Landelijke strijp. Vraaggerichte ontwikkeling vrijetijdsaanbod Land van Wijk en Wouden

Vraaggerichte analyses rijetijdsambitie Landelijke strijp Vraaggerichte ontwikkeling vrijetijdsaanbod Land van Wijk en Wouden

Vraaggerichte ontwikkeling vrijetijdsaanbod Land van Wijk en Wouden

Colofon  Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd, 24 januari 2013 Opdrachtgever:

Provincie Zuid-Holland Afdeling Water en Groen

Auteur: Tinco Lycklama & Suzanne van de Laar Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd Uilenkamp 8 3972 XR Driebergen-Rijsenburg T 06-53383550 e-mail: [email protected] www.ruimteenvrijetijd.nl

3


Inhoudsopgave Samenvatting 1. Inleiding 2. Leefstijlsegmentatie 2.2 Toekomstgerichtheid van leefstijlen

2 5 8 10

2.3

Kleur uzelf Vraag vanuit het gebied en de omliggende kernen

10 11

3.1

Aantal inwoners Land van Wijk en Wouden

11

3.2

Leefstijlen in en om het Land van Wijk en Wouden

12

3.3

Ruimtelijke verspreiding van de leefstijlen

14

3.

3.4 4

Conclusies vraag van inwoners Het recreatieve aanbod in het Land van Wijk en Wouden 4.1 Inleiding

14 15 15

4.2

Aanbod in het gehele plangebied

15

4.3

Totaaloverzicht kleuring van het aanbod in plangebied

21

4.4

Diversiteit van het aanbod

21

4.5 5

Aanbod exclusief horeca Identiteit en Actualiteit

23 24

5.1

Inleiding

24

5.2

Identiteit

24

5.3

Unique Selling Points

31

5.4

Actualiteit 6 Vraag-aanbodanalyse in het Land van Wijk en Wouden 6.1 Aanbod in plangebied afgezet tegen de inwoners stedenband 7 Conclusies en advies in de vorm van ontwikkelrichtingen 7.1 Conclusies

32 36 36 38 38

7.2

Advies

39

7.3

Vraaggerichte ontwikkeling en voorbeelden

40

7.4

Versterking bestaand vrijetijdsprofiel

48

7.5

Invulling poorten

51

7.6

Kansen voor (kleine) watersport

53

7.7

Tot slot

53

Bijlage 1: leefstijlprofielen Bijlage 2: aanbodkleuring dagrecreatieve voorzieningen Bijlage 3: literatuur en geraadpleegde personen

1

54 61 62


Samenvatting De provincie Zuid-Holland werkt aan een aantrekkelijke leefomgeving in het dichtstbevolkte deel van Nederland. De beleving van natuur en landschap (‘het buiten zijn’) is hierbij voor veel inwoners essentieel. Het Land van Wijk en Wouden is één van de provinciale landschappen, waar stedelingen hun vrijetijd (kunnen) doorbrengen. Dit gebied onderscheidt zich vanwege de sterke relatie met de stad (nabijgelegen) en haar landschappelijke identiteit, waarbij het agrarisch gebruik sterk het beeld bepaald. In deze studie leest u de uitkomsten van een gebiedsanalyse waaruit blijkt hoe vraag en aanbod van vrijetijdsvoorzieningen zich tot elkaar verhouden. We gebruiken hiervoor de data van de leefstijlatlassen dagrecreatie, die recent door de provincie Zuid-Holland zijn aangekocht en beschikbaar gesteld. De gebruikte methode heet ‘vraaggericht werken’.

Vraaggericht werken Smart Agent Company en RECRON hebben samen de ‘Recreantenatlas’ ontwikkeld in het kader van de RECRON Innovatie Campagne (RIC). Die geeft inzicht in het profiel van recreanten (hun vrijetijdsvoorkeuren) op basis van psychologische en sociologische kenmerken en deelt de dagrecreant in zeven verschillende belevingswerelden (of leefstijlen) in. Deze belevingswerelden, die in het rapport nader worden toegelicht, zijn het uitgangspunt geweest voor de inventarisatie en analyse van de verschillende doelgroepen in de stedenband om het gebied en het aanbod in het gebied.

Conclusies 1. Conclusie vraag: In de stedenband rondom het Land van Wijk en Wouden wonen circa 1,4 miljoen mensen. De grootste groepen leefstijlconsumenten zijn gezellig lime, ingetogen aqua en uitbundig geel. Opvallend ten opzicht van het Nederlands gemiddelde is dat de ondernemend paarse en stijlvol en luxe blauwe én creatief en inspirerend rode leefstijlconsumenten in de stedenband significant meer voorkomen. De gezellig lime, uitbundig geel en rustig groene leefstijlconsument komen juist minder voor dan in Nederland. 2. Conclusie omvang en ligging van het aanbod: De voorzieningen die aantrekkelijk zijn voor ingetogen aqua en rustig groen zijn verreweg in de meerderheid en te vinden in het gehele gebied. De gele, paarse en blauwe voorzieningen zijn vooral te vinden aan de randen van het gebied, dichtbij parken, water of in de steden. Het zwaartepunt van deze voorzieningen ligt in de zuidwesthoek (Zoetermeer, Voorburg). Voor creatief en inspirerend rood en gezellig lime geldt dat het aanbod wel zeer nadrukkelijk verspreid over het gehele plangebied voorkomt. Aanbod met aantrekkingskracht op gezellig lime komt juist veel voor in het gebied zelf en weinig aan de randen.

2


3. Conclusie diversiteit van het aanbod Het dagrecreatieve aanbod in (en om) het Land van Wijk en Wouden is redelijk divers en onder te verdelen in zes categorieën: horeca, recreatie bij de boer, watersport en –recreatie, (buiten)sport en attracties, evenementen en markten en cultuur. Het merendeel, bijna 2/3e van het totale aanbod bestaat uit horecavoorzieningen en recreatie bij de boer. De diversiteit aan voorzieningen is het laagst voor de leefstijlen stijlvol en luxe blauw en ondernemend paars. Deze leefstijlen kunnen in respectievelijk drie en vier categorieën van vrijetijdsvoorzieningen aantrekkelijk aanbod vinden. Horecavoorzieningen hebben de voornaamste aantrekkingskracht op de leefstijl gezellig lime. Aanbod in de categorie ‘buitensport en attracties’ is vooral aantrekkelijk voor uitbundig geel. De overige categorieën omvatten aanbod dat ofwel op rustig groen ofwel op ingetogen aqua leefstijlconsumenten de voornaamste aantrekkingskracht uitoefent. 4. Conclusie vraag aanbodanalyse: Het dagrecreatieve aanbod met aantrekkingskracht op de leefstijlen ingetogen aqua en rustig groen is afgezet tegen de vraag het meest omvangrijk. Het aanbod gericht op de leefstijl stijlvol en luxe blauw is in vergelijking tot de vraag het minst omvangrijk. Ook voor de leefstijlen gezellig lime en uitbundig geel is in het plangebied relatief weinig aantrekkelijk aanbod te vinden. Het aanbod gericht op de leefstijlen creatief en inspirerend rood en ondernemend paars is (min of meer) in evenwicht met de vraag. 5. Conclusies Unique Selling Point’s: Het landschap van het Land van Wijk en Wouden is een icoon van het Groene Hart. De unieke onderscheidende kwaliteiten zijn de nabijheid tot de steden, het open karakter, de huidige recreatieve voorzieningen, de rust, ruimte en het groen, maar ook het agrarische veenweidelandschap. Tot slot is ook de beleefbaarheid en de leesbaarheid van het cultuurlandschap en de herkenbaarheid hiervan als geheel een unieke kwaliteit van het gebied. 6. Conclusie Identiteit landschap: De identiteit van het landschap in het hart van het Land van Wijk en Wouden heeft de grootste aantrekkingskracht op de leefstijlen die houden van rust, ruimte en dagrecreatie zien als ontspanning: rustig groen en ingetogen aqua. De identiteit van het landschap aan de randen van het Land van Wijk en Wouden heeft de grootste aantrekkingskracht op de leefstijlen die dagrecreatie zien als actieve beleving: creatief en inspirerend rood, uitbundig geel en deels ondernemend paars. 7. Conclusies Actualiteit: In en om het Land van Wijk en Wouden zijn plannen aanwezig voor diverse projecten. Opvallend en kansrijk voor een consumentgerichte benadering zijn de drie recreatieve poorten (HSL, Zoeterwoude en Stompwijk) en twee nieuwe recreatiegebieden (Nieuwe Driemandpolder en Bentwoud).

3


Advies De belangrijkste constatering is dat het vrijetijdsprofiel van het Land van Wijk en Wouden zoals geschetst eigenlijk goed past bij het gebied. Het lijkt met andere woorden niet de bedoeling om de belangrijkste pijlers van de identiteit, zoals kleinschaligheid en rust, en het bijbehorende aanbod (recreatie bij de boer) te gaan veranderen. Een versterking van het vrijetijdsprofiel is echter zeer gewenst. De belangrijkste verbeteringen voor het gebied zullen voortkomen uit twee impulsen:  

Impuls door de verbeterde ontsluiting van het gebied door de drie nieuwe poorten en het wegnemen van extra recreatieve druk doordat er nieuwe gebieden bijkomen. Impuls door een vraaggerichte ontwikkeling waarbij het aanbod beter wordt afgestemd op de vrijetijdsbehoefte van de stedeling.

Ten aanzien van de vraaggerichte ontwikkeling van het gebied adviseren we om onderstaande drie uitgangspunten als leidraad te nemen: 1. Stel de volgende drie leefstijlen centraal: stijlvol en luxe blauw, gezellig lime en uitbundig geel. Deze leefstijlen zijn gebaat bij een omvangrijker en diverser aanbod. Zorg anderzijds voor het versterken van wat sterk is in de vorm van promotie en marketing en arrangementen voor ingetogen aqua en rustig groen. 2. Sluit aan bij de belangrijke identiteit bepalende kenmerken van het Land van Wijk en Wouden: stel de agrarische ondernemer die wil verbreden en de recreatieve gebruikswaarde wil verhogen centraal. 3. Aan de randen kan het wat grootschaliger en diverser en in het (hart van het) gebied kleinschaliger.

Uitwerking voorbeelden Het advies is uitgewerkt in inspirerende en aansprekende voorbeelden voor nieuw aanbod. Hiervoor verwijzen we u naar hoofdstuk 7 van dit rapport.

4


1.

Inleiding De provincie Zuid-Holland werkt aan een aantrekkelijke leefomgeving in het dichtstbevolkte deel van Nederland. De beleving van natuur en landschap (het buiten zijn) is hierbij voor veel inwoners essentieel. In de Structuurvisie ‘Visie op Zuid-Holland’ zijn zes provinciale landschappen benoemd, die een sterke relatie met de stad hebben. Deze gebieden hebben een unieke landschappelijke identiteit en ze zijn multifunctioneel van karakter. Het Land van Wijk en Wouden is één van die provinciale landschappen. Het accent ligt vanuit het provinciale beleid op integrale bescherming (bijv. tegen verstedelijking) én gebiedsontwikkeling. Het Land van Wijk en Wouden is tevens benoemd als aanpassingsgebied. In aanpassingsgebieden blijft het agrarisch gebruik sterk het beeld bepalen. Maar de provincie legt er ook enkele nieuwe recreatie- en natuurgebieden aan. Daardoor krijgt het landschap meer functies en kwaliteit. Het Land van Wijk en Wouden (zie figuur 1) is het meest westelijk deel van het Groene Hart en is ingesloten in de stedenring Zoetermeer, Leidschendam-Voorburg, Leiden, en Alphen aan den Rijn. Het is een gebied dat rijk is aan natuur, water, oer-Hollandse weidelandschappen en cultuurhistorie. De begrenzing van het gebied komt overeen met de begrenzing die de Stichting Land van Wijk en Wouden hanteert, dus inclusief een zone boven de Oude Rijn.

Figuur 1: Begrenzing van het plangebied ‘Het Land van Wijk en Wouden’. De stippellijn begrenst de 10 km bandbreedte van inwoners die (potentieel) gebruik maken van het gebied.

5


De provincie Zuid-Holland heeft behoefte aan een visie op de recreatieve ontwikkelmogelijkheden van het Land van Wijk en Wouden en heeft het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd opdracht verleend om hiervoor een studie uit te voeren over de mogelijkheden en hierover te adviseren. Uitgangspunt bij de opdrachtverlening was de toepassing van een ‘vraaggerichte benadering’. Deze benadering gaat ervan uit dat recreatief aanbod aansluit bij de wensen en behoeften van de inwoners uit de omliggende kernen. De leefstijlenmethodiek uit de RECRON Innovatie Campagne vormt hiervoor de kennisbasis. Het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd is gespecialiseerd in de toepassing hiervan en de provincie Zuid-Holland heeft recent de Leefstijlatlassen Dagrecreatie voor alle Zuid-Hollandse gemeenten aangekocht. De centrale vraag voor ons onderzoek en advies is: ‘Wat zijn de recreatieve ontwikkelingsmogelijkheden van het Land van Wijk en Wouden?’. In deze studie leest u de uitkomsten van een gebiedsanalyse waaruit blijkt hoe vraag en aanbod zich tot elkaar verhouden. De inwoners in een bandbreedte van 10 kilometer om het gebied heen staan hierbij centraal. Omdat Het Land van Wijk en Wouden geen geïsoleerd gebied is, nemen we de relevante recreatieve voorzieningen aan de randen, dus net buiten het gebied, mee in onze analyse. Het betreft aan de westkant Vlietland, Cronesteyn en ten oosten van Zoetermeer het (toekomstige) Bentwoud. De resultaten van ons onderzoek zijn consumentgericht (gebaseerd op een vraag – aanbod analyse met behulp van leefstijlen) en aansprekend voor (agrarische) ondernemers en de politiek. De provincie en gebiedspartners kunnen de geschetste ontwikkelrichtingen gebruiken als leidraad voor de gebiedsontwikkeling. Deze studie vormt tevens een prima kader om vervolgens concrete product-marktcombinaties te gaan uitwerken op het niveau van een business case. Het Servicenet Nationale Landschappen voert in opdracht van de ANWB een pilot uit in het Groene Hart. Het doel hiervan is om vorm en invulling te geven aan vrijetijdslandschappen, voor recreanten uit het stedelijk gebied én door (agrarische) ondernemers. Het Land van Wijk en Wouden vormt een onderdeel van het plangebied van de pilot. De resultaten uit deze studie bieden dus de nodige inspiratie om de kansrijke ontwikkeling ook daadwerkelijk in een publiek-private setting vorm te gaan geven. Leeswijzer In hoofdstuk 2 leest u enkele achtergronden over de leefstijlsegmentatie uit de RECRON Innovatie Campagne. In de hoofdstukken 3 en 4 beschrijven we respectievelijk ‘de vraag’ vanuit de inwoners in en om het Land van Wijk en Wouden en vervolgens het huidige aanbod aan dagrecreatieve voorzieningen. Vervolgens gaan we in hoofdstuk 5 in op de identiteit van het gebied en de actuele plannen, aangezien deze beide essentieel zijn voor de (invulling van de) vrijetijdsambitie. Tot slot zetten we in hoofdstuk 6 de vraag tegen het aanbod af. In hoofdstuk 7 geven we het advies en schetsen we de kansrijke ontwikkelrichtingen, voorzien van aansprekende voorbeelden.

6


Kanttekeningen bij het onderzoek Kwantitatief of kwalitatief?: In dit onderzoek staat de beleving van recreanten (vraag) ten opzichte van het aanbod centraal. We gebruiken hierbij, zoals bekend, de leefstijlbenadering. Bij onze vraag-aanbodanalyse maken we tevens een belangrijke aanname: we gaan ervan uit dat het aanbod voldoende is wanneer de vraag in evenwicht is met het aanbod. Dit zegt echter niet of het aanbod in kwantitatieve voldoende is in relatie tot de vraag. De vraag-aanbodvergelijking is namelijk kwalitatief, gericht op de aantrekkingskracht van het aanbod op verschillende leefstijlconsumenten. Het betreft dus geen analyse die aangeeft of er marktruimte is. Hiervoor is een haalbaarheidsstudie of concurrentieanalyse nodig voor specifieke voorzieningen (zat niet in de scope van dit onderzoek). Wel geeft onze analyse aan welke kansrijke ontwikkelingen er mogelijk zijn op basis van consumentbehoeften. Recreatiebehoeften in relatie tot opvangcapaciteit van het gebied Het Land van Wijk en Wouden kent een zeer divers aantal landschapstypen. We weten uit onderzoek dat de opnamecapaciteit van recreanten verschilt per type natuur of landschap. De vraag of er ‘voldoende opvangcapaciteit of voldoende recreatiegebieden zijn’ is, zonder aanvullend onderzoek, lastig te beantwoorden. De gangbare manier om hier naar te kijken is kwantitatief. Het Kenniscentrum Recreatie ontwikkelde hiervoor het model BRAM (Beleidsrecreatief Analyse Model), dat nog steeds in gebruik is door ons bureau. BRAM rekent met opnamecapaciteiten van verschillende landschapstypen. Daaruit blijkt dat bos de grootste opnamecapaciteit heeft (meeste wandelaars en fietsers per hectare) en agrarisch gebied het laagste. Je kan echter nog niet stellen dat hierdoor tekorten ontstaan in het Land van Wijk en Wouden. Hiervoor zou je de exacte vraag moeten afzetten tegen het aanbod, waarbij het model ook rekening houdt met routestructuren en eventuele barrières, alsmede de bereikbaarheid van de groengebieden. Kortom, deze vraag is goed te beantwoorden, maar hiervoor is een BRAM-analyse nodig. Aantrekkingskracht van natuur en landschap op leefstijlconsumenten Voor de identiteit van het Land van Wijk en Wouden (zie hoofdstuk 5) geven we de aantrekkingskracht van het landschap op leefstijlen aan. Hierbij plaatsen we de volgende kanttekening: In principe maken alle leefstijlen gebruik van natuur- en recreatiegebieden1. Toch is het mogelijk aan te geven welke leefstijlen in meer of mindere mate belevingen zullen aantreffen die meer of minder aantrekkingskracht op hen uitoefenen.

1

Circa 87% van de bevolking in Nederland gaat wandelen, fietsen of maakt op andere wijze gebruik van natuur- en recreatiegebieden (Bron: NRIT trendrapport 2012). 7


2.

Leefstijlsegmentatie Smart Agent Company en RECRON hebben samen de ‘Recreantenatlas’ ontwikkeld. Die geeft inzicht in het gedrag en de beleving van recreanten op basis van psychologische en sociologische kenmerken. Zowel voor de kampeer- en bungalowsector als voor de dagrecreatie zijn belevingswerelden onderscheiden. In onderstaande figuur hebben we de segmentatie voor dagrecreatie weergegeven:

De Recreantenatlas onderscheidt voor dagrecreatie zeven belevingswerelden, of ook wel leefstijlen genoemd, met allemaal een eigen kleur. Elke kleur staat voor een specifiek vrijetijdsprofiel: Uitbundig Geel (18%)

Echte levensgenieters. Houden van samen met anderen actief en sportief recreëren. Vaak jonge gezinnen. Zoeken graag de gezellige drukte op, recreëren is lekker eten, genieten en leuke dingen doen. Beschikken over iets meer budget dan gemiddeld.

Gezellig Lime (24%)

Recreëren is lekker vrij zijn, rust en ontspanning. Zijn gericht op het eigen gezin, de directe leefomgeving. Het gemiddeld inkomen ligt wat lager, zijn prijsgevoelig. Een braderie of rommelmarkt is gezellig, je komt er altijd wel iemand tegen. Veel gezinnen met wat oudere kinderen en oudere tweepersoonshuishoudens.

Rustig Groen (16%)

Rustige recreanten. Geen grote wensen, houden van privacy en rust. Vaak één en tweepersoonshuishoudens 8


in de oudere leeftijdscategorie. Willen de drukte vermijden en gaan daarom dus niet graag naar evenementen en grote attracties. In de eigen omgeving is genoeg moois te zien en te ontdekken, je hoeft er niet ver voor te reizen. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. Ingetogen Aqua (17%)

Rustige, geïnteresseerde recreanten. Zoeken inspirerende activiteiten. Gaan vaak samen met hun partner op stap. Waarderen sportieve en culturele mogelijkheden. Willen meedoen met de maatschappij en alle veranderingen die zij daarin zien.

Ondernemend Paars (9%)

Laten zich graag verrassen en inspireren, met name door cultuur. Nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven. Het gewone is vaak niet goed genoeg, op zoek naar een bijzondere ervaring. Cultuur, activiteit en sportiviteit. Ontspannen door sauna of een wellness arrangement. Vaker mensen van middelbare leeftijd, 35-54 jaar. Mat name één en tweepersoonshuishoudens. Voorkeur voor individuele activiteiten.

Stijlvol en Luxe Blauw (9%)

Zelfverzekerd. Vinden dat ze in hun vrijetijd wel wat luxe en stijlvolle ontspanning verdienen. Zakelijk en intelligent. Houden van stijl en klasse, meer gericht op exclusievere vormen van recreatie. Recreëren is ontspanning en afstand nemen van de dynamiek van alledag. Actief sporten en aandacht besteden aan het sociale netwerk (ons soort mensen). Jonge één en tweepersoonshuishoudens en huishoudens met oudere kinderen.

Creatief en Inspirerend Rood (6%)

Creatief, op zoek naar uitdagingen en inspirerende ervaringen. Bewegen zich graag buiten de gebaande paden. Vaak hoog opgeleid, maar door het grote aandeel jongeren nog niet altijd een hoog inkomen. Recreatie betekent naast sportiviteit en ontspanning ook het zoeken naar vernieuwende stromingen, moderne kunst en andere culturen.

9


Deze ‘leefstijlen’ zijn het uitgangspunt voor de analyse van vraag en aanbod in het Land van Wijk en Wouden2. In bijlage 1 vindt u een overzicht van uitgebreidere beschrijving van de leefstijlprofielen, met sociaal-demografische kenmerken en vrijetijdswensen. Voor een uitgebreider overzicht van gegevens op het niveau van de Zuid-Hollandse gemeenten en regio’s verwijzen we u naar de Leefstijlatlas Dagrecreatie Zuid-Holland (via www.zuid-holland.nl).

2.2

Toekomstgerichtheid van leefstijlen Veel gestelde vragen over leefstijlen zijn: wat is de toekomstgerichtheid van de leefstijlen? Houd je die je hele leven of neem je naarmate je ouder wordt een nieuwe leefstijl aan? Mensen doorlopen in de loop van hun leven niet het hele model. Iemand die rood is, zal nooit groen worden naarmate hij of zij ouder wordt. Wel kan het zo zijn dat iemand met de rode leefstijl richting geel of paars gaat in de loop van het leven. Daarnaast is de jonge groep mensen (categorie 16 tot 34) wel oververtegenwoordigd in de rode groep, maar bestaan er nog steeds heel veel rode recreanten die ouder zijn dan 35. Lang niet alle jongeren zijn rood, lang niet alle rode mensen zijn jong. Kijken we naar de huidige generatie jonge rode mensen, dan zullen die over 10 jaar grotendeels nog steeds rood zijn. Een klein deel (enkele procenten) zal wellicht geel geworden zijn, een klein deel paars (de direct aanliggende kleuren).Tegelijkertijd is er weer nieuwe ‘aanwas’ van rode jonge mensen. De mobiliteit van de mensen door het model, dus dat mensen dan een andere kleur krijgen, ligt overigens ook aan de snelheid in persoonlijke ontwikkeling versus de maatschappelijke ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan Jan Wolkers. Zijn manier van leven was in de jaren ’60 erg opvallend en non conventioneel. Maar een boek als Turks Fruit zou nu lang niet zoveel ophef maken, misschien zouden we Wolkers in het huidige tijdsgewricht wel geel noemen, terwijl dit destijds donkerrood was. Segmenten kunnen dus in de tijd van omvang gaan verschillen doordat leeftijdscohorten zich sneller ontwikkelen dan de algemene trend, of juist langzamer.

2.3

Kleur uzelf Bent u nieuwsgierig geworden naar uw eigen leefstijl? Dat kunt u te weten komen via een speciaal ontwikkelde ‘zelftest’ op www.smartagent.nl (doorklikken naar doe de test). U hoeft zich hiervoor niet voor te bereiden en de test duurt ca. 5 minuten.

2

Het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd is RIC-gecertificeerd, waarbij RIC staat voor RECRON Innovatie Campagne. Met dit certificaat geeft RECRON, Vereniging van Recreatieondernemers, aan dat ons bureau beschikt over de juiste kennis, expertise en training om de leefstijlsegmentatie in advieswerkzaamheden toe te passen. 10


3.

Vraag vanuit het gebied en de omliggende kernen De provincie Zuid-Holland heeft de wens om voor haar inwoners aantrekkelijke vrijetijdslandschappen te ontwikkelen. Daarom is het van belang om te weten wie er potentieel gebruik kan maken van het Land van Wijk en Wouden als recreatieve bestemming én wat hun vrijetijdsvoorkeuren zijn. We kijken hiervoor naar leefstijlconsumenten op twee verschillende schaalniveaus: 1e niveau: e

2 niveau:

3.1

We geven de leefstijlprofielen van de inwoners van Het Land van Wijk en Wouden. We kijken naar de leefstijlprofielen van de inwoners rondom het Land van Wijk en Wouden in een bandbreedte van 10 kilometer tot de gebiedsgrens. Deze doelgroep staat centraal in het onderzoek en wordt gebruikt voor de vraag – aanbodanalyse.

Aantal inwoners Land van Wijk en Wouden Allereerst geven we in figuur 2 het aantal inwoners van het gebied weer. In het gebied zelf (zie de zwarte lijn) wonen iets meer dan 30.000 inwoners, met als belangrijkste kernen Hazerswoude en Zoeterwoude. In de 10 kilometer-band erom heen (de stippellijn) wonen circa 1,4 miljoen mensen.

Figuur 2: Aantal inwoners in en om het Land van Wijk en Wouden.

In tabel 1 staan de aantallen inwoners onderverdeeld naar de zeven typen leefstijlconsumenten in de 10 kilometer bandbreedte om het gebied heen. 11


Tabel 1: omvang van het aantal inwoners in de 10 kilometer bandbreedte, onderverdeeld naar de zeven belevingswerelden. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Totaal

3.2

Leefstijl Creatief en inspirerend rood Uitbundig geel Gezellig lime Rustig groen Ingetogen aqua Stijlvol en luxe blauw Ondernemend paars

Percentage 8% 16% 20% 15% 17% 11% 12% 100%

Aantal inwoners 113.957 231.810 291.715 217.912 243.855 153.683 178.773 1.431.705

Leefstijlen in en om het Land van Wijk en Wouden Interessant is nu natuurlijk om te kijken welke leefstijlconsumenten er in en om het Land van Wijk en Wouden wonen? De provincie Zuid-Holland heeft hiervoor via Smart Agent Company data aangekocht en beschikbaar gesteld, waardoor op wijkniveau bekend is welke leefstijlen er wonen. We geven op onderstaande kaart (figuur 3) de gegevens voor u weer. Het is goed om te beseffen dat op het kaartje (alleen) de meest dominante leefstijlkleur zichtbaar is3. Het is dus goed mogelijk dat in een ‘paarse ’ wijk bijvoorbeeld ook (veel) ‘aqua’ mensen wonen.

Figuur 3: De overwegende (meest voorkomende) leefstijl van de inwoners van het Land van wijk en Wouden, op wijk niveau, met daarin aangegeven de verschillende stedelijke kernen.

3

Ter info: de top drie omvangrijkste leefstijlen (in Nederland) zijn: gezellig lime, uitbundig geel en ingetogen aqua . 12


Voor onze analyses maken we natuurlijk gebruik van de achterliggende gegevens. De exacte omvang van de leefstijlen de leefstijlen in en om het Land van Wijk en Wouden is in figuur 4 in percentages weergegeven. Bedenk bij het lezen van figuur 4 dat er veel meer inwoners in de 10kilometerzone wonen dan in het Land van Wijk en Wouden zelf.

Figuur 4: Omvang van de leefstijlen uitgedrukt in percentages van de totale bevolking.

Omdat we de inwoners in de stedenring van 10 kilometer bandbreedte centraal stellen, zoomen we in op hun leefstijlprofiel. Om beter inzicht te krijgen hoe hun leefstijlprofiel zich verhoudt tot het Nederlands gemiddelde geven we in figuur 5 de leefstijlen ook op index weer (gemiddeld Nederland = 100).

.

Figuur 5: Leefstijlverdeling in stedenring 10 kilometer op index, waarbij Nederland = 100. 13


3.2.1

Vrijetijdsprofiel leefstijlconsumenten Het vrijetijdsprofiel van de verschillende leefstijlen vindt u in de bijlage (zie bijlage 1).

3.3

Ruimtelijke verspreiding van de leefstijlen Tot slot van dit hoofdstuk, gaan we in op de ruimtelijke verspreiding van de leefstijlconsumenten. We zagen in de voorgaande paragraaf dat ondernemend paars, stijlvol en luxe blauw en creatief en inspirerend rood significant meer voorkomen. Om vraaggericht te gaan ontwikkelen is het zinvol te weten waar deze mensen dus bovengemiddeld wonen. We bekijken twee regio’s en zoomen in op enkele steden: Zuidwesten Uit de leefstijlatlassen dagrecreatie op gemeenteniveau zien we dat in Zoetermeer en Leidschendam – Voorburg meer ondernemend paarse en ingetogen aqua leefstijlconsumenten wonen, indexen 130 - 180 (ondernemend paars) en 130 – 170 (ingetogen aqua). In beide gemeenten is ingetogen aqua ook de grootste groep. Noordoosten Uit de leefstijlatlassen dagrecreatie op gemeenteniveau zien we dat in Leiden en Alphen aan de Rijn meer ondernemend paarse en creatief en inspirerend rode leefstijlconsumenten wonen, indexen 140 - 300 (creatief en inspirerend rood) en 130 - 200 (ondernemend paars). In Leiden zijn deze groepen ook de grootste twee groepen. Het ligt voor de hand om bij de ontwikkeling van nieuw recreatief aanbod of poorten rekening te houden met geografische ligging van steden en de daar voorkomende leefstijlprofielen. Opmerking: naast deze opvallende leefstijlprofielen, blijft het natuurlijk zo dat de groepen gezellig lime, uitbundig geel en rustig groen, hoewel ze minder voorkomen dan het Nederlands gemiddelde, wel belangrijke groepen zijn die ook recreatief aanbod zoeken. De verhouding tussen vraag én aanbod komt aan bod in hoofdstuk 6.

3.4

Conclusies vraag van inwoners We kunnen op basis van deze gegevens een viertal conclusies trekken:  Er wonen circa 1,4 miljoen inwoners in een bandbreedte van 10 kilometer om het Land van Wijk en Wouden, die hiervan voor hun recreatieve behoeften gebruik kunnen maken.  De grootste groepen leefstijlconsumenten in de stedenband van 10 kilometer zijn gezellig lime, ingetogen aqua en uitbundig geel. De kleinste groep is creatief en inspirerend rood.  Opvallend ten opzicht van het Nederlands gemiddelde is dat de ondernemend paarse en stijlvol en luxe blauwe én creatief en inspirerend rode leefstijlconsumenten in de stedenband significant meer voorkomen. De gezellig lime, uitbundig geel en rustig groene leefstijlconsument komen in de stedenband van 10 kilometer minder voor dan in Nederland.  In de steden zijn de concentraties ondernemend paars, creatief en inspirerend rood en ingetogen aqua significant hoger. 14


4

Het recreatieve aanbod in het Land van Wijk en Wouden

4.1

Inleiding Op welke belevingswerelden heeft het recreatieve aanbod in het Land van Wijk en Wouden de meeste aantrekkingskracht? Om hier achter te komen hebben we aanbod aan dagrecreatieve voorzieningen ‘gekleurd’. De kleuring is gebaseerd op een werkwijze waarin we drie stappen hebben uitgevoerd: 1. Bezoek aan de website4 2. Bezoek aan de accommodatie5 3. Gesprek met de ondernemer of beheerder van de accommodatie (indien mogelijk) Het resultaat van deze stappen betreft een expert judgement van het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd en geeft aan op welke belevingswereld het aanbod met name aantrekkingskracht heeft. Dit oordeel hoeft niet noodzakelijkerwijs overeen te komen met het kleurprofiel van de daadwerkelijke bezoeker aan de voorziening. In het gebied zijn in totaal 70 voorzieningen geselecteerd op basis van drie criteria:

4.2



Alle voorzieningen (dagrecreatief) in het buitengebied van het Land van Wijk en Wouden, omdat hier de focus ligt van het onderzoek. Dit betreft in totaal 46 voorzieningen.



De relevante voorzieningen in de recreatiegebieden aan de randen van het gebied, zoals Vlietland, Cronesteyn en het Bentwoud. Dit betreft in totaal 24 voorzieningen.



Voorzieningen in alle categorieën, zodat de diversiteit van het totale aanbod goed in beeld wordt gebracht. Er is een onderverdeling gemaakt in zes categorieën: horeca, agrotoerisme, sport & attracties, cultuur, watersport & waterrecreatie en evenementen & markten.

Aanbod in het gehele plangebied In deze paragraaf beschrijven we het gekleurde dagrecreatieve aanbod. We gaan in op het aantal en diversiteit van de voorzieningen. We hebben de voorzieningen tevens voorzien van een ‘kleuring’. Soms is een voorziening vooral aantrekkelijk voor één leefstijl, veelal betreft het meerdere leefstijlen (hybride vormen). Een uitgebreide leefstijlbepaling per accommodatie, inclusief foto’s, is door ons bureau beschreven in bijlage 2. We hebben alle ‘gekleurde’ voorzieningen op kaart gezet, zie figuur 6.

15


Figuur 6: Geografische ligging van de gekleurde dagrecreatieve voorzieningen in en om het Land van Wijk en Wouden.

Omdat figuur 6 veel informatie bevat, geven we de voorzieningen in figuur 7 tevens geclusterd weer. Dat wil zeggen, we hebben de voorzieningen met de overwegende aantrekkingskracht op de leefstijlen rustig groen en ingetogen aqua op één kaart gezet. Dit betreft de ingetogen leefstijlconsumenten voor wie dagrecreatie tot rust komen en ontspannen is. Hetzelfde hebben we gedaan voor de leefstijlen uitbundig geel en gezellig lime, dit zijn vooral de groepen gericht op gezelligheid en activiteit. Tot slot hebben we ook de voorzieningen met aantrekkingskracht op de blauwe, paarse en rode belevingswereld weergegeven. Dit betreft de meer individuele recreatieve belevingen, aan de linkerkant van het leefstijlmodel.

4 5

Van 30 voorzieningen zijn alleen de websites bekeken. Bij 40 voorzieningen is sprake van een website- én bedrijfsbezoek. 16


17


Figuur 7: Geografische ligging van de gekleurde dagrecreatieve voorzieningen in en om het Land van Wijk en Wouden, geclusterd weergegeven.

Het volgende valt op: 

De voorzieningen die aantrekkelijk zijn voor ingetogen aqua en rustig groen zijn verreweg in de meerderheid en zijn te vinden zowel in het Land van Wijk en Wouden als aan de randen van het gebied.



De uitbundig gele voorzieningen zijn vooral te vinden aan de randen van het gebied, dichtbij parken, water of in de steden. Het zwaartepunt van gele voorzieningen ligt in de zuidwesthoek (Zoetermeer, Voorburg). Aanbod met aantrekkingskracht op gezellig lime is juist veelal binnen het gebied aanwezig.



De paarse en blauwe voorzieningen zijn vooral te vinden aan de randen van het gebied, dichtbij parken, water of in de steden, maar bijna niet in het gebied zelf. Het zwaartepunt van blauwe en paarse voorzieningen ligt in de zuidwesthoek (Zoetermeer, Voorburg). Voor creatief en inspirerend rood geldt dat het aanbod wel zeer nadrukkelijk verspreid over het gehele plangebied voorkomt.

Om een indruk te geven van het dagrecreatieve aanbod dat illustratief is voor het plangebied laten we zes voorzieningen zien.

18


Theetuin het Woutje (Hazerswoude): Theetuinen zijn vaak favoriet bij ingetogen aqua. Zij genieten van de kleinschaligheid en de natuurlijke omgeving in de theetuin. Ook zijn ze in voor de creatieve workshops die ze bij het Woutje kunnen volgen. Ingetogen aqua neemt graag de (klein)kinderen mee, die zich kunnen vermaken in de speeltuin. Ook rustig groen geniet van de bloemen en planten en rustige sfeer. Ook het schuitje varen – theetje drinken arrangement past bij beide groepen die graag meer te weten komen over de historie van het gebied.

Jeu de Boer (Hazerswoude): Organiseert diverse workshops, arrangementen, voorstellingen, feesten en buffetten voor bedrijven, verenigingen, scholen, families en groepen. Denk aan boerengolf, polderboldertocht, polderdrum, klomp-art, klotsen & kloten. Jeu de Boer is als agrotoeristisch bedrijf redelijk grootschalig en kleurrijk opgezet vergeleken met de meeste andere bedrijven in de omgeving. Dit past vooral bij de leefstijlen gezellig lime en uitbundig geel. Beide leefstijlen zoeken naar een gezellig en (sportief) ontspannen dagje uit met de groep.

Ayers Rock (Zoetermeer): Actieve vormen van buitenrecreatie en indoor leisure. Voor iedereen is er wat te doen, van meer sportief en meer individueel (paars en rood) tot minder sportief (maar wel gezellige spelletjes) en in groepen (uitbundig geel). De hapjes en drankjes in de bar – restaurant zijn zeer standaard en zeer herkenbaar en toegankelijk (voor iedere wat wils). 19


Kaasboerderij Sol (Hazerswoude): Boerderij Sol is op de pure beleving van het boerderijleven gericht. Geen poespas of tamtam, je krijgt hier het pure leven te zien. Je kunt echt meehelpen, krijgt diepgaande informatie als je wilt en kunt ook zelf kaas maken. Dit creatief en educatief bezig zijn past bij zowel ingetogen aqua als creatief en inspirerend rood.

Watersportcentrum Vlietland (Leidschendam): WSC Vlietland is bij uitstek geschikt voor de ‘doeners’, dat zijn de leefstijlen aan de bovenkant van het model (rood, geel). Onderscheidend is het aanbod aan (luxere) sloepjes, voor mensen die lekker naar Leiden willen varen (paars, rood, geel). Ook de bedrijfsuitjes zijn bijzonder en de activiteiten, zoals een nieuw aan te leggen klimeiland voor kinderen.

Hofstede Meerzigt (Zoetermeer): Dit restaurant biedt exclusiviteit qua locatie. Hier kan je culinair genieten van verse biologische producten in een kunstzinnig interieur enontspannen sfeer. Veel gasten laten zich verrassen door de chef en bestellen niet van de kaart. Het publiek is tijdens de lunch vooral zakelijk, ‘s avonds gemengd zakelijk en recreatief. Dit restaurant is aantrekkelijk voor ondernemend paars en stijlvol en luxe blauw. 20


4.3

Totaaloverzicht kleuring van het aanbod in plangebied In deze paragraaf kijken we meer cijfermatig naar het dagrecreatieve aanbod in het plangebied en de aantrekkingskracht hiervan op de verschillende belevingswerelden. In figuur 8 hebben we het aanbod geclusterd per leefstijl, in procenten ten opzichte van het totaal aantal voorzieningen6.

Figuur 8: De aantrekkingskracht op leefstijlen van het recreatieve aanbod in het plangebied in percentages ten opzichte van het totaal aantal voorzieningen weergegeven.

We kunnen hieruit de volgende conclusie trekken: Voor de groene en aqua belevingswereld is er relatief het meeste aanbod in het plangebied te vinden. Het gaat gezamenlijk om 47% van het totale aanbod. Voor stijlvol en luxe blauw is juist het minste aanbod te vinden, ca. 4%. Voor de overige leefstijlen het aanbod circa 10% – 15% van het totaal.

4.4

Diversiteit van het aanbod In bovenstaande paragraaf baseren we ons op de (relatieve) omvang van het aantal vrijetijdsvoorzieningen. Het is natuurlijk ook van belang om te kijken naar de diversiteit van het aanbod. Hoeveel verschillende soorten categorieën vrijetijdsvoorzieningen zijn er en hoe is de verdeling over de leefstijlen? We hebben het aanbod gecategoriseerd naar verschillende typen en opgenomen in tabel 2.

6

Omdat de meeste voorzieningen een aantrekkingskracht hebben om meerdere leefstijlen hebben we daarvoor een verdeelsleutel gehanteerd om waarden toe te kennen. Deze verdeelsleutel verschilt per accommodatie, afhankelijk van de geschiktheid voor de verschillende belevingswerelden. 21


Tabel 2: Aantal voorzieningen verdeeld over zes categorieën van dagrecreatief aanbod. Type dagrecreatief aanbod 8. Horecavoorzieningen 9. Recreatie bij de boer

Aantal voorzieningen 27 17

10. Buitensport en attracties 11. Watersport en -recreatie

8 6

12. Cultuur 13. Evenementen en markten

6 6

Totaal

Aantrekkingskracht op: Alle leefstijlen Alle leefstijlen, behalve paars Alle leefstijlen Alle leefstijlen behalve blauw. Rood, groen, aqua Alle leefstijlen behalve blauw

Voornaamste aantrekkingskracht op: Lime Groen, aqua Geel Groen Aqua Aqua

70

We zien dat het recreatieve aanbod voor bijna 40% uit horecavoorzieningen bestaat. Het gaat om 17 restaurants, zeven cafés, twee theetuinen en een pannenkoekenrestaurant. Het aandeel ‘recreatie bij de boer’ is tevens zeer omvangrijk (25%). Het betreft allen (kaas)boerderijen waar rondleidingen, workshops, feestjes, vergaderingen of spelletjes op het programma staan. De overige voorzieningen zijn geclusterd in de categorieën: buitensport en attracties, watersport en – recreatie, cultuur en evenementen en markten. Uit tabel 2 wordt duidelijk dat niet alle leefstijlen recreatief aanbod kunnen vinden in alle zes de categorieën. We kunnen stellen dat de diversiteit aan voorzieningen het laagst is voor de leefstijl stijlvol en luxe blauw. Deze leefstijl kan vinden wat zij zoekt in drie categorieën vrijetijdsvoorzieningen, namelijk horeca, buitensport en attracties en (heel summier) recreatie bij de boer. Ondernemend paars vindt in vier van de zes categorieën aantrekkelijk aanbod. Alle overige leefstijlen vinden in vijf of zes categorieën hun aanbod. De conclusies die we hieruit kunnen trekken zijn: 

Het dagrecreatieve aanbod in (en om) het Land van Wijk en Wouden is redelijk divers en onder te verdelen in zes categorieën: horeca, recreatie bij de boer, watersport en – recreatie, (buiten)sport en attracties, evenementen en markten en cultuur.



Bijna 2/3e van het totale aanbod bestaat uit horecavoorzieningen en recreatie bij de boer.



We kunnen stellen dat de diversiteit aan voorzieningen het laagst is voor de leefstijlen stijlvol en luxe blauw en ondernemend paars. Deze leefstijlen kunnen in respectievelijk drie en vier categorieën van vrijetijdsvoorzieningen aantrekkelijk aanbod vinden.



Horecavoorzieningen hebben de voornaamste aantrekkingskracht op de leefstijl gezellig lime. Aanbod in de categorie ‘buitensport en attracties’ is vooral aantrekkelijk voor uitbundig geel. De overige categorieën omvatten aanbod dat ofwel voor rustig groen ofwel voor ingetogen aqua leefstijlconsumenten de voornaamste aantrekkingskracht uitoefent.

22


4.5

Aanbod exclusief horeca Het recreatieve aanbod bestaat voor bijna 40% uit horecavoorzieningen en is daarmee de omvangrijkste categorie vrijetijdsvoorzieningen. De vraag is of het leefstijlprofiel van de horeca nu afwijkend is van de rest van de voorzieningen en daarmee mogelijk het beeld (te sterk) bepaald. Hiertoe geven we de kleuring van het totale aanbod zonder de horecavoorzieningen. Dit levert het onderstaande beeld op (zie figuur 9). Ter vergelijking is ook het totale aanbod weergegeven, inclusief horeca.

Figuur 9: Het dagrecreatieve aanbod onderverdeeld naar aantrekkelijkheid voor leefstijlen, exclusief de horecavoorzieningen, afgezet tegen het totale aanbod (dus inclusief horeca).

Figuur 9 leert ons dat de aantrekkingskracht op de verschillende leefstijlen van het totale aanbod grotendeels overeenkomst met dat van het aanbod exclusief de horecavoorzieningen. Bij één leefstijl is het verschil wel opvallend: gezellig lime. Het horeca-aanbod is met name aantrekkelijk voor gezellig lime (bijna 1/3e) en draagt dus sterk bij aan de aantrekkingskracht van het totale vrijetijdsprofiel op deze leefstijl.

23


5

Identiteit en Actualiteit

5.1

Inleiding Onder Identiteit verstaan we het totaal aan door bewoners en bezoekers van een gebied beleefde kenmerken en kwaliteiten. In deze paragraaf (5.2) leest u welke kwaliteiten kenmerkend en uniek (paragraaf 5.3.) zijn voor de identiteit van het Land van Wijk en Wouden en geven de aantrekkingskracht van het landschap op leefstijlen aan. Hierbij plaatsen we de volgende kanttekening: In principe maken alle leefstijlen gebruik van natuur- en recreatiegebieden7. Toch is het mogelijk aan te geven welke leefstijlen in meer of mindere mate belevingen zullen aantreffen die meer of minder aantrekkingskracht op hen uitoefenen. We gebruiken de bouwsteen identiteit omdat ontwikkelkansen vanuit vraag en aanbod bij voorkeur moeten aansluiten vanuit de identiteit van het gebied. Onder Actualiteit verstaan we plannen en ontwikkelingen die in de (nabije) toekomst tot uitvoering komen en welke kansen bieden voor het meekoppelen of afstemmen van recreatieve ontwikkelingen. In paragraaf 5.4 leest u over de belangrijkste plannen om te komen tot recreatieve poorten en nieuwe natuur- en recreatiegebieden. We gebruiken deze bouwsteen later in dit rapport om de geplande ontwikkelingen te kunnen beoordelen en na te gaan of deze kansen bieden om (bij de invulling hiervan) vraaggerichter aan te sluiten bij de belevingswereld van de leefstijlconsumenten.

5.2

Identiteit Het Land van Wijk en Wouden is een gebied dat onderdeel uitmaakt van het Groene Hart. De naam is ontleend aan de historische plaatsnamen Zoeterwoude en Hazerswoude, die verwijzen naar de oude moerasbossen die in dit gebied voorkwamen. Stompwijk verwijst naar het gecultiveerde polderlandschap waar de inwoners naar toe konden uitwijken als het water te hoog stond. We geven een korte omschrijving van de kenmerken van het gebied, de recreatieve beleving en de aantrekkelijkheid voor leefstijlen. Hierbij maken we onderscheid in het meest omvangrijke hart van het gebied: Het Land van Wijk en Wouden én enkele kleinere gebieden aan de randen (deels onderdeel van het gebied, deels erbuiten):    

Noord Aa Buytenpark en Westerpark Vlietland Oude Rijnzone.

7

Circa 87% van de bevolking in Nederland gaat wandelen, fietsen of maakt op andere wijze gebruik van natuur- en recreatiegebieden (Bron: NRIT trendrapport 2012). 24


5.2.1

Land van Wijk en Wouden De beleving en aantrekkelijkheid van het Nederlandse landschap is gemeten in het kader van de Belevingswaardenmonitor Nota Ruimte (Rijksoverheid). Bosrijke gebieden op de zandgronden, het Heuvelland, en het kust- en duingebied scoren hoog. De bevolking waardeert de open polderlandschappen het minst. Aan de andere kant worden natuurlijke landschappen met een historisch karakter het meest aantrekkelijk gevonden. Het Land van Wijk en Wouden kenmerkt zich door het agrarische landschap. In het gebied zijn veel boerderijen en weilanden te vinden. Er zijn tevens veel landschapskenmerken die duiden op de beheersing van het waterpeil, ten behoeve van landbouw en de veiligheid, zoals molens, dijken en ringvaarten. Op de lange smalle, door sloten gescheiden percelen is veeteelt de meest voorkomende agrarische activiteit.

Foto’s: sfeer en beleving van het gebied. Een informatiebordje over natuur en landschap en de Driegang bij Stompwijk (foto’s Tinco Lycklama).

Het gebied is vooral goed bereikbaar en beleefbaar voor met name fietsers. Wandelaars kunnen ook goed terecht (maar zij wandelen liever in bosrijke gebieden of in de duinen), bijvoorbeeld op de zeven ‘Boerenlandpaden’ die het gebied heeft. Dit zijn onverharde paden die tussen de koeien doorlopen, met overstapjes en klaphekjes, aangegeven met markeringsbordjes. Behalve agrarisch landschap zijn er ook natuurgebieden zoals het vogelreservaat ‘De Wilck’. Naast de wandelen fietsroutes heeft het gebied ook:    

Kerkepaden (wandelpaden o.a. van en naar Zoeterwoude) Eén gemarkeerde ATB-route van 40 km over onverhard en deels semi-verhard terrein. Gemarkeerde skate-/skeelerroutes bij o.a. Zoeterwoude Dorp Eén gemarkeerde kanoroute (Vlietlandroute, 17 km)

25


Foto’s: kenmerkende elementen uit het Land van Wijk en Wouden. Links een markering van een boerenlandpad (foto Stijn Boode), rechts een karakteristieke molen (foto Tinco Lycklama).

Ook kunnen groepjes recreanten met een zogenaamde boerenlandgids (expert in de regio) mee op pad, waarbij de gids je wandelend, met de boot of op de fiets van alles vertelt over de omgeving en je naar één of twee boerderijen neemt waar je wordt ontvangen door de boer die zijn boerderij laat zien. Met een boerenlandgids kom je op plekken waar je normaal gesproken niet zomaar zou komen en hoor je bijzondere verhalen over de streek. Geregeld komen er mensen uit de stad die op deze wijze komen genieten van het buitengebied. De jaarlijkse Polderdag trekt veel bezoekers. Tijdens de Polderdag stellen boeren, tuinders, molenaars en anderen uit het Land van Wijk en Wouden hun eigen erf open. De recreanten kunnen dan wandelend en fietsend genieten van alles dat het buitengebied te bieden heeft. Er zijn veel boeren met agrotoeristische activiteiten, die variëren van een landwinkel tot de actieve beleving van het boerenleven.

Foto’s: Sfeer en beleving op de Polderdag (foto Ton Orleans) en op het agrotoeristisch bedrijf t’ Geertje. 26


Aantrekkingskracht op leefstijlen Het landschap met de boerderijen, watergangen en weilanden vormen een oer-Hollands decor. Door het cultuurhistorisch erfgoed (o.a. molens) en de dorpsgezichten krijg je als recreant het gevoel dat je even terug in de tijd gaat. Deze kenmerken hebben met name aantrekkingskracht op de leefstijlen ingetogen aqua en rustig groen. Rustig groen onderneemt graag een wandeling en vindt er de rust en het decor wat aanspreekt. De kerkepaden (en andere cultuurhistorie) waar vroeger kerkgangers overheen liepen spreekt groene en aqua leefstijlconsument aan. Ingetogen aqua gaat meer voor de bijzondere ervaring, en boekt bijvoorbeeld ook een boerenlandgids, omdat informatie over het gebied de beleving sterk vergroot. In mindere mate vindt ook creatief en inspirerend rood de identiteit en beleving van het Land van Wijk en Wouden bijzonder. In deze leefstijl komen bijvoorbeeld ook de lange afstandswandelaars voor (vitale groep). Ook natuurbeleving in de vorm van ‘vogelen’ is iets wat deze leefstijl graag doet.

5.2.2

Noord Aa – Zoetermeerse plas Recreatiegebied Noord Aa bestaat uit de Zoetermeerse plas, de Noordhovense Plas en de Benthuizer Plas. Het gebied is vooral gericht op kleinschalige watersport, oeverrecreatie en natuurontwikkeling. De Zoetermeerse Plas is de grootste en meest intensief gebruikte. Aan de noordzijde van de Zoetermeerse plas liggen het Noord Aa-strand (deels naaktstrand) en restaurant Aa-zicht. Op het strand vindt elk jaar het Rastaplasfestival plaats. Aan de zuidzijde ligt een ChineesJapans restaurant, windsurfschool en kano verhuurder (Funsport van Vliet), scouting Pocahontas en is drakenbootvereniging The Dutch Dragons gevestigd. Eenmaal per jaar vinden hier de Dutch Dragons-drakenbootraces plaats en er worden (nacht)wedstrijden vissen gehouden. Aan de zuidzijde is verder ook een hondenstrand en onderwaterpark voor duikers en een kunstmatig rif. Ook is een kano overdraagplaats (bij de sluis) naar de rivier Noord Aa, richting de Weipoortse Vliet.

Foto’s: sfeer en beleving van de Noord-Aa en Zoetermeerse plas (foto’s www.thedutchdragons.nl, www.rastaplas.nl).

Aantrekkingskracht op leefstijlen Vooral creatief en inspirerend rood, uitbundig geel en ondernemend paars zijn leefstijlen die bovengemiddeld recreëren aan oevers en kleine watersporten ondernemen. Veel van de 27


activiteiten zijn gerelateerd aan de Zoetermeerse plas en zijn vooral rood (en deels geel) gekleurd (expert judgement o.b.v. website bezoek): zwemmen, Rastaplasfestival, surfen, Drakenbootraces, duiken. Andere leefstijlen zoals rustig groen bezoeken eerder de andere rustige plassen en bosrijke delen van het recreatiegebied.

5.2.3

Buytenpark en Westerpark Aan de kant van Zoetermeer, in het Buytenpark, zijn de voorzieningen vooral gericht op actieve sporten (mountainbiken, outdoor) en worden deels ook indoor georganiseerd (Ayers Rock, Snowworld, Dutch Water Dreams). De oude vuilstort wordt hier gebruikt om vorm te geven aan avontuurlijke vormen van buitensport (“de Zoetermeerse Highlands”).

Foto’s van vormen van actieve natuurbeleving in het Buytenpark, zoals mountainbiken (links een pad) en rechts nordic walking (foto’s Tinco Lycklama).

Het Westerpark, net ten zuiden van Buytenpark, is een multifunctioneel stadspark met een zeer toegankelijk landschap door de diverse paden (alle leefstijlen). Er is een schapenweide (lime, groen), natuurtuin met educatiecentrum (aqua, blauw), vogeleiland en een bowlingcentrum met omvangrijke speeltuin en restaurant aan het water (geel, lime). Hier is tevens Burggolf Zoetermeer gevestigd (paars, blauw).

Foto’s van Westerpark, een multifunctioneel stadspark met diverse belevingen, waaronder de paardensport en wandelen (foto’s Tinco Lycklama).

28


Aantrekkingskracht op leefstijlen Het Westerpark is een multifunctioneel stadspark met elementen voor alle leefstijlen. Buytenpark heeft een meer onderscheidend profiel met de nadruk op actieve beleving van de natuur- en recreatiegebieden en mogelijkheden. Ondernemend paars, creatief en inspirerend rood en uitbundig geel gaan voor de actieve, eigentijdse manieren van buitensportbeleving.

5.2.4

Vlietland Recreatiegebied Vlietland bestaat vooral uit meren van in totaal circa 130 hectare, geschikt voor allerlei vormen van watersport, zoals surfen, zeilen, roeien, kanovaren, zwemmen en vissen. Er is een haven aan de Vliet, een haven aan een binnenmeer, een zeilschool, een roeivereniging, een kanocentrum, een locatie voor de verhuur van waterfietsen, kano’s, zeil-, motor- en roeiboten, een adventureterrein, een camping, een watersportvereniging, een surfvereniging, een stalling voor kano’s en surfplanken, een restaurant en meerdere horecapaviljoens. Ook zijn er stranden waaronder een naaktrecreatiestrand. Daarnaast kun je er ook wandelen en fietsen (padenstelsel met rondje meren), skeeleren (vlietlandroute) en paardrijden (ruiterroute). Jaarlijks komen er circa een miljoen recreanten op het recreatie- en watersportgebied af. Vooral in de zomer, maar er zijn plannen om het gebied verder in te richten voor jaarrond activiteiten. Vooral actievelingen en watersporters komen hier aan hun trekken. Maar ook wandelaars en nordic walkers kunnen hier een rondtocht rond de meren fietsen of wandelen. Het meest zuidelijke gelegen meer is de Vogelplas Starrevaart, waar de natuur de belangrijkste functie heeft.

Foto’s: sfeer en beleving van de Vogelplas (foto Tinco Lycklama) links en een zwemstrand (WSC Vlietland).

Aantrekkingskracht op leefstijlen Vlietland is vooral gericht op actieve recreatievormen en past daardoor in eerste instantie bij creatief en inspirerend rood en uitbundig geel (voor blauw en paars is het wellicht te weinig luxe en onderscheidend, maar ook te massaal). Door de grootschaligheid zijn de stranden vooral aantrekkelijk voor uitbundig geel. Ook gezellig lime kan zich hier thuis voelen vanwege de gezellige drukte en laagdrempelige vermaakmogelijkheden. Op rustigere tijden komt ook rustig groen aan hun trekken met een rondje om de meren zoals bijvoorbeeld de vogelplas en een kopje koffie in één van de horecagelegenheden. 29


5.2.5

De Oude Rijnzone De Oude Rijnzone is het gebied langs de rivier de Oude Rijn, tussen Leiden en Bodegraven. De Oude Rijn is een doorgaande vaarroute en maakt onderdeel uit van de Staande Mastroute en is onderdeel van het sloepennetwerk Hollandse plassen. De Oude Rijnzone is een ‘Belvederegebied8’ met veel historisch erfgoed. De Limes (grens van het Romeinse Rijk) liep hier bijvoorbeeld vroeger. Aan de rivier staan buitenhuizen, herenhuizen, boerderijen en arbeiderswoningen. Tussen en naast deze woonhuizen zijn veel bedrijven gevestigd. De Oude Rijnzone is echter op sommige plaatsen nogal rommelig. De bedoeling is dat hier in de toekomst wel verandering in komt (middels de Transformatievisie Oude Rijnzone). Een doel van het programma is onder andere een doorgaande recreatieve route langs de Oude Rijn, met toeristische attracties gekoppeld aan het cultureel erfgoed (molens, industrie en Limes). In het Land van Wijk en Wouden zijn nog oude kreekruggen te vinden in het landschap. Dit zijn overblijfselen van de uitstromen van de Oude Rijn in het gebied. Veel boeren hebben ze al weggegraven, maar er zijn er ook nog een aantal intact gebleven. Voor recreanten is de Oude Rijnzone nog weinig attractief. Er is tevens sprake van een sterke barrièrewerking van de Oude Rijn, omdat er slechts één brug tussen de noord- en zuidoevers tussen Leiden en Alphen. Er zijn voor vaarrecreanten wel enkele restaurants en cafe’s dicht bij het water te vinden, maar nauwelijks passantenplaatsen. Er zijn soms mooie doorkijkjes naar het landschap van het Groene Hart met haar boerderijen. Voor fietsers en wandelaars ontbreken ecologische en recreatieve verbindingen met de achterliggende kerngebieden van het Groene Hart.

Foto’s van de sfeer en beleving van de Oude Rijnzone (foto’s Jan Jaap Thijs).

Aantrekkingskracht op leefstijlen Voor recreanten is de Oude Rijn zone nog onvoldoende attractief. Het gebied is hoofdzakelijk een woon- en werkgebied. Er ligt potentie voor wat betreft cultuurhistorie en waterrecreatie. We adviseren voor wat betreft de invulling van het cultuurhistorie aan te sluiten bij de leefstijlen ingetogen aqua en ondernemend paars (indien uitdagend vormgegeven en avontuurlijk genoeg). De Limes biedt hiervoor kansen. Paars, rood en geel houden ook erg van zeilen en varen met een sloep of (zeil)jacht.

8

Gebied met cultuurhistorische drager(s). 30


Een samenvatting van bovenstaande beschrijving van de aantrekkingskracht van de (deel)gebieden op leefstijlconsumenten vindt u weergegeven in tabel 3. Tabel 3: Samenvatting aantrekkingskracht van (deel)gebieden op leefstijlen.

Landschap - deelgebied

Aantrekkingskracht op leefstijlen

Land van Wijk en Wouden

Rustig groen en ingetogen aqua, en in beperkte mate ook creatief en inspirerend rood

Noord Aa - Zoetermeerse plas

Creatief en inspirerend rood, uitbundig geel, ondernemend paars

Westerpark en Buytenpark

Alle leefstijlen (Westerpark) en creatief en inspirerend rood, ondernemend paars (Buytenpark)

Vlietland

Uitbundig geel, creatief en inspirerend rood en in beperkte mate rustig groen en gezellig lime

Oude Rijn zone

In potentie ingetogen aqua en ondernemend paars (cultuurhistorie) en creatief en inspirerend rood, ondernemend paars en uitbundig geel (watersport)

Op basis van tabel 2 kunnen we de onderstaande conclusie trekken:

5.3



De identiteit van het landschap in het hart van het Land van Wijk en Wouden heeft de grootste aantrekkingskracht op de leefstijlen die houden van rust, ruimte en ontspanning: rustig groen en ingetogen aqua. In mindere mate vindt ook creatief en inspirerend rood hier wat zij zoekt.



De identiteit van het landschap aan de randen van het Land van Wijk en Wouden heeft de grootste aantrekkingskracht op de leefstijlen die dagrecreatie zien als actieve beleving: creatief en inspirerend rood, uitbundig geel en deels ondernemend paars.

Unique Selling Points In het (concept) gebiedsprofiel van het Land van Wijk en Wouden dat nu door Feddes/Olthof landschapsarchitecten wordt opgesteld, staat de unieke kwaliteit van het gebied mooi benoemd: “Het landschap van Wijk en Wouden is een icoon van het Groene Hart. Nergens anders in het Groene Hart wordt een open polderlandschap met een ruime maat zo contrastrijk en strak begrensd door stedelijke randen. Vanuit het open polderland zijn de stedelijke randen rondom vaak zichtbaar en dat geeft de ‘gespaarde’ openheid een extra dramatiek.”

31


Foto’s: de overgangen van het open polderlandschap naar de stadsranden geeft verrassende vergezichten en maakt de ‘gespaarde’ ruimte extra dramatiek (foto links uit het Gebiedsprofiel, foto rechts van Tinco Lycklama).

De vraag om USP’s te noemen is ook voorgelegd aan een viertal experts en de begeleidingscommissie. Dit heeft geresulteerd in de onderstaande opsomming en clustering van USP’s. De vraag hierbij is natuurlijk in hoeverre deze kwaliteiten echt uniek zijn, maar ze geven zeker de kwaliteiten van het gebied goed weer: 1. De nabijheid bij steden, dus de unieke ligging t.o.v. de stad. 2. Het open karakter, dus de vergezichten die dat oplevert in het contrast met de stad. 3. De huidige recreatieve voorzieningen, vooral t.b.v. wandelen en fietsen, maar ook de mogelijkheden van recreatie bij de boer en streekproducten (Kaasmakerijen). 4. De beleving van rust, ruimte, weidsheid en groen. 5. Het herkenbare open agrarische veenweidelandschap met koeien in de wei is afgewisseld met droogmakerijen. 6. Daarnaast is de beleefbaarheid en leesbaarheid van het cultuurlandschap en cultuurgeschiedenis (o.a. Limes) van groot belang. Uit de slagenverkaveling, molens, lintbebouwing en de watergangen is de ontstaansgeschiedenis van het agrarische werklandschap terug te lezen. 7. Alle polders hebben hun eigen waarden en kwaliteiten en toch is het als geheel herkenbaar.

5.4

Actualiteit Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste recreatieve projecten, ideeën en geplande recreatiegebieden in het Land van Wijk en Wouden. We leggen de focus op twee ontwikkelingen: recreatieve poorten en nieuwe recreatiegebieden. De informatie is afkomstig van contactpersonen van LEADER Leidse Ommelanden, Holland Rijnland en van verschillende websites en beleidsdocumenten van de provincie Zuid-Holland en gemeenten in het gebied (denk aan Structuurvisies, het Landschapsontwikkelingsplan Rijn- en Veenstreek, Inrichtingsvisie Recreatief Knooppunt Stompwijk).

32


Recreatieve poorten en recreatiegebieden Allereerst geven we een beschrijving van de kenmerken van een recreatieve poort. Een recreatieve poort (o.b.v. achtergrond documenten Transferium Zoeterwoude en Stompwijk):  is gelegen aan een natuur- of recreatiegebied  is goed bereikbaar  is een startpunt van diverse routestructuren  heeft een goede parkeergelegenheid  heeft een horecavoorziening  geeft informatie over natuur en cultuur in de omgeving De poorten moeten enerzijds bijdragen aan een betere zonering en regulering van bezoekersstromen en anderzijds de recreatie in het gebied stimuleren. Een andere belangrijke functie is dat een poort een bestemming op zich vormt. Er zijn drie poorten en twee ‘gebieden in ontwikkeling’ die zullen bijdragen aan de verbetering van de ontsluiting, toegankelijkheid en beleving van het gebied:     

HSL-poort Zoeterwoude poort Poort Stompwijk Nieuwe Driemanspolder Bentwoud

1. HSL-poort (bezoekerscentrum) Langs de A4 bij de afrit Leiderdorp is een informatiecentrum gevestigd, eigendom van Rijkswaterstaat. Dit centrum wordt deels ingericht voor informatie over de verbreding van de A4. Plan is om op de eerste verdieping een bezoekerscentrum in te richten over de relatie tussen stad en platteland en de Leidse Ommelanden en de projecten die momenteel in de Leidse Ommelanden worden gerealiseerd. Het idee vanuit de gemeenteraad Leiderdorp is om dit in de nabije toekomst te gaan omvormen tot een Groene Hart bezoekerscentrum. De organisatie Veelzijdig Boerenland heeft ook een visie op de invulling van deze poort (het gebouw en omgeving) gemaakt. Daarin wordt de poort ingevuld als een soort ‘Plattelandshuis’, waar de gebiedspartners (ANV’s) zich kunnen vestigen en burgers een loket vinden voor plattelandsbeleving in de vorm van educatie en streekeigen producten. De directe omgeving wordt een representatief agrarisch landschapspark. 2. Zoeterwoude poort (Recreatief Transferium) Op dit moment wordt er in de oksel van de A4 (bij het Papemeer aan de Noordkant van Zoeterwoude) gewerkt aan een Recreatief Transferium dat de toegangspoort wordt tot het Groene Hart. Er komt een duurzaam hoofdgebouw met een opvallende architectuur waar een horecavoorziening en winkelunit (met bijvoorbeeld streekproducten) in komt. De winkelunit is nog niet concreet ingevuld. Verder komen er parkeerplaatsen, sanitaire voorzieningen en een informatiecentrum waarvan een aantal ruimtes nog nader ingevuld worden. Fietsverhuur en/of kanoverhuur is in het bestemmingsplan mogelijk gemaakt. Er komt ook een Toeristisch Overstappunt (TOP), een paneel met informatie over de streek en een kaart waarop recreatieve routes in het gebied te zien zijn. Voor jonge kinderen komt er een speeltuin en voor de jeugd een 33


‘Speeldernis’. Het geheel wordt opgeleukt met een boomgaard, bijenkorven, met bloemenmengsels ingezaaide velden en beplanting. 3. Poort Stompwijk De poort Stompwijk ligt in de polder Potteveen ten zuidwesten van Stompwijk ten zuiden van de A4. Het betreft een poort met een relatief klein bereik (vooral de inwoners van de gemeenten Leidschendam – Voorburg, Zoetermeer, Den Haag en Pijnacker – Nootdorp). Voor de invulling van de recreatieve poorten wordt o.a. gedacht aan horecavoorziening, parkeerplaats, informatie over de streek en recreatieve routes. 4. Nieuwe Driemanspolder De Nieuwe Driemanspolder, een groen gebied tussen Zoetermeer, Den Haag en LeidschendamVoorburg, wordt een combinatie van natuur, recreatie en waterberging. Denk aan een wandelen fietsgebied, een landschapspark, grote ligwei, plassen en moeras, planten en dieren met aan de rand drie authentieke molens (Molendriegang) die de Hollandse cultuurhistorie laten zien. Naar verwachting wordt het project in 2018 opgeleverd. Zowel fietsers en wandelaars, hardlopers als ruiters, menners (menroute), skaters, kanoërs, vissers en schaatsers kunnen er straks terecht. 5. Bentwoud Tussen Zoetermeer/Rijnwoude en Waddinxveen/Boskoop komt het Bentwoud, een grootschalig bos- en natuurgebied. Het bos- en natuurgebied vormt de basis waarbij op termijn kwaliteitsimpulsen kunnen worden gegeven zoals recreatie- en horecavoorzieningen, paden, bruggen, bankjes, maar ook de aanplant van extra bomen. Het Bentwoud is nu nog jong en klein. Er komen zowel parkachtige delen voor intensieve recreatie als dichte bossen met een hoge natuurwaarde. Momenteel is er al een golfbaan gerealiseerd. Ook is er een Toeristisch Overstap Punt. De TOP Zoetermeer - Bentwoud bevindt zich bij Stadsboerderij Weidemolen. Deze boerderij met klimaatneutrale gebouwen heeft naast een stal en weides voor de boerderijdieren een bezoekersgebouw voor natuurlessen en exposities. Voor kinderen is er het Avatarbos (geïnspireerd op ideeën van jongeren over reële én virtuele natuur) met zwerfpaden, droomplekken, levend meubilair en landschapskunstwerk. De Droom van de Boom. Ook is er een KinderBomenBos waar op naam gestelde geboortebomen en levensbomen voor kinderen gaan groeien. Wandel- en fietspaden worden beperkt aangelegd. Kansen voor Recreatie bij de boer De agrarische sector vormt en bepaald in sterke mate de identiteit van het gebied. Ook de recreatieve voorzieningen zijn veelal op of in combinatie met het boerenbedrijf en hier liggen ook in de toekomst kansen vanuit de herziening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. De kaders hiervoor komen uit Europa en hierin wordt gesteld dat de landbouw goed is voor meer dan alleen voedselproductie. Verbreding naar onder andere recreatie is gewenst (en kan worden gestimuleerd en beloond) als dit bijdraagt aan de ‘recreatieve gebruikswaarde’. De organisatie Veelzijdig Boerenland is nu bezig de boeren zodanig te organiseren dat ze in kunnen spelen op dit nieuwe beleid. In de vorm van zogenaamde gebiedsoffertes zullen nieuwe maatschappelijke diensten worden aangeboden, waaronder dus voor vrijetijdsbeleving.

34


Dit betekent natuurlijk niet dat reguliere ondernemers geen kansen hebben of krijgen. Uiteindelijk gaat het om de kansrijkheid van de concepten en of deze aansluiten bij de beleving van de consument.

35


6

Vraag-aanbodanalyse in het Land van Wijk en Wouden

6.1

Aanbod in plangebied afgezet tegen de inwoners stedenband De essentie van dit onderzoek is de vergelijking van vraag en aanbod. In dit hoofdstuk zetten we beide tegen elkaar af. Het gaat om het dagrecreatieve aanbod in het plangebied en de vraag vanuit de inwoners van de stedenband van 10 kilometer om het Land van Wijk en Wouden.

Figuur 10: Het aantrekkelijkheid van het aanbod voor leefstijlen, afgezet tegen de leefstijlconsumenten die wonen in een bandbreedte van 10 kilometer om het Land van Wijk en Wouden.

De verschillen tussen vraag en aanbod zijn tevens weergegeven op index in de onderstaande figuur 11. Deze indexen zijn een maat voor het aantal voorzieningen die een consument kan aantreffen die overeenkomen met zijn of haar voorkeur. Bij een score hoger dan 100 is er relatief veel aanbod voor de desbetreffende leefstijl t.o.v. de vraag, bij een score lager dan 100 is er relatief juist minder aanbod. We gaan ervan uit dat het aanbod voldoende is wanneer de vraag in evenwicht is met het aanbod. Dat wil dus niet automatisch zeggen dat er ook kwantitatief voldoende aanbod is ten opzichte van de vraag. Deze vraag-aanbodvergelijking is kwalitatief, gericht op de aantrekkingskracht van het aanbod op verschillende leefstijlconsumenten. Het betreft dus geen kwantitatieve analyse, die aangeeft of er marktruimte is. Hiervoor is een haalbaarheidsstudie of concurrentieanalyse nodig voor specifieke voorzieningen (dat zat niet in deze studie inbegrepen). Wel geeft onze analyse aan welke kansrijke ontwikkelingen er mogelijk zijn op basis van consumentbehoeften. 36


Figuur 11: Het aanbod in (en om) het Land van Wijk en Wouden voor leefstijlen gerelateerd aan de inwoners van de 10 kilometer stedenband eromheen op index (waarbij inwoners = 100).

We kunnen hieruit een tweetal conclusies trekken: 1. Het aanbod gericht op de leefstijlen ingetogen aqua en rustig groen is, afgezet tegen de vraag van diezelfde leefstijlconsumenten uit de 10 kilometer stedenband het meest omvangrijk (indexen circa 145). 2. Het aanbod gericht op de leefstijl stijlvol en luxe blauw is in vergelijking tot de vraag van die leefstijlconsumenten in de 10 kilometer stedenband het minst omvangrijk (index circa 40 voor blauw). Ook voor de leefstijlen gezellig lime en uitbundig geel is in het plangebied relatief weinig aantrekkelijk aanbod te vinden (indexen circa 80). 3. Het aanbod gericht op de leefstijlen creatief en inspirerend rood en ondernemend paars is (min of meer) in evenwicht met de vraag vanuit de stedelingen.

37


7

Conclusies en advies in de vorm van ontwikkelrichtingen

7.1

Conclusies 1. Conclusie vraag: In de stedenband rondom het Land van Wijk en Wouden wonen circa 1,4 miljoen mensen. De grootste groepen leefstijlconsumenten zijn gezellig lime, ingetogen aqua en uitbundig geel. Opvallend ten opzicht van het Nederlands gemiddelde is dat de ondernemend paarse en stijlvol en luxe blauwe én creatief en inspirerend rode leefstijlconsumenten in de stedenband significant meer voorkomen. De gezellig lime, uitbundig geel en rustig groene leefstijlconsument komen juist minder voor dan in Nederland. 2. Conclusie omvang en ligging van het aanbod: De voorzieningen die aantrekkelijk zijn voor ingetogen aqua en rustig groen zijn verreweg in de meerderheid en te vinden in zowel het ‘hart’ van het gebied als aan de randen. De gele, paarse en blauwe voorzieningen zijn vooral te vinden aan de randen van het gebied, dichtbij parken, water of in de steden. Het zwaartepunt van deze voorzieningen ligt in de zuidwesthoek (Zoetermeer, Voorburg). Voor creatief en inspirerend rood en gezellig lime geldt dat het aanbod wel zeer nadrukkelijk verspreid over het gehele plangebied voorkomt. Aanbod met aantrekkingskracht op gezellig lime komt juist veel voor in het gebied zelf en weinig aan de randen. 3. Conclusie diversiteit van het aanbod Het dagrecreatieve aanbod in (en om) het Land van Wijk en Wouden is redelijk divers en onder te verdelen in zes categorieën: horeca, recreatie bij de boer, watersport en –recreatie, (buiten)sport en attracties, evenementen en markten en cultuur. Het merendeel, bijna 2/3e van het totale aanbod bestaat uit horecavoorzieningen en recreatie bij de boer. De diversiteit aan voorzieningen is het laagst voor de leefstijlen stijlvol en luxe blauw en ondernemend paars. Deze leefstijlen kunnen in respectievelijk drie en vier categorieën van vrijetijdsvoorzieningen aantrekkelijk aanbod vinden. Horecavoorzieningen hebben de voornaamste aantrekkingskracht op de leefstijl gezellig lime. Aanbod in de categorie ‘buitensport en attracties’ is vooral aantrekkelijk voor uitbundig geel. De overige categorieën omvatten aanbod dat ofwel op rustig groen ofwel op ingetogen aqua leefstijlconsumenten de voornaamste aantrekkingskracht uitoefent. 4. Conclusie vraag aanbodanalyse: Het dagrecreatieve aanbod met aantrekkingskracht op de leefstijlen ingetogen aqua en rustig groen is afgezet tegen de vraag het meest omvangrijk. Het aanbod gericht op de leefstijl stijlvol en luxe blauw is in vergelijking tot de vraag het minst omvangrijk. Ook voor de leefstijlen gezellig lime en uitbundig geel is in het plangebied relatief weinig aantrekkelijk aanbod te vinden. Het aanbod gericht op de leefstijlen creatief en inspirerend rood en ondernemend paars is (min of meer) in evenwicht met de vraag.

38


5. Conclusies Unique Selling Point’s: Het landschap van het Land van Wijk en Wouden is een icoon van het Groene Hart. De unieke onderscheidende kwaliteiten zijn de nabijheid tot de steden, het open karakter, de huidige recreatieve voorzieningen, de rust, ruimte en het groen, maar ook het agrarische veenweidelandschap. Tot slot is ook de beleefbaarheid en de leesbaarheid van het cultuurlandschap en de herkenbaarheid hiervan als geheel een unieke kwaliteit van het gebied. 6. Conclusie Identiteit landschap: De identiteit van het landschap in het hart van het Land van Wijk en Wouden heeft de grootste aantrekkingskracht op de leefstijlen die houden van rust, ruimte en dagrecreatie zien als ontspanning: rustig groen en ingetogen aqua. De identiteit van het landschap aan de randen van het Land van Wijk en Wouden heeft de grootste aantrekkingskracht op de leefstijlen die dagrecreatie zien als actieve beleving: creatief en inspirerend rood, uitbundig geel en deels ondernemend paars. 7. Conclusies Actualiteit: In en om het Land van Wijk en Wouden zijn plannen aanwezig voor diverse projecten. Opvallend en kansrijk voor een consumentgerichte benadering zijn de drie recreatieve poorten (HSL, Zoeterwoude en Stompwijk) en twee nieuwe recreatiegebieden (Nieuwe Driemandpolder en Bentwoud). De belangrijkste conclusie is dat het vrijetijdsprofiel van het Land van Wijk en Wouden zoals geschetst eigenlijk goed past bij het gebied. Het lijkt met andere woorden niet de bedoeling om de belangrijkste pijlers van de identiteit, zoals kleinschaligheid en rust, en het bijbehorende aanbod (recreatie bij de boer) te gaan veranderen. Een versterking van het vrijetijdsprofiel is echter zeer gewenst. De belangrijkste verbeteringen voor het gebied zullen voortkomen uit twee impulsen: 

Impuls door de verbeterde ontsluiting van het gebied door de drie nieuwe poorten. De (eventuele) extra recreatieve druk kan ook goed worden verspreid doordat er nieuwe gebieden bij komen.



Impuls door het aanbod beter af te stemmen op de behoefte van de stedeling (zie ons advies).

In paragraaf 7.2 staan de uitgangspunten van ons advies.

7.2

Advies Bij de start van dit onderzoek stond de vraag centraal hoe het recreatieve aanbod in het Land van Wijk en Wouden beter kon worden afgestemd op de vraag vanuit de stedelijke omgeving. Dit vormt dan ook de belangrijkste insteek voor ons advies. Een ander belangrijk uitgangspunt voor de ontwikkeling van Wijk en Wouden komt voort uit de actualiteit en identiteit, namelijk de kansen die (agrarische) ondernemers krijgen en willen pakken. De agrarische ondernemers worden hierbij

39


gesteund vanuit het gemeenschappelijke landbouwbeleid. Zij vormen ook nu al het hart van de identiteit van het landschap en leveren een aanzienlijk deel van de recreatieve voorzieningen. Tot slot lijken in het hart van het gebied vooral kleinschalige ontwikkelingen gewenst en kan er aan de randen wat grootschaliger ontwikkelingen worden gedacht. Samengevat adviseren we de onderstaande drie uitgangspunten als leidend te nemen: 1. Zorg enerzijds voor een meer consumentgerichte ontwikkeling. Hiervoor stellen we drie leefstijlen centraal: stijlvol en luxe blauw, gezellig lime en uitbundig geel. Deze leefstijlen zijn gebaat bij een omvangrijker en diverser aanbod. Zorg anderzijds voor het versterken van wat sterk is in de vorm van promotie en marketing en arrangementen voor ingetogen aqua en rustig groen. 2. Sluit aan bij de belangrijke identiteit bepalende kenmerken van het Land van Wijk en Wouden: stel de agrarische ondernemer die wil verbreden en de recreatieve gebruikswaarde wil verhogen centraal. 3. Aan de randen kan het wat grootschaliger en diverser en in het (hart van het) gebied kleinschaliger. In paragraaf 7.3 en 7.4 staan de mogelijke ontwikkelrichtingen en voorbeelden van de invulling met behulp van leefstijlen. In paragraaf 7.5, 7.6 en 7.7 behandelen we respectievelijk de invulling van poorten, kansen voor watersport en geven we een slotbeschouwing op ‘hoe nu verder?’.

7.3

Vraaggerichte ontwikkeling en voorbeelden We geven hieronder voor de leefstijlen stijlvol en luxe blauw, gezellig lime en uitbundig geel het vrijetijdsprofiel weer. Tevens geven we, ter illustratie, enkele voorbeelden van vrijetijdsvoorzieningen die aantrekkelijk zijn voor deze leefstijlen en die in onze ogen goed zouden passen in het Land van Wijk en Wouden. We doen dit mede op basis van de vrijetijdsvoorkeuren uit het de koppeling van de leefstijlsegmentatie aan het Continue Vrijetijdsonderzoek (CVTO) van het NBTC en kansen uit de bouwstenen identiteit en actualiteit. We gaan er bij alle voorbeelden vanuit dat de bereidheid om vanuit de stad naar de voorzieningen in het gebeid te reizen voldoende is. Dat blijkt ook uit het CVTO – onderzoek. Wandelaars en fietsers leggen respectievelijk 10 en 12 kilometer af om hun activiteit te beginnen. Voor een bezoek aan het Geertje zullen mensen waarschijnlijk nog verder willen reizen. Het is wel verstandig bij de uitwerking van ideeën om dit bereik (verzorgingsgebied) per voorziening te bekijken.

7.3.1

Stijlvol en luxe blauw Stijlvol en luxe blauw houdt er van zichzelf te verwennen en lekker verzorgd te worden in een luxere omgeving, zoals een stijlvol restaurant. Ze gaan er graag op uit om attracties en evenementen te bezoeken en doen graag aan sport. Het liefst draagt het vrijetijdsgedrag bij aan de verhoging van de status. Dus thuiskomen met een ‘verhaal’ of dit delen met vrienden is erg

40


belangrijk. De blauwe consument is ook graag actief met zijn of haar zakelijke netwerk, al dan niet via social media.

Figuur 12: Vrijetijdsprofiel van de stijlvol en luxe blauwe leefstijlconsument. Dit zijn veelal mensen die houden van cultuur, wellness, culinair en sport.

We geven twee voorbeelden van aanbod die aansluiten bij de blauwe belevingswereld en bij het gebied: 1. Wellness - saunabezoek 2. Zakelijke markt: inspiratie bij de boer 1. Wellness - sauna Een goed voorbeeld voor de blauwe leefstijlconsument is saunabezoek. Blauw onderneemt dit significant meer dan andere recreanten, blijkt uit het leefstijlonderzoek. Uit het Trendrapport 2012 van het NRIT blijkt dat quick wellness (in korte tijd onthaasten) erg in trek is. Deze leefstijl gaat bewust om met zijn gezondheid en gaat bewust om met stress(reductie).

41


Sfeer en beleving van een stijlvolle en luxe saunavoorziening (foto’s www.vsbwellness.nl en Tinco Lycklama).

2. Zakelijke markt: Inspiratie bij de boer De stijlvol en luxe blauwe leefstijl is vaak ook actief met zijn of haar zakelijke netwerk. De zakelijke markt kan ons inziens in het Land van Wijk en Wouden met de inspirerende omgeving goed worden bediend. De gedachte is het bezoek (één of meerdere dagen) in een andere omgeving kan leiden tot nieuwe ideeën, ontspanning en verbeterde samenwerking. De combinatie van het “simpele” platteland met een luxe voorziening maakt een zakelijk arrangement (workshops, meetings etc.) bijzonder aantrekkelijk.

Vergaderen bij de boer: zakelijke beleving in een inspirerende omgeving! (foto:www.boerderijbreevoort.nl)

Neem bijvoorbeeld de vergaderlocatie op de geitenboerderij Breevoort. Hier is het contrast tussen een luxe en zakelijke vergaderzaal en op de achtergrond (onder de zaal) de geitenstal bijzonder en daardoor aantrekkelijk voor blauw.

De voorziening die het dichtst in de buurt komt van deze vorm van zakelijk toerisme is van Veen’s Kaasboerderij Altijd Zorg in Zoeterwoude aan de Weipoortseweg. Daar zijn ook vergaderingen mogelijk in de karakteristieke ‘hooischuur’. Tip voor ondernemers die zich op deze leefstijl willen 42


richten: goede en culinaire catering met bijzondere gerechten draagt bij aan het gevoel van exclusiviteit. Een proeverij van kazen met andere bijzondere streekgerechten is bijvoorbeeld aantrekkelijk voor blauw. Of zorg bijvoorbeeld voor unieke kazen, waarop naam en logo van het bedrijf te zien zijn.

7.3.2

Gezellig lime Voor de gezellig lime groep is nieuw aanbod kansrijk. Uit ons onderzoek blijkt dat ook de diversiteit van het aanbod voor deze leefstijl verbeterd kan worden (dat aanbod is nu vooral beperkt tot horeca). Gezellig lime houdt van laagdrempelige vormen van natuur- en vrijetijdsbeleving. Een korte wandeling maken, funshoppen, een markt, of een speeltuin bezoeken is vaak al voldoende. De gezellig lime leefstijlconsument houdt ook van attracties zoals een speeltuin of pretpark. Ze zoeken graag de gezellige drukte op.

Figuur 13: vrijetijdsprofiel van de gezellig lime consument. Voor gezellig lime is recreëren is lekker vrij zijn, rust en ontspanning, gericht op het eigen gezin en de directe leefomgeving. Een speeltuin of pretpark kan aantrekkelijk zijn voor lime.

43


We geven twee illustratieve voorbeelden van aanbod voor de gezellig lime groep, dat bij het gebied zou kunnen passen: 1. Boerenmarkten 2. Gezelschaps(huif)karren 1. Boerenmarkten Gezellig lime houdt van gezellige drukte. De jaarlijkse polderdag is voor hen een leuke manier om kennis te maken met het gebied. Mogelijk zullen ze zeer beperkt al gebruik maken van de mogelijkheden om de winkels te bezoeken met streekproducten. Toch kan deze groep leefstijlconsumenten nog beter worden bediend met boerenmarkten, dus het samenbrengen van de vele streekproducten op één plek, zodat die voor een grotere groep tegelijk bezocht kan worden. De boerenmarkt mag dan als een ‘evenement’ worden georganiseerd, dus met een loterij of iets dergelijks, en met leuke activiteiten voor kinderen. Voor gezellig lime is dan eigenlijk al voldaan aan de belangrijkste randvoorwaarden voor een ‘uitje’. Winkelen en marktbezoek, zo blijkt ook uit het leefstijlonderzoek zijn de enige activiteiten die lime significant meer onderneemt.

Sfeerfoto van een gezellige boerenmarkt (foto: www.gelre.fm)

2. Gezelschaps(huif)karren Dit is een voorbeeld, waarbij de inspiratie uit het gebied zelf komt. Op Boerderij Akkerlust (nabij Stompwijk) is de betreffende ondernemer betrokken bij het initiatief Stichting Paardenkracht. Stichting Paardenkracht organiseert op verzoek groepsrondritten met paard en wagen door het Zuid Hollandse landschap/Leidse Ommelanden met een gezelschapswagen.

44


In dit voorbeeld staat de beleving van het gebied (zie ook de USP’s) centraal: het authentieke landschap. Voor gezellig lime is een rondrit in een gezelschaps(huif)kar aantrekkelijk. Het gaat hier om laagdrempelig genieten van de diversiteit aan uitzichten, waarbij een hapje en drankje natuurlijk niet ontbreekt. Tijdens de rit staat het gezelschap centraal. Maar natuurlijk is er de mogelijkheid om op enkele plekken langs de route uit te stappen en karakteristieke producten te kopen bij ondernemers uit het gebied. De toeristische ritjes kunnen worden gedimensioneerd op het niveau van het gehele plangebied. Rondritten kunnen ook in combinatie met de grotere evenementen zoals de Polderdag of Boerenmarkten worden ingezet als vervoer tussen diverse locaties.

Fotos van de sfeer en beleving van een huifkartocht (Foto’s www.odahoeve.nl) / www.stichtingpaardenkracht.nl)

7.3.3

Uitbundig geel Voor de uitbundig gele leefstijlconsument staat en dagje uit vooral in teken van (sportieve) activiteiten en uitbundige beleving. Dit zijn veelal levensgenieters, die ervan houden om verwend te worden. Geel houdt van (inter)actieve vormen waarbij alle zintuigen optimaal worden geprikkeld. Een hoge mate van entertainment is een belangrijk kenmerk van een ‘uitje’. Zij willen genieten van het leven en dat mag op een uitbundige, spontane manier gebeuren. Ook een zeker mate van luxe en gemak, dus goed georganiseerd van begin tot eind, stelt deze consument op prijs. De gele groep houdt van gezellige drukte en vindt het prettig dat het voor het gehele gezelschap leuk is. Een beetje afwisseling en ´avontuur´ spreekt de groep ook aan. Voor de gele groep is lekker eten en drinken erg belangrijk.

45


Figuur 14: vrijetijdsprofiel van de uitbundig gele leefstijlconsument. Dit zijn veelal de levensgenieters, die ervan houden om verwend te worden en van actieve vormen van buiten- en waterrecreatie houden.

We geven twee illustratieve voorbeelden van aanbod voor de uitbundig gele leefstijl, dat bij het gebied zou kunnen passen: 1. Poldersport 2. Kinderbelevingsactiviteiten

1. Poldersport Poldersport staat voor ‘adventure in de polder’. Dit type activiteiten moet je zien, voelen en ruiken. Het doet dus een beroep op al je zintuigen en geeft je echt het poldergevoel. Je kan denken aan een survivaltocht, een kanotocht, een meerkamp. Dit natuurlijk afgewisseld met een boerenlunch of als afsluiting een boerenbarbecue. Poldersporten kan je met een groep vrienden of collega’s. Een andere innovatieve ‘gele’ invulling van poldersport is bijvoorbeeld de ‘mannenspeeltuin’ In de mannenspeeltuin kunnen mannen met (eventueel afgedankte) landbouwwerktuigen, zoals bijv. een tractor, racen, of andere spelletjes doen. Het gaat hier om de beleving van het oergevoel. 46


Fotocollage: Sfeer en beleving van de mannenspeeltuin (Bron: battle of concepts, in opdracht van de Taskforce Multifunctionele Landbouw).

2. Kinderbelevingsactiviteiten9 In dit voorbeeld staat een ondernemer uit het gebied centraal, Carla Glorie van de Dansende Boom in Koudekerk aan den Rijn. Met haar bedrijf biedt ze diverse kookworkshops aan gericht op kinderen, bijv. Puur koken: De kinderen gaan koken, proeven, ervaren, ontdekken, vergelijken en kennismaken met nieuwe producten. Of avontuurlijk koken: De kinderen gaan buiten koken op een houtvuur. Ze mogen zelf vuur maken, wilde planten zoeken, groente snijden en roeren in een grote ketel op het vuur. Vooral aan de kant van Alphen aan de Rijn zijn veel gele leefstijlconsumenten te vinden met kinderen (t/m 12 jaar) die naar basisschool gaan. Bijvoorbeeld de wijk Kerk en Zanen,

9

Deze activiteiten zijn ook voor creatief en inspirerend rood aantrekkelijk. 47


daar is volgens de gemeente Alphen aan de Rijn sterke behoefte aan kinderactiviteiten en meer sociale samenhang. Wellicht kunnen activiteiten worden uitgebreid naar het Land van Wijk en Wouden toe, bijvoorbeeld met een Zintuigenspeurtocht.

Foto’s: sfeer en beleving van avontuurlijke belevingen voor kinderen, links avontuurlijk koken en rechts zintuigelijke spelletjes (foto’s www.dedansendeboom.nl).

7.4

Versterking bestaand vrijetijdsprofiel De leefstijlen ingetogen aqua en rustig groen worden op dit moment in het Land van Wijk en Wouden goed bediend10. Dat wil niet zeggen dat hier geen versterking of verbetering van het dagrecreatief aanbod mogelijk is. Ons voornaamste advies is hier echter dat men eerst goed moet kijken of dit ‘nieuwe’ aanbod dan ook echt nieuw en onderscheidend is. We geven hier twee voorbeelden die kunnen bijdragen aan de versterking van het huidige vrijetijdsprofiel van het Land van Wijk en Wouden, gericht op de leefstijlen groen en aqua. 1. Promotie en marketing huidig aanbod 2. Ontwikkeling ‘de Molendriegang’ 1. Promotie en marketing: Het is natuurlijk van belang dat de huidige rijkdom aan voorzieningen in het gebied door zoveel mogelijk (potentiële) bezoekers wordt gevonden en vervolgens bezocht. Een belangrijke website die het huidige aanbod in het gebied ontsluit is www.landvanwijkenwouden.nl. Het aanbod is hierop echter meer functioneel ontsloten en nog niet toeristisch – recreatief. Het verdient aanbeveling om het aanbod (bijv. alles op het gebied van recreatie bij de boer) geclusterd naar

10

Voor het vrijetijdsprofiel, zie bijlage 1. 48


aantrekkelijkheid voor leefstijlen te ontsluiten, met de juiste beelden die aangeven welke beleving hier kan worden gevonden. Wellicht kan ook worden aangesloten bij bestaande partners die hierin gespecialiseerd zijn (bijv. Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme). Dit is een voorbeeld van een quick win. Het verdient tevens aanbeveling om ook te kijken hoe de vermarkting en promotie van het gebied (verder) vormgegeven kan worden. 2. Toeristisch – recreatieve trekpleister - de Molendriegang De Molendriegang is een (in potentie) toeristische trekpleister aan de Stompwijkse weg, met voornamelijk aantrekkingskracht op rustig groen en ingetogen aqua. De potentie van deze plek en het verhaal van de Driegang wordt op dit moment nog onvoldoende wordt benut. Dit unieke cultuurhistorische werk, is het restant van de van origine zeven molens. Deze werden in de 17e eeuw in Stompwijk bij Leidschendam gebouwd om de omliggende polders droog te malen. De meest noordelijke driegang, bestaande uit drie achtkante molens, bleef behouden en was tot 1951 volledig in bedrijf.

Op dit moment is er een zeer beperkte horecavoorziening en zeer beperkte opvangcapaciteit (parkeren) bij deze in potentie grote(re) trekpleister. Je zou ook een vorm van informatievoorziening kunnen creëren, dat het verhaal vertelt van waterbeheer in de 17e eeuw. Ook is het mogelijk om de volledige 7 molens weer te laten zien met behulp van augmented reality, oftewel toegevoegde realiteit. Deze techniek wordt wel meer toegepast om historische verhalen te vertellen, zoals bij het klooster van Cluny in Frankrijk (zie onderstaande foto).

49


Foto die de ‘toegevoegde realiteit’ illustreert, een nieuw venster op cultuurhistorie (foto: Jan Jaap Thijs).

Rustig groen (en ingetogen aqua) zijn zeer gesteld op historie en monumenten uit dorpsgezichten zoals kerken. Ons idee is om met ‘augmented reality’ een beeldscherm te plaatsen waarop je de oude situatie kunt waarnemen. Augmented reality staat voor toegevoegde realiteit, oftewel een hologramafbeelding. Hiervan zijn vele voorbeelden te noemen die via smart phones worden ontsloten. Voor rustig groen en ingetogen aqua is een bestaand en functionerend systeem, dat op de plek staat en al functioneert, echter veel toegankelijker. Limes Een andere kans, zo blijkt uit de geraadpleegde bronnen en personen, is het beleefbaar maken van de Limes. Deze voormalige grens van het Romeinse Rijk biedt vooral aanknopingspunten en kansen voor ingetogen aqua (en rustig groen). Zij hebben bovengemiddeld veel interesse hebben in cultuurhistorie. Hiervoor loopt nu al een Leader-project, waarvan het kanasrijk is om hiermee door te gaan. Ook hier zou je met augmented reality (maar dan meer individuele vormen via Smart Phones) delen van de historie kunnen laten terug komen.

50


7.5

Invulling poorten

7.5.1

Wat zijn recreatieve poorten Er zijn in het gebied plannen voor drie recreatieve poorten: de HSL-poort, de poort bij Stompwijk en het Recreatief Transferium Zoeterwoude. Deze poorten moeten een bijdrage gaan leveren aan het verbeteren van de ontsluiting van het gebied voor stedelingen. De beoogde functies en de invulling hiervan is in ontwikkeling en hiervoor bestaan ruwe schetsen en gedachten (HSL-poort) of is reeds een (inrichtings)visie ontwikkeld (Recreatief Transferium en poort bij Stompwijk). De belangrijkste doelen van recreatieve poorten zijn: 1. Verkeersoverlast in het landelijke gebied reduceren door opvang van gemotoriseerd autoverkeer en het stimuleren van gebruik van langzaam verkeer (met name wandelen, fietsen en in mindere mate kano’s en paarden). 2. De recreatieve toegankelijkheid en belevingswaarde van het buitengebied van Zoeterwoude (als onderdeel van het Groene Hart) verbeteren en een impuls geven. 3. Het bieden van een startpunt voor iedereen die van wandelen en fietsen houdt. 4. Het bieden van educatie en informatie over recreatieve mogelijkheden. In de beide pannen staan ook de doelgroepen beschreven:  Gezinnen  Passanten  Senioren  Carpoolers  Schoolklassen

7.5.2

Sfeer en beleving van recreatieve poorten Er is in de bestaande planen voor de recreatieve poorten (nog) weinig aandacht geschonken aan de beleving. We weten dat in het Zuidwesten (en Noordwesten) van het plangebied, waar de poorten gesitueerd zijn de leefstijlen ondernemend paars en ingetogen aqua en creatief en inspirerend rood significant meer voorkomen. In Leiden zijn paars en rood ook de grootste groepen. Je zou kunnen zeggen: zorg ervoor dat de invulling van de poorten dan ook aansluit bij de beleving van die groepen. Deels is dat mogelijk. Bijvoorbeeld voor die onderdelen van de poort die zelf een bestemming (kunnen) vormen zoals de horecavoorziening. Dit type voorzieningen wijkt wel sterk af van de beleving die rustig groen zoekt, namelijk een eenvoudige kop koffie, met als luxe een stukje appeltaart. Bij een restaurant voor creatief en inspirerend rood of ondernemend paars kan je denken aan aandacht voor biologische producten, vernieuwend interieur, aandacht voor cultuur (rood) of hippe eigentijdse vormen en gerechten, zoals bijvoorbeeld reageerbuisjes gevuld met gazpacho (paars). Of om bij het voorbeeld van de koffie te blijven een Latte Macchiato met een stukje zelfgebakken cheese cake.

51


Koffiebeleving: Latte Macchiato of een eenvoudig kopje koffie?

Ook bij de sfeer en beleving van routes kan accent worden gelegd op actieve vormen en mogelijkheden, zoals skeeleren en skaten, mountainbiken, wielrennen, kanoën, etc.

Sfeer en beleving van actieve vormen van (routegebonden) recreatie.

Echter, de informatievoorziening over het gebied zelf zal voor een belangrijk deel gaan over de ‘waarden’ die zo kenmerkend zijn: rust, ruimte, het authentieke landschap, molens, waterbeheer etc. Ook de voorzieningen die de stedeling aantreft zullen slechts ten dele aansluiten bij wat zij zoeken (zie aanbodanalyse). Het voor hen aantrekkelijke aanbod vinden ze met name aan de randen van het gebied (zie Identiteit). Er zijn daar veel mogelijkheden voor watersport, culinair dineren en outdoor events. Ons advies is om voor wat betreft de voorzieningen onderscheid te maken in het aanbod dat voor rood en paars aantrekkelijk is en dat wat voor groen en aqua aantrekkelijk is. Tevens is het essentieel om aan te geven waar dit aanbod te vinden is. Hiermee verdeel je de recreatiestromen op een goede manier. En belangrijker nog: ook in de follow – up van het bezoek wordt de beleving die men zoekt ook daadwerkelijk waargemaakt. 52


Tegelijkertijd zullen rustig groen, ingetogen aqua (en deels ook uitbundig geel) zich veel sterker geroepen voelen om daadwerkelijk het gebied in te gaan. Hiervoor zijn dan ook voldoende aanknopingspunten te vinden in de informatievoorziening ter plekke, die gaat over de unieke kenmerken van het gebied en de daar aanwezige voorzieningen.

7.6

Kansen voor (kleine) watersport Zonder hierop uitgebreid in te gaan blijkt uit onze rondgang in het gebied (en bestaande ideeën) dat er voor de (kleine) watersport in het gebied ook kansen liggen. Kleine watersport, maar ook motorbootvaren, is met name aantrekkelijk voor ondernemend paars en creatief en inspirerend rood. 1. Uitbreiden kanoroutes in het gebied. Zorg voor het uitbreiden van de mogelijkheden voor kanoroutes en dat bestaande routes beter op elkaar aansluiten. We bevelen aan om het rondjes kanoën te verbeteren (bijv. rondom de Meerpolder).

2. Bij de ontwikkeling van de HSL-poort nagaan of dit kan aansluiten bij de vaarroute van de Hortus Botanicus (in de stad) naar deze poort, de onderneem(st)er daar staat open voor samenwerking. Deze route kan dan mogelijk weer aansluiten op een route het gebied in. Er ligt al een deel van sloepenroute over de Oude Rijn. Deze zou kunnen worden uitgebouwd met routes door het Land van Wijk en Wouden vanaf de Oude Rijn en routes naar Zoetermeer. Er zijn al plannen voor verdieping en verbreding van watergangen. 3. Verkennen van de wenselijkheid van een uitbreiding van het aantal ligplaatsen in het gebied. Er is een lange wachttijd voor het verkrijgen van een ligplaats, dit duidt op een mogelijk tekort aan mogelijkheden. Aan oude rijn zijn ok meer aanlegplaatsen gewenst, dus dit is een thema dat breder speelt.

7.7

Tot slot In dit rapport leest u de resultaten van ons onderzoek en advies voor de recreatieve sfeer en beleving in het Land van Wijk en Wouden. We hopen hiermee een bijdrage te leveren aan de doelen van de provincie Zuid-Holland en gebiedspartners om te komen tot een succesvolle ontwikkeling van dit vrijetijdslandschap. In deze tijd van economische crisis is het echter, en dit blijkt uit diverse gebieden, zaak om nieuwe concepten en ideeën ook daadwerkelijk goed te toetsen op haalbaarheid (op het bedrijfsniveau). Belangrijke aspecten met betrekking tot de haalbaarheid zijn de mate waarin sprake is van concurrentie, maar ook de exploiteerbaarheid. Alleen met een goede exploitatie is een initiatief ook daadwerkelijk duurzaam kansrijk. De uitwerking van ideeën, samen met ondernemers, in concrete business cases is dan ook een belangrijke volgende stap.

53


Bijlage 1: leefstijlprofielen

54


55


56


57


58


59


60


Bijlage 2: aanbodkleuring dagrecreatieve voorzieningen Apart bijgevoegd.

61


Bijlage 3: literatuur en geraadpleegde personen Feddes/Olthof landschapsarchitecten BV, i.s.m. Grontmij en HappelCornelisse Architecten, 2012. Concept Gebiedsprofiel Land van Wijk en Wouden. Gemeente Zoeterwoude, 2010. Visie Recreatief Transferium Zoeterwoude. NRIT, 2010. Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2012. Provincie Zuid‐Holland, ANWB, Servicenet Nationale Landschappen, Holland Rijnland, 2012. Pilot vrijetijdslandschap Leidse Ommelanden. RECRON, 2008. De Recreantenatlas. Een uitgave van RECRON, vereniging van Recreatieondernemers in Nederland. RECRON Innovatiecampagne, 2009. Rapport over Smaakbeleving. SmartAgent Leefstijlatlas Dagrecreatie provincie Zuid-Holland, 2011. Leefstijlatlas Dagrecreatie Zuid-Holland. Terra Incognita, 2009. Inrichtingvisie Recreatief Knooppunt Stompwijk. Terra Incognita en ANWB, 2011. Vrijetijdslandschappen op particuliere grond. Veelzijdig Boerenland, 2012. Leidsche regio: Ondernemende regio. Een andere kijk op dezelfde goede zaak. VROM, 2010. Recreatief groen in de stedelijke regio’s.

Geraadpleegde organisaties en personen Veelzijdig Boerenland, Hans Hoek en Jan Hoogeveen Projectbureau Land van Wijk en Wouden, Hannie Korthof en Marijke Langeveld Gemeente Zoeterwoude, Liselotte Gips - Heintz ANWB, Ko Drogers Edwin Veldhuijzen - Wijk & Wouden LEADER groep Leidse Ommelanden, Bart Soldaat Gemeentelijk samenwerkingsverband Holland Rijnland, Xandra van Ginkel Provincie Zuid-Holland, Wil de Moor en Martine Tragter, Kees Verdouw

62

Landelijke strijp. Vraaggerichte ontwikkeling vrijetijdsaanbod Land van Wijk en Wouden

Recommend Documents