Laserbehandeling van uw oog
In overleg met uw behandelend oogarts heeft u een afspraak gemaakt voor een laserbehandeling op de polikliniek Oogheelkunde van het Radboudumc. In deze folder vindt u algemene informatie over verschillende soorten laserbehandelingen. Dit betekent dat niet alles in deze folder op u van toepassing is. Heeft u na het lezen van deze informatiefolder nog vragen, stel deze dan gerust aan de behandelend oogarts of de verpleegkundige.
1
Wat is laser en wat kunt u van een laserbehandeling verwachten?
Het woord laser is de Engelse afkorting van ‘Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation’. Een laser wil zeggen dat er sprake is van een felle, smalle en zuivere lichtstraal. Er bestaan verschillende soorten lasers, die bij verschillende aandoeningen worden toegepast. De lasers verschillen in kleur en sterkte van de lichtstraal. In de oogheelkunde worden vooral de Argonlaser, de YAG laser, de Diodelaser en de Excimerlaser gebruikt. De Excimerlaser (om de brilsterkte te corrigeren) blijft in deze folder buiten beschouwing. Het doel van de behandeling is meestal een verdere achteruitgang van het zien te voorkomen. Na sommige laserbehandelingen (zoals de YAG laser voor nastaar) is de kans groot dat u beter gaat zien. Na uitgebreide laserbehandeling bij suikerziekte kan het zijn dat u in het donker minder goed kan zien. Het is belangrijk dat u van te voren met uw oogarts bespreekt welk effect u kunt verwachten na de laserbehandeling.
Hoe gaat een laserbehandeling in zijn werk?
Bij een aantal laserbehandelingen dient u van te voren thuis zelf te druppelen met pupilverwijdende druppels. Op de polikliniek krijgt u van de dokter vlak voor de laserbehandeling een verdovende druppel. Uw oogarts geeft dit van tevoren aan. Tijdens de laserbehandeling wordt een contactglas (een soort contactlens) op het hoornvlies geplaatst en vastgehouden door de oogarts. Doordat uw oog verdoofd is merkt u hier nauwelijks iets van. De laserbehandeling duurt meestal 5 tot 15 minuten. De laserstralen worden door het contactglas heen gericht op de aandoening die behandeld moet worden. De felle lichtflitsen die u tijdens de behan-
2
deling ziet worden vaak als onaangenaam ervaren. Hoe vaak een behandeling moet plaatsvinden, hangt af van de aandoening.
Na de behandeling
Direct na de behandeling ziet u tijdelijk minder scherp door de lichtflitsen en de oogdruppels die u heeft gekregen. Soms wordt een oogverband met oogzalf aangebracht. De totale verblijfsduur op de polikliniek is één tot anderhalf uur. Zelf autorijden raden wij af omdat u na de behandeling tijdelijk slechter ziet. Begeleiding kan raadzaam zijn, ook wanneer u met het openbaar vervoer of met de taxi reist. In geval van pijn kunt u een pijnstiller (bijvoorbeeld paracetamol 500 mg) nemen. Heeft u langer dan drie uur na de behandeling nog een stekende pijn in of rond het oog of helpt de paracetamol onvoldoende, neem dan telefonisch contact op met de polikliniek.
Welke afwijkingen kunnen met laser worden behandeld?
De laserbehandeling wordt voor verschillende aandoeningen gebruikt. 1. Scheurtjes in het netvlies Het netvlies vormt de binnenbekleding van het oog. Het vangt de beelden van de buitenwereld op. Als er gaatjes of scheurtjes in het netvlies zitten die niet te groot zijn en het netvlies nog niet of nauwelijks is losgelaten dan kan men deze behandelen met de laser. Er ontstaat dan littekenvorming rondom het scheurtje waardoor het netvlies aan de onderliggende lagen wordt vastgehecht. Hierdoor wordt vookomen dat het netvlies (verder) gaat loslaten. Tijdens de behandeling kunt u pijnlijke steken in en achter het oog ervaren. 3
Het is belangrijk dat u in de gaten houdt of uw oogklachten in de dagen na de behandeling niet toenemen. Als u merkt dat er meer lichtflitsen ontstaan, er plotseling veel bewegende vlekjes verschijnen, of een donkere balk ergens in het beeld verschijnt, kan dit betekenen dat er alsnog een netvliesloslating (ablatio retinae) ontstaat. In dat geval dient u telefonisch contact op te nemen en het netvlies binnen 1 dag te laten controleren. 2. Suikerziekte in het oog (diabetische retinopathie) Het netvlies vormt de binnenbekleding van het oog en vangt de beelden van de buitenwereld op. Door suikerziekte (diabetes mellitus) kunnen er beschadigingen optreden van de kleine bloedvaten van het netvlies. Deze netvliesbeschadiging wordt diabetische retinopathie genoemd. Beschadiging van deze bloedvaten kan een aantal problemen veroorzaken. • Er kunnen gebieden in het netvlies ontstaan die als gevolg van de slechte vaten te weinig zuurstof krijgen. Als gevolg van dit zuurstoftekort gaat het netvlies zelf vaatjes aanmaken. Deze nieuwgevormde vaatjes hebben dunne vaatwanden. Er kunnen bloedingen ontstaan die uiteindelijk zelfs tot blindheid zouden kunnen leiden. Door laserbehandeling worden delen van het zuurstofarme netvlies uitgeschakeld. Hierdoor ontstaat er een beter evenwicht in de zuurstofvoorziening van het netvlies en de nieuwvorming van vaatjes wordt daardoor voorkomen of teruggedrongen. • De nieuwe vaatjes kunnen gaan lekken, waardoor er vochtophoping en/of neerslagen van vetten en eiwitten in het netvlies kunnen ontstaan. Omdat deze lekkende vaatjes vaak in de buurt van de macula (het gedeelte waar men scherp mee ziet) zitten, kan de gezichtsscherpte verminderen. Met een laserbehandeling 4
kan deze lekkage worden verminderd of gestabiliseerd (en soms verbeterd). Voor de diabetische retinopathie geldt dat de oogarts al in een vroeg stadium afwijkingen in het netvlies kan waarnemen terwijl de patiënt nog geen klachten heeft. Met de laser is het mogelijk de beschadiging van het netvlies te vertragen of tot stilstand te brengen en zo het gezichtsvermogen te behouden of in ieder geval de achteruitgang te vertragen. Tijdens de behandeling ziet u felle lichflitsen en kunt u een pijn door speldeprikken ervaren die naar het achterhoofd doortrekken. Bij sommige patiënten is de laserbehandeling erg pijnlijk en kunt u samen met de oogarts besluiten tot een verdovende injectie bij het oog. Afhankelijk van de aard van de afwijkingen zijn één of meerdere laserbehandelingen nodig. Aangezien de suikerziekte zelf niet te genezen is, blijft permanente controle door de oogarts nodig en kunnen aanvullende laserbehandeling ook in de toekomst nodig blijken. Van groot belang is ook dat de suiker goed is ingesteld, u geen overgewicht hebt en de bloeddruk en cholesterolgehalte goed ingesteld zijn. Het optimaal reguleren hiervan kan laserbehandelingen van het oog geheel overbodig maken! 3. Overige (vaat)aandoeningen van het netvlies Behalve suikerziekte zijn er meerder afwijkingen in het oog waarbij er sprake is van schade aan de vaten van het netvlies. Zowel een zuurstofarm netvlies als lekkende vaatjes in of nabij de macula (gele vlek) kunnen met laser worden behandeld. (Zie ook ‘suikerziekte in het oog’)
5
Druppelschema voor de laserbehandeling bij netvlies aandoeningen: 30 minuten voor vertrek van huis
Fenylefrine 5%
Tropicamide 0,5%
in het
…………..
Oog
20 minuten voor vertrek van huis
Fenylefrine 5%
Tropicamide 0,5%
in het
…………..
Oog
10 minuten voor vertrek van huis
Fenylefrine 5%
Tropicamide 0,5%
in het
…………..
Oog
Dit schema hoort bij laserbehandeling 1, 2 en 3.
U opent de flacons door het ‘dopje’ er af te breken door een draaibeweging. Vervolgens houdt u uw hoofd achterover en trekt het onderooglid een beetje naar beneden. In het ontstane zakje laat u een druppel vallen. Als u twijfelt of er een druppel in het oog is gevallen, druppelt u nogmaals: beter twee druppels dan géén druppels. Overtollig vocht kunt u met een tissue of schone zakdoek afdeppen. Let op: na gebruik van deze druppels wordt dringend geadviseerd niet zelf auto te rijden. Heeft u nog vragen neem dan contact op met de medewerkers van Polikliniek Oogheelkunde: 024 - 361 67 00. 4. Hoge oogdruk Hoge oogdruk kan leiden tot een toenemende, blijvende beschadiging van de oogzenuw (glaucoom). Dit veroorzaakt verkleining van het gezichtsveld en leidt uiteindelijk tot blindheid. Een te hoge oogdruk komt door een verstoring in de afvoer van het kamerwater (oogvocht). Het kamerwater wordt aangemaakt door het corpus ciliare en afgevoerd via de kamerhoek en het trabekelsysteem. Een verhoogde oogdruk kan verschillende oorzaken hebben.
6
•
•
•
Open kamerhoek glaucoom. Bij open kamerhoek glaucoom ziet de kamerhoek er normaal uit, maar werkt het trabekelsysteem onvoldoende. Hierdoor ontstaat een verhoogde oogdruk en uiteindelijk glaucoom. Het trabekelsysteem kan worden gelaserd, waardoor de afvoer van het oogvocht wordt verbeterd met als doel de oogdruk te verlagen. Het is vrijwel pijnloos. Zowel op de dag van de behandeling als ook daarna dient u oogdrukverlagende druppels en/of tabletten te gebruiken. Er worden oogdruppels voorgeschreven om de kans op ontsteking te voorkomen. Het resultaat van deze behandeling laat vier tot zes weken op zich wachten. Gesloten kamerhoek glaucoom. Bij deze vorm van glaucoom sluit de iris de kamerhoek af waardoor het oogvocht niet kan worden afgevoerd en de oogdruk zal stijgen. Met een laserbehandeling kan een kleine opening in de iris gemaakt worden. Deze behandeling kan kortdurend pijnlijk zijn. Het resultaat is meestal binnen enkele uren meetbaar. Na de ingreep krijgt u druppels en/of tabletten voorgeschreven om de oogdruk te verminderen en de kans op een ontsteking te voorkomen. Bij ernstige vormen van glaucoom, niet reagerend op andere glaucoombehandelingen, kan men besluiten om de aanmaak van oogvocht te verminderen. Oogvocht wordt aangemaakt in het corpus ciliare. Met een laserbehandeling kan een deel van het corpus ciliare worden uitgeschakeld waardoor de aanmaak van oogvocht wordt verminderd en de oogdruk zal dalen. Bij deze behandeling wordt het oog verdoofd met een injectie bij het oog. Na deze ingreep krijgt u oogdruppels voorgeschreven en pijnstillende medicijnen. Voor deze laserbehandeling hoeft u van te voren thuis NIET te druppelen. Deze behandeling is erg pijnlijk; de oogarts zal vooraf met u de noodzakelijke pijnstillende medicatie gedurende enkele dagen bespreken. 7
5. Nastaar Tijdens een staaroperatie (cataract operatie) wordt de lens verwijderd uit het lenskapsel en wordt er een kunstlens in het oorspronkelijke heldere lenskapsel teruggeplaatst. Na enige tijd kan het achterste deel van het lenskapsel echter troebel worden, waardoor de gezichtsscherpte langzaam opnieuw kan verminderen. Men noemt deze vertroebeling van het lenskapsel ‘nastaar’. Met de laser wordt een opening in de nastaar gemaakt. Deze behandeling is pijnloos. Na enkele uren, als de pupil weer de normale grootte heeft, ziet u met het behandelde oog waarschijnlijk al scherper dan voor de behandeling, maar soms kan het herstel nog wat langer duren. Na de ingreep krijgt u oogdruppels voorgeschreven. Druppelschema voor laserbehandeling, Nastaar: 30 minuten voor vertrek van huis 20 minuten voor vertrek van huis 10 minuten voor vertrek van huis
Iopidine1%
in het
Fenylefrine 5%
Tropicamide 0,5%
in het
Fenylefrine 5%
Tropicamide 0,5%
in het
………….. ………….. …………..
Oog Oog Oog
U opent de flacons door het ‘dopje’ er af te breken door een draaibeweging. Vervolgens houdt u uw hoofd achterover en trekt het onderooglid een beetje naar beneden. In het ontstane zakje laat u een druppel vallen. Als u twijfelt of er een druppel in het oog is gevallen, druppelt u nogmaals: beter twee druppels dan géén druppels. Overtollig vocht kunt u met een tissue of schone zakdoek afdeppen. Let op: na gebruik van deze druppels wordt dringend geadviseerd niet zelf auto te rijden. Heeft u nog vragen neem dan contact op met de medewerkers van Polikliniek Oogheelkunde: 024 - 361 67 00. 8
09-2015-6664
Adres Polikliniek Oogheelkunde Ingang west Philips van Leydenlaan 15, route 400 6525 EX Nijmegen Contact 024 - 361 67 00 Buiten kantooruren en in het weekend is de afdeling Oogheelkunde bereikbaar via de SEH: 024 - 361 41 87 www.radboudumc.nl/oogheelkunde
Radboud universitair medisch centrum
