Laat geen gras groeien over doorstroom: Werk Werkt!

Laat geen gras groeien over doorstroom: Werk Werkt!

Knaeps Jeroen, Neyens Inge & Van Audenhove Chantal Provinciale netwerkdag sociale economie 02 okt 2014, Leuven

Stellingen

 Arbeidsre-integratie is ook een opdracht van de GGZ.  Als iemand een regulier job wil, moeten we dat uitproberen. Ongeacht leeftijd, symptomen…  Ik doe mijn werk beter in overleg met anderen.  Als ik met anderen samenwerk, weet ik altijd perfect wat de andere doet.

Waarom samenwerken? Zorg

Arbeid en onderwijs

• Men wil een job.

• Het is moeilijk hen te motiveren.

• Ze moeten ook begeleid worden na opname. • Wij zijn geen specialisten in zoeken van arbeid (werk, vrijwilligerswerk, dagbesteding…).

• Er is te weinig stabiliteit. • Wij zijn geen specialisten in psycho-logische begeleiding.

Werk Werkt !

Werk Werkt!-model Theoretisch kader

Werk Werkt!-model

CGG Ahasverus VDIP

Samenwerking opbouwen Attitude-shift Betrokkenheid van alle partners in opzet en planning Gedeelde visie en gezamenlijke doelen degelijk kader goede communicatiestructuren rolverdelingen

Vorming, training en opleidingsbeleid

START

(Lal & Mercier, 2009; Porteous & Waghorn, 2007; Davis & Rinaldi, 2004; Timmons, Fesko, & Cohen, 2004)

Samenwerking opbouwen Attitude-shift Betrokkenheid van alle partners in opzet en planning Gedeelde visie en gezamenlijke doelen degelijk kader goede communicatiestructuren rolverdelingen

Vorming, training en opleidingsbeleid

START

(Lal & Mercier, 2009; Porteous & Waghorn, 2007; Davis & Rinaldi, 2004; Timmons, Fesko, & Cohen, 2004)

VDIP

GTB

GOB

Onderwijs

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Algemeen

Vanaf de start: werk en studie op de agenda van zorg Bieden van info over psychische stoornissen aan andere personen, waar nodig Bieden van info over de arbeidsmarkt of opleidingen aan de persoon Toelichting van effecten van psychische problemen op het functioneren op de werkvloer of tijdens de studie aan andere personen, waar nodig Het motiveren van de persoon naar of initiëren van werk/studie, opvangen signalen tot interesse werk / studie Informeren en sensibiliseren van werkgevers/leerkrachten Benefit counseling, zowel in functie van werk als studie

x x

x

x

Arbeidsproces met als kernfiguur de persoon Arbeidsbepalingsfase: - analyse (droom, randvoorwaarden die ‘gaan werken’ belemmeren, oriëntering …) - vereisten arbeidsmarkt inschatten en doorpraten - opstellen actieplan, bepalen arbeidsnoden en jobdoelwit Arbeidsbegeleiding: - steun bieden in het toegang krijgen tot arbeidsdiensten - aanvraag specifieke uitkeringen (bijv. BTOM’s) - bemiddelen: cv opstellen, zoeken, steun bij sollicitaties, oriënterende of sollicitatiestages (max. 5 dagen) ... - ondersteuning op de werkvloer, aanpassingen, langdurige stages … - contacten met werkgevers - steun bij behouden van werk

VDIP

GTB

GOB

x

x

x

x

x

x x x

x x x

Onderwijs

Theoretisch kader

12

Implementatie van modellen die werken (EBP) 1) Zero-exclusion en voorkeuren staan centraal 2) Regulier betaald werk is het centrale doel 3) Snel en gericht naar een baan zoeken 4) Ondersteuning op lange termijn en geïndividualiseerd (OP de werkvloer)

5) Arbeidsintegratie is onderdeel van GGZ-hulp; de trajectbegeleider maakt deel uit van het GGZ-team 6) Geven van advies over uitkeringskwesties 7) Werkgevers betrekken!

Gerichtheid op regulier werk

 Hoe? -

Door alle partners (GGZ) eenzelfde visie te laten hanteren

-

Door in intake en vervolggesprekken steeds NEC aan te kaarten als alternatief

-

Door zoveel mogelijk te voorzien in het NEC -> effect op motivatie van cliënt -> geen effect op herval

14

TANGO OP DE WERKVLOER

 Busuren opzoeken, eindhalte…  Samen oefenen, aanwezig zijn, inwerken…  Vereist een duidelijk verzekeringskader en andere vormen van ‘contracten’ of ‘stages’

15

Theoretisch kader

16

Begeleiding in de praktijk: rollen

Arbeidstherapeut (cf w² conceptnota: Casemanager Welzijn)    

wereld van Zorg en Welzijn klinisch ondersteunen van werken en studeren niet (noodzakelijk) psychotherapie Technieken – motiverende gespreksvoering en het overlegmodel – uit de cognitieve gedragstherapie: • gedachtenexperimenten • G’s • mindfulness

Begeleiding in de praktijk: rollen

Arbeidstherapeut (cf w² conceptnota: Casemanager Welzijn)  Taken: – Ondersteuning bij nemen van beslissingen, zelfmanagement en herstel – Uitbouwen van natuurlijke steun – Leren omgaan met angst op het werk, stress management – Probleemoplossende vaardigheidstraining – Voorkomen van herval, opstellen van plannen voor hervalpreventie – Sociale vaardigheidstraining, specifiek bij werksituaties – Begeleiding bij het omgaan met stigma en ‘disclosure’ – Leren omgaan met cognitieve beperkingen, taken in het algemeen dagelijks leven, levensrollen en engagementen (Davis & Rinaldi, 2004; Sherring, Robson, Morris, Frost, & Tirupati, 2010)

Begeleiding in de praktijk: rollen

Arbeidsspecialist (cf w² conceptnota: Casemanager Werk)  begeleidt de persoon naar werk in overleg met de arbeidstherapeut (Sherring et al., 2010)  Taken: – – – –

Het zoeken naar en vinden van een job of opleiding Analyse en (re)design van de job of de opleiding Ondersteuning in functie van behoud van werk of opleiding Beperkt ‘assessment’

Begeleiding in de praktijk: rollen

Jobcoach  Ondersteuning op de werkvloer is bij meeste mensen van de doelgroep nodig intensieve ondersteuning via jobcoaches  Voorwaarde: intensere samenwerking

Begeleiding in de praktijk: rollen  Programmacoördinator en supervisor – vergaderingen – Metingen, modeltrouw, vormingen…

 GGZ hulpverlener – Psychotherapie – Medicatie – …

 Opleidingsinstellingen of diensten voor studiebegeleiding / opleiding

 Diensten voor arbeidsbemiddeling

 Overlegstructuren

Arbeidstherapeut

Arbeidsspecialist

Bert (arbeidstherapeut) kent Eva al heel lang. Hij heeft een goed beeld van wat haar zenuwachtig maakt en kan dit terugkoppelen naar Eva. Zij staat altijd open voor het advies van Bert, omdat ze zelf mag kiezen of ze er wel of niet mee aan de slag gaat.

Joke (arbeidsspecialist) weet precies waar Eva haar sterktes en uitdagingen liggen. Ze weet ook dat Eva veel gedachten tegelijkertijd heeft en soms achterdochtig kan zijn. Waar dit allemaal vandaan komt, hoeft Joke niet te weten. -

samen naar jobs zoeken CV opstellen sollicitatiegesprekken oefenen en naar werkgevers bellen

- een ‘plan’ voor haar ideale leven en job - een hulplijn-boekje. Dit bespreken ze - Eva is heel zenuwachtig voor de eerste later samen met de arbeidsspecialist. werkweek - een opdeling tussen privé en werk, de - jobcoach gaat mee collega’s moeten natuurlijk niet alles over - vóór eerste werkdag de werkplek Eva weten. bezoeken - Bert gaat toch eens langs op het werk: - ’s avonds belt Joke om te horen hoe het psycho-educatie ging -

enkele maanden later: Eva, Joke en werkgever hebben een evaluatiemoment

Voorbeeld  Eerste gesprek: – voor beide partijen een eerste kennismaking met elkaar

– aan de hand van een folder en via voorbeelden duidelijke en ongekleurde informatie bieden over de mogelijkheden. De persoon kan op deze manier nagaan in welke mate het aanbod hem aanspreekt – een beeld vormen van de noden, wensen en perspectieven van de persoon.

Arbeidsmotivatie Achterliggende intentie om te werken nagaan:  Waarom heb je net nu beslist te starten met een zoektocht naar werk?  Hoe sta je tegenover een job?  Wat verwacht je of wat wil je?  Welke vragen heb je?  Welke vragen heb je in verband met de begeleiding?

(Van Audenhove, Van Rompaey, De Coster, & Lissens, 2000)

Arbeidsmotivatie – Vertrek van de ervaringen van de huidige en vorige dagbesteding – Waar wil de persoon verandering in brengen en wat zou hij precies willen doen? – Op welke wijze heeft hij ooit al een oplossing voor zijn problemen gezocht? – Wat wil de persoon zelf doen en wat verwacht hij van anderen? – Wat heeft de cliënt al geleerd op het vlak van coping of in het omgaan met de problematiek? – Hoe leert de cliënt het gemakkelijkste nieuwe zaken aan?

Acties ondernemen

Startdatum: Einde: Startdatum:

Einde: Startdatum: Einde: Startdatum: Einde: Startdatum:

Ik zoek op de site van de VDAB twee jobs die me interessant lijken en ik schrijf ze op. Ik bespreek ze daarna met mijn begeleider. Ik zoek op de site van de VDAB vijf jobs die me interessant lijken en ik schrijf ze op. Ik bespreek ze daarna met mijn begeleider. Ik zoek op de site van de VDAB vijf jobs die me interessant lijken. Voor één job schrijf ik een motivatiebrief. Ik vraag aan familieleden of vrienden of ze weten waar ik leuke jobs kan vinden.

Ik vraag aan drie familieleden of vrienden of ze weten waar ik leuke jobs kan vinden.

Einde: Startdatum:

Ik stuur de volgende week mijn motivatiebrief en CV op naar een bedrijf.

Einde: Startdatum:

Ik bel volgende week met één werkgever om te horen naar een job.

Einde: Startdatum:

De volgende vragen niet vergeten: 1) Wat kunnen we samen doen om snel zo’n job te vinden? 2) Hoe blijf je in contact met je psycholoog? 3) Hoe weten we dat we een goede job gevonden hebben? 4) Welke steun verwacht je van ons? Hoeveel? 5) Wil je eerst kijken welk effect een job heeft op je uitkering?

Job in zicht Aandachtspuntenlijst voor de (toekomstige) werknemer met een chronische ziekte

Punt van aandacht?

Communiceren Omgaan met collega’s en leidinggevenden: bij een aanval

Omgaan met klanten Werken op bepaalde tijden Het aantal uren werken per dag Het aantal uren werken per week Allerlei andere aspecten in relatie tot werktijden Mobiliteit Gebruiken van vervoermiddelen Checklijst aandachtspunten voor een werknemer met chronische ziekte Bron: http://www.werkenmeteenbeperking.nl/checklijsten.php

De volgende zaken zorgen ervoor dat ik me minder goed en gelukkig voel in het bedrijf of dat ik kan hervallen:

Dit kunnen ik en de werkgever doen zodat ik me goed blijf voelen:

De volgende zaken zijn mogelijke waarschuwingssignalen dat ik me minder goed voel:

Dit kunnen ik en de werkgever doen zodat ik me goed blijf voelen:

De volgende zaken zijn duidelijke waarschuwingssignalen dat ik me minder goed voel:

Dit kunnen ik en de werkgever doen zodat ik me goed blijf voelen:

Communicatie  Uit onderzoek is gebleken dat regelmatig contact en een goede vertrouwensband essentieel zijn: – Hoe (een telefoontje, een SMS (sowieso bij de start op een werkvloer))

 Communiceer openlijk – – – – – – – –

Ik kijk er naar uit je nog eens te zien. Geef me zeker een seintje als ik iets voor je kan doen. Ik maak me zorgen omdat… Ik vind het belangrijk dat het goed gaat met je en hoop je te kunnen helpen. Klopt dat? Heb ik het zo goed begrepen? Ben ik iets vergeten? Heb je nog iets aan te vullen?

Gesprekstechniek

Voorbeeld   

Hoe zou je het aan kunnen pakken? Hoe zou je de eerste stap kunnen zetten om...? Wanneer zou voor jou een goed moment zijn om...?

 (Verdere verandertaal over hetzelfde thema   uitlokken)

Hoe zou je dat dan precies willen aanpakken? Kun je daarvan eens een specifiek voorbeeld geven? Hoe ging dat de laatste keer dan?

Evocatieve vragen stellen

Uitwijden over het gespreksthema

Terugkijken



Kun je je situaties herinneren waarin je wél goed werk had/ snel werk vond? Vertel eens hoe je dat toen hebt aangepakt?



Stel je besluit te werken, wat zijn dan voor jou de voordelen? Hoe zou jij het vinden als blijkt dat...?

(Terugkijken op eerdere succesvolle veranderingen en hoe de klant die toen  heeft aangepakt)

Vooruitkijken

  Vragen naar extremen  Prikkelende vragen stellen



Stel dat je zo doorgaat, zonder te veranderen. Wat is dan volgens jou het ergste dat je kan overkomen? Waar maak je je het meeste zorgen over? Hoe zou jij het vinden als je heel je leven in deze situatie zou blijven?

Verandertaal • Nadelen van status quo – – – –

Wat vindt u vervelend aan hoe het nu loopt? Welke moeilijkheden hebt u gehad door uw werkloosheid? Op welke manier houdt u dit bezig? Wat zal er volgens u gebeuren als u zo doorgaat?

• Voordelen van verandering – – – –

Hoe zou u het graag anders zien? Wat zouden de goede kanten zijn mocht u werken? Wat zijn voor u de belangrijkste redenen om te werken? Wat zouden de voordelen zijn?

Reageren op verandertaal

Gesprekstechniek

Voorbeeld

  Uitwijden over verandertaal  door open vragen te stellen 

Verandertaal bevestigen

 

Hoe heb je dat precies aangepakt? Geef daar eens een voorbeeld van? Wanneer is dat voor het laatst gebeurd? Hoe zou je dat een andere keer wél anders kunnen doen?

Daar heb je denk ik gelijk in Wat een goed idee!

Bron: Aangepast van (Heijman et al., 2009)

Samenwerking

Werk werkt! nu Review Andersson, 2011

Innovatie  Warme overdracht => intensieve samenwerking  Attitude-shift  Ondanks wisselend beeld, blijven investeren (LTbegeleidingen) – Op LT meer zelfvertrouwen, geloof in mogelijkheden, zin…

– Nood aan intervisie en begeleiding van begeleiders

 Gebaseerd op wetensch. evidentie en goede praktijken  Pro-actief inspelen op ontwikkelingen binnen Vl. (w²)

Dank voor uw aandacht! Team arbeidsrehabilitatie LUCAS KU Leuven Jeroen Knaeps Dr. Inge Neyens Prof. Chantal Van Audenhove