Krachtenbundeling maakt uniek digitaal naslagwerk voor techniek breed mogelijk

vmbo

Techniek

voorjaar 2008

Breed!: uniek naslagwerk dankzij samenwerking 1

Spelenderwijs kennismaken met Bouwtechniek 3 4

Bouwtotaal light: Eigentijds materiaal 5

Leerlingen Pius X college bouwen seniorenwoning 6

Innovam, Kenteq en ThiemeMeulenhoff introduceren Breed!

Krachtenbundeling maakt uniek digitaal naslagwerk voor techniek breed mogelijk 1

3

Op veel scholen wordt techniek inmiddels breed aangeboden. Elke school heeft daarin een eigen aanpak, maar één ding is zeker. Een traditionele, sturende lesmethode is voor dit type onderwijs verre van ideaal. Daarom ontwikkelen Uitgeverij Innovam, Kenteq en ThiemeMeulenhoff op veler verzoek een uniek, digitaal naslagwerk: Breed!

W 5

6

ie een opleiding techniek breed kiest, krijgt de kans om in projecten of thema’s kennis te maken met veel facetten van techniek. Maar voor techniek breed bestaat geen lesmethode. Om projecten goed te ondersteunen met theorie en achtergrondinformatie moeten docenten dan ook flink wat werk verzetten. Zoeken naar geschikt materiaal in veel verschillende lesmethodes, kopieën maken en zo zelf readers samenstellen. Dat kan vanaf het schooljaar 2008/2009 een stuk gemakkelijker met het digitale naslagwerk Breed!

One-stop-shopping informatie over (nieuwe) uitgaven en ontwikkelingen binnen het vmbo

Uitgeverij Innovam, Kenteq en ThiemeMeulenhof bieden lesmateriaal voor techniek breed vanaf deze zomer via één digitaal platform aan. “In Breed! vinden docenten en leerlingen een compleet naslagwerk op vijf deelgebieden: bouwtechniek, installatietechniek, metaal, voertuigtechniek en elektrotechniek”, zegt Lars Schlaman, manager realisatie bij Kenteq. “Het belangrijkste kenmerk van dit platform is dat het niet sturend is, maar ondersteunend. Dat maakt het een heel flexibel pakket dat elke school kan inzetten. Want elke school heeft zijn eigen projecten en lesvormen, maar de inhoud die erbij hoort blijft hetzelfde.”

lees verder op pagina 2



Marlies Keers | Uitgeverij Innovam

Lars Schlaman | Kenteq

• Uitgeverij Innovam is het kennis en opleidingscentrum voor de mobiliteitsbranche.

•

vmbo Techniek

Kenteq is een kenniscentrum dat zich richat op de loopbaan van vakmensen in de metaal, elektro- en installatietechniek.

Ad in den Haak | ThiemeMeulenhoff •

ThiemeMeulenhoff is een ervaren uitgever binnen vmbo Techniek met lesmateriaal op het gebied van onder andere bouw- en elektrotechniek.

Krachtenbundeling maakt uniek digitaal naslagwerk mogelijk

Readers maken Via internet kan straks worden ingelogd op het naslagwerk. “Het enige dat scholen nodig hebben is een internetaansluiting en een abonnement op Breed!”, zegt Ad in den Haak, uitgever bij ThiemeMeulenhoff. “In het naslagwerk kunnen leerlingen en docenten de stof raadplegen, selecteren en printen. Het maken van een reader van geselecteerde informatie is heel eenvoudig. Bovendien ziet zo’n reader er veel mooier en verzorgder uit dan al die kopieën uit verschillende boeken.” Qua structuur is het naslagwerk enigszins vergelijkbaar met Wikipedia. “Maar het is veel meer dan een gewone internetencyclopedie”, zegt Marlies Keers, uitgever bij Innovam. “Ons materiaal is toegespitst op de doelgroep, zowel wat de inhoud als wat het taalgebruik betreft. Zo kun je bijvoorbeeld op moeilijke woorden klikken, waarna een heldere uitleg op het scherm verschijnt.”

Bestaande lesmethodes Voor het vullen van het digitale naslagwerk worden beproefde lesmethodes gebruikt. Schlaman: “Op dit moment werken we aan het geschikt maken van de inhoudelijke informatie die we in het naslagwerk willen opnemen. We moeten de bestaande methodes die in boekvorm op de markt zijn digitaliseren, maar ook de methodes die al digitaal beschikbaar zijn vergen enige aanpassing. Zo moeten we bijvoorbeeld de afgesproken trefwoorden markeren. Ook redactioneel is er nog werk aan de winkel. In één van de methodes worden praktijkoefeningen als leidraad gebruikt om leerlingen door alle hoofdstukken van het boek te leiden. Dat sturende element past niet in ons naslagwerk en moet er dus uit worden geschreven.”

Kwaliteit en volledigheid “Voorlopig bieden we een naslagwerk zonder praktijkopdrachten”, zegt In den Haak. “Want scholen blijken zelf heel creatief in het bedenken daarvan. Wij gaan nu voor kwaliteit en volledigheid van de inhoudelijke informatie. Uit de pilot die we in 2007 hielden, bleek dat scholen daar in eerste instantie behoefte aan hebben. Ze willen het materiaal het liefst ook zo snel mogelijk ter beschikking hebben. Als ze er eenmaal mee aan de slag zijn kunnen we het product rustig verder ontwikkelen. We zijn van plan animaties en filmpjes toe te voegen.” Keers: “En als uiteindelijk blijkt dat docenten het op prijs stellen dat we compleet uitgedachte projecten aanbieden, dan spelen we daarop in. We proberen de scholen zo goed mogelijk te faciliteren.”

Aansluiting op mbo Binnen de opleiding techniek zijn de mogelijkheden voor aansprekende projecten enorm. Ad In den Haak: “Van het organiseren van een schoolfeest tot het maken van een kapstok of skelter. Het spreekt jongeren aan om iets te maken waar ze echt resultaat van zien. In bijna alle projecten komen verschillende facetten van techniek aan bod. Bij het maken van een skelter bijvoorbeeld voertuigtechniek en metaal en bij het bouwen van een woning onder andere bouw- en installatietechniek.” “Daarnaast werken leerlingen op deze manier aan competenties zoals samenwerken”, zegt Keers. In het vmbo zijn er nog geen competenties vastgelegd, maar hoe je het wendt of keert, een competentie als samenwerken heb je overal nodig. Leerlingen leggen op deze manier in ieder geval een goede basis voor de overstap naar het mbo, waar competentiegericht werken een feit is.” De drie partijen zouden graag zien dat er meer jongeren voor techniek kiezen. “Het aantal leerlingen dat voor techniek kiest loopt terug en dan vallen er ook nog eens veel af bij de overstap naar het mbo”, zegt Schlaman. “Dat is jammer, want er is veel vraag naar goede vaklieden. Aan de ene kant is dat een taak van de branche en de branche-organisaties. Als uitgever willen en kunnen wij daar een bijdrage aan leveren door goed en leuk lesmateriaal te leveren dat aansluit bij de belevingswereld van de leerling.”

Wilt u meer informatie over Breed!? Vul dan de antwoordkaart in of neem contact op met Saila Dovermann, [email protected].

vmbo Techniek



Praktische Sector Oriëntatie Het digitale spel kan worden ingezet in het kader van de Praktische Sector Oriëntatie (PSO). Aan het bestaande PSO-pakket van het Platform vmbo Bouwtechniek is een extra PSO-kaart ‘Game Spectaculaire Bouwtechniek’ toegevoegd. Kijk voor meer informatie over het PSO-pakket op www.vmbo-bouwtechniek.nl.

Spelenderwijs kennismaken met bouwtechniek Voor veel jongeren is de sector Bouwtechniek vrij onbekend. Ze hebben geen idee aan welke beroepen en werkzaamheden ze moeten denken. Hier wil het Platform vmbo Bouwtechniek verandering in brengen met de campagne Spectaculaire Bouwtechniek. Onderdeel van de campagne is een online computerspel waarmee leerlingen kennismaken met de mogelijkheden in de wereld van bouwen, wonen en interieur.

H

et spel is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw van het vmbo en kan helpen bij het maken van een bewuste profielkeuze. Van tegelzetter tot interieurontwerper: al spelend ontdekken leerlingen welke beroepen er in de sector zijn en hoe deze er in de praktijk uitzien. Ook laat het spel zien waar leerlingen tijdens de opleiding bouwtechniek mee te maken krijgen.

Op school en thuis De game is te vinden op het leerlingengedeelte van de website www.vmbo-bouwtechniek.nl. Voor het spelen is het programma Flash versie 8 of hoger vereist. Leerlingen kunnen het spel individueel spelen. Het spel bestaat uit vier levels en ieder level heeft een gemiddelde speelduur van acht minuten. Voor een leerling begint, registreert hij zich met een zelf bedachte gebruikersnaam en een wachtwoord. Dit maakt het mogelijk om tijdens het spel uit te loggen en later weer op hetzelfde punt verder te spelen. In de les kunt u bijvoorbeeld één of twee levels met de klas spelen. Daarnaast kunt u een aantal levels als huiswerk meegeven.

Prijzen Om de leerlingen extra te stimuleren is er ook een wedstrijdelement aan de game gekoppeld. Elke maand is er een highscore-winnaar. Per maand ontvangt de leerling met de meeste punten een Ipod Shuffle van het Platform. Maar dat is nog niet alles. Voor de beste speler van het jaar is er ook een prijs. Hij of zij mag met de hele klas (maximaal 36



vmbo Techniek

leerlingen inclusief begeleiding) naar een spectaculair project in de wereld van Bouwen, Wonen & Interieur. Kijk voor meer informatie over de campagne Spectaculaire Bouwtechniek en het computerspel op www.vmbo-bouwtechniek.nl.

Bouwtotaal light:

Eigentijds materiaal voor vmbo Bouwtechniek Bouwtotaal light is een digitaal naslagwerk voor leerlingen vmbo Bouwtechniek. Alle benodigde theorie staat erin, duidelijk uitgelegd en ondersteund met film, plaatjes en extra mogelijkheden voor taalzwakke leerlingen. Een flexibele basis die in moderne didactische werkvormen van grote waarde is.

W

at de inhoud betreft verschillen Bouwtotaal en Bouwtotaal light niet van elkaar. Toch zijn het twee heel verschillende producten. Bij Bouwtotaal wordt de leerling met opdrachten uit het werkboek langs alle onderdelen van de website geloodst, bij Bouwtotaal light werkt dat heel anders. “Bouwtotaal light is puur een naslagwerk”, legt redacteur Vincent Roelse uit. “Er is geen werkboek bij en beperkt docentenmateriaal. Het naslagwerk is opgebouwd in modules die elk een onderdeel uit het afdelingsprogramma behandelen. Leerlingen kunnen modules of onderdelen daarvan in willekeurige volgorde raadplegen. Ze bekijken alleen de informatie die ze op dat moment nodig hebben. Deze opzet maakt Bouwtotaal light flexibel en geschikt voor individuele begeleiding van elke leerling.”

Snel zoeken Veel scholen kiezen voor een brede, intersectorale benadering en werken veel met projecten en thema’s. “Dan heb je niets aan een sturende methode”, zegt Roelse. “De sturende elementen zijn dan alleen maar ballast. Neem bijvoorbeeld het Pius X college in Bladel (zie pagina 6). Zij bouwen met leerlingen een seniorenwoning. Dan is het niet handig om bij module 1 te beginnen terwijl je op de bouw met iets bezig bent dat in module 6 pas aan de orde komt. Nee, als die jongens een vraag over metselen hebben, moeten ze dat snel en gemakkelijk op kunnen zoeken. Gaan ze de volgende keer kozijnen stellen, dan klikken ze op die module. Daar vinden ze alles wat ze moeten weten, voordat ze in de praktijk aan de slag gaan.”

’Alleen de informatie die op dat moment nodig is!’ Schoollicentie “Deze compacte versie van Bouwtotaal hebben we op verzoek van docenten gemaakt. Die bestelden bijvoorbeeld een proefexemplaar van Bouwtotaal. De inhoud sprak ze aan, maar de vraag of al dat werkmateriaal erbij moest, werd geregeld gesteld. Daar springen we met Bouwtotaal light op in. De scholen schaffen één licentie aan en daarmee is Bouwtotaal light op elke pc met internetverbinding beschikbaar en voor elke leerling toegankelijk. Het naslagwerk is daarmee relatief goedkoop. Als scholen straks zelf alle materialen moeten aanschaffen is dit een heel kostenvriendelijk en makkelijk product. vmbo Techniek



‘Metselen is veel leuker als je muurtje mag blijven staan’ De leerlingen Techniek van het Pius X college steken graag hun handen uit de mouwen. En dat blijft in het Brabantse Bladel niet onopgemerkt. Na het bouwen van het Rode Kruisgebouw en een vakantiewoning, werken leerlingen van deze school nu aan een moderne seniorenwoning.



vmbo Techniek

D

rie keer in de week zijn er derde- en vierdejaars leerlingen actief op de bouwplaats. Afhankelijk van de werkzaamheden worden leerlingen met verschillende specialisaties ingezet. “In het begin waren dat vooral leerlingen van de afdeling Bouwtechniek met als specialisatie metselen”, legt docent Bouwtechniek Johan Diepens uit. “Want in de eerste fase van de bouw moet er altijd veel gemetseld worden. Bij het plaatsen van de kozijnen en het timmeren van het houten skelet werden jongens met als specialisatie timmeren ingeschakeld. Leerlingen van afdeling Elektra zijn inmiddels bezig met de bedrading.”

Samenwerking Het project is een samenwerking van een aantal aannemers, de gemeente Bladel en het Pius X college. De aannemers investeren in de vorm van materieel en materialen, de gemeente stelt de grond ter beschikking en het Pius X college zet zijn leerlingen aan het werk en regelt de begeleiding. De investeringen worden bij verkoop van het huis weer terugverdiend. “Onder begeleiding van een leermeester en een onderwijsassistent, beiden met veel ervaring op de bouw, gaat telkens een kleine groep leerlingen aan de slag. De rest van de klas werkt in de praktijklokalen. Niet elke leerling doet mee aan het project: “Alleen degenen die het leuk vinden en die er serieus mee omgaan kunnen meedoen. Het is niet de bedoeling dat de leermeester continu als politieagent moet optreden. Dat kun je niet hebben op de bouwplaats.”

Inzet leerlingen Hoeveel leerlingen er op een dag aan de woning werken hangt af van de werkzaamheden. “Toen we bezig waren met de houten skeletbouw hebben we een kraan gehuurd. Dat is duur, dus dan is het zaak dat je de werkzaamheden snel uitvoert. Op zo’n moment worden er meer leerlingen ingezet en helpen ook docenten een handje mee. Ook onze sectievoorzitter heeft zijn handen vol aan dit project. Elke week voert hij overleg met de leermeester over de voortgang en het programma van de volgende week. Er wordt besproken hoeveel leerlingen er worden ingezet en welke materialen en gereedschappen er nodig zijn. Hij zorgt er dan voor dat deze aanwezig zijn. Ook met de aannemers heeft hij geregeld overleg.”

Inhuren professionals Niet alle werkzaamheden worden door de leerlingen uitgevoerd. “Het bouwen van de steigers moet bijvoorbeeld door een gecertificeerd bedrijf worden gedaan”, licht Diepens toe. “Sommige werkzaamheden vinden we te risicovol, zoals het leggen van de dakpannen. Daar komt bovendien ook een heleboel ARBO-regelgeving aan te pas. Het is goed dat de leerlingen daarmee kennismaken, maar sommige zaken kun je op dat moment beter aan de professionals overlaten. Klussen als stukadoren, tegelen en voegen vormen slechts een klein

gedeelte van ons programma. Leerlingen beheersen deze technieken nog niet goed genoeg om ze direct in de praktijk toe te passen. Dus ook voor die klussen huren we mensen in.”

Link leggen Diepens doceert zowel wiskunde als bouwkunde op het Pius X college. “Dat is een leuke combinatie, vooral als ik dezelfde leerlingen in beide vakken les geef. Dan is het heel makkelijk om een link te leggen. Pythagoras klinkt de meeste jongens saai in de oren, tot ik ze herinner aan de bouwhaak die ze moesten maken. Dán begrijpen ze het nut van Pythagoras dus wel. Ook het belang van goed kunnen hoofdrekenen ontdekken ze in de praktijk. Tijdens de les grijpen ze telkens naar hun rekenmachine. Maar op de steiger heb je die niet bij je. Ik ben erg enthousiast over deze manier om leerlingen praktijkervaring te laten opdoen. Ook de leerlingen kunnen het waarderen. Neem bijvoorbeeld metselen. Dat leren ze normaal gesproken in het praktijklokaal. Na twee uur moeten ze het muurtje afbreken en plaatsmaken voor andere leerlingen. Buiten hebben ze echt eer van hun werk. Daar mag alles, mits het goed is gedaan, blijven staan. Dat maakt het veel leuker. Over een paar jaar rijden ze met een kindje achterop en vertellen ze trots dat zij die muur hebben gemetseld.”

Tekort aan vakmensen Diepens hoopt dat door dit soort projecten meer leerlingen voor de bouw kiezen. Maar dat blijkt moeilijk te beïnvloeden. “Je ziet nu toch vaak dat ze na het afronden van het vmbo Techniek in een andere richting verder gaan. De sportopleiding is heel populair en de afgelopen jaren bleken jongens ook geïnteresseerd in het leger. Terwijl er in onze regio een groot tekort is aan goed opgeleide vakmensen. Ik weet dat sommige aannemers de toekomst met huiver en beven tegemoetzien. De aannemers die aan onze projecten meedoen kijken wel met bepaalde ogen naar onze leerlingen. Ze hebben de mogelijkheid de leerlingen te leren kennen en pikken zo de krenten uit de pap. Verschillende jongens hebben er ook al een bijbaantje of stageplaats aan overgehouden en als dat bevalt, kunnen ze wellicht doorstromen naar een echte baan.”

Tip Voor andere scholen die ook een dergelijk project willen starten heeft Diepens een tip: “Begin vooral niet met een te groot project. Een kleine vakantiewoning is bijvoorbeeld ideaal. Je vergist je al snel in de hoeveelheid tijd die zo’n project in beslag neemt. Je moet er ook voor zorgen dat het project niet over een al te lange tijd loopt. Ik hoop dat wij dit huis voor de zomervakantie zo goed als klaar hebben.”

vmbo Techniek



Digitale toetsenbank Bouwen op niveau vernieuwd! Bouwen op niveau is de totaalmethode vmbo Bouwtechniek voor alle kerndelen. Dankzij de duidelijke opbouw, het eenvoudige taalgebruik en aantrekkelijk docentenmateriaal werken zowel docenten als leerlingen met plezier met de methode. De vernieuwde digitale toetsenbank maakt Bouwen op niveau compleet!

D

e digitale toetsenbank van Bouwen op niveau, de totaalmethode vmbo Bouwtechniek voor alle kerndelen, genereert telkens nieuwe toetsen voor alle kerndelen. Onlangs is de toetsenbank compleet vernieuwd. Vragen, antwoorden en feedback zijn waar nodig inhoudelijk aangepast en geactualiseerd. De scoretoerekening is veranderd en er zijn afbeeldingen toegevoegd. Dit maakt Bouwen op niveau nog flexibeler en afwisselender, voor docent én leerling.

Bouwen op niveau in het kort Apart materiaal voor basisleerweg, kaderleerweg en gemengde leerweg Beeldrijk theorieboek, per kerndeel Werkboek met opdrachten, per kerndeel Eenvoudig taalgebruik, geschikt voor alle leerlingen Voor de docent: digitale toetsenbank, automatisch leerlingvolgsysteem, docentenhandleiding, toegang tot methodesite.

Meer overzicht voor de docent Met de voor de toetsenbank benodigde licentie hebben docenten ook toegang tot het automatische leerlingvolgsysteem. Hierin worden de resultaten van toetsen, praktijk- en theorieopdrachten automatisch opgeslagen. Dit betekent: meer overzicht, minder nakijkwerk, minder administratie en minder werkdruk. Op de website www.bouwenopniveau.nl staan alle antwoorden, opdrachtkaarten, cijferkaarten en printbare toetsen. Gebruikers van Bouwen op niveau hebben met hun licentie automatisch toegang tot de vernieuwde toetsenbank. Heeft u vragen over Bouwen op niveau? Bel dan de Docentenlijn (0575-594 894) of neem contact op met Saila Dovermann via [email protected] voor een afspraak met de accountmanager in uw regio.

Colofon Wilt u meer informatie over de uitgaven van ThiemeMeulenhoff? Kijk op onze website of neem contact op met:

Fotografie

TM In het onderwijs is een uitgave van

Hadewych Veys, Martin Hogeboom,

ThiemeMeulenhoff en wordt twee

Johan Diepens

keer per jaar verstuurd aan alle vmbo Techniek docenten.

Drukwerk ARS Grafische Producties & Communicatie

ThiemeMeulenhoff Postbus 19240 3501 DE Utrecht T (0575) 594 894 F (0575) 594 961 E [email protected] I www.thiememeulenhoff.nl

Redactie

Met dank aan

Taalent Tekstschrijvers

Johan Diepens, Marlies Keers, Lars Schlaman

(hoofd- en eindredactie)

Platform Bouwtechniek

Vormgeving

Redactieadres

Crossings Communications

[email protected]

978 11 112 4689 1 - 4335