijn voettocht van vijftien kilometer bood me de ruimte om na te denken

over een vraag: ‘Wil je een brief schrijven over de kracht van de “c”?’ De “c’’van christelijk. Een verzoek van christelijke organisaties die samen een inspirerend boek willen uitgeven. Ik heb nog al wat aarzelingen. Maar misschien leer ik vandaag weer, dat het gaat om mensen die het niet onverschillig laat als mensen lijden, als mensen onderdrukt worden, als geweld menswaardigheid aantast. Marinus van den Berg * Wandelen langs heilige plaatsen, dagtochten naar bedevaartsoorden in Nederland, Anton Sinke en anderen, Meinema/Averbode 2008

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:51

Centrum Vronesteyn start studiejaar Op maandag 1 september startte Centrum priesteren diakenopleiding Vronesteyn het nieuwe studie- en vormingsjaar. Het studiejaar start met een eucharistieviering, waarin Mgr. Van den Hende hoofdcelebrant is.

Bij de start van het studiejaar zijn er 6 priesterkandidaten en 8 diakenkandidaten voor het bisdom Rotterdam. Van deze priester- en diakenkandidaten heeft er één een tussenjaar, en hebben er enkelen de opleiding voltooid en zetten nu stappen op weg naar de wijding.

Het Centrum Vronesteyn heeft geen eigen studieroute. De studenten zijn verbonden met: • het seminarie Bovendonk te Hoeven • het seminarie Sint Willibrordus te Vogelenzang • het seminarie St. Willibald en de Katholische Universität te Eichstätt • Tilburg School of Catholic Theology (Utrecht, onderdeel Universiteit van Tilburg) en de Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing (Utrecht, FHTL)

© Peter

van

Mulken

Centrum Vronesteyn in Voorburg is het vormingshuis voor priesterstudenten en diakenstudenten van het bisdom Rotterdam. Het is tevens het woonhuis van de rector en van priesterstudenten. Steun Vronesteyn bij de start van het studiejaar! Het in stand houden van het centrum brengt hoge kosten met zich mee. Hulp, zowel geestelijk door gebed als materieel, is dringend nodig. U kunt uw bijdrage overmaken naar het Centrum voor priester- en diakenopleiding Vronesteyn: NL29 INGB 0000 3656 73, Park Vronesteyn 14, 2271 HS Voorburg. Vermeldt u svp ook uw naam en adresgegevens, zodat wij u kunnen bedanken en op de hoogte kunnen houden over Vronesteyn.

Priesterstudenten Vronesteyn

De landelijke actie Kerkbalans is vernieuwd. Er is een nieuwe campagne vormgegeven onder het motto ‘MIJN KERK DEELT’. Parochies ontvingen de bestellijsten samen met voorbeeldmateriaal van de vernieuwde actie. Algemeen econoom John Bakker: “Met de actie Kerkbalans laat u zien dat de gemeenschap verantwoordelijkheid neemt, mensen mét elkaar, voor de instandhouding van het kerkgebouw, waar de liturgie wordt gevierd en de sacramenten worden bediend. En voor de activiteiten die vanuit de Kerk worden georganiseerd: geloofsoverdracht en verkondiging, diaconie en dienst aan de naaste. Het is van belang parochianen aan te

Henk Sneijders, penningmeester van de parochiekern Sint-Petrus in Leiden: “Je moet het hele jaar door aandacht besteden aan Kerkbalans en niet alleen in december en januari als een klus die geklaard moet worden. […] Met een slimme benadering en weinig meer inspanning kun je meer bereiken. Dat gaat makkelijker als je een werkgroep vormt en elkaar inspireert en op gedachten brengt. Je kunt Kerkbalans bijvoorbeeld op de agenda houden door regelmatige aandacht in het parochieblad of door de klassieke thermometer die de voortgang door het jaar heen toont. Als je samen over Kerkbalans nadenkt, kun je tot een nieuwe frisse aanpak komen.”

blijven spreken op Kerkbalans en te laten zien dat je hiervoor met elkaar verantwoordelijkheid neemt,” aldus de algemeen econoom. Aan de twee bijeenkomsten over Kerkbalans op 11 juni in het vicariaat Rotterdam en op 12 juni in het vicariaat Den Haag namen ongeveer 65 mensen deel: parochiebestuurders, mensen uit locatieraden, leden van werkgroepen Kerkbalans. John Bakker: “De actie Kerkbalans wordt lokaal gevoerd. Daarom was het verheugend om naast parochiebestuurders juist ook mensen uit de lokale gemeenschappen te zien. Als de actie Kerkbalans wordt georganiseerd vanuit één gedachte, maar met oog voor de eigenheid van de locaties, kun je samen de uitdaging aangaan als parochie, cluster of federatie.” Het bisdom Rotterdam ondersteunt dit van harte. Er zijn parochies die een toename weten te realiseren in de opbrengst Kerkbalans. Enkele jaren geleden werden goede resultaten behaald met een extra inspanning in en door parochies rond Kerkbalans Nieuwe Stijl. Parochies haalden toen een stijging van gemiddeld 8 à 9 %. Later, rond 2011-2012, zette er weer een daling in. “Het is dus een goed moment, ook nu het landelijke materiaal is vernieuwd, om de actie opnieuw vernieuwde aandacht te geven,” aldus de algemeen econoom. Parochies kunnen hun bestelling opgeven met het bestelformulier. Parochies worden verzocht het bestelformulier vóór maandag 15 september 2014 retour te sturen aan het bisdom. De medewerkers van het bisdombureau zullen de bestellingen dit najaar klaarmaken en versturen. Zie ook www.kerkbalans.nl.

‘Door de bijeenkomsten heb ik een dieper begrip gekregen van mijn rol en roeping als vrijwilliger’. ‘Ik wilde leren hoe ik het best mijn talenten voor de parochie kan aanwenden’. ‘Het geleerde is goed bruikbaar in de praktijk’. ‘Deze module heeft mijn verwachtingen overtroffen’. Zomaar enkele reacties van mensen die een module van de Pastorale School hebben gevolgd. Sinds 2008 kent de Pastorale School in het bisdom Rotterdam een modulaire opzet. Er is een breed aanbod van modules beschikbaar. Een module is een zelfstandige en afgeronde leseenheid van maximaal vijf bijeenkomsten. Plaats en data worden in overleg vastgesteld, waarbij de klantgerichtheid hoog in het vaandel staat. Zo is het bijvoorbeeld ook mogelijk om op zaterdagmorgen een module te volgen. Het inleidende traject van de Pastorale School bestaat uit de volgende modules: Vrijwilliger in de kerk, Basismodule op een van de werkvelden Leren, Vieren, Dienen of Pastoraat en de module Procesmatig werken. Daarna is het mogelijk om taakmodules te volgen binnen het werkveld waarop een vrijwilliger actief is. Zo krijgen vrijwilligers de kans om zich te bekwamen in hun werkzaamheden voor de parochie. In deze tijd waarin vrijwilligers meer taken krijgen is een gedegen scholing onontbeerlijk. Inmiddels hebben meer dan zevenhonderd mensen in de afgelopen jaren een of meerdere modules gevolgd.

Contactpersonen Bij de werving van cursisten spelen de contactpersonen Pastorale School een belangrijke en onmisbare rol. Zij leggen contact met kandidaat-cursisten, overleggen met het pastoraal team en verzorgen de aanmeldingen van de cursisten. Zo vormen zij de schakel tussen de parochie en de bisdomafdeling Pastorale Dienstverlening, waar de organisatie van de Pastorale School berust.

Hun gewaardeerde inzet is onmisbaar. In het najaar gaat een aantal modules van start. In Den Haag, Dordrecht en het Westland beginnen cursusgroepen met de module Vrijwilliger in de kerk. In Brielle gaat een groep zich verder scholen in de Liturgie door het volgen van de Basismodule Vieren. Daarnaast gaan ongeveer tien mensen zich verdiepen in de Spiritualiteit van de vrijwilliger. Ook in het nieuwe werkseizoen is er sprake van een gevarieerd aanbod en is de Pastorale School een must voor de vele vrijwilligers in het bisdom Rotterdam. De Pastorale Dienstverlening ziet nieuwe aanmeldingen voor de Pastorale School met belangstelling tegemoet.

© Monique Meeusen

Nieuw materiaal Kerkbalans 2015

Pastorale School: een must voor vrijwilligers

Een actueel aanbod van modules die gepland staan, vindt u op de web­ pagina’s van de Pastorale School, te bereiken via www.tussenbeide.nl. Verdere informatie is verkrijgbaar via [email protected] of T: 010 – 2815184, vragen naar Monique Meeussen.

nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 7

7

5/09/14 12:51

Vrijwilligers Brielle onderscheiden

Kerktoetredersdag in Brielle

Tijdens de Nationale Bedevaart naar het Heiligdom van de HH. Martelaren van Gorcum te Brielle, 12 juli, overhandigde Mgr. J.H.J. van den Hende, bisschop van Rotterdam, namens de Heilige Vader, Paus Franciscus, de pauselijke onderscheiding ‘Pro Ecclesia et Pontifice’ aan mevrouw H. Kester en de pauselijke onderscheiding ‘Bene Merenti’ aan de heer J. ten Berge.

Op zaterdag 21 juni vond in de Bedevaartskerk in Brielle de jaarlijkse kerktoetredersdag plaats. Het was een dag van ontmoeting voor de volwassenen in het bisdom Rotterdam die in het seizoen 2013/2014 tot de RoomsKatholieke Kerk zijn toegetreden.

Pauselijke onderscheidingen voor Henny Kester en Johan ten Berge

De Heilige Geest ervaren

De kerktoetreders werden in de eucharistieviering speciaal welkom geheten door bisschop Van den Hende: ‘Het is geweldig dat we op deze plek van de martelaren samen de eucharistie mogen hebben. De viering van vandaag markeert het bijzondere moment in het leven van de kerktoetreders, die nu zijn opgenomen in de Wereldkerk door het doopsel, de eerste communie en het heilig vormsel. Zij zijn op hun beurt geroepen een bijdrage te leveren aan de vervulling van de zending van Gods Kerk en onder meer Gods stem te laten doorklinken in daden van liefde.’

Geloofsverhaal Mevrouw Kester ontving de pauselijke onderscheiding als waardering voor haar grote verdiensten voor Kerk en Samenleving, in het bijzonder voor de Bedevaartskerk. Zij maakt als vrijwilligster sinds lange tijd deel uit van de Bisschoppelijke Brielse Commissie (BBC). Deze commissie draagt zorg voor het behoud en bevordering van het bedevaartsoord. Voor veel pelgrims verzorgt zij het gehele jaar door ontvangsten en rondleidingen in het bedevaartsoord. ‘Op vele manieren bent u dienstbaar en een steun voor deze kerk al vele jaren’, zo zei bisschop Van den Hende. ‘We willen u danken voor het vele werk dat in kracht van Geest door u mag gebeuren, steeds met bezieling en steeds met enthousiasme.’ Ook de heer Ten Berge ontving de onderscheiding als waardering voor zijn buitengewone inzet voor de Rooms-Katholieke Kerk, in het

Inzameling voor Caritas Syrië

bijzonder voor de Bedevaartskerk en ook voor zijn vele taken en verantwoordelijkheden in de parochie van Brielle. In de Bedevaartskerk is hij als vrijwilliger actief als beheerder en koster. Ook de heer Ten Berge maakt deel uit van de Bisschoppelijke Brielse Commissie en bevordert met verve de aandacht voor de Bedevaartskerk in binnen- en buitenland. Ook hem sprak de bisschop toe: ‘Een sacristie bevindt zich achter de schermen, maar is van groot belang voor een waardige eredienst. De sacristie in deze kerk is altijd pico bello in orde. Daaruit spreken de liefde en het geloof van degene die er de scepter zwaait.’ Mgr. Van den Hende sprak woorden van dank en appreciatie uit voor wat zij beiden betekenen voor het heiligdom. Dat is in de afgelopen jaren voor een groot deel gerestaureerd en mag zich verheugen in een groeiende belangstelling.

Een van de kerktoetreders vertelde haar geloofsverhaal. Marja van der Meer beschreef hoe zij en haar man als kind naar de zondagsschool gingen, maar later niet kerkelijk waren. Na een verhuizing raakten ze bevriend met hun nieuwe buurvrouw, die zong in het kerkkoor van de parochie in Zoetermeer. Ze zag hoe het geloof leefde in het gezin. Via haar werden ze lid van het kerkkoor. ‘Wij vinden dat wanneer je in de kerk zingt, je achter de tekst moet staan. Veel liederen zijn een getuigenis van de liefde van God. Sinds oktober hebben we de toetredingscursus van de Katholieke Kerk gevolgd. En met Pasen hebben wij het doopsel, de eerste communie en het vormsel ontvangen. We kunnen ons goed vinden in de leer van de Katholieke Kerk. Paus Franciscus geeft met zijn soberheid en betrokkenheid een voorbeeld en een nieuwe impuls aan ons geloof. We hopen dat

wij in ons doen en laten een goed christen zullen zijn.’

Trouw Ook bij kerktoetreder Pascal Ntambundi uit Rotterdam-Ommoord speelde de omgeving een belangrijke rol in zijn keuze katholiek te worden. Door zijn vrouw, die katholiek is en daar actief invulling aan geeft, ging hij mee naar de katholieke erediensten. Samen hebben zij drie kinderen, waarvan de oudste dit jaar zijn eerste communie deed. ‘Ik ging naar de vieringen, eigenlijk heel trouw. In de twee jaar voordat ik katholiek werd, heb ik misschien één zondag gemist. Op 27 april van dit jaar ben ik katholiek geworden. ‘Ntambundi zoekt naar woorden om uit te leggen waarom het belangrijk voor hem is katholiek te zijn. ‘Ik kan zeggen dat de symbolen die worden gebruikt en de manier waarop in de katholieke kerk gevierd wordt, uiting geeft aan wat van binnen leeft. Neem nu het kruisteken voor het bidden. Dat markeert het gebed. En laat ook zien aan anderen dat je bidt. Dat vind ik mooi.’

Bevestiging Irene Vasterman begeleidde Pascal Ntambundi in de parochie. ‘Het was de eerste keer dat ik dat deed en ik vond het heel bijzonder. Het bevestigt je in je eigen geloof, want wanneer je aan een ander zaken duidelijk moet maken, onder woorden moet brengen, maakt dat, dat je erover nadenkt. Je bent dan intensief met je geloof bezig.’ Ann Barron, die de dag in Brielle meemaakte, vat op de terugreis samen: ‘Het was een heel mooie dag. Het was goed om elkaar te ontmoeten. Ik heb vandaag in het samenzijn de aanwezigheid van de Heilige Geest ervaren. Jolanda de Wolf

917

Tijdens de Nationale Bedevaart was er speciale aandacht voor de noodlijdende christenen in Syrië. Caritas Syrië heeft er de handen vol aan om voor mensen te zorgen die ontheemd zijn en die voedsel en medicijnen nodig hebben. De bisschop deed een oproep hen te steunen. ‘Zo laten we zien dat we niet alleen de Martelaren van Gorcum in ons hart sluiten, maar ook vele anderen die in geloof martelaarschap onder ogen moeten zien.’ In de Bedevaartskerk was daarom een tafel ingericht met materiaal, waar een vrije gift kon worden gedaan. Zo werd € 917 ingezameld voor Caritas Syrië.

Mogen wij u bedanken?

Als u dit jaar een donatie heeft overgemaakt naar Centrum Vronesteyn of het heiligdom in Brielle, zou u ons dan uw gegevens willen doorgeven? Deze worden door de bank niet meer doorgegeven. Wij willen uw naam en adres gebruiken om te kunnen bedanken en u uit te nodigen bij diocesane activiteiten zoals een wijding of een ontmoetingsdag. Voor andere zaken worden deze gegevens niet gebruikt. Stuur uw gegevens naar: Bisdom Rotterdam T.a.v. mevrouw F. Wout Kon. Emmaplein 3 - 3016 AA Rotterdam Of mail deze naar vronesteyn@ bisdomrotterdam

8

Tussenbeide_September2014.indd 8

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:51

Jaar Daden van Liefde afgesloten in Brielle

Trouw zijn door woorden en daden van liefde Het Jaar Daden van Liefde werd in het bisdom Rotterdam afgesloten op zaterdag 12 juli, tijdens de Nationale Bedevaart naar Brielle. Trouw zijn door woorden en daden van liefde, was het centrale thema van de dag in en rond de Bedevaartskerk. Zo’n duizend pelgrims maakten deze dag mee. Deze begon met een eucharistieviering, met Mgr. Van den Hende als hoofdcelebrant. Zeventien priesters concelebreerden en ook kardinaal Simonis was aanwezig bij de viering. Verder vierde een delegatie van de Ridders van het Heilig Graf van Jeruzalem mee. In zijn preek sprak de bisschop over de verbondenheid van de Martelaren van Gorcum met Christus. ‘De Martelaren zelf waren één in geloof, hoe verschillend in karakter of in achtergrond, ze waren verbonden met de Heer.’ De eenheid die de martelaren in hun getuigenis laten zien, is een eenheid die angst en ontreddering overstijgt, aldus Van den Hende. ‘Dat mag een voorbeeld zijn voor ons. Een Nationale Bedevaart om in eenheid ons geloof te vieren. Dicht bij de martelaren, maar in de eucharistie benadrukken dat we allereerst dicht bij de verrezen Heer zijn.’

Vertrouwen Geen groter liefde kan iemand hebben dan dat hij zijn leven geeft voor zijn vrienden, zegt Jezus (Joh. 15, 13). ‘Het gaat er niet om ons leven opzettelijk te vernietigen, maar om het toe te vertrouwen aan God die ons het leven heeft geschonken’, aldus de bisschop. Volgens hem is je leven geven door je in dienst te stellen van anderen, voor een christen elke dag aan de orde. ‘Daarom zijn daden van liefde die voortkomen uit geloof zo hard nodig.’ ‘Je leven geven aan God en de naaste door trouw te zijn door woorden en daden van liefde. Weet dan’, besloot de bisschop zijn preek, ‘de Heer kijkt in ons hart om Zijn liefde aan ons te geven in de mate dat we die nodig hebben, en telkens opnieuw. Mogen wij op onze beurt onze liefde beschikbaar stellen aan elkaar. Dan zijn we een Kerk, ook vandaag, die leeft van de liefde van God.’ Die deze liefde daadwerkelijk wil

brengen aan alle mensen van goede wil. Na de lunch, die de pelgrims op verschillende plekken op het terrein gebruikten, volgde in de middag het Rozenkransgebed en daarna het bidden van de Kruisweg. Tevens was er gelegenheid tot de biecht. Voor deze keer was een extra biechtruimte ingericht.

Jongerenprogramma ’s Middags was er in Brielle een catechetische ontmoeting van twintig jongeren en de bisschop rond het onderwerp Daden van Liefde. De bisschop sprak met hen over daden van liefde en dienstbaarheid in het licht van de heilige Schrift. Hij deed dat naar aanleiding van de voetwassing door Jezus bij het laatste avondmaal (Joh. 13), en onder meer aan de hand van het evangelie over Martha en Maria (Lc. 10, 38-42). De ene is druk met allerlei taken om Jezus als gast goed te ontvangen, de andere zit bij Jezus en luistert naar wat Hij vertelt. ‘Beide horen

bij dienstbaarheid’, vertelde de bisschop, ‘zowel naar Jezus luisteren en weten wat Hij je als belangrijke taak wil geven, als concreet dienstbaar zijn’. De bisschop gaf de jongeren twee vragen mee om in groepjes over in gesprek te gaan. Zo wisselden ze uit over dienstbaarheid anno nu en dienstbaarheid in je eigen leven, geïnspireerd door het geloof. De bedevaart werd afgesloten met een vesperviering, een processie en de pelgrimszegen. Daphne van Roosendaal foto’s p.

8-10: © Peter

nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 9

van

Mulken 9

5/09/14 12:51

Aart de Kort

Maarschalkerweerd-orgel ingezegend

Muziek maken tussen hemel en aarde Aart de Kort is organist van de kathedraal in Rotterdam. Op zaterdag 21 juni bespeelde hij tijdens de eucharistieviering in Brielle het pas gerestaureerde Maarschalkerweerdorgel. De Kort deelt zijn ervaringen met dit orgel en blikt vooruit op het komend seizoen. ‘Ik was nog niet bekend met dit specifieke exemplaar’, vertelt Aart de Kort. Dus begon die dag in Brielle voor hem met het verkennen van het orgel. En dan blijkt het dus geen zaak van spelen, maar van kijken. ‘Ik kijk naar de plek van het orgel, hoe het orgel zich verhoudt tot de ruimte. Hoe groot is het orgel, waar staat het koor, hoe zorg ik dat de samenwerking met het koor soepel verloopt? Welke problemen kan ik daar bij verwachten en hoe los ik ze op? Ook bekijk ik zaken die invloed hebben op de akoestiek en dus op de klank. Het dak van de kerk van het bedevaartsoord in Brielle is geheel van hout. Hout absorbeert geluid. En als er veel mensen in de kerk zijn, merk je dat ook aan de klank; ieder lichaam, ieder kledingstuk absorbeert geluid, waardoor de klank minder lang blijft hangen in de ruimte. Pas als ik die zaken in me opgenomen heb, ga ik spelen.’ ‘Ik luister naar het karakter van de verschillende registers en bedenk hoe ik deze kan combineren. Welke registers smelten mooi samen en welke kies ik voor het doel dat het orgelspel dient? Samenzang begeleiden vraagt om ander orgelspel dan een koor of solist begeleiden.’ Het orgel dat nu in de Martelarenkerk in Brielle in gebruik is gekomen, heeft een uitstekende restauratie ondergaan, merkt De Kort op. Het instrument is, zoals eigenlijk alle Maarschalkerweerdorgels een degelijk exemplaar. Orgelbouwer Maarschalkerweerd, die het vak leerde van de protestantse Bätz, ging zich nooit te buiten aan wilde experimenten. Wel was hij internationaal georiënteerd, dat zie je terug in de Franse en Duitse invloeden. Vernieuwend was hij door pneumatiek in orgels te gebruiken’, vertelt De Kort.

Nieuw seizoen Als organist van de kathedraal ben ik betrokken bij een actie om restauratie van het orgel mogelijk te maken. Op Open Monumentendag, 13 en 14 september, lanceren we de actie. Verder zal ik in het nieuwe seizoen spelen op het orgelfestival in Limburg en in Zuid-Frankrijk een concert geven. Tenslotte ben ik bezig met het opzetten van een eigen uitgeverij.‘ ‘Orgel spelen in de kerk is voor mij niet zomaar muziek maken.

10

Tussenbeide_September2014.indd 10

Tijdens de kerktoetredersdag in Brielle was er ook aandacht voor het nieuwe orgel. Bisschop Van den Hende wijdde het gerestaureerde orgel tijdens de eucharistieviering in. Voor deze gelegenheid waren vele organisten, dirigenten en koorleden vanuit het bisdom naar Brielle gekomen. Mgr. Van den Hende: ‘Paulus kende in zijn tijd nog geen orgel. Hij sprak over de Kerk als een lichaam met ledematen (1 Kor.12.). In onze huidige tijd is Gods Kerk ook wel eens beschreven als een orgel waarin de vele verschillende stemmen, de vele registers met elk hun eigen nuances, samenkomen en ten dienste staan van orgelspel als geheel: in gezamenlijkheid ten dienste van de zending van de Kerk. Met daarbij de lucht die door de windladen en pijpen stroomt, als beeld van de bezieling van de Heilig Geest.’ Na de inzegening van het orgel bespeelde organist Aart de Kort het tijdens de viering.

Generaties

Wanneer ik in een kerk speel, ervaar ik de sacrale, vaak mystieke ruimte. In die ruimte de klanken laten resoneren, ja dat zorgt ervoor dat ik opgetild word. Dat is muziek maken tussen hemel en aarde.’

Jolanda de Wolf

Na de viering lichtte orgelbouwer Elbertse kort een aantal bijzonderheden van het orgel uit. Het orgel is gebouwd door orgelmaker Michaël Maarschalkerweerd in 1876. Het orgel was in eerste instantie bestemd voor de Heilige Barbarakerk in Bunnik, verhuisde in 1938 naar de Heilig Hartkerk in Zwijndrecht en heeft nu, na langdurige restauratie waarbij het orgel in oude luister is hersteld, een bestemming gekregen in de Bedevaartskerk in Brielle. ‘Het verhaal wil’, zo vertelt Elbertse, ‘dat nu de vierde generatie van onze familie aan dit orgel heeft gewerkt. Mijn grootvader werkte al aan de bouw ervan en de afgelopen tijd werkte mijn zoon mee aan de restauratie en verplaatsing.’ Organist Ton van Eck, die als adviseur de verplaatsing en restauratie van het orgel begeleidde, brengt ten gehore wat Elbertse aan de toehoorders uitlegt. Duidelijk zijn de verschillende registers

met ieder zijn eigen klank te horen. Aansluitend aan het korte concert reikte John Bakker, algemeen econoom van het Bisdom Rotterdam, de Laurentiusplaquette uit aan Ton van Eck voor zijn verdiensten rond de restauratie van het orgel. Voor de liefhebbers was er gelegenheid om het orgel te bekijken en zelfs te bespelen. Zo liet de heer Odijk uit Zwijndrecht, deze mogelijkheid niet voorbijgaan. Hij was in 1959/1960 organist in de Heilig Hartkerk en liet op het orgel, nu in volle luister hersteld, het Veni Creator hierop klinken. ‘Ik vond het geweldig dit te mogen doen!’

Brochure Ter gelegenheid van de restauratie van het Maarschalkerweerd-orgel en de plaatsing in het Bedevaartsoord in Brielle, is een brochure uitgegeven door de Bisschoppelijke Brielse Commissie. Het boekje getiteld, Het Maarschalkerweerd-orgel in de bedevaartskerk van de HH. Martelaren van Gorcum te Brielle, is voor € 2,50 te verkrijgen in het Bedevaartsoord en via het Bisdom Rotterdam.

Diocesaan orgelfonds Bisschop Van den Hende maakte bij de inzegening van het orgel in Brielle bekend dat er een diocesaan orgelfonds in het leven is geroepen. Met een gift voor dat fonds maakt u restauraties en herplaatsing van bijzondere orgels mogelijk, zoals het Maarschalkerweerd-orgel dat in oorspronkelijke staat is hersteld en een nieuwe bestemming heeft gekregen. Een bijdrage voor dit fonds kunt u overmaken op: RK Bisdom Rotterdam NL30 INGB 0000 464304 onder vermelding van ‘diocesaan orgelfonds’. (Vermeldt u alstublieft ook uw naam en adresgegevens bij uw donatie; de bank geeft deze gegevens niet door)

Jolanda de Wolf

Ouderen­­pastoraat verandert komend jaar Komend jaar verandert er veel in de zorg voor ouderen. De overheid wil dat ouderen langer zelfstandig in de wijk blijven wonen. Dat kan alleen als er een groter beroep wordt gedaan op mantelzorg en op het sociale netwerk rondom ouderen. Die veranderingen hebben ook gevolgen voor het ouderenpastoraat vanuit de parochies. Op 19 juni kwamen pastorale beroepskrachten uit het vicariaat Rotterdam bijeen rondom het thema “Ouderenpastoraat in de zorginstellingen en de parochie”. Bisschoppelijk Gedelegeerde voor het categoriaal pastoraat, Emile Boleij, hield een inleiding over de zogenaamde transitie langdurige zorg. Aan de hand van stellingen gingen pastorale beroepskrachten uit de parochies met elkaar in gesprek over de veranderingen in de zorg: Waar liggen kansen? Welke problemen

kunnen we verwachten? Waar is behoefte aan?

Kansen Aan het eind van de bijeenkomst konden er conclusies worden getrokken: de veranderingen in de zorg bieden kansen voor de zelfstandigheid van ouderen. Ouderen krijgen meer dan in het verleden de regie in eigen handen. Door de invoering van het begrip “mentaal welbevinden” komt er meer oog voor datgene wat belangrijk is voor de mensen; goede zorg is immers breder dan alleen de medische zorg. Goede zorg heeft ook oog voor zingeving en levensbeschouwing, iemands netwerk en voor de dagelijkse activiteiten van de hulpbehoevende. Natuurlijk is de realiteit in de wijken divers en is de tijd en menskracht van parochies beperkt. Toch is het noodzakelijk ook

vanuit de parochies de transitie te blijven volgen. Een goede communicatie met andere zorgverleners is nodig, om van elkaar te weten wat men te bieden heeft. Daarnaast is een heldere verdeling van verantwoordelijkheden van belang. Ook bestaande afspraken moeten echter geëerbiedigd worden. Om een voorbeeld te noemen: zoals parochies aanspreekbaar zijn op pastorale zorg aan ouderen in de wijk, blijven ziekenhuis en verpleeghuis verantwoordelijk voor onder meer kerkdiensten binnen de instellingen. Zo biedt een sterke en goede samenwerking tussen parochie en zorgverleners kans op versterking van de positie van ouderen en hulpbehoevenden in onze samenleving. Henri Egging, regiovicaris

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:51

Met jongeren naar Lourdes Dianne van Klink ging op bedevaart naar Lourdes. Voor de vijfde keer reisde ze dit voorjaar naar het Franse stadje af met een groep jongeren. Al 34 jaar gaat de Hoofddorpse naar het Maria-bedevaartsoord; en toch werd het voor haar een bijzondere week, met veel, heel veel indrukken. ‘Ik merk hoe mooi het is om jonge mensen met en zonder handicap bij elkaar te brengen tijdens een Lourdes-reis.’

snel niet belangrijk meer. Gemakkelijk vormen de deelnemers binnen twee dagen een fijne groep, helpen en ondersteunen elkaar ook bij verdrietige momenten. Ervaringen en gedachten worden heel eenvoudig gedeeld. Over hoe je omgaat met je geloof bijvoorbeeld. En later in de week: wat neem je mee aan ervaringen uit Lourdes? Elke dag is er zogenaamde ochtend- of middagvitamine, waarbij een jongerenpastor het thema van de dag bespreekt, zoals “De vreugde van de bekering”. Of hij legt uit wat de sacramentsprocessie of lichtprocessie betekent.

Met een grote groep bedevaartgangers vertrekken we met bussen naar Tourcoing, om daar de TGV te nemen naar Lourdes. De gemiddelde leeftijd in onze groep is laag. Er zijn 37 jongeren mee, van enkelen zijn ook de ouders mee. Wat beweegt de verschillende deelnemers om met deze bedevaart mee te gaan? Meedoen in een programma met verschillende missen, de lichtprocessie, de sacramentsprocessie en de handoplegging? Ik vraag verschillende jongeren er naar. Samen onderweg zijn, dat trekt. Een plek vinden om op te laden in de drukte van het dagelijks leven, dat is ook een reden om op reis te gaan. ‘Ik vind het leuk om nieuwe vrienden te maken’, zegt een ander. En: ‘Je krijgt kracht van Bernadette; dan voel je je weer lekkerder.’ ‘Lourdes is elk jaar weer anders, het is mijn ding geworden, je beleeft iedere keer weer iets nieuws’, zegt een volgende.

Alle generaties De jeugd vindt Lourdes een “spannend” verhaal. Het samengaan met mensen van heinde en ver verrast de kleintjes. In de groep met 13- en 14-jarigen maakt het indruk dat Maria verscheen aan een arm meisje. De jongeren in de oudere leeftijdsgroep zijn vooral nieuwsgierig gemaakt naar Lourdes door de verhalen van hun ouders, of opa en oma. ‘Lourdes lijkt echt een andere wereld’, vinden ze. Je komt mensen tegen van andere landen en raakt in gesprek. Iedereen helpt elkaar en er is een goede sfeer. ‘ Ook voor de ouders is het een bijzondere reis. De combinatie van mensen met en zonder geestelijke of lichamelijke beperking ontroert velen. ‘Je ziet dat het gemakkelijk kan en hoe goed dit gaat. Iedereen kan hier zichzelf zijn, er is liefde voor elkaar, er heerst een goede sfeer.’

Samen delen De reis is met zowel mensen zonder, als met beperking. Dat verschil is al

Het Licht doorgeven Op zaterdag 4 oktober houdt Bisdom Rotterdam in Delft de Misdienaarsdag. Deze dag is voor misdienaars en acolieten, om hen te bedanken voor hun inzet bij de vieringen in de parochies. Onder het thema “Het Licht doorgeven” verzamelen misdienaars en begeleiders zich in de Maria van Jessekerk, tussen 12.30 en 13.00 uur. Na de opening is er een speurtocht of stadswandeling, met een indeling naar leeftijd. Na een korte pauze waarin de misdienaars en acolieten zich kunnen omkleden, is er een eucharistieviering. Mgr. J. van den Hende is hoofdcelebrant. Een jongerenkoor verzorgt de liturgische gezangen. De dag wordt afgesloten om 16.45 uur. Begeleiders kunnen hun misdienaars en acolieten opgeven, liefst zo spoedig mogelijk, door een e-mail met de benodigde gegevens te sturen naar: pastoraledienstverlening@ bisdom­rotterdam.nl.

Dianne van Klink

Kerst-Scratch in Kathedraal Wie het fijn vindt om meerstemmige kerstmuziek te zingen, kan terecht in de Kathedraal van Rotterdam. Samen met de jubilerende kathedrale Laurentius en Elisabethcantorij kunnen zangliefhebbers een zogenaamde KerstScratch inoefenen en uitvoeren. Op 20 december studeren de zangers en de cantorij in één dag enkele meerstemmige kerstliederen in. Dit onder leiding van dirigent Marc Schaap en organist Aart de Kort. De dag erna, op zondag, is ‘s middags het concert in de Kathedraal. Tijdens het concert zal er ook gelegenheid zijn voor samenzang; samen met de bezoekers worden enkele bekende kerstliederen gezongen. Het programma is te vinden op www. cantorijrotterdam.nl. Deelnemers komen “vanzelf in kerst­ sfeer”, stellen de organisatoren, “want de Kathedraal ademt dan al de sfeer van het komende kerstfeest uit”. Na afloop is er gelegenheid voor ontmoeting en napraten. Voor meer informatie kunt u terecht op I: www.cantorijrotterdam.nl of

mail naar [email protected] of bel T: 06-36145694. Alle gegevens bij elkaar Voor wie? Je zingt in een koor in het bisdom Rotterdam Waar? Kathedraal Rotterdam, Mathenesserlaan 307, Zie ook www. kathedraalrotterdam.nl Wanneer? Repetitiedag 20 december van 10.00 tot uiterlijk 16.00 uur; concert op 21 december om 15.30

uur (aanwezig om 15.00 uur) Hoe aanmelden? Via aanmeldingsformulier op www.cantorijrotterdam. nl vóór 30 september en overmaking van € 25,00 op nummer NL 89 RABO 015.34.789.34 van Laurentius en Elisabethcantorij Rotterdam. Vermeld voorletters, achternaam en woonplaats. De bijdrage moet uiterlijk 15 oktober zijn bijgeschreven en is tevens het bewijs van inschrijving.

nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 11

11

5/09/14 12:51

Dienst Geestelijke Verzorging honderd jaar

Frank is aalmoezenier van de Dienst Rooms-Katholieke Geestelijke Verzorging (RKGV) bij defensie. Dit jaar viert de dienst zijn honderdjarig bestaan. De aalmoezenier legt uit wat in al die jaren de kern is van het werk bij defensie. ‘De bijzondere positie van de geestelijk verzorger komt door het feit dat hij gezonden is’, legt aalmoezenier Frank uit. ‘Ik ben gezonden door de RoomsKatholieke Kerk om in het leger het pastoraat vorm te geven.’ Het is de taak van een aalmoezenier om mensen te helpen geestelijk en spiritueel heel te blijven, in relatie tot de ander en tot zichzelf. Frank werkt bij de parate eenheden van de marine. Hij houdt zich veelal bezig met het individueel begeleiden van militairen. Alles doet hij met hen mee: trainen, meegaan op oefening en missie. ‘Bij de mariniers is het ontzettend belangrijk dat je één van hen bent. Ik loop ook in hetzelfde vlekkenpak als zij. Op het moment dat het nodig is - als er spanningen thuis ontstaan, in de eenheid of in de situatie waarin ze zijn - zoeken we samen naar de juiste antwoorden.’ Franks katholieke identiteit is van belang voor zijn werk. ‘Op het moment dat mensen zoeken naar wie ze zijn, heb je niets aan algemeenheden. Dan is de identiteit van de persoon die tegenover je staat belangrijk om je aan

© Emy Jansons

Antwoord op prangende vragen

Er zijn zes geestelijke verzorgingen bij defensie, waarvan de rooms-­ katholieke en de protestantse de grootste zijn, met ongeveer vijftig aalmoezeniers. Verder zijn er ook verzorgingen van humanistische, joodse, islamitisch en hindoe-signatuur. Bij de rk-aalmoezeniers is het werk onderverdeeld in drie typen: aalmoezeniers die bij vormingscentra trainingen en vormingsprogramma’s geven, aalmoezeniers die levens­beschouwing geven op de opleidingscentra, en aalmoezeniers (zoals Frank) die bij de parate eenheden werken. Zij zijn werkzaam bij zowel landmacht als luchtmacht en mariniers. Aalmoezenier Frank woont in het bisdom Rotterdam.

hebben. Dus ook geloofsvragen. Maar er zijn ook veel algemene vragen: Hoe kan ik leven? Hoe ga ik met dingen om? Leren leven is een kunst.’

Op 28 augustus 1914 werd de Dienst Rooms-Katholieke Geestelijke Verzorging opgericht in verband met de mobilisatie in de Eerste Wereldoorlog. Ter ere van het honderdjarig bestaan van de dienst is een symposium georganiseerd en er verschijnt een herinneringsboek.

Kunduz te kunnen spiegelen. In die zin bied ik mijn rooms-katholieke identiteit aan, opdat een ander zijn eigen identiteit kan vinden. Dat hoeft niet per se rooms-katholiek te zijn.’

Snelkookpan De aalmoezenier is van mening dat levensvragen in oorlogsgebieden prangender zouden kunnen zijn. Hij vergelijkt het met een snelkookpan: ‘Kijk, een militair maakt alles mee wat een burger ook meemaakt, maar dan veel sneller en heftiger. De confrontatie met bijvoorbeeld leven en dood is ook

heftiger.’ Mariniers zijn ongeveer de helft van het jaar op oefening. Dat doet niet alleen wat met de militair, maar ook met het thuisfront: de partner, de kinderen, de vriendengroep. Frank: ‘Alleen al het feit dat je zo weinig thuis bent, verdeelt je. In beide werelden leven kan lastig zijn en vraagt om flexibiliteit.’ Tijdens de oefeningen en op missie is er voor de militairen veel tijd om na te denken en met elkaar te praten. ‘Als jij ‘s nachts om drie uur in een wachtpost ligt te turen over de hei of het ijsveld, is er gelegenheid om het over van alles te

Okt 2014 Wereld missie maand

Zeven maanden lang was Frank mee op missie in Kunduz. Daar deed hij aan individuele begeleiding en hield hij gebedsdiensten waar zo’n tien procent van de militairen aan deelnam. ‘Commandanten zijn er groot voorstander van dat er ook plek en ruimte is voor bezinning. De militairen zijn bijna zeven maanden van huis om zich in een vreemd land in te zetten en nooit zonder risico te werken. De bezinningsdienst is daar evenals veel gesprekken onderdeel van.’ Emy Jansons

steun parochies wereldwijd

De vlam van geloof doorgeven De katholieke Kerk in Myanmar - het voormalige Birma staat dit jaar centraal tijdens Wereldmissiemaand. De Kerk is er in jaren van militaire dictatuur in geslaagd de vlam van het geloof brandend te houden en door te geven aan volgende generaties. Nu het land zich sinds enkele jaren openstelt voor de wereld en stappen worden gezet naar democratie, ontstaan er meer vrijheden voor de bevolking. Voor gelovigen zijn er meer vrijheden om hun geloof te beleven. Volgend jaar zullen er presidentsverkiezingen zijn. Veel mensen vestigen hun hoop op Aung San Suu Kyi, oppositieleidster en winnares van de Nobelprijs voor de Vrede. Maar er blijven grote moeilijkheden in het land. Etnische groepen hebben tijdens de militaire dictatuur eigen milities opgericht en strijden nog altijd

12

Tussenbeide_September2014.indd 12

voor autonomie. Spanningen tussen de groepen leiden tot gewelddadige conflicten, die weer zorgen voor een vluchtelingenstroom. Zo bevindt zich in het noorden van het land, in Myitkyina, een groot opvangkamp waar veel christenen verblijven. De Kerk groeit in Myanmar en maakt zich sterk voor beter onderwijs. Op twee zondagen in oktober vraagt Missio onze aandacht. De kinderen staan centraal op Wereldmissiedag voor de kinderen, op 4 en 5 oktober. Op Missiezondag 19 oktober wordt wereldwijd in de katholieke Kerk geld ingezameld voor pastoraal werk in de derde wereld, van oudsher bekend als de Pauselijke Missiewerken. Meer informatie: www.missio.nl.

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:51

Parochie in beeld

Parochianen van “buiten” zijn er voor gedetineerden “binnen” De H. Thomas-parochie in Alphen aan den Rijn en omstreken maakt veel werk van de band met de Penitentiaire Inrichting Geniepoort in de stad. Vanuit de parochie en wijde omgeving is een grote groep vrijwilligers betrokken. ‘Voor ons is het een heel andere wereld. Maar voor hen zijn wij soms ook het enige contact met de buitenwereld.’ Zoals dat zo vaak gaat, begon het allemaal met de sterke motivatie van één persoon. Ben Jansen was geestelijk verzorger van de Geniepoort, het moet zo rond 1995 geweest zijn. Hij vond het belangrijk dat er een lijntje werd uitgelegd naar de lokale bewoners van de stad, mensen van “buiten”, zoals dat in een gevangenis heet. Hij nodigde mensen uit om bij te dragen, bijvoorbeeld tijdens de preken die hij verzorgde in kerken in de omgeving. In Hazerswoude vond hij weerklank. Een van de eersten die daar enthousiast werd, was Wim van Harteveld. Ruim vijftien jaar is hij nu vrijwilliger in de Geniepoort. In de kerkdiensten doet hij mee, net als in een van de gespreksgroepen in de inrichting. Ook chauffeurt hij soms voor familie van gedetineerden. Huib Verdegaal vertelt hoe hij betrokken raakte. ‘Met ons koor zongen we in de Geniepoort, het zal een jaar of vijftien geleden zijn geweest. We zongen twee vieringen achter elkaar, en ik zag de gedetineerden die binnenkwamen een kaarsje opsteken en een kruisje slaan. “Zo, daar kan ik nog wat van leren”, dacht ik. Toen de vraag kwam dat er vrijwilligers werden gezocht, heb ik me aangemeld.’

Werken Hun motivatie om in te stappen? ‘Je helpt mensen aan de onderkant van de samenleving.’ De gevangenen bezoeken, dat is toch een van de werken van barmhartigheid! Het kan soms raar lopen. Verdegaal was marktkoopman. Toen hij bij een van zijn eerste bezoeken aan de gevangenis een kennis van de markt voor zich kreeg, keek hij wel even raar op. ‘We hebben elkaar in de viering de vrede gewenst.’ Maar daarna toch een beetje stommerdje gespeeld; het is in de gevangenis echt niet de bedoeling dat vrijwilligers persoonlijke banden aanknopen met gedetineerden. Persoonlijke gegevens uitwisselen wordt dringend afgeraden en aanspreken doe je elkaar bij de voornaam. En de eerste regel die iedere gevangenisbezoeker

leert: vraag niet naar de reden dat mensen vast zitten. Wat de vrijwilligers - een stuk of dertig in totaal - wel doen? Ze zetten koffie, assisteren als lector en maken na afloop een praatje met de gevangenen. Heel bijzonder is het allemaal niet, en toch ook weer wel.

Relatie Want hoe je het ook wendt of keert, en hoe gereserveerd je ook probeert te zijn, een relatie bouw je altijd op. ‘Je neemt elkaar immers serieus. Gedetineerden komen naar ons toe om ons te bedanken’, zegt Cock van Driel. ‘De gevangenen beschouwen jouw inzet als belangstelling.’ De koren die zingen, gastkoren van verschillende kerkgenootschappen uit de omgeving, krijgen applaus. ‘Het gaat echt om de houding die je inneemt’, zegt Van Harteveld. ‘Dat je tussen hen in gaat zitten, dat je een praatje maakt.’ Verdegaal: ‘Ik kijk naar de vieringen uit. Dan vraagt mijn vrouw als ik weer thuis ben: “Hoe was het bij je vrienden?” En ze ziet het eigenlijk wel goed. Een tijd terug was er een gevangene die twee weken later vrij zou komen, toen zijn vrouw overleed. Ik was bang dat er niemand bij de begrafenis zou komen en ben er naartoe gegaan. Ook al bleek de uitvaart veel belangstellenden te trekken, toen hij mij zag, was er een band. Dat is fijn, dat is bijzonder.’ Vooral de vieringen op bijzondere dagen blijven de vrijwilligers bij. Aswoensdag, Allerzielen, dat zijn heel ontroerende vieringen, zegt Tineke Heemskerk. Dan valt het gemis van thuis op. Of dringt het besef van zonde op een bijzondere manier door. Heemskerk is het opgevallen “hoe veel jonge mannen in de gevangenis al kinderen hebben verloren”. ‘Dat heb ik zeker al een keer of vijf meegemaakt.’

Initiatieven

de gevangenis. ‘Dat gaat er heel serieus aan toe’, met zo gemiddeld toch wel twaalf, veertien deelnemers. ‘En verstoor je de boel, dan word je eruit gezet.’ Voor de vrijwilligers is hun inzet in De Geniepoort een serieuze zaak, die reden geeft tot dankbaarheid. Van Driel: ‘Voor sommigen ben jij de enige persoon van buiten die ze spreken.’

De vrijwilligers pakken ook activiteiten buiten de viering aan. Er worden bijvoorbeeld opnames gemaakt van vaders die voorlezen aan hun kinderen. De vrijwilligers maken ook initiatieven mogelijk waarmee geld wordt ingezameld. Ook de PCI springt nog wel eens bij. Geld voor telefoonkaarten voor de gedetineerden bijvoorbeeld, weet Gilion Greeve, als diaken werkzaam in de parochie. Van Harteveld doet ook mee in de gespreksgroepen in de gevangenis. ‘Aan de hand van de actualiteit of een stuk in de krant brengt de pastor een onderwerp in, waarover dan gesproken wordt. En op Goede Vrijdag hebben we bijvoorbeeld naar The Passion gekeken.’ Er is ook een bijbelgroep in

Ted Konings

nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 13

13

5/09/14 12:51

Vredesweek in Schilderswijk In Den Haag wordt werk gemaakt van de Vredesweek. “MOC Veel gezichten, één hart” organiseert op 20 september een Vredesfeest. Het feest in het ontmoetingscentrum in de Schilderswijk vormt in Den Haag de aftrap van de jaarlijkse week van bezinning en actie rond het thema vrede. Het feest wordt een bonte mengeling van muziek en dans van verschillende etnische groepen uit de stad. Het kinderkoor van de parochie De Vier Evangelisten zingt, maar ook een moslimkoor, een rapper en

het eigen MOC Koor. Er is pianospel, er zijn gedichten en er wordt gedanst. Voor de kinderen is er een apart programma met veel creativiteit, de jongeren worden vooral sportief uitgedaagd. Verder is er een breed scala aan organisaties dat zich presenteert. Het centrale thema van het Vredesfeest is “Armoede Delen in Vrede”. Meer informatie over het Vredesfeest is te vinden op Facebook. Kijk dan bij MOC Den Haag.

Pius-almanak Binnenkort verschijnt de nieuwste editie van de Pius-almanak. Het geeft een beeld van katholiek Nederland in alle facetten, van de institutionele kerk maar ook van de veelzijdigheid van de katholieke gemeenschap. En dat al voor de 127ste keer. De kerncijfers van de katholieke kerk in Nederland, zijn opgenomen. Uit de gegevens van de vele organisaties en instellingen valt op te maken dat de katholieke gemeenschap nog altijd op veel terreinen actief is. In de diaconie, bij missie- en ontwikkelingswerk, via onderwijs en gezondheidszorg, zorg voor jong en oud, en niet te vergeten de activiteiten van de grote religieuze families van zusters, paters en broeders. Informatie over al deze instellingen en organisaties is te vinden in de Pius-Almanak. Het naslagwerk wordt zowel in gedrukte vorm uitgegeven als ook online. Wie geabonneerd is op het naslagwerk heeft ook toegang tot de internetversie, via een inlogcode. De Pius-almanak is zowel voor particulieren als organisaties beschikbaar bij uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, antwoordnummer 2769, 3970 WJ Houten, T: 030-6383736, I: www.bsl.nl.

Geloofsavonden ter voorbereiding op het Laurentiusjaar In de pastorie van de Lambertuskerk te Rotterdam worden door de parochie in oktober en november geloofsavonden georganiseerd die in het teken staan van Laurentius. Deze avonden, voor ieder die zich wil verdiepen in het geloof, zullen gaan over de diaken in de Schrift, de jonge Kerk en de Kerk van vandaag. De bijeenkomsten vinden plaats op maandagavonden van 20.00 uur tot 22.00 uur op het adres Hoflaan 121 en worden geleid door pastoor Gouw en diaken Franck Baggen. De data zijn 13 en 20 oktober en 3 en 17 november. Aanmelden kan via de website www.lambertuskerk-rotterdam.nl of via [email protected]

14

Tussenbeide_September2014.indd 14

De uitdaging tot vrede Deze zomer is op veel plekken grote onrust gegroeid met verschrikkelijke gevolgen: de raketten in Gaza en Israël, het neerhalen van het vliegtuig in Oekraïne, het geweld in Syrië en Irak, in Zuid-Soedan en in de Centraal Afrikaanse Republiek. Soms lijkt het geweld uit te monden in totale gekte, lijkt het alsof niemand meer grip krijgt op conflicthaarden in de wereld. Omdat onze Nederlandse samen­leving een open samenleving is, waar mensen uit alle delen van de wereld samen-leven, leiden wereldconflicten ook tot onrust in Nederlandse steden en wijken. In Den Haag is deze zomer een Vredesplein gestart. Het plein vóór de kerk van H. Jacobus de Meerdere in de Parkstraat wordt iedere maand op de eerste vrijdag van de maand omgedoopt tot een plein van vrede en gebed waar rondom een groot kruis gebeden en gezongen wordt en waar mensen hun gebeden en verlangens op dit vredeskruis bevestigen. Het Vredesplein is een initiatief van de Haagse Gemeenschap van Kerken en staat open voor alle christenen en alle mensen van goede wil.

Bidden Wat betekent nu zo’n bescheiden plein in het hartje van een onrustige stad en in een verscheurde wereld? Gebed is voor christenen en andere gelovigen een belangrijke bron van innerlijke vrede, die ook in een onrustige wereld niet verstomt en niet stilvalt. Het gebed is immers niet afhankelijk van de uiterlijke omstandigheden. Gebed betekent niet dat een mens zich terugtrekt uit de wereld en de ogen sluit voor de noden van mensen. Gebed is het hart en het leven zo verruimen dat de mens nog meer toegroeit naar de ander en de Ander. Het woord katholiek verwijst naar wereldwijde christelijke verbondenheid. Door het gebed wordt deze verbondenheid verdiept en verruimd, zodat deze de hele wereld kan omvatten. Alleen in gebed is

het mogelijk de wereld in het hart mee te dragen. Door de geestelijke verbondenheid met God, die in het gebed wordt versterkt, groeit de broeder- en zusterschap met de naaste en vooral de naaste in nood, waar hij of zij zich ook bevindt. In het gebed beseft de mens dat God met ons het lijden draagt, dat ieder lijden altijd door Gods liefde wordt omarmd, dat ieder lijden uiteindelijk opstanding zal kennen.

Roeping Gebed is ook een groei in menswording; wanneer mensen hun toevlucht nemen tot wapens en anderen te lijf gaan, wordt er geweld gedaan aan deze menselijkheid. Dan wordt er dood en verderf gezaaid en maakt de mens de roeping niet waar die hij van God heeft ontvangen, namelijk: leven geven en leven doorgeven. De mens die oorlog voert (behalve wanneer het is om bedreigde mensen te beschermen en voor het leven te behouden) verliest zijn menswaardigheid. Het kruis is voor christenen het centrale teken van vrede: Christus heeft dit kruis gedragen en is gestorven en heeft daarin zijn liefde laten zien

voor de mensen. Hij heeft Gods onbegrensde liefde voor alle mensen laten zien en heeft daardoor een uitweg gewezen. In dit jaar 2014, dat de geschiedenis zal ingaan als een uitzonderlijk gewelddadig jaar, viert de Kerk in het midden van de maand op een zondag (14 september) het feest van de Kruisverheffing. Gevierd wordt dat in 335 het Kruis van Christus, dat gevonden was in Jeruzalem, opnieuw werd opgericht als teken van zegen voor alle mensen. Het martelwerktuig waaraan Christus is gestorven, is teken van leven geworden. Daar ligt een antwoord dat we als christenen kunnen geven op de oorlog en het geweld dat we in de wereld zien: wij blijven als leerlingen van Christus mensen die leven van innerlijke vrede die we als bron voor ons spreken en handelen willen gebruiken. Door ons gebed voeden we die vrede van Christus in onszelf, door dat gebed worden we gesterkt om mensen van vrede te blijven en ons te weerhouden van harde woorden en vernietigende daden en blijven we oefenen in vergeving en verzoening. Zo is gebed niet nutteloos en machteloos, maar juist krachtig; het kan ons veranderen en dichter bij God brengen en zo de wereld bij God brengen. Dan zal zijn vrede de wereld kunnen bereiken. Ad van der Helm, regiovicaris

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:51

PERSONALIA Benoemd

De bisschop heeft benoemd: ❖❖ J.T. Wubbels MHM, per 1 mei tot pastoor van de parochie OLV van de Vrede in Rotterdam ❖❖ A.L. Langerhuizen, per 8 juni tot administrator van de parochie H. Driekoningen in Den Haag ❖❖ F.A.M. van den Heuvel, per 1 mei, tot lid van de Raad voor Economische Aangelegenheden van Bisdom Rotterdam.

Goedkeuring en zending

De bisschop verleende pastorale zending en goedkeuring aan: ❖❖ Mw. N. de Hoop-Muller, per 15 april, tot geestelijk verzorgster van de Parnassiagroep in Den Haag ❖❖ Mw. drs. J. van Heel, per 1 mei tot geestelijk verzorgster van de Penitentiaire Inrichting in Krimpen aan den IJssel ❖❖ Drs. W. van de Heijning, per 1 mei tot geestelijk verzorger bij Penitentiaire Inrichting Haaglanden, locatie Scheveningen ❖❖ K. Bos, per 1 augustus, als geestelijk verzorgster bij Aafje, locaties Schiehoven en De Vijf Havens in Rotterdam

AGENDA ❖❖ H.M. de Blécourt, per 1 augustus als rector van Laurens, locatie huize SintPetrus in Berkel en Rodenrijs

Ontheffing kerkelijke zending

De bisschop trok eervol de kerkelijke zending in van: ❖❖ M.J.J. Lommerse-Koning, per 19 januari (met terugwerkende kracht) als pastoraal werkster van de federatie SintFranciscus, tussen duin en tuin in het Westland ❖❖ J. Sorgdrager, per 1 april als geestelijk verzorgster van de Broederscommuniteit BNS in Voorhout ❖❖ P.M.E. Hogervorst-van Kampen, per 12 april, als pastoraal werkster wegens pensioen van de parochie Sint-Maarten in Noordwijkerhout ❖❖ Drs. R.H. Veerman, per 1 mei als geestelijk verzorger bij de Penitentiaire Inrichting in Krimpen aan den IJssel ❖❖ E. Boleij, per 1 mei als geestelijk verzorger bij Delta Psychiatrisch Centrum in Poortugaal ❖❖ Drs. W. van de Heijning, per 1 juni als geestelijk verzorger van de Penitentiaire Inrichtin in Rotterdam ❖❖ W. Lemmens, per 4 augustus, als pastoraal werker wegens pensioen, van de parochie. H. Driekoningen in Den Haag

Donderdag 18 september

Woensdag 17 september ev.

In de bijbel staan prachtige verhalen die je eigenlijk maar zelden in de kerk hoort. Denk aan het verhaal van Jacob en Ezau, of over David en Abigaïl, of over de profeet Daniël. In H. Antonius Abt in Den Haag worden minder bekende pareltjes uit de bijbel gelezen. Waar: Scheveningseweg 233-235

Wat hebben geloof en leven met elkaar te maken? Wat geloof je eigenlijk? Die vragen staan centraal tijdens gespreksavondden in Zoetermeer. De avonden zijn met name een uitnodiging voor dertigers en veertigers. Aan de hand van een bijbelverhaal zullen zij de antwoorden op bovenstaande vragen proberen te formuleren. Waar: parochiebureau H.-Nicolaas, Dorpsstraat 26, Zoetermeer Wanneer: 17 september, 14 oktober, 27 november, ook los te bezoeken Tijd: 20.00 - 21.30 uur Opgeven: E: [email protected]

Pareltjes uit de bijbel

Tijd: 20.00 uur Toegang; vrij

Zaterdag 27 september

Rotterdam op bedevaart Informatieochtend in de Open Hof in Ommoord over de bedevaart die vanuit Rotterdam wordt gemaakt vanaf 7 oktober. Niet naar een van de “klassieke” bedevaartsoorden, maar drie dagen naar Brabant, Limburg en Vlaanderen. Bezocht worden onder meer het Heilig Bruurke van Megen, Sint-Anneke, de heilige Eik, de Benedictijner abdij van Vaals, Wittem, het graf van pater Karel Houben, de zuster van Brecht, van Schoten en de abdij van Postel. Overnacht wordt er steeds in de abdij van Rolduc; de tocht gaat per bus. Kosten: 259 euro, maaltijden inbegrepen Informatie en inschrijven: Rita Schoolenberg, T: 010 - 4214174 of Rob Lijsen, T: 06 - 40948179

Ontslag

De bisschop verleende eervol ontslag aan: ❖❖ H.A. Verbakel, per 1 mei als administrator van de parochie OLV van de Vrede in Rotterdam ❖❖ J.T. Wubbels MHM, per 1 mei als pastor in de parochie Sint-Jan de Doper in Gouda ❖❖ R.G.A. Kurvers, per 8 juni als pastoor wegens emeritaat van de parochie H. Driekoningen in Den Haag

IN MEMORIAM Op 4 augustus is overleden de zeer­eerwaarde heer Bernardus Johannes van Bommel geboren op 4 april 1920 te ‘s-Gravenhage en priester gewijd op 22 september 1945. Ben van Bommel was na zijn wijding actief als priester-assistent in de parochie te Haastrecht. Daarna was hij achtereenvolgens kapelaan in Alphen aan den Rijn, Delft en Voorschoten. Hij combineerde deze benoeming met een functie als conrector van Huize Bijdorp en als moderator en godsdienstleraar van de R.K. Middelbare Meisjesschool in Voorschoten. In 1958 werd hij benoemd tot Bisschoppelijk Hoofdinspecteur van het Lager Onderwijs in het bisdom Rotterdam. In 1965 volgde zijn benoeming tot Bisschoppelijk Gedelegeerde voor het Onderwijs en Catechese. Op 1 februari 1977 werd hij eervol ontslagen uit deze functie en werd hij benoemd tot rector van het bejaardencentrum “De Mantel” in Voorburg. Daar bleef hij actief ook na zijn eervolle ontslag uit ambtsbediening. Rector Ben van Bommel heeft zich 69 jaar als priester voor de Kerk ingezet, eerst voor het bisdom Haarlem en vanaf 1956 voor het bisdom Rotterdam. Hij was de oudste priester van het bisdom. Voor zijn inzet voor de katholiciteit van het onderwijs zijn wij hem veel dank verschuldigd. Met veel wijsheid heeft hij als gedelegeerde de bewogen jaren in de onderwijs­wereld gevolgd en begeleid.

Geloof in je leven!

COLOFON Tussenbeide is de nieuws- en informatiekrant van het Bisdom Rotterdam. Het blad verschijnt onder verantwoordelijkheid van de afdeling Pers en Communicatie.

Bij gelegenheid van zijn vijftigjarig priesterjubileum op 22 september 1995 verscheen een verhalenbundel van zijn hand met de titel “Ik hou van jou”. Als priester heeft Ben van Bommel zich ingezet voor het geloofsleven van alle generaties, van de schooljeugd tot en met de ouderen in “De Mantel”. De eucharistieviering bij zijn uitvaart werd gehouden op 6 augustus in woonzorgcentrum “De Mantel” in Voorburg.

Op woensdag 6 augustus is na een kortstondig ziekbed en voorzien van het sacrament der zieken overleden de zeereerwaarde heer Martinus Engelbertus Hendrikus Oostdam geboren op 1 oktober 1943 te Noordwijkerhout en priester gewijd op 6 juli 1968. Martin Oostdam was na zijn wijding kapelaan in de parochie St. Jan voor de Latijnse Poort in Rotterdam-Hoogvliet (1968). In 1972 werd hij benoemd tot deservitor (waarnemend pastoor) in dezelfde parochie, waarna in 1974 zijn pastoorsbenoeming volgde. Met ingang van 16 juni 1985 werd hem uit deze parochie ontslag verleend en werd hij benoemd tot pastoor van de parochie St. Joris in Ridderkerk. Op 1 oktober 2008 werd hem op eigen verzoek eervol ontslag verleend als pastoor en werd hij voor

0,5 fte benoemd tot administrator van diezelfde parochie. Met ingang van 1 september 2011 werd hem uit deze functie eervol ontslag verleend en ontslag uit de gewone ambtsbediening van het bisdom Rotterdam. Martin Oostdam was vergroeid met Ridderkerk, zeker omdat hij er zo lang pastoraal werkzaam was, de mensen goed kende en met hen een band had opgebouwd. In dit van oorsprong overwegend protestantse gebied, zocht hij actief naar vormen van samenwerking en gezamenlijkheid waar dat mogelijk was. Hij vond het belangrijk dat de St. Jorisparochie zich op maatschappelijk gebied zou profileren en was daarom verbonden met het Interkerkelijk Diaconaal Beraad en de Wereldwinkel. De parochie werd tevens uitdeelpunt van de Voedselbank. Toen duidelijk werd dat pastoor Oostdam ernstig ziek was, hebben veel mensen hem een kaartje met een persoonlijk woord gestuurd en zo uiting gegeven aan de onderlinge verbondenheid. Tijdens zijn kortstondig ziekbed waren deze blijken van medeleven reden tot dankbaarheid; ze deden hem zichtbaar goed. De uitvaart van Martin Oostdam vond plaats op 13 augustus, in de St. Joriskerk in Ridderkerk. Hij is begraven op begraafplaats Vredehof in Ridderkerk.

Hoofdredactie: Francis Wout Redactie: Frits Vermeulen, Monique Meeussen, Willien van Wieringen, Jolanda de Wolf, Ted Konings Jongerenredactie: Sander van Aarle, Shirleni Blanken, Emy Jansons-van Steekelenburg, Thom Oosterveer Aan dit nummer werkten verder mee: Marinus van den Berg (column), Henri Egging, Ad van der Helm, Dianne van Klink, Steven de Nooij, Daphne van Roosendaal, Marc Schaap, Fredi Timmermans Redactie en abonnementenadministratie: Koningin Emmaplein 3, 3016 AA Rotterdam, Tel: 010 - 281 51 71, Fax: 010 - 436 71 90 E: [email protected] I: www.bisdomrotterdam.nl Postgiro: 464304 Vormgeving: Halewijn NV, Halewijnlaan 92, B-2050 Antwerpen Fotografie: Sietske Andringa, Emy Jansons, Peter van Mulken, Jeroen Stam, Dianne van Klink, Monique Meeussen, Daphne van Roosendaal Drukkerij: Halewijn NV, Halewijnlaan 92, B-2050 Antwerpen Abonnementen: € 1,50 per jaar (voor parochies) € 10 per jaar (individueel abonnement incl. porto) Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij minimaal vier weken voor het verstrijken van de abonnementstermijn schriftelijk wordt opgezegd. Advertenties: Borgerpark Media Marion Polmans -Paus, Postbus 8027, 6060 AA Posterholt T: 0475 - 711 362 E: [email protected] I: www.borgerparkmedia.nl Overnemen: Artikelen uit Tussenbeide mogen met bronvermelding, vrij worden overgenomen in parochiebladen. Illustraties en foto’s mogen alleen worden gebruikt als vooraf toestemming is verleend door de redactie.

nummer 3 • 2014

Tussenbeide_September2014.indd 15

15

5/09/14 12:51

Ruimte voor ontmoeting Fredi Timmermans is jongerenwerker van het bisdom Rotterdam. Met haar werk wil ze voor jongeren de ruimte creëren om God en elkaar te ontmoeten. Na haar eerste jaar maakt zij de balans op en kijkt ze vooruit naar een nieuw werkjaar. Op mij hebben de Wereld­jongerendagen van Keulen in 2005 enorm veel indruk gemaakt. Het was mijn eerste reis in het kader van geloof. Ik ontmoette jongeren die net als ik zochten hoe zij hun geloof handen en voeten konden geven. Ik ontdekte dat ik niet alleen was; niet de enige jonge gelovige. Bijzonder, hoopgevend en indrukwekkend. Na deze reis hakte ik de knoop door en ging theologie studeren. In die studie leerde ik over kerk, geloof, kerkgeschiedenis en hoe mensen denken over God. Het bleef echter wel theorie; ik ontdekte dat het moment van verwondering, het moment waarop je wilt knielen voor God, niet in de collegebanken te vinden was. Daarom vond ik naar de kerk gaan en vooral meedoen aan activiteiten van het jongerenpastoraat belangrijk. Met de andere jongeren organiseerden we op een gegeven moment zelf de activiteiten. We werden goede vrienden en mijn geloof ontwikkelde zich. Ik reisde ook naar Taizé. Op die Franse heuvel ontdekte ik dat stilte je dichter bij jezelf en bij God kan brengen. Sindsdien zoek ik naar manieren om de stilte in mijn volle leven te blijven zoeken. Want dat heb ik wel ontdekt: het is belangrijk om je geloof te blijven voeden, en het te her- en vernieuwen. Als in een eucharistieviering de voorganger oproept om “ja” te zeggen tegen God, probeer ik dat telkens met mijn hele hart te doen. Alle elementen waardoor ik geraakt ben op mijn eigen geloofsweg komen terug in mijn werk als medewerker Jongerenpastoraat: de ontmoeting met andere gelovige jongeren, de ontmoeting met God, de stilte, een mooie eucharistieviering.

Tour of Faith Het komende werkjaar starten we dan ook met Tour of Faith op 14 september in Wateringen. Tour of Faith is afgelopen jaar

in januari begonnen als een maandelijkse jongerenontmoeting. Op zondagmiddag is er een eucharistieviering, geloofsgesprek en maaltijd. Alle jongeren uit het bisdom zijn voor iedere editie, telkens in een andere parochie, van harte welkom. Een bijzondere editie van Tour of Faith zal Palmzondag zijn, op 29 maart 2015. We vieren dan Wereldjongerendag in het bisdom, als aanloop naar de WJD in Krakau in 2016.

Nog geen zestien Waar Tour of Faith bedoeld is voor jongeren vanaf zestien jaar, kun je ook als je jonger bent, meedoen aan onze activiteiten. Op zaterdag 4 oktober bedanken we misdienaars en acolieten uit het bisdom voor hun goede werk. Dat doen we met een bijzondere dag met workshops in Delft. (Zie ook pagina 11) Op de dag voor Pinksteren, 23 mei 2015, ontmoeten alle vormelingen elkaar en de bisschop in de kathedraal in Rotterdam. Dan organiseren we opnieuw de Vuurdoop, een dag vol spanning en spektakel. In een volle kathedraal ontdek je hoeveel jonge mensen zich hebben laten vormen, net als jij. Alle vormelingen worden via hun contactpersonen tijdig uitgenodigd.

Festival Aan het eind van het seizoen zal de Katholieke Jongerendag opnieuw in de vorm van een festival plaatsvinden. De datum van het KJD Festival wordt zo spoedig mogelijk bekend gemaakt. Vermoedelijk zal dit landelijke katholieke festival in juni of juli gevierd worden. Maar het seizoen wordt pas echt afgesloten met de Zomerkampen. Het lijkt nog ver weg, maar je kunt je nu al inschrijven. Op 18 juli 2015 gaan de drie kampen van start. Het Kinderkamp (8-12 jaar), Tienerkamp (13-14) en het Jongerenkamp (15-17) duren tot en met zaterdag 25 juli. De kampen hebben een bijbels thema, uitgewerkt voor iedere leeftijdsgroep. Er is een dagopening en sluiting, een eucharistieviering en verder een gezellig en sportief programma. Je bent echt een hele week lekker weg.

Geloven in de zomerstand In de afgelopen maanden schakelden veel mensen een tandje lager, waar het ging om hun vaste bezigheden en verantwoordelijkheden, en trokken er op uit, om te ontspannen en nieuwe ervaringen op te doen. Jonge mensen zijn wat dat betreft net gewone mensen: ook zij gingen op pad om al dan niet over de grens avonturen te beleven en nieuwe vrienden te maken. Wat zij wel anders doen dan vorige generaties, is het vastleggen van deze ervaringen. Jonge mensen maken “selfies”, foto's van zichzelf, gemaakt met de mobiele camera. Variant daarop: “usies”, met niet slecht “ik” maar “wij” op de foto. En wat christelijke jonge mensen doen, is nog al eens zichzelf op de kiek zetten, terwijl ze in een kerk zijn, of op de katholiek jongerendag, of op bedevaart. Hierbij een selectie van selfies in deze categorie. Ze geven een beeld van geloven in de zomerstand.

De pagina Jong! wordt samengesteld door een jonge redactie, met Shirleni Blanken, Emy Jansons - van Steekelenburg, Thom Oosterveer, Sander van Aarle en Ted Konings.

jong!

Begeleiders Voor begeleiders is er de taakmodule Jongeren­pastoraat, onderdeel van de pastorale school. Deze wordt in het najaar gegeven. Vragen over één van de genoemde activiteiten of de module kun je mailen naar [email protected].

Tour of Faith najaar 2014 Bisschop Van den Hende is begin dit jaar begonnen met de Tour of Faith: op de tweede zondag van de maand nodigt de bisschop jongeren in het bisdom uit om samen te komen voor de viering van de eucharistie, catechese en geloofsgesprek, ontmoeting en maaltijd. De bijeenkomsten van de bisschop met jongeren beginnen telkens om 15.00 uur en worden steeds op een andere plaats in het bisdom Rotterdam georganiseerd. Ook de komende maanden gaat deze 16

Tussenbeide_September2014.indd 16

Tour of Faith weer verder: • 14 september (15.00 uur): St. Josephkerk Wateringen (feest van Kruisverheffing - jaar A) Onderwerp van de catechese: betekenis van het Kruis van Christus • 12 oktober (15.00 uur): St. Victorkerk Waddinxveen (28e zondag door het jaar - jaar A) Onderwerp van de catechese: de Bijbel als het Woord van God • 9 november (15.00 uur): H.

•

Antoniuskerk Dordrecht (kerkwijding basiliek St. Jan van Lateranen, Rome) Onderwerp van de catechese: de waarde van het gebed 14 december (15.00 uur): St. Agathakerk Lisse (derde zondag in de Advent - jaar B) Voorbereiding op het Kerstfeest (met gelegenheid voor het sacrament van boete en verzoening)

Jongeren uit het hele bisdom Rotterdam zijn van harte welkom om maandelijks met bisschop Van den Hende deel te nemen aan de Tour of Faith, een rondgang van geloof door het bisdom. Ook af en toe komen kan natuurlijk. Je aanmelden in verband met de maaltijd is wel gewenst. Aanmelden kan via E: f.timmermans@ bisdomrotterdam.nl

nummer 3 • 2014

5/09/14 12:52