december 2012
k a n to o r ceecee 20 en s ched e De wijk Roombeek in Enschede, die sinds de vuurwerkramp in 2000 een complete metamorfose ondergaat, is weer een bijzonder gebouw rijker. Vanuit een lage grillige schil van bruine bakstenen torenen twee imposante lichte kubussen met gevels van gestapelde houten kozijnen omhoog.
Door de ontploffingen tijdens de vuurwerkramp werd
Opvallend en ingetogen De keuze van Van Liere viel
een groot deel van de wijk Roombeek weggevaagd. Ook
op het ontwerp van het Amsterdamse architectenbureau
de gebouwen van de Grolsch-brouwerij raakten zwaar
rooijakkers + tomesen. Paddy Tomesen vertelt dat hij sa-
gehavend. Deze zijn inmiddels volledig met de grond ge-
men met Theo Rooijakkers rekening heeft gehouden met
lijkgemaakt. Op het vrijgekomen terrein verrijst nu een
het masterplan van architect Pi de Bruijn, de supervisor
moderne wijk met appartementen, winkels en kantoren.
van de wederopbouw van Roombeek. ‘In zijn plan stond
Deze creatieve campus, CeeCee genaamd, is een inspire-
dat de Moutlaan, de slagader van CeeCee, moest uitnodi-
rende werk- en ontmoetingsplaats in wording voor hoog-
gen tot wandelen en ontmoeten. Wij hebben ervoor ge-
waardige en kennisintensieve bedrijven in media, techno-
kozen het hoofdvolume zo ver mogelijk naar achteren te
logie, ict, design en architectuur. Ook Arjan van Liere,
verschuiven en de vergaderruimte - het zogenoemde
directeur-eigenaar van Present Media, besloot hier zijn
kraaiennest - naar voren. Een flinke wand van donker
bedrijf aan de Moutlaan te vestigen. Hij vroeg vier archi-
metselwerk begeleidt de bezoeker langs beide gebouwen
tectenbureaus een plan te maken. Een van zijn wensen
en legt de fysieke verbinding tussen deze elementen.
was dat er een hoofdgebouw moest komen voor Present
Hierdoor ontstaat een open hoek op de kavel en een ka-
Media en enkele andere bedrijven als huurders. Verder
der voor de omsloten tuin die de verschillende onderde-
wilde hij een apart onderkomen als algemene vergader-
len van de bebouwing visueel aan elkaar verbindt. We
ruimte voor alle gebruikers en eventueel voor buiten-
hebben landschapsarchitect Piet Oudolf gevraagd voor
staanders.
het tuinontwerp.’
Schilderijen van een tentoonstelling.
het houtblad
koz ijnen m a k en g e v el s
7
december 2012
foto: jeroen musch rotterdam
het houtblad
8
foto + tekening: rooijakkers + tomesen architecten amsterdam
Uiteindelijk zijn houten kozijnen ontwikkeld die je eindeloos op elkaar kunt stapelen. Een ingenieuze lantaarn is het resultaat.
Plattegrond begane grond. Legenda. 1. Moutlaan 2. Omloop, route naar de entrees 3. Omsloten tuin met terras 4. Atelier 5. Kantoorruimte 6. Overlegruimte 7. Entree 8. Parkeerplaatsen
De kozijnengevel is in prefab puzzelstukken aangeleverd.
laten vinden toen het economische tij ineens keerde. ‘Van
de, maar toch ook ingetogen gevels te realiseren, die veel
Liere heeft daar hard voor gevochten in samenspraak met
licht doorlaten en desondanks beschutting bieden. Rooij-
die partijen. De gedane concessies om de bouwkosten te
akkers licht toe dat dit concept de nodige hoofdbrekens
drukken hebben absoluut geen afbreuk gedaan aan de
opleverde. ‘Uiteindelijk kwamen we op het idee houten
eindkwaliteit van het gebouw.’
december 2012
Sapupira Het voorstel van de architecten was opvallen-
kozijnen te ontwikkelen die je eindeloos op elkaar kunt
Superpartij De grootste uitdaging voor de architecten
lijk enorm veel licht. Een ingenieuze lantaarn is het resul-
was het ontwikkelen van houten kozijnen die stapelbaar
taat.’ De architecten kozen voor houten kozijnen omdat zij
zijn. Ook hierbij raadpleegden ze het Centrum Hout en
erg gecharmeerd zijn van het natuurmateriaal. Zo werkte
lieten zij zich informeren door de kozijnindustrie. Vervol-
Tomesen in de jaren 1990 vier jaar bij het Japanse archi-
gens werd het concept verder uitgewerkt samen met tim-
tectenbureau Hiroshi Naito, dat veel hout voorschrijft; zie
merfabriek Overbeek, die voor een passende prijs de
Het Houtblad 4/2003.
kozijnen ging produceren. Arend Jan Overbeek, verant-
9
het houtblad
stapelen. Daarmee creëer je in de kantoorruimten natuur-
woordelijk voor de verkoop en ontwikkeling: ‘We hadHet tweetal, dat elkaar ontmoette tijdens de opleiding
den eerst een iets hogere prijs, maar met de aannemer zijn
Bouwkunde aan de TU Delft, besefte dat zeker niet iedere
we tot overeenstemming gekomen en hebben we een
houtsoort geschikt is voor een kozijnengevel. De hout-
interessante aanbieding gedaan waar we samen mee kun-
soort moest betrouwbaar zijn en zo min mogelijk krim-
nen leven. Ook het architectenbureau had voldoende ver-
pen, uitzetten en torderen. Andere eisen waren een warme uitstraling en een kleur die past bij de stoere bruine handvormstenen schil. ‘En liefst geen rood,’ zegt Rooijak-
o p va l l e n d , i n g e to g e n , l i c ht d o o r-
kers. ‘Na overleg met Centrum Hout en bestudering van
l at e n d , b e s c h u t t i n g b i e d e n d
het Houtvademecum viel veel af. We kwamen uiteindelijk uit op het prachtig geelbruine Braziliaanse sapupira, FSCgecertificeerd.’
trouwen in ons om de gewenste kozijnen te realiseren.’ Tomesen beaamt dit en laat weten dat de medewerkers
Directievoering Bij ieder project probeert het Am-
van het Haaksbergse bedrijf een belangrijke meerwaarde
sterdamse architectenbureau zelf de directievoering te
hebben geleverd. ‘Zij hebben veel kennis in huis en wer-
voeren. Ook hier namen ze die rol op zich. Tomesen zegt
ken met enorm veel precisie. Deze timmerfabrikant was
dat hij en zijn collega het belangrijk vinden van ontwerp
echt een superpartij die zelf met goede verbeteringsvoor-
t/m de oplevering alles zelf onder controle te houden.
stellen kwam.’
‘Wij willen een maatpak leveren dat wordt uitgevoerd zoals wij dat hebben bedacht en afgesproken met de op-
Binnenbeglazing Een van die voorstellen was de glas-
drachtgever. Als de directie bij andere partijen komt te lig-
latten niet aan de buitenzijde van de kozijnen aan te bren-
gen, wordt bij complexe details afgeweken van het origi-
gen, zoals aanvankelijk noodzakelijk leek, maar aan de
neel en komen er meerkosten. Hier was dat niet het geval.
binnenkant. Binnenbeglazing heeft volgens Overbeek het
Bij ons blijft het bestek de basis van de uitvoering. Wij
grote voordeel dat de spijkertjes in de glaslatten niet wor-
weten als geen ander waar de moeilijkheden in een ge-
den blootgesteld aan weer en wind. ‘We wilden de kozij-
bouw zitten. Wij maken vaak ingewikkelde ontwerpen,
nen afgelakt en beglaasd op de bouw aanbrengen. Dat
maar we doen altijd uitgebreid onderzoek naar de haal-
moest in de wintermaanden gebeuren en in die periode
baarheid. Natuurlijk luisteren we graag naar deskundi-
kun je niet schilderen. Als je door afgelakte glaslatten
gen.’
tijdens de montage spijkers heen schiet, beschadig je de verflaag. Bij buitenbeglazing loop je dan het risico dat er
480 kozijnen Als voorbeelden van dergelijke experts
bij al die spijkertjes zwarte vlekjes ontstaan. Met binnen-
noemt hij Bouwbedrijf Kormelink te Rietmolen en Tim-
beglazing sluit je dat probleem uit, wat dus veel onder-
merfabriek Overbeek uit Haaksbergen. Laatstgenoemde
houd bespaart.’
nam de productie van de in totaal 480 kozijnen van 85 x 85 cm met dubbele beglazing voor zijn rekening. Rooijakkers
Legoblokjes Overbeek en zijn medewerkers dachten
merkt op dat alle betrokken partijen bereid waren samen
niet alleen mee over het onderhoud van de kozijnen. Ook
met opdrachtgever Arjen van Liere het plan doorgang te
namen ze de constructie ervan goed onder de loep, wat
■ ■ ■
Zoveel daglicht geeft energie, inspiratie en
december 2012
blijdschap.
tekeningen: rooijakkers + tomesen architecten amsterdam
het houtblad
10
foto’s: jeroen musch rotterdam
Principedetails, verticaal…
… en horizontaal. Stapelsysteem waarbij iedere volgende laag kozijnen twee centimeter verder naar buiten uitsteekt: de kantoorgebouwen mochten geen statische rechte blokkendozen worden.
een stapelsysteem te bedenken waarbij iedere volgende
in eerste instantie een oliesysteem toepassen. Dit hadden
laag kozijnen twee centimeter verder naar buiten uit-
zij met goed resultaat elders al eerder gedaan. Wij lieten
steekt. De architecten hadden hiervoor gekozen om te
weten dat die keuze in dit geval niet zo verstandig was,
voorkomen dat de twee kantoorgebouwen statische rech-
omdat de gevel dan extra vocht opneemt, wat de werking
te blokkendozen zouden worden. Het verspringen van de
van het hout negatief beïnvloedt. Toen kwam het idee de
kozijnen zorgt bovendien voor mooie schaduwlijnen en
kozijnen met lijnolie te behandelen. Daarmee is in Neder-
voor een betere afwatering. Overbeek vergelijkt het ont-
land helaas nog weinig ervaring. Uiteindelijk hebben we
wikkelde systeem met het stapelen van legoblokjes. Elk
er een externe verfadviseur bijgehaald. Hij raadde een
kozijn heeft aan de bovenzijde vier gaten waarin stalen
vierlaags systeem van Drywood aan. Dat hebben we in de
pennen zijn gelijmd en aan de onderkant eveneens vier
fabriek aangebracht.’ Het gaat om een Base Stain, twee-
gaten voor de pennen van het onderliggende kozijn.
maal Optifinish Transparant Glanzend met een pigment
Tijdens de bouw werden deze pen-en-gatverbindingen
en een kleurloze Optifinish Transparant ZG.
december 2012
wie een verfadviseur. Overbeek: ‘De architecten wilden
11
het houtblad
leidde tot essentiële aanpassingen. De moeilijkheid was
gelijmd.
Energie en inspiratie De adviezen van experts geven Vrijstaande gevels Hoewel de kozijnen naadloos op
Overbeek voldoende vertrouwen om fabrieksgarantie te
elkaar aansluiten, zit tussen iedere laag flexibel Combi-
geven op de kozijnengevels. ‘Natuurlijk is dat riskant,
band met butylbekleding om de gevel goed te isoleren.
maar als ondernemer weet je wat je doet en waartoe je in
De kozijnen zijn in verband aangebracht en met telkens
staat bent. De garantie geldt natuurlijk alleen bij normaal
een tussenruimte van 30 cm. Deze tussenruimten zijn op de bouw voorzien van ramen van die breedte. De gevels staan geheel vrij. Iedere laag kozijnen is om de twee meter
r e k e n i n g g e h o u d e n m e t d e k v t,
via draadstangen verbonden met stalen kolommen van de
maar met afwijkingen
hoofdconstructie. Tevoren had de timmerfabrikant een testgevel gemaakt. Uit proeven bij SHR bleken de luchten waterdichtheid gegarandeerd. Bij het ontwerp der
onderhoud. Daarom gaan we de opdrachtgever nog vra-
kozijnen is zoveel mogelijk rekening gehouden met de
gen of wij dat mogen doen. Eventuele problemen kunnen
KVT-richtlijnen. Echter sommige aspecten voldoen daar
we dan in een vroeg stadium opsporen en aanpakken.’
niet aan, zegt Overbeek. ‘De onderdorpelconstructie is
Niet alleen Overbeek en de architecten zijn tevreden over
afwijkend. Die aanpassing was nodig om op de gewenste
het eindresultaat, maar ook de mensen die in de kantoor-
manier te kunnen stapelen. Verder schrijft KVT voor dat
villa werken, zijn enthousiast, zoals Berbl de Graaf, ver-
kozijnen niet groter mogen zijn dan 12 vierkante meter.
antwoordelijk voor de marketing & communicatie bij Pre-
Deze kozijnengevels zijn uiteraard vele malen dat opper-
sent Media. ‘Van dit pand krijg ik energie. Het geeft me
vlak.’
inspiratie. Het is geweldig met zoveel daglicht te werken in zo’n prachtige omgeving met een heerlijke binnentuin.
Verfadviseur Omdat dit project afwijkt van de
Ik word hier echt heel blij van.’ •
KOMO- en KVT-richtlijnen, heeft de timmerfabrikant
foto’s: jeroen musch rotterdam
veel overlegd met SHR en andere deskundigen, onder
john ekkelboom
Locatie: Moutlaan 20, Roombeek, Enschede Opdrachtgever: Arjan van Liere, Present Media Enschede (presentmedia.nl) Ontwerp: rooijakkers + tomesen architecten Amsterdam (rooijakkers-tomesen.com) Constructeur: Constructieadviesbureau ing. F. Wiggers Varsseveld (fwiggers.nl) Aannemer: Aannemersbedrijf Kormelink Rietmolen (kormelinkbouw.nl) Sapupira kozijnen: Timmerfabriek Overbeek Haaksbergen (tifaoverbeek. nl) Leverancier sapupira: Stolk Internatio Zevenbergen (stolkinternatio.nl) Tuin- en beplantingsplan: Piet Oudolf Hummelo (oudolf.com) Bruto oppervlak: 768 m2 (kantooroppervlak: 608 m2) Bouwperiode: Juli 2011 - mei 2012 Bouwkosten: ruim € 1 miljoen (inclusief installaties)
■ ■ ■
