Land eli jk Verdachtenbe el d 2008 KLPD - Dienst IPOL Landelijk Verdachtenbeeld 2008

Landelijk Verdachtenbeeld 2008 KLPD - Dienst IPOL

Landelijk Verdachtenbeeld 2008

Landelijk Verdachtenbeeld 2008 Een analyse van verdachten op basis van gegevens uit HKS

KLPD - Dienst IPOL

Uitgave Korps landelijke politiediensten (KLPD) Dienst IPOL Postbus 3016 2700 KX Zoetermeer Zoetermeer, september 2009 Copyright © KLPD – dienst IPOL Zoetermeer IPOL nummer 37/2009 Colofon Tekst Jessica van Mantgem, Dorien van Nobelen, Niels Uljee Eindredactie Irene Spijker Vormgeving Het Lab - grafisch ontwerpers BNO, Arnhem Foto omslag, Bureau Communicatie - Dienst IPOL Druk Thieme MediaCenter, Rotterdam Copyright Behoudens de door de wet gestelde uitzonderingen, alsmede behoudens voor zover in deze uitgave nadrukkelijk anders is aangegeven, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het KLPD. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden de auteur(s), redactie en het KLPD geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne aanbevolen.

2


Inhoud

Samenvatting

6

1 Inleiding 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

13 13 14 15 17 18 18

Doelstelling Onderzoeksvragen Bronnen Kanttekeningen Begeleidingscommissie Leeswijzer

2 Algemeen beeld verdachten 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

23 23 23 25 26 27 28 31

Inleiding Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen

3 Verdachtengroepen 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 3.4 3.4.1 3.4.2

33 33 33 33 35 37 37 37 38 40 40 42 42 43 43 43 45 45 47

Inleiding Minderjarigen Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Jongvolwassenen Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Recidivegroepen Verdachtenprofiel Omvang

INH O U D

3

3.4.3 3.4.4 3.4.5 3.4.6 3.5 3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.5.4 3.5.5 3.5.6 3.6 3.6.1 3.6.2 3.6.3 3.6.4 3.6.5 3.6.6 3.6.7 3.7 3.7.1 3.7.2 3.7.3 3.7.4 3.7.5 3.7.6 3.8 3.8.1 3.8.2 3.8.3 3.8.4 3.8.5 3.8.6 3.9 3.9.1 3.9.2 3.9.3 3.9.4 3.9.5 3.9.6 3.10

4

Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Veelplegers Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Herkomstgroepen Omvang (absoluut en relatief) Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Stelselmatige geweldplegers Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Verslaafden en niet–verslaafden Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Mannen en vrouwen Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen Ingezetenen en niet–ingezetenen


48 48 48 49 49 49 51 52 53 55 55 56 56 62 63 64 64 65 66 67 67 69 70 70 71 71 72 73 74 75 75 76 76 77 77 79 79 80 80 80 81

3.10.1 3.10.2 3.10.3 3.10.4 3.10.5 3.10.6

Verdachtenprofiel Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag Verdachtengroepen

81 82 84 84 85 85

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Inleiding Omvang Recidive Leeftijd Aard crimineel gedrag

86 86 87 91 93 95

4 Regionale vergelijking verdachten

5 Regionale vergelijking verdachtengroepen 5.1 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3

97 97 97 104 104 106 108

Inleiding Algemene verdachtengroepen Veelplegerpopulaties Jeugdige veelplegers Hardekernjongeren Zeer actieve veelplegers

Literatuurlijst

111

Begrippenlijst

113

Bijlage 1 Voorlopige en definitieve cijfers

117

Bijlage 2 Weegfactor Rotterdam–Rijnmond

120

Bijlage 3 Misdrijfcategorieën

122

Ingezetene of niet−ingezetene?

124

Bijlage 4 Bijlage 5

Verdachtengroepen

127

INH O U D

5

Samenvatting Inleiding De Landelijke criminaliteitskaart (LCK) wordt ieder jaar gemaakt door de Dienst IPOL van het Korps landelijke politiediensten (KLPD) in opdracht van de Raad van Hoofdcommissarissen. De doelstelling van de Landelijke criminaliteitskaart luidt als volgt: ‘het vergroten van inzicht in de (ontwikkeling van) criminaliteit en in de personen die zich hiermee bezighouden, teneinde strategische besluitvorming en een probleemgerichte aanpak op landelijk, regionaal en gemeentelijk niveau te ondersteunen.’ Jaarlijks wordt een analyse van gegevens over aangiften van misdrijven en verdachten gemaakt op basis van gegevens uit het Herkenningsdienstsysteem (HKS) van de Nederlandse politie. Dit jaar zijn de aangiften niet geanalyseerd en is alleen een analyse van de verdachten gemaakt. De gegevens over de aangiften waren – vanwege de invoering van een nieuw bedrijfsprocessensysteem – onvoldoende beschikbaar om een representatief beeld van de geregistreerde criminaliteit in Nederland te schetsen. De monitor heet dit jaar dan ook: Landelijk Verdachtenbeeld 2008. De volgende onderzoeksvragen over verdachten zijn geformuleerd: 1 Welke veranderingen hebben zich in de afgelopen vijf jaar (2004−2008) in de verdachtenpopulatie voorgedaan wat betreft de omvang van de populatie, de kenmerken van de verdachten en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden? 2 Welke veranderingen hebben zich in de afgelopen vijf jaar (2004−2008) in de onderscheiden verdachtengroepen voorgedaan wat betreft de omvang van de groepen, de kenmerken van verdachten uit die groepen en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden? 3 Welke verschillen zijn er het afgelopen jaar (2008) te zien tussen verschillende verdachtengroepen wat betreft de omvang van die groepen, de kenmerken van verdachten behorend tot die groepen en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden? 4 Welke verschillen zijn er het afgelopen jaar (2008) te zien tussen de verdachtengroepen geregistreerd door de 25 politieregio’s, het KLPD en de Koninklijke Marechaussee (Kmar) voor wat betreft de omvang van die groepen, de kenmerken van verdachten behorend tot die groepen en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden?

6

Landelijke Verdachtenbeeld 2008

Voor de beantwoording van de onderzoeksvragen worden gegevens over verdachten uit HKS gebruikt. Deze gegevens worden door alle regionale politiekorpsen, de KMar en het KLPD in HKS ingevoerd. Een uitzondering vormt de registratie van de regio Rotterdam–Rijnmond. Deze regio heeft over 2008 niet alle aangehouden verdachten in HKS geregistreerd. Er is besloten, voor Rotterdam–Rijnmond ter correctie een weegfactor toe te passen. Algemeen beeld verdachten De afgelopen jaren daalde de geregistreerde criminaliteit, terwijl het aantal aangehouden verdachten steeds toenam. In 2008 daalt het aantal aangehouden verdachten echter met 4 procent. Een daling van het aantal verdachten kan het gevolg zijn van geslaagd preventief beleid, maar er kunnen ook andere oorzaken aan ten grondslag liggen. Er kan bijvoorbeeld meer gedoogd worden of er kan sprake zijn van een verminderde opsporingscapaciteit. De afname doet zich – in meerdere of mindere mate – bij de meeste verdachtengroepen voor. Het aantal niet–ingezeten verdachten vormt hierop een uitzondering. Dit nam toe. Van alle aangehouden verdachten is 7 procent niet woonachtig in ons land. Tot 2006 was er sprake van een afname van het aantal niet–ingezeten verdachten, daarna is het aantal gestegen. Met name de niet–ingezeten verdachten uit Oost–Europa zijn verantwoordelijk voor deze toename. De Polen vormen de grootste groep en zij zijn – evenals Bulgaren en Roemenen – in aantal sterk toegenomen. De niet–ingezeten verdachten zijn gemiddeld ouder bij het plegen van hun eerste misdrijf dan ingezeten verdachten. De recidive in deze groep is lager, net als het aantal misdrijven per verdachte. Zij worden relatief vaak verdacht van opiumdelicten en vermogensdelicten zonder geweld. Van de niet– ingezeten verdachten is verreweg het grootste deel nieuwkomer (84%); zij zijn meestal niet lang in Nederland en bouwen hier geen criminele carrière op. De meeste verdachten zijn aangehouden voor vermogensmisdrijven zonder geweld, geweldsmisdrijven tegen personen, verkeersmisdrijven en vernielingen en openbareordemisdrijven. Er worden de afgelopen vijf jaar relatief steeds minder verdachten voor vermogensmisdrijven (met en zonder geweld) aangehouden. Dit is in lijn met het dalende percentage slachtoffers en aangiften van vermogensmisdrijven (CBS, 2009a; Van Mantgem, e.a., 2008). Na een stijging van het aantal verdachten van geweldsmisdrijven tegen personen en van vernielingen en openbareordemisdrijven in voorgaande jaren, daalt het aantal verdachten van deze beide misdrijven in 2008. Het aandeel geweldsmisdrijven is echter nog niet afgenomen. Het aandeel vernielingen en openbareorde misdrijven neemt wel af. Het relatieve aantal verdachten van opiumdelicten daalt iets, maar dat van verkeersmisdrijven neemt toe. Overigens zijn zowel

s a m e n vat t i n g

7

opiumdelicten als de meeste verkeersmisdrijven ‘haaldelicten’: een stijging of daling is vooral een afspiegeling van de intensiteit van de opsporing. Het aantal stelselmatige geweldplegers steeg van 2004 tot 2007, maar nam in 2008 af. Het betreft 3 procent van alle verdachten. In 2007 heeft het kabinet de aanpak van geweld als prioriteit benoemd. Stelselmatige geweldplegers beginnen op lage leeftijd, zij zijn gemiddeld 21 jaar. Ze zijn niet alleen vaker betrokken bij geweldsdelicten tegen personen maar ook bij andere geweld dadige misdrijven, zoals vermogensdelicten met geweld, vernieling en openbare ordemisdrijven en gewelddadige seksuele delicten. Onder de stelselmatige geweldplegers bevinden zich relatief veel allochtonen, van zowel de eerste als de tweede generatie, en verslaafden. Vrouwen en niet–ingezetenen komen juist minder in deze verdachtengroep voor. Leeftijd en sekse In 2008 is 14 procent van de verdachten minderjarig (12 t/m 17 jaar). Het aantal minderjarige verdachten daalt voor het eerst sinds jaren. Vorig jaar steeg het nog met 6 procent, dit jaar is de afname bijna 9 procent. Ten opzichte van 2004 is er nog wel sprake van een toename (+10%). De jarenlange toename kan mogelijk deels verklaard worden door de prioriteit die is gegeven aan de aanpak van jeugdcriminaliteit. De meest voorkomende startleeftijd daalt bij deze verdachten groep, van 15 naar 14 jaar. Vergeleken met de totale verdachtenpopulatie maken minderjarige verdachten zich vaker schuldig aan vernielingen en openbareordemisdrijven, is het aandeel tweedegeneratieallochtonen onder hen bijna twee keer zo groot en stijgt het aandeel vrouwen sterker. Het aantal jeugdige veelplegers is beduidend minder hard gedaald (–1%). Het aandeel veelplegers onder de minderjarigen neemt dus nog altijd toe. Een kwart van de verdachtenpopulatie behoort tot de jongvolwassenen (18 t/m 24 jaar). Het aantal jongvolwassen verdachten is het afgelopen jaar maar licht afgenomen (–1%). Over vijf jaar bezien is het toegenomen met 6%. Onder jongvolwassenen is het percentage verdachten twee en een half keer zo groot als onder alle Nederlanders. Het criminele gedrag van jongvolwassen verdachten wijkt nauwelijks af van dat van de totale verdachtenpopulatie. Het percentage allochtonen van de eerste generatie neemt af en het percentage allochtonen van de tweede generatie neemt iets toe. De afgelopen vijf jaar steeg het aandeel vrouwen geleidelijk evenals het aandeel veelplegers. Het aantal mannelijke verdachten is ruim vijf keer zo groot als het aantal vrouwelijke verdachten. Ondanks een stabilisatie in 2008 is het aandeel vrouwelijke verdachten (17%) nog wel groter dan vijf jaar geleden. Vrouwen

8


worden vaker dan mannen aangehouden voor vermogensmisdrijven zonder geweld. Het aandeel minderjarigen onder de vrouwelijke verdachten is relatief groot en is in vijf jaar tijd met een kwart gegroeid. Ook het aantal vrouwelijke jongvolwassen verdachten neemt toe. Vrouwelijke verdachten hebben gemiddeld minder antecedenten op hun naam; ze behoren vaker tot de nieuwkomers en minder vaak tot de veelplegers. Recidive De gemiddelde recidive neemt langzaam af. Het aantal antecedenten (–6%) en het aantal misdrijven waarvoor verdachten zijn aangehouden (–9%) daalden in 2008 beide sneller dan het aantal verdachten. Die trend was ook al zichtbaar in de voorgaande vijf jaren. Het aantal antecedenten is gedaald van gemiddeld 1,3 naar 1,2 per verdachte. Het aantal misdrijven per antecedent daalde eveneens: van 1,4 naar 1,3. De daling van het aantal misdrijven per antecedent zegt overigens vooral iets over de mate van doorrechercheren door de politie. De afname van het aantal verdachten in 2008 is zichtbaar bij alle recidive groepen (nieuwkomers, meerplegers en veelplegers). De helft van de verdachten zijn nieuwkomers en een op de tien behoort tot de veelplegers. In vergelijking met 2004 neemt ook bij de veelplegers de gemiddelde recidive af. Het aantal antecedenten per verdachte verschoof van 2,2 naar 1,9. Veelplegers beginnen hun criminele carrière jonger dan de gemiddelde verdachte. Opvallend is dat de meest voorkomende startleeftijd van de nieuwkomers is verschoven van 16 naar 18 jaar. Onder de nieuwkomers bevinden zich relatief veel minderjarigen, niet– ingezetenen en vrouwen. Onder de veelplegers zijn relatief veel verslaafden en allochtonen van de eerste generatie te vinden. Er is nader gekeken naar drie specifieke veelplegerpopulaties: de jeugdige veelplegers, de hardekernjongeren en de zeer actieve veelplegers. Het aantal jeugdige veelplegers (12 t/m 17 jaar) is in vijf jaar tijd fors toegenomen (+44%), ondanks de eerdergenoemde lichte daling in 2008. Deze toename kan gezien worden in het licht van het repressieve beleid van de afgelopen jaren. Het aantal hardekernjongeren was een aantal jaren stabiel maar neemt in 2008 af. Het aantal zeer actieve veelplegers daalt de laatste vijf jaar gestaag. De meest voorkomende leeftijd is bij de zeer actieve veelplegers verschoven van 36 naar 21 jaar. Het aantal mid–dertigers in deze groep neemt al een aantal jaren af, terwijl het aantal verdachten van begin twintig juist toeneemt. Er lijken twee verschillende groepen zeer actieve veelplegers te bestaan: de oudere verslaafden en jongeren. De drie specifieke veelplegergroepen worden relatief vaak verdacht van alle typen misdrijven, uitgezonderd verkeersmisdrijven. Jeugdige veelplegers maken zich ook minder vaak schuldig aan opiumdelicten en aan delicten uit de


9

categorie overige seksuele misdrijven. Het aandeel allochtone verdachten in de specifieke veelplegerpopulaties is relatief hoog. Er bevinden zich naar verhouding veel allochtonen (van de tweede generatie) onder de jeugdige veelplegers en de hardekernjongeren. Het aandeel verslaafden onder de zeer actieve veelplegers neemt opnieuw af, maar is nog altijd ruim 35 procent. Het aantal oudere, verslaafde veelplegers die crimineel actief zijn, lijkt zoals eerder gezegd af te nemen. Herkomst De meeste verdachten zijn van autochtone herkomst (57%). Andere substantiële herkomstgroepen onder de verdachten zijn de traditionele allochtonen (Antillianen, Marokkanen, Surinamers en Turken) en Oost–Europeanen. Het aantal verdachten uit vrijwel alle herkomstgroepen neemt in 2008 af, met uitzondering van verdachten uit het Midden–Oosten en Oost–Europa. De stijging van het aantal Oost–Europese verdachten is met 33 procent over de afgelopen vijf jaar fors. Van de Oost–Europese verdachten woont echter meer dan de helft niet in Nederland. Doordat het aantal Oost–Europeanen in Nederland in ongeveer dezelfde mate toeneemt als het aantal Oost–Europese verdachten, is de oververtegenwoordiging niet groter geworden. Onder Antillianen en Arubanen is het relatieve aantal verdachten het grootst (764 verdachten per 10.000 inwoners). Zij worden gevolgd door de Marokkanen (618). Een op de vijf verdachten behoort tot de allochtonen van de eerste generatie. Het percentage allochtone verdachten van de tweede generatie neemt toe en is 16 procent. Er is intensiever gekeken naar verdachten uit de herkomstgroepen met de grootste verdachtenaantallen. In vergelijking met 2004 is het aantal Turkse (+10%), Marokkaanse (+6%) en Nederlandse verdachten (+2%) gestegen en het aantal Antilliaanse (–10%) en Surinaamse (–3%) verdachten gedaald. Het afgelopen jaar nam het aantal verdachten uit al deze groepen af. Het aantal Poolse verdachten volgt de groei van het aantal Polen in Nederland: 62 procent in vijf jaar tijd. Marokkanen worden al relatief jong verdacht van een misdrijf: 55 procent is tussen de 12 en 24 jaar. Polen zijn gemiddeld de dertig gepasseerd als zij voor het eerst worden aangehouden. De herkomstgroepen verschillen in het criminele gedrag dat zij vertonen, waarbij de Poolse verdachten zich duidelijk onderscheiden van de traditionele allochtonen. Traditionele allochtonen zijn relatief vaak betrokken bij de verschillende typen geweldsmisdrijven en opium delicten, maar minder vaak dan de totale verdachtenpopulatie bij verkeers misdrijven en vernielingen en openbareordemisdrijven. Polen maken zich juist vaker schuldig aan verkeersmisdrijven. Vooral Marokkanen plegen relatief veel

10


vermogensmisdrijven. Dit kan deels verklaard worden door hun lagere gemiddelde leeftijd. Onder de Turkse en Marokkaanse verdachten is het percentage vrouwen relatief klein. Onder vooral de Surinaamse en Antilliaanse verdachten komen meer dan gemiddeld verdachten met een verslaving voor. Het percentage Poolse veelplegers is laag. Aangezien veel Polen nog niet zo lang in Nederland zijn, hebben zij hier (nog) geen criminele carrière opgebouwd. Het aandeel veelplegers onder de traditionele allochtonen is relatief hoog, maar bij de Turkse verdachtenpopulatie is dit niet het geval. Verslaafden Het aantal verdachten met een verslaving is het afgelopen jaar opnieuw afgenomen. Deze daling is al voor 2004 ingezet. Het percentage verslaafden ligt nu op 3,7. Verslaafde verdachten recidiveren meer dan niet–verslaafden. Ook beginnen ze op gemiddeld lagere leeftijd en gaan ze langer door met het plegen van misdrijven. Een grote meerderheid (75%) van de verslaafde verdachten behoort tot de veelplegers. Verslaafde verdachten worden ruim twee en een half keer zo vaak aangehouden voor vermogensmisdrijven als niet–verslaafden. Ook worden ze relatief vaak aangehouden voor vernielingen en openbareorde misdrijven, geweldsmisdrijven tegen personen en opiumdelicten. Onder de verslaafden bevinden zich relatief veel allochtonen van de eerste generatie. Regionale vergelijking verdachten De meeste aangehouden verdachten per 10.000 inwoners zijn al jarenlang te vinden in Rotterdam–Rijnmond. Na Rotterdam–Rijnmond volgen Haaglanden, Amsterdam–Amstelland en Flevoland. De meeste regio’s laten dit jaar een daling zien in het aantal verdachten per 10.000 inwoners. In Flevoland, Limburg–Zuid, Twente en Zuid–Holland–Zuid is echter sprake van een stijging. De grootstedelijke regio’s hebben meer dan andere regio’s te maken met buitenregionale verdachten (personen die in een andere regio delicten plegen dan de regio waarin zij wonen). Vooral Haaglanden maar ook IJsselland en Rotterdam–Rijnmond hebben een groot instroomoverschot. Het aantal verdachten uit andere regio’s dat hier wordt aangehouden is groter dan het aantal verdachten uit de eigen regio dat actief is in andere regio’s. Het grootste uitstroomoverschot hebben Zaanstreek–Waterland, Zuid–Holland–Zuid en Hollands Midden. Ten tijde van het meest recente misdrijf zijn verdachten in Limburg–Zuid, Zeeland, Gooi en Vechtstreek en Zaanstreek–Waterland gemiddeld het oudst, die in Flevoland het jongst. Verdachten in Gooi en Vechtstreek hebben de hoogste gemiddelde startleeftijd. De jongste starters bevinden zich in


11

Groningen, Twente, Flevoland en IJsselland. De meest voorkomende startleeftijd is met 14 jaar het laagst in Rotterdam–Rijnmond. In Brabant–Zuid–Oost, Gelderland–Zuid en Utrecht worden relatief veel verdachten van vermogensdelicten zonder geweld aangehouden. In Amsterdam–Amstelland worden relatief veel personen verdacht van vermogensdelicten met geweld. De meeste verdachten van vernielingen en openbareordemisdrijven worden in Twente, Zuid–Holland–Zuid en Brabant–Noord geregistreerd. Voor gewelds misdrijven tegen personen worden in Gelderland–Zuid en Hollands Midden relatief veel verdachten aangehouden. Voor opiumdelicten gebeurt dit in de grensregio’s Midden en West Brabant, Limburg–Zuid en Brabant–Zuid–Oost, en door de KMar en het KLPD. Het aandeel niet–ingezeten verdachten is het grootst in Amsterdam–Amstelland. Ook de grensregio’s hebben relatief veel niet–ingezeten verdachten. IJsselland en Gooi en Vechtstreek hebben het grootste percentage instroom van buiten regionale verdachten. Allochtone verdachten komen relatief veel voor in de grootstedelijke regio’s Amsterdam–Amstelland, Rotterdam–Rijnmond en Haaglanden. Jonge verdachten (12 t/m 24 jaar) zijn meer dan gemiddeld te vinden in Flevoland en Noord– en Oost–Gelderland, vrouwelijke verdachten in Gooi en Vechtstreek en Flevoland. Amsterdam–Amstelland en Utrecht hebben het grootste aandeel verslaafde verdachten. Nieuwkomers komen relatief veel voor in Gooi en Vechtstreek, veelplegers in Rotterdam–Rijnmond, Groningen en Amsterdam–Amstelland en stelselmatige geweldplegers in Gelderland–Zuid, Twente en Hollands Midden. Het KLPD en de KMar hebben met veel nieuw komers en niet–ingezetenen te maken.

12


1

Inleiding Op verzoek van de Raad van Hoofdcommissarissen en het College van procu reurs−generaal is in 1998 het project Landelijke criminaliteitskaart (LCK) gestart onder begeleiding van de ABRIO−werkgroep Landelijke criminaliteitskaart. De Landelijke criminaliteitskaart moest voorzien in de sterke behoefte bij politie en justitie aan actuele informatie over criminaliteit. In 2002 is het project over gedragen aan het Korps landelijke politiediensten (KLPD) en sindsdien is het product ondergebracht bij de Dienst IPOL.1 De Raad van Hoofdcommissarissen geeft opdracht tot het maken van de Landelijke criminaliteitskaart.

1.1 Doelstelling De doelstelling van de Landelijke criminaliteitskaart luidt als volgt: ‘het vergroten van inzicht in de (ontwikkeling van) criminaliteit en in de personen die zich hiermee bezighouden, teneinde strategische besluitvorming en een probleemgerichte aanpak op landelijk, regionaal en gemeentelijk niveau te ondersteunen.’ De Landelijke criminaliteitskaart heeft de vorm van een monitor. Het boek verschijnt ieder jaar en bestaat uit een landelijke analyse van enerzijds aangiften en anderzijds verdachten. De gegevens voor de analyse zijn afkomstig uit het Herkenningsdienstsysteem van de Nederlandse politie (HKS). Dit jaar is er alleen een analyse van de verdachten gemaakt. De gegevens over de aangiften waren onvoldoende beschikbaar. Verschillende politieregio’s zijn in 2008 overgestapt op een nieuw bedrijfsprocessensysteem: de Basisvoorziening Handhaving (BVH). Het importeren van gegevens uit BVH naar HKS leverde in een aanzienlijk aantal regio’s problemen op. Gevolg is dat de registraties van aangiften na de overgang naar BVH enorm terugliepen. Ook in eerdere jaren ontbraken de aangiftecijfers van een aantal politieregio’s, maar toen waren de gegevens van voldoende regio’s beschikbaar voor het schetsen van een representatief beeld van de geregistreerde criminaliteit in Nederland. Over 2008 zijn de gegevens van minder dan de helft van de politieregio’s geschikt om voor dit doel gebruikt te worden. Er is om die reden voor gekozen vooralsnog geen 1

De Dienst IPOL is ontstaan uit een samenvoeging van de Dienst Nationale Recherche Informatie en de Dienst Internationale Politiesamenwerking van het Korps landelijke politiediensten.


13

analyse van de aangiften te maken. Dit jaar heet de monitor dan ook Landelijk Verdachtenbeeld 2008. In het kader van het project Landelijke criminaliteitskaart maakt de Dienst IPOL naast de monitor nog een aantal andere producten, te weten: 1 tabellenboeken: landelijke en regionale cijfermatige overzichten van de criminaliteit (Prins, 2009a); 2 populatieprofielen: landelijke en regionale overzichten van kenmerken van verdachten (Prins, 2009b); 3 een cd−rom met criminaliteitsgegevens, speciaal ontwikkelde programmatuur voor de analyse van deze gegevens en een gebruiksaanwijzing (DEX 2000). De hierboven genoemde tabellenboeken zijn gebaseerd op de aangifteregistraties. Ondanks de gebrekkige aangifteregistraties zullen deze tabellenboeken gemaakt worden. Doel ervan is niet zozeer een analyse van de geregistreerde gegevens als wel een weergave van de registraties (Prins, 2009a). Het leveren van een actueel beeld dat aansluit bij beleidscycli brengt beperkingen met zich mee wat betreft de diepgang van de analyse. Het Landelijk Verdachten beeld vormt een probleeminventarisatie in de breedte met voornamelijk beschrijvingen van ontwikkelingen en trends, zonder verklaringen daarvoor. Die beschrijvingen kunnen aanleiding geven tot nader, diepgaander onderzoek op specifieke punten, waarin wel gezocht kan worden naar achterliggende verklaringen voor trends en trendbreuken.

1.2 Onderzoeksvragen Met het oog op de monitor zijn de volgende onderzoeksvragen over verdachten geformuleerd: 1 Welke veranderingen hebben zich in de afgelopen vijf jaar (2004−2008) in de verdachtenpopulatie voorgedaan wat betreft de omvang van de populatie, de kenmerken van de verdachten en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden? 2 Welke veranderingen hebben zich in de afgelopen vijf jaar (2004−2008) in de onderscheiden verdachtengroepen voorgedaan wat betreft de omvang van de groepen, de kenmerken van verdachten uit die groepen en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden?

14


3 Welke verschillen zijn er het afgelopen jaar (2008) te zien tussen verschillende verdachtengroepen wat betreft de omvang van die groepen, de kenmerken van verdachten behorend tot die groepen en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden? 4 Welke verschillen zijn er het afgelopen jaar (2008) te zien tussen de verdachtengroepen geregistreerd door de 25 politieregio’s, het KLPD en de Koninklijke Marechaussee (Kmar) voor wat betreft de omvang van die groepen, de kenmerken van verdachten behorend tot die groepen en de criminaliteit waarvan zij verdacht worden?

1.3 Bronnen Voor de beantwoording van de onderzoeksvragen worden gegevens over verdachten uit HKS gebruikt. Bij verdachten gaat het om personen van 12 jaar of ouder tegen wie een proces−verbaal is opgemaakt, omdat er een redelijk vermoeden bestaat dat zij een misdrijf hebben gepleegd. Op de gegevens uit HKS vindt een uitgebreide controleslag plaats. Jaarlijks maken alle politiekorpsen, het KLPD en de Koninklijke Marechaussee (KMar) een extractie van de gegevens uit HKS. Deze extracties worden vervolgens gebundeld, opgeschoond en bewerkt bij de Dienst IPOL. Ook worden voortdurend verbeteringen in de database doorgevoerd. Deze verbeteringen kunnen tot gevolg hebben dat bepaalde cijfers uit het Landelijk Verdachtenbeeld 2008 afwijken van die uit eerdere LCK– edities. Correcties worden steeds op alle jaarbestanden uitgevoerd. Binnen één editie van de LCK blijven de cijfers over verschillende jaren hierdoor wel vergelijkbaar met elkaar. Een voorbeeld van zo’n correctie in 2008 is een verbeterde procedure van adres– (en dus gemeente) toekenning. In voorgaande jaren waren er nogal wat verdachten van wie het adres onbekend was of die waren ingeschreven op een gevangenisadres. Zij konden niet aan een (juiste) gemeente worden toegekend. In de huidige versie wordt het laatstbekende woon– of verblijfadres aan de verdachte gekoppeld, als dit adres in het laatste jaar onbekend was of een gevangenisadres was. Ten slotte levert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 2009b) de benodigde demografische informatie en de Dienst IPOL bewerkt deze zodanig dat overeenstemming wordt verkregen met in het Landelijk Verdachtenbeeld gedefinieerde groepen.

Hoo f d s t u k 1 – i n l e i d i n g

15

Het is mogelijk dat één verdachte in meerdere regio’s misdrijven pleegt. Wanneer de regionale bestanden zonder meer zouden worden samengevoegd tot een landelijk bestand, zouden dezelfde personen meer dan één keer in het bestand kunnen voorkomen. Naast vele validatie− en herstelacties omvat de procedure die de landelijke databank vervaardigt een ontdubbelingsactie. Deze procedure zorgt ervoor dat een persoon die in meerdere regio’s voorkomt, maar één keer in de landelijke database wordt opgenomen en toegewezen wordt aan de regio waar deze verdachte de meeste antecedenten heeft. In het landelijke bestand komen alle verdachten dus maar één keer voor.2 In vrijwel alle regio’s doet zich een geringe registratieachterstand voor. Om die reden worden de cijfers over het laatste jaar (in dit geval 2008) als voorlopig beschouwd. Deze worden volgend jaar nogmaals verzameld. Wanneer beide trekkingen met elkaar worden vergeleken, ontstaat een beeld van de omvang van de registratieachterstand. Bij de interpretatie van de cijfers wordt met die achterstand rekening gehouden. Het aantal geregistreerde verdachten uit 2008 zoals hier beschreven kan nog iets toenemen. De gemiddelde registratie achterstand lag de afgelopen jaren rond 1,5 procent (Van Mantgem e.a., 2007). Vorig jaar betrof het verschil tussen de voorlopige en de definitieve cijfers minder dan een procent (0,67%). Voor meer inzicht in deze procedure en de omvang van de registratieachterstanden wordt verwezen naar bijlage 1. In tegenstelling tot de aangiften van misdrijven worden gegevens over verdachten door alle politiekorpsen in HKS ingevoerd. Een uitzondering vormt de registratie over 2008 van de regio Rotterdam–Rijnmond. Deze regio heeft vorig jaar vermoedelijk slechts iets meer dan twee derde van alle aangehouden verdachten geregistreerd in HKS. Er is besloten de gegevens van die politieregio wel mee te nemen in de analyse en ze te corrigeren door een weegfactor toe te passen. Die weegfactor is bepaald op basis van het verschil tussen het aantal verdachten uit 2007 en dat uit 2008 in het bedrijfsprocessensysteem van de regio (X–pol). Het aantal verdachten uit 2007 in X–pol wordt afgezet tegen het aantal verdachten uit 2008 in X–pol. Daarbij is ervan uitgegaan dat de ontwikkeling in het aantal verdachten in Rotterdam–Rijnmond in HKS dezelfde zou moeten zijn als de ontwikkeling die uit X–pol naar voren komt. Bij het gebruik van de weegfactor is verondersteld dat de verdachten die wel zijn

2

Hierdoor zijn er kleine verschillen met aantallen in publicaties die (op HKS gebaseerde) verdachtengegevens op regionaal niveau weergeven, zoals de LCK−Populatieprofielen 2008 (Prins, 2009b), regionale kaarten en jaarverslagen van regionale politiekorpsen. De ontdubbelingsprocedure is dit jaar verbeterd. Daardoor kunnen kleine verschillen met de gegevens uit eerdere edities van de LCK voorkomen.

16


ingevoerd in HKS, in principe willekeurig of aselect zijn ingevoerd. De weegfactor is dan ook op alle variabelen toegepast (zie bijlage 2). Door toepassing van deze weegfactor kunnen (door afronding) minimale afwijkingen in aantallen voorkomen. Zo is het totale aantal misdrijven in het algemene verdachtenprofiel 388.517 en bij de vergelijking tussen de regio’s 388.518.

1.4 Kanttekeningen Voor ontwikkelingen in het aantal verdachten kunnen demografische omstandigheden (bijvoorbeeld vergrijzing en immigratie) en beleidskeuzes (bijvoorbeeld prioriteitstelling) een gedeeltelijke verklaring bieden. Een toename van de criminaliteit vormt aanleiding tot implementatie van beleid dat deze toename probeert tegen te gaan. Dit kan zowel preventief als repressief beleid zijn. Een voorbeeld van preventief beleid is het project ‘Veiligheid begint bij Voorkomen’ (Ministerie van Justitie & Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2008) waarmee het kabinet streeft naar een vermindering van de criminaliteit en overlast met 25 procent in 2010 ten opzichte van 2002 (Ministerie van Algemene Zaken, 2007). Hieronder valt onder andere een persoonsgerichte aanpak bij risicojongeren en recidivisten. In het veiligheids programma ‘Naar een veiliger samenleving’ (Ministerie van Justitie, 2002) werd nadrukkelijker ingezet op repressie: de aanpak van stelselmatige daders en risicojongeren door langduriger detentie of toezicht. Repressief beleid zal, in ieder geval tijdelijk, leiden tot meer aangehouden personen. Zolang deze verdachten gedetineerd zijn, kunnen zij geen misdrijven plegen. Hierdoor zal er sprake zijn van minder criminaliteit dan er geweest zou zijn als deze personen niet waren aangehouden. In principe is een stijging van het aantal verdachten dan een gevolg van een geslaagd repressief beleid. Daling van het aantal verdachten kan ook het gevolg zijn van een geslaagd preventief beleid, maar het kan ook het effect zijn van een gedoogcultuur of verminderde politiecapaciteit. Nader onderzoek is nodig om ontwikkelingen in de verdachtencijfers in de juiste context te plaatsen. In dit rapport wordt de ontwikkeling van de geregistreerde criminaliteit (aangiften) niet beschreven. De ontwikkeling in het aantal verdachten kan echter niet geheel los worden gezien van de ontwikkeling in de geregistreerde criminaliteit. In 2007 is een einde gekomen aan de jarenlange afname van het aantal geregistreerde aangiften. In de periode 2003–2006 nam het aantal aangiften af, maar in 2007 is het aantal aangiften gelijk gebleven aan dat van 2006 (Van Mantgem e.a., 2008). Deze trend is gelijk aan die uit de Veiligheids monitor Rijk 2008 (CBS, 2008). In de meest recente veiligheidsmonitor, de Integrale Veiligheidsmonitor 2008 (CBS, 2009a), is het beeld van 2008


17

vergelijkbaar met dat van 2007. Een kwart van alle inwoners is slachtoffer geweest van een of meer delicten, waarbij sinds 2005 het slachtofferpercentage wel een geleidelijke daling laat zien. Voor de verschillende misdrijven geldt dat alleen het percentage slachtoffers van vermogensmisdrijven duidelijk is gedaald. De aangiftebereidheid is de afgelopen jaren stabiel. De bevindingen uit de Integrale Veiligheidmonitor 2008 nemen niet weg dat de resultaten over de verdachten met enige voorzichtigheid dienen te worden geïnterpreteerd.

1.5 Begeleidingscommissie Dit rapport is tot stand gekomen onder het toeziend oog van een begeleidingscommissie. De commissieleden hebben met hun commentaar en adviezen een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming van dit rapport geleverd. De commissie bestond uit: • • • • • • • • • •

drs. A.Th.J. Eggen (Centraal Bureau voor de Statistiek) prof. dr. H. Elffers (Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving, Vrije Universiteit Amsterdam) drs. S. Dekkers (Nederlandse Politieacademie) drs. A.W.M. van der Heijden (Parket−Generaal) drs. S.N. Kalidien (Wetenschappelijk Onderzoek− en Documentatiecentrum) drs. M. du Pon (VtS Politie Nederland, onderdeel Nederlands Politie Instituut) drs. C. Schreuder (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) N. Slikboer (Politieregio Zuid−Holland−Zuid) drs. P. Versteegh (Politieregio Haaglanden), voorzitter G.C.K. Vlek (Politie en Wetenschap)

1.6 Leeswijzer De eerste onderzoeksvraag komt in hoofdstuk 2 aan bod. In dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld geschetst van de verdachtenpopulatie in Nederland. Onder zoeksvragen 2 en 3 worden in hoofdstuk 3 beantwoord. Hier wordt dieper ingegaan op de verschillende deelpopulaties. Tot slot wordt er in de hoofdstukken 4 en 5 antwoord gegeven op onderzoeksvraag 4. Er wordt een vergelijking gemaakt tussen de verdachtenpopulaties in de verschillende politieregio’s.

18


Dit Landelijk Verdachtenbeeld gaat met name over de ontwikkelingen van de laatste vijf jaar. Deze worden in veel gevallen weergegeven met behulp van indexen, die de mogelijkheid bieden de procentuele ontwikkeling weer te geven. Daarbij wordt het startjaar op 100 procent gesteld en wordt voor ieder volgend jaar de procentuele verandering ten opzichte van dat startjaar weergegeven. In de meeste paragrafen komen een aantal vaste aspecten terug. Deze worden hieronder kort toegelicht. Populatieprofiel De verdachtenpopulatie is beschreven aan de hand van een profiel. Hierin komen de belangrijkste kenmerken van verdachten die in HKS zijn opgenomen aan de orde. Het populatieprofiel is steeds op dezelfde manier opgebouwd, al kunnen, afhankelijk van de te beschrijven populatie, op onderdelen veranderingen zijn aangebracht. Afhankelijk van de beleidsrelevantie is de nadruk gelegd op de ontwikkelingen binnen de profielen of op de vergelijking van profielen van groepen onderling. In het laatste geval is er een vergelijking gemaakt tussen de populaties over het jaar 2008. De deelpopulaties waaraan aandacht wordt geschonken, zijn minderjarigen, jongvolwassenen, recidive groepen, herkomstgroepen, geweldplegers, verslaafden, mannen en vrouwen en niet−ingezetenen. Aan de geweldplegers is dit jaar voor het eerst specifiek aandacht besteed. Het populatieprofiel bestaat uit vijf onderdelen, die hieronder besproken worden. Omvang Het profiel begint met de weergave van aantallen verdachten in de verdachten groepen, zowel absoluut als relatief ten opzichte van de overeenkomstige groep in de totale bevolking. Bij de berekening van het relatieve aantal verdachten zijn de niet−ingezeten verdachten buiten beschouwing gelaten. Doel hiervan was tot een correcte vaststelling te komen van het aandeel verdachten in de Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder. Recidive Het tweede gedeelte van het profiel betreft het totale aantal keren dat verdachten van de betreffende populatie zijn aangehouden in het betreffende jaar (totale aantal antecedenten) en het aantal misdrijven waarvoor de populatie in dat jaar verantwoordelijk is gesteld (totale aantal misdrijven). Een antecedent kan meerdere misdrijven betreffen. De antecedenten en misdrijven die in het verdachtendeel van HKS zijn opgenomen, horen bij een of meer personen die hiervoor verantwoordelijk zijn gesteld. Als bij een antecedent of misdrijf meerdere personen betrokken zijn geweest, kan het dus voorkomen dat een specifiek antecedent of misdrijf meerdere keren wordt geteld. Naast de totale


19

aantallen is ook het gemiddelde aantal antecedenten en misdrijven per verdachte berekend evenals het gemiddelde aantal misdrijven per antecedent. Dit laatste gemiddelde is een indicator die iets kan zeggen over de mate waarin de politie doorrechercheert op zaken.3 Leeftijd Met behulp van statistische gegevens als het gemiddelde en de modus (de meest voorkomende leeftijd) wordt iets over de leeftijdsopbouw van de verdachten populatie gezegd, evenals over de leeftijd waarop verdachten hun criminele carrière beginnen. Aard crimineel gedrag De misdrijven waarvan personen verdacht worden, zijn naar hun aard ingedeeld in negen categorieën. In bijlage 3 zijn deze misdrijfcategorieën beschreven. Aan de categorie overige misdrijven wordt weinig aandacht besteed, omdat de misdrijven in deze restgroep erg verschillend van aard zijn. Het gaat in dit rapport alleen om misdrijven waarvoor daadwerkelijk een verdachte is aangehouden. Het betreft de in 2008 opgehelderde misdrijven, onafhankelijk van het jaar waarin de misdrijven zijn gepleegd. Deze aantallen geven dus geen inzicht in de omvang van de (geregistreerde) criminaliteit in Nederland. De nadruk ligt op de personen die verantwoordelijk worden gehouden voor misdrijven en de verandering die binnen die groep verdachten plaatsvindt. Bij de beschrijving van (de ontwikkeling in) crimineel gedrag is het van belang te weten dat de politie niet altijd alle misdrijven die op dat moment bekend zijn geworden, in het proces−verbaal van onderzoek opneemt. Het is mogelijk dat alleen misdrijven met de zwaarste strafmaat gekozen worden. Het feit dat de politie deze keuzes maakt, heeft een opwaarts effect op het aandeel zwaardere misdrijven en een neerwaarts effect op het aandeel minder zware misdrijven. Dit kan mede een oorzaak zijn van de gesignaleerde veranderingen van crimineel gedrag in de loop der tijd. Bepaalde veranderingen in criminaliteit zullen sterker uit de registraties blijken dan andere. Behalve dat het opnemen van zwaardere misdrijven invloed heeft op het geregistreerde criminele gedrag, heeft dit ook invloed op het ophelderings percentage per delictsoort en het gemiddelde aantal geregistreerde misdrijven per antecedent. Over het algemeen worden geweldsmisdrijven vaker opgelost (in die zin dat een verdachte wordt gevonden), omdat de politie over meer 3

Met doorrechercheren wordt bedoeld dat de politie bij opsporingsonderzoeken zo veel mogelijk aangegeven misdrijven probeert op te lossen (ongeacht bijvoorbeeld de vraag of extra opgeloste misdrijven bijdragen aan de strafmaat).

20


opsporingsindicaties beschikt. De dader is namelijk vaak een bekende van het slachtoffer of is door het slachtoffer gezien. Verdachtengroepen Tot slot wordt in het profiel de omvang van verschillende groepen van verdachten weergegeven, uitgedrukt in percentage van de hele populatie. Het gaat om minderjarigen, jongvolwassenen, eerste– en tweedegeneratieallochtonen, niet− ingezetenen, vrouwen, verslaafden, nieuwkomers en veelplegers. Hieronder volgt een toelichting op enkele aspecten van de genoemde verdachtengroepen. De classificatie eerste− of tweedegeneratieallochtonen is dezelfde als die het CBS hanteert en wordt ook door het CBS als kenmerk toegevoegd aan de verdachtengegevens in de landelijke HKS– databank. De generatie− en ook de herkomstbepaling is betrouwbaar voor zover verdachten als inwoner herkend kunnen worden. Niet−ingezetenen zijn personen die niet (officieel) in Nederland wonen, maar wel in Nederland als verdachte zijn aangehouden. Dit kunnen bijvoorbeeld (drugs)toeristen of illegalen zijn of personen die speciaal met criminele bedoelingen naar Nederland zijn gekomen. Bij het bepalen van het aantal niet−ingezetenen is gebruikgemaakt van een koppeling door het CBS met gegevens uit de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Op basis van deze koppeling wordt een persoon als niet−ingezetene beschouwd indien hij niet als inwoner van Nederland wordt herkend. In sommige gevallen moet dit op basis van een combinatie van een aantal HKS−gegevens (nationaliteit, geboorteland, woonland) worden herzien. In bijlage 4 wordt deze werkwijze toegelicht. Van de personen die volgens het CBS niet in de GBA zijn geregistreerd en die in dit rapport toch als ingezetene worden beschouwd, kan de allochtone of autochtone status niet worden vastgesteld. Het gaat om een betrekkelijk klein aantal verdachten: 0,8 procent van het totaal. De gevarenclassificatie in HKS onderscheidt drie typen verslaafde verdachten: alcoholverslaafden, drugsverslaafden en verdachten die aan zowel alcohol als drugs verslaafd zijn. Volgens inschatting van de verbalisant en op aangeven van de verdachte wordt geregistreerd of iemand een alcohol− en/of drugsverslaafde is. In de Nationale Drug Monitor 2006 (Trimbos−Instituut, 2007) wordt geschat dat het percentage verdachten dat volgens HKS verslaafd is, 20 tot 45 procent te laag is. Dit is vastgesteld op basis van in andere systemen geregistreerde verslaafden. Als laatste worden in het profiel twee recidivegroepen onderscheiden: nieuwkomers (beginners) en veelplegers. In de begrippenlijst staan de definities


21

van deze groepen, zoals door het Ministerie van Justitie opgesteld (Ministerie van Justitie, 2002). De hoeveelheid antecedenten in de criminele carrière bepaalt tot welke recidivegroep een verdachte behoort. De groep nieuwkomers betreft verdachten die voor het eerst met de politie in aanraking zijn gekomen. Deze groep is divers. Enerzijds bevat hij jonge personen die − gelet op hun leeftijd − aan het begin van een criminele carrière kunnen staan en de potentie hebben meer− of veelpleger te worden. Anderzijds bevat deze groep een groot aantal verdachten die incidenteel met de politie in aanraking zijn gekomen, vaak vanwege een verkeersmisdrijf, en van wie verwacht wordt dat het daarbij zal blijven. Een veelpleger is iemand die in zijn hele criminele carrière meer dan tien antecedenten op zijn naam heeft staan. Voor jeugdige veelplegers geldt dat zij geregistreerd zijn voor minstens vijf antecedenten, waarvan ten minste één in het peiljaar.

22


2

Algemeen beeld verdachten 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt een algemeen beeld geschetst van de verdachten die de afgelopen vijf jaar in Nederland zijn aangehouden. Het gaat hierbij om personen van 12 jaar en ouder die door de politie zijn aangehouden en tegen wie een proces–verbaal van aanhouding is opgemaakt. Er wordt aandacht besteed aan de omvang, de recidive, de leeftijd, de aard van het criminele gedrag en een aantal specifieke verdachtengroepen. Daarbij wordt ook de ontwikkeling van deze aspecten over de afgelopen vijf jaar bekeken.

2.2 Verdachtenprofiel In overzicht 2.2.1 is het algemene profiel van de verdachtenpopulatie in Nederland weergegeven. Overzicht 2.2.1 Algemeen profiel verdachtenpopulatie Nederland 2004

2005

2006

2007

2008

13.849.046

13.907.851

13.954.252

13.998.504

14.061.232

100

100

101

101

102

230.840

238.189

241.070

245.302

235.631

OMVANG bevolking 12 jaar en ouder index bevolking (2004 = 100) verdachten totaal

100

103

104

106

102

18.906

16.641

15.284

16.259

17.332

211.934

221.548

225.786

229.043

218.299

153

159

162

164

155

antecedenten

295.536

299.371

303.205

309.909

290.533

misdrijven

index verdachten (2004 = 100) aantal niet–ingezeten verdachten aantal ingezeten verdachten ingezeten verdachten per 10.000 inwoners RECIDIVE

418.064

418.326

419.383

427.481

388.517

misdrijven per antecedent

1,4

1,4

1,4

1,4

1,3

antecedenten per verdachte

1,3

1,3

1,3

1,3

1,2

misdrijven per verdachte

1,8

1,8

1,7

1,7

1,6

Hoo f d s t u k 2 – A L GEMEEN BEE L D V ERDACHTEN

23

2004

2005

2006

2007

2008

32,0

32,1

32,1

32,0

32,1

19

19

19

19

18

27,4

27,5

27,5

27,4

27,5

15

15

15

15

15

58,6

53,9

51,1

49,0

46,3

4,7

4,0

3,6

3,8

3,1

vernieling en openbare orde

28,3

28,9

29,1

30,6

27,8

geweld tegen personen

33,5

35,1

36,1

37,1

35,5

gewelddadig seksueel

1,2

1,2

1,1

0,9

0,9

overig seksueel

1,4

1,4

1,4

1,3

1,1

verkeer

29,2

28,2

28,9

29,6

30,1

opium

11,7

11,0

11,2

10,6

9,9

overig

12,5

11,9

11,5

11,3

10,2

totaal

181,1

175,6

174,0

174,3

164,9

minderjarigen (12 t/m 17 jaar)

12,7

13,5

13,8

14,4

13,7

jongvolwassenen (18 t/m 24 jaar)

24,3

24,0

24,3

24,5

25,3

eerstegeneratieallochtonen

21,4

20,8

20,4

19,5

19,7

tweedegeneratieallochtonen

13,4

14,0

14,8

15,5

15,9

8,2

7,0

6,3

6,6

7,4

15,7

16,2

16,6

17,1

17,1

5,1

4,6

4,2

3,9

3,7

nieuwkomers

50,2

49,7

49,3

48,9

49,8

veelplegers

10,5

10,2

10,1

10,0

10,3

LEEFTIJD leeftijd bij plegen laatste misdrijf gemiddelde modus leeftijd bij plegen eerste misdrijf gemiddelde modus MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten) vermogen zonder geweld vermogen met geweld

DEELPOPULATIES (percentage van verdachtengroep)

niet–ingezetenen vrouwen verslaafden

24


2.3 Omvang Voor het eerst sinds lange tijd daalt het aantal verdachten. Er is sprake van een afname van 4 procent ten opzichte van 2007. De cijfers uit 2008 zijn wel voor lopige cijfers. Het definitieve aantal verdachten uit 2008 kan een fractie groter zijn. Het verschil met 2007 is echter zo groot dat voorlopig geconcludeerd kan worden, dat er aan de jarenlange stijging van het aantal verdachten een einde lijkt te zijn gekomen. Deze conclusie wordt onderbouwd door cijfers van het Openbaar Ministerie, die in 2008 een daling van 4 procent laten zien van de instroom van het aantal rechtbankzaken in eerste aanleg ten opzichte van 2007 (Openbaar Ministerie, 2009). De bevolking van 12 jaar en ouder is vanaf 2004 gestaag gegroeid met in totaal 1,5 procent. Zowel de ontwikkeling van de bevolking als die van de verdachtenpopulatie is weergegeven in overzicht 2.3.1. Relatief gezien ligt het aantal verdachten iets boven het niveau van 2004. Overzicht 2.3.1 Ontwikkeling bevolking en verdachtenpopulatie (index 2004=100)


25

2.4 Recidive Een verdachte kan in een jaar vaker zijn aangehouden (antecedenten) en per aanhouding kan er ook sprake zijn van meerdere misdrijven. In overzicht 2.4.1 is te zien dat er in de periode 2004–2007 sprake was van een stijging van het aantal verdachten, antecedenten en misdrijven, waarbij het aantal verdachten sneller toenam dan het aantal antecedenten en het aantal misdrijven. In 2008 is voor alle drie sprake van een daling. De afname is echter niet voor alle drie even groot. Het aantal verdachten is het afgelopen jaar gedaald met 4 procent en het aantal antecedenten met 6 procent. Het totale aantal misdrijven waarvoor verdachten zijn aangehouden, daalde met 9 procent. Overzicht 2.4.1 Ontwikkeling aantal verdachten, antecedenten en misdrijven (index 2004=100)

Uit het voorgaande en uit overzicht 2.2.1 is af te leiden dat het aantal antecedenten per verdachte (1,2), het aantal misdrijven per antecedent (1,3) en het aantal misdrijven per verdachte (1,6) aan het afnemen zijn.

26


2.5 Leeftijd De gemiddelde leeftijd bij het plegen van het eerste en het meest recente (laatste) misdrijf laat door de jaren heen weinig verandering zien. De leeftijd bij het plegen van het eerste delict (de startleeftijd) is – vergelijkbaar met voorgaande jaren – gemiddeld 27,5 jaar. De meest voorkomende startleeftijd (modus) is 15 jaar. De gemiddelde leeftijd bij het plegen van het laatste misdrijf ligt gedurende de hele onderzoeksperiode op ongeveer 32 jaar. Wat opvalt, is dat de leeftijd die daarbij het meeste voorkomt onder de verdachten tot 2007 19 jaar was, maar in 2008 is gedaald naar 18 jaar. In 2008 bestaat de verdachtenpopulatie voor 39 procent uit jongeren (12 tot 25 jaar) en voor 41 procent uit 25– tot 45–jarigen. 45– tot 65–jarigen vormen 17 procent en 65–plussers 2 procent van de verdachtenpopulatie. Het aantal verdachte 65–plussers neemt toe, maar blijft wel klein. Overzicht 2.5.1 geeft de ontwikkeling weer van het aantal ingezeten verdachten per 10.000 inwoners per leeftijdscategorie. In 2008 zijn er per 10.000 jongeren 337 ingezeten verdachten. Voor de 25– tot 45–jarigen zijn dit er 190 en voor de 45– tot 65–jarigen 87. De 65–plussers zijn met 22 het minst vertegenwoordigd. Opvallend is dat de groep 65–plussers die van een misdrijf worden verdacht, wel het snelst toeneemt. In de periode 2004–2007 is sprake van een stijging met 24 procent van het aantal verdachte 65–plussers per 10.000 inwoners van 65 jaar en ouder. In 2008 daalt het aantal met 3 procent. Ook het aantal jeugdige en (in mindere mate) jong volwassen verdachten is in vergelijking met 2004 toegenomen. Deze twee groepen worden in het volgende hoofdstuk apart besproken.


27

Overzicht 2.5.1 Ontwikkeling aantal ingezeten verdachten per 10.000 inwoners naar leeftijdscategorie (index 2004=100)

2.6 Aard crimineel gedrag De aard van het criminele gedrag van de verdachten wordt beschreven aan de hand van de misdrijven waarvoor ze zijn aangehouden. Deze misdrijven zijn onderverdeeld in negen verschillende categorieën (zie bijlage 3). Per misdrijf categorie wordt aangegeven hoeveel van deze misdrijven er per 100 verdachten zijn gepleegd (zie overzicht 2.2.1). Het afgelopen jaar zijn in totaal 165 misdrijven per 100 verdachten geregistreerd. Vorig jaar waren dit er nog 174. Eerder werd al duidelijk dat het aantal misdrijven sneller daalt dan het aantal verdachten. Er zijn in 2008 per 100 verdachten 5 procent minder misdrijven geregistreerd dan in 2007. Overzichten 2.6.1 en 2.6.2 geven de ontwikkeling weer binnen de afzonderlijke misdrijfcategorieën in de periode 2004–2008. Met het oog op de leesbaarheid zijn deze categorieën verdeeld over twee grafieken. In overzicht 2.6.1 is te zien dat er de afgelopen vijf jaar relatief steeds minder verdachten voor vermogensmisdrijven (met en zonder geweld) worden

28


aangehouden. Ook het aantal aangiften van dit type misdrijven nam af in de periode 2004–2007 (Van Mantgem e.a., 2008). Het valt op dat er in 2007 even een stijging is geweest van het aantal opgehelderde vermogensdelicten met geweld, maar dat er in 2008 weer sprake is van een daling. Het aantal vermogensmisdrijven met geweld per 100 verdachten is de afgelopen vijf jaar gedaald met 33 procent en het afgelopen jaar met 17 procent. Het aantal vermogensmisdrijven zonder geweld per 100 verdachten is de afgelopen vijf jaar gedaald met 21 procent en het afgelopen jaar met 5 procent. Overzicht 2.6.1 Ontwikkeling aantal opgehelderde misdrijven per 100 verdachten per misdrijfcategorie (index 2004=100)

Van 2004 tot en met 2007 steeg zowel het aantal geweldsmisdrijven tegen personen als het aantal vernielingen en openbareordemisdrijven per 100 verdachten. Ook deze ontwikkeling is in lijn met de ontwikkeling van het aantal aangiften (Van Mantgem e.a., 2008). In 2008 is voor beide misdrijfcategorieën een daling te zien. Het aantal geweldsmisdrijven tegen personen per 100 verdachten is het afgelopen jaar met 4 procent gedaald maar is nog wel groter dan in 2004. Het aantal vernielingen en openbareordemisdrijven per 100 verdachten is het afgelopen jaar met 9 procent gedaald en ligt nu zelfs 2 procent onder het niveau van 2004.


29

In overzicht 2.6.2 is te zien dat het aantal seksuele misdrijven per 100 verdachten de afgelopen vijf jaar is gedaald. De gewelddadige seksuele misdrijven daalden met 26 procent en de overige seksuele misdrijven met 20 procent. Het afgelopen jaar bedroeg de afname respectievelijk 7,5 en 12 procent. Ook het aantal opiumdelicten per 100 verdachten is de afgelopen vijf jaar gedaald. Alleen in 2006 was er sprake van een toename ten opzichte van 2005. Sinds 2004 is er sprake van een afname met 16 procent. Het afgelopen jaar bedroeg de daling 7 procent. Tot 2005 was er sprake van een daling van het aantal verkeersmisdrijven, hierna is er sprake van een stijging. Het aantal verkeersmisdrijven per 100 verdachten is sinds 2005 gestegen met 7 procent. Het afgelopen jaar bedroeg de toename 1,5 procent, ten opzichte van 2004 is sprake van een stijging van 3 procent. Bij zowel opiumdelicten als verkeers misdrijven moet rekening gehouden worden met het feit dat het hier om zogenoemde ‘haaldelicten’ gaat, delicten die alleen op initiatief van de politie worden opgespoord. De ontwikkeling van de aantallen vormt veel meer een afspiegeling van de opsporing dan een indicatie voor het feitelijk voorkomen van deze misdrijven. Een voorbeeld is ‘dronken rijden’. Hoe meer alcoholcontroles de politie houdt, hoe meer verdachten voor dit misdrijf zullen worden aangehouden. Overzicht 2.6.2 Ontwikkeling aantal opgehelderde misdrijven per 100 verdachten per misdrijfcategorie (index 2004=100)

30


2.7 Verdachtengroepen In deze paragraaf wordt kort ingegaan op een aantal specifieke verdachten groepen. Deze worden in het volgende hoofdstuk nader uitgediept. Hier zal vooral worden stilgestaan bij het percentage verdachten dat tot deze groepen behoort en bij een aantal kenmerken die niet uitgebreid in het volgende hoofdstuk aan bod komen. In 2008 bedraagt het percentage minderjarige verdachten 14 en het percentage jongvolwassen verdachten 25. Het aandeel minderjarigen daalt voor het eerst sinds 2004, terwijl het aandeel jongvolwassenen blijft toenemen. Het percentage verslaafden was in 2004 nog 5 en is gedaald tot bijna 4 in 2008. De helft van de verdachten in 2008 bestaat uit nieuwkomers en 10 procent behoort tot de veelplegers.4 Ruim 7 procent van de verdachten bestaat uit niet–ingezetenen. Het aandeel niet–ingezetenen neemt sinds 2006 toe. Het percentage vrouwen is met 17 gelijk gebleven aan dat van vorig jaar. In hoofdstuk 3 wordt de ontwikkeling van bovengenoemde verdachtengroepen verder besproken. In overzicht 2.7.1 is te zien dat het aantal allochtone verdachten van de eerste generatie dit jaar relatief gezien per 10.000 inwoners is afgenomen met 4 procent. Vorig jaar daalde het aantal nog met 3 procent. Ten opzichte van 2004 is sprake van een afname met 8 procent. Waar bij de allochtonen van de eerste generatie sinds 2004 sprake is van een daling, is het relatieve aantal allochtone verdachten van de tweede generatie sinds 2004 juist toegenomen met 10 procent. Dit jaar is er echter sprake van een daling; het aantal allochtone verdachten van de tweede generatie per 10.000 inwoners is met 4 procent afgenomen. Het aantal autochtone verdachten per 10.000 inwoners is het afgelopen jaar met 7 procent gedaald.

4

Voor definities van de begrippen ‘nieuwkomers’ en ‘veelplegers’ wordt verwezen naar de begrippenlijst.


31

Overzicht 2.7.1 Ontwikkeling aantal verdachten per 10.000 inwoners onder autochtonen, eerstegeneratieallochtonen en tweedegeneratieallochtonen (index 2004=100)

In overzicht 2.2.1 is te zien dat voor het eerst in vijf jaar het aandeel allochtonen van de eerste generatie onder de verdachten is toegenomen. Het betreft een kleine toename en het percentage komt daarmee op 19,7 (was 19,5%). En ondanks een daling van het aantal allochtonen van de tweede generatie per 10.000 inwoners is het aandeel allochtonen van de tweede generatie onder de verdachten dit jaar (weer) gegroeid (van 15,5 naar 15,9%). Deze relatieve toenames worden vooral veroorzaakt door een afname bij de veel grotere groep autochtone verdachten. Het relatieve aantal autochtone verdachten is het afgelopen jaar meer gedaald dan het relatieve aantal allochtone verdachten van de eerste en tweede generatie. De bevolkingscijfers (12 jaar en ouder) over de afgelopen vijf jaar laten een geleidelijke afname zien van het aandeel autochtonen en een lichte toename van het aandeel allochtonen van de tweede generatie. Het aandeel allochtonen van de eerste generatie blijft stabiel.

32


3

Verdachtengroepen 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de verschillende verdachtengroepen. Allereerst worden in de paragrafen 3.2 en 3.3 de minderjarige en jongvolwassen verdachten besproken. In paragraaf 3.4 worden recidivegroepen – nieuwkomers, meerplegers en veelplegers – vergeleken. Vervolgens worden verschillende groepen veelplegers uitgelicht in paragraaf 3.5. In paragraaf 3.6 worden verdachten uit verschillende herkomstgroepen met elkaar vergeleken. In de laatste vier paragrafen komen achtereenvolgens de stelselmatige geweldplegers (3.7), verdachten met een verslaving (3.8), mannen en vrouwen (3.9) en de niet– ingezeten verdachten (3.10) aan bod.

3.2 Minderjarigen 3.2.1

Verdachtenprofiel

Het profiel van de minderjarige verdachten5 staat in overzicht 3.2.1.

5

Voor alle duidelijkheid wordt hier vermeld dat in principe ook alle minderjarigen van 12 t/m 17 jaar die de politie voor een alternatieve straf naar Bureau HALT doorverwijst, in HKS geregistreerd staan. 12-minners kunnen ook in HKS worden geregistreerd maar worden buiten deze analyse gelaten.

Hoo f d s t u k 3 – V ERDACHTENGR O E P EN

33

Overzicht 3.2.1 Profiel minderjarige verdachten 2004

2005

2006

2007

2008

totale verdachtenpopulatie 2008

OMVANG

1.194.681

bevolking 12 t/m 17 jaar

1.199.916

1.201.799

1.204.964

1.201.945

14.061.232

100

100

101

101

101

102

29.284

32.157

33.318

35.239

32.216

235.631

index verdachten (2004 = 100)

100

110

114

120

110

102

aantal niet–ingezeten verdachten

734

586

533

550

545

17.332

28.550

31.571

32.785

34.689

31.671

218.299

239

263

273

288

263

155

antecedenten

37.922

41.950

43.745

46.374

40.826

290.533

misdrijven

index bevolking (2004 = 100) verdachten totaal

aantal ingezeten verdachten ingezeten verdachten per 10.000 minderjarigen RECIDIVE

60.569

65.945

66.586

70.281

59.878

388.517


1,6

1,6

1,5

1,5

1,5

1,3


1,3

1,3

1,3

1,3

1,3

1,2


2,1

2,1

2,0

2,0

1,9

1,6

15,4

15,3

15,3

15,3

15,4

32,1

17

17

17

17

17

18

14,8

14,8

14,7

14,7

14,7

27,5

15

15

15

15

14

15

LEEFTIJD

leeftijd bij plegen laatste misdrijf gemiddelde modus leeftijd bij plegen eerste misdrijf gemiddelde modus

34


2004

2005

2006

2007

2008


MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten)

vermogen zonder geweld

80,3

77,3

73,6

68,0

65,0

46,3

vermogen met geweld

11,1

8,8

7,9

7,8

5,9

3,1


59,4

62,3

62,8

65,5

58,3

27,8


36,6

38,4

37,3

38,9

38,0

35,5


2,3

2,1

1,7

1,3

1,1

0,9

overig seksueel

1,5

1,3

1,2

1,1

1,0

1,1

verkeer

4,1

3,7

4,2

5,0

5,8

30,1

opium

2,7

2,9

2,6

2,5

2,4

9,9

overig

8,9

8,3

8,6

9,4

8,3

10,2

totaal

206,8

205,1

199,8

199,4

185,9

164,9


13,7

13,0

11,7

10,5

10,3

19,7


28,8

29,7

30,3

30,6

31,3

15,9

2,5

1,8

1,6

1,6

1,7

7,4

17,5

18,8

19,2

20,2

19,8

17,1

0,2

0,1

0,1

0,1

0,0

3,7

62,7

61,0

60,0

59,4

59,8

49,8

4,1

4,4

4,9

5,0

5,4

–


niet–ingezetenen vrouwen verslaafden nieuwkomers jeugdige veelplegers

3.2.2

Omvang

In 2008 is 9 procent van de Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder minder jarig (12 t/m 17 jaar). Van het totale aantal verdachten is 14 procent minderjarig. Het aantal minderjarige verdachten daalt voor het eerst sinds jaren (zie overzicht 3.2.2). Terwijl het aantal minderjarige verdachten in 2007 nog met 6 procent steeg, laat dit jaar een afname zien van bijna 9 procent. Ten opzichte van 2004 is er nog wel sprake van een toename (+10%). Er is de afgelopen jaren in de kabinetsplannen veel prioriteit gegeven aan de aanpak van jeugdcriminaliteit. Dat kan deels een verklaring zijn voor de jarenlange toename (Ministerie van Justitie & Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2002; Ministerie van Algemene Zaken, 2007). Ook het Openbaar Ministerie (2009)


35

meldt in zijn jaarbericht over 2008 een afname van de instroom van zaken tegen minderjarige verdachten. Ondanks deze daling in het afgelopen jaar is de instroom van jeugdzaken bij de rechtbank sinds 2004 met 8 procent toegenomen. De afname van het aantal minderjarige verdachten in 2008 is niet toe te schrijven aan de daling van het aantal minderjarigen in de bevolking, aangezien de daling van het aantal minderjarigen in de bevolking veel minder sterk is (–0,3%). Per 10.000 minderjarigen zijn 263 minderjarige ingezetenen verdacht van een misdrijf. Na de stijgende lijn van de afgelopen jaren is dit aantal terug op het niveau van 2005. Overzicht 3.2.2 Ontwikkeling minderjarige verdachtenpopulatie (index 2004=100)

36


3.2.3

Recidive

Zowel het aantal antecedenten als het aantal misdrijven liet bij minderjarige verdachten de afgelopen jaren een stijgende lijn zien. In 2008 lijkt aan deze trend een einde te zijn gekomen: het aantal antecedenten daalt met 12 procent en het aantal misdrijven met 15 procent. Minderjarige verdachten bekennen gemiddeld 1,5 misdrijf per antecedent. Dit ligt boven het gemiddelde van de totale verdachtenpopulatie. Ook het aantal misdrijven per verdachte is relatief hoog bij deze verdachtengroep. Het aantal misdrijven per minderjarige verdachte is de afgelopen vijf jaar wel net als bij de totale verdachtenpopulatie gedaald. Het gaat om een daling van 10 procent.

3.2.4

Leeftijd

De gemiddelde leeftijd waarop minderjarige verdachten hun eerste misdrijf plegen, is 14,7 jaar. Voor het eerst in de laatste vijf jaar daalt de meest voorkomende leeftijd: in 2008 plegen de meeste minderjarige verdachten op 14–jarige leeftijd hun eerste misdrijf. In voorgaande jaren was dit 15 jaar.6 In vergelijking met vijf jaar geleden plegen minderjarigen op lagere leeftijd hun eerste misdrijf. Dit geldt zowel voor jongens als voor meisjes. De leeftijd waarop de meeste minderjarigen hun meest recente misdrijf plegen, is in de afgelopen vijf jaar niet veranderd (17 jaar).

3.2.5

Aard crimineel gedrag

Per 100 minderjarige verdachten worden 186 misdrijven opgehelderd. Minderjarige verdachten worden vooral aangehouden voor vermogensmisdrijven zonder geweld en voor vernielingen en openbareordemisdrijven. Het aantal minderjarige verdachten dat vermogensmisdrijven pleegt, daalt wel. In 2004 werden per 100 verdachten 80 vermogensmisdrijven zonder geweld gepleegd; in 2008 zijn dit er 65 (een daling van 19 procent). De vermogensdelicten met geweld per 100 minderjarige verdachten zijn in vijf jaar gedaald met 46 procent. Er is een duidelijke groei (+43%) van het aandeel verkeersmisdrijven sinds 2004. Om een reële vergelijking met de totale verdachtengroep te kunnen maken – waarvan een veel groter deel verdacht wordt van een verkeersmisdrijf – is gekeken naar het aandeel van de verschillende misdrijfcategorieën zónder de verkeersmisdrijven. Vergeleken met de totale verdachtenpopulatie (21%) maken 6

Diverse kabinetsmaatregelen zijn specifiek gericht op risicojongeren (onder andere veiligheidshuizen). Hierdoor kunnen zij op lagere leeftijd als dader in beeld komen.


37

minderjarige verdachten zich in 2008 vooral vaker schuldig aan vernieling en openbareordemisdrijven (32%). Ze worden minder vaak verdacht van geweld tegen personen (21% versus 26%) en opiumdelicten (1% versus 7%). Het percentage vermogensdelicten is nagenoeg gelijk.

3.2.6

Verdachtengroepen

Over vijf jaar bezien neemt het aandeel autochtonen en het aandeel allochtonen van de tweede generatie onder minderjarige verdachten toe (respectievelijk +4% en +9%). Daartegenover staat een afname van het aandeel allochtonen van de eerste generatie met 25 procent. Ook onder de minderjarige Nederlandse bevolking is het aandeel allochtonen van de tweede generatie toegenomen (+9%) en dat van de eerste generatie afgenomen (–24%). In vergelijking met de totale verdachtenpopulatie is het aandeel allochtonen van de tweede generatie onder minderjarige verdachten bijna twee keer zo groot. In overzicht 3.2.3 zijn de autochtone minderjarige verdachten en die van de eerste en tweede generatie allochtonen afgezet tegen het aantal inwoners. Terwijl in absolute zin het aantal minderjarige allochtone verdachten van de eerste generatie daalt, is dit in relatieve zin niet het geval (het aantal minderjarige allochtonen van de eerste generatie in de bevolking loopt sterker terug). Voor alle drie de groepen is te zien dat – ondanks een afname ten opzichte van 2007 – het aantal minderjarige verdachten per 10.000 inwoners in vergelijking met 2004 is toegenomen. De stijging is het sterkst onder de autochtonen (+13%).

38


Overzicht 3.2.3 Aantal minderjarige verdachten per 10.000 minderjarige inwoners onder autochtonen, eerstegeneratieallochtonen en tweedegeneratieallochtonen

Het aandeel vrouwen onder de minderjarige verdachten is door de jaren heen groter geworden (+13 procent in vijf jaar). Onder de groep minderjarige verdachten stijgt het aandeel vrouwen sterker dan onder de totale verdachten populatie (+9 procent in vijf jaar). Ook uit de cijfers van het Openbaar Ministerie blijkt dat het aantal meisjes dat in aanraking komt met justitie veel sterker stijgt dan het aantal jongens (Openbaar Ministerie, 2009). Het aantal verslaafde minderjarige verdachten neemt verder af van 46 personen in 2004 tot 12 personen in 2008. Niet verwonderlijk is dat het aantal nieuwkomers onder de minderjarige verdachten hoger is dan gemiddeld. De meeste verdachten plegen immers hun eerste misdrijf als zij 15 jaar zijn. Het absolute aantal minderjarige nieuwkomers is in vergelijking met vijf jaar geleden gestegen, ondanks de daling ten opzichte van het afgelopen jaar. Het aantal minderjarige veelplegers7 is de afgelopen vijf jaar fors toegenomen (+44%).

7

Voor de minderjarige veelplegers wordt een afwijkende veelplegerdefinitie gehanteerd: meer dan vijf processen-verbaal in het hele criminele verleden, waarvan ten minste één in het peiljaar.


39

3.3 Jongvolwassenen 3.3.1

Verdachtenprofiel

In overzicht 3.3.1 wordt het profiel van de jongvolwassen verdachten weergegeven. Overzicht 3.3.1 Profiel jongvolwassen verdachten 2004

2005

2006

2007

2008


OMVANG bevolking 18 t/m 24 jaar index bevolking (2004 = 100) verdachten totaal index verdachten (2004 = 100) aantal niet–ingezeten verdachten aantal ingezeten verdachten ingezeten verdachten per 10.000 jongvolwassenen

1.352.753

1.359.718

1.358.613

1.358.686

1.372.095

14.061.232

100

101

100

100

101

102

56.181

57.103

58.478

60.185

59.643

235.631

100

102

104

107

106

102

5.466

4.524

3.979

4.264

4.642

17.332

50.715

52.579

54.499

55.921

55.001

218.299

375

387

401

412

401

155

RECIDIVE

72.585

72.793

74.952

77.996

74.783

290.533

108.602

106.403

106.444

110.201

102.783

388.517


1,5

1,5

1,4

1,4

1,4

1,3


1,3

1,3

1,3

1,3

1,3

1,2


1,9

1,9

1,8

1,8

1,7

1,6

antecedenten misdrijven

40


2004

2005

2006

2007

2008


LEEFTIJD

leeftijd bij plegen laatste misdrijf gemiddelde modus

20,8

20,8

20,8

20,8

20,8

32,1

19

19

19

19

18

18

18,7

18,6

18,6

18,5

18,5

27,5

18

18

18

18

18

15

67,1

60,2

55,0

50,9

47,9

46,3

6,5

5,7

4,9

5,2

4,4

3,1

leeftijd bij plegen eerste misdrijf gemiddelde modus MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten)

vermogen zonder geweld vermogen met geweld vernieling en openbare orde

36,4

37,8

36,7

39,6

35,6

27,8


32,7

34,9

35,7

36,9

34,9

35,5

0,9

0,9

0,9

0,8

0,7

0,9

gewelddadig seksueel overig seksueel verkeer

0,7

0,8

0,8

0,7

0,7

1,1

23,2

22,8

25,9

26,9

27,1

30,1

opium

13,0

11,3

10,8

10,6

10,2

9,9

overig

12,9

12,0

11,4

11,4

10,9

10,2

totaal

193,3

186,3

182,0

183,1

172,3

164,9



17,7

16,6

15,8

14,8

14,5

19,7


19,9

20,4

21,4

21,9

22,4

15,9

niet–ingezetenen vrouwen verslaafden nieuwkomers veelplegers

9,7

7,9

6,8

7,1

7,8

7,4

13,6

13,9

14,2

14,6

14,7

17,1

1,5

1,2

1,0

0,9

0,7

3,7

49,2

47,5

47,1

45,8

47,3

49,8

4,8

4,7

4,9

5,1

5,3

10,3


41

3.3.2

Omvang

Het aantal jongeren in Nederland in de leeftijdscategorie van 18 tot en met 24 jaar neemt licht toe. Zoals overzicht 3.3.2 laat zien, neemt het aantal verdachten in deze leeftijdscategorie de laatste vijf jaar sterker toe (+6%). In 2008 zijn er op 10.000 jongvolwassenen 401 in Nederland woonachtige verdachten; in 2004 waren dit er 375. Onder jongvolwassenen is het percentage verdachten 2,5 keer zo groot als onder alle inwoners van ons land. Overzicht 3.3.2 Ontwikkeling jongvolwassen verdachtenpopulatie (index 2004=100)

3.3.3

Recidive

Het aantal antecedenten onder jongvolwassenen is gedaald in vergelijking met vorig jaar, maar gestegen ten opzichte van vijf jaar geleden. Het aantal misdrijven is in vijf jaar tijd met 5 procent afgenomen. Het aantal misdrijven per antecedent neemt af. Het gemiddelde aantal misdrijven per jongvolwassen verdachte is 1,7. Ten opzichte van 2004 is dit een afname met 11 procent.

42


3.3.4

Leeftijd

Jongvolwassen verdachten plegen gemiddeld hun eerste misdrijf als zij 18,5 jaar zijn. De gemiddelde leeftijd bij het plegen van het meest recente misdrijf is constant: 20,8 jaar. De meest voorkomende leeftijd waarop jongvolwassenen hun meest recente misdrijf begaan, daalt van 19 naar 18 jaar. Dit is gelijk aan de meest voorkomende leeftijd waarop binnen de totale verdachtenpopulatie het meest recente misdrijf wordt begaan.

3.3.5


Het criminele gedrag van jongvolwassen verdachten bestaat vooral uit vermogens misdrijven zonder geweld, vernielingen en openbareordemisdrijven en geweld tegen personen. Het aantal vermogensmisdrijven – zowel zonder als met geweld – is in vijf jaar sterk gedaald, met achtereenvolgens 29 procent en 32 procent. Ook het aantal opiumdelicten daalt in dezelfde periode met ruim een vijfde. Jongvolwassenen zijn in 2008, voor het eerst sinds jaren, minder vaak verdacht van geweldsmisdrijven tegen personen (een daling van 6 procent ten opzichte van het voorgaande jaar). Het aantal verkeersmisdrijven laat sinds 2005 een stijgende lijn zien. Hierbij moet worden opgemerkt dat het, net als bij opium delicten, om een haaldelict gaat.

3.3.6

Verdachtengroepen

Wat voor de minderjarige verdachten geldt, geldt ook voor de jongvolwassen verdachten. Het aandeel allochtonen van de eerste generatie neemt de laatste vijf jaar af (–18%) en het aandeel allochtonen van de tweede generatie neemt toe (+13%). In overzicht 3.3.3 staat de ontwikkeling van het aantal jongvolwassen verdachten onder autochtonen en allochtonen van de eerste en tweede generatie gerelateerd aan de bevolking. In vergelijking met vijf jaar geleden is het relatieve aantal jongvolwassen autochtone verdachten per 10.000 inwoners met 10 procent gestegen, ondanks een daling in het afgelopen jaar. Ook het relatieve aantal allochtonen van de tweede generatie is in vijf jaar gestegen (+9%), terwijl het relatieve aantal allochtonen van de eerste generatie licht daalt (–3%).


43

Overzicht 3.3.3 Aantal jongvolwassen verdachten per 10.000 jongvolwassen inwoners onder autochtonen, eerstegeneratieallochtonen en tweedegeneratieallochtonen

Van de jongvolwassen verdachten is 8 procent niet in Nederland woonachtig. Het aantal jongvolwassen niet–ingezeten verdachten neemt sinds 2006 weer toe. In 2008 is het percentage jongvolwassen mannen dat verdacht wordt van een misdrijf 7 procent, voor vrouwen is dit 1 procent. Het aandeel vrouwen in de verdachtengroep is bij de jongvolwassenen kleiner dan bij de minderjarigen maar laat een geleidelijk stijgende lijn zien. Jongvolwassen vrouwelijke verdachten maken zich vaker dan jongvolwassen mannen schuldig aan vermogensmisdrijven zonder geweld. In 2008 wordt 43 procent verdacht van een of meer vermogens misdrijven zonder geweld. Van de jongvolwassen mannen is dit 25 procent. In vijf jaar tijd is het aantal jongvolwassenen met een alcohol– en/of drugs verslaving bijna gehalveerd. Was het aantal nieuwkomers onder de minder jarigen 60 procent, onder de jongvolwassenen is dit met 47 procent beduidend lager. In deze leeftijdsgroep is 47 procent een meerpleger en is 5 procent als veelpleger te omschrijven. Het aantal jongvolwassen veelplegers dat is aange houden, is in vergelijking met vijf jaar geleden gestegen met 17 procent.

44


3.4 Recidivegroepen 3.4.1

Verdachtenprofiel

In deze paragraaf wordt een vergelijking gemaakt tussen verschillende recidive groepen: nieuwkomers, meerplegers en veelplegers. Nieuwkomers zijn personen die in 2008 voor het eerst, en wel eenmalig, met de politie in aanraking zijn gekomen. Meerplegers hebben minimaal twee en maximaal tien antecedenten op hun naam staan. Veelplegers zijn personen tegen wie meer dan tien keer proces–verbaal is opgemaakt. Daarbij wordt gekeken naar de hele criminele carrière, maar alle verdachten moeten ten minste één keer in 2008 zijn aangehouden. Overigens geldt voor de jeugdige veelplegers een andere definitie (zie de begrippenlijst). Deze groep wordt in paragraaf 3.5 beschreven. Overzicht 3.4.1 Profielvergelijking nieuwkomers, meerplegers en veelplegers in 2008 nieuwkomers

meerplegers

veelplegers

14.061.232

14.061.232

14.061.232

102

102

102

117.452

94.017

24.161


101

104

100

14.563

2.528

241

102.889

91.489

23.920

73

65

17

antecedenten

117.616

126.477

46.440

misdrijven

147.128

173.411

67.979


1,3

1,4

1,5


1,0

1,3

1,9


1,3

1,8

2,8

index verdachten (2004 = 100) aantal niet–ingezeten verdachten aantal ingezeten verdachten ingezeten verdachten per 10.000 inwoners RECIDIVE


45

nieuwkomers

meerplegers

veelplegers

LEEFTIJD

leeftijd bij plegen laatste misdrijf gemiddelde modus

32,6

30,1

37,0

18

19

37

32,5

23,7

17,6

18

15

15

30,7

49,9

108,3

1,4

4,1

8,0

leeftijd bij plegen eerste misdrijf gemiddelde modus MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten)

vermogen zonder geweld vermogen met geweld vernieling en openbare orde

21,1

32,9

40,9


24,7

43,2

58,1


0,7

1,0

1,1

overig seksueel

1,2

1,1

1,1

verkeer

29,6

30,8

30,0

opium

7,9

10,3

17,6

overig

8,0

11,2

16,2

totaal

125,3

184,4

281,4


16,4

13,5

0,9


24,0

30,0

13,1



16,3

21,7

28,3


12,8

19,4

17,4

niet–ingezetenen

12,4

2,7

1,0

vrouwen

22,9

12,9

5,3

0,2

2,0

27,1

verslaafden

46


3.4.2

Omvang

Bijna de helft van alle verdachten uit 2008 werd dat jaar voor de eerste en enige keer door de politie aangehouden. De veelplegers vormden vorig jaar ruim 10 procent van de verdachten. De overige 40 procent van de verdachten in 2008 waren meerplegers (zie overzicht 2.2.1). In de periode 2004–2007 deed zich een toename voor binnen alle recidive groepen, maar vooral onder de meerplegers. De afname van het aantal aangehouden verdachten in 2008 heeft zich dit jaar ook in alle verschillende recidivegroepen voorgedaan. De afname was eveneens het sterkst onder de meerplegers (–7%). De afname onder de nieuwkomers en de veelplegers bedroeg 2%. Daar waar de toename voorgaande jaren het grootst was, is dit jaar de afname juist het grootst (zie overzicht 3.4.2). Ten opzichte van 2004 ligt het aantal nieuwkomers en meerplegers nog wel iets hoger (respectievelijk +1% en +4%). Het aantal veelplegers ligt ongeveer op hetzelfde niveau als in 2004. Overzicht 3.4.2 Ontwikkeling nieuwkomers, meerplegers en veelplegers (index 2004=100)


47

3.4.3

Recidive

De veelplegers vormen 10 procent van de verdachtenpopulatie uit 2008, maar 16 procent van de antecedenten en 17,5 procent van de misdrijven staan op hun naam. Omgekeerd worden nieuwkomers – bijna de helft van de verdachten populatie – verantwoordelijk gehouden voor 40,5 procent van de antecedenten en 38 procent van de misdrijven. De recidive is logischerwijs hoger onder de veel plegers. Vooral het aantal antecedenten per verdachte ligt hoger. Nieuwkomers hebben maar 1 antecedent op hun naam staan.8 Bij veelplegers gaat het in 2008 gemiddeld om bijna 2 antecedenten (1,9) per verdachte, tegenover 1,3 antecedent per meerpleger. Ook het gemiddelde aantal misdrijven per antecedent is groter bij de veelplegers (1,5) en – in mindere mate – bij de meerplegers (1,4) dan bij de nieuwkomers (1,3). In vergelijking met 2004 is bij de veelplegers het aantal antecedenten per verdachte wel gedaald van 2,2 naar 1,9. Daarnaast is het aantal misdrijven per veelpleger fors afgenomen (van 3,4 naar 2,8).

3.4.4

Leeftijd

Veelplegers en in mindere mate ook meerplegers hebben vaak een vrij lange criminele carrière. Zij hebben immers gedurende een langere periode meerdere misdrijven gepleegd. De gemiddelde leeftijd van veelplegers ligt met 37 jaar dan ook hoger dan die van de andere recidivegroepen. Ook de meest voorkomende leeftijd in die verdachtengroep ligt fors hoger, namelijk op 37 jaar. Als gekeken wordt naar de startleeftijd van de verdachten, ligt de gemiddelde leeftijd bij de veelplegers juist lager (17,6) dan bij de andere recidivegroepen. Opvallend is dat de meest voorkomende leeftijd van de nieuwkomers verschoven is van 16 jaar in 2007 naar 18 jaar in 2008.

3.4.5


Het aantal misdrijven per verdachte ligt vanzelfsprekend het hoogst bij veel plegers, gevolgd door de meerplegers en de nieuwkomers. Dit geldt voor vrijwel alle typen misdrijven. Een uitzondering vormen de verkeersmisdrijven, waar veelplegers niet vaker van verdacht worden. Verdachten uit alle recidivegroepen worden ongeveer even vaak aangehouden voor een dergelijk misdrijf. Ook bij de categorie overige seksuele misdrijven zijn de verschillen niet heel groot. Het onderscheid tussen de verschillende recidivegroepen is het grootst bij 8

Doordat een aantal voorlopige opnames wel meetelt in het aantal antecedenten maar niet bij het bepalen van het aantal nieuwkomers, is het totale aantal antecedenten van nieuwkomers iets hoger dan het aantal nieuwkomers zelf.

48


vermogensmisdrijven. Van alle misdrijven door veelplegers is meer dan 41 procent een vermogensdelict. Per 100 verdachten gaat het om 116 misdrijven. Van de misdrijven door meerplegers en nieuwkomers is respectievelijk 29 en 26 procent een vermogensdelict. In vergelijking met 2004 is voor alle drie de groepen het aantal vermogensdelicten afgenomen. De afname is het sterkst onder de veel plegers (–32%). Nieuwkomers worden minder vaak verdacht van geweld tegen personen. Ten opzichte van vijf jaar geleden is het aantal geweldsdelicten tegen personen onder nieuwkomers sterker gestegen (+9%) dan onder meer– en veelplegers (+4%).

3.4.6

Verdachtengroepen

Onder de nieuwkomers bevinden zich relatief veel minderjarigen en niet– ingezetenen. Dit ligt voor de hand, daar zij door hun leeftijd of verblijfsduur nog niet in staat zijn geweest veel misdrijven te plegen. Ook vrouwen zijn relatief vaak nieuwkomer. In vijf jaar tijd is het aantal vrouwelijke first offenders met 10 procent toegenomen. Onder de veelplegers bevinden zich relatief veel verslaafden en allochtonen van de eerste generatie. Dit beeld wijkt nauwelijks af van dat uit 2007. Het aandeel minderjarige veelplegers is klein.9 Ten opzichte van 2004 is het aantal veelplegers dat minderjarig of jongvolwassen is, gestegen, met achtereenvolgens 37 procent en 17 procent. Ook onder veelplegers boven de 45 jaar is er sprake van een toename.

3.5 Veelplegers 3.5.1

Verdachtenprofiel

De aanpak van veelplegers is al sinds 2002 speerpunt van het regeringsbeleid.10 Het gaat hier immers om een relatief kleine groep verdachten die een relatief groot deel van de criminaliteit veroorzaakt. Om die reden wordt in deze paragraaf aandacht besteed aan een aantal specifieke veelplegergroepen: de jeugdige veelplegers, de hardekernjongeren en de zeer actieve veelplegers. De definities die voor deze groepen gebruikt worden, zijn afkomstig van het Ministerie van Justitie; ze zijn te vinden in de begrippenlijst. 9

10

De keuze voor de algemene veelplegerdefinitie in dit profiel betekent automatisch dat er minder minderjarigen als veelpleger te boek staan dan indien de definitie van jeugdige veelpleger was gehanteerd. Zie de nota’s Naar een veiliger samenleving van het Ministerie van Justitie en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (2002), en Samen werken samen leven van het Ministerie van Algemene Zaken (2007).


49

Overzicht 3.5.1 Profielvergelijking jeugdige veelplegers, hardekernjongeren en zeer actieve veelplegers in 2008 jeugdige

harde-

zeer actieve

veelplegers

kernjongeren

veelplegers

veelplegers

OMVANG

1.201.945

–

–


–

2.574.040

–

bevolking 18 jaar en ouder

–

–

12.859.287


bevolking 12 jaar en ouder index bevolking (2004 = 100) verdachten totaal index verdachten (2004 = 100)

–

14.061.232 101

101

102

102

1.747

6.017

5.112

24.161

144

86

84

100

3

118

111

241

1.744

5.899

5.001

23.920

15

23

4

17

antecedenten

4.317

15.678

16.372

46.440

misdrijven

aantal niet–ingezeten verdachten aantal ingezeten verdachten ingezeten verdachten per 10.000 inwoners RECIDIVE

6.731

33.177

23.774

67.979


1,6

2,1

1,5

1,5


2,5

2,6

3,2

1,9


3,9

5,5

4,7

2,8

16,1

19,3

33,0

37,0

17

19

21

37

13,2

15,2

18,2

17,6

13

14

15

15

LEEFTIJD


50


jeugdige

harde-

zeer actieve

veelplegers

kernjongeren

veelplegers

veelplegers

MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten)

159,9

271,8

220,0

108,3

22,4

31,4

15,1

8,0

100,1

89,3

81,3

40,9

69,3

97,2

74,6

58,1


1,9

2,2

1,3

1,1

overig seksueel

0,7

1,4

1,2

1,1

verkeer

7,8

18,4

29,4

30,0

opium

4,4

20,0

18,9

17,6

vermogen zonder geweld

vermogen met geweld vernieling en openbare orde geweld tegen personen

overig

18,8

19,5

23,2

16,2

totaal

385,3

551,4

465,1

281,4

100

29,8

0

0,9

DEELPOPULATIES (percentage van verdachtengroep) minderjarigen (12 t/m 17 jaar)

0

70,2

27,3

13,1


15,1

17,4

32,4

28,3



46,1

37,5

19,0

17,4

niet–ingezetenen

0,2

2,0

2,2

1,0

vrouwen

5,3

5,7

4,7

5,3

verslaafden

0,2

1,8

35,6

27,1

0

6,2

0

0

100

24,3

100

100

nieuwkomers veelplegers

3.5.2

Omvang

Uit paragraaf 3.4.2 is duidelijk geworden dat het aantal veelplegers in 2008 is gedaald. Het aantal ligt nu op ongeveer hetzelfde niveau als in 2004. Het aantal jeugdige veelplegers is de afgelopen vijf jaar wel flink toegenomen met 44 procent. Het laatste jaar is er echter een eind gekomen aan deze toename. Het aantal jeugdige veelplegers daalde in 2008 (voorlopig) met iets minder dan een procent. Het aantal minderjarige verdachten is echter sterker gedaald. Relatief gezien neemt het aantal jeugdige veelplegers onder de minderjarigen dus nog altijd toe.


51

Overzicht 3.5.2 Ontwikkeling jeugdige veelplegers, hardekernjongeren en zeer actieve veelplegers (index 2004=100)

Het aantal hardekernjongeren is na een aantal jaar stabiel te zijn gebleven in 2008 afgenomen. Het gaat om een afname van 15 procent. Het aantal zeer actieve veelplegers vertoonde de afgelopen vijf jaar een gestage daling van bijna 16 procent. Ook het afgelopen jaar is er sprake van een afname. Het gaat om 6,5 procent. Deze daling heeft mogelijk te maken met de ISD–maatregel11 die in oktober 2004 van kracht is geworden. Hierdoor liep het aantal zeer actieve veelplegers dat werd ingesloten, in 2005 en 2006 sterk op. Over 2007 en 2008 bleef het aantal (5% van alle gedetineerden) redelijk stabiel (Van Ooyen–Houben & Goderie, 2009).

3.5.3

Recidive

De recidive is bij deze verdachtengroepen natuurlijk hoog. Het aantal antece denten per verdachte is logischerwijs het hoogst bij de zeer actieve veelplegers, namelijk 3,2 antecedenten per verdachte. Het aantal misdrijven per antecedent

11

Met een ISD-maatregel kan de rechter een verdachte voor de duur van (maximaal) twee jaar in een inrichting voor stelselmatige daders plaatsen.

52


is relatief hoog bij de hardekernjongeren. Het gaat om 2,1 misdrijven per antecedent tegenover ongeveer 1,5 bij de gemiddelde veelplegers. In vergelijking met vijf jaar geleden is het gemiddelde aantal antecedenten per verdachte gedaald bij de jeugdige veelplegers (was 2,8) en de zeer actieve veelplegers (was 3,9), het is constant gebleven bij de hardekernjongeren. Bij alle veelplegergroepen is het aantal misdrijven per verdachte fors gedaald. Onder de jeugdige veelplegers was het gemiddelde aantal misdrijven per verdachte in 2004 nog 5,0, onder de hardekernjongeren 6,6 en onder de zeer actieve veelplegers 5,8. Bij de hardekernjongeren is het aantal misdrijven per antecedent eveneens afgenomen (was 2,5).

3.5.4

Leeftijd

Veelplegers beginnen hun criminele carrière relatief jong. De gemiddelde startleeftijd is het laagst bij de jeugdige veelplegers (13,2 jaar) en het hoogst bij de zeer actieve veelplegers (18,2 jaar). De startleeftijd van hardekernjongeren ligt daar met 15,2 jaar tussenin. De meest voorkomende startleeftijd is bij deze drie groepen respectievelijk 13 (jeugdige veelplegers), 14 (hardekernjongeren) en 15 jaar (zeer actieve veelplegers). De gemiddelde leeftijd bij het meest recente delict is 16,1 jaar bij de jeugdige veelplegers, 19,3 jaar bij de hardekernjongeren en 33,0 jaar bij de zeer actieve veelplegers. Ook de meest voorkomende leeftijd bij het plegen van het meest recente delict is het laagst bij de jeugdige veelplegers (17 jaar). Bij de hardekern jongeren is dit 19 jaar, bij de zeer actieve veelplegers 21 jaar. De modus is bij de zeer actieve veelplegers verschoven van 36 jaar in 2007 naar 21 jaar in 2008.


53

Overzicht 3.5.3 Aantal zeer actieve veelplegers per leeftijd (18–50 jaar) per jaar

Overzicht 3.5.3 laat het aantal zeer actieve veelplegers per leeftijdsgroep per jaar zien. Hier uit is af te lezen dat bovengenoemde verschuiving het gevolg is van een ontwikkeling die al eerder is ingezet. Het aantal mid–dertigers onder de zeer actieve veelplegers neemt al een aantal jaren af, terwijl het aantal verdachten van begin twintig juist toeneemt. Dit jaar overtreft de laatstgenoemde groep de dertigers voor het eerst. Het bovenstaande wijst op het bestaan van twee verschillende subgroepen binnen de populatie zeer actieve veelplegers: de oudere veelplegers en een groeiend aantal jongeren. De cijfers laten zien dat binnen de groep zeer actieve veelplegers het aandeel jongvolwassenen in de afgelopen vijf jaar fors is toegenomen (39%). Ook het aandeel 45–plussers stijgt (17%). Daar staat tegenover dat het aandeel van verdachten in de tussenliggende leeftijdsgroep is gedaald met 14 procent. Van de jongvolwassen zeer actieve veelplegers heeft 5 procent een verslaving, van de 45–plussers staat twee derde als verslaafd geregistreerd. Van de jongvolwassen zeer actieve veelplegers is 41 procent autochtoon en is een kwart van Marokkaanse herkomst. In de groep 45–plussers komen Marokkanen nauwelijks voor (4%) maar zijn naast autochtonen (47%) Surinamers (17%) en Antillianen (13%) sterk vertegenwoordigd.

54


3.5.5


De drie hier besproken verdachtengroepen worden relatief vaak verdacht van vermogensmisdrijven, geweldsmisdrijven en vernielingen en openbare ordemisdrijven. Aan verkeersmisdrijven maken ze zich niet vaker schuldig dan de gemiddelde verdachtenpopulatie. Jeugdige veelplegers worden relatief vaker dan de andere veelplegergroepen aangehouden voor vernielingen. Van verkeersen opiumdelicten worden zij juist minder vaak verdacht. In vergelijking met 2004 is het aantal vermogensmisdrijven (met en zonder geweld) bij alle drie de veel plegergroepen afgenomen, met 28 procent (hardekernjongeren) tot 38 procent (jeugdige veelplegers). Ook de seksuele delicten laten een daling zien. Daar staat tegenover dat het aantal vernielingen en openbareordemisdrijven onder jeugdige veelplegers (+13%) en hardekernjongeren (+10%) is gestegen. Ook het aantal geweldsmisdrijven tegen personen is toegenomen bij hardekern jongeren (+8%) en zeer actieve veelplegers (+13%), maar niet bij jeugdige veelplegers (–8%). Zeer actieve veelplegers worden, vergeleken met vijf jaar geleden, vaker aangehouden voor verkeersmisdrijven (+20%) en hardekern jongeren vaker voor opiumdelicten (+34%). Verkeers– en opiumdelicten zijn overigens haaldelicten. De omvang van het aantal verdachten dat voor haaldelicten wordt aangehouden, wordt mede bepaald door de intensiteit van de opsporing.

3.5.6

Verdachtengroepen

Het aandeel allochtone verdachten is relatief hoog in de specifieke veelpleger populaties. Er bevinden zich naar verhouding veel allochtonen van de tweede generatie onder de jeugdige veelplegers (46%) en de hardekernjongeren (37,5%); dit aandeel is bij beide groepen de afgelopen vijf jaar toegenomen. Allochtonen van de tweede generatie maken bijna 17 procent uit van de jeugdige bevolking en bijna 14 procent van de jongvolwassenen. Onder de zeer actieve veelplegers bevinden zich juist relatief veel allochtonen van de eerste generatie (32%); overigens is hun aandeel in vijf jaar wel afgenomen (was 35%). Het aandeel verslaafden onder de zeer actieve veelplegers is opnieuw gedaald, maar is nog altijd bijna 36 procent (in 2004 was dit ruim 53 procent). Gelet op de enorme afname van de meest voorkomende leeftijd in deze groep, lijkt het aantal oudere, verslaafde veelplegers dat crimineel actief is, af te nemen. Van de hardekernjongeren is iets minder dan een derde (30%) nog minderjarig. Onder de jeugdige veelplegers is de laatste vijf jaar het aantal meisjes (+67%) sterker gestegen dan het aantal jongens (+43%). Ook voor de hardekernjongeren geldt dat het aandeel vrouwen in de periode 2004–2007 is toegenomen. Dit jaar


55

neemt het aandeel vrouwen iets af. Bij de zeer actieve veelplegers is het aandeel vrouwen in de afgelopen vijf jaar gedaald met 28 procent. Het aandeel jongvolwassenen onder de zeer actieve veelplegers is in vijf jaar fors toegenomen, van 19,6 naar 27,3 procent.

3.6 Herkomstgroepen In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de herkomst van verdachten.12 Naast personen van Nederlandse herkomst (personen van wie beide ouders in Nederland geboren zijn) worden de volgende herkomstgroepen onderscheidden: • westerse herkomst: personen afkomstig uit West−Europa (exclusief Nederland), Indonesië, Oceanië en Noord−Amerika; • traditionele herkomst: personen afkomstig uit Suriname, de Nederlandse Antillen en Aruba13, Marokko en Turkije; • nieuwe herkomst: personen afkomstig uit Oost−Europa, Azië (exclusief Indonesië), Midden− en Zuid−Amerika (exclusief Suriname en de Nederlandse Antillen), het Midden−Oosten (exclusief Turkije) en Afrika (exclusief Marokko). Het betreft herkomstgebieden van waaruit de immigratiestroom relatief kortgeleden op gang kwam. Allereerst wordt in paragraaf 3.6.1 de absolute en relatieve omvang van de verschillende herkomstgroepen besproken, waarbij zowel het totale aantal verdachten als het aantal ingezeten verdachten aan bod komt. In paragraaf 3.6.2 en verder worden de verdachtenprofielen van een aantal herkomst groepen met elkaar vergeleken. Voor de selectie van deze herkomstgroepen is met name gekeken naar de (relatieve) omvang en de ontwikkeling van de verdachtenpopulatie.

3.6.1

Omvang (absoluut en relatief)

In tabel 3.6.1 is het aantal verdachten naar herkomst weergegeven over de afgelopen vijf jaar. De meeste verdachten zijn van autochtone afkomst. Andere

12

13

Met nadruk wordt erop gewezen dat in dit hoofdstuk niet wordt gerefereerd aan de nationaliteit van personen. Wanneer iemand een Nederlandse herkomst heeft, betekent dit dat hij van Nederlandse origine is, doordat zijn beide ouders in Nederland zijn geboren. Zijn nationaliteit zou een heel andere kunnen zijn. Andersom heeft niet iedereen met de Nederlandse nationaliteit een Nederlandse herkomst. Personen met de herkomst Nederlandse Antillen of Aruba worden als Antilliaans aangeduid.

56


herkomstgroepen die substantieel in de verdachtenpopulatie vertegenwoordigd zijn, zijn de overige westerse allochtonen en de allochtonen met traditionele herkomst. Ten slotte zijn er relatief veel verdachten met een Afrikaanse of Oost– Europese herkomst. Deze laatste groep bestaat in 2008 voor het grootste deel uit verdachten afkomstig uit Polen (25%) en voormalig Joegoslavië (20%). Overzicht 3.6.1 Aantal verdachten naar herkomst 2004–2008 2004

2005

2006

2007

2008

131.528

138.702

141.113

143.431

134.675

20.469

20.771

21.190

21.163

20.369

14.895

15.388

15.464

15.940

15.769

9.228

8.551

8.172

8.308

8.261

Suriname

14.902

15.119

15.106

15.173

14.456

Turkije

10.307

11.010

11.601

11.484

11.373

Afrika

9.806

9.024

8.534

8.515

8.268

Latijns–Amerika

2.653

2.568

2.427

2.453

2.434

Azië

2.899

2.740

2.908

2.905

2.842

Midden–Oosten

4.493

4.853

4.840

4.914

5.018

Oost–Europa

8.571

8.669

9.036

10.349

11.427

Onbekend

1.089

794

679

667

737

230.840

238.189

241.070

245.302

235.629

Autochtone herkomst Nederland Westerse herkomst West–Europa, Indonesië, Oceanië, Noord–Amerika Traditionele herkomst Marokko Nederlandse Antillen + Aruba

Nieuwe herkomst

Totaal

Vanwege de daling van het totale aantal verdachten in 2008, is de verwachting dat ook het aantal verdachten uit verschillende herkomstgroepen afneemt. Voor de meeste herkomstgroepen is dit inderdaad het geval, de uitzonderingen zijn verdachten afkomstig uit het Midden–Oosten (+2%) en Oost–Europa (+10%). In vergelijking met 2004 is de stijging van het aantal Oost–Europese verdachten met 33 procent fors. De grootste groep, de Poolse verdachten, neemt in deze periode met 62 procent toe. Het aantal verdachten uit het Midden–Oosten is in dezelfde periode met 12 procent toegenomen. Ondanks de daling ten opzichte van vorig jaar is, vergeleken met vijf jaar geleden, ook het aantal verdachten van


57

Turkse (+10%), Marokkaanse (+6%) en Nederlandse (+2%) herkomst gestegen. Het sterkst daalde het aantal verdachten uit Afrika (–16%) en van de Nederlandse Antillen en Aruba (–10%). Lang niet alle verdachten zijn in Nederland woonachtig. Van de Oost–Europese verdachten is meer dan de helft niet ingezeten in Nederland (zie overzicht 3.6.2). Ook van de verdachten van westerse herkomst woont ruim een kwart buiten Nederland. Bij de traditionele herkomstgroepen ligt het percentage niet–ingezeten verdachten rond de 3 procent. Niet alleen neemt het aantal verdachten uit Oost–Europa en het Midden–Oosten toe, in vergelijking met 2004 neemt ook het aantal ingezeten verdachten het sterkst toe onder personen uit Oost–Europa (+24%) en het Midden–Oosten (+20%). Aan de niet–ingezeten verdachten wordt in paragraaf 3.10 extra aandacht besteed. Overzicht 3.6.2 Absoluut aantal ingezeten verdachten per herkomstgroep 2008 aantal

aantal

% ingezeten

stijging/

verdachten

ingezeten

verdachten

daling t.o.v. 2004

verdachten Autochtone herkomst Nederland

134.675

134.044

99,5

2

20.369

14.980

73,5

–2

15.769

15.216

96,5

8

Westerse herkomst West–Europa, Indonesië, Oceanië, Noord–Amerika Traditionele herkomst Marokko

8.261

8.085

97,9

–6

Suriname

14.456

14.009

96,9

0

Turkije

11.373

11.073

97,4

12

Nederlandse Antillen + Aruba

58


aantal

aantal

% ingezeten

stijging/

verdachten

ingezeten

verdachten

daling t.o.v. 2004

verdachten Nieuwe herkomst Afrika

8.268

6.823

82,5

–4

Latijns–Amerika

2.434

1.877

77,1

12

Azië

2.842

2.295

80,8

10

Midden–Oosten

5.018

4.418

88,0

20

11.427

5.455

47,7

24

737

23

3,1

–56

235.629

218.298

92,6

3

Oost–Europa Onbekend Totaal

Het aantal ingezeten verdachten per herkomstgroep gerelateerd aan het aantal inwoners van de betreffende bevolkingsgroep in Nederland, brengt het relatieve aantal verdachten uit bepaalde herkomstgroepen in beeld. Overzicht 3.6.3 geeft voor de herkomstgroepen de aantallen verdachten per 10.000 inwoners weer. Op 10.000 autochtonen worden er in 2008 118 verdacht van een misdrijf. Onder Antillianen en Arubanen is het relatieve aantal verdachten het grootst: 764 verdachten per 10.000 inwoners. Overigens is dit aantal de afgelopen vijf jaar wel gedaald. De oververtegenwoordiging is met 618 verdachten op 10.000 inwoners ook relatief groot onder Marokkanen. De sterke toename van het aantal verdachten van Oost–Europese herkomst is nu niet zichtbaar. Dit komt doordat het aantal Oost–Europese inwoners in Nederland de afgelopen jaren in vergelijkbare mate is toegenomen (+24%). De grootste toename in vijf jaar van het relatieve aantal verdachten betreft de verdachten uit het Midden–Oosten: het aantal ingezeten verdachten uit deze herkomstgroep is sterker gestegen (+20%) dan het aantal inwoners (+8%). Ook het aantal Turkse en autochtone verdachten is de afgelopen vijf jaar iets toegenomen.


59

Overzicht 3.6.3 Absoluut aantal ingezeten verdachten per herkomstgroep 2008 2004

2005

2006

2007

2008

116

122

126

126

118

139

142

145

144

136

Marokko

630

636

633

637

618

Nederlandse Antillen + Aruba

845

815

786

790

764

Autochtone herkomst Nederland Westerse herkomst West–Europa, Indonesië, Oceanië, Noord–Amerika Traditionele herkomst

Suriname

525

529

534

530

497

Turkije

371

388

400

389

378

499

480

478

488

475

Nieuwe herkomst Afrika Latijns–Amerika

342

339

345

341

328

Azië

159

159

168

165

154

Midden–Oosten

357

391

400

400

398

Oost–Europa

281

285

290

299

281

Totaal

153

159

162

164

155

Overzicht 3.6.4 laat voor de jaren 2004 en 2008 de oververtegenwoordiging van de verschillende herkomstgroepen ten opzichte van autochtonen zien. In vergelijking met de autochtone bevolking zijn in 2008 onder Antillianen en Arubanen zes keer zoveel en onder Marokkanen vijf keer zoveel verdachten aangehouden. Surinamers en Afrikanen werden vier keer zo vaak verdacht van een misdrijf als autochtonen. De oververtegenwoordiging van alle herkomst groepen is de afgelopen vijf jaar iets afgenomen. Een uitzondering vormen de Turkse verdachten en de verdachten uit het Midden–Oosten.

60


Overzicht 3.6.4 Oververtegenwoordiging van herkomstgroepen ten opzichte van autochtonen

Uit wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat een gedeelte van de oververtegenwoordiging verklaard kan worden door verschillen in demo grafische en sociaaleconomische omstandigheden van verschillende herkomst groepen (Jennissen & Blom, 2007; Blom e.a., 2005). Het effect van demografische en sociaaleconomische omstandigheden is niet bij alle herkomstgroepen even groot. Bij sommige groepen is er na correctie voor demografische en sociaal economische factoren zelfs sprake van ondervertegenwoordiging. Bij andere groepen blijft er ook na correctie nog sprake van een oververtegenwoordiging tot ruim drie keer het verdachtenaandeel onder de autochtonen (Jennissen & Blom, 2007; Blom e.a., 2005).


61

3.6.2

Verdachtenprofiel

In overzicht 3.6.5 wordt het profiel van verdachten afkomstig uit Marokko, Turkije, Suriname, Nederlandse Antillen en Aruba en Polen weergegeven. Ook is het profiel van de Nederlandse verdachten in het overzicht opgenomen. Overzicht 3.6.5 Profielvergelijking verdachten per herkomstgroep in 2008 Marokko

Turkije

Suriname

Ned.

Polen

Nederland

Antillen + Aruba OMVANG

246.263

292.839

281.912

105.891

50.230

index bevolking (2004 = 100)

110

110

106

104

168

101

% in de bevolking

1,8

2,1

2,0

0,8

0,4

80,9

aantal verdachten


11.380.144

15.769

11.373

14.456

8.261

2.896

134.675


106

110

97

90

162

102

% van de totale verdachtenpopulatie

6,7

4,8

6,1

3,5

1,2

57,2

aantal niet–ingezeten verdachten

553

300

447

176

1.738

631

15.216

11.073

14.009

8.085

1.158

134.044

6,2

3,8

5,0

7,6

2,3

1,2

antecedenten

21.855

14.101

18.756

11.395

3.515

162.521

misdrijven

aantal ingezeten verdachten % ingezeten verdachten in de bevolking RECIDIVE

30.671

18.862

23.978

14.900

4.456

219.208


1,4

1,3

1,3

1,3

1,3

1,3


1,4

1,2

1,3

1,4

1,2

1,2


1,9

1,7

1,7

1,8

1,5

1,6

25,9

28,6

31,4

29,9

31,4

33,4

18

19

23

23

25

18

20,4

23,9

24,6

23,8

30,4

28,7

14

15

15

14

24

16

LEEFTIJD


62


Marokko

Turkije

Suriname

Ned.

Polen

Nederland

Antillen + Aruba OMVANG MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten)

74,2

39,6

48,2

58,4

62,4

40,0

7,7

3,7

6,2

8,7

2,8

1,9


27,6

22,7

21,7

23,4

16,2

31,1


41,7

47,5

37,8

42,3

18,4

35,3


1,4

1,5

1,1

1,5

0,4

0,7

overig seksueel

0,6

0,7

0,8

1,1

0,4

1,4

18,1

28,4

25,2

21,8

41,6

34,0

vermogen zonder geweld vermogen met geweld

verkeer opium

12,8

11,5

15,2

12,6

5,9

7,6

overig

10,5

10,3

9,7

10,6

5,7

11,0

totaal

194,5

165,8

165,9

180,4

153,9

162,8


21,6

18,0

12,9

14,9

3,7

13,6


33,3

24,7

25,0

26,2

24,0

24,5


40,8

46,5

52,0

74,6

33,2

–


55,3

50,7

44,3

22,2

6,8

–


niet–ingezetenen

vrouwen verslaafden

3,5

2,6

3,1

2,1

60,0

0,5

12,7

10,3

19,1

18,4

14,7

17,6

5,1

2,6

8,5

7,2

1,7

3,2

nieuwkomers

32,7

42,5

36,4

30,8

74,2

51,2

veelplegers

18,3

9,6

16,0

18,7

2,3

9,6

3.6.3

Omvang

De afgelopen vijf jaar is het aantal inwoners in Nederland van Marokkaanse, Turkse, Surinaamse, Antilliaanse of Poolse herkomst14 gegroeid. Verreweg de sterkste groei is te zien onder Polen (+68%). Polen is op 1 mei 2004 toegetreden tot de Europese Unie, waarna de (arbeids)migratie naar Nederland sterk toenam

14

Alleen deze herkomstgroepen worden vergeleken. Dit sluit niet uit dat er andere herkomst groepen kunnen zijn die niet worden besproken maar wel in het beschreven beeld passen.


63

(WODC & Maastricht University, 2009). Ook het aantal Marokkanen en Turken in Nederland is toegenomen (+10%). Op de totale bevolking is het aandeel van deze herkomstgroepen klein, variërend van 0,4 procent tot 2,1 procent. Het aantal Poolse verdachten volgt de groei van het aantal Polen in Nederland: 62 procent in vijf jaar tijd. Onder Turken en Marokkanen is het aantal verdachten in vergelijking met 2004 gestegen met achtereenvolgens 10 en 6 procent. Het aantal verdachten van Antilliaanse en Surinaamse herkomst is in deze periode gedaald (–10% en –3%). De verdachtenpopulatie bestaat voor 57 procent uit Nederlanders, terwijl van de bevolking 81 procent Nederlander is. Bij de andere herkomstgroepen is het aandeel in de verdachtenpopulatie groter dan het aandeel in de bevolking. Zo maken Marokkanen 2 procent van de bevolking en 7 procent van de verdachten populatie uit. Het percentage ingezeten verdachten in de bevolking laat zien dat de verschillende herkomstgroepen oververtegenwoordigd zijn. Het sterkst geldt dit voor Antillianen (8%) en Marokkanen (6%). De oververtegenwoordiging is het kleinst voor de Polen die in Nederland wonen (2%).

3.6.4

Recidive

Marokkanen hebben, net als Antillianen, gemiddeld meer antecedenten per verdachte (1,4). Het aantal misdrijven per antecedent ligt bij Marokkanen iets hoger dan bij de andere herkomstgroepen. Turken en Surinamers plegen in 2008 gemiddeld 1,7 misdrijven per verdachte, Antillianen plegen 1,8 en Marokkanen 1,9 misdrijven per verdachte. In vergelijking met 2004 is onder alle herkomstgroepen het aantal misdrijven per verdachte gedaald: onder Marokkanen en Surinamers met 13 procent, onder Antillianen met 10 procent, onder Turken en Nederlanders met 8 procent en onder Polen met 7 procent.

3.6.5

Leeftijd

Bij Marokkanen valt de relatief lage leeftijd op waarop het meest recente misdrijf is gepleegd: gemiddeld 25,9 jaar. De meest voorkomende leeftijd is 18 jaar. Surinamers, Antillianen en Polen zijn vaker een stuk ouder bij het plegen van hun meest recente misdrijf; de meest voorkomende leeftijd is 23 jaar, bij Polen zelfs 25 jaar. Ook worden Marokkanen al op relatief lage leeftijd verdacht van een misdrijf. Gemiddeld zijn zij 20,4 jaar als zij voor hun eerste misdrijf worden aangehouden; de meest voorkomende leeftijd bij het eerste misdrijf is 14 jaar. Bij de andere traditionele herkomstgroepen ligt de gemiddelde leeftijd bij het plegen van het eerste misdrijf minimaal drie jaar hoger. Maar vergeleken met de Nederlandse verdachten geldt ook voor hen dat zij aanzienlijk jonger zijn ten tijde van hun eerste misdrijf. De Polen daarentegen zijn gemiddeld de dertig gepasseerd als zij voor het eerst in de statistieken worden opgenomen.

64


Het risico van crimineel gedrag is bij jongeren groter dan bij ouderen (Van der Laan & Blom, 2006). Een deel van de verklaring voor de verschillen in gemiddelde en meest voorkomende leeftijd bij het plegen van delicten kan daarom wellicht gevonden worden in de leeftijdsopbouw van de verschillende bevolkingsgroepen. In een eerdere editie van de LCK is hier aandacht aan besteed (Van Mantgem e.a., 2007). Gecorrigeerd voor leeftijd blijft de over vertegenwoordiging van allochtone herkomstgroepen echter grotendeels in stand. Wel wordt dan duidelijk dat de oververtegenwoordiging van Marokkaanse verdachten zich vooral bij minderjarigen voordoet. Antillianen zijn juist ook op latere leeftijd nog vaker dan gemiddeld verdacht.

3.6.6


De herkomstgroepen verschillen in het criminele gedrag dat zij vertonen. Marokkanen, en in iets mindere mate Antillianen en Polen, plegen relatief veel vermogensmisdrijven. Per 100 verdachten worden respectievelijk 82 (Marokkanen), 67 (Antillianen) en 65 (Polen) vermogensmisdrijven gepleegd. Nederlanders en Marokkanen worden meer dan de andere herkomstgroepen aangehouden voor vernielingen en openbareordemisdrijven. Turken worden vaker verdacht van geweldsmisdrijven tegen personen. Terwijl vooral Polen maar ook Nederlanders in meer gevallen verdacht worden van verkeersmisdrijven, worden de andere vier herkomstgroepen vaker verdacht van gewelddadige seksuele misdrijven en drugsmisdrijven. Het feit dat Marokkanen relatief vaak vermogensmisdrijven plegen, kan voor een deel verklaard worden door de lagere gemiddelde leeftijd van de in Nederland woonachtige Marokkanen. Verschillen in de leeftijdsopbouw van de onderscheiden herkomstgroepen kunnen – zoals eerder gezegd – een verklaring bieden voor verschillen in crimineel gedrag (Jennissen & Blom, 2007). In vergelijking met 2004 zijn er enkele opvallende verschillen. Het aantal misdrijven per 100 verdachten is voor alle herkomstgroepen afgenomen en dit geldt voor verschillende misdrijfcategorieën. Het aantal vermogensmisdrijven met geweld is per 100 Turkse verdachten gehalveerd. Ditzelfde geldt voor het aantal drugsmisdrijven bij Antilliaanse en Poolse verdachten. Ook onder de Marokkaanse en Surinaamse verdachten is een flinke afname te zien van het aantal vermogensmisdrijven met geweld. De daling van het aantal vermogens misdrijven zonder geweld loopt uiteen van 11 procent (Turken) tot 33 procent (Polen). Daartegenover staat een toename van het aantal geweldsmisdrijven tegen personen onder Antilliaanse (+11%), Surinaamse (+8%) en Nederlandse (+7%) verdachten. Het aantal geweldsmisdrijven tegen personen ligt bij Poolse verdachten een stuk lager dan bij de andere herkomstgroepen, maar ook bij hen


65

is dit (sterk) gestegen. Het aantal verkeersmisdrijven per 100 Poolse verdachten is in vijf jaar fors toegenomen, van 24 naar 42.

3.6.7

Verdachtengroepen

De lage leeftijd van vooral Marokkaanse verdachten komt ook naar voren als gekeken wordt naar het aandeel minderjarigen en jongvolwassenen in de verdachtenpopulatie. Van de Marokkaanse verdachten is 55 procent tussen de 12 en 24 jaar. Ook de Turkse verdachtenpopulatie bestaat voor een groot deel uit jongeren, maar dit aandeel is met 43 procent lang niet zo groot. Van de Marokkaanse verdachten is 22 procent minderjarig, van de Turkse 18 procent. Vooral onder Poolse verdachten (4%) maar ook onder Surinaamse verdachten (13%) is het percentage minderjarigen lager. In vergelijking met 2004 stijgt vooral het aantal jongeren (12 t/m 24 jaar) van Poolse (+23%), Nederlandse (+13%) en Turkse herkomst (+15%). Het aantal Antilliaanse verdachten in deze leeftijdscategorie is in de afgelopen vijf jaar met 5 procent afgenomen; er heeft zich een daling voorgedaan in het aantal jongvolwassen Antilliaanse verdachten. Voor zowel de eerste als tweede generatie geldt – net als voor volwassenen en minderjarigen – dat de traditionele allochtone herkomstgroepen een significant grotere kans hebben verdacht te worden van een misdrijf dan autochtonen (Jennissen & Blom, 2007). Bij de traditionele herkomstgroepen is onder Antillianen het aandeel allochtonen van de eerste generatie verreweg het grootst. Van de Poolse verdachten woont slechts 40 procent in Nederland en is 33 procent van de eerste generatie en dus niet in Nederland geboren. Onder de Surinaamse en Antilliaanse verdachtenpopulatie is het aandeel vrouwen groter (19% en 18%) dan onder de Turkse en Marokkaanse verdachtengroep (10% en 13%). Ten opzichte van vijf jaar geleden is het percentage Antilliaanse en Poolse vrouwen afgenomen (was achtereenvolgens 21% en 20%). Binnen de andere herkomstgroepen is het aandeel vrouwelijke verdachten gestegen. Vooral onder de Surinaamse en Antilliaanse maar ook onder de Marokkaanse verdachten komen meer dan gemiddeld verdachten met een verslaving voor. Overigens geldt voor alle traditionele herkomstgroepen dat het aantal verslaafden in vergelijking met vijf jaar geleden sterk is afgenomen. Dit varieert van 18 procent (Turkse herkomst) tot 30 procent (Surinaamse herkomst). In de totale verdachtenpopulatie daalt het aantal verslaafden ook fors: 26 procent in de afgelopen vijf jaar. Het percentage Poolse veelplegers is laag. Aangezien veel Polen nog niet zo lang in Nederland zijn, hebben zij hier (nog) geen criminele carrière opgebouwd. De

66


Poolse verdachtenpopulatie bestaat dan ook vooral uit nieuwkomers. Ook het percentage Turkse en Nederlandse veelplegers is relatief laag (10%). In de andere herkomstgroepen ligt het percentage veelplegers veel hoger, namelijk tussen de 16 en 19 procent. Als het aandeel veelplegers laag is, is vaak de nieuwe instroom groter. Onder de Turkse en Nederlandse verdachten is het percentage nieuwkomers inderdaad hoger dan onder de Antilliaanse, Marokkaanse en Surinaamse verdachten. Over vijf jaar bezien is het aantal Turkse veelplegers het sterkst gestegen (+25%), gevolgd door het aantal veelplegers van Antilliaanse (+13%) en Marokkaanse (+12%) komaf. Het aantal Nederlandse en Surinaamse veelplegers is in de afgelopen vijf jaar afgenomen.

3.7 Stelselmatige geweldplegers De voorgaande jaren was er sprake van een voortdurende toename van het aantal verdachten dat werd aangehouden voor geweldsmisdrijven. Het kabinet heeft het aanpakken van geweld als prioriteit benoemd. Het streven is 19 procent minder geweldsdelicten in 2010 ten opzichte van 2002 (Ministerie van Algemene Zaken, 2007). In dit kader is besloten extra aandacht aan de geweldplegers te besteden. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen geweldplegers en stelselmatige geweldplegers. Het betreft hier alleen de geweldsdelicten tegen personen. Een stelselmatige geweldpleger is in het peiljaar drie of meer keer aangehouden voor het plegen van geweld tegen personen of is in het peiljaar twee keer verdacht van dit delict en meer dan drie keer in zijn of haar hele criminele carrière. Geweldplegers zijn verdachten die in het peiljaar minimaal één keer zijn aangehouden voor geweld tegen personen (exclusief de stelselmatige geweldplegers).

3.7.1

Verdachtenprofiel

Bij de selectie van de stelselmatige geweldplegers, de geweldplegers en de niet– geweldplegers gaat het alleen om de misdrijfcategorie geweldsmisdrijven tegen personen. In overzicht 3.7.1 worden deze verdachtengroepen vergeleken.


67

Overzicht 3.7.1 Profielvergelijking stelselmatige geweldplegers, geweldplegers en niet–geweldplegers in 2008 stelselmatige

geweldplegers

geweldplegers

niet– geweldplegers

OMVANG bevolking 12 jaar en ouder

14.061.232

14.061.232

14.061.232

102

102

102

7.354

54.745

173.532

107

111

99

index bevolking (2004 = 100) verdachten totaal index verdachten (2004 = 100)

119

1.698

15.515

7.235

53.047

158.017

5

38

112

antecedenten

16.473

70.459

203.601

misdrijven

aantal niet–ingezeten verdachten aantal ingezeten verdachten ingezeten verdachten per 10.000 inwoners RECIDIVE

33.897

94.298

260.325


2,1

1,3

1,3


2,2

1,3

1,2


4,6

1,7

1,5

gemiddelde

31

32

32

modus

19

18

20

gemiddelde

21

27

28

modus

14

15

16

43,7

18,1

55,3

LEEFTIJD leeftijd bij plegen laatste misdrijf

leeftijd bij plegen eerste misdrijf

MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten) vermogen zonder geweld

7,8

2,8

3,1

63,9

22,8

27,8

vermogen met geweld vernieling en openbare orde


298,9

112,6

0,0


2,2

0,6

0,9

overig seksueel

0,9

0,3

1,4

verkeer

12,8

5,7

38,5

opium

5,6

2,3

12,4

overig

25,2

7,0

10,5

totaal

460,9

172,2

150,0

68


stelselmatige

geweldplegers

geweldplegers

niet– geweldplegers

DEELPOPULATIES (percentage van verdachtengroep) minderjarigen (12 t/m 17 jaar)

10,4

15,1

13,4


25,3

24,5

25,6


24,4

22,3

18,7


19,4

17,2

15,3

niet–ingezetenen

1,6

3,1

8,9

vrouwen

6,3

15,0

18,2

verslaafden

9,1

3,3

3,6

9,7

43,5

53,6

38,0

10,5

9,0


3.7.2

Omvang

In overzicht 3.7.2 is te zien dat het aantal verdachten van geweldsmisdrijven tegen personen in 2008 voor het eerst sinds jaren is afgenomen. Van 2004 tot 2007 nam het aantal geweldplegers toe met 17 procent. Het aantal stelsel matige geweldplegers steeg met 19 procent. In 2008 daalde het aantal geweld plegers met 5 procent. Het aantal stelselmatige geweldplegers nam af met 10 procent. In totaal is er sinds 2004 sprake van een toename met 11 procent van de geweldplegers. Het aantal stelselmatige geweldplegers steeg met 7 procent. Het aantal stelselmatige geweldplegers bedraagt dit jaar 7.354. Het gaat om 3 procent van de totale verdachtenpopulatie. Per 10.000 inwoners zijn er 38 geweldplegers en 5 stelselmatige geweldplegers. Het aantal stelselmatige geweldplegers is sneller toegenomen dan de totale verdachtenpopulatie. Het afgelopen jaar is dit aantal echter weer sterker afgenomen dan de totale verdachtenpopulatie.


69

Overzicht 3.7.2 Ontwikkeling (stelselmatige) geweldplegers en niet–geweldplegers (index 2004=100)

3.7.3

Recidive

Het gemiddelde aantal antecedenten en misdrijven per verdachte ligt bij de stelselmatige geweldplegers boven de 2. Dit is fors hoger dan bij de geweld plegers en de niet–geweldplegers. Vergeleken met vijf jaar geleden is het aantal antecedenten per stelselmatige geweldpleger wel gedaald van 2,4 naar 2,2. De stelselmatige geweldpleger pleegt gemiddeld 4,6 misdrijven, de geweldpleger 1,7 en de niet–geweldpleger 1,5. Ook het aantal misdrijven per antecedent is bij de stelselmatige geweldpleger hoger.

3.7.4

Leeftijd

Geweldplegers plegen hun eerste misdrijf gemiddeld op lagere leeftijd dan niet– geweldplegers. Stelselmatige geweldplegers beginnen nog jonger. De stelsel matige geweldpleger pleegt zijn eerste misdrijf met gemiddeld 21 jaar, de geweldpleger met 27 jaar. De niet–geweldpleger pleegt zijn eerste misdrijf met gemiddeld 28 jaar. De meest voorkomende startleeftijd laat een vergelijkbaar beeld zien met 14 jaar voor de stelselmatige geweldpleger, 15 jaar voor de geweldpleger en 16 jaar voor de niet–geweldpleger. In 2004 was de meest voorkomende startleeftijd van stelselmatige geweldplegers nog 15 jaar.

70


De gemiddelde leeftijd bij het plegen van het laatste misdrijf is voor de drie groepen bijna gelijk. Deze is 31 voor de stelselmatige geweldpleger en 32 voor de twee andere groepen. De meest voorkomende leeftijd is voor de stelselmatige geweldpleger 19, voor de geweldpleger 18 en voor de niet–geweldpleger 20.

3.7.5


Behalve bij geweldsdelicten tegen personen zijn stelselmatige geweldplegers ook vaker dan geweldplegers en niet–geweldplegers betrokken bij andere gewelddadige misdrijven, zoals vermogensdelicten met geweld, vernieling en openbareordemisdrijven en gewelddadige seksuele delicten. Daarnaast zijn stelselmatige geweldplegers vaker dan geweldplegers betrokken bij vermogens delicten zonder geweld, overige seksuele delicten, verkeersmisdrijven en opiumdelicten, maar minder vaak dan niet–geweldplegers. Ook valt op dat stelselmatige geweldplegers relatief vaak verdacht worden van overige delicten. Een verklaring daarvoor is vermoedelijk dat overtredingen van de Wet wapens en munitie in de categorie overige misdrijven vallen. Vergeleken met vijf jaar geleden is het totale aantal misdrijven per 100 stelsel matige geweldplegers gedaald met 11 procent. De afname geldt voor alle misdrijfcategorieën maar is het sterkst bij de vermogensmisdrijven met (–39%) en zonder geweld (–37%) en bij de gewelddadige seksuele delicten (–33%). Het aantal geweldsdelicten tegen personen lag in 2004 nog op 313 per 100 stelselmatige geweldplegers en is met 5 procent afgenomen tot 299 in 2008.

3.7.6

Verdachtengroepen

Het percentage minderjarigen is bij de stelselmatige geweldplegers lager (10%) dan bij de geweldplegers (15%) en de niet–geweldplegers (13%). Wat betreft het percentage jongvolwassenen vertonen de verschillende groepen onderling niet veel afwijkingen; het ligt rond de 25 procent. Bij de stelselmatige geweld plegers is het aandeel minderjarigen en jongvolwassenen ten opzichte van 2004 met achtereenvolgens 9,5 procent en 9 procent gestegen. Ook het percentage 45–plussers is toegenomen (17,5%). Onder de (stelselmatige) geweldplegers bevinden zich meer allochtonen dan onder de niet–geweldplegers. Bij de stelselmatige geweldplegers is het percen tage allochtonen van de eerste generatie 24 en het percentage allochtonen van de tweede generatie 19. Bij de niet–geweldplegers is 19 procent allochtoon van de eerste generatie en 15 procent allochtoon van de tweede generatie. Bij de geweldplegers liggen de percentages hiertussenin.


71

Het percentage niet–ingezetenen is onder de geweldplegers relatief laag: 2 procent van de stelselmatige geweldplegers en 3 procent van de geweld plegers is niet–ingezetene. Bij de niet–geweldplegers is het percentage niet– ingezetenen 9 procent. Voor alle drie de groepen geldt dat het percentage niet– ingezetenen tot 2006 is gedaald en dat het daarna is gestegen (overeenkomstig het beeld van de totale verdachtengroep). Onder de stelselmatige geweldplegers bevinden zich relatief weinig vrouwen: slechts 6 procent van hen is vrouw. Van de geweldplegers behoort 15 procent tot het vrouwelijke geslacht en van de niet–geweldplegers 18 procent. De groep stelselmatige geweldplegers bevat daarentegen relatief veel verslaafden. Het aandeel verslaafden is met 9 procent veel hoger dan bij de niet–geweldplegers (4%) en de geweldplegers (3%). Het aandeel verslaafde verdachten is in vijf jaar tijd fors gedaald: bij de stelselmatige geweldplegers en de niet–geweldplegers met 28 procent en bij de geweldplegers met een kwart. Vanwege de selectiecriteria bevinden zich onder de stelselmatige geweldplegers logischerwijs weinig nieuwkomers en veel veelplegers.

3.8 Verslaafden en niet–verslaafden In deze paragraaf worden verslaafde en niet–verslaafde verdachten vergeleken. Het aantal geregistreerde verdachten met een verslaving geeft geen represen tatief beeld van het werkelijke aantal verslaafden in de verdachtenpopulatie. In HKS kunnen verdachten de gevarenclassificatie ‘verslaafd’ krijgen. In de praktijk wordt een verdachte alleen als zodanig geregistreerd als de verdachte zelf aangeeft verslaafd te zijn. Het aantal verdachten met een verslaving in HKS vormt dus een onderschatting van het werkelijke aantal verslaafden. In HKS worden verschillende categorieën verslaafden geregistreerd: alcoholverslaafden, drugsverslaafden en verdachten die aan beide middelen verslaafd zijn. In 2008 is 13 procent alcoholverslaafd en 76 procent drugsverslaafd, terwijl 11 procent van de verdachten aan beide middelen verslaafd is. In deze paragraaf wordt alleen onderscheid gemaakt tussen verslaafden en niet-verslaafden, omdat het bij de verslaafden gaat om kleine, deels overlappende categorieën.

72


3.8.1

Verdachtenprofiel

Overzicht 3.8.1 Profielvergelijking verslaafde en niet–verslaafde verdachten in 2008 verslaafden

niet–verslaafden

8.687

226.943

74

104

OMVANG verdachten totaal index verdachten (2004 = 100) aantal niet–ingezeten verdachten aantal ingezeten verdachten RECIDIVE

361

16.971

8.326

209.972

1,4

1,3

antecedenten

16.649

273.884

misdrijven

23.049

365.471


1,4

1,3


1,9

1,2


2,7

1,6

40,1

31,7

37

18

20,3

27,7

15

15

115,8

43,7

7,9

3,0


37,9

27,4


43,9

35,2


0,9

0,9

LEEFTIJD leeftijd bij plegen laatste misdrijf gemiddelde modus leeftijd bij plegen eerste misdrijf

gemiddelde modus MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten) vermogen zonder geweld vermogen met geweld

overig seksueel

0,9

0,1

verkeer

18,7

30,5

opium

26,6

9,2

overig

12,7

10,1

totaal

265,3

161,0


73

verslaafden

niet–verslaafden


0,1

14,2



5,1

26,1


34,6

19,1


11,5

16,0

niet–ingezetenen

4,2

7,5

vrouwen

8,1

17,4

2,8

51,6

75,4

7,8


3.8.2

Omvang

Het aantal verslaafde verdachten is het afgelopen jaar verder afgenomen. Het gaat om een afname met 8 procent. Het aantal niet–verslaafde verdachten daalde in 2008 – na een jarenlange toename – eveneens, maar wel in mindere mate (–4%). Over de gehele periode 2004–2008 daalde het aantal verslaafde verdachten met 26 procent (zie overzicht 3.8.2). Bijna 4 procent van alle verdachten in 2008 is geregistreerd als verslaafd. Het gaat in totaal om 8.687 verdachten. In 2004 was 5 procent van alle verdachten geregistreerd als verslaafd. De daling van het percentage verslaafden is overigens al voor 2004 ingezet.

74


Overzicht 3.8.2 Ontwikkeling verslaafde en niet–verslaafde verdachten (index 2004=100)

In hoeverre de daling van het aantal verslaafden veroorzaakt wordt door het – ten onrechte – minder vaak classificeren van een verdachte als ‘verslaafd’, is uit deze cijfers niet af te leiden. Ook het Trimbos–Instituut (2008) constateert een afname van het aantal opiaatgebruikers.

3.8.3

Recidive

Verslaafden recidiveren meer dan niet–verslaafden. Het gemiddelde aantal antecedenten per verdachte is voor de verslaafden met 1,9 een stuk hoger dan voor de niet–verslaafden (1,2). In 2008 werden door verslaafde verdachten 23.049 misdrijven bekend. Het gemiddelde aantal misdrijven per antecedent is voor de verslaafde (1,4) en niet–verslaafde verdachten (1,3) bijna gelijk. Het gemiddelde aantal misdrijven per verdachte ligt daarmee ook hoger bij verslaafden (2,7) dan bij niet–verslaafden (1,6).

3.8.4

Leeftijd

Verslaafde verdachten beginnen gemiddeld op lagere leeftijd en gaan langer door met het plegen van misdrijven dan niet–verslaafden. De gemiddelde leeftijd


75

van een verslaafde verdachte bij het plegen van het eerste misdrijf ligt op ongeveer 20 jaar, terwijl bij niet–verslaafden de gemiddelde leeftijd bijna 28 jaar is. De meest voorkomende startleeftijd is bij beide groepen 15 jaar. De gemiddelde leeftijd bij het plegen van het meest recente misdrijf ligt bij verslaafden met 40 jaar beduidend hoger dan bij niet–verslaafden (bijna 32 jaar). De gemiddelde leeftijd van verslaafden bij het laatste misdrijf is de afgelopen jaren gestegen; deze was vijf jaar geleden nog 37,7 jaar. Ook de meest voorkomende leeftijd bij het laatste misdrijf is bij verslaafden veel hoger (37 jaar) dan bij niet–verslaafden (18 jaar).

3.8.5


Er worden per 100 verdachten veel meer delicten gepleegd door verslaafden dan door niet–verslaafden. Zo worden verslaafde verdachten ruim twee en een half keer zo vaak aangehouden voor vermogensmisdrijven. Per 100 verdachten worden er door verslaafden 116 vermogensmisdrijven zonder geweld gepleegd. Dit is overigens aanzienlijk minder dan in 2004 (169 per 100 verdachten). Voor de niet–verslaafden zijn dit er 44. Ook voor vernieling en openbareorde misdrijven, geweldsmisdrijven tegen personen en opiumdelicten worden per 100 verdachten meer verslaafden dan niet–verslaafden aangehouden. De enige categorie waarin verslaafden per 100 verdachten minder misdrijven plegen dan niet–verslaafden, is die van de verkeersmisdrijven. Per 100 verdachten plegen de verslaafden 19 verkeersmisdrijven en de niet–verslaafden 31.

3.8.6

Verdachtengroepen

Minderjarige verslaafde verdachten komen nauwelijks voor (0,1%). Ook het aandeel van de jongvolwassenen is klein onder de verslaafde verdachten (5%). In de afgelopen vijf jaar is het aandeel minderjarige en jongvolwassen verslaafden alleen maar kleiner geworden. In 2004 was nog 0,4 procent van de verslaafden minderjarig en 7 procent jongvolwassen. Van de niet–verslaafde verdachten is 14 procent minderjarig en 26 procent jongvolwassen. Verslaafden zijn vaak wat ouder. Bijna 35 procent van de verslaafden behoort tot de allochtonen van de eerste generatie. Bij de niet–verslaafden is dit 19 procent. Allochtonen van de tweede generatie zijn bij de verslaafden juist minder vertegenwoordigd: 11,5 procent tegenover 16 procent bij de niet–verslaafden. Gezien de leeftijdsverdeling onder de verslaafde verdachten is ook te verwachten dat allochtonen van de eerste generatie relatief vaker voorkomen en die van de tweede generatie juist minder vaak. Het gaat immers om een iets oudere groep verdachten.

76


De groep verslaafde verdachten bestaat voor 4 procent uit niet–ingezetenen. Bij de niet–verslaafden is 7,5 procent niet–ingezeten. Ook vrouwen komen bij de verslaafde verdachten minder vaak voor dan bij de niet–verslaafden. Ongeveer 8 procent van de verslaafden is een vrouw. Van de niet–verslaafden is 17 procent een vrouw. Nog steeds behoort een zeer grote meerderheid van de verslaafde verdachten tot de veelplegers. In vijf jaar tijd is het aandeel veelplegers iets toegenomen ten koste van de nieuwkomers en meerplegers. Maar liefst 75 procent van de verslaafde verdachten heeft meer dan tien antecedenten op zijn naam staan. Bij de niet–verslaafden is dit maar 8 procent. Het aantal verslaafde nieuwkomers is daarentegen erg klein: slechts 3 procent van de verslaafde verdachten behoort tot de nieuwkomers. Bij de niet–verslaafden gaat het om 52 procent.

3.9 Mannen en vrouwen 3.9.1

Verdachtenprofiel

Overzicht 3.9.1 geeft de verschillen in omvang, recidive, leeftijd en crimineel gedrag tussen mannelijke en vrouwelijke verdachten weer. Overzicht 3.9.1 Profielvergelijking mannelijke en vrouwelijke verdachten in 2008 mannen

vrouwen

6.912.945

7.148.287

101

102

195.332

40.299

100

111


index verdachten (2004 = 100) aantal niet–ingezeten verdachten aantal ingezeten verdachten ingezeten verdachten per 10.000 mannen/

14.894

2.438

180.438

37.861

261

53

vrouwen


77

mannen

vrouwen

antecedenten

245.519

45.015

misdrijven

331.587

56.933


1,4

1,3


1,3

1,1


1,7

1,4

31,9

32,8

18

15

26,9

30,3

15

15

43,7

58,9

RECIDIVE

LEEFTIJD leeftijd bij plegen laatste misdrijf gemiddelde modus leeftijd bij plegen eerste misdrijf

gemiddelde modus MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten) vermogen zonder geweld

3,5

1,6


30,1

16,5


37,4

26,3


1,0

0,1

overig seksueel

1,3

0,2

verkeer

31,6

22,7

opium

10,3

7,8

vermogen met geweld

overig

10,8

7,2

totaal

169,8

141,3


13,2

15,8


26,0

21,8


19,6

20,0



16,0

15,1

niet–ingezetenen

7,6

6,0

verslaafden

4,1

1,7

nieuwkomers

46,4

66,7

veelplegers

11,7

3,2

78


3.9.2

Omvang

Zowel het aantal mannelijke als het aantal vrouwelijke verdachten laat voor het eerst sinds lange tijd een daling zien (overzicht 3.9.2). Ten opzichte van vorig jaar is voor beide groepen de afname 4 procent. Het aantal vrouwelijke verdachten ligt nog wel fors hoger dan vijf jaar geleden (+11%). Het aantal mannelijke verdachten is door de daling weer bijna gelijk aan dat van 2004. Het aantal vrouwelijke verdachten is niet groot. In 2008 zijn per 10.000 inwoners 53 vrouwen verdacht van een misdrijf. Het relatieve aantal mannelijke verdachten is bijna vijf keer zo groot (261 verdachten per 10.000 inwoners). Overzicht 3.9.2 Ontwikkeling mannelijke en vrouwelijke verdachten (index 2004=100)

3.9.3

Recidive

De recidive is bij vrouwen lager dan bij mannen. Het gemiddelde aantal antecedenten ligt bij mannen op 1,3 per verdachte en bij vrouwen op 1,1. Het gemiddelde aantal misdrijven per antecedent is bij mannen met 1,4 ook iets hoger dan bij vrouwen (1,3).


79

3.9.4 Leeftijd Hoewel vrouwen gemiddeld iets ouder zijn dan mannen ten tijde van hun laatste misdrijf (respectievelijk 32,8 en 31,9 jaar), valt op dat de meest voorkomende leeftijd bij de vrouwelijke verdachten een stuk lager ligt dan bij de mannelijke. De meest voorkomende leeftijd bij vrouwen is 15 jaar, terwijl die bij mannen 18 jaar is. Vijf jaar geleden lag deze leeftijd bij vrouwen nog op 18 jaar en bij mannen op 19 jaar. Net als de gemiddelde leeftijd ten tijde van het laatste misdrijf is de gemiddelde startleeftijd bij de mannen lager (26,9) dan bij de vrouwen (30,3). De meest voorkomende startleeftijd is bij beide groepen 15 jaar.

3.9.5 Aard crimineel gedrag Vrouwen worden relatief gezien vaak aangehouden voor vermogensmisdrijven zonder geweld. Per 100 vrouwelijke verdachten wordt dat type misdrijf 59 keer gepleegd, terwijl van de 100 mannelijke verdachten er 44 voor dit misdrijf worden aangehouden. Voor alle andere soorten misdrijven worden vrouwen relatief gezien minder vaak aangehouden dan mannen. In vergelijking met vijf jaar geleden neemt het aandeel van geweldsmisdrijven tegen personen en verkeersmisdrijven toe; deze toename is bij vrouwen sterker dan bij mannen.

3.9.6 Verdachtengroepen Van de vrouwelijke verdachten is twee derde dit jaar voor de eerste en enige keer aangehouden. Bij mannen ligt het percentage nieuwkomers met 46 procent een stuk lager. Het percentage veelplegers is juist onder de vrouwelijke verdachten een stuk lager. Daarnaast is het aantal vrouwelijke veelplegers in vijf jaar ook nog eens met 12 procent gedaald. Onder vrouwelijke verdachten is ook het aandeel verslaafden kleiner dan onder mannelijke verdachten. Onder zowel vrouwen als mannen is het aantal verslaafden de afgelopen vijf jaar terug gelopen, respectievelijk met een derde en een kwart. Verder valt op dat het aandeel minderjarigen onder de vrouwelijke verdachten relatief groot is. Het aantal minderjarige vrouwelijke verdachten is in vijf jaar tijd met een kwart gestegen. Ook het aantal jongvolwassen vrouwelijke verdachten is toegenomen (+15%). Van de mannen is 8 procent niet–ingezeten en van de vrouwen geldt dit voor 6 procent. Het aantal niet–ingezetenen is het afgelopen jaar voor beide groepen toegenomen.

80


3.10 Ingezetenen en niet–ingezetenen 3.10.1 Verdachtenprofiel De ingezeten en niet–ingezeten verdachten worden vergeleken in overzicht 3.10.1. Overzicht 3.10.1 Profielvergelijking ingezeten en niet–ingezeten verdachten in 2008 ingezetenen

niet–ingezetenen

14.061.232

–

102

–

OMVANG bevolking 12 jaar en ouder index (2004 = 100)

218.299

17.332


103

92

ingezeten verdachten per 10.000 inwoners

155

–

antecedenten

271.038

19.495

misdrijven

364.402

24.116


1,3

1,2


1,2

1,1


1,7

1,4

32,1

31,5

18

24

27,2

30,8

15

24

verdachten totaal

RECIDIVE

LEEFTIJD



81

ingezetenen

niet–ingezetenen

45,6

55,8

MISDRIJVEN (aantallen per 100 verdachten) vermogen zonder geweld

3,2

2,1


28,8

14,9


vermogen met geweld

37,3

13,2


0,9

0,7

overig seksueel

1,2

0,6

verkeer

30,7

22,0

opium

8,8

23,8

overig

10,5

6,0

totaal

166,9

139,1


14,5

3,1


25,2

26,8


21,3

–


17,1

–

vrouwen

17,3

14,1

3,8

2,1

nieuwkomers

47,1

84,0

veelplegers

11,0

1,4


verslaafden

3.10.2 Omvang Het aantal niet–ingezeten verdachten is in 2008 met bijna 7 procent gestegen. Deze stijging was vorig jaar al ingezet. Tot 2006 was er juist sprake van een afname van het aantal niet–ingezeten verdachten. Over de gehele periode 2004–2008 is er nog altijd sprake van een daling van 8 procent van het aantal niet–ingezetenen. De ontwikkeling in de aantallen ingezetenen en niet– ingezetenen vanaf 2004 is te zien in overzicht 3.10.2. Van de totale verdachten populatie in 2008 behoort 7 procent tot de niet–ingezetenen. Het aantal ingezeten verdachten is dit jaar voor het eerst in vijf jaar gedaald met 5 procent.

82


Overzicht 3.10.2 Ontwikkeling ingezeten en niet–ingezeten verdachten (index 2004=100)

In overzicht 3.10.3 zijn de niet–ingezeten verdachten uitgesplitst naar herkomst. De grootste groep is afkomstig uit overige westerse landen. Dat aantal ligt de afgelopen vijf jaar steeds op ongeveer hetzelfde niveau. Ook uit Oost–Europa zijn relatief veel niet–ingezeten verdachten afkomstig. Vooral zij zijn ook verantwoordelijk voor de grote toename van het aantal niet–ingezeten verdachten in de afgelopen twee jaar. Het afgelopen jaar nam het aantal Oost– Europese verdachten toe met 19 procent. Het jaar ervoor bedroeg de toename 23 procent. Onder de Oost–Europeanen vormen de Polen de grootste groep. Zij zijn evenals de Bulgaren en de Roemenen sterk in aantal toegenomen.


83

Overzicht 3.10.3 Aantal niet–ingezeten verdachten naar herkomst 2004

2005

2006

2007

2008

Index

Index

(2004=

(2007

100)

=100)

Autochtone herkomst Nederland

522

500

555

531

631

121

119

5.132

5.081

5.235

5.407

5.390

105

100

837

701

482

540

553

66

102

Westerse herkomst West–Europa, Indonesië, Oceanië, Noord–Amerika Traditionele herkomst Marokko Nederlandse Antillen + Aruba

601

172

94

108

176

29

163

Suriname

892

757

404

410

447

50

109

Turkije

414

349

327

307

300

72

98

2.676

2.166

1.746

1.616

1.446

54

89

Latijns–Amerika

984

829

583

569

557

57

98

Azië

806

564

546

514

547

68

106

Nieuwe herkomst Afrika

825

731

577

598

599

73

100

Oost–Europa

4.180

4.024

4.085

5.022

5.972

143

119

Onbekend

1.037

767

650

637

714

69

112

18.906

16.641

15.284

16.259

17.332

92

107

Midden–Oosten

Totaal

3.10.3 Recidive Niet–ingezetenen hebben minder antecedenten per verdachte dan ingezetenen. Ook is sprake van minder misdrijven per antecedent en minder misdrijven per verdachte (het betreft hier alleen misdrijven voor zover in Nederland gepleegd).

3.10.4 Leeftijd De gemiddelde leeftijd waarop niet–ingezetenen het meest recente misdrijf plegen, verschilt niet veel van die waarop ingezetenen dit doen en ligt iets boven de 30 jaar. De meest voorkomende leeftijd laat echter wel een duidelijk verschil zien. Bij de niet–ingezeten verdachten ligt deze op 24 jaar en bij de ingezeten verdachten op 18 jaar.

84


Wat betreft de startleeftijd bestaat er wel een groot verschil tussen niet– ingezetenen en ingezetenen. De niet–ingezetenen zijn gemiddeld 3,6 jaar ouder bij het plegen van hun eerste misdrijf. De meest voorkomende leeftijd bij het plegen van het eerste misdrijf verschilt helemaal fors: voor de ingezetenen ligt deze op 15 jaar en voor de niet–ingezetenen op 24 jaar. De gemiddelde leeftijd waarop niet–ingezeten verdachten hun eerste misdrijf plegen (ongeveer 31 jaar), ligt dicht bij die waarop zij hun meest recente misdrijf plegen. Ook de meest voorkomende leeftijd is voor beide misdrijven gelijk (24 jaar). Dit ligt voor de hand, daar een groot deel van deze verdachten tot de nieuwkomers behoort.

3.10.5 Aard crimineel gedrag Niet–ingezeten verdachten worden relatief vaak verdacht van opiumdelicten (bijvoorbeeld drugstoeristen). Zij worden bijna drie keer zo vaak verdacht van een opiumdelict als ingezeten verdachten. Overigens is hun aandeel in opiumdelicten de afgelopen vijf jaar wel gedaald (–20%). Ook worden niet–ingezetenen relatief vaak aangehouden voor vermogensdelicten zonder geweld. Bij de andere misdrijf categorieën zijn de ingezetenen oververtegenwoordigd. Ten opzichte van 2004 is het aantal verkeersmisdrijven per 100 niet–ingezeten verdachten gestegen van 14 naar 22 misdrijven, een stijging van 57%. Geweld tegen personen nam in dezelfde periode onder zowel de ingezeten als de niet–ingezeten verdachten toe.

3.10.6 Verdachtengroepen Onder de niet–ingezetenen bevinden zich relatief weinig minderjarigen. Dit aantal is de afgelopen vijf jaar alleen maar gedaald (met ruim een kwart ten opzichte van 2004). Het percentage jongvolwassenen is 27 procent en ligt iets hoger dan bij de ingezeten verdachten. Vrouwen en verslaafden komen bij de niet–ingezeten verdachten iets minder vaak voor dan bij de ingezetenen. Ook is in vijf jaar tijd het aandeel vrouwen onder niet–ingezetenen afgenomen (–14%), terwijl dit onder ingezetenen juist toenam (+11%). Van de niet–ingezeten verdachten is 84 procent nieuwkomer en maar 1,4 procent valt in de categorie veelpleger. Dit is niet verwonderlijk, daar niet–ingezetenen meestal niet lang in Nederland verblijven en hier geen criminele carrière (kunnen) opbouwen. Deze kleine groep van niet–ingezeten veelplegers is in vergelijking met 2004 ook nog eens aanzienlijk in omvang afgenomen (–24%). Het aantal ingezeten veelplegers is constant gebleven.


85

4

Regionale vergelijking verdachten 4.1 Inleiding In hoofdstuk 4 en hoofdstuk 5 wordt bekeken hoe de verdachtenpopulaties van de afzonderlijke politieregio’s zich tot elkaar en tot de landelijke cijfers verhouden. Hoofdstuk 4 geeft de totale verdachtenpopulatie per regio weer. De meeste profielonderdelen van de vorige hoofdstukken zijn opnieuw terug te vinden. Per onderdeel is een apart overzicht gemaakt, zodat gegevens van de politiekorpsen goed met elkaar kunnen worden vergeleken. Achtereenvolgens wordt aandacht besteed aan omvang, recidive, leeftijd en aard van het criminele gedrag. In hoofdstuk 5 worden de verschillende regionale verdachtengroepen met elkaar vergeleken. In deze hoofdstukken is een onderdeel aan het profiel toegevoegd. Er wordt ook gekeken naar het aantal verdachten dat buiten de eigen woonregio misdrijven pleegt, de buitenregionalen. Bij het vergelijken van de cijfers van de vier grootstedelijke politieregio’s moet in het achterhoofd gehouden worden dat niet in elke regio een even groot percen tage van de bevolking in de grootste gemeente woont. Zo blijkt dat in 2008 81 procent van de bevolking van Amsterdam–Amstelland in Amsterdam woont, 47 procent van de regio Rotterdam–Rijnmond in Rotterdam en 48 procent van de Haaglandse bevolking in Den Haag, terwijl slechts 25 procent van de bewoners van de regio Utrecht in de gemeente Utrecht woont. Aangezien er een positief verband bestaat tussen criminaliteit en verstedelijking, zou het feit dat een groot percentage van de inwoners van Amsterdam−Amstelland in de stad woont, een oorzaak kunnen zijn van hogere scores van de regio Amsterdam−Amstelland in vergelijking met de andere G4−regio’s. Niet in alle tabellen zijn gegevens van de Koninklijke Marechaussee (KMar) en het Korps landelijke politiediensten (KLPD) opgenomen. Omdat de KMar en het KLPD geen ‘eigen’ verdachtenpopulatie kennen, zijn bijvoorbeeld geen gegevens over het aantal verdachten per 10.000 inwoners en over buitenregionale verdachten beschikbaar. Waar de KMar en het KLPD wel in de tabellen voorkomen, zullen ze apart besproken worden, omdat een directe vergelijking met de regio’s vanwege het speciale karakter van deze korpsen niet opgaat. Ten slotte moet worden opgemerkt dat voor de regio Rotterdam–Rijnmond

86


wegens de onvolledige registratie een weegfactor is toegepast. Op die manier is geprobeerd de werkelijke aantallen zo goed mogelijk te benaderen. Er moet echter rekening gehouden worden met de mogelijkheid dat de cijfers voor deze regio iets afwijken van het werkelijke aantal aangehouden verdachten.

4.2 Omvang In overzicht 4.2.1 is per regiokorps het aantal verdachten per 10.000 inwoners voor de periode 2004–2008 weergegeven. Het aantal verdachten per regio voor de jaren 2004 tot en met 2007 wijkt af van dat in eerdere edities van de LCK. Dit komt doordat de wijze waarop een adres aan de verdachten wordt toegekend, herzien is (zoals beschreven in paragraaf 1.3). Doordat relatief meer verdachten een adres toegewezen hebben gekregen, kunnen meer verdachten als inwoner aan een regio worden toegewezen. Het hoogste aantal verdachten per 10.000 inwoners is sinds jaren te vinden in de regio Rotterdam–Rijnmond (260). Wel is er voor het eerst sprake van een daling van het aantal verdachten. De top vier is niet veranderd. Ook dit jaar volgen na Rotterdam–Rijnmond de regio’s Haaglanden (223), Amsterdam– Amstelland (201) en Flevoland (196). Opmerkelijk is dat er in Flevoland voor het eerst sinds drie jaar sprake is van een toename van het aantal verdachten. Andere regio’s waar dit jaar sprake was van een stijging van het aantal verdachten per 10.000 inwoners zijn Limburg–Zuid, Twente en Zuid–Holland– Zuid. In de regio’s Utrecht en IJsselland is het relatieve aantal verdachten gelijk gebleven. In alle andere regio’s is sprake van een daling. De grootste daling van het aantal verdachten is te zien in de regio’s Amsterdam–Amstelland, Drenthe en Friesland. De politieregio’s met het kleinste aantal verdachten per 10.000 inwoners zijn Drenthe, Friesland en Brabant–Zuid–Oost.

Hoo f d s t u k 4 – REGI O NA L E V ERGE L IJKING V ERDACHTEN

87

Overzicht 4.2.1 Ontwikkeling aantal aangehouden verdachten per 10.000 inwoners per politieregio in de periode 2004–2008 2004

2005

2006

2007

2008

Amsterdam–Amstelland

215

207

230

234

201

Brabant–Noord

134

138

154

155

145

Brabant–Zuid–Oost

106

104

105

110

109

Drenthe

108

124

126

135

100

Flevoland

192

196

189

187

196

Friesland

120

129

133

126

103

Gelderland–Midden

144

159

149

146

135

Gelderland–Zuid

146

153

148

150

139

Gooi en Vechtstreek

115

134

129

146

143

Groningen

149

168

163

162

147

Haaglanden

201

220

234

230

223

Hollands Midden

132

136

132

139

131

IJsselland

146

157

145

151

151

Kennemerland

128

126

137

140

136

Limburg–Noord

99

99

101

126

120

Limburg–Zuid

140

142

140

147

161

Midden en West Brabant

142

159

160

157

138

Noord– en Oost–Gelderland

128

135

133

126

116

Noord–Holland–Noord

140

142

138

145

128

Rotterdam–Rijnmond

238

244

260

273

260

Twente

111

121

123

123

128

Utrecht

153

155

152

152

152

Zaanstreek–Waterland

125

126

126

123

118

Zeeland

163

153

147

142

141

Zuid–Holland–Zuid

161

158

144

143

149

Landelijk

153

159

162

164

155

In overzicht 4.2.2 zijn naast de algemene gegevens over de aantallen verdachten uit iedere regio ook gegevens over het aantal buitenregionale verdachten weergegeven. Dit zijn verdachten die buiten de eigen woonregio – dus in een andere regio – misdrijven plegen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen

88


verdachten die wonen in de desbetreffende regio maar in andere regio’s misdrijven plegen (uitgaande verdachten of uitstroom) en verdachten die buiten de desbetreffende regio wonen maar wel misdrijven in deze regio plegen (inkomende verdachten of instroom). Het aantal inkomende verdachten minus het aantal uitgaande verdachten wordt het instroomoverschot genoemd. De uitstroom van verdachten is het grootst in de vier grootstedelijke politieregio’s: Amsterdam–Amstelland, Rotterdam–Rijnmond, Utrecht en Haaglanden. Zij hebben het hoogste aantal ‘eigen’ verdachten dat in andere regio’s misdrijven pleegt. De uitstroom is het kleinst in de regio’s Zeeland en Limburg–Zuid. De instroom van verdachten is het grootst in de regio’s Haaglanden, Rotterdam–Rijnmond en Amsterdam–Amstelland. De groot stedelijke politieregio’s hebben dus zowel veel uitstroom als veel instroom. De regio’s die het minst last hebben van verdachten uit andere regio’s zijn Zeeland, Twente en Friesland. Vooral Haaglanden maar ook IJsselland en Rotterdam– Rijnmond hebben een groot instroomoverschot: er worden meer verdachten van elders in deze regio’s aangehouden dan inwoners van deze regio’s in andere regio’s. Opmerkelijk is dat Amsterdam–Amstelland vorig jaar ook tot deze top drie behoorde maar dit jaar juist een (weliswaar niet heel groot) uitstroom overschot heeft. Dit wordt vermoedelijk veroorzaakt door de nieuwe procedure bij adrestoekenning. De drie regio’s met het grootste uitstroomoverschot zijn Zaanstreek–Waterland, Zuid–Holland–Zuid en Hollands Midden; hier stromen meer verdachten uit dan er instromen. De Koninklijke Marechaussee heeft de meeste niet−ingezeten verdachten. Dit is niet verrassend gezien de taken die de KMar op onder andere luchthaven Schiphol vervult. Van de regiokorpsen is Amsterdam–Amstelland het korps met het grootste aantal niet–ingezetenen. Dit kan misschien verklaard worden door het grote aantal toeristen dat Amsterdam jaarlijks bezoekt. Rotterdam−Rijnmond en Haaglanden kennen als grootstedelijke regio’s ook relatief veel niet−ingezeten verdachten. Het hoge aantal niet−ingezeten verdachten van Midden en West Brabant en Limburg−Zuid is opvallend. Dit heeft vermoedelijk te maken met de aanzuigende werking op toeristen uit Duitsland, België en Frankrijk vanwege het softdrugsbeleid. De drie regio’s met de minste niet–ingezeten verdachten zijn Gooi en Vechtstreek, Drenthe en Zaanstreek–Waterland.


89

Overzicht 4.2.2

instroomoverschot

regio, wonend in andere regio’s

buitenregionalen plegend in deze

regio, plegend in andere regio’s

buitenregionalen wonend in deze

plegend in deze regio

verdachten wonend en

niet–ingezetenen

op de 10.000 inwoners

totaal eigen verdachten


bevolking

Omvang verdachtenpopulatie en buitenregionalen in 2008


795.501

16.052

202

2.538

13.105

2.947

2.850

–97

Brabant–Noord

538.709

7.553

140

347

6.429

1.124

1.366

242


628.273

7.064

112

429

5.954

1.110

872

–238

Drenthe

417.919

4.347

104

101

3.493

854

707

–147

Flevoland

311.619

6.333

203

214

5.017

1.316

1.105

–211

Friesland

548.472

5.863

107

197

5.141

722

532

–190

Gelderland–Midden

552.430

7.658

139

254

6.376

1.282

1.074

–208

Gelderland–Zuid

451.570

6.268

139

294

5.225

1.043

1.039

–4

Gooi en Vechtstreek

207.393

2.959

143

79

2.343

616

632

16

Groningen

499.518

7.051

141

237

6.411

640

927

287

Haaglanden

857.909

18.114

211

979

16.040

2.074

3.129

1.055

Hollands Midden

646.026

8.801

136

348

7.191

1.610

1.268

–342

IJsselland

421.786

5.806

138

276

4.990

816

1.394

578

Kennemerland

438.149

6.034

138

336

4.855

1.179

1.099

–80

Limburg–Noord

444.385

5.337

120

649

4.590

747

748

1

Limburg–Zuid

542.373

8.676

160

1.246

8.154

522

564

42


917.850

12.888

140

1.774

11.293

1.595

1.397

–198


689.431

8.138

118

317

6.705

1.433

1.258

–175


543.563

7.039

129

372

6.174

865

800

–65

1.061.211

27.193

256

1.365

24.483

2.710

3.103

393

Rotterdam–Rijnmond Twente

526.263

6.801

129

264

6.181

620

533

–87

Utrecht

1.017.434

15.765

155

532

13.549

2.216

1.964

–252

270.577

3.587

133

109

2.632

955

574

–381


90


regio, wonend in andere regio’s

instroomoverschot

771

–359

nvt

nvt

nvt

0

buitenregionalen plegend in deze

1.130

0

6.397

0

regio, plegend in andere regio’s

5.267

315

404.961

buitenregionalen wonend in deze

338

0



158

142


–32

4.655

niet–ingezetenen

op de 10.000 inwoners

446

327.910

KLPD


478


4.177

bevolking

654

Zeeland

KMar

0

0

0

2.768

0

nvt

nvt

nvt

Onbekend

0

1.918

0

0

0

1.918

0

nvt

14.061.232

218.297

155

17.332

185.775

32.522

32.524

nvt

Landelijk

4.3 Recidive Overzicht 4.3 geeft de recidivegegevens van verdachten per regio weer. Rotterdam–Rijnmond, Haaglanden en Amsterdam–Amstelland hebben de grootste absolute aantallen antecedenten en misdrijven, wat logisch is gezien het feit dat ze absoluut gezien ook de meeste verdachten aanhouden. De regio’s Gooi en Vechtstreek en Zaanstreek–Waterland hebben het kleinste absolute aantal misdrijven en antecedenten waarvoor verdachten zijn aangehouden. Het gemiddelde aantal geregistreerde misdrijven per antecedent is het hoogst in Twente (1,6) en het laagst in Rotterdam–Rijnmond (1,1). Het gemiddelde aantal antecedenten per verdachte is het laagst in Zaanstreek–Waterland (1,1). In de andere regio’s ligt dit aantal op 1,2 of 1,3. Het gemiddelde aantal misdrijven per verdachte is het hoogst in de regio’s Twente (2,0) en Brabant–Zuid–Oost (1.9). De afname van het aantal misdrijven per verdachte in Rotterdam–Rijnmond, van 1,8 naar 1,4, is opvallend, maar kan te maken hebben met de correctiefactor die op gegevens van Rotterdam-Rijnmond is toegepast.15 Bij het KLPD en de KMar worden in vergelijking met de regiokorpsen per antecedent het kleinste aantal (1,1) misdrijven geregistreerd. Het aantal antecedenten per verdachte ligt bij het KLPD en de KMar met 1,0 eveneens laag.

15

Zie bijlage 2.


91

Overzicht 4.3 Recidivegegevens van verdachten per politiekorps in 2008

verdachte

misdrijven per

per verdachte

antecedenten

antecedent

gemiddelde aantallen misdrijven per

aantal

misdrijven

aantal Amsterdam–Amstelland

antecedenten

absolute aantallen

23.835

28.985

1,2

1,3

1,6

Brabant–Noord

9.676

14.499

1,5

1,2

1,8


9.114

14.115

1,5

1,3

1,9

Drenthe

5.069

6.697

1,3

1,2

1,6

Flevoland

7.783

9.154

1,2

1,2

1,4

Friesland

7.213

8.878

1,2

1,2

1,5

Gelderland–Midden

9.417

13.922

1,5

1,2

1,8

Gelderland–Zuid

8.050

12.075

1,5

1,2

1,8

Gooi en Vechtstreek Groningen

3.610

4.335

1,2

1,2

1,4

10.138

12.184

1,2

1,3

1,6

Haaglanden

25.137

34.331

1,4

1,2

1,7

Hollands Midden

10.643

15.963

1,5

1,2

1,8

8.227

11.200

1,4

1,2

1,7

IJsselland Kennemerland

7.391

10.576

1,4

1,2

1,7

Limburg–Noord

7.250

10.198

1,4

1,2

1,7

Limburg–Zuid

12.378

17.637

1,4

1,2

1,8


17.776

23.874

1,3

1,2

1,7


10.449

14.071

1,3

1,3

1,7


8.928

12.513

1,4

1,2

1,7


36.492

41.867

1,1

1,3

1,4

Twente

8.458

13.622

1,6

1,2

2,0

Utrecht

20.049

26.906

1,3

1,2

1,7


3.810

4.724

1,2

1,1

1,4

Zeeland

6.218

8.560

1,4

1,2

1,6


7.766

11.567

1,5

1,2

1,8

KLPD

944

1.060

1,1

1,0

1,1

KMar

4.712

5.005

1,1

1,0

1,1

290.533

388.518

1,3

1,2

1,6

Landelijk

92


4.4 Leeftijd Overzicht 4.4 geeft inzicht in de leeftijdsopbouw van de verdachten in de regio’s. Landelijk is de gemiddelde leeftijd bij het plegen van het meest recente (laatste) misdrijf 32,1 jaar en bij het plegen van het eerste misdrijf 27,5 jaar. De politieregio’s Limburg–Zuid, Zeeland, Gooi en Vechtstreek en Zaanstreek– Waterland hebben met een gemiddelde van iets meer dan 33 bij het meest recent gepleegde misdrijf de oudste verdachten. Flevoland heeft met een gemiddelde van 30,1 de jongste verdachten. De meest voorkomende leeftijd bij het plegen van het laatste delict is het hoogst in Amsterdam–Amstelland: 21 jaar. Opvallend is dat in Gooi en Vechtstreek de meest voorkomende leeftijd bij het laatste delict met 17 jaar relatief laag ligt, terwijl de gemiddelde leeftijd tot de hoogste behoort. Als naar de gemiddelde startleeftijd wordt gekeken, blijken de verdachten van Gooi en Vechtstreek met 29,9 jaar het oudst te zijn. De verdachtenpopulaties van Groningen, Twente, Flevoland en IJsselland hebben met ongeveer 26 jaar de laagste gemiddelde startleeftijd. De meest voorkomende startleeftijd is het laagst in Rotterdam–Rijnmond (14 jaar). De gemiddelde leeftijd van aangehouden verdachten hangt onder andere samen met de leeftijdsopbouw van de bevolking. Doordat de KMar met een ander soortige verdachtenpopulatie te maken heeft, is de gemiddelde leeftijd bij het plegen van het eerste delict bij de KMar hoger dan bij de regiokorpsen. Ook de prioriteitstelling van de politie heeft invloed op de gemiddelde leeftijd van de verdachtenpopulatie. Wanneer er bijvoorbeeld meer aandacht is voor de opsporing van verkeersmisdrijven, stijgt de gemiddelde leeftijd. Verdachten van verkeersmisdrijven zijn doorgaans ouder dan bijvoorbeeld geweldplegers. Vandaar ook dat de gemiddelde leeftijd bij het plegen van het eerste delict en bij het plegen van het laatste delict bij het KLPD hoger is dan bij de regiokorpsen.


93

Overzicht 4.416 Leeftijdgegevens verdachtenpopulatie 200816 leeftijd bij plegen

leeftijd bij plegen

eerste misdrijf

laatste misdrijf

gemiddelde

modus

gemiddelde

modus


26,9

15

32,3

21

Brabant–Noord

28,1

18

32,5

18


28,0

18

32,9

18

Drenthe

27,2

15

31,8

19

Flevoland

26,2

16

30,1

17

Friesland

26,8

17

31,7

20

Gelderland–Midden

26,7

15

31,8

18

Gelderland–Zuid

28,2

16

32,6

19

Gooi en Vechtstreek

29,9

16

33,3

17

Groningen

25,9

16

31,0

17

Haaglanden

27,9

15

32,5

18

Hollands Midden

28,0

15

32,1

18

IJsselland

26,2

16

30,8

20

Kennemerland

28,4

15

32,8

18

Limburg–Noord

27,6

15

32,1

17

Limburg–Zuid

28,4

15

33,4

20


27,1

15

31,3

20


26,6

15

31,1

17


27,7

15

32,0

18


26,7

14

31,7

19

Twente

26,2

16

31,3

17

Utrecht

27,1

16

32,0

18


28,9

18

33,1

18

Zeeland

29,5

15

33,4

18


27,3

16

32,0

18

KLPD

33,7

20

33,7

20

KMar

32,5

23

32,9

24

Landelijk

27,5

15

32,1

18

16

In twee gevallen waren er twee waarden als modus naar voren gekomen. In die gevallen is voor de laagste waarde gekozen. De waarden lagen overigens zeer dicht bij elkaar.

94


4.5 Aard crimineel gedrag In overzicht 4.5 zijn de aantallen misdrijven per misdrijfcategorie per 100 verdachten af te lezen. Per 100 verdachten worden in de regio’s Brabant–Zuid–Oost, Gelder land–Zuid en Utrecht de meeste verdachten voor vermogensdelicten zonder geweld aangehouden. Het kleinste aantal wordt aangehouden in Zeeland en Rotterdam–Rijnmond. Amsterdam–Amstelland valt op door een relatief hoog aantal verdachten dat wordt aangehouden voor vermogensdelicten met geweld. Ook in Zuid–Holland–Zuid en Flevoland worden hiervoor veel verdachten aangehouden. In Friesland worden de minste verdachten aangehouden voor vermogensdelicten met geweld. In Twente, Zuid–Holland–Zuid en Brabant–Noord worden relatief de meeste verdachten aangehouden voor vernieling en openbareordemisdrijven. In Zaanstreek–Waterland, Rotterdam–Rijnmond en Haaglanden is dit aantal het kleinst. Geweld tegen personen komt relatief vaak voor in Gelderland–Zuid en Hollands Midden. Het kleinste aantal verdachten van geweld tegen personen is te vinden in Gooi en Vechtstreek en Rotterdam– Rijnmond. Verdachten van gewelddadige seksuele delicten worden relatief het meest aangehouden in Utrecht en Amsterdam–Amstelland. Opvallend is dat het aantal verdachten dat wordt aangehouden voor overige seksuele delicten, in Amsterdam–Amstelland relatief juist weer het laagste is. De grootste aantallen worden aangehouden in Limburg–Noord en Hollands Midden. Het feit dat de aantallen misdrijven in de regio Rotterdam–Rijnmond relatief laag uitvallen, kan deels te maken hebben met de toepassing van een weegfactor op de gegevens van deze regio. In bijlage 2 wordt dit nader toegelicht. In Rotterdam–Rijnmond en Gooi en Vechtstreek worden relatief de meeste verdachten aangehouden voor verkeersmisdrijven. Dit aantal is het laagst in Amsterdam–Amstelland, Drenthe en Groningen. Bij verkeersmisdrijven moet – evenals bij opiumdelicten – rekening gehouden worden met het feit dat het hier haaldelicten betreft; het aantal verdachten wordt mede bepaald door de prioriteit die er aan de opsporing wordt gegeven. Voor opiumdelicten worden relatief de meeste verdachten aangehouden in de grensregio’s Midden en West Brabant, Limburg–Zuid en Brabant–Zuid–Oost, en door de KMar en het KLPD. De KMar heeft per 100 verdachten 34 personen aangehouden voor vermogens misdrijven zonder geweld en 35 voor opiumdelicten. Bij het KLPD zijn er per 100 verdachten 49 aangehouden voor verkeersmisdrijven en 27 voor opium delicten. Vermogensdelicten met geweld en seksuele delicten komen bij deze twee korpsen het minst voor.


95

Overzicht 4.5

verkeer

opium

overig

1,2

0,5

17,0

12,9

42,1

0,9

1,6

28,8

11,1


61,3

2,9

27,7

40,1

1,0

1,4

29,3

15,9

Drenthe

46,6

1,6

25,5

40,8

0,8

1,8

21,4

4,9

Flevoland

41,1

3,9

23,9

33,4

1,0

0,8

24,5

8,0

Friesland

38,8

1,1

25,5

31,0

0,9

0,9

36,6

7,1

Gelderland–Midden

47,7

3,2

34,2

40,7

0,9

1,8

25,4

12,6

Gelderland–Zuid

55,7

2,8

28,6

47,3

0,6

1,4

27,7

6,7

Gooi en Vechtstreek

36,7

2,6

29,4

24,7

0,3

0,7

40,8

1,6

Groningen

46,2

2,9

32,2

40,8

0,8

0,8

21,4

8,3

Haaglanden

53,7

3,3

22,5

35,4

0,7

1,0

37,4

6,0

Hollands Midden

45,9

2,3

34,3

45,2

0,5

1,9

34,4

6,1

IJsselland

48,1

1,4

31,2

43,0

0,9

1,3

22,2

7,2

Kennemerland

50,6

3,0

25,9

35,4

0,9

1,3

35,2

6,3

Limburg–Noord

46,8

3,7

29,6

39,6

0,8

2,1

24,3

13,5

Limburg–Zuid

52,2

2,6

29,3

36,7

1,0

0,9

24,5

18,3


42,2

3,5

27,0

37,2

0,9

1,5

25,2

19,0


41,7

2,1

32,2

42,9

0,7

1,4

29,5

8,4


47,2

3,2

29,2

39,7

0,7

0,8

34,5

5,6


35,8

3,4

22,3

25,8

0,9

0,8

41,7

6,4

Twente

53,5

1,7

42,6

41,5

0,8

1,7

31,2

8,4

Utrecht

55,5

3,1

29,5

30,1

1,3

1,0

31,2

6,0


36,7

3,6

21,4

37,1

0,6

1,1

27,8

4,9

Zeeland

34,6

1,9

28,7

42,3

0,9

1,3

34,9

8,5


46,2

4,1

35,7

39,7

0,7

1,6

34,8

9,9

KLPD

13,4

0,0

11,4

7,2

0,1

0,4

49,1

26,6

KMar

34,4

0,1

10,6

6,0

0,2

0,3

12,5

34,8

Landelijk

46,3

3,1

27,8

35,5

0,9

1,1

30,1

9,9

96


seksueel

32,0

35,7

geweld tegen

25,5

2,5

vermogen

6,8

42,2

met geweld

51,1

Brabant–Noord

zonder geweld


vermogen

seksueel

gewelddadig

personen

openbare orde

vernieling en

Aantal misdrijven per categorie per 100 verdachten in 2008

5

Regionale vergelijking verdachtengroepen 5.1 Inleiding In paragraaf 5.2 worden diverse verdachtengroepen uit het verdachtenprofiel regionaal met elkaar vergeleken. In paragraaf 5.3 wordt dieper ingegaan op enkele veelplegerpopulaties: er wordt een regionale vergelijking gemaakt voor jeugdige veelplegers, hardekernjongeren en zeer actieve veelplegers.

5.2 Algemene verdachtengroepen In de overzichten 5.2.1 en 5.2.2 is per regio het aandeel van de diverse verdachtengroepen uit het verdachtenprofiel weergegeven. In overzicht 5.2.1 is daarnaast het percentage buitenregionalen opgenomen. Dit zijn personen die niet in de betreffende regio wonen maar er wel misdrijven plegen (de instroom). Overzicht 5.2.2 laat de percentages allochtone verdachten van de eerste en tweede generatie per regio zien en de percentages verdachten uit diverse herkomstlanden. Overzicht 5.2.3 toont per regio het aantal minder jarige, jongvolwassen en allochtone verdachten per 10.000 inwoners. In overzicht 5.2.1 is te zien dat het aandeel niet–ingezetenen het hoogst is in Amsterdam–Amstelland (14%). Ook de grensregio’s Limburg–Zuid, Zeeland, Midden en West Brabant en Limburg–Noord scoren met respectievelijk 12,5, 12, 12 en 11 procent vrij hoog. Drenthe heeft met 2 procent het kleinste percentage niet–ingezetenen. IJsselland en Gooi en Vechtstreek hebben met 21 procent het grootste percentage instroom van buitenregionalen. In Limburg–Zuid is het percentage instroom van buitenregionalen het kleinst (6%). Met uitzondering van Utrecht is in de G4–regio’s het percentage allochtone verdachten fors hoger dan het landelijk gemiddelde van 36 procent. In Amsterdam–Amstelland is het percentage allochtonen 55, in Rotterdam– Rijnmond 53 en in Haaglanden 50. Van de overige regio’s heeft Flevoland met 44 procent het grootste aandeel allochtonen. Drenthe en Friesland zitten ver onder het landelijk gemiddelde. Jonge verdachten (12 t/m 24 jaar) zijn meer dan gemiddeld te vinden in de

Hoo f d s t u k 5 – REGI O NA L E V ERGE L IJKING V ERDACHTENGR O E P EN

97

regio’s Flevoland en Noord– en Oost–Gelderland. Het percentage vrouwen ligt in de regio’s Gooi en Vechtstreek en Flevoland met ongeveer 20 procent boven het landelijk gemiddelde van 17 procent. De regio Amsterdam–Amstelland heeft met 11 procent verreweg het grootste aandeel verslaafde verdachten. De regio Utrecht volgt met 7 procent. Flevoland onderscheidt zich in positieve zin met slechts 0,5 procent verdachten met een verslaving. Het aandeel nieuwkomers is in Gooi en Vechtstreek het hoogst en ligt met bijna 60 procent ruim boven het landelijk gemiddelde van 50 procent. De regio’s met een kleiner aandeel nieuwkomers zijn Rotterdam–Rijnmond, Groningen en Amsterdam–Amstelland. In deze regio’s komen relatief de meeste veelplegers voor, zo’n 12 à 13 procent. De regio’s Zaanstreek–Waterland en Gooi en Vechtstreek hebben het kleinste aandeel veelplegers. De regio’s Gelderland– Zuid, Twente en Hollands Midden hebben met 5 procent het grootste aandeel stelselmatige geweldplegers. Gooi en Vechtstreek heeft met 1 procent het kleinste aandeel. Het KLPD en de KMar hebben in vergelijking met de regio’s te maken met zeer veel nieuwkomers en veel niet–ingezetenen.

98


Overzicht 5.2.1

geweldplegers

% stelselmatige

veelplegers

%

%

nieuwkomers

%

verslaafden

%

vrouwen

% jeugdigen

(12 t/m 24 jaar)

allochtonen

%

% buiten-

regionalen

% niet– Amsterdam–Amstelland

ingezetenen

Algemene verdachtengroepen per regio in 2008

13,7

15,4

55,1

35,1

16,9

11,1

46,5

13,1

2,4

Brabant–Noord

4,3

16,8

25,0

38,4

16,9

1,4

53,3

9,2

3,9


5,9

12,0

28,5

35,9

16,4

2,9

51,2

10,6

3,9

Drenthe

2,3

16,4

18,7

41,7

16,3

2,8

49,4

9,7

2,9

Flevoland

3,4

17,4

43,8

45,0

19,5

0,5

47,3

11,0

2,0

Friesland

3,4

9,1

18,2

40,6

14,7

2,9

49,7

7,7

2,4

Gelderland–Midden

3,3

13,9

28,4

40,3

17,1

3,2

48,4

11,3

4,2

Gelderland–Zuid

4,5

15,8

26,0

37,9

16,8

2,0

50,8

9,8

5,0

Gooi en Vechtstreek

2,6

20,7

30,3

38,3

20,5

2,9

59,4

5,6

1,4

Groningen

3,1

12,2

25,6

43,2

16,9

4,0

44,6

12,0

3,2

Haaglanden

4,9

15,5

49,8

36,7

17,5

3,6

47,7

10,8

3,4

Hollands Midden

4,0

14,4

31,0

41,6

16,7

4,7

52,2

8,8

4,5

IJsselland

4,1

20,9

24,5

43,5

15,7

2,6

51,8

9,9

4,2

Kennemerland

5,3

17,5

31,4

37,4

17,1

1,0

54,6

8,7

3,3

Limburg–Noord

10,8

12,5

30,4

38,8

15,3

1,8

53,4

8,9

3,4

Limburg–Zuid

12,5

5,7

25,6

34,5

18,6

2,1

50,6

10,3

3,5


12,3

9,7

27,7

40,5

16,5

1,0

51,2

9,5

3,3


3,8

15,2

23,0

44,2

15,1

2,6

48,6

10,3

4,0


5,1

10,9

27,5

41,4

16,4

1,6

49,8

8,7

3,8


4,7

10,7

53,4

38,6

18,0

3,5

42,5

12,5

1,8

Twente

3,8

7,6

28,5

41,8

17,5

5,2

49,3

11,0

4,6

Utrecht

3,3

12,2

38,2

40,3

17,4

6,8

46,6

11,4

2,2


3,3

17,3

37,7

37,9

16,6

2,6

54,9

6,5

2,1

12,4

8,5

26,2

38,1

18,1

1,4

54,9

7,1

3,9

Zeeland Zuid–Holland–Zuid

5,3

12,1

32,9

40,6

16,6

6,0

49,5

10,9

4,4

KLPD

33,7

nvt

24,5

31,8

11,1

1,7

97,4

0,0

0,3

KMar

61,2

nvt

20,3

26,8

18,3

0,6

89,4

0,1

0,2

7,4

nvt

35,6

39,0

17,1

3,7

49,8

10,3

3,1

Landelijk


99

Overzicht 5.2.2 laat per regio zien wat de omvang is van het aandeel verdachten uit verschillende herkomstgroepen. Verdachten uit diverse groepen komen in bepaalde regio’s meer voor dan in andere. Zo zijn er relatief meer Turkse verdachten in Twente, Zaanstreek–Waterland en Rotterdam–Rijnmond (8%). In de regio’s Amsterdam–Amstelland (18%), Flevoland (14%), Haaglanden (12%) en Rotterdam–Rijnmond (12,5%) ligt het aandeel Surinaamse verdachten ver boven het gemiddelde. Rotterdam–Rijnmond (8%) heeft relatief veel verdachten van Antilliaanse herkomst, net als Zuid–Holland–Zuid en Flevoland (6%). De regio’s met een relatief groot aandeel Marokkaanse verdachten zijn Amsterdam–Amstelland (14,5%), Utrecht (14%) en Hollands Midden (10,5%). Poolse verdachten komen relatief meer voor in Limburg–Noord (3%) en Brabant–Zuid–Oost (2%). Logischerwijs is in de regio’s met een hoog percentage verdachten van niet– Nederlandse herkomst het percentage Nederlandse verdachten relatief klein. Dit geldt voor Amsterdam–Amstelland (31%), Rotterdam–Rijnmond (42%) en Haaglanden (45%). In de regio’s Drenthe (79%), Friesland (78%) en Noord– en Oost–Gelderland (73%) ligt het percentage Nederlandse verdachten ruim boven het landelijk gemiddelde (57%). Overzicht 5.2.2

Polen

% herkomst

Marokko

% herkomst

Antillen + Aruba

% herkomst Nederlandse

Suriname

% herkomst

Turkije

% herkomst

allochtonen

% tweedegeneratie

allochtonen

% eerstegeneratie

Nederland

% herkomst

Herkomstgroepen verdachten per regio in 2008


31,4

31,0

24,1

4,8

17,6

3,7

14,5

1,6

Brabant–Noord

70,8

12,9

12,1

4,3

1,7

1,2

5,0

1,3


65,9

15,3

13,2

4,8

2,1

2,3

4,7

2,1

Drenthe

79,1

10,4

8,3

1,4

1,3

1,0

1,7

0,5

Flevoland

52,7

24,5

19,3

3,0

14,2

6,0

6,1

0,6

Friesland

78,4

11,6

6,6

0,9

1,6

2,1

2,1

0,6

Gelderland–Midden

68,4

14,9

13,5

5,1

2,8

2,2

4,3

0,8

Gelderland–Zuid

69,3

13,2

12,8

3,8

1,6

2,2

6,2

1,1

100


Polen

% herkomst

Marokko

% herkomst

Antillen + Aruba

% herkomst Nederlandse

Suriname

% herkomst

Turkije

% herkomst

allochtonen

% tweedegeneratie

allochtonen

% eerstegeneratie

Nederland

% herkomst Gooi en Vechtstreek

67,2

13,6

16,7

4,3

1,9

0,9

7,3

0,9

Groningen

71,4

15,4

10,2

2,0

4,3

4,2

1,3

0,8

Haaglanden

45,3

29,9

19,9

6,4

12,2

5,3

8,4

1,5

Hollands Midden

65,1

15,9

15,1

2,2

3,0

1,7

10,5

1,6

IJsselland

71,3

13,8

10,7

5,9

1,4

2,8

1,4

1,0

Kennemerland

63,2

16,5

14,9

5,9

3,6

1,3

4,9

1,8

Limburg–Noord

58,8

16,0

14,4

5,1

1,0

1,6

6,4

3,1

Limburg–Zuid

62,7

12,2

13,4

1,3

0,5

1,3

5,0

0,9


60,3

14,4

13,3

5,0

2,1

2,8

6,3

1,5


73,4

12,1

10,9

5,6

1,4

1,1

2,4

0,8


67,5

15,3

12,2

2,9

3,3

4,1

2,5

1,9


41,8

30,5

22,9

7,8

11,5

8,1

8,7

0,8

Twente

67,7

13,9

14,6

8,4

1,6

1,0

1,9

0,9

Utrecht

58,5

19,6

18,6

4,3

4,2

1,9

13,6

1,1


58,9

21,1

16,6

8,1

8,4

2,9

3,5

1,3

Zeeland

61,6

14,9

11,3

2,5

2,2

2,6

2,8

1,1


61,7

18,9

14,0

6,3

2,9

6,1

4,6

1,0

KLPD

42,7

13,5

11,0

2,4

3,1

3,0

4,0

3,4

KMar

18,8

15,7

4,6

2,4

13,8

5,4

1,9

1,1

Landelijk

57,2

19,7

15,9

4,8

6,1

3,5

6,7

1,2

In overzicht 5.2.3 is per regio naast het totaal aantal verdachten per 10.000 inwoners ook het aantal minderjarige, jongvolwassen en allochtone verdachten per 10.000 inwoners weergegeven. Om het aantal verdachten van een bepaalde groep af te kunnen zetten tegen de bevolkingscijfers voor deze specifieke groep is per regio het percentage minderjarigen, jongvolwassenen en allochtonen in de bevolking opgenomen.


101

Het aantal minderjarige verdachten op de 10.000 minderjarige inwoners is relatief groot in de regio’s Rotterdam–Rijnmond, Amsterdam–Amstelland, Haaglanden en Flevoland. In Amsterdam–Amstelland is het percentage minder jarigen in de bevolking echter relatief klein, waardoor deze regio absoluut gezien een klein probleem heeft. Flevoland heeft juist een groter probleem: een groot aantal minderjarige verdachten op 10.000 minderjarige inwoners bij een hoog percentage minderjarigen in de bevolking. Vooral Rotterdam–Rijnmond maar ook Flevoland, Haaglanden en Amsterdam– Amstelland hebben een relatief groot aantal jongvolwassen verdachten per 10.000 jongvolwassen inwoners. In deze regio’s is ook het percentage jong volwassenen in de bevolking relatief groot. Opvallend is de situatie in de regio Groningen. Groningen heeft het kleinste aantal jongvolwassen verdachten per 10.000 jongvolwassen inwoners en het grootste aandeel jongvolwassenen in de bevolking. Het percentage allochtonen in de bevolking is het grootst in de regio’s Amsterdam–Amstelland (43%), Haaglanden (33%) en Rotterdam–Rijnmond (31%). Daarnaast heeft Rotterdam ook nog eens de meeste allochtone verdachten per 10.000 allochtone inwoners (480). Ook in Flevoland (391) en Zuid–Holland–Zuid (362) is het aantal allochtone verdachten per 10.000 inwoners groot. Overzicht 5.2.3 Omvang verdachtengroepen gerelateerd aan bevolking per regio in 2008 aantal verdachten per 10.000 in

aandeel per groep in de

bevolking (per woonregio, excl.

bevolking

%

allochtonen

%

jongvolwassenen

minderjarigen

%

allochtonen

jongvolwassenen

minderjarigen

totaal

niet–ingezetenen)


201

361

468

314

6,7

10,9

43,0

Brabant–Noord

145

199

415

286

9,0

8,8

12,7


109

145

308

214

8,6

9,2

16,0

Drenthe

100

203

332

232

8,7

7,9

8,5

Flevoland

196

337

495

391

10,8

10,8

24,8

102


Herkomstgroepen verdachten per regio in 2008 aantal verdachten per 10.000 in

aandeel per groep in de

bevolking (per woonregio, excl.

bevolking

%

allochtonen

%

jongvolwassenen

minderjarigen

%

allochtonen

jongvolwassenen

minderjarigen

totaal

niet–ingezetenen)

Friesland

103

168

303

243

8,9

9,5

8,0

Gelderland–Midden

135

228

354

250

8,8

10,1

16,4

Gelderland–Zuid

139

211

321

259

8,8

10,7

15,0

Gooi en Vechtstreek

143

256

428

234

8,3

7,6

18,5

Groningen

147

317

291

307

7,7

12,5

12,0

Haaglanden

223

356

488

339

8,2

10,4

32,6

Hollands Midden

131

230

345

278

9,1

10,2

15,2

IJsselland

151

223

374

334

9,2

10,2

10,6

Kennemerland

136

235

376

220

8,4

8,5

19,5

Limburg–Noord

120

220

362

241

8,7

8,2

16,7

Limburg–Zuid

161

250

393

211

7,6

9,2

22,1


138

244

370

286

8,5

9,8

15,6


116

233

380

252

9,2

8,4

10,8


128

223

387

272

9,0

8,8

13,2


260

481

597

480

8,3

10,4

30,7

Twente

128

226

335

231

8,8

10,1

16,4

Utrecht

152

264

382

321

8,4

10,9

19,0


118

186

387

273

8,7

8,7

19,2

Zeeland

141

230

420

291

8,7

8,2

14,8


149

273

410

362

9,1

9,5

15,1

Landelijk

155

263

401

314

8,5

9,8

19,1


103

5.3 Veelplegerpopulaties De aanpak van veelplegers is een van de prioriteiten van het kabinet en maakt onder meer deel uit van het project ‘Veiligheid begint bij Voorkomen’ (Ministerie van Justitie & Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2008). In deze paragraaf wordt op het niveau van de regio’s nader ingegaan op de meest problematische veelplegers: de jeugdige veelplegers (12 tot en met 17 jaar), de hardekernjongeren (12 tot en met 24 jaar) en de zeer actieve veelplegers (18 jaar en ouder). Ook wordt bekeken in welke mate regiokorpsen te maken hebben met recidivisten uit andere regio’s (instroom) of ‘eigen’ recidivisten die in andere regio’s actief zijn (uitstroom). Het verschil tussen de instroom en de uitstroom wordt het instroomoverschot genoemd. Binnen de veelplegergroepen komen ook de niet−ingezetenen aan bod, personen die niet in Nederland wonen maar hier wel een zodanige criminele carrière opbouwen dat zij behoren tot een van de beschreven veelplegergroepen.

5.3.1 Jeugdige veelplegers Per 10.000 jeugdige inwoners heeft Rotterdam–Rijnmond verreweg de meeste jeugdige veelplegers (43). Ook de andere G4–regio’s hebben er relatief veel: Amsterdam–Amstelland telt per 10.000 jeugdige inwoners 24 jeugdige veelplegers, Den Haag 23 en Utrecht 17. Naast de grootstedelijke regio’s valt Flevoland in negatieve zin op (26). Het merendeel van de jeugdige veelplegers pleegt hun misdrijven in de ‘eigen’ regio. Van de 1744 jeugdige veelplegers is 7 procent actief buiten de eigen regio. De regio’s met de meeste jeugdige veelplegers die wel in de regio wonen maar in andere regio’s zijn aangehouden, zijn Flevoland, Gelderland–Midden en Noord– en Oost–Gelderland. Noord– en Oost–Gelderland heeft bovendien veel last van jeugdige veelplegers uit andere regio’s. Andere regio’s met een relatief grote instroom van verdachten zijn Utrecht en Rotterdam–Rijnmond. Het instroomoverschot is het grootst in Noord– en Oost–Gelderland (18) en Utrecht (14) en het kleinst (negatief) in Gelderland–Midden (–9) en Flevoland (–8).

104


Overzicht 5.3.1

instroomoverschot

niet–ingezetenen

n andere regio’s

in deze regio, wonend i

buitenregionalen plegend

in andere regio’s

in deze regio, plegend

buitenregionalen wonend



totaal eign verdachtene


52.944

129

24

126

3

1

0

–2

Brabant–Noord

48.736

44

9

42

2

2

0

0


53.772

28

5

22

6

2

0

–4

Drenthe

36.267

29

8

25

4

3

0

–1

Flevoland

33.516

88

26

77

11

3

0

–8

Friesland

48.719

38

8

37

1

1

1

0

Gelderland–Midden

48.638

41

8

30

11

2

0

–9

Gelderland–Zuid

39.572

31

8

28

3

7

0

4

Gooi en Vechtstreek

17.279

15

9

13

2

0

0

–2

Groningen

38.604

63

16

60

3

5

0

2

Haaglanden

70.013

160

23

152

8

3

0

–5

Hollands Midden

58.993

58

10

53

5

4

0

–1

IJsselland

38.991

29

7

26

3

1

0

–2

Kennemerland

36.847

28

8

26

2

1

0

–1

Limburg–Noord

38.695

30

8

29

1

3

0

2

Limburg–Zuid

41.418

46

11

42

4

1

0

–3


77.717

91

12

89

2

6

0

4


63.234

91

14

81

10

28

0

18


49.131

51

10

50

1

5

0

4


87.587

379

43

372

7

16

1

9

Twente

46.324

26

6

24

2

1

0

–1

Utrecht

85.781

145

17

140

5

19

1

14

op de10.000 inwoners



Jeugdige veelplegers per regio in 2008


105

instroomoverschot

niet–ingezetenen

n andere regio’s

in deze regio, wonend i


in andere regio’s

in deze regio, plegend



op de10.000 inwoners



totaal eign verdachtene


Jeugdige veelplegers per regio in 2008


23.656

13

5

12

1

0

0

–1

Zeeland

28.538

25

9

22

3

0

0

–3


36.973

55

15

51

4

1

0

–3

0

8

0

0

8

0

0

nvt

1.201.945

1744

15

1629

115

115

3

nvt

Onbekend Landelijk

5.3.2 Hardekernjongeren De meeste hardekernjongeren per 10.000 inwoners van 12 tot en met 24 jaar zijn te vinden in de regio’s Haaglanden (41), Rotterdam–Rijnmond (35) en Amsterdam–Amstelland (34). Van de niet–grootstedelijke regio’s valt Flevoland (28) in negatieve zin op. Van de 5899 hardekernjongeren zijn er 471 buiten de regio actief (8%). De G4–regio’s, Gelderland–Midden en Noord– en Oost–Gelderland zijn de regio’s met de meeste hardekernjongeren die in andere regio’s misdrijven plegen. De regio’s die het meest te maken hebben met hardekernjongeren afkomstig uit andere regio’s, zijn Haaglanden, Rotterdam–Rijnmond en Noord– en Oost– Gelderland. Het instroomoverschot is verreweg het grootst in de regio Haaglanden (38). Amsterdam–Amstelland en Gelderland–Midden hebben een negatief instroomoverschot: daar zijn meer hardekernjongeren die in deze regio’s wonen en in andere regio’s misdrijven plegen dan hardekernjongeren voor wie het omgekeerde geldt.

106


Overzicht 5.3.2


instroomoverschot

niet–ingezetenen

andere regio's

in deze regio, wonend in


andere regio's

in deze regio, plegend in




139.750

470

34

434

36

19

19

–17

95.967

194

20

176

18

25

5

7

de 10.000 inwoners


Brabant–Noord

bevolking 12 t/m 24 jaar Amsterdam–Amstelland

totaal eigen verdachten op

Hardekernjongeren per regio in 2008

111.743

187

17

171

16

11

6

–5

Drenthe

69.442

90

13

77

13

8

0

–5

Flevoland

67.286

191

28

173

18

13

0

–5

Friesland

100.926

89

9

81

8

9

1

1

Gelderland–Midden

104.427

237

23

208

29

15

1

–14

Gelderland–Zuid

87.912

153

17

133

20

20

1

0

Gooi en Vechtstreek

32.950

70

21

67

3

5

0

2

Groningen

101.105

160

16

154

6

12

1

6

Haaglanden

158.883

649

41

620

29

67

10

38

Hollands Midden

124.655

250

20

233

17

19

5

2

IJsselland

81.952

143

17

134

9

17

1

8

Kennemerland

74.123

122

16

116

6

18

3

12

Limburg–Noord

75.135

141

19

133

8

12

6

4

Limburg–Zuid

91.434

235

26

221

14

9

4

–5


167.299

386

23

368

18

25

24

7


120.997

228

19

200

28

40

3

12


97.212

167

17

163

4

15

3

11


197.423

682

35

652

30

42

6

12

Twente

99.247

160

16

150

10

11

1

1

Utrecht

196.238

476

24

447

29

27

6

–2


107

instroomoverschot

niet–ingezetenen

andere regio's



andere regio's





de 10.000 inwoners




Hardekernjongeren per regio in 2008


47.169

60

13

47

13

9

1

–4

Zeeland

55.411

121

22

109

12

6

2

–6


75.354

176

23

161

15

14

9

–1

KLPD

0

0

0

0

0

3

0

nvt

Onbekend

0

60

0

0

60

0

0

nvt

2.574.040

5899

0

5428

471

471

118

nvt

Landelijk

5.3.3 Zeer actieve veelplegers De regio’s met de meeste zeer actieve veelplegers zijn Rotterdam–Rijnmond (911), Amsterdam–Amstelland (511) en Haaglanden (457). In totaal zijn er 5001 zeer actieve veelplegers, van wie er 389 misdrijven buiten de eigen regio plegen (8%). De grootstedelijke regio’s Amsterdam–Amstelland, Rotterdam–Rijnmond en Haaglanden hebben de meeste last van buitenregionale zeer actieve veel plegers die woonachtig zijn in andere regio’s. Maar ook in Groningen is een aanzienlijk aantal buitenregionalen actief. Voor Amsterdam–Amstelland en Haaglanden geldt dat het aantal niet–ingezeten zeer actieve veelplegers hoog is. In Noord– en Oost–Gelderland wonen veel zeer actieve veelplegers die in andere regio’s misdrijven plegen. Deze regio kent dan ook een groot negatief instroom overschot. Het grootste instroomoverschot heeft Amsterdam–Amstelland, gevolgd door Rotterdam–Rijnmond, Groningen en Haaglanden.

108


Overzicht 5.3.3

47

45

489.973

121

2

104

17

25

0

8


574.501

133

2

117

16

16

2

0

Drenthe

381.652

75

2

52

23

16

0

–7

Flevoland

278.103

94

3

87

7

6

1

–1

Friesland

499.753

135

3

128

7

10

1

3

Gelderland–Midden

503.792

164

3

147

17

19

1

2

Gelderland–Zuid

411.998

167

4

146

21

7

2

–14

Gooi en Vechtstreek

190.114

28

1

23

5

0

0

–5

Groningen

460.914

221

5

212

9

31

2

22

Haaglanden

787.896

457

6

434

23

43

22

20

Hollands Midden

587.033

190

3

179

11

13

4

2

IJsselland

382.795

120

3

114

6

17

0

11

Kennemerland

401.302

66

2

54

12

3

0

–9

Limburg–Noord

405.690

68

2

57

11

10

3

–1

Limburg–Zuid

500.955

176

4

163

13

9

3

–4


840.133

288

3

280

8

19

4

11


626.197

199

3

161

38

12

0

–26


494.432

132

3

126

6

9

1

3


973.624

911

9

890

21

44

8

23

Twente

479.939

111

2

105

6

4

0

–2

Utrecht

931.653

379

4

359

20

11

9

–9

109

instroomoverschot

57

niet–ingezetenen

12


andere regio's


499


andere regio's


7


511


742.557

Brabant–Noord




de 10.000 inwoners



Zeer actieve veelplegers per regio in 2008

Landelijk

110


instroomoverschot

niet–ingezetenen

andere regio's



andere regio's





de 10.000 inwoners




Zeer actieve veelplegers per regio in 2008

Zaanstreek–Waterland 246.921 36 1 26 10 0 0 –10

Zeeland 299.372 65 2 56 9 4 0 –5

Zuid–Holland–Zuid 367.988 117 3 93 24 2 0 –22

KMar 0 0 0 0 0 2 1 nvt

Onbekend 0 35 0 0 35 0 0 nvt

12.859.287 5001 4 4612 389 389 111 nvt

Literatuurlijst Blom, M., Oudhof, J., Bijl, R.V., & Bakker, B.F.M. (red.) (2005). Verdacht van crimi naliteit. Allochtonen en autochtonen nader bekeken. Den Haag: WODC / CBS. CBS (2008). Veiligheidsmonitor Rijk 2008. Landelijke rapportage. Den Haag: CBS. CBS (2009a). Integrale Veiligheidsmonitor 2008. Landelijke rapportage. Den Haag: CBS. CBS (2009b). http://www.statline.nl. Geraadpleegd juni 2009. Jennissen, R.P.W., & Blom, M. (2007). Allochtone en autochtone verdachten van verschillende delicttypen nader bekeken. Den Haag: WODC. Laan, A.M. van der, & Blom, M. (2006). Jeugddelinquentie: risico’s en bescherming. Bevindingen uit de WODC Monitor Zelfgerapporteerde Jeugdcriminaliteit 2005. Den Haag: Boom Juridische uitgevers / WODC. Mantgem, J. van, Moerenhout, L., & Tilburg, W.A.C. van (2007). Landelijke criminaliteitskaart 2006. Een analyse van misdrijven en verdachten op basis van gegevens uit HKS. Zoetermeer: Korps landelijke politiediensten, Dienst Nationale Recherche Informatie. Mantgem, J. van, Moerenhout, L., & Bol, D. (2008). Landelijke criminaliteitskaart 2007. Een analyse van misdrijven en verdachten op basis van gegevens uit HKS. Zoetermeer: Korps landelijke politiediensten, Dienst IPOL. Ministerie van Algemene Zaken (2007). Samen werken samen leven. Beleidsprogramma Kabinet Balkenende IV 2007–2011. Den Haag: Ministerie van Algemene Zaken. Ministerie van Justitie & Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (2002). Naar een veiliger samenleving. Den Haag: Ministerie van Justitie & Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Ministerie van Justitie & Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (2008). Veiligheid begint bij Voorkomen. http://www.veiligheidbegintbijvoorkomen.nl. Geraadpleegd juli 2009.

L ITERAT U U R L IJST

111

Ooyen–Houben, M. van, & Goderie, M. (2009). Veelplegers terug bij af? De ISD in retrospectief. Justitiële verkenningen, 35 (2), p. 10–30. Openbaar Ministerie (2009). Cijfers 2008. Den Haag: Voorlichtingsdienst Openbaar Ministerie. Prins, L. (2009a). Landelijke Criminaliteitskaart. Tabellenboek 2003 t/m 2008. Zoetermeer: Korps landelijke politiediensten, Dienst IPOL. [nog niet verschenen] Prins, L. (2009b). Landelijke Criminaliteitskaart. Populatieprofielen 2008. Zoetermeer: Korps landelijke politiediensten, Dienst IPOL. [nog niet verschenen] Trimbos−Instituut (2007). Nationale Drug Monitor, Jaarbericht 2006. Utrecht: Trimbos−Instituut. Trimbos–Instituut (2008). Nationale Drug Monitor, Jaarbericht 2007. Utrecht: Trimbos−Instituut. WODC & Maastricht University (2009). Migratie naar en vanuit Nederland. Een eerste proeve van de Migratiekaart. Den Haag: WODC / Universiteit van Maastricht.

112


Begrippenlijst Aangifte: kennisgeving aan een opsporingsambtenaar dat een strafbaar feit is gepleegd. Ieder die kennis draagt van een strafbaar feit, is bevoegd aangifte te doen. Van deze aangifte wordt in de regel proces−verbaal opgemaakt. Aanhouding: het vatten of beetpakken van de verdachte teneinde deze voor de bevoegde organen van justitie of politie te geleiden. ABRIO: Aanpak Bedrijfsvoering Recherche Informatiehuishouding en Opleidingen. Allochtoon: een inwoner van Nederland van wie minstens één ouder in het buitenland is geboren. Allochtoon, eerste generatie: een inwoner van Nederland die in het buitenland is geboren en van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. Allochtoon, tweede generatie: een inwoner van Nederland die in Nederland is geboren en van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. Allochtoon van nieuwe herkomst: een inwoner van Nederland afkomstig uit Oost−Europa, Azië (exclusief Indonesië), Midden– of Zuid−Amerika (exclusief Suriname en de Nederlandse Antillen), het Midden−Oosten (exclusief Turkije) of Afrika (exclusief Marokko). Het betreft (groepen) landen waarvandaan pas sinds kort personen naar Nederland zijn gekomen. Allochtoon van traditionele herkomst: een inwoner van Nederland afkomstig uit Suriname, de Nederlandse Antillen of Aruba, Marokko of Turkije. Het betreft landen waarvandaan sinds begin jaren zestig personen naar Nederland kwamen. Allochtoon van westerse herkomst: een inwoner van Nederland afkomstig uit West−Europa (exclusief Nederland), Noord−Amerika, Indonesië of Oceanië. Antecedent: een politiecontact waarbij proces−verbaal wegens het plegen van een of meer misdrijven is opgemaakt. Equivalenten hiervoor zijn aanhouding en proces−verbaal van aanhouding.

B e g r i pp e n l i j s t

113

Autochtoon: een inwoner van Nederland van wie beide ouders in Nederland zijn geboren. Buitenregionale verdachte: een ingezeten verdachte die een misdrijf heeft gepleegd in een andere politieregio dan de politieregio waarin hij of zij woont. CBS: Centraal Bureau voor de Statistiek. DEX 2000: computerprogramma dat analyse van criminaliteitsgegevens betreffende aangiften en verdachten in het Herkenningsdienstsysteem (HKS) faciliteert. Dienst IPOL: samenvoeging van de voormalige diensten Nationale Recherche Informatie en Internationale Politiesamenwerking van het Korps landelijke politiediensten. G4: de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. GBA: Gemeentelijke Basisadministratie. Datasysteem van de gemeenten waarin alle inwoners van Nederland zijn geregistreerd. Geregistreerde criminaliteit: het totale aantal door de politie in processen−verbaal van aangifte vastgelegde strafbare feiten. Er worden alleen misdrijven geteld; overtredingen worden buiten beschouwing gelaten. Geweldpleger: een persoon van 12 jaar of ouder die in het peiljaar ten minste één geweldsdelict tegen personen heeft gepleegd en niet tot de stelselmatige geweldplegers behoort. Geweldpleger, stelselmatige: een persoon van 12 jaar of ouder die in het peiljaar ten minste twee geweldsdelicten tegen personen heeft gepleegd en meer dan drie in zijn gehele criminele verleden of die in het peiljaar ten minste drie geweldsdelicten tegen personen heeft gepleegd. Haaldelict: een delict waarbij het initiatief tot het maken van een proces– verbaal bij de politie ligt. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als iemand wordt aangehouden vanwege rijden onder invloed.

114


Hardekernjongere: een jongere in de leeftijd van 12 tot en met 24 jaar die in het peiljaar twee zware misdrijven heeft gepleegd en bovendien in de jaren daarvoor drie antecedenten heeft opgelopen of die in het peiljaar ten minste drie zware misdrijven heeft gepleegd. HKS: Herkenningsdienstsysteem (regionaal werkende applicatie voor de registratie van alle gepleegde misdrijven en van verdachten tegen wie proces– verbaal is opgemaakt). ISD–maatregel: maatregel Inrichting Stelselmatige Daders om meerderjarige stelselmatige daders voor maximaal twee jaar te plaatsen in een daartoe aangewezen inrichting. Volgens de richtlijnen van het OM wordt een ISD–maatregel alleen gevorderd bij zogenoemde ‘zeer actieve veelplegers’. Jongvolwassene: een persoon in de leeftijd van 18 tot en met 24 jaar. KLPD: Korps landelijke politiediensten. KMar: Koninklijke Marechaussee. Meerpleger: een persoon van 12 jaar of ouder die in zijn gehele criminele verleden tussen de twee tot en met tien processen–verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan ten minste één in het peiljaar. Misdrijf: een strafbaar feit van de ernstige soort dat als zodanig is omschreven en strafbaar gesteld in de wet. Misdrijf, opgehelderd: een misdrijf waarvoor geldt dat er een persoon is aangehouden die het misdrijf mogelijk heeft gepleegd en/of dat eventuele bij dit misdrijf gestolen goederen zijn teruggevonden. Niet−ingezetene: een persoon die voorkomt in HKS van wie het Centraal Bureau voor de Statistiek niet heeft kunnen vaststellen dat dit een inwoner van Nederland is en van wie ook in HKS niet is vast komen te staan dat het een inwoner van Nederland betreft. Nieuwkomer: een verdachte met een antecedent in het peiljaar die nooit eerder van een misdrijf werd verdacht. Peiljaar: het jaar waarop de registratie betrekking heeft en waarin dus aangiften en verdachten waarover wordt gerapporteerd, zijn geregistreerd.

B e g r i pp e n l i j s t

115

Recidiveren: het herhaaldelijk strafbare feiten plegen. Veelpleger: een persoon die, ongeacht zijn leeftijd, in zijn gehele criminele verleden meer dan tien processen−verbaal tegen zich zag opgemaakt17, waarvan ten minste één in het peiljaar. Veelpleger, jeugdige: een persoon in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar die in zijn gehele criminele verleden meer dan vijf processen−verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan ten minste één in het peiljaar. Veelpleger, zeer actieve: een persoon van 18 jaar of ouder die over een periode van vijf jaar (waarvan het peiljaar het laatste jaar vormt) meer dan tien processen−verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan ten minste één in het peiljaar. Verdachte: een persoon van 12 jaar of ouder tegen wie een proces−verbaal is opgemaakt, omdat een redelijk vermoeden bestaat dat hij een strafbaar feit heeft gepleegd. Verslaafde: een persoon die bekendstaat als problematisch gebruiker van een middel waarbij sprake is van afhankelijkheid. Doorgaans wordt onder verslaving de klinische diagnose van afhankelijkheid verstaan. In het kader van de opsporing en de handhaving van de openbare orde wordt een verslaafde aangeduid als een persoon met een duidelijke aanwijzing voor alcohol− en/of drugsgebruik die als zodanig extra gevaar oplevert voor de politie.

17

Als uitgangspunt is niet het aantal misdrijven genomen maar het aantal processen−verbaal, omdat dit, met HKS als bron, betere en betrouwbaarder cijfers oplevert; gemeten wordt derhalve het aantal contacten met de politie die hebben geleid tot een proces−verbaal (ook al heeft de verdachte vaak meer misdrijven gepleegd).

116


Bijlage 1 Voorlopige en definitieve cijfers Ieder jaar leveren alle politieregio’s extracties uit HKS aan de Dienst IPOL. Omdat dit vroeg in het jaar gebeurt (maart), is er een kans dat de gegevens uit het voorgaande jaar nog niet volledig zijn bijgewerkt. De cijfers uit het afgelopen jaar worden daarom als voorlopig beschouwd. De gegevens uit dat jaar worden – omdat ervan wordt uitgegaan dat de registratieachterstanden na een jaar zijn weggewerkt − een volgend jaar altijd opnieuw verzameld. Dat betekent dat bij de afgelopen gegevensverzameling (in maart 2009) de cijfers over 2008 én 2007 zijn verkregen. De cijfers over 2007 uit die laatste trekking worden als definitief beschouwd. In het huidige Landelijk Verdachtenbeeld worden de definitieve cijfers over 2007 gebruikt. Daardoor kunnen er afwijkingen bestaan met de cijfers uit de LCK 2007, waarin nog de voorlopige cijfers gepresenteerd werden. De definitieve cijfers over 2007 worden vergeleken met de voorlopige cijfers over 2007 zoals die bij de vorige gegevensverzameling (in april 2008) zijn aangeleverd. Er kunnen verscheidene oorzaken zijn voor de gesignaleerde verschillen. Zo kan er sprake zijn geweest van een registratieachterstand. Ten tijde van de vorige extractie waren nog niet alle verdachten ingevoerd. Dit levert een positief verschil op: het aantal verdachten is in de definitieve extractie hoger dan in de voorlopige. Aan de andere kant kan er ook sprake zijn van een negatief verschil: het aantal verdachten is afgenomen door het ongedaan maken van voorlopige opnames of het verwijderen van verdachten tegen wie – zoals naderhand bleek – ten onrechte proces–verbaal was opgemaakt. In tabel 1.1 zijn de voorlopige en definitieve cijfers over 2007 weergegeven en vergeleken.

bijlage 1

117

Tabel 1.1 Voorlopige en definitieve cijfers over 2007 per politieregio


2007

2007

absoluut

procentueel

voorlopig

definitief

verschil

verschil

20.180

21.142

962

4,77

Brabant–Noord

8.460

8.591

131

1,55


7.131

7.262

131

1,84

Drenthe

4.714

5.703

989

20,98

Flevoland

6.103

5.945

–158

–2,59

Friesland

6.666

7.046

380

5,70

Gelderland–Midden

8.488

8.225

–263

–3,10

Gelderland–Zuid

7.082

7.041

–41

–0,58

Gooi en Vechtstreek

2.855

3.053

198

6,94

Groningen

7.968

8.302

334

4,19

Haaglanden

20.882

20.614

–268

–1,28

Hollands Midden

9.274

9.334

60

0,65

IJsselland

6.784

6.504

–280

–4,13

Kennemerland

6.322

6.372

50

0,79

Limburg–Noord

6.286

6.240

–46

–0,73

Limburg–Zuid

10.809

9.222

–1.587

–14,68


14.414

15.484

1.070

7,42


9.399

8.953

–446

–4,75


7.592

8.194

602

7,93


30.029

30.387

358

1,19

Twente

6.928

6.734

–194

–2,80

Utrecht

15.626

15.699

73

0,47


3.164

3.400

236

7,46

Zeeland

5.515

5.361

–154

–2,79


6.333

6.002

–331

–5,23

KLPD

604

593

–11

–1,82

KMar

4.061

3.899

–162

–3,99

243.669

245.302

1.633

0,67

Landelijk

118


Bij een vergelijking tussen de voorlopige en definitieve cijfers over 2007 vallen een aantal dingen op. Het definitieve bestand bevat 0,67 procent meer verdachten dan het voorlopige bestand over 2007. Dat verschil is klein. In voorgaande jaren was het meestal iets groter. Het gemiddelde lag rond de 1,5 procent. De verschillen per regio zijn soms wel groter. Het meest opvallend zijn in dit opzicht de regio’s Drenthe en Limburg–Zuid. In Drenthe was er vorig jaar wellicht sprake van een behoorlijke registratieachterstand. De definitieve cijfers liggen namelijk meer dan 20 procent hoger dan de voorlopige. In Limburg–Zuid is het definitieve aantal verdachten juist bijna 15 procent lager dan het voorlopige aantal.

bijlage 1

119

Bijlage 2 Weegfactor Rotterdam–Rijnmond Bij de eerste uitdraaien van de verzamelde HKS–extracties viel de enorme daling van het aantal verdachten in 2008 in de politieregio Rotterdam–Rijnmond op, zoals te zien is in figuur 2.1. Figuur 2.1 Aantal verdachten Rotterdam per jaar in HKS

Bij navraag in de regio bleek dat de registratie onvolledig was. Er is toen besloten het aantal verdachten in X–pol (het bedrijfsprocessensysteem van de regio) als uitgangspunt te nemen en een weegfactor toe te passen op het HKS–bestand. Gekeken is naar de verhouding van de X–pol–gegevens van 2007 tot die van X–pol uit 2008 en naar de verhouding van de HKS–gegevens 2007 tot de HKS–gegevens 2008. Dit levert de volgende tabel op:

120


Tabel 2.1 Voorlopige en definitieve cijfers over 2007 per politieregio 2007

2008

2007/2008*100

HKS

33.324

22.599

67,8

XPOL

28.207

27.248

96,6

Correctiefactor

96,6/67,8=1,4

Vervolgens is ervan uitgegaan dat de verhouding tussen de X–pol–cijfers de juiste zou moeten zijn. Wordt een weegfactor van 1,4 toegepast op de HKS–registraties over 2008, dan worden deze zodanig opgehoogd dat de verhouding tussen 2008 en 2007 dezelfde wordt als die voor de X–pol–registraties. Door deze factor toe te passen op het bestand van 2008 komt Rotterdam– Rijnmond uit op een aantal verdachten van 32.191. Het totale landelijke aantal verdachten komt op 235.631; dit zouden er ongewogen 227.359 zijn. Met deze methode wordt beoogd de landelijke trend, in overeenstemming met de vermoedelijke waarheid, zo veel mogelijk intact te laten. De weeg factor is toegepast op alle variabelen. Wel kunnen er steeds kleine afwijkingen in de aantallen zijn. Aantallen kunnen immers door het gebruik van de weegfactor steeds net anders worden afgerond. Zo is het totale aantal misdrijven in het algemene verdachtenprofiel 388.517 en bij de vergelijking tussen de regio’s 388.518. De weegfactor kan van invloed zijn op de recidivecijfers van Rotterdam– Rijnmond. Er wordt immers van uit gegaan dat het aantal ontbrekende verdachten in verhouding staat tot het aantal ontbrekende antecedenten en misdrijven. Een deel van de ontbrekende verdachten is echter misschien al wel als verdachte geregistreerd in 2008 in verband met een andere aanhouding. Een verdachte kan in een kalenderjaar immers meerdere keren worden aange houden. Verdachten met meerdere antecedenten (en dus misdrijven) worden maar één keer geteld in het HKS-archiefbestand, maar hun antecedenten en misdrijven tellen wel allemaal afzonderlijk mee. Daarmee wordt het gemiddelde aantal antecedenten per verdachte, maar ook het gemiddelde aantal misdrijven per verdachte hoger. In het geval van Rotterdam-Rijnmond zou het aantal genoemde antecedenten en misdrijven per verdachte dus in werkelijkheid hoger kunnen liggen, dan uit onze analyse naar voren komt.

bijlage 2

121

Bijlage 3 Misdrijfcategorieën De geregistreerde misdrijven zijn uitgesplitst naar negen verschillende categorieën. Hierbij is de indeling van het CBS gebruikt, aan de hand waarvan politiekorpsen al jarenlang cijfers aan het CBS aanleveren. Nadere beschouwing van deze indeling leert dat de categorieën niet altijd eenduidig zijn. Zo worden seksuele misdrijven verdeeld in gewelddadige en overige misdrijven, waardoor de suggestie wordt gewekt dat de categorie overige seksuele misdrijven geen gewelddadige misdrijven bevat. Dat hoeft niet het geval te zijn. Zo kunnen pedoseksuele misdrijven gepaard gaan met geweld. Dit ligt alleen niet in het wetsartikel besloten, waardoor ze niet kunnen worden onderscheiden van de niet−geweld dadige misdrijven uit deze categorie. Ter wille van de vergelijkbaarheid met andere landelijke cijfers is er toch voor gekozen de indeling van het CBS te volgen. De volgende negen misdrijfcategorieën worden onderscheiden: 1 vermogensmisdrijven zonder geweld: valsheidsmisdrijven (SR216 t/m SR235), eenvoudige diefstal (SR310), diefstal door middel van braak (SR311.4 en SR311.5), verduistering (SR321 t/m SR323), bedrog (SR326 t/m SR339), heling en schuldheling (SR416 t/m SR417bis) en overige gekwalificeerde diefstal (SR311). Onder dit laatste wordt diefstal met een verzwarende omstandigheid verstaan, zoals diefstal van vee uit de wei of plunderingen bij rampen. 2 vermogensmisdrijven met geweld: diefstal met geweld (SR312) en afpersing (SR317). 3 vernielingen en openbareordemisdrijven: vernielingen (SR350 t/m SR354), openbareordemisdrijven zoals opruiing, samenspanning en ordeverstoringen (SR131, SR136 en SR138 t/m SR151c), discriminatie (SR137 c t/m e) en gemeengevaarlijke misdrijven (SR157 en SR158) zoals brandstichting. 4 geweldsmisdrijven tegen personen: bedreiging (SR285), misdrijven tegen het leven (SR293 t/m SR299), mishandeling (SR300 t/m SR306), dood en lichamelijk letsel door schuld (SR307 t/m SR309). 5 gewelddadige seksuele misdrijven: verkrachting (SR242) en feitelijke aanranding der eerbaarheid (SR246). 6 overige seksuele misdrijven: schennis der eerbaarheid (SR239) en overige seksuele misdrijven (SR243 t/m SR245 en SR247 t/m SR249). Tot deze laatste worden bijvoorbeeld pedoseksuele misdrijven en verkrachting van wilsonbekwame personen gerekend.

122


7 verkeersmisdrijven: rijden onder invloed (WVW8), rijden na ontzegging (WVW9), weigeren van een bloedproef en/of ademproef (WVW163), verlaten van de plaats van ongeval (WVW7), dood of letsel door schuld (WVW6), joyriding (WVW11) en overige misdrijven die onder de Wegenverkeerswet vallen. 8 opiumdelicten: het produceren, bezitten of verhandelen van harddrugs (lijst 1) of softdrugs (lijst 2) (Opiumwet art. 1 t/m 4) en overige opiumdelicten zoals het in bezit hebben van aan drugs gerelateerd geld, het faciliteren van drugshandel of het lid zijn van een drugsorganisatie. 9 overige misdrijven: misdrijven die onder het Wetboek van Strafrecht, de Opiumwet of de Wegenverkeerswet vallen maar die niet in bovenstaande misdrijfcategorieën zijn ingedeeld, zoals milieumisdrijven, economische misdrijven, misdrijven in het kader van de Wet wapens en munitie en misdrijven in het kader van overige wetten.

bijlage 3

123

Bijlage 4 Ingezetene of niet−ingezetene? Van verdachten wordt vastgesteld of zij in Nederland woonachtig zijn. Hiertoe zijn HKS−gegevens van verdachten door het CBS gekoppeld aan gegevens uit de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Dit gebeurt op basis van het GBA−nummer. Indien dit nummer niet bekend is, worden naam, adres en woonplaats gebruikt. Verdachten die op deze wijze worden herkend als inwoner van Nederland, worden beschouwd als ingezetene. Verdachten die niet worden herkend, wonen niet (officieel) in Nederland en worden als niet− ingezetene beschouwd. Dit zijn bijvoorbeeld (drugs)toeristen of personen die hier illegaal verblijven. Bij nadere beschouwing van de groep niet−ingezetenen blijkt dat een aantal van deze verdachten waarschijnlijk ten onrechte als niet−ingezetene wordt beschouwd. Het betreft: • verdachten die in Nederland wonen, in Nederland geboren zijn en de Nederlandse nationaliteit hebben; • verdachten die in Nederland wonen, in Nederland geboren zijn en een buitenlandse nationaliteit hebben; • verdachten die in Nederland wonen, in het buitenland geboren zijn en de Nederlandse nationaliteit hebben. Door bijvoorbeeld registratiefouten bij het wegschrijven van een verdachte in HKS of doordat een ingezetene zich niet heeft laten registreren in de gemeente waar hij of zij woont, zijn 1819 verdachten ten onrechte niet als ingezetene herkend door het CBS. Dit is ongeveer 0,8 procent van alle verdachten. Het merendeel van de ten onrechte als niet−ingezetene aangemerkte verdachten heeft de Nederlandse nationaliteit (96,5%) en bijna vier vijfde (79,1%) van hen is in Nederland geboren. Bijna allen wonen in Nederland (98,6%). Een vijfde van de ten onrechte als niet−ingezetene beschouwde verdachten is niet in Nederland geboren, maar woont hier wel en/of heeft de Nederlandse nationaliteit.

124


Tabel 4.1 Aantal ten onrechte als niet−ingezeten aangemerkte verdachten per politieregio 2008) en percentage van het totale aantal ingezeten verdachten Politieregio Amsterdam–Amstelland

aantal

percentage

379

2,4

Brabant–Noord

42

0,5


35

0,5

Drenthe

6

0,1

Flevoland

69

1,1

Friesland

61

1,1

41

0,6

151

2,4

Gelderland–Midden Gelderland–Zuid Gooi en Vechtstreek Groningen

2

0,1

27

0,4

Haaglanden

33

0,2

Hollands Midden

12

0,1

IJsselland

81

1,3

Kennemerland

10

0,2

Limburg–Noord

23

0,4

Limburg–Zuid

121

1,4


226

1,8


94

1,2


73

1,0


195

0,7

Twente

4

0,1

Utrecht

31

0,2


12

0,4

Zeeland

25

0,5


16

0,3

KLPD

0

0,0

KMar

50

2,9

1.819

0,8

Landelijk

bijlage 4

125

De aantallen verdachten die terecht als niet−ingezetene worden beschouwd, staan in tabel 4.2. Tabel 4.2 Aantal niet−ingezeten verdachten per politieregio politieregio Amsterdam–Amstelland

2004

2005

2006

2007

2008

2.666

2.485

2.597

2.640

2.538

Brabant–Noord

311

183

222

291

347


439

315

381

380

429

Drenthe

103

74

89

111

101

Flevoland

203

189

164

190

214

Friesland

222

230

179

165

197

Gelderland–Midden

309

188

196

227

254

Gelderland–Zuid

215

200

243

278

294

84

40

40

37

79

Gooi en Vechtstreek Groningen

234

254

192

212

237

Haaglanden

800

1.014

957

989

979

Hollands Midden

395

384

340

357

348

IJsselland

247

253

193

193

276

Kennemerland

220

224

270

288

336

Limburg–Noord

546

427

453

639

649

Limburg–Zuid

1.151

1.099

985

1.237

1.246


1.218

1.082

990

1.168

1.774

286

295

260

278

317

Noord– en Oost–Gelderland Noord–Holland–Noord Rotterdam–Rijnmond

355

319

329

341

372

1.308

1.169

1.104

1.519

1.365

Twente

221

217

260

290

264

Utrecht

452

367

357

388

532

74

69

73

107

109

Zaanstreek–Waterland Zeeland

700

634

729

716

654


259

227

186

235

338

KLPD

283

280

339

354

315

KMar

5.605

4.423

3.156

2.629

2.768

18.906

16.641

15.284

16.259

17.332

Landelijk

126


Bijlage 5 Verdachtengroepen Tabel 5.1 Aantal verdachten per verdachtengroep

totale aantal verdachten minderjarigen (12 t/m 17 jaar)

2004

2005

2006

2007

2008

230.840

238.189

241.070

245.302

235.631

29.284

32.157

33.318

35.239

32.216


56.181

57.103

58.478

60.185

59.644


49.409

49.447

49.228

47.839

46.408


30.853

33.432

35.740

37.982

37.402

niet–ingezetenen

18.906

16.641

15.284

16.259

17.332

vrouwen

36.210

38.589

40.021

41.980

40.299

verslaafden nieuwkomers veelplegers

11.793

10.894

10.063

9.459

8.687

115.954

118.410

118.933

120.010

117.452

24.249

24.242

24.293

24.617

24.161

jeugdige veelplegers (12 t/m 17 jaar)

1.213

1.429

1.617

1.762

1.747

hardekernjongeren (12 t/m 24 jaar)

6.976

7.041

6.924

7.101

6.017

zeer actieve veelplegers (18 jaar en ouder)

6.066

5.891

5.617

5.470

5.112

stelselmatige geweldplegers

6.846

7.303

7.730

8.174

7.354

herkomst Nederland

131.528

138.702

141.113

143.431

134.675

herkomst Marokko

14.895

15.388

15.464

15.940

15.769

9.228

8.551

8.172

8.308

8.261

herkomst Suriname

herkomst Nederlandse Antillen + Aruba

14.902

15.119

15.106

15.173

14.456

herkomst Turkije

10.307

11.010

11.601

11.484

11.373

herkomst Polen

1.792

1.983

2.142

2.408

2.896

bijlage 5

127

Tabel 5.2 Ontwikkeling verdachtengroepen (index 2004 =100) 2004

2005

2006

2007

2008

totale aantal verdachten

100

103

104

106

102


100

110

114

120

110


100

102

104

107

106


100

100

100

97

94


100

108

116

123

121

niet–ingezetenen

100

88

81

86

92

vrouwen

100

107

111

116

111

verslaafden

100

92

85

80

74

nieuwkomers

100

102

103

103

101

veelplegers

100

100

100

102

100

jeugdige veelplegers (12 t/m 17 jaar)

100

118

133

145

144

hardekernjongeren (12 t/m 24 jaar)

100

101

99

102

86

zeer actieve veelplegers (18 jaar en ouder)

100

97

93

90

84

stelselmatige geweldplegers

100

107

113

119

107

herkomst Nederland

100

105

107

109

102

herkomst Marokko

100

103

104

107

106

herkomst Nederlandse Antillen + Aruba

100

93

89

90

90

herkomst Suriname

100

101

101

102

97

herkomst Turkije

100

107

113

111

110

herkomst Polen

100

111

120

134

162

128


Landelijk Verdachtenbeeld 2008 KLPD - Dienst IPOL


Land eli jk Verdachtenbe el d 2008 KLPD - Dienst IPOL Landelijk Verdachtenbeeld 2008

Recommend Documents