Landelijk Decubitus Nederland Congres 2014

Landelijk Decubitus Nederland Congres 2014 Titel paper/presentatie/poster ( max 2 regels):

De verschillende aspecten van een decubitus preventie beleid Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Adinda Toppets, VS wondzorg en decubituspreventie Affiliatie(s) auteur(s) UZ Leuven, België Abstract (max. 300 woorden) De uitbouw van een goed preventiebeleid voor decubitus bestaat uit meer dan het uitschrijven van een procedure of het organiseren van een opleiding. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van verschillende aspecten van een decubitus preventie beleid. Een evenwichtig preventie beleid is gebaseerd op een combinatie van verschillende actiedomeinen: goede communicatie, opleiding op maat, pragmatische registratie, logistieke ondersteuning en wetenschappelijk onderzoek. 1. Goede communicatie Door het uitschrijven van een procedure kunnen nationale en internationale richtlijnen toegepast worden in een specifieke zorgsetting of instelling. Door deze procedures te integreren in het elektronisch patiënten dossier wordt de zorgverlener automatisch herinnerd aan de nodige preventieve maatregelen. 2. Opleiding op maat Er is in de zorgsector een zeer uitgebreid opleidingsaanbod. Het is echter onze ervaring dat het rendement van opleidingen het hoogst ligt als deze opleiding lokaal gegeven wordt toegepast op de specifieke zorgsetting en patiëntenpopulatie. 3. Pragmatische registratie ‘Meten is weten.’ Maar uitgebreide registraties vragen veel tijd. De focus van registraties ligt best op deze aspecten van zorg die je zelf onder controle hebt. Voor decubitus betekent dit dat de focus van de registratie best ligt op de toepassing van preventieve maatregelen bij risico patiënten en minder op de aanwezigheid van een drukletsel. 4. Logistieke ondersteuning In de toepassing van de preventieve maatregelen worden verschillende hulpmiddelen gebruikt zoals matrassen, zitkussens, positioneringskussens, … Een vlotte toegang tot deze materialen is noodzakelijk. 5. Wetenschappelijk onderzoek Deelname aan wetenschappelijk onderzoek maakt het mogelijk om de praktijk te evalueren en bij te sturen. Dit kan ook gerealiseerd worden met kleinschalige studies en hoeft niet steeds te kaderen binnen een uitgebreid onderzoeksproject.

Referenties: Beeckman D., Matheï C., Van Lancker A., Van Houdt S., Vanwalleghem G., Gryson L., Heyman H., Thyse C., Toppets A., Stordeur S., Van den Heede K. (2013) FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu: Een nationale richtlijn voor decubituspreventie. Brussel.

Keywords ( max: 6 woorden) : Decubitus, preventie.


De ervaringen van het eerste Nurse-led woundcare centrum in Nederland en de eerste resultaten. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Alita Jaspar, MSc in Wound Healing and Tissue Repair Affiliatie(s) auteur(s) Mitralis Wond Expertise Centrum Heerlen. Abstract (max. 300 woorden) In 2008 vond er een nieuwe innovatie plaats binnen het domein van wondzorg: de oprichting van het eerste onafhankelijk verpleegkundig wondcentrum in Nederland. Met onafhankelijk wordt bedoeld dat alle behandelaars (huisartsen, medisch specialisten) patiënten naar het centrum kunnen verwijzen voor advies en/of de uitvoering van wondzorg. Het Expertise Centrum Wondzorg (ECW) richt zich vooral op patiënten met complexe acute en chronische wonden. Dit zijn post-traumatisch/chirurgische wonden, decubitus, been ulcera ´s, diabetische voet, oncologische wonden en brandwonden (1e en 2e graads). Een belangrijk speerpunt binnen het ECW is de uitvoering van adequate wond documentatie in een gestandaardiseerd wondregistratie programma (WoundMonitor®). Wond documentatie is een belangrijk aspect in de totale wondzorg. De documentatie bevat het monitoren van het wond genezingsproces, het vroegtijdige signaleren van belemmerende factoren gerelateerd aan de wondgenezing, de evaluatie van het uitgevoerde wondbehandelingsplan en het waarborgen van de continuïteit van de zorg. 1 2 De data van WoundMonitor® werd gebruikt voor de uitvoering van een retrospectieve studie om een beeldvorming te krijgen van de patiënten populatie die het ECW bezocht. De studie onderzocht de patiëntenpopulatie, de wond types en de genezingstendens over een periode van drie jaar. Tijdens de presentatie worden de resultaten van dit onderzoek getoond. Referenties: 1. 2.

Sterling, C. 1996. Methods of wound assessment documentation: a study. Nursing Standard 11(10), pp. 38-41 Deutschle, G. et al. 1999. [Standardized wound documentation of chronic wounds]. Zentralblatt fur Chirurgie 124 Suppl 1, pp. 52-55

Keywords ( max: 6 woorden) :


Kennis en attitude decubitus van verpleegkundigen op de verpleegafdelingen van het St. Elisabethziekenhuis,Tilburg Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Anca van Gestel, wondconsulente Affiliatie(s) auteur(s) St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg Abstract (max. 300 woorden) Inleiding: In 2011 was de nosocomiale prevalentie decubitus, exclusief categorie 1, in het St. Elisabeth ziekenhuis 5.1%. Vanuit het hoger management kwam de opdracht om op basis van de scores en de achterliggende oorzaken voor de hogere scores een voorstel of plan van aanpak te ontwikkelen c.q. op te stellen, met een financiële paragraaf. Vanuit de decubituscontactpersonen werd aangegeven dat er te weinig kwaliteit, kennis en tijd was om goede preventie en behandeling van decubitus uit te voeren. Uit de literatuurstudie uitgevoerd voor het praktijkonderzoek bleek dat kennis onder verpleegkundigen wat betreft preventie en behandeling van decubitus onvoldoende.1,2,3 Daarnaast bleek een gebrek aan motivatie en een negatieve houding bij verpleegkundigen en de organisatie invloed te hebben op de prevalentiecijfers.4 Belangrijk was om inzicht te krijgen in het huidige kennis niveau en de attitude van verpleegkundigen wat betreft preventie van decubitus. Om duidelijkheid te krijgen in het probleem is er een prospectief kwantitatief beschrijvend onderzoek gedaan onder verpleegkundigen van de verpleegafdelingen van het St. Elisabethziekenhuis. Hiervoor werden gevalideerde kennis- en attitudevragenlijsten, de PUKAT en de APuP, gebruikt. Uit dit onderzoek bleek dat de attitude geen probleem was maar dat er een kennistekort was. Hiervoor moest een verbetertraject gestart worden. Het doel was dat de nosocomiale prevalentie decubitus, exclusief categorie 1, in het St. Elisabeth ziekenhuis vanaf 2012 zou dalen. Het St. Elisabeth ziekenhuis vindt dat werknemers van deze organisatie deskundig en zorgvuldig dienen te werken waardoor zij een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de zorgverlening. Hiervoor hanteert het al jaren de skillslabtheorie. Echter het blijkt dat veel wat klassikaal is aangeleerd niet toegepast wordt in de praktijk. Er werd gezocht naar mogelijkheden om deze vaardigheden zo aan te leren dat ze wel in de praktijk worden toegepast. Sinds 2013 hanteert het ziekenhuis daarom de methode van informeel leren. Informeel leren is leren in en van het dagelijkse werk, zonder dat het leren expliciet door externe mensen wordt georganiseerd.5 Presentatie: Tijdens deze presentatie wil ik ingaan op het prospectief kwantitatief beschrijvend onderzoek, dat ik heb gedaan, onder 119 verpleegkundigen van de verpleegafdelingen van het St. Elisabethziekenhuis. De uitkomst van dit onderzoek. Het implementatieproces wat hiervoor beschreven is. En de toepassing, middels informeel

leren, in de praktijk. Conclusie: Mijn doel is dat men door het bijwonen van de presentatie handvatten krijgt waardoor men de kennis betreffende decubitus in de eigen organisatie op een hoger niveau kan krijgen. Referenties: 1.

Beeckman D, Defloor T, Schoonhoven L, Vanderwee K. Knowledge and attitudes of nurses on pressure ulcer prevention: a cross-sectional multicenter study in Belgian hospitals. Worldviews Evid Based Nurs. 2011 Sep; 8(3):166-76. doi: 10.1111/j.1741-6787.2011.00217.x. Epub 2011 Mar 14. PubMed: PMID: 21401859

2.

Beeckman D, Defloor T, Demarré L, Van Hecke A, Vanderwee K. Pressure ulcers: development and psychometric evaluation of the attitude towards pressure ulcer prevention instrument (APuP). Int J Nurs Stud. 2010 Nov; 47(11):1432-41. Epub 2010 May 14. PubMed PMID: 20466370.

3.

Hulsenboom MA, Bours GJ, Halfens RJ. Knowledge of pressure ulcer prevention: a cross-sectional and comparative study among nurses. BMC Nurs. 2007 Mar 9; 6:2. PubMed PMID: 17349049; PubMed Central PMCID: PMC1821326.

4.

Maylor M, Torrance C: Pressure sore survey: Part One. J Wound Care. 1999 Jan; 8(1):2730.PubMed: PMID: 10214196 Pressure sore survey. Part 2: Nurses' knowledge. J Wound Care. 1999 Feb; 8(2):49-52.PubMed: PMID: 10232198 Pressure sore survey. Part 3: Locus of control. J Wound Care. 1999 Mar; 8(3):101-5.PubMed: PMID: 10362985

5.

Hoekstra, A., Beijaard, D., Brekelmans, J.M.G., & Korthagen, F.A.J., Experienced secondary school teachers’ learning during teaching; towards a procedure for collecting and analyzing data. Paper presented at conference of the Isatt, Sydney, 2005 July



Klinische diagnostiek van geïnfecteerde chronische wonden. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Armand ALM Rondas MD, MSc1,2, Jos MGA Schols MD, PhD2,3, Ellen E Stobberingh4 PhD, Ruud JG Halfens, PhD3 Affiliatie(s) auteur(s) 1

De Zorggroep, Venlo, The Netherlands, Maastricht University, CAPHRI, Department of Family Medicine, The Netherlands, 3 Maastricht University, CAPHRI, Department of Health Services Research, The Netherlands, 4 Maastricht University, CAPHRI, Department of Medical Microbiology, The Netherlands. 2

Abstract (max. 300 woorden) Kennis van etiologische factoren die bijdragen aan het niet (kunnen) genezen van een wond is van belang wil een voorgestelde behandeling succesvol kunnen zijn. Alleen wanneer de oorzakelijke factoren zijn vastgesteld, kan een effectief behandelplan opgesteld worden.1,2 Het niet spontaan genezen van wonden is vooral te wijten aan vasculaire insufficiëntie en infectie.3 `De diagnose wondinfectie wordt vooralsnog gebaseerd op de aanwezigheid van bepaalde klinische symptomen. In tegenstelling tot de relatief duidelijke symptomen van een acute wondinfectie zoals bij een post operatieve wondinfectie, zijn de symptomen van een chronische wondinfectie vaak subtieler en is de diagnose moeilijker te stellen.4-8 Van oudsher is één manier om het bestaan van een wondinfectie te diagnosticeren door het aantal aanwezige bacteriën in de wond te tellen.9 Indien in een wond meer dan 105 CFU/g aanwezig zijn, zou de diagnose ‘wondinfectie’ gesteld mogen worden.9-13 Daarnaast lijkt het, sinds de publicatie van de consensus van de World Union of Wound Healing Societies (WUWHS) mogelijk om met behulp van een set aan ’signs & symptoms’ de diagnose chronische wondinfectie vast te stellen: genezing stagneert, toegenomen pijn, nieuw ontstane pijn, roodheid, warmte, zwelling, verharding, geur, wondvocht/pus, gemakkelijk bloedend, verkleuring van het wondbed, pocketvorming, brugvorming, crepitatie, lymfangitis.14,15 Tijdens de presentatie worden de resultaten van een empirische prospectieve studie getoond die tot doel heeft om bij 616 chronische wonden de door de WUWHS voorgestelde symptomen van een chronische wondinfectie te valideren. Referenties 1. Mostow EN. 1994 Diagnosis and classification of chronic wounds. Clin Dermatol 12: 3-9. 2. Robson MC, Stenberg BD, Hegger JP. 1990 Wound healing alterations caused by infections. Clin Plast Surg 17: 485-492. 3. Mast BA, Schultz GS. 1996 Interactions of cytokines, growth factors, and proteases in acute and chronic wounds. Wound Rep Reg 4: 411-420. 4. Cutting KG, White RJ, Mahoney P, Harding KF. 2005 Clinical identification of wound infection: a Delphi approach. In: Position document on identifying criteria for wound infection. London: Medical Education Partnership Ltd.

5. Principles of best practice. 2008 Wound infection in clinical practice. An international consensus [editorial]. Int Wound J 5 (3 suppl): 1-11. 6. Rondas AALM, Schols JMGA, Stobberingh EE, Price PE. 2009 Definition of infection in chronic wounds by Dutch nursing home physicians. Int Wound J 6: 267-274. 7. Reddy M, Gill SS, Wu W, Kalkar SR, Rochon PA. 2012 Does This patient have an infection of a Chronic Wound? JAMA. 307(6): 605-611. 8. Robson MC, Heggers JP. 1969 Bacterial quantification of open wounds. Military Medicine 134: 19-24. 9. Bendy RH, Nuccio PA, Wolfe E, Collins B, Tamburro C, Glass W, Martin CM. 1964 Relationship of qualitative wound bacterial counts to healing of decubiti. Effects of topical gentamicin. Antimicrob Agents Chemother 4: 47-155. 10. Robson MC, Lea CE, Dalton JB, Heggers JP. 1968 Quantitative bacteriology and delayed wound closure. Surg Forum 19: 501-2. 11. Robson MC, Heggers JP. 1970 Delayed wound closures based on bacterial counts. J Surg Oncol 379383. 12. Bowler PG. 2003 The 105 bacterial growth guideline: reassessing its clinical relevance in wound healing. Ostomy Wound Manage 49: 44-53. 13. Senior C. 2000 Assessment of infection in diabetic foot ulcers. J Wound Care 9: 313-7. 14. Cutting KF, Harding KG.1994 Criteria for identifying wound infection. J Wound Care 3(4):198–201. 15. Principles of best practice. Wound infection in clinical practice. An international consensus [editorial]. International Wound Journal 2008;5 (3 suppl): 1-11.

Keywords ( max: 6 woorden) : Chronic wounds, infection, diagnosis, swabs


PuClas3: Online leren om decubitus goed te classificeren Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Prof. dr. Dimitri Beeckman1 Geert Vanwalleghem2 Affiliatie(s) auteur(s) 1 2

Universitair Centrum voor Verpleegkunde en Vroedkunde, Universiteit Gent, België CNS Wondzorg, decubitus- en valpreventie, AZDelta, Roeselare, België

Abstract (max. 300 woorden) Het classificeren van decubitus is een complexe vaardigheid.1,2,3 Europees onderzoek toont aan dat er slechts 30% overeenkomst is tussen beoordelaars wanneer decubitus geclassificeerd wordt.3 Onderzoek toont ook aan dat het stellen van een differentiaal diagnose tussen decubitus en letsels die ontstaan door incontinentie moeilijk is.2,3 Voor 2009 werden deze letsels “vochtletsels” genoemd. Sinds 2009 is er een consensus om de term incontinentie- geassocieerde dermatitis (IAD) te gebruiken.3 Het stellen van een foutieve diagnose en het incorrect classificeren van wonden leiden tot inadequate preventie en behandeling en hebben een belangrijke invloed op de patiënt, familie en de kwaliteit van zorg.5,6 Daarnaast zijn er belangrijke gevolgen bij het correct interpreteren van conclusies uit epidemiologisch onderzoek (zoals prevalentie – en incidentiemetingen).6,7,8 In 2005 werkte een internationale groep van experts aan een consensus document waarin criteria geformuleerd werden om een onderscheid te maken tussen decubitus en IAD. Hieruit ontstond de internationale PuClas1 richtlijn.9 Deze richtlijn werd samengevat en in de vorm van een e- learning pakket (PuClas2) ter beschikking gesteld voor de praktijk. Het pakket werd in negen talen vertaald en werd ondersteund door de European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP). Grootschalig onderzoek toonde aan dat PuClas2 effectief was voor het verbeteren van de vaardigheden van verpleegkundigen om decubitus te classificeren en het onderscheid te maken tussen decubitus en IAD.3 Sinds 2009 zijn er heel wat nieuwe inzichten gekomen op vlak van decubitus en IAD (etiologie, preventie en behandeling). Daarnaast was er de ontwikkeling van nieuwe nationale en internationale richtlijnen en een toename in het aantal onderzoeken die zich richten op IAD preventie en behandeling. Deze nieuwe inzichten hebben geleid tot de ontwikkeling van een nieuwe versie van PuClas2. In 2012 werd besloten om PuClas3 te ontwikkelen.

PuClas3 bestaat uit vier modules: • • • •

Module 1: Basisaspecten van decubitus (etiologie, epidemiologie en principes van preventie) Module 2: Basisaspecten van IAD (etiologie, epidemiologie en principes van preventie) Module 3: Classificatie van decubitus (EPUAP/NPUAP classificatie systeem) Module 4: Differentiaal diagnose tussen decubitus en IAD (gebaseerd op de PuClas1 richtlijn en aangevuld met de laatste wetenschappelijke inzichten)

Elke module kan apart gevolgd worden en bestaat uit een theoretische basis met illustraties door voorbeelden uit de praktijk. Het doorlopen van een module duurt 20-30 minuten. Elke module wordt afgesloten met een gevalideerde kennistest. Bij het slagen voor de test krijgt de gebruiker een certificaat van deelname. Gebruikers worden ook uitgenodigd om feedback te geven op de inhoud van de modules en om zelf casussen aan te leveren. Het doel is om PuClas3 in de toekomst verder aan te vullen met nieuwe inhouden en casussen. Samenwerking met de praktijk is hierbij van cruciaal belang.

Referenties: 1. Beeckman D, Van Lancker A, Van Hecke A, Verhaeghe S. A systematic review and meta-analysis of incontinence-associated dermatitis, incontinence, and moisture as risk factors for pressure ulcer development. Res Nurs Health. 2014 Jun;37(3):204-18. 2. Beeckman D, Schoonhoven L, Boucqué H, Van Maele G, Defloor T. Pressure ulcers: e-learning to improve classification by nurses and nursing students. J Clin Nurs. 2008 Jul;17(13):1697-707. 3. Beeckman D, Schoonhoven L, Fletcher J, Furtado K, Gunningberg L, Heyman H, Lindholm C, Paquay L, Verdú J, Defloor T. EPUAP classification system for pressure ulcers: European reliability study. J Adv Nurs. 2007 Dec;60(6):682-91. 4. Beeckman D, Schoonhoven L, Verhaeghe S, Heyneman A, Defloor T. Prevention and treatment of incontinence-associated dermatitis: literature review. J Adv Nurs. 2009 Jun;65(6):1141-54. 5. Gray M, Beeckman D, Bliss DZ, Fader M, Logan S, Junkin J, Selekof J, Doughty D, Kurz P. Incontinenceassociated dermatitis: a comprehensive review and update. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2012 JanFeb;39(1):61-74. 6. Doughty D, Junkin J, Kurz P, Selekof J, Gray M, Fader M, Bliss DZ, Beeckman D, Logan S. Incontinenceassociated dermatitis: consensus statements, evidence-based guidelines for prevention and treatment, and current challenges. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2012 May-Jun;39(3):303-15; quiz 316-7. 7. Beeckman D, Woodward S, Rajpaul K, Vanderwee K. Clinical challenges of preventing incontinenceassociated dermatitis. Br J Nurs. 2011 Jul 15-28;20(13):784-6,788,790. 8. Beeckman D, Woodward S, Gray M. Incontinence-associated dermatitis: step-by-step prevention and treatment. Br J Community Nurs. 2011 Aug;16(8):382-9. 9. Defloor T, Schoonhoven L, Fletcher J, Furtado K, Heyman H, Lubbers M, Witherow A, Bale S, Bellingeri A, Cherry G, Clark M, Colin D, Dassen T, Dealey C, Gulacsi L, Halfens R, Hietanen H, Lindholm C, Moore Z, Romanelli M, Soriano JV; Trustees of the European Pressure Ulcer Advisory Panel. Statement of the European Pressure Ulcer Advisory Panel--pressure ulcer classification: differentiation between pressure ulcers and moisture lesions. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2005 Sep-Oct;32(5):302-6; discussion 306.

Screenshots PuCas3:



De relatie tussen elektronisch gegenereerde feedback voor verpleegkundigen en de frequentie van wisselhouding Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): E.S.M. Koopman, wondconsulent Affiliatie(s) auteur(s) Deventer Ziekenhuis Abstract (max. 300 woorden) Inleiding Een van de hoekstenen van decubituspreventie en behandeling is beperking van de tijd dat een patiënt in één houding ligt. Om dit te bereiken wordt in de meeste protocollen een frequentie van maximaal 3 uur aangehouden. Een recent in Nederland geïntroduceerd apparaat (Mobility Monitor, compliant concept) registreert de tijdsintervallen tussen houdingswisselingen. Aangesloten aan het zusteroproepsysteem, waarschuwt het apparaat wanneer de ingestelde tijd (2, 3 of 4 uur) is overschreden. De verpleegkundige krijgt via het belsysteem een signaal dat de patiënt gedraaid dient te worden. Doel: Het doel van ons onderzoek was te onderzoeken of het gebruik van de mobility monitor leidt tot een vermindering van de tijd dat een patiënt in één houding ligt. Methode Het onderzoek werd uitgevoerd in het voorjaar van 2014 op afdeling C2 (vaatchirurgie en MDL) van het Deventer Ziekenhuis. Om de normale gang van zaken vast te stellen, werd het apparaat, met toestemming van de patiënt, gedurende 2 weken bij patiënten, waarbij volgens het preventieprotocol en volgens de klinische blijk wisselhouding á 3 uur nodig was. In deze periode werd het systeem niet gekoppeld aan het belsysteem. Verpleegkundigen kregen niet te zien wat de resultaten waren van de registratie. Daarna werd gedurende een periode van 2 weken het apparaat gebruikt gekoppeld aan het belsysteem. Dus 2 groepen patiënten. In de controlegroep een aantal dagen gebruikt zonder koppeling aan het belsysteem. In de interventiegroep een aantal dagen gebruik met koppeling aan het belsysteem. In totaal werden 3 apparaten gebruikt. Voor alle patiënten werd zowel de mediaan als de maximale tijd in één houding berekend. Resultaten Data verzameling is afgerond, maar uitkomsten zijn nog niet bekend. Deze zullen worden gepresenteerd op het congres.

Klinisch belang Wisselhouding á 3 uur als een routinematige verpleegkundige interventie bij patiënten met een verhoogd decubitusrisico is zeer arbeidsintensief en vaak niet efficiënt omdat vanwege de geringe voorspellende waarde van de risicoscore schalen er grote groepen patiënten zijn waarbij deze interventie niet nodig was, terwijl bij eenzelfde grote groep de interventie wel nodig was, maar niet werd uitgevoerd. Veel werk wordt gestoken in het blijven motiveren van zorgverleners om dit consequent te blijven doen. De Mobility monitor zou een oplossing kunnen bieden voor dit probleem omdat het de zorgverlener laat weten wanneer welke patiënt de interventie nodig heeft. Dit zou kunnen leiden tot een significante daling van de onnodige tijd die verpleegkundigen dienen te besteden aan decubituspreventie. Daarbij zou het tevens kunnen leiden tot een stijging van het aantal patiënten dat consequente, adequate wisselhouding krijgt. Referenties Dutch pressure ulcer guidelines: Nederlandse richtlijn decubitus V&VN 2011 http://www.venvn.nl/LinkClick.aspx?fileticket=8TrtENI2ZjE%3D&tabid=1852



Decubituszorg in Nederlandse en Duitse verpleeghuizen: wat maakt het verschil? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Esther Meesterberends, PhD Affiliatie(s) auteur(s) CAPHRI, School of Public Health and Primary Care, Department of Health Services Research, Maastricht University Abstract (max. 300 woorden) Binnen de gezondheidszorg is decubitus nog steeds een veel voorkomend zorgprobleem. In Nederland wordt sinds 1998 jaarlijks de Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen (LPZ) uitgevoerd waarbij de prevalentie, preventie en behandeling van zorgproblemen, waaronder decubitus, in diverse gezondheidszorginstellingen gemeten wordt. Sinds 2001 wordt ook in Duitsland deze meting jaarlijks uitgevoerd. Beide landen hanteren dezelfde gestandaardiseerde definities, methodologie en vragenlijsten. Resultaten van deze jaarlijkse metingen laten zien dat decubitus prevalentiecijfers beduidend hoger zijn in Nederlandse verpleeghuizen vergeleken met Duitse verpleeghuizen. Deze verschillen zijn in een aantal studies nader onderzocht. Hierbij is gekeken naar de incidentie van decubitus en mogelijke verklarende factoren, zowel gerelateerd aan de verpleeghuisbewoners, de verleende verpleegkundige zorg en structurele kenmerken van de verpleeghuisorganisaties, zoals de aanwezigheid en implementatie van een decubitus richtlijn. In deze presentatie worden de resultaten van deze studies nader toegelicht. Keywords ( max: 6 woorden) :


Voorspellen van decubitusgenezing met de “DECU-STICK” bij dwarslaesiepatiënten tijdens conservatieve behandeling. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Dr. F.W.A. van Asbeck Revalidatiearts-onderzoeker, Affiliatie(s) auteur(s) Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde, Utrecht Abstract (max. 300 woorden) Inleiding en doelen: Decubitus is een veel voorkomende complicatie bij personen met een dwarslaesie. Conservatieve behandeling duurt meestal weken of maanden. Het doel van deze studie is vroeg te voorspellen of de decubituswond zal sluiten met een bepaalde conservatieve behandeling of dat een operatie of een andere conservatieve behandeling nodig is. Materiaal en methode: Wij ontwikkelden en testten een goedkoop, betrouwbaar en praktisch instrument (werknaam DECU-STICK) om de lengte, de breedte, de diepte en de ondermijning van de decubituswond met 1 instrument te meten. Wij maten 64 decubituswonden onder het sacrum of de tubera ischiadica in 56 dwarslaesiepatiënten met een leeftijd van gem. 52.2 [18-70] jaar en een dwarslaesieduur van gem. 11.7 [0-54] jaar, eens per week terwijl zij met een gestandaardiseerde therapie behandeld werden. De patiënten werden vervolgd tot de wond gesloten was, tot operatie of gedurende 24 weken. Resultaten: Bij 25/64 wonden was de gemiddelde snelheid waarmee de grootste lengte, breedte of ondermijning afnam in de eerste 4 weken van de granulatie/epithelialisatiefase 0.5 cm/week of groter. Bij 23/25 (92%) bleef deze gemiddelde snelheid behouden tot sluiting van de wond. Bij 39/64 wonden was de gemiddelde snelheid waarmee de grootste lengte, breedte of ondermijning afnam in de eerste 4 weken van de granulatie/epithelialisatiefase 0.4 cm/week of kleiner. Bij 36/39 (92%) bleef deze gemiddelde snelheid behouden tot sluiting, operatie of het einde van de observatie.

Conclusie: Deze studie beschrijft een goedkope, betrouwbare en praktische methode om na 4 weken van conservatieve behandeling thuis, op de polikliniek of tijdens opname te voorspellen wat de genezingssnelheid van een decubituswond zal zijn en dus wanneer deze bij gelijkblijvende conservatieve behandeling zal sluiten. De gemiddelde afnamesnelheid van de grootste lengte, breedte of ondermijning van de decubituswond tijdens de granulatie/epithelialisatie-fase van > 0.5 cm/week na 4 weken had een positieve predictieve waarde (PPV) van 92% voor het doorgaan van de genezing met deze snelheid. De gemiddelde afnamesnelheid van de grootste lengte, breedte of ondermijning van de decubituswond tijdens de granulatie/epithelialisatie-fase van < 0.4 cm/week na 4 weken had een positieve predictieve waarde (PPV) van 92% voor het doorgaan van de genezing met deze snelheid. De gemiddelde genezingssnelheid in de eerste 4 weken van de behandeling kan dus de basis vormen voor het besluit tot operatie of tot een verandering in het conservatieve beleid. Deze methode kan ook gebruikt worden voor het vergelijken van verschillende conservatieve behandelingen na elkaar in 1 patiënt. Keywords ( max: 6 woorden) :


Ambulante compressietherapie, van literatuur naar praktijk Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Eveline Jongen Affiliatie(s) auteur(s) Expertise Centrum Wondzorg Abstract (max. 300 woorden) In het kader van de opleiding tot wondconsulent aan de Erasmus MC Zorgacademie in Rotterdam werd er een literatuurstudie gedaan waar een implementatieplan op volgde. In dit geval werd er ingegaan op ambulante compressietherapie bij het ulcus cruris venosum. Er werd literatuur gezocht over de effectiviteit van compressiematerialen, namelijk verbandkousen tegenover korte rek zwachtels. Deze literatuur werd vertaald naar de praktijk en er werd een implementatieplan ontwikkeld. •

Amsler, F., Willenberg, T., & Blättler, W. (2009). In search of optimal compression therapy for venous leg ulcers: A meta-analysis of studies comparing divers bandages with specifically designed stockings. Journal of vascular surgery, 50(3) 668-674. • Brizzio, E., Amsler, F., Lun, B., & Blättlet, W. (2010). Comparision of low-strength compression stockings with bandages for the treatment of recalcitrant venous ulcers. Journal of vascular surgery, 51(2) 410-416. • Grol, R., & Wensing, M. (2010). Implementatie: effectieve verbetering van de patientenzorg. Amsterdam: Elsevier gezondheidszorg. • Hirai, M., Koyama, K., Miyazaki, K., Iwata, H., & Kominami, Y. (2012). Interface pressure and stiffness in different combinations of compression material. Phlebology, 27: 82-89. • Jünger, M., Partsch, H., Ramelet, A., & Zuccarelli, F. (2004). Efficacy of a ready-made tubular compression device versus short stretch compression bandages in the treatment of venous leg ulc. Wounds. • Jünger, M., Wollina, U., Kohnen, R., & Rabe, E. (2004). Efficiacy and tolerability of an ulcer compression stocking for therapy of chronic venous ulcer compared with a below-knee compression bandage; results from a prospective randomized multicentre trial. Current Medical Research and opinions, 20(10) 1613-1623. • Mariani, F., Mattaliano, V., Mosti, G., Gasbarro, V., Bucalossi, M., Blättler, W., . . . Mancini, S. (2008). The treatment of venous leg ulcers with a specifically designed compression stocking kit. Phlebology, 37: 191-197. • Marston, W., & Vowden, K. (2003). Compression therapy: a guide to safe practice. In Understanding compression therapy (pp. 11-16). London: EWMA. • Milic, D., Zivic, S., Bogdanovic, D., Keranovic, N., & Golubovic, Z. (2009). Risk factors related to the failure of venous leg ulcer to heal with compression treatment. Journal of Vascular surgery, 49(5) 1242-1247. • Patsch, H., & Patsch, P. (2008). Compression stockings for treating venous leg ulcers: measurement of interface pressure under a new ulcer kit. Phlebology, 23: 40-46. Polignano, R., Guarnera, G., & Bonadeo, P. (2004). Evaluation of Surepress Comfort: a new compression system fot the management of venous leg ulcers. Journal of wound care, 13(9) 387-391.

Keywords ( max: 6 woorden) : Ambulante compressietherapie, verbandkousen, korte rek zwachtels, implementatieplan


Honing of zilver: een effectieve behandeling bij een wondinfectie? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Josyane Gaertner-Rutjes, Wondconsulent. Affiliatie(s) auteur(s) Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem Zorgacademie Erasmus MC, Leerweg intensieve zorg; uitstroomprofiel Wondconsulent 2013. Abstract (max. 300 woorden) Nu steeds meer antibioticaresistente en microbiële stammen opkomen die de therapeutische mogelijkheden om een wondinfectie te behandelen en/of te voorkomen beperken, lijkt er weer een plaats te zijn voor het gebruik van lokale antimicrobiële middelen die in de moderne wondverbanden worden verwerkt en die ingezet worden ter preventie van of bij een bewezen wondinfectie. Maar welke van de twee kies je nu? In een literatuurstudie, die is gedaan in het kader van de opleiding tot wondconsulent aan de zorgacademie van het Erasmus MC in Rotterdam, is onderzoek gedaan naar de effecten van honing en zilver bij een wondinfectie. De onderzoeksvraag luidde: ‘Is er bij de behandeling van een patiënt met een geïnfecteerde wond verschil in wondgenezing, wanneer er gebruik wordt gemaakt van een product met medicinale honing versus een product met zilver?’ In deze presentatie komen de resultaten van het literatuuronderzoek met de conclusie aan de orde. Keywords ( max: 6 woorden) : Honing, zilver en wondinfectie.


Internationale Richtlijn voor Preventie en Behandeling van Decubitus: 2e editie Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Dr. Lisette Schoonhoven Affiliatie(s) auteur(s) Senior onderzoeker Verplegingswetenschap Abstract (max. 300 woorden) Introductie In 2009 publiceerden de National Pressure Ulcer Advisory Panel (NPUAP) en de European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP) de internationale richtlijnen voor de preventie en behandeling van decubitus. De richtlijnen bevatten evidence-based aanbevelingen voor de preventie en behandeling van decubitus die wereldwijd gebruikt kunnen worden om beslissingen te nemen over decubituszorg. In September 2014 presenteerden de NPUAP, EPUAP, en Pan Pacific Pressure Injury Alliance (PPPIA) de tweede editie van deze richtlijn. Literatuur We hebben meer dan 4000 nieuwe artikelen (2008 tot Juli 2013) gescreend en meer dan 300 daarvan opgenomen in de richtlijn. De zoekstrategie en details staan op http://internationalguideline.com Small Working Groups 27 werkgroepen (104 experts) hebben de literatuur beoordeeld, samenvattingen gemaakt en de concept aanbevelingen geschreven. Stakeholder review 329 partijen hebben zich geregistreerd als stakeholder. We hebben 160 commentaren ontvangen. Veranderingen in de richtlijn t.o.v. 2009 - Nieuwe secties over de volgende onderwerpen: o Prevalentie en incidentie van decubitus o Preventieve huidzorg o Prophylactisch verbanden o Microclimate controle o Behandelen van biofilms o Preventie en behandeling van hieldecubitus o Medisch materiaal gerelateerde decubitus

-

-

-

Nieuwe secties over de volgende speciale populaties: o Obese personen, intensive care patiënten, ouderen, kinderen, patiënten op de operatie kamer, personen met een dwarslaesie, patiënten in palliatieve zorg Nieuwe secties over het implementeren van de richtlijn: o Strategieën voor het implementeren van de richtlijn o Educatie voor zorgverleners o Patiënten en hun mantelzorgers o Kwaliteitsindicatoren 222 nieuwe aanbevelingen 67 aanbevelingen verwijderd 63 aanbevelingen herschreven (een beetje tot veel) 8 aanbevelingen Sterkte van Bewijs verminderd 10 aanbevelingen Sterkte van Bewijs verhoogd Niveau bewijs van de aanbeveling toegevoegd. Dit is de mate waarin je zeker kan zijn dat het opvolgen van de aanbeveling meer voordelen dan nadelen heeft (meer goed doet dan kwaad).

National Pressure Ulcer Advisory Panel, European Pressure Ulcer Advisory Panel and Pan Pacific Pressure Injury Alliance. Prevention and Treatment of Pressure Ulcers: Clinical Practice Guideline. Emily Haesler (Ed.). Cambridge Media: Osborne Park, Western Australia; 2014

Keywords ( max: 6 woorden) : Decubitus, richtlijn, internationaal, preventie, behandeling


Negatieve Druktherapie, Schuim- of gaasverband? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): R.J.I. Sormani, Verpleegkundig Specialist i.o. Affiliatie(s) auteur(s) Expertise Centrum Wondzorg, Mitralis/Bbeterzorg Abstract (max. 300 woorden) NDT (Negatieve Druktherapie) werd aanvankelijk beschreven in de jaren ‘80 en ‘90 en werd in de Verenigde Staten in 1997 geïntroduceerd. Het werd al snel als standaard van wondzorg gezien in veel verschillende situaties (Dorafshar et.al. 2012). In deze literatuurstudie is er geprobeerd antwoord te geven op de vraag: Schuim- of gaasverband bij Negatieve Druktherapie. Hierbij is er naar voren gekomen dat NDT meerdere effecten heeft op een wond. Daarentegen zal er nog veel onderzoek gedaan moeten worden om alles te onderbouwen wat er wordt gesuggereerd. NDT zou zorgen voor wondcontractie, micro-vasculaire bloedstroom in de wondranden, het stimuleert angiogenese en de vorming van granulatieweefsel waardoor wondheling versnelt. Het bevorderd een vochtig wondmilieu, verminderd oedeem, stimuleert celgemedieerde immuunrespons, verminderd de permeabiliteit van de bloedvaten en bevorderd de bloedtoevoer naar de wondranden. Hierbij wordt verondersteld dat de wondbedekker een rol speelt bij het effect op het wondbed. Uit de onderzoeken die ik heb gebruikt voor deze literatuurstudie kan er geconcludeerd worden dat er geen duidelijk antwoord op mijn onderzoeksvraagstelling gegeven kan worden. Er zijn wel een aantal duidelijke verschillen waarneembaar in de onderzoeken die zijn gebruikt voor deze studie. Uiteindelijk kan er geconcludeerd worden dat er gekeken moet worden naar de individuele wond en de patiënt.

Keywords ( max: 6 woorden) : Negatieve Druk Therapie


EMLA® een effectieve pijnmaatregel bij debridement ? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Tamara van den Breemen – Pasman, wondconsulent Affiliatie(s) auteur(s) Gelre ziekenhuizen, locatie Zutphen Abstract (max. 300 woorden) Adequate pijnstilling dient een essentieel onderdeel van de behandeling te zijn, ook bij wondzorg. Een onderdeel van wondzorg is het chirurgisch debrideren van een wond, vaak een zeer pijnlijke ervaring. Het uitvoeren van een debridement, wordt vaak herhaaldelijk uitgevoerd. De interventie op de pijnbehandeling is heel wisselend, dit kan variëren van het toedienen van Paracetamol® tot het uitvoeren onder narcose op de OK. Kan het gebruik van EMLA® bij het uitvoeren van een chirurgisch debridement bij een beenulcus de patiënt een adequate pijnbestrijding geven, zodat het resulteert in een VAS-score van maximaal 4? In deze presentatie wordt ingegaan op de uitkomst van dit literatuuronderzoek, de conclusies en praktische toepassing. Keywords ( max: 6 woorden) : Pijn, debridement, ulcus cruris, EMLA®


The influence of wound healing by electrical stimulation - Facts and level of knowledge Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Thomas Wild, MD Affiliatie(s) auteur(s) German Wound Academy, Germany, [email protected], Editor in Chief Wound Medicine (Elsevier)

Abstract (max. 300 woorden) Introduction The treatment of wounds by means of electrical stimulation using the physiological fact that skin is electrically charged. In case of breach of the epithelium therefore become an electric current, which initiates the body's own healing processes and then also entertains. Therapy can now be imitated by using a specific technology to restore a physiological situation. Background Shown effects of the application of electrical stimulation have one of the highest evidence levels in the field of wound healing. Depending on the application different biological effects have been proven: • Shown effects of the application of electrical stimulation Depending on the application different biological effects have been described: • chemotaxis of • increasing the blood supply • increase the oxygen content in the wound tissue (• stimulation of granulation tissue Pullar, CE The biological basis for Electric stimulation as a therapy to heal chronic wounds Journal of Wound Technology, 2255522562 (2009) • Increase the capacity for collagen synthesis and extracellular matrix substances • reorganization of the extracellular matrix, Brown, M. & Gogia, PP Effects of high voltage stimulation on cutaneous wound healing in rabbits• promotion of angiogenesis and activation of the production of growth factors (VEGF shown) • activation of the re-epithelialization by directed migration of keratinocytes • Anti-microbial effects, e.g. for Gram-positive (S. aureus, S. epidermidis, Enterococcus faecium) and Gram-negative (P. aeruginosa, E. coli, Klebsiella pneumoniae), bacteria (but not the strength typical antiseptics) Kloth, LC Electrical stimulation for wound healing: a review of evidence from in vitro studies, animal experiments, and clinical trials. • reduction of edema • reduction in pain from wounds •PAR 4 (Partial Area Reduction after 4 weeks 49,8% with electro stimulation vs 23,4% in standard care)

Orida, N., Feldman, JD Directional protrusive pseudopodial activity and motility in macrophages induced by extracellular electric fields Motil Cell 2, 243-255 (1982). Cho, MR, Thatte, HS, Lee, RC & Golan, DE Integrindependent human macrophage migration induced by oscillatory electrical stimulation. Ann Biomed Eng 28, 234-243 (2000) and neutrophils (Pullar, CE The biological basis for Electric stimulation as a therapy to heal chronic wounds Journal of Wound Technology , 22555-22562 (2009), Zhao, M., et al Electrical signals control wound healing through phosphatidylinositol-3-OH kinase-gamma and PTEN Nature 442, 457-460 (2006).. Kloth, LC Electrical stimulation for wound healing. A review of evidence from in vitro studies, animal experiments, and clinical trials Int J Low Extrem Wounds 4, 23-44 (2005) for the initiation of wound cleansing (LC Electrical stimulation for wound healing: a review of evidence from in vitro studies, animal experiments, and clinical trials Int J Low Extrem Wounds 4, 23-44 (2005); Goldman, RJ, Brewley, BI,. Cohen, R. and Rudnick, M. Use of electrotherapy to reverse expanding cutaneous gangrene in end-stage renal disease Adv Skin Wound Care 16, 363-366 (2003). Alvarez, OM, Mertz, PM, Smerbeck, RV & Eaglstein , WH The healing of superficial skin wounds is stimulated by external electrical current J Invest Dermatol 81, 144-148 (1983)... Peters, EJ, et al The benefit of electrical stimulation to Enhance perfusion in persons with diabetes mellitus, J Foot Ankle Surg 37, 396-400, discussion 447-398 (1998); Goldman, RJ, Brewley, BI & Golden, MA Electrotherapy reoxygenates inframalleolar ischemic wounds on diabetic patients. A case series Adv Skin Wound Care 15, 112-120 ( 2002) LC Electrical stimulation for wound healing: a review of evidence from in vitro studies, animal experiments, and clinical trials Int J Low Extrem Wounds 4, 23-44 (2005); Goldman, RJ, Brewley. BI Cohen, R. and Rudnick, M. Use of electrotherapy to reverse expanding cutaneous gangrene in end-stage renal disease. Adv Skin Wound Care 16, 363-366 (2003) Pullar, CE The biological basis for Electric stimulation as a therapy to heal chronic wounds Journal of Wound Technology, 22555-22562 (2009); Bourguignon, GJ & Bourguignon, L.Y. Electric stimulation of protein and DNA synthesis in human fibroblasts. FASEB J 1, 398-402 (1987); oldman, R. & Pollack, S. Electric fields and proliferation in a chronic wound model. Bioelectromagnetics 17, 450-457 (1996); Canseven, Inc. & Atalay, N.S. Is it possible to trigger collagen synthesis by electric current in skin wounds? Indian J Biochem Biophys 33, 223-227 (1996); Thawer, HA & Houghton, P.E. Effects of electrical stimulation on the histological properties of wounds in diabetic mice. Wound Repair rain 9, 107-115 (2001).

Keywords ( max: 6 woorden) : Wound Healing – Electro stimulation – evidence – pressure ulcer

Titel paper/presentatie/poster ( max 2 regels):

Zitten op schapenwolken Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Wim Tinke Affiliatie(s) auteur(s) - Fysiotherapeut - verbonden aan Gezondheidscentrum Nederhoven, - Ergonoom - verbonden aan Zitwerk, Barendrecht

Zwijndrecht

Abstract (max. 300 woorden) Begonnen onder de werknaam ‘team I-PADD’ (Intelligent Personal Anti Decubitus Device) is een werkgroep van mensen uit uiteenlopende vakgebieden een aantal jaren aan het werk om vorm te geven aan de ontwikkeling van een nieuw zitkussen. Een zitkussen dat de naam Qumulus heeft gekregen. Het idee voor dit innovatief zitkussen is ontwikkeld door Hans Voorwinde en Wim Tinke, en is in samenwerking met de TU Delft en het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam doorontwikkeld. Het geoctrooieerd bewegingssysteem en de ingebouwde intelligentie schijnen een nieuw licht op de mogelijkheid tot preventie van decubitus. Hechte samenwerking tussen de uiteenlopende disciplines wordt in dit project manifest. Denk- en maakindustrie maken in deze samenwerking de realisatie van Qumulus mogelijk. Zo geeft medische kennis richting aan technologische uitwerking, en maakt bijvoorbeeld 3D printing praktische realisatie van prototypes mogelijk. De gekozen woorden voor de titel van dit congres passen goed bij de ervaringen die het IPADD team in de afgelopen jaren heeft opgedaan; enthousiasme, ervaring, evidencebased en efficiency. Een aantal kan nog worden toegevoegd: doorzetten, waarom, geloof, samen. Keywords ( max: 6 woorden) : Ontwerp en ontwikkeling van een nieuw zitkussen.


Complex Skin Lesions in Paediatric Patients: the whole spectrum of disease Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Ciprandi G, Grimaldi C and Latorre S Affiliatie(s) auteur(s) Bambino Gesu’ Children’s Hospital, IRCCS, Dpt of Surgery, Plastic and Maxillofacial Surgical Unit, Rome – Italy Abstract (max. 300 woorden) Childhood is a challenging time for wound care, because development is divided into various evolving steps passing through neonate, infant, toddler, preschool, young school, teen, adolescent, and nearly adult ages. All these stages, together with other „at risk for wound patients“ such as preterm and very low birth weight infants, have to be approached differently from each other considering specific skin anatomical characteristics, evolution and maturation, body proportions and social activities. At the same time, advances in modern medicine and new technologies correlated with improved survival and/or palliative activities, i.e. intensive care treatment and equipment, lead to a new class of paediatric wounded patients, with fragile skin similar to that of elderly patients, and more at risk of breakdown, tears, undue friction and shearing forces. In addition, congenital malformations requiring surgery, genetic disorders, the so called „rare diseases“ and an increasing number of newly discovered syndromes affect the skin and soft tissues, altering elastin, collagen fibers, reducing the production of Growth Factors and modify the delicate balance of the skin microclimate in these patients. As one of the more recently developed surgical multidisciplinary specialties, Paediatric Wound Care grew from the acknowledgement of the fact that children, and especially neonates and infants, have skin problems distinct from those seen in adults and elderly patients. Even if a neonate is an “easy to handle” patient, he is not a small adult because of anatomical and physiopathological differences: sometimes you can tell at a glance that the skin is so fragile and breakable, being prone to undesirable high pressure effects. Acute and chronic wounds as well as wound related diseases continue to be the leading causes of morbidity and mortality among children all around the world. Soft tissue loss from infective, vascular, pressure, postsurgical and traumatic disorders often results in poor or delayed healing, painful wounds, and the need for repeated major surgical procedures. That is why Paediatric Wound Care has a mission to protect children with problems including disability, syndromes, malformations, immobility, life-saving devices and other insults to the skin surface. Keywords ( max: 6 woorden) :


‘Patiënt participatie, co-creatie doe je samen!’ Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Jeanny Engels, expert Persoonsgerichte zorg en zelfmanagement Affiliatie(s) auteur(s) Vilans Abstract (max. 300 woorden) Patiënt participatie wil zeggen dat patiënten betrokken worden bij beslissingen die over hen gaan. Hierbij gaat het niet alleen om de persoonlijke zorg die zij ontvangen maar ook om het zorgbeleid van de organisatie waar zij een beroep op doen. Zorgverleners en zorgorganisaties doen er goed aan om patiënteninbreng serieus te nemen. Door samen met patiënten aan de slag te gaan, komt de zorgverlening en het zorgbeleid meer in de richting van wat patiënten willen, kunnen en nodig hebben. En dan komt persoonsgerichte zorg vanzelf tot stand. Persoonsgerichte zorg is een manier om zorg op maat te bieden aan mensen met een ziekte. Kern van persoonsgerichte zorg is dat je als zorgverlener iemand niet alleen als patiënt maar als mens benadert. Bij de behandeling staat niet de ziekte centraal, maar de manier waarop de patiënt in het leven staat en zelf met de aandoening omgaat. Anders gezegd: persoonsgerichte zorg is zorg op de maat van de patiënt1. Persoonsgerichte zorg gaat over een integrale benadering van de patiënt, een benadering van de patiënt als persoon. Daarnaast is persoonsgerichte zorg afgestemd op de doelen van de patiënt. Denk aan doelen als het verbeteren van de kwaliteit van leven of behoud van het niveau van zelfstandig functioneren. Aansluiten bij deze doelen wordt gezien als een belangrijke factor die bijdraagt aan effectieve zorg. Dat betekent dus dat in bepaalde gevallen de patiënt kan kiezen voor een niet-optimale behandeling als die bijdraagt aan een betere kwaliteit van leven of functioneren. Persoonsgerichte zorg werkt alleen als zowel de zorgverlener als de patiënt zich goed oriënteert op de wensen, verwachtingen, doelen, motivatie en vaardigheden van de patiënt. En de zorg samen met de patiënt vaststelt. Gezamenlijke besluitvorming wordt de norm en dat stelt ook de RVZ in het recent verschenen advies ‘De Participerende patiënt’2. Kern van het advies is dat patiënten en zorgverleners meer gezamenlijke besluitvorming, gedeelde uitvoering en zelfmanagement willen. Dat bevordert zowel de kwaliteit van zorg als de effectiviteit.

We spreken van gezamenlijke besluitvorming indien zorgverlener en patiënt gezamenlijk (gezondheids)doelen stellen die aansluiten bij de motivatie van de patiënt en vervolgens gezamenlijk keuzes maken over de wijze waarop die doelen bereikt kunnen worden. Gezamenlijke besluitvorming vraagt om een verbinding tussen de medische context (de diagnose, ernst van het ziektebeeld, behandeling van de ziekte) en de persoonlijke en sociale context (het dagelijks leven van de patiënt en diens omgeving). Bij gezamenlijke besluitvorming vraag je als zorgverlener de patiënt naar zijn ideeën, wensen en voorkeuren, en nodig je de patiënt uit om samen over de opties na te denken. Als zorgverlener vul je vanuit je professionele kennis en ervaring de informatie aan. Patiënt en zorgverlener nemen vervolgens een gezamenlijk besluit en delen de verantwoordelijkheid voor de behandeling en de plannen die daaruit voortvloeien. Gezamenlijke besluitvorming bestaat uit drie soorten gesprekken: 1. 2. 3.

Choice talk: introduceer dat er een keuze is. Option talk: beschrijf de mogelijke opties met bijbehorende voor- en nadelen. Decision talk: ondersteun bij ontdekken van de voorkeuren en neem samen een beslissing.

Voordelen van gezamenlijk beslissen: 1. Patiënten worden weerbaarder, mondiger, actiever betrokken en voelen zich meer verantwoordelijk voor hun eigen gezondheid gedrag. 2. Patiënten krijgen gepaste zorg: de kans op over- en onderbehandeling is kleiner als patiënten actiever betrokken worden. 3. Patiënten en zorgverleners zijn meer tevreden. Er zijn alleen maar voordelen te behalen als patiënten, zorgverleners en zorgorganisaties in co-creatie met elkaar aan de slag gaan om de zorg meer persoonsgericht te maken. 1 2

Vlek H, Driessen S & Hassink L (2013). Whitepaper Persoonsgerichte zorg. Utrecht: Vilans. RVZ (2013). De Participerende patiënt. Den Haag: RVZ.



De ontwikkeling van een Magnetische Resonantie Elastografie afbeeldingstechniek voor de bepaling van stijfheidsveranderingen in weefsel bij het ontstaan van diepe drukwonden. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Jules Nelissen1, Willeke Traa2, Kevin Moerman3, Klaas Nicolay1, Aart Nederveen3, Cees Oomens2, en Gustav Strijkers1,4 Affiliatie(s) auteur(s) 1

2

Biomedical NMR and Soft Tissue Biomechanics and Engineering, Biomedical Engineering, Eindhoven University of Technology 3

4

Department of Radiology and Biomedical Engineering and Physics, Academic Medical Center, Amsterdam

Abstract (max. 300 woorden) Diepe drukwonden, die door de NPUAP en EPUAP geclassificeerd worden onder de naam ‘suspected Deep Tissue Injury (sDTI)’, zijn wonden die in diepere weefsels ontstaan in de buurt van bot en waarbij aan het huidoppervlak nog geen schade zichtbaar is. Deze wonden kunnen zich uitbreiden tot categorie III en IV wonden, waarbij het zachte weefsel is in zijn geheel is aangetast. Risico groepen voor sDTI zijn onder andere mensen met een dwarslaesie of trauma en patiënten die intensieve zorg behoeven. Het is een grote uitdaging om de beginnende weefselbeschadiging op tijd te ontdekken, om zo te voorkomen dat ze zich ontwikkelen tot categorie III of IV drukwonden. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat er bij het onstaan van een diepe drukwond een stijfheidstoename is in de aangetaste spier, gevolgd door een stijfheidsafname. Om de precieze relatie tussen weefseschade en mate van stijfheidsveranderingen en veranderingen in de tijd te kunnen bestuderen kan Magnetische Resonantie (MR) beeldvorming worden gebruikt. Weefselschade kan gemeten worden met T2 gewogen MR beeldvorming en stijfheidveranderingen met MR Elastografie (MRE). Verondersteld wordt dat MRE kan voorzien in een vroege detectie techniek voor diepe drukwonden en zal bijdragen aan het beter begrijpen van de processen die een rol spelen bij het ontstaan van dit type drukwond. Bij MRE wordt het weefsel in trilling gebracht met een externe actuator waardoor verplaatsingsgolven zich voorplanten in het weefsel. Deze golven kunnen worden afgebeeld met behulp van een bewegingsgevoelige MR beeldvormende techniek. Door middel van wiskundige inversie technieken worden de golfverplaatsingsbeelden vervolgens omgerekend naar mechanische weefseleigenschappen, zoals de ‘shear modulus’ en viscositeit. Bij beschadigd of ziek weefsel zullen de golven zich anders voortplanten dan bij gezond weefsel waardoor het verschil in mechanische eigenschappen kan worden bepaald. Alvorens de MRE techniek toe te passen in patienten zal deze eerst worden getest in een rat model. Bij een gevestigd rat model wordt de tibialis anterior spier ingedrukt met een

staafje (‘indentor’) terwijl de rat zich in de MRI scanner bevindt zodat de ontwikkeling van

weefselschade in de tijd kan worden afgebeeld. Dit model wordt al jaren met succes gebruikt in onze onderzoeksgroep. Om MRE metingen te kunnen doen met dit rat model is een nieuwe MR-compatibele indentatie opstelling ontworpen, gebouwd en getest. De nieuwe opstelling laat het toe om in de toekomst een MRE actuator toe te voegen waarbij voor, tijdens en na indentatie MRE metingen kunnen worden uitgevoerd. Indentatie van de TA spier in de MR scanner met deze setup is getest met meerdere ratten. Op T2 gewogen beelden was aanzienlijke spier schade te zien. De MRE actuator is gestest op een agarose fantoom met stijve inclusies, welke goed detecteerbaar bleken. De MR compatibele indentatie opstelling met MRE actuator zal worden gebruikt om de relatie tussen diepe drukwonden en stijfheidsveranderingen uitvoerig te bestuderen, hetgeen nieuwe inzichten zal opleveren met betrekking tot het ontstaan van de drukwonden en mogelijk zal deze technologie ook voor vroege detectie gebruikt kunnen worden. Keywords ( max: 6 woorden) :


De differentiële diagnose decubitus Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Kasia Huisman, dermatologie verpleegkundige Affiliatie(s) auteur(s) Brabantzorg Abstract (max. 300 woorden) Decubitus vormt een groot probleem in de gezondheidszorg. Het komt vaak voor, leidt tot veel ongemak en pijn bij de patiënt, en tot grote kosten voor de gezondheidszorg. Stuitdecubitus is de meest voorkomende gluteale dermatose bij ouderen en minder mobiele personen. Het weefselversterf wordt veroorzaakt door op het lichaam inwerkende druk- en schuifkrachten. Decubitus kent verschillende histologische stadia afhankelijk van het klinisch beeld. Niet wegdrukbaar erytheem wordt histologisch gekenmerkt door gedilateerde capillairen en venen met opgehoopte erytrocyten. Er is uitgebreide aandacht voor deze complicatie gezien de toenemende vergrijzing en de morbiditeit die met decubitus gepaard gaat, maar ook vanwege de registratie van decubitus als prestatie-indicator. In 2005 werd door de EPUAP een andere gelijkende entiteit beschreven: het vochtigheidsletsel (IA D). Dit bestaat uit erytheem, maceratie en/of erosie van de huid door inwerking van vocht en irritantia, zoals urine en feces. Decubitus en IAD komen vaak voor binnen de chronisch geriatrische zorg. De differentiaal diagnose tussen IAD en decubitus is complex. Een incorrecte diagnose kan leiden tot het toepassen van verkeerde maatregelen. Vervolgens kan dit een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven en extra kosten teweegbrengen voor zowel de patiënt als de gezondheidszorg In 1992 werd door Bos et al. de seniele gluteale dermatose beschreven als een aparte entiteit binnen het totaalbeeld van de stuitdecubitus. Yamamoto et al. beschreven in 1979 voor het eerst een soortgelijke hyperkeratotische gelichenificeerde gluteale huidafwijking veroorzaakt door frictie. Seniele gluteale dermatose komt bij magere of vermagerde oudere personen die bedlegerig zijn of in zittende houding de neiging hebben onderuit te zakken. Voor de differentiële diagnose kan naast een klassieke decubitus, vochtletsel en seniele gluteale dermatose, worden gedacht aan lichen simplex, amyloïdose, psoriasis, eczeem

of een dermatomycose. Keywords ( max: 6 woorden) :


De rol van de mechanische eigenschapen en belasting in de ontwikkeling van diepe drukwonden. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Kevin M. Moerman1, Willeke Traa2, Jules Nelissen2, Gustav Strijkers1,2, Cees Oomens2, Aart Nederveen1 Affiliatie(s) auteur(s) 1

Academisch Medisch Centrum, Amsterdam

2

Technische Universiteit Eindhoven, Eindhoven

Abstract (max. 300 woorden) Decubitus is zoals de term “pressure-ulcer” al verraadt een probleem dat veroorzaakt wordt door een mechanisch fenomeen zoals b.v. langdurige druk. Echter kan dezelfde druk op een andere plaats andere gevolgen hebben doordat de interne anatomie of simpel weg de te vervormen weefsel dikte anders is. Zo kan een externe druk intern juist trekspanningen veroorzaken doordat b.v. het weefsel weg zal proberen te vervormen loodrecht op de druk. Wat zijn dus de mechanische aspecten van het complexe decubitus probleem? De lange hierop volgende zin zal pogen deze complexiteit aan het oppervlak te brengen: Een bepaalde belasting die plaats vindt op een bepaalde locatie aan het huidoppervlak met een bepaalde intensiteit, tijdsduur en dynamiek in bepaalde weefsellocaties, zoals b.v. aan het huidoppervlak of dieper intern in het weefsel, kan een bepaalde hoeveelheid en type schade teweeg brengen doordat het weefsel of het weefselsysteem onvoldoende om kan gaan met de gevolgen van de belasting. In de voorgaande zin definiëren de onderstreepte woorden enkele ingrediënten van het mechanische probleem en allen klinken relatief vaag. Wat wordt bedoelt met belasting (kracht/druk/vervorming)? Wat is de rol van de belasting? Welk soort belastingen leiden tot letsel? Wat is de rol van de intensiteit van de belasting en de tijdsduur van de belasting? Wat zijn de interne belastingen die door externe belastingen geïnduceerd kunnen worden? Wat is de mogelijke rol van de mechanische eigenschappen van het weefsel (spier is b.v. een complex vezel versterkt materiaal)? Wat is de rol van de onderliggende anatomie van b.v. scherpe bot randen? Als schade de mechanische eigenschappen van weefsel kan aantasten, kan interne schade dan gedetecteerd worden door speciale beeldvormingstechnieken die mechanische eigenschappen zoals elasticiteit kunnen afbeelden? Deze studie zal een samenvatting bieden van de huidige wetenschappelijke kennis omtrent de ontwikkeling van diepe drukwonden vanuit een mechanisch oogpunt en pogen enkele van de voorgaande vragen toe te lichten. Keywords ( max: 6 woorden) :


Uw brein als medicijn Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Maarten Wissels, Neurochirurg en pijnspecialist Affiliatie(s) auteur(s)

Abstract (max. 300 woorden) Je leest deze woorden en dat je dat kan, is te danken aan het meest complexe onderdeel van je lichaam: 1200 gram grijze massa, de kwabbige, zachte okkernoot tussen je oren ter grootte van twee gebalde vuisten, je hersenen. Het is een verbluffend orgaan waarmee we denken en voelen. Het houdt ons in leven, zorgt voor een permanente interface met de wereld, laat ons toe hard te lopen of kunst te maken. Het is de bron van taal en geheugen, van verbeelding en vertwijfeling, van haat en liefde. Het menselijk brein is een van de meest ingewikkelde dingen die we kennen. Toch weten we al heel lang wat over de manier waarop het brein dat allemaal doet. In de laatste twintig jaar hebben we meer geleerd over de hersenen dan de twintig eeuwen daarvoor. Dat stemt tot hoop. Met die kennis kunnen we dan misschien mensen helpen van wie de hersenen mankementen vertonen, door ziekte, menselijk ongeval of biologisch ongeluk. Want hoewel het menselijk lichaam, inclusief brein, het in het merendeel van de gevallen goed doet, gaat er dikwijls iets fout, van pijn tot psychose, van autisme tot angst, van dementie tot depressie. Al die nieuwe kennis over de hersenen opent nog andere opwindende perspectieven. Als we weten hoe het brein werkt, kunnen we het misschien nog verbeteren: sneller leren, beter onthouden, minder slapen, creatiever worden, gelukkiger zijn, .... Dat maakbare brein klinkt nog als toekomstmuziek, maar het kan geen kwaad er alvast over na te denken. Neurochirurg en pijnspecialist Maarten Wissels zal ons vanuit zijn invalshoek over het maakbare brein op een levendige manier onderhouden. Keywords ( max: 6 woorden) :


Debridement bij Decubitus: Honing, zilver, antiseptica of…skills? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Marco Warbout Affiliatie(s) auteur(s) Wond Consulent/Casemanager wondzorg/Research Nurse Abstract (max. 300 woorden) Debrideren is het verwijderen van dood weefsel om vervolgens granulatievorming te bevorderen hetgeen een methode is voor wondbedpreparatie. De term debrideren werd voor het eerst gebruikt door Henri le Dran (1685-1770), in de context van een incisie met als doel drainage om druk op weefsels weg te nemen. Falanga(2004)beschreef dat wondbedpreparatie, waar debridement een onderdeel van zou moeten zijn, essentieel is voor de genezing van chronische (niet genezende) wonden. De meest gebruikte methodes voor de uitvoering van een debridement zijn recent in een overview gepresenteerd door de EWMA in 2013. “Debridement; An update overview and clarification of the principal role of debridement”. Journal of Woundcare, vol 22. No1 Het systematisch en konsekwent uitvoeren van een scherp debridement is echter nauwelijks beschreven, maar recente literatuur laat zien dat het leidt tot een snellere wondgenezing. In mijn presentatie wil ik ingaan op de volgende vragen: Wat zijn eventuele parameters om de beslissing te nemen voor welk type debridement je gaat kiezen? Welke methodes van debridement zijn beschreven en wat zijn de voor en nadelen ervan? Wat laat de meest recente literatuur zien over het effect op wondgenezing van een frequent toegepast scherp debridement? Welke weefseltypes kun je onderscheiden bij de uitvoering van een scherp debridement? Wat zijn onze ervaringen (DaVincikliniek) met het uitvoeren van een scherp debridement? Strohal, R., Apelqvist, J., Dissemond, J. et al. EWMA Document: Debridement. J Wound Care. 2013 22;(suppl 1): S1-S52.



Wond gerelateerde pijn Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Marion Giesberts Affiliatie(s) auteur(s) E-nursing, platform voor online zorgcursussen. Opleider, trainer en adviseur Hogeschool Arnhem en Nijmegen, domein Pijn en Palliatieve zorg. Abstract (max. 300 woorden) Wondgerelateerde pijn is een veelvoorkomend, maar onderschat probleem. Pijn heeft een negatief effect op wondgenezing en patiënten geven aan dat pijn een negatief effect op kwaliteit van leven heeft. Om pijn bij wonden goed te kunnen diagnosticeren en behandelen, wordt het tijd dat hier meer aandacht voor komt onder meer in opleiding en bijscholingen voor zorgprofessionals. In het bijzonder is het van belang dat wondconsulenten voldoende kennis hierover hebben, omdat zij in veel gevallen als eerste de ernst van de pijn signaleren en goed op de hoogte zijn van de problematiek. Bij een wond is altijd sprake van weefselschade, waardoor nociceptieve pijn ontstaat. Bij weefselschade komen verschillende stoffen vrij die de perifere zenuwuiteinden prikkelen. Via het ruggenmerg wordt een alarmprikkel naar de hersenen verstuurd. Daar vindt pijngewaarwording plaats. Ook oedeem kan voor extra prikkeling zorgen en dus voor meer alarmprikkels naar de hersenen. Ook wanneer de wond gaat infecteren, komen er stoffen vrij (zoals enzymen en vrije radicalen) die zorgen voor prikkeling van de zenuwuiteinden. Deze stofjes zorgen voor nog meer weefselschade en dus voor meer pijn. Een infectie kan ook het zenuwweefsel in een wond beschadigen, waardoor het geleidingssysteem van de pijn zelf wordt aangetast. Veel pijn bij complexe wonden wordt nog eens extra verergerd omdat pijn invloed heeft op het zenuwstelsel. Er kan dan hyperalgesie ontstaan (een pijnprikkel voelt als veel pijnlijker dan anders) en uiteindelijk allodynie (een niet-pijnlijke prikkel voelt als heel pijnlijk). Een eenmaal overgevoelig geworden zenuwstelsel, is moeilijk te behandelen. Ook andere factoren kunnen wondpijn verergeren, zoals vermoeidheid, angst en stress. Pijn bij wondzorg is zowel bij volwassenen als bij kinderen een onderschat probleem. Naast de pijn die ontstaat door de wond zelf, kan pijn ook ontstaan door onjuiste toepassing van materialen of methoden bij de wondverzorging. Uit een internationale enquête blijkt dat wondpatiënten de verbandwisseling en de wondreiniging als het meest pijnlijk ervaren. Ernstige pijn heeft een negatief effect op de genezing van de wond, onder meer door een verminderde doorbloeding, wat het ontstaan van nieuw weefsel belemmert, en waardoor bestaand weefsel in slechte conditie raakt of zelfs afsterft. Daarnaast is duidelijk aangetoond dat langdurig onderbehandelde pijn kan leiden tot

chronische pijn. De basis voor een goede diagnostiek en behandeling van pijn begint met het begrijpen van hoe pijn ontstaat en hoe het zich als verschijnsel met diverse symptomen laat zien. Op basis hiervan zal duidelijk worden welke pijnmeetinstrumenten kunnen worden gebruikt en welke behandelingen wel of niet zinvol zijn. In deze korte workshop zal daarom het accent liggen op de uitleg over anatomie en fysiologie van pijn, en daarnaast in grote lijnen welke mogelijkheden er zijn om diverse soorten pijn te meten bij diverse patiëntengroepen. Ook wordt een overzicht van behandelmogelijkheden gegeven. Keywords ( max: 6 woorden) :


How to make a measurable difference? / Hoe kan je een meetbaar verschil maken? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Matt Tite Affiliatie(s) auteur(s)

Abstract (max. 300 woorden) De sessie laat zien op welke manieren de zorg veranderingen implementeert. Ongeveer 70% tot 80% van verbeter voorstellen maakt de situatie ofwel geen verschil of erger. De sessie gaat in op verschillende decubitus situaties/cases en hoe deze data gebruikt kan worden om verbetering “aan te moedigen”. Voorbeelden worden gegeven hoe het in verschillende landen wordt aangepakt, en waar een betere uitkomst voor iedereen kan ontstaan. De sessie gaat dan verder met een advies over hoe belangrijk een meting kan zijn. Het laat verschillende bestaande onderzoeken/metingen met aannames zien, en hoe deze weer gebruikt kunnen worden voor de “meting voor verbetering”. De sessie introduceert de bezoekers de 7 stappen naar een goede meting (een soort route kaart voor het correct uitvoeren van verbetering). De sessie bestaat uit interactieve delen en activiteiten dat de aspecten van de genoemde 7 stappen beter zal illustreren. De sessie concludeert met een praktisch voorbeeld uit Wolverhampton, waar de 7 stappen naar meting succesvol zijn toegepast om decubitus te verminderen. Keywords ( max: 6 woorden) :


Elektrostimulatie binnen de wondgenezing, wat zijn de ervaringen vanuit te praktijk. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Mike Meuwissen, M-ANP, VS intensieve zorg Affiliatie(s) auteur(s) Mitralis Expertise Centrum Wondzorg Heerlen. Abstract (max. 300 woorden) Elektrostimulatie (ES) vindt een steeds grotere mate van inzet bij de behandeling van hard to heal wounds. Reeds in 2009 adviseert de European Pressure Ulcer Advisory Panal (EPUAP) en de National Advisory Panel in hun richtlijn het gebruik van ES binnen de behandeling van hard to heal wounds (1). Een review van Koel beschreef de positieve bevindingen en resultaten van de wondbehandeling met behulp van elektrostimulatie (2). Hij beoordeelde twintig RTC’s uitgevoerd tussen 1985 en 2008. ES blijkt de productie van fibroblasten, te bevorderen, bevorderd celmigratie, stimuleert angiogenese en weefsel oxyginatie en verlaagt de bacteriële load (3) In Nederland wordt nog niet op grote schaal gebruik gemaakt van ES bij de behandeling van hard to heal wounds. In, bijvoorbeeld Duitsland, wordt dit frequenter ingezet. Debus et. al (4), beschreven hun positieve bevindingen naar aanleiding van een retrospectieve studie naar de effectiviteit, tolerantie, en veiligheid bij het gebruik van ES. Binnen het Mitralis Expertise Centrum Wondzorg (MECW) vindt er sinds november 2013 onderzoek plaats naar de effecten van ES bij patiënten met hard to heal wounds (diabetisch voet ulcura (DVU), traumatische (TLU), veneuze (VLU) en arteriële leg ulcers (ALU)). Uitkomstmaten zijn: verbetering Push Tool (5) (Pressure Ulcer Scale for Healing), reductie van wondoppervlakte, verbetering wondbed/weefseltypering en verbetering Vas score. Alle wonden bestaan langer dan 6 weken. De bevindingen tijdens het consult worden gerapporteerd in Woundmonitor (6) (digitaal wondregistratie systeem). Tijdens de presentatie worden de bevindingen en resultaten van 30 behandelde hard to heal wonden besproken. Tevens worden aanbevelingen gedaan, naar aanleiding van de ervaringen, opgedaan tijdens dit nog lopende onderzoek. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

National Advisory Panel, Prevension and treatment of pressure ulcers, 2009, Quick reference guide, National Advisory Panel, Washington DC. th Koel G, 2009 Elektrotherapy for stimulation of wound healing, Poster presentation 19 Conference of the European Wound Management, Helsinki May 20-22. Kloth L, 2005, Electrical stimulation for woundhealing: a review of evidence from invitro studies, animal experiments and clinical trails, Int. J. Low Etrem Wounds 4 (1): 23-44. Debus ES, 2012, Effectiveness, tolerability and safety of electrical stimulation of wounds with an electrical stimulation device: the results of a retrospective study. Wounds24 (4): 76-84 Push Tool, meetinstrument voor pressure ulcers ontwikkeld door The National Pressure Ulcer Advisory Panel (NPUAP), Version 3.0: 9/15/98 Woundmonitor, een programma voor wondregistratie ontwikkeld door Wondzorginnovatie BV, 2006



Do’s and Dont’s t.a.v. hygiëne bij wondzorg: de rol van spoelen van wonden met kraanwater en non compliance van basis hygiëne in wondinfecties. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Patrick van de Poel Affiliatie(s) auteur(s) HIP Hygiëne advies & Infectie Preventie Abstract (max. 300 woorden) Biofilm wordt gevormd wanneer bacteriekolonies een slijmlaag uitscheiden om zichzelf te beschermen. Ongeveer 80% van de infecties in de gezondheidszorg. (mondinfecties, wondinfecties, katheter gerelateerde urineweginfecties, infuus gerelateerde flebitis en ooginfecties zijn verbonden aan biofilm). Niet altijd zichtbaar weliswaar, maar de meerderheid van chronische wonden bevat biofilm. Biofilm veroorzaakt een ongunstig wondklimaat en is daarmee de belangrijkste oorzaak van de vertraagde wondgenezing en een voorloper voor infectie. Daarbij is biofilm een uitstekende voedingsbodem/ beschermlaag voor BRMO (Bijzonder Resistente Micro Organismen). Door middel van betere typeringsmogelijkheden is steeds duidelijker geworden dat kraanwater geïdentificeerd kan worden als bron voor kruisinfecties. De wijzen waarop kraanwater gecontamineerd kan raken zijn legio: Leegmaken van spoelbekkens, waskommen, het reinigen van gebit, leeggooien van vernevelpotjes, uitzuigpotjes, opvangbakjes en het hardnekkig blijven wassen van de handen Een review van gepubliceerde studies laat zien dat tussen 9,7% en 68,1% samples kraanwater van verschillende kranen, positief werden gekweekt met Pseudomonas aeruginosa (een van nature resistente bacterie, die zich makkelijk tot een BRMO kan ontwikkelen). Infectie/kolonisatie van patiënten bleek in 14,2% tot 50% van de onderzochte episodes genotypisch gerelateerd te kunnen worden aan het positief gekweekte kraanwater. Verder bekende transmissie routes van (BR)MO zijn met name: • Handen • Foutief of onvoldoende gebruik van handschoenen Discussiepunt 1: Biofilm is hardnekkig en laat zich niet verwijderen met water. Het risico op contaminatie en ontstaan van biofilm zal zelfs toenemen door gebruik van water. Het spoelen van wonden met kraanwater/ uitdouchen van wonden (en gebruik van andere water gerelateerde

materialen zoals waskommen, wasbakken en spoelmateriaal) moet vanuit bovenstaand perspectief ernstig heroverwogen worden. Welke voor- en nadelen hebben de alternatieven Discussiepunt 2 Non- compliance van handhygiëne en/of onjuist gebruik van handschoenen en/of gebruik van niet geschikte disposable handschoenen (die niet voldoen aan Europese richtlijnen) zullen de kans op verspreiding van micro organismen en contaminatie van wonden aanzienlijk doen toenemen. Om de discussie richting te geven zal in de presentatie visueel gemaakt worden hoe genoemde risicofactoren een rol spelen in contaminatie van wonden en gerelateerde kruisinfecties. Keywords ( max: 6 woorden) :


Decubitus, diabetes voetulcer en/of ischemie, what’s in the name? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Peter Quataert, MA-NP Affiliatie(s) auteur(s) WEC ZorgSaam Abstract (max. 300 woorden) Ulcera aan voeten komen vaak voor. Druk speelt hierbij een belangrijke rol. De belangrijkste rol? Of is diabetes mellitus en/of ischemie de oorzaak? Goed onderscheid maken is belangrijk zeker nu het diabetes voetulcus een prestatie-indicator is in de Nederlandse ziekenhuizen. Is er na onduidelijkheid rond decubitus en vochtletsels een nieuwe discussie geboren? In deze lezing wordt door middel van casuïstiek gezocht naar de (on)terechte diagnose? Keywords ( max: 6 woorden) :


Zorgfinanciering de lusten en lasten Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Drs. Rens van Liere, Zorg consultant Affiliatie(s) auteur(s) Healthcare Management School Abstract (max. 300 woorden) Zorgfinanciering staat volop in de belangstelling. Jarenlang gaven we in Nederland meer geld uit dan begroot. Hoe kon dat nou gebeuren? Vanuit de politiek is veel gedaan omdat tij te keren. Een nieuw bekostigingssysteem voor ziekenhuizen en zorgverzekeraars die steeds meer taken krijgen heeft veel aandacht gekregen. Nu lijkt het tij te keren. Voor het eerst sinds jaren blijft de stijging van zorgkosten binnen de afgesproken bandbreedte. Qua veranderingen is het echter nog lang niet gedaan. In vogelvlucht zal ik u meenemen langs de ophanden zijnde wijzigingen in eerste en tweede lijn en de impact daarvan op decubituszorg. Ten slotte wil ik graag stilstaan bij de verdeling van de lusten en lasten van decubituszorg. We kunnen dan samen de balans opmaken of de zorg de komende jaren er vanuit financieel oogpunt beter of slechter van wordt.



Elkerliek ‘goes pomploos’ Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Sandra Janssen, VS Wondzorg, MSc Health and Social Care. Affiliatie(s) auteur(s) Elkerliek ziekenhuis, Helmond/Deurne Abstract (max. 300 woorden) Naar aanleiding van de ervaringen van afgelopen jaren met alternerende antidecubitussystemen, heeft het Elkerliek ziekenhuis begin 2014 de keuze gemaakt voor pomploze antidecubitussystemen. De regelmatig kapotte pompen van de alternerende systemen waren een bron van ergernis geworden voor zowel verpleegkundigen, technische dienst en Verpleegkundig Specialist wondzorg. 3 Jaar geleden waren er al een tiental pomploze antidecubitussystemen aangeschaft. Deze matrassen zijn veelvuldig ingezet bij patiënten met een (hoog) risico op decubitus en patiënten met decubitus categorie 1 t/m 4. Dit met goed resultaat. Vandaar dat er begin 2014 voor gekozen is om de nog aanwezige (25) alternerende systemen ook te vervangen door pomploze systemen. Er is in samenwerking met de afdeling inkoop en de afdeling Medische Technieken door de Verpleegkundig Specialist Wondzorg een Pakket van Eisen opgesteld en verschillende fabrikanten en distributeurs van antidecubitussystemen zijn aangeschreven. Uit het aanbod zijn 4 matrassen nader bekeken, er zijn drukmetingen gedaan en tests op de afdeling uitgevoerd. Garantieperiodes zijn vergeleken evenals de prijzen. Naar aanleiding van dit alles is een keuze gemaakt voor 1 pomploos antidecubitusmatras. Het door ons gebruikte pomploze systeem combineert een geavanceerd ventielsysteem in de luchtcellen met traagschuim, waardoor een goede drukverdeling (en dus per cm2 drukreductie) wordt verkregen. Door het voortdurend meten van de incidentie van decubitus, kunnen we monitoren hoe deze pomploze systemen zich verhouden tot de pompsystemen uit het verleden met betrekking tot het voorkomen en genezen van decubitus. Inmiddels kunnen we concluderen dat ook met het gebruik van het pomploze antidecubitussysteem, de incidentiecijfers decubitus in het Elkerliek ruim beneden de norm blijven. Keywords ( max: 6 woorden) :


Complexe wondzorg; een onderzoek naar potentiële besparingen van gespecialiseerde wondcentra in opdracht van de NZa Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Sarah Prins Affiliatie(s) auteur(s) Capgemini Consulting Abstract (max. 300 woorden) Complexe wondzorg als integraal proces van diagnostiek, behandeling, monitoring en leefstijladviezen krijgt steeds meer aandacht. Voor het bieden daarvan is onder andere een nieuwe infrastructuur in opkomst: gespecialiseerde wondcentra. De bekostiging van deze infrastructuur kent op onderdelen knelpunten. Een aantal zorgaanbieders heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) verzocht om voor chronische wondzorg een reguliere bekostiging tot stand te brengen. Ter ondersteuning van de besluitvorming in deze heeft de NZa Capgemini Consulting opdracht verleend om de besparingen van de innovatie van de complexe wondzorg per budgettair kader voor de periode 2015 - 2025 in beeld te brengen. In het besparingsonderzoek zijn door middel van een kosten-batenanalyse retrospectief de gerealiseerde besparingen in de zorguitgaven in beeld gebracht. Met behulp van een hybride model gebaseerd op data en expert opinie is vervolgens berekend hoeveel patiënten via de gespecialiseerde wondcentra (kunnen) worden behandeld. Daartoe zijn onder andere demografische gegevens en cijfers rond prevalentie, incidentie en doorlooptijd van de behandeling gebruikt en implementatiescenario’s opgesteld. De vastgestelde besparingen worden vooral gerealiseerd door een kortere behandeltijd die de gespecialiseerde wondcentra realiseren. Dit levert een reductie op in de kosten van thuiszorg en verbandmiddelen. Andere te verwachten besparingen konden door onvoldoende gegevens nog niet worden bepaald. Het aantal patiënten met chronische wonden zal door de vergrijzing de komende jaren toenemen. Aan de hand van een vijftal scenario’s is geraamd welke patiënten in een gespecialiseerd wondcentrum de komende jaren behandeld worden. Uit de raming van de netto besparing komt naar voren dat door het inrichten van gespecialiseerde wondcentra de komende jaren aanzienlijke besparingen in de zorguitgaven kunnen worden verwacht. Het verdient aanbeveling om de daadwerkelijk te realiseren besparingen de komende jaren te (blijven) onderzoeken mede aan de hand van een adequate registratie. Zo’n onderzoek zou goed vormgegeven kunnen worden in een samenwerking tussen de gespecialiseerde wondcentra en de zorgverzekeraars. De laatstgenoemde organisaties beschikken over gegevens met betrekking tot alle zorguitgaven en hebben belang bij complexe wondzorg die effectief en efficiënt wordt geleverd.

Keywords ( max: 6 woorden) : Complexe wondzorg, gespecialiseerde wondcentra, potentiële besparingen. Onderzoek naar potentiële besparingen en prestatieomschrijvingen, In opdracht van de Nederlandse Zorgautoriteit, Capgemini Consulting, april 2014


Phagetherapy : facts or fiction ? Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): T. Rose1,2 , S. Jennes2, D. De Vos1, G. Verbeken1, J.P. Pirnay1 Affiliatie(s) auteur(s) 1

LabMCT, Burn Wound Centre, Queen Astrid Military Hospital, Brussels, Belgium ²Burn Wound Centre, Queen Astrid Military Hospital, Brussels, Belgium Abstract (max. 300 woorden) Felix d’Herelle, one of the discoverers of bacteriophages was the first to propose “Phage therapy” already in the early 20th century. It was further developed at the Eliava Institute in Tbilisi, Georgia and used in medical practice in all the previous Soviet Republics till now. In the Western world however antibiotics were developed and Phage therapy was almost forgotten. Today, seen the antibiotic resistance problematic worldwide, Phage therapy is back in the picture as a potential complementary or alternative approach in the fight against infectious bacteria. The main problem is a lack of evidence based studies in accordance to modern standards as well as the lack of an adapted regulatory frame. So initiating studies in humans in accordance to actual ethical regulatory and scientific standards is difficult. Phage therapy is applied today in Europe. Under the Helsinki Declaration, which is not a final solution for common clinical application neither for progressing in the scientific way? Although these difficulties several groups setup studies in animals, while the idea of using phages as antibacterial has already reached the stage of applications in the food and agro bio industry. The application in the clinic is imminent at least at the stage of clinical studies which are urgently needed in the fight against bacterial infections. Several issues however, also from the fundamental scientific point of view still need to be tackled, but significant progress has been made the last years. We initiated a clinical safety study in burn patients approved by a leading medical ethical committee and published the method for preparing the Phage therapy cocktail in use as well as the ways to approach it in the regulatory context. Keywords ( max: 6 woorden) :


Vroege detectie van diepe drukwonden: het gebruik van biomarkers voor het dagelijks monitoren van het ontstaan van diepe drukwonden. Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Willeke Traa1, Jules Nelissen2, Gustav Strijkers2,3, Frank Baaijens1, Dan Bader1,4 en Cees Oomens1 Affiliatie(s) auteur(s) 1

Soft Tissue Biomechanics and Engineering, Biomedical Engineering, Eindhoven University of Technology Biomedical NMR and, Biomedical Engineering, Eindhoven University of Technology 3 Biomedical Engineering and Physics, Academic Medical Centre, Amsterdam 4 Bioengineering and Tissue Health, Faculty of Health Sciences, University of Southampton 2

Abstract (max. 300 woorden) Diepe drukwonden (Eng.: Deep Tissue Injury) zijn gedefinieerd als: “Een lokaal paars of kastanjebruin verkleurd gebied van intacte huid of bloedblaren ten gevolg van schade aan onderliggende zachte weefsellagen door druk of afschuiving.” Dit type drukwond is in een vroeg stadium onzichtbaar omdat de wond zich onder de huid ontwikkelt. Dit belemmert een juiste en vroege diagnose. Onbehandeld, zal de wond groeien totdat deze zichtbaar wordt aan het huidoppervlak als categorie III of IV drukwond. De wond beslaat dan meerdere weefsellagen en genezing is een moeizaam proces waarbij eventueel chirurgisch ingrijpen nodig is. Dwarslaesiepatiënten, intensive-carepatiënten en traumapatiënten zijn vaak voor langere tijd geïmmobiliseerd en hebben mogelijk verminderde sensibiliteit. Zij hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van diepe drukwonden. Om te voorkomen dat diepe drukwonden de kans krijgen om zich te ontwikkelen tot een categorie III of IV drukwond is een vroege diagnose en behandeling nodig. Momenteel is echter voor de vroege diagnose nog geen systeem ontwikkeld. Als diagnosemethode zou een niet-invasief systeem gebaseerd op schademarkers in urine kunnen dienen. Bij een positieve indicatie kan vervolgonderzoek, met MRI of ultrageluid, de grootte en locatie van de diepe drukwond bepalen. Om een juist indicatie van een diepe drukwond aan de hand van markers in urine the maken, moet begrepen worden hoe de markers na vrijkomen uitgescheiden worden door het lichaam. Als proof-of-principle is dieronderzoek noodzakelijk. Onze groep gebruikt al jaren een ratmodel voor onderzoek aan diepe drukwonden. In dit model wordt de tibialis anterior spier ingedrukt met een stempel om een begin van schade op celniveau te indiceren. Voor, tijdens en na indentatie worden MRI-beelden gemaakt waarop de interne toestand van het been gevolgd kan worden. Hieruit kan een mate van schade bepaald worden voor het been. Vervolgens kan dit gekoppeld worden aan bloed- en urinemonsters die genomen zijn voor en na indentatie. De afbraakkinetiek kan bepaald worden door een bolusinjectie van de marker van interesse toe te dienen en vervolgens bloed en urine

monsters te nemen. Vervolgens kan vastgesteld worden hoe lang een verhoging van de markers zichtbaar blijft in urine. Uit dieronderzoek is gebleken dat spierweefsel gevoeliger is voor deformatie dan huidweefsel. Daarom zal in ons onderzoek eerst gefocust worden op spierschademarkers. Markers van interesse zijn myoglobine, troponine en creatine kinase. Myoglobine bevindt zich in het cytoplasma van spiercellen en draagt bij aan goede zuurstofuitwisseling. Het is vergelijkbaar met hemoglobine, maar heeft slechts één in plaats van vier zuurstofbindende plekken. Creatine kinase bevindt zich ook in het cytoplasma van de spiercel en bevordert het omzetten van energie tijdens inspanning. Troponine is een structureel eiwit dat het samentrekken van spieren voorkomt tijdens rust. Bij lichte spierschade zullen de celmembranen van de spiercellen een verhoogde permeabiliteit krijgen. Dit veroorzaakt een lek van myoglobine en creatine kinase. Troponine zit verankerd in de cel. Pas als de samentrekkende eenheid van spiercellen beschadigd wordt zal dit vrijkomen. Troponine wordt gezien als een marker voor heftigere spierschade. Met behulp van deze markers kan het mogelijk zijn om diepe drukwonden die in de spier starten snel op te sporen. Dit maakt vroegtijdige behandeling mogelijk waardoor een mogelijke categorie III of IV drukwond voorkomen kan worden.



Abstract Workshop preventie en behandeling decubitus Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Barbara den Boogert1, wondconsulente, Edwige Strippe2, wondconsulente,Tony de Groot3, transmuraal wonden decubitusconsulent, Marc Vos4, wondconsulent, Janine Janssen4, wondconsulente. Affiliatie(s) auteur(s) Reinier de Graaf Gasthuis1 , Qcare wound services2 , Lage Land ziekenhuis / Vierstroom3 , Mitralis Expertise Centrum Wondzorg4 Abstract (max. 300 woorden) Decubitus komt voor binnen alle sectoren van de gezondheidszorg. Het is een omvattend probleem dat veel complicaties met zich mee kan brengen en veel impact heeft op zowel de patiënt als zijn naasten en op de maatschappij. Daarom is het van belang dat je als zorgverlener adequate kennis over preventie en behandeling van decubitus hebt. Door middel van casuïstiek willen we een workshop geven waarbij we de laatste ontwikkelingen op het gebied van decubitus aan de orde laten komen. Hierbij zal er aandacht worden besteed aan de landelijke multidisciplinaire richtlijnen decubitus preventie en behandeling ( V&VN 2011). Verschillende thema’s over decubitus worden besproken. Denk aan wisselhouding, anti- decubitus hulpmiddelen, huidverzorging en wondbehandeling van verschillende categorieën decubitus. De workshop is bedoeld voor zorgmedewerkers in de intra- en extramurale zorg die nauw betrokken zijn bij de zorgverlening van patiënten met ( risico op) decubitus. Verpleegkundigen/ verzorgenden/ therapeuten/ artsen. Je gaat als deelnemer, op een ludieke en actieve manier deelnemen aan een workshop waarbij je kennis wordt getest en geprikkeld. Het is de bedoeling om je kennis te vergroten, een eye-opener te zijn en je te enthousiasmeren in het verlenen van decubitus wondzorg. De workshop wordt door ervaren wondconsulenten gegeven. Keywords ( max: 6 woorden) :

Decubitus Nederland congres 2014 Titel paper/presentatie/poster ( max 2 regels):

Abstract Workshop preventie en behandeling decubitus

Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Barbara den Boogert, Edwige Strippe, Tony de Groot, Marc Vos, Janine Janssen. Affiliatie(s) auteur(s)

Abstract (max. 300 woorden) Decubitus komt voor binnen alle sectoren van de gezondheidszorg. Het is een omvattend probleem dat veel complicaties met zich mee kan brengen en veel impact heeft op zowel de patiënt als zijn naasten en op de maatschappij. Daarom is het van belang dat je als zorgverlener adequate kennis over preventie en behandeling van decubitus hebt. Door middel van casuïstiek willen we een workshop geven waarbij we de laatste ontwikkelingen op het gebied van decubitus aan de orde laten komen. Hierbij zal er aandacht worden besteed aan de landelijke multidisciplinaire richtlijnen decubitus preventie en behandeling ( V&VN 2011). Verschillende thema’s over decubitus worden besproken. Denk aan wisselhouding, anti- decubitus hulpmiddelen, huidverzorging en wondbehandeling van verschillende categorieën decubitus. De workshop is bedoeld voor zorgmedewerkers in de intra- en extramurale zorg die nauw betrokken zijn bij de zorgverlening van patiënten met ( risico op) decubitus. Verpleegkundigen/ verzorgenden/ therapeuten/ artsen. Je gaat als deelnemer, op een ludieke en actieve manier deelnemen aan een workshop waarbij je kennis wordt getest en geprikkeld. Het is de bedoeling om je kennis te vergroten, een eye-opener te zijn en je te enthousiasmeren in het verlenen van decubitus wondzorg. De workshop wordt door ervaren wondconsulenten gegeven.



Workshop voeding: onderzoek en praktijk Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): De casuïstiek wordt gepresenteerd door 3 diëtisten: Jolanda Gebben, Marianne Gijsbers en Marijke Rouschop De resultaten gerelateerd aan onderzoek worden door dr. Emanuele Cereda (Italië) gepresenteerd. Affiliatie(s) auteur(s)

Abstract (max. 300 woorden) Veel patiënten met (een risico op) decubitus verkeren in een matige tot slechte voedingstoestand. Dat kan zowel een toestand van ondervoeding als overvoeding ( obesitas) zijn! Epidemiologisch is er een duidelijke relatie tussen ondervoeding en zowel het optreden van decubitus als het slecht genezen van een reeds aanwezig decubitus. Adequate voeding is enerzijds nodig om een goede ‘body power’ te realiseren en te behouden en anderzijds om een goede vitaliteit van de huid te waarborgen en indien noodzakelijk, de wondgenezing te bevorderen. In deze workshop zal aan de hand van casuïstiek ingegaan worden op het belang van een adequate voeding(stoestand) voor de preventie en behandeling van decubitus. Aangesloten wordt bij relevante richtlijnen, inclusief de dan reeds geactualiseerde NPUAP-EPUAP decubitusrichtlijn. Omdat het veel patiënten met decubitus niet lukt om met normale voeding in hun voedingsbehoefte te voorzien, wordt ook stil gestaan bij de rol van drinkvoeding. In dat verband wordt ook de meest recente onderzoeksinformatie getoond over een specifieke arginine-verrijkte drinkvoeding. Keywords ( max: 6 woorden) :


Workshop; Preventie: zien, voelen, DOEN!! Na(a)m(en) en titulatuur van auteur(s): Peter Schraven, Ergotherapeut Bas Roebroek, Ergotherapeut Janneke Goosens, Ergotherapeut Conny Overdulve , VS Affiliatie(s) auteur(s) Adelante Zorggroep, volwassen revalidatie (zitpoli) Abstract (max. 300 woorden) Decubituszorg is niet alleen wondzorg! Nee…. decubituszorg begint bij…PREVENTIE! Patiënten/cliënten liggen veel in bed, zijn rolstoelafhankelijk, en/of hebben hulp nodig bij verplaatsingen in bed en bij de verzorging. Tijdens het dagelijks handelen zijn er risico's voor de huid en onderliggend weefsel. Er zijn veel factoren waar we rekening mee moeten houden. In deze praktische workshop gaat u dit zelf ervaren en ervaringen delen! Wat is het effect van ons handelen op de cliënt, de huid en het onderliggend weefsel tijdens liggen, verplaatsen in bed, transfers en zitten? Hoe kunnen we de risico's voorkomen? Waar moeten we aan denken? Welke praktische oplossingen zijn er? Al deze vragen komen in de workshop aanbod, zowel Praktical based als Evidence based. Kortom een workshop waar we met elkaar en van elkaar kunnen leren! Keywords ( max: 6 woorden) :

Landelijk Decubitus Nederland Congres 2014

Recommend Documents