Kopi Luwak
De duurste koffie ter wereld
CO
FFE
ET ALK
aroma nr 2 €6,95 JUNI 2011
Slow coffee
Hoe langzamer, hoe beter
Latte art
Creatief met crème
Deze advertentie is nep en is bedoeld voo
bedoeld voor educatieve doeleinden
inhoudsopgave
28
22
Mensen Special
Bijzonder
17 WORKSHOP wordt zelf barista De luxe van je lievelingskoffietent gewoon bij jou thuis
9 BELEEF KOFFIE aroma was aanwezig op het Beleef koffie evenement. We lichten enkele inspirerende elementen uit.
10 ETHIOPISCHE KOFFIE CEREMONIES MET POPCORN stap in de wereld van heel andere koffiegebruiken
36 EEN KOPJE GELUK speelt koffie echt in op ons humeur?
10 LATTE ART creatief met koffie
28 TIEN EURO PER KOPJE de duurste koffie ter wereld wordt gemaakt van kattenkeutels
27 KOFFIE&KIND lekker koffie drinken terwijl je kind aan het spelen is
14 SLOW COFFEE hoe langzamer hoe beter
33 DUURZAAM KOPJE KOFFIE peeze is een eerlijk koffiemerk met design verpakking
Koffie
Column
19 THE VILLAGE de nieuwste koffietent in utrecht is een combinatie van koffie en muziek
26 KOFFIEKEUZE het drama van kiezen uit zo veel heerlijke koffies
36 KOFFIEGELUK voor sommige maakt 22 LEKKERS BIJ DE KOFFIE alle trends op koffie maakt het leven echt minder zwaar het gebied van zoetigheid bij koffie 40 UREN IN DE KOFFIE BAR bewapend met laptop voor gratis wifi
4
Aroma
9
33 19
En ook 7 SHOPPING de nieuwe koffieapparaten voor de mooiste koffies 8 BARISTA tips van een professionel 16 KOFFIEFACTS wat moet je absoluut weten over koffie 35 HOU HET SCHOON hoe blijft je koffieapparaat schoon 36 EEN KOPJE GELUK speelt koffie echt in op ons humeur? 39 KOFFIE&MUZIEK de perfecte muziek voor bij jouw ultieme koffiemoment
Juni 2011
Latte, latte, latte! Er komt maar één gedachte in mijn hoofd op als de wekker ’s ochtends vroeg afgaat: koffie! In de keuken heeft mijn Krups-apparaat dankzij de timer-functie het water al verwarmd en binnen enkele minuten zit ik aan een heerlijke caffè latte terwijl ik op mijn laptop snel even verschillende nieuwssites afstruin op zoek naar nieuws. Ook op het werk dwalen mijn gedachten na het versturen van de eerste e-mails al af naar koffie. Gelukkig komt deze sinds kort niet meer uit een grote rode automaat, zoals dat voor een groot deel van werkend Nederland helaas wel het geval is, maar uit een prachtige Delonghi die heerlijke latte’s zet. Met dank aan één van de vele koffieliefhebbers hier op de redactie. Toen ik laatst voor de zoveelste keer een uitstapje maakte naar dat glanzende zilveren apparaat, dacht ik, waarom drink ik eigenlijk zoveel koffie op een dag? Omdat ik het lekker vind? Ja, natuurlijk. Maar ook omdat ik me zonder koffie totaal niet kan concentreren. Ik heb het idee dat ik, als ik geen koffie gedronken heb, niets gedaan krijg. Werk blijft liggen, ik vergeet afspraken, tijdens vergaderingen weet ik totaal geen creatieve bijdrage te leveren en ik zit constant te dagdromen. Maar, heeft dit ook werkelijk met koffie te maken? Heb ik die vijf, oké zes, latte’s echt nodig om te functioneren, of zit het allemaal tussen m’n oren? Of ik nu echt afhankelijk ben van mijn latte of niet, voor mij is ieder kopje weer een genietmomentje, dus ik blijf hoe dan ook heen en weer lopen naar dat prachtige espresso-apparaat. Jolanda Vogelaar Hoofdredactrice 5
shopping
tekst Barbara schriek
De nieuwste en beste automaten Zonder goed apparaat geen goede koffie. Drie apparaten die de redactie van Aroma kunnen bekoren.
De Siemens Tk76009 is een apparaat die je bonen volautomatisch bereid tot een heerlijk kofie, espresso, cappuccino of een latte machiatto. De koffietemperatuur is individueel in te stellen. Het heeft zelfs een cream center voor melkkoffie combinaties. Op het LCD scherm zie je de status van het apparaat en wanneer je hem weer moet schoonmaken. Te koop bij De Expert voor: 1506.95
De Melitta bar-cube is verkrijgbaar in verschillende versies. Het apparaat wordt steeds verbeterd, maar de oudste is ook nog steeds een fijn ding om mee te werken. Hij doet niet alleen koffie, maar ook chocaldemelk. Verschillende prijzen. Alle versies verkrijgbaar op: www.melittasystemservice.nl
In een leuk winkeltje in Hilversum zijn mooie apparaten te verkrijgen. Er zijn verschillende stijlen: millennium, relax, tea en rituale, in de A klasse. P de foto zie je de Millenium. Op de bovenzijde van de machine zit een rekje voor kopjes e.d. Het heeft een gescheiden systeem. Voor prijzen, loop de winkel even binnen. TiraMiSu ‘La Casa del Caffè‘ Langestraat 108
Hilversum
tel:035.6220021
6
tekst kees van unen| Fotografie stukkerstock
koffiebars
Dreimal gut ! De drie beste espressobars van Berlijn
Ook in Berlijn is de koffiecultuur springlevend 1. Bonanza Coffee Heroes De Oderberger Straße is misschien wel de leukste straat van Berlijn op dit moment. En hoewel je in de hele buurt (Prenzlauerberg) goede koffie kunt krijgen, staat die van Bonanza wel op eenzame hoogte. Barista’s dragen hier snor en gillet en weten je echt alles te vertellen over de machine, de bonen en hun unieke blends. Oderberger Straße 35 http://www.bonanzacoffee.de/
2. Double Eye De rij staat hier meestal tot buiten, en dat is niet voor niks. In de wijde omtrek staat Double Eye bekend om zijn strakke espresso’s. De paar bankjes die buiten staan zijn vrijwel altijd bezet maar de meeste klanten drinken staand in de winkel hun shot. Ze zetten hem sterk, strak en duidelijk. Espresso om wakker van te worden! Akazienstraße 22 http://www.doubleeye.de/
3. Einstein Dat ketens ook voor kwaliteit kunnen gaan bewijst Einstein. De Duitse equivalent van de Coffee Company doet eigenlijk alles goed. Verspreid over de stad,voornamelijk op A-locaties, staat altijd een barista die weet wat hij doet. Natuurlijk kun je er frozen-soja-latte-machiato’s halen, maar espresso-puristen komen er niet van een koude kermis thuis. Desgevraagd verteld de barista wat de doorlooptijd was en het resultaat stelt niet teleur. En in tegenstelling tot bij de Coffee Company krijg je er nog een koekje bij ook. Verschillende locaties door de hele stad http://www.einstein-coffeeshops.com/
7
de kenner
tekst nikki van duren| Fotografie Shutterstock
Barista’s van koffietentjes vertellen over hun lekkerste koffiekopjes
5 vragen aan een barista
Joyce (21) werkt nu een half jaar als barista bij Douwe Egberts in Utrecht.
Wat is jullie populairste koffie? Cappucino’s doen het over het algemeen goed maar ook onze verleiding Heavenly Hazel loopt als een trein. Dat is een cappucino met hazelnootsiroop, een toefje slagroom en daar bovenop een topping van nootjes. Nu het weer zomer wordt merk ik ook dat ijskoffies populairder worden.
Heb je een training moeten volgen om hier te kunnen werken? Nee, ik heb geen training gevolgd. Ik ben ingewerkt door verschillende collega’s om de kneepjes van het vak te leren. In het begin vond ik moeilijk omdat er zoveel verschillende koffievarianten waren hoeveel espressoshotjes er in een bepaalde koffiesoort moeten, dus hoe sterk de koffie moet zijn. Ook het melk opschuimen voor een cappucino vond ik lastig, omdat de melk niet te heet mag worden en je moet hem mooi zien te maken.
Draait het in jullie winkel voornamelijk om het servies of om de koffie? Het is gelijk aan elkaar. Daarom wordt Douwe Egberts Utrecht ook ‘Koffie en Kado’ genoemd, er is geen onderscheid. We hopen dat de mensen die in de winkel komen voor servies ook blijven voor een kopje koffie.
Wat vind je het leukste aan je werk? Naast normale koffies heb je ook de verleidingen, dat is meer een toetje. Mijn collega’s en ik noemen het ‘neppe koffie’ omdat je overal siroop in doet om het zoeter te maken. Die verleidingen maken, dat vind ik het leukst. Ook melk opschuimen doe ik graag.
Wat is jouw lievelingskoffie? Je kan mij blij maken met een goede cappucino. Dat ben ik meer gaan waarderen sinds ik bij Douwe Egberts werk.
8
Dé perfecte gelegenheid om te kijken wat de laatste trends zijn op het gebied van koffie is Beleef Koffie. Half mei werd dit jaarlijkse vakevenement voor de tweede
Beleef koffie keer gehouden in de Jaarbeurs Utrecht
special
tekst Farbod Moghaddam | Fotografie Farbod Moghaddam
Latte Koffie drinken is niet genoeg, het oog wil ook wat. Geen wonder dat het maken van vormpjes en figuurtjes op een cappuccino - latte art - tot een ware kunst is verheven. Een kunst waar een wedstrijd aan verbonden is: het Nederlands Kampioenschap Latte Arts. Een van de finalisten is Lex Wenneker. Hij zal in Utrecht strijden om de felbegeerde titel.
De latte’s van de finalisten 10
Arts
“Als ik vandaag kortaf of bot doe tegen iemand, hoop ik niet dat hij me dit kwalijk neemt, zegt Lex Wenneker (25) van tevoren. ’’Dat komt dan puur door de zenuwen”. Samen met de andere deelnemers krijgt Lex de laatste instructies achter de schermen in de Jaarbeurs Utrecht. De procedure en de regels van de wedstrijd worden nog een keer uitgelegd. Belangrijk is nu om voor te bereiden. De maler en kopjes moeten nog schoon en Lex moet zijn vooringestudeerde handelingen oefenen. Gelukkig is zijn broertje daar om hem te helpen te aarden. “Ik ben waarschijnlijk net zo zenuwachtig als hij, maar ik laat het niet merken. Dat zou alles erger maken”. Op 15 en 16 mei werd ‘Beleef Koffie, Beleef Thee’ gehouden in Jaarbeurs in Utrecht. Dit is de enige beurs in Nederland voor koffie- en theeliefhebbers, maar vooral voor horecaondernemers. Tijdens dit evenement van Speciality Coffee Association of Europe kunnen bezoekers zich te goed doen aan allerlei workshops, proeverijen en het bijwonen van wedstrijden zoals de Dutch Latte Arts Championchips.Lex doet mee met de finale van de Latte Art kampioenschappen op 16 mei tijdens ‘Beleef Koffie, Beleef Thee’. Van de vijftig deelnemers is Lex een van de zes die die de finale heeft gehaald. “In de top drie eindigen moet haalbaar zijn”. De winnaar van vandaag mag het later in het jaar opnemen tegen collega’s uit andere landen tijdens het Wereldkampioenschap Latte Art in Maastricht. Lex: “Ik ben nu zo’n drie
jaar bezig met mijn passie: koffie. Thuis leerde ik mezelf de basis van koffiezetten aan. Ik kocht een heuse espressomachine en een bonenmaler. Zo kon ik mijn eigen tijd door blijven oefenen. Daarnaast lees ik nog steeds heel veel boeken over koffie. De passie voor latte art is pas gekomen toen ik bij de Coffee Company ging werken als captain. Inmiddels heb ik voor mezelf een grotere espressomachine gekocht, voor het echte werk. Ik vind het fijn dat ik niet uitgeleerd raak.” Dat Lex een passie heeft voor koffie is zijn collega’s niet ontgaan. “Lex is de grootste koffie-nerd die er rondloopt”, vertelt collega Hanan Baghou. “Als captain is hij ontzettend relaxed. Hij geeft je veel vrijheid en hij wil graag je vriend zijn. Maar als het op koffie aankomt, verandert hij in een ander persoon. Alles moet dan perfect uitgevoerd worden: de doorlooptijden, de temperatuur van de melk, de schoonmaak van de machines. Die behandelt hij als zijn kindjes. Dat is grappig, want verder geeft hij niks om het schoonhouden van de zaak”. De presentator verwelkomt zo’n honderd mensen die voor de wedstrijd komen en laat de eerste deelnemer onder luid applaus van voornamelijk vrouwelijke fans aantreden. De 25-jarige Nathan Streunding glimlacht alleen met zijn mond, niet met zijn ogen: een teken van spanning. “Heb je er zin in, Nathan?” “Nee.” In deze finale moeten de zes baristi twee identieke latte arts in drie verschillende kopjes presenteren aan drie juryleden. Twee espresso macchiatto’s, twee lattes en twee “odd cups”. Bij de laatste is de uitdaging om een goede latte te leveren extra groot, aangezien de asbakvormige kop
11
moeilijk vast te houden, ondiep en groot is. Nathan krijgt acht minuten de tijd om dit alles uit te voeren. Hij begint stroef, maar halverwege vindt hij zijn draai. Allereerst moet hij een tulp maken, vervolgens een hart en tot slot een rosseta in de “odd cup”. Hij levert alles netjes op tijd af. De jury kijkt vervolgens naar de techniek waarmee alles gedaan wordt en natuurlijk de uiteindelijk creatie. Symmetrie, welvingen en verhoudingen moeten kloppen. Ook moeten de twee figuren per kopje zo gelijk mogelijk zijn.
Souplesse Vervolgens is Lex aan de beurt. Met een stoïcijnse blik werkt hij snel alle introductievragen van de presentator af alsof het een verplichting is. Zodra zijn tijd ingaat, is het hek van de dam. De captain bedient de machine haast met zijn ogen dicht. Zijn wervelende techniek verraadt zijn ervaring als barista. Diezelfde souplesse is terug te vinden in het aanbrengen van het schuim, waarmee hij zijn creaties in de kopjes vormgeeft. Na elk afgeleverde kop wordt hij getrakteerd op een applaus. De jury bekijkt aandachtig de gepresenteerde koppen, waarna Lex plaats maakt voor de volgende barista. “Ik was zó zenuwachtig,” zucht Lex na afloop. “Mijn techniek en presentatie gingen super, maar de figuren zelf mochten echt wat beter”. Kim, die speciaal voor Lex is gekomen, beaamt dat: “Lex was goed in presentatie en techniek, maar zijn streepjes van de latte konden beter. Ik heb ze beter gezien bij hem”. Terwijl Kim dit zegt kijkt ze naar barista Esther Maasdam die nu bezig is. Plotseling schrikt Kim van wat ze ziet. Ze klapt spontaan in haar handen en tegelijkertijd valt haar mond open. “Ze heeft een vijfdelige tulp gedaan in plaats van drie! Dat is wereldniveau!”, schreeuwt Kim. “Dat is namelijk ontzettend lastig. Je
12
hebt een kleine kop die en snel gevuld is en weinig ruimte biedt om tulpenbladen te maken. Drie is al moeilijk, laat staan vijf.” Esther is in één klap Lex’ grootste concurrent geworden. Lex geeft toe: “van haar zou ik wel willen verliezen”. Huilend van blijdschap, spanning en opluchting neemt Esther afscheid van de jury en stapt van het podium af. Het publiek laat ze verbijsterd achter. Ironisch genoeg is ze zelf niet volledig tevreden over haar prestatie. “Ik heb me enorm voorbereid op vandaag. Ik heb speciaal hiervoor een machine aangeschaft waar ik de afgelopen twee weken zo’n tweeduizend kopjes mee heb gemaakt. Ik heb dagen georganiseerd met vrienden die moesten toekijken, zodat ik gewend raakte aan de ogen die op me gericht zouden zijn. Ik heb zoveel mogelijk geprobeerd de wedstrijd na te bootsen, ook in mijn gedachten. Ik heb de wedstrijd van tevoren in mijn hoofd tientallen keren afgespeeld. Dat allemaal maakt het moeilijk te accepteren dat het nu afgelopen is. Ik had nog meer kunnen doen.”
Shock De jury is inmiddels in beraad gegaan, de mensen hebben hun pauze gehad en iedereen staat klaar voor de uitslag. Alle zes de deelnemers lopen voor de tweede keer het podium op, allen net zo nerveus als de eerste keer. Al snel blijven de twee publieksfavorieten over: Lex en Esther. De jury heeft het
Latte Art is de kunst van het inschenken. Dat klinkt makkelijk, zo in één zin, maar er komt natuurlijk veel meer bij kijken. Je moet met een speciale techniek de geschuimde melk in de crèmelaag van een espresso schenken. Door de ogenschijnlijk simpele bewegingen van het schenken van schuim kunnen de meest creatieve en uiteenlopende motieven ontstaan zoals de rosseta, hartjes en appeltjes.
moeilijk gehad. Lex en Esther zijn aan elkaar gewaagd. Waar Lex uitblonk in techniek en presentatie, maakte Esther dat ruimschoots goed met haar uiterst complexe figuren. “Dames en heren, we hebben hier te maken met een moeilijke beslissing”, zegt de presentator. Lex kijkt bezorgd. Esther verstopt haar gezicht achter haar handen. “We hebben een gedeelde eerste plaats”. De twee zijn in lichte shock. Uiteindelijk tellen de figuren zwaarder dan de techniek. Hierdoor gaat de eerste prijs naar Esther. Ze barst in tranen uit en het publiek schreeuwt het uit. Haar harde werken is beloond. Lex: “Het is haar gegund, absoluut. Vooral de vijfdelige tulp was ongelooflijk.” Esther mag zich in juni gaan meten met de wereldtop tijdens het WK Latte Art in Maastricht.
tekst marieke vendrik
special
slow coffee
is een ware revolutie Het staat al een tijdje enorm in de belangstelling: filterkoffie, ook wel slow coffee genoemd. Wie denkt dat het hier slechts om een hype gaat heeft het mis. Slow coffee is een belangrijke ontwikkeling in de koffiewereld en de komende jaren zal hier nog volop beweging in zitten. De aandacht voor slow coffee is dit jaar groot. Bij de ‘Brewbar’ wordt twee dagen lang gedemonstreerd hoe een goede filterkoffie gemaakt wordt. Achter de bar staat Joost Leopold. Hij zit al zeven jaar in de koffiebranche en geeft koffietrainingen, proeverijen en lezingen. Op Beleef Koffie demonstreert Leopold hoe je een goede filterkoffie maakt. Een wit filter wacht in een zandlopervormige glazen karaf, de chemex. Nauwkeurig worden de hoeveelheid koffie en water afgewogen. Als de koffie in het filter zit, loopt vervolgens het water er door. De chemex loopt vol met heldere koffie. “Veel mensen zijn slow coffee thuis aan het uitproberen. Ook zie je het steeds vaker bij horecazaken”, zegt Joost Leopold. Bij de Brewbar lopen dan ook veel geïnteresseerden voorbij om te kijken en te proeven. Waar komt die grote belangstelling voor filterkoffie ineens vandaan?
Van Slow food tot slow coffee “De opkomst van slow coffee staat in verband met slow food. Het is een logisch gevolg ervan”, zegt Joost Leopold. “Een paar jaren geleden kwam slow food op als een reactie op fast food. Eten moest niet meer snel worden opgegeten, er moest over worden nagedacht.” Een gevolg hiervan was dat smaak belangrijker werd. Bij slow coffee komen smaken helemaal tot hun recht. Bij de bereiding van een espresso komt het water maar kort in aanraking met de koffie. Met slow coffee krijgen versgemalen koffiebonen alle tijd om aan het water hun smaak mee te geven.
De chemex is de ideale kan om slow coffee mee te zetten
13
Slow coffee op de ‘Beleef Koffie’ beurs
Maar de mogelijkheden van filteren gaan nog verder. Voor filterkoffie bestaan er namelijk veel verschillende zetmethodes. Er kan ook gevarieerd worden in smaak door te variëren in de dosering van water en koffie, de watertemperatuur en de maalgraad van de bonen. Een boon komt pas helemaal tot zijn recht bij de juiste combinatie. Daarnaast verandert filterkoffie ook nog eens van smaak als hij afkoelt. Vaak smaakt de koffie dan nog lekkerder. Slow coffee brengt zijn eigen trends mee. Ook de koffiehandelaren op Beleef Koffie merken de gevolgen van de filterrevolutie. Eén van deze handelaren is Bas Burghoorn van koffiebranderij Single Estate Coffee. Volgens Burghoorn is het mogelijk te proeven waar koffie vandaan komt. Burghoorn: “Een belangrijke trend is dat uit bepaalde gebieden in de wereld bepaalde soorten koffie worden gehaald. De koffie moet groeien in het gebied waar het het best kan groeien. Een factor als bijvoorbeeld klimaat speelt hier een belangrijke rol in”.
Eerlijke handel Naast de smaak werd ook duurzaamheid belangrijker. Met de komst van slow food en slow coffee gingen we niet alleen meer aandacht besteden aan het eten en drinken zelf, we willen ook weten waar het vandaan komt. Joost Leopold: “We willen weten wat het land van herkomst van de koffie is. Wie is de boer? Waar woont hij? Hoe groot is zijn bedrijf?” Koffiehandelaren spelen hier uiteraard ook op in. “Handelaren kopen hun koffie steeds vaker direct bij de boer, er komen steeds vaker geen tussenhandelaren aan te pas”, aldus Bas Burghoorn. “Dit heet direct trade, boeren verdienen op die manier meteen geld met de verkoop van hun koffie. Ook kunnen we een betere prijs voor de boer waarborgen.” Single Estate verhandelt daarom niet koffie uit één land, maar verschillende soorten koffie uit verschillende landen.
Slow versus espresso Slow coffee heeft dus een aantal voordelen ten opzichte van de espresso. Betekent dit dan het einde van het espressoapparaat? Volgens Joost Leopold zal de espresso niet verdwijnen en kunnen beide zetwijzen prima naast elkaar bestaan. “Soms smaakt koffie juist beter als die snel is gezet. Daarom verdwijnt de espresso niet.” Wel is de verwachting dat er de komende jaren nog veel ontwikkelingen zullen zijn op het gebied van koffie. Joost Leopold: “Koffie is relatief jonge drank, in tegenstelling tot bijvoorbeeld thee, die wel 5000 jaar oud is.” Koffie heeft nog heel veel potentie om zich verder te ontwikkelen. Aan de verschillende zetmethodes kan nog veel verbeterd worden. Veel nieuwe smaken kunnen nog ontdekt worden. De vernieuwde belangstelling voor filterkoffie is een belangrijke stap in de deze richting. Aan de verschillende filtermethodes valt nog veel te verbeteren. Dat de consument nu eindelijk de eindeloze mogelijkheden van de filterkoffie gaat ontdekken, is volgens in Joost Leopold haast revolutionair. “Maar het kan nog 2000 jaar duren voordat koffie op hetzelfde niveau zit als wijn. Dan zijn we zo ver dat je in een restaurant niet alleen een uitgebreide wijnkaart krijgt, maar ook een koffiekaart.”
14
‘Een boon komt pas helemaal tot zijn recht bij de juiste combinatie’
SLOW
eurs
11
feiten
tekst Sven bersee| Fotografie shutterstock
60 kopjes per dag...en andere koffiefeiten • De werking van koffie werd bij toeval ontdekt door Ethiopische herders. Hun geiten sprongen plotseling wild in het rond na het eten van koffiebonen. Vroeger kneedden Afrikaanse volkeren koffiebonen samen tot een bal, en aten die op voor wat extra energie. • In 1675 stelde de Engelse koning Charles II een verbod in op koffiehuizen. Hij was bang dat er op die plek tegen hem werd samengespannen. • Op 1 oktober is het ‘Koffiedag’ in Japan. • Een Turkse bruidegom moest vroeger beloven dat hij zijn bruid altijd van koffie kon blijven voorzien.
16
• Brazilië is de grootste koffieproducent ter wereld. Zo’n 35 procent van de totale koffieproductie komt hier vandaan. • De naam Arabica koffie is bedacht door de Zweedse plantendeskundige Carl Linnaeus. Hij was in de veronderstelling was dat deze koffie in Arabië was ontstaan, terwijl het oorspronkelijk uit het Ethiopisch Massief komt. • De Europese doorbraak van koffie kwam door de schenking van een koffieplant in 1715 door de burgemeester van Amsterdam aan Lodewijk XIV. Frankrijk werd in die periode de grootste koffieproducent en -verbruiker. • De Franse schrijver Honoré de Balzac (1799-1850) dronk zo’n 60 kopjes koffie per dag. Hij kon soms wel twintig uur per dag werken.
tekst Joseliene Verloop | Fotografie shutterstock
workshop
In Milaan smaakte die Caffè Lungo geweldig. Thuis kom je niet niet verder dan een Espresso. Met een workshop leer je het beste uit je apparaat te halen.
Gaat het volgen van een workshop je iets te ver? Hier een paar tips van de barista, die je meteen thuis kunt toepassen.
• Gebruik het liefst versgemalen koffie. Gemalen koffie is niet lang houdbaar, na één dag heeft het al
Barista in eigen huis
de echte koffiesmaak verloren. • Voor één kopje koffie heb je ongeveer 7 gram koffie nodig. • Het water dat je gebruikt moet zo zacht mogelijk zijn. Heb je water met veel kalk, gebruik dan eerst een ontkalker. Kalk heeft invloed op de smaak en het is zeer slecht voor je machine. • Zorg ervoor dat de temperatuur van het water tussen de 88 en de 92 graden Celsius ligt. • De druk waarmee het water op de koffie komt, moet rond de 9 bar liggen. • Gebruik warme kopjes van porselein. Door de warmte blijft de schuimlaag langer goed.
Na het volgen van een cursus barista verandert het drinken van een kopje koffie in een totaal andere beleving. Dat is tenminste het doel van de workshops van Casa Barista, bekend van de koffiemachines en bijzondere koffiebonen. Matthieu Los verzorgt workshops barista. Hier leren mensen niet alleen om te gaan met hun eigen apparaat, ze krijgen ook informatie over de herkomst van koffie, koffiebonen, soorten en smaken. De workshop begint met een stuk theorie. ‘‘Door te beginnen met de theorie krijgt iedereen de tijd om er even in te komen. Als ik een half uur gesproken heb, kunnen ze niet wachten om aan de slag te gaan,” vertelt Matthieu. Tijdens het praktische gedeelte laat Matthieu de cursisten vooral heel veel proberen: ‘‘Het is een kwestie van doen. Zetten en proeven. Na een tijdje merk je vanzelf het verschil, dat het proces daadwerkelijk beter wordt.” Verschillende soorten koffie komen aan bod, van de bekende Espresso, Latte Machiato, Cappuccino en de Lundo tot
aan de minder bekende Doppio. Voor zowel beginners als gevorderden hebben de barista trainers advies op maat.
Cupping Voor de echte liefhebbers bestaan er workshops in cupping: het proeven en beoordelen van koffie en de koffiebonen. Cupping wordt gedaan door professionele cuppers in wedstrijden, maar ook door inkopers en verkopers van koffiebonen. Bij de workshop gaan deelnemers zelf ‘blind cuppen’, proeven zonder te weten welke koffie het is. Na een korte inleiding worden de gemalen koffie en gezette koffie beoordeeld op geur. Daarna pas wordt er geproefd door de koffie met een lepel hard naar binnen te slurpen. ‘‘Door te slurpen kun je met je hele mond proeven”, vertelt Esther van den Hoorn, barista bij Boot Coffee in Baarn. ‘‘Vervolgens wordt de koffie beoordeeld op smaak, zuurheid, mondgevoel en nasmaak. Hoe meer punten, hoe beter de koffie.” Pas nadat de punten zijn gegeven wordt de koffie bekend gemaakt. Esther: ‘‘Door cupping leren de deelnemers te oordelen zonder naar soort of merk te kijken. Een gevorderde cupper probeert aan de hand van de punten te bepalen wat voor koffie hij gecupt heeft. Na het volgen van de cursus zijn de deelnemers niet meteen zover, maar sommigen komen een heel eind hoor!”
17
wereldkoffie
tekst Marieke Vendrik
In Ethiopië is het een onderdeel van het sociale leven. Het is de mogelijkheid om te praten over politiek, de gemeenschap of het leven.
Ethiopië
Koffieceremonie met popcorn
De vrouw des huizes ontvangt de volwassen leden van de familie, buren en overige gasten. Zij nemen plaats op de vloer, rond de plek waar de koffie gemaakt zal worden. Hier heeft de gastvrouw vers gras over de grond uitgespreid. Vervolgens komt het koffiekistje tevoorschijn, waarin de familie de koffie bewaart. Op een houtskoolvuurtje, in een pannetje, worden de koffiebonen gebrand. Op een tweede vuurtje wordt wierook gebrand. Belangrijk zijn de geuren. De koffiegeur en de wierook vermengen zich met elkaar. Zodra de koffiebonen bruin zijn, gaat de pan langs de neuzen van de gasten. De gasten kunnen zo de koffiegeur helemaal in zich opnemen. Tijdens de ceremonie wordt gezouten popcorn uitgedeeld. Ondertussen kunnen de koffiebonen afkoelen. Het water voor de koffie moet dan opgewarmd worden in een stenen kruik. De koffiebonen worden door
de gastvrouw fijngestampt. Zodra de het water kookt, worden de fijngestampte koffiebonen erbij gevoegd. Het brouwsel moet drie keer opkoken en het is de kunst om het niet over te laten koken. Na de derde keer kan de koffie worden opgeschonken. Een prop paardenhaar in de mond van de kruik dient hierbij als zeef. Het inschenken van de koffie wordt gedaan vanaf grote hoogte van het kopje. Er mag geen druppel verloren gaan, dus dit vergt de nodige vaardigheid.
worden met water, zodat het laatste kopje juist heel slap is. De grondleggers van de ceremonie waren drie broers: Avol, Huletegna en Bereka. Het verhaal gaat dat zij elkaar na een lange tijd weer tegen kwamen en elkaar toen veel te vertellen hadden. De oudste broer zette koffie, maar toen die op was waren ze nog niet uitgepraat. De tweede broer, Huletegna zette daarom nog een kruik koffie. Toen ze daarna nog niet uitgepraat waren, zette de jongste broer Bereka tot sluit ook nog een kruik.
De koffie kan dan gedronken worden. Het eerste kopje koffie is ontzettend sterk. Maar de kruik zal steeds aangevuld
Volgens de traditie krijgen aanwezigen ieder, symbolisch, drie kopjes koffie, om de broers te eren.
The Village Coffee & Music
De eigenaren van The Village, Angelo en Lennaert, aan het werk op een rustige donderdagochtend
Koffietenten als Coffee Company en Starbucks schieten als paddenstoelen uit de grond. Voor wie iets authentiekers zoekt, is er The Village Coffee and Music in Utrecht. Een gesprek met de twee eigenaren over koffie en vriendschap.
interview
tekst Farbod moghaddam Fotografie farbod moghaddam
Koffie, vriendsch a “Ik vertrouw Lennaert voor driehonderd procent en hij mij ook”
20
Dinsdag, 10 uur. Niemand in de zaak, behalve de twee doorgewinterde baristi Lennaert Meijboom en Angelo van de Weerd. In alle rust treffen ze voorbereidingen voor vandaag, want ook vandaag zal het storm lopen in de zaak, net als elk andere dag sinds hun start op 29 maart. Wat was jullie eerste ontmoeting? Lennaert: “We groeiden allebei op in Wijk bij Duurstede. De eerste ontmoeting was bij Angelo thuis toen ik met een andere vriend vuurwerk kwam kopen bij hem.“ Angelo: “Mijn oom had in die tijd een vuurwerkhandeltje. En ik regelde klanten voor hem, waaronder Lennaert.“ L: “We waren toen elf. Pas op de middelbare in 3 havo werden we echt vrienden. We vonden elkaar vooral terug in muziek. Samen met meer vrienden bezochten we minimaal twee keer per maand punk- en hardrockconcerten. Later zijn we van meer muziekstijlen gaan houden zoals indie en pop.”
A: “Dat is toch wel het fundament van onze vriendschap, muziek.” Beschrijf elkaar. A: “Lennaert is een kei in het doorzetten. Verder is hij heel georganiseerd, onwijs vriendelijk, open, begaan. Hij werkt hard, soms te hard. L: “Angelo is ondernemend, creatief, open, een mensenmens, heeft een echte passie voor koffie. Het klinkt cliché, maar hij is mijn steun en toeverlaat. Een echte vriend.” Hoe zijn jullie op het idee gekomen om een eigen zaak te openen? L: “Ik ben op het idee gekomen toen ik stage liep in Hawaï. In mijn vrije tijd ging ik met vrienden de jungle in om koffieplanten uit te graven en in de tuin verder te laten groeien, te oogsten, te drogen en te branden. Dat wekte mijn interesse. Alles aan koffie is interessant: de bereidingswijze, hoe het groeit, de verwerkingsmethode. Onze vriendschap en passie voor kwaliteit-
h ap en muziek koffie en muziek wilden we delen. En dat deden we, in 2005. Toen besloten we om een zaak te beginnen waarin dat allemaal terugkomt. Na een paar jaar voorbereiding zijn we afgelopen maart open gegaan.” A: “Ik kwam op het idee toen ik een aantal jaren terug in New York was. Daar zijn er veel kleine koffiezaakjes te vinden. Ik was meteen verkocht. Ik vond het geweldig om te zien dat daar zoveel mensen op afkwamen. De passie voor koffie die ik daar zag bij de baristi en de bezoekers sprak mij zodanig aan dat ik mezelf daar ook in wou verdiepen. Bovendien zag ik kansen om er mijn brood mee te verdienen.“
ze geen bittere smaak krijgen.“ A: “We onderscheiden ons ook door onze intentie met de zaak. Wij willen kwaliteit bieden. Als ik merk dat een kop koffie niet goed smaakt, gooi ik hem weg en maak hem opnieuw. Als ik dat niet zelf doorheb, hoop ik dat de klant het zegt tegen me zodat hij later wel van zijn koffie kan genieten. Ik ben een gevoelsmens. Ik kan niks verkopen waar ik niet achter sta. Dus de koffie moet aan mijn persoonlijke eisen voldoen.”
Wat maakt jullie tent bijzonder? L: “De kwaliteit van de koffie die wij kopen is erg hoog. De koffiebonen voor de espresso komen van Caffenation uit Antwerpen. Onze huisblend is ‘the little green bag’ die in Rwanda, Indonesië en Honduras te vinden is. Caffenation brandt de koffie zodanig dat de bonen niet verbranden waardoor
Is het lastig vriendschap met zaken combineren? A: “Het is zeker uitdagend, maar niet lastig. Ik vertrouw Lennaert voor driehonderd procent en andersom ook. Zolang we goed blijven communiceren kunnen we alle obstakels aan.
Veel praten en niet te veel zeiken. Lennaert: Wij vullen elkaar goed aan, omdat we niet dezelfde persoonlijkheid hebben. Ik ben goed in organiseren, administratie en financiën. Angelo is is meer van de communicatie, marketing en het binnenhalen van klanten. Hierdoor vullen we elkaar perfect aan.” Rond een of twee is er niets meer over van de stilte die eerder op de dag te merken was in de zaak. Dagelijks loopt het storm met studenten, laptopnomaden en zakenmensen. Het publiek is zeer divers, maar ze één ding gemeen: de liefde voor koffie- of thee.
The Village Coffee & Music Het interieur verraadt meteen wat de jongens belangrijk vinden in hun leven; openheid, authenticiteit, goede muziek en een goede vibe. Zo zie je overal aparte attributen staan zoals een antieke kachel, een T-fighter uit de Star Wars films en een Larmazocca lamp. Hierdoor wordt een setting gecreëerd die perfect past in de gedachte van de heren waarbij de platenspeler met allerlei soorten muziek de sfeer helemaal afmaakt.
21
tekst Joseliene Verloop | Fotografie Svetlana Lukienko
bijdekoffie
Lekker bij de koffie
bijdekoffie
Een sprits, een bokkenpootje, een droog plakje cake of een gevulde koek? Daar kun je eigenlijk niet meer mee aankomen anno 2011. Maar wat serveer je dan bij de koffie? En waar kun je dat het beste halen? Dit zijn een paar favorieten van de redactie:
PUUR GENIETEN Chocolade is er in veel verschillende soorten. Wit, melk, met hazelnoten. Maar probeer eens chocolade in zijn meest pure vorm. Met een zo hoog mogelijk cacaogehalte. Zonder al te veel toevoegingen. Veel mensen vinden het prettig om chocolade te eten en zeggen er zelfs gelukkig van te worden. Kies voor bij de espresso voor een stuk biologische chocolade met 70 % cacao van de Fair Trade webshop Foodelicious.eu.
24
prijswinnend gebak Gebak met noten is op dit moment de trend bij banketbakkers. Vooral hazelnootgebak blijft populair. Het prijswinnende gebak van Bakkerij Brokking hoort al jaren tot de top. Volgens Dorothea, werkzaam bij Brokking en superfan, zit het geheim hem in de luchtige laagjes. ‘Hazelnootgebak is vaak heel zwaar en machtig. Door de luchtige laagjes blijft ons gebak licht’. Het gebak is chique, straalt klasse uit. ‘Brokking gebak is het lekkerst bij een cappuccino’, tipt Dorotheo. Het echte Brokking gebak is te koop bij Bakkerij Brokking in Dordrecht. Aan de Krispijnseweg 47.
cakejes voor volwassenen De tijd dat kinderen cakejes versierden op kinderfeestjes ligt al een tijdje achter ons. Maar het mag weer! Cakejes heten nu cupcakes en zijn vooral pupulair onder volwassen. Deze cakejes werden pas echt beroemd toen de actrices in Sex and the City ze aten. Cécile de Lussanet van Cupcake Boutique maakt cupcakes op maat. ‘Bij de huidige trend van Slow Coffee past zeker een Cupcake. Ook hier is met zorg en aandacht gewerkt aan een heerlijk product. Door de vele verschillende soorten is er voor iedereen wel iets lekkers’. De Cupcakes van Cécile zijn te koop bij Cupcake Boutique, Bakkersstraat 11, Amsterdam.
Klassiek: Appeltaart Een echte klassieker is een stuk appeltaart bij de koffie. Niet voor niets wordt er op vele terrassen geadverteerd met ‘Koffie met appeltaart’. Vaak met een grote dot slagroom erop. In andere landen eten ze ook graag een stuk appelgebak bij de koffie. Zo heb in Frankrijk de Tarte au Pommes en kun je in Engeland Apple Pie bestellen. Volgens Joost van Patisserie Dudok uit Rotterdam is een stuk appeltaart meer dan alleen taart. ‘Het is toch een stukje traditie, zo’n grote appelpunt met slagroom bij de koffie. De appeltaart van Dudok wordt elke ochtend vers gemaakt, om 7 uur beginnen we met bakken.’ Dudok appeltaart haal je bij Patisserie Dudok, Meent 88, Rotterdam.
Genieten op z’n Frans Probeer eens een Franse macaron. Een Macaron bestaat twee felgekleurde ronde schuimpjes met een laagje crème ertussen. Ze zijn gemaakt van fijngemalen amandelen, suiker en eiwit. Door het oneindige aanbod van smaken is er, net als bij de cupcake, voor iedereen wel een favoriet. Zo zijn er macarons met zoete fruitsmaken als appel en kers, maar ook bijzondere smaken als wasabi zijn op de markt. Als je in Parijs bent haal je macarons dan bij Ladurée, één van de grodleggers van de deze koekjes. Niet naar Frankrijk? Vanwege de grote populariteit van de Macarons zijn er veel webshops die ze aanbieden. Wil je zeker zijn van kwaliteit, haal ze dan in Amsterdam, bij Patisserie Tout aan de Maasstraat.
25
column
vijfgangen koffie Espresso macchiato of espresso corretto, een bambino, een Americano of toch een cappuccino scuro? Licht gefrustreerd bekijk ik de kaart die ik voor mijn neus heb. Zoveel opties. Ik heb het idee dat ik in plaats van een koffie een heel vijf gangendiner moet uitkiezen. Naast de warme koffies heb je ook nog ijskoffie, een goed alternatief voor de zomer. Al deze verschillende koffies kunnen (helaas) ook nog met een smaakje. Caramel, hazelnoot, chocolade of amandel. Dat maakt het er ook niet echt makkelijker op. Te veel opties! Met zoveel keuze is er zeker iets voor elk moment. De
eerste kop koffie van de dag, even wegvluchten van je werk om koffie te drinken, koffie als gespreksonderwerp in pijnlijke sociale situaties, de eerste warme slok koffie na de seks... Maar wat voor een moment is dit? Het is middag en ik heb veel te weinig geslapen en iets te veel gedronken op een doordeweekse avond. Bestaat er de ultieme katerkoffie? Gelukkig wordt ik terug naar de realiteit geroepen: “Martin, weet je het al!?” “Ja! Doe maar een espresso” roep ik in wanhoop. Niet echt origineel als je zoveel keuze hebt. Maar is koffie niet gewoon het lekkerst in zijn meest eenvoudige, pure vorm? Een goeie versbereide espresso en mijn dag is goed. Martin Brok
26
tekst arienne Megchelsen| Fotografie koffie en kind
reportage
Elke kop koffie een cadeautje Geen crèche, geen café, maar een ontmoetingsplek voor ouders met kinderen. Terwijl de kinderen spelen geniet mama van de beste koffie.
Tussen de grote nieuwe sporthal Houtrust en de tennisvelden in Den Haag staat het kleine gebouwtje van Koffie en Kind. Aan de buitenkant valt het een beetje in het niet tussen de hoge gebouwen, maar binnen is daar niets meer van te merken. Behangetjes in zachte, vrolijke kleuren geven de ruimte een lieve uitstraling. Tal van kussentjes in verschillende tinten fleuren de houten banken op die langs de muur staan. De geur van koffie en versgebakken croissantjes zweeft voorbij. Een oase van rust voor moeders, vaders en hun kleine kinderen. Koffie en Kind Laan van Poot 38 Den Haag. Open: werkdagen van 9.00 tot 13.30 Woensdag 09.00 uur tot 11.30 uur. Toegang: 3.50 per kind. 10-rittenkaart 25 euro. Kinderen jonger dan 6 maanden gratis.
Perfectie ,,Even een momentje voor jezelf; dat willen we de ouders die hier komen geven”, vertelt Michelle, samen met Carolien oprichter van Koffie en Kind. De vrouwen, die elkaar leerden kennen bij een wederzijdse kennis, hadden allebei de droom om een ‘kindvriendelijke horecagelegenheid’ op te richten. ,,Als je moeder wordt, is dat een grote verandering in je leven. Je kunt je soms best eenzaam voelen, omdat sociale contacten met vriendinnen kunnen ver-
‘De koffie die je hier drinkt, moet de lekkerste van de dag zijn’
wateren. Je wilt daarom graag uit, maar wél op een plek die schoon en veilig is voor je kind.” Koffie en Kind lijkt daar de ideale gelegenheid voor: terwijl de kinderen kunnen spelen met de houten trein of het levensgrote poppenhuis kunnen de ouders met elkaar bijpraten onder het genot van een kopje koffie. De soort koffie die Carolien en Michelle schenken hebben ze met zorg uitgezocht: ‘Panamaria Espresso Arabica’ van ‘The Golden Coffee Box’. Een zachte, vrouwelijke koffie, volgens Carolien, en bovendien fair trade. ,,De koffie die je hier drinkt moet het lekkerste kopje koffie van de dag zijn”, vertelt ze. ,,Elk kopje dat we schenken moet perfect zijn. Als het te koud of te sterk is gooien we het weg.” Zelfs over de presentatie van de koffie is nagedacht. Onder elk kopje ligt een klein kleedje, dat matcht met de andere stofjes die in de ruimte worden gebruikt. ,,Een kopje koffie dat je bij ons krijgt is een cadeautje voor jezelf. Even lekker niks doen, even niet denken aan al die dingen die je thuis nog moet doen. Zo’n moment voor jezelf heb je af en toe echt nodig als je moeder bent. Daarvoor komen de vrouwen hier.”
27
De
duurste uit w
10
t werpselen ter wereld
11
reportage
tekst tessa Heinhuis
“Durf ik dit wel te drinken? Ach, de kattenpoep is nu toch al de halve wereld overgevlogen. Waarom niet’’ Het duurste en meest exclusieve. Vrijwel nergens te krijgen, zo bijzonder van smaak. Een sensatie van prikkels op de tong. Deze koffie, de Kopi Luwak, komt voort uit de uitwerpselen van een kat. En dat voor maar liefst tien euro per kopje.
30
De smaak is uniek, zo menen de kenners. De Luwak koffie komt voornamelijk uit Indonesië, maar ook uit andere Aziatische landen. Dit is namelijk het gebied waar de bijzondere civetkat leeft. Het waardevolle beest is verlekkerd aan het vruchtvlees van de koffiebes. De kern van de bes, de boon, wordt echter niet verwerkt door het darmstelsel van de kat en wordt dus teruggevonden in de ontlasting. Deze uitwerpselen zijn goud waard. De inwoners van Sumatra en Java (de plekken waar de meeste Kopi Luwak vandaan komt) rapen de keutels op en spoelen de smurrie ervan af. En jawel, dat wat overblijft, drinken wij op.
‘Krakken’ Koffiebrander Shiva Niet van winkel The Golden Coffee Box in Baarn laat de boontjes zien, die resteren na het schoonmaken van de keutels. Het zijn lichtgrijze, groen- en bruinige boontjes. Ze zijn klein, maar ruiken sterk. Shiva giet de koffiebonen in de brander. Een warme geur van diepe, aardachtige koffie verspreidt zichzelf in het pittoreske winkeltje. “Luister!”, zegt Shiva enthousiast. “Je hoort nu de eerste krak van de bonen.” Hij haalt gefascineerd een aantal bonen uit het apparaatje. De bonen zwellen door de hitte van het branden en springen uit hun huid. Om deze speciale bonen optimaal te benutten en een perfect aroma te krijgen moeten de koffiebonen zo’n achttien minuten zachtjes branden. De geur uit de machine wordt langzaamaan fris en zoet, maar toch krachtig. Dit is niet zomaar een
filterkopje, dit is klasse. Elk jaar wordt er wereldwijd slechts 200 kilo van de exclusieve Luwak verkocht. Hiervan verkoopt de Golden Coffee Box er twee in hun eigen zaak, en verkopen zij ook weer 5 kilo door aan de wat luxe restaurants rondom Amsterdam. Restaurants vragen zo twintig euro voor een kopje Luwak-koffie. Een gouden business, zou je zeggen. “De Luwak is zeker populair in onze winkel”, vertelt Shiva. “Het is verbazingwekkend hoeveel mensen het kopen en hoeveel geld mensen er voor over hebben. Dat is namelijk 25 euro per zakje, en daar doe je nog geen maand mee”.
Proeven Shiva gaat verder met het malen van de gebrande bonen. Ze komen heet uit het brandertje, zo rond de 220 graden. “Het malen moet precies gebeuren en moet erg fijn. Hoe fijner, hoe beter, want zo komt er nog meer smaak vrij bij het zetten van de koffie”, vertelt Wilma terwijl Shiva druk bezig is. Dan perst hij de koffie in het koffiezetapparaat en blijft het aandrukken. Vervolgens laat hij het water door de machine stromen. Shiva kijkt geconcentreerd, gefocust. Hij heeft geen aandacht voor de rest van de zaak, het gaat om het zetten van dit kopje koffie. Het is een vak waar je je hele ziel in moet leggen. En dan staat er een dampende cappuccino voor mijn neus. Niet zomaar één, maar eentje van wel tien euro. En in restaurants zelfs wel twintig euro. De duurste ter wereld. De meest luxe. De meest speciale. Durf ik dit wel te drinken? Ach, de kattenpoep is nu toch al de halve wereld overgevlogen om in mijn kopje te belanden, dus waarom niet? Ik neem een slok… Wat een extase! Het is niet te beschrijven als koffie. Het gaat dieper, het smaakt naar aarde, de wereld, kruiden, zoetheid, zachtheid, hout. De koffiekenners hebben dan toch gelijk: dit is écht het geld waard! Tenminste, als je van goede koffie houdt. Koffie-expert en bekend barista Jeroen Veldkamp vindt de Luwak- koffie erg bijzonder, maar hoeft er niet veel van te drinken. “Een kopje is genoeg. Daarna moet je de smaak op je in laten werken”.
De civetkat eet de koffiebessen. Van zijn uitwerpselen wordt de kopi luwak gemaakt. Deze koffie is ook in Nederland te proeven.
Niet alleen de smaak is zo bijzonder aan deze koffie; ook blijft het een mysterie hoe het komt dat de koffieboon zo’n romige, zachte substantie heeft. Er is iets bijzonders aan de hand met het darm- en maagstelsel van de civetkat. Niemand heeft tot nu toe kunnen ontdekken wat het precies is. Het wordt voor Shiva steeds lastiger de Luwak-koffie in handen te krijgen. “In Azië zijn steeds meer koffiedrinkers. Handelaars kopen zonder naar de prijs te kijken veel van de Luwak-koffie op, en zo wordt het steeds schaarser”. Laten we hopen dat de civetkatten hun best blijven doen met bessen vinden, en tja, om het maar zo te zeggen: dat ze goed blijven produceren voor de keutelkoffie. Want ook al is het maar een vies verhaal over waar de bonen vandaan komen, en kost het bijna een maandsalaris per kilo: de ultieme koffiesmaak is de prijs meer dan waard.
Luwak facts Een kilo Kopi Luwak kan makkelijk 500 euro kosten. In vergelijking: een kilo Nespresso koffie kost ongeveer 60 euro. Het product komt naast Indonesië onder andere voor in de Filipijnen (waar het Kape Alamid genoemd wordt), in Vietnam en in Zuid-India. Een keertje iets anders dan civetkatten? Een variatie op de Kopi Luwak is de Kopi Muncak, deze wordt gemaakt van koffiebessen die in de ontlasting van Muntjaks (Aziatisch hert) wordt gevonden. In de bekende Amerikaanse speelfilm The Bucket List (2007) van de regisseur Rob Reiner komt in het begin van de film een verguld pak ‘Kopi Luwak’ in beeld en wordt aan het eind van de film het productieproces in beeld gebracht.
31
Deze advertentie is nep en is bedoeld voor educatieve doeleinden
tekst Hidde Zwiers | Fotografie Koffiebranderij peeze
achtergrond
De koffieboer lacht je toe Koffie moet tegenwoordig duurzaam zijn. De bonen moeten voor een eerlijke prijs worden ingekocht en bij de productie mag het land niet beschadigd raken. Maar hoe breng je dat over? “Houd het simpel en verlies je idee nooit uit het oog.’’
33
Peeze koffie heeft zich met behulp van vier goed uitgedachte foto’s weten te profileren over de hele wereld. De verpakkingen van hun koffies zijn in een nieuw jasje gestoken, met een portret van de boer die de bonen geproduceerd heeft. Dat geeft niet alleen een bijzonder sympathiek en vernieuwend beeld in het schap, het wekt tevens de belangstelling van reclamemakers over de hele wereld.
Nominatie Op de jaarlijkse CLIO-Awards (belangrijkste reclameprijzen van de wereld) werden de verpakkingen genomineerd voor beste verpakking wereldwijd. Peeze deed het in samenwerking met designbureau SOGOOD. Rob Verhaart, oprichter en eigenaar van SOGOOD: “Wij kregen als taak mee van Peeze om op de verpakkingen te laten zien wat er zo belangrijk is voor de koffiebranderij. Eerlijke koffie. Op deze manier kan de klant kennismaken met de boer die de koffie voor hem of haar maakt.”
echte boeren “We wilden de echte boeren op de verpakkingen, geen willekeu-
34
rige mensen. Het doel was om voor de vier koffiesoorten, die ook uit vier verschillende landen komen, vier verschillende boeren te portretteren. Je wilt dat de verpakkingen op elkaar lijken, maar toch compleet anders zijn.” Espresso, Café Crème, Gemalen koffie en Speciale melanges zitten in vier verschillende verpakkingen. De Special koffie komt uit Oro verde, Peru. “We hebben bij elke verpakkig geprobeerd de boer zo echt mogelijk neer te zetten. Bij dit soort foto’s gaat het om de details. Zo’n hoedje is bijvoorbeeld belangrijk. Zonder hoedje stelt die foto niks voor, vind ik. Dat is echt latijns-amerikaans.“ De vrouw op de verpakking komt uit Indonesië, Java Makassar. Zij produceert de bonen die worden gebruikt voor de Café Crème. Verhaart: “De koffieboeren kijken allemaal zo mooi strak de camera in met hun kopje koffie in de hand. Ook al zou je niet van koffie houden, je krijgt zin in een kopje.” Het derde portret is genomen in Chiapas, Mexico. “Bij Mexico is de algemene gedachte toch een beetje: een boevenland.
‘‘Je wilt dat de verpakkingen op elkaar lijken, maar toch compleet anders zijn’’ En we hebben een eerlijke boer maar toch met zo’n echte Mexicaanse boevenkop gevonden.” De laatste verpakking is volgens Verhaart de meest bijzondere. “Deze man had echt een hele kleine plantage in Ethiopië, maar hij was zo gepassioneerd. Hij genoot er ook van dat we een portret van hem kwamen maken.”
eerlijke koffie Peeze is van oudsher een bedrijf dat zich bezighoudt met eerlijke koffie en duurzaamheid. Van der Hulst: “We zijn blij dat
SOGOOD onze bedrijfsfilosofie zo mooi heeft weten uit te beelden. Vanaf de boer tot aan de supermarkt willen we dat alles op een eerlijke en duurzame manier verloopt. De boer die de bonen oogst kijkt je nu aan terwijl je van zijn koffie drinkt.” Buiten de wereldwijde nominatie van CLIO hebben de nieuwe verpakkingen ook al de nationale ADCN (Art Directors Club Nederland) prijs gewonnen. De ADCN-prijzen zijn in Nederland op grafisch gebied de belangrijkste prijzen.
tekst marianne borger | Fotografie shutterstock
schoon
Wees lief voor je Nespresso-apparaat
Vijf handige
2.
1.
Controleer voor het schoonmaken of het lampje niet meer brandt. Controleer of alle stekkers uit het contact zijn.
Haal altijd de nespresso cups uit het apparaat na dat je hem hebt gebruikt. Zo voorkom je vervelende geuren en smaken bij het
tips...
om je nespresso schoon te maken
3. Zorg ervoor dat je één keer in de zoveel tijd het nespresso apparaat ontkalkt. Hierdoor voorkom je kalkaanslag en het uitbreiden van bacteriën. Koop de speciale nespresso ontkalk cups. Te vinden op:
volgende kopje koffie.
www.nespresso.com
4. Let erop dat je het waterreservoir elke dat ververst. Bacteriën zijn niet altijd te zien, maar ze zijn er wel.
5. Spoel het apparaat regelmatig door met water en zorg ervoor dat het stoompijpje ook word schoongemaakt.
Enkele schoonmaakproducten: Aqua Concept Filter € 9,90Reinigingstabletten voor MIELE apparaten, ook te gebruiken voor nespresso € 20,00 voor 10 stuks2 ontkalkingsets voor klassieke lijn € 10,00
11 35
achtergrond
tekst Tessa Heinhuis | Fotografie shutterstock
De één ziet koffie als een overlevingsmiddel, de ander als een gewoonte. Veel mensen beweren zelfs verslaafd te zijn en drinken dagelijks meerdere koppen voor een fijn gevoel. Wat gebeurt er eigenlijk in de hersenen bij het drinken van koffie?
Tussen de oren Anita van Reyendam (38) noemt zichzelf een echte koffieverslaafde. “Als ik een dag geen koffie binnenkrijg, kan ik net zo goed in bed blijven. Dan functioneer ik gewoon niet.” Met Anita zijn er vele anderen. Nederlanders drinken jaarlijks zo’n 140 liter koffie, gemiddeld drie kopjes per dag. “Ik word echt blij van mijn kopje koffie ’s ochtends. Zo begint mijn dag altijd goed”, vertelt de Hilversumse. Ook dit is een veelvoorkomend verschijnsel: mensen worden helemaal happy van hun koffie. Ze kunnen niet zonder. Maar is het wel een echte verslaving?
Cafeïne Het stofje cafeïne typeert koffie. In een normaal kopje filterkoffie zit ongeveer 85 milligram. Ter vergelijking: in een blikje cola zit 40 milligram cafeïne en in espresso 60 milligram. Cafeïne behoort tot de familie van de drugs omdat het de alertheid van mensen kan versterken. Naast koffie vinden we dit opwekkende stofje ook in thee, cola, chocolade en sommige pijnstillers. Ook heeft cafeïne een licht euforiserende werking. Deze stemmingsverbetering komt door het gelukshormoon serotonine. Er zit
36
te weinig cafeïne in koffie om verslaafd te raken aan de euforiserende werking. Zeker als we neuroloog Hans Carpay van het Tergooiziekenhuis in Blaricum moeten geloven. “Mensen kunnen niet verslaafd raken aan de stofjes die in koffie zitten”, aldus Carpay. “Een koffieverslaving zit tussen de oren”.
Psychisch Volgens Carpay is het bij veel mensen meer zo dat koffie drinken een gewoonte is. Daarom denken ze dat ze niet zonder kunnen. “Mensen drinken het om zich lekker te voelen, maar dat komt niet door wat er in koffie zit. Het zijn de eigen gedachtes van de koffiedrinkers.” Het gelukkige gevoel dat mensen krijgen van koffie zou dus iets psychisch zijn. Volgens koffieexpert en bekend barista Jeroen Veldkamp is het goede gevoel bij de koffie deels te danken aan
de geur. “Dat prikkelt mensen. Met een kopje dampend zwart goud in de handen voelen mensen zich meer compleet.”
nepkoffie Volgens de neuroloog uit Huizen is het zelfs zo dat cafeïnevrije koffie hetzelfde effect heeft op mensen. “Wanneer je mensen hun dagelijkse koffie laat drinken, maar allemaal decafé, zullen ze het verschil niet zo erg merken”, aldus de arts. Het idee dat je koffie binnenkrijgt en zo je dagelijkse portie energie, schijnt dus al genoeg te zijn. Dat geldt ook voor het geluksgevoel. Barista Veldkamp bevestigt dit: “Koffie op zich maakt een mens blij, niet zozeer de cafeïne die erin zit. Zolang je het zelf niet weet, merk je geen verschil als de cafeïne wegblijft.” Dit is het zogeheten placebo-effect. Koffie is dus niet echt verslavend en van nepkoffie kan een mens zich net zo gelukkig voelen. Toch be-
staat er zoiets als ontwenningsverschijnselen. Dat is verklaarbaar door het minder gebruiken van koffie in het weekend dan doordeweeks. “Omdat ik fulltime werk drink ik dagelijks zo’n tien koppen koffie. In het weekend heb ik dat niet nodig en drink ik er meestal één of twee”, vertelt Anita. Wanneer de hersenen gewend zijn aan een dagelijkse toevoer van veel cafeïne en als dat ineens mist in het weekend, dan kan iemand last van hoofdpijn van krijgen. Carpay legt uit dat weekendhoofdpijn een afkickverschijnsel is.
Geluk “Koffie maakt mijn werkdag”, vertelt Anita. En zo is het voor velen: koffie geeft een waar geluksgevoel, ook al zit er geen enkel stofje in dat dit veroorzaakt. Dit lijkt te danken aan het gebeuren om koffie heen. Een momentje rust, een kleine pauze op het werk, even snel
Niet alleen lekker, koffie is gezond
“Koffie komt samen met de mooie kanten van het leven.” een sigaretje roken, bijkletsen met een vriendin of na het eten napraten. Het doet denken aan mooie tijden. Koffie komt dus samen met de mooie kanten des levens. Dat verklaart het geluksgevoel bij koffie, aldus Carpay. Het heeft niet zozeer iets met hersenen te maken, maar met de gedachtes erbij. Gelukkiger worden van koffie en er niet zonder kunnen; dat zit tussen de oren. Maar ach, zolang we zelf blij worden van zoiets kleins, dan is het de moeite toch wel waard?
vrije radicalen ontstaan door bijvoorbeeld zon-
vochtinname. Het bevat daarnaast ook nauwe-
licht, luchtvervuiling, roken en stress. Er zijn
lijks calorieën (zwarte koffie) en is dus goed
aanwijzingen dat deze kwade radicalen betrok-
voor de lijn.
ken zijn bij het ontstaan van hart- en vaatziek-
• Onderzoekers van het UMC Utrecht hebben
Vroeger werd koffie op recept in de apotheek
ten en kanker. Deze behulpzame antioxidanten
aangetoond dat het drinken van een paar kop-
verkocht als geneesmiddel. Het is na water de
kunnen bij het drinken van één of twee kopjes
pen koffie per dag de kans op hartziekten ver-
drank die het meest gedronken wordt wereld-
koffie al werkzaam zijn.
laagt. Ook zijn er aanwijzingen dat bij mensen
wijd. In Scandinavische landen wordt gemid-
• De heerlijke zwarte drank bevat ook nog eens
die koffie drinken de ziekte van Parkinson min-
deld per persoon de meeste koffie verbruikt.
mineralen (zoals kalium, magnesium en man-
der vaak voorkomt, en dat er een lager risico
• Koffie bevat antioxidanten. Dit zijn stoffen die
gaan) en vitamine B3 (niacine).
is op het krijgen van diabetes type 2 (ouder-
schadelijke vrije radicalen neutraliseren. Deze
• Een kopje koffie helpt mee aan de dagelijkse
domssuikerziekte).
37
recensies Gehoord: William Fitzsimmons – Gold in the Shadow (release 22 maart 2011)
Psychotherapie voor je oren You will see sunrise again. Zo besluit William
Rating:
Gelezen: Sonny Boy - Annejet van der Zijl (release november 2004)
album klaar voor een nieuwe start. De liedjes zijn lichter van toon, de teksten nog altijd diep maar absoluut optimistischer.
Fitzsimmons de laatste track van zijn nieuwe
De normaal zo donkere elektrofolk wordt op dit
album Gold in the Shadow. Wie het eerdere
album opgesierd met meer strijkers en het ge-
werk van de Amerikaanse singer/songwriter
luid van de accordeon. De stem van de zanger
enigszins kent weet dat dit een behoorlijk
is als altijd zacht en bijna zalvend, maar daar-
hoopvolle boodschap is. Goudeerlijk, confron-
om niet minder prettig om naar te luisteren.
terend en persoonlijk was hij op zijn eerdere
In het prachtige ‘Let You Break’ is ook de ijle
albums, en dat is hij ook op dit album.
stem van Julia Stone, die van Angus, te horen.
Fitzsimmons is singer/songwriter, liedjesschrij-
Met name de teksten van Fitzsimmons en de
ver, muzikant maar wel een van een bijzonder
kleine details in de muziek zorgen ervoor dat
kaliber. Aanvankelijk werkte hij als psychothe-
dit album boeit van begin tot eind. Een heel
rapeut – tot hij zijn werk bijna niet meer kon
mooi stukje psychotherapie op een rustige
doen omdat hij zélf te erg in de knoop zat. Twee
zondagmiddag of een melancholische vrijdag-
albums nam hij zelf thuis op, het derde album
avond. Koptelefoon op, volume hoog en mee-
getiteld The Sparrow and the Crow werd zijn
deinen met William Fitzsimmons’s Tied To Me:
eerste studioproductie. Waar hij in de teksten
Carry you on / carry you / tied to me.
op zijn eerdere album de pijn van de scheiding
Marit van Leeuwen
Het boek achter de film Begin dit jaar kwam de verfilming van het boek Sonny Boy uit, een film die hoge verwachtingen schepte. Dat kwam grotendeels voort uit het succes van het in 2004 verschenen boek Sonny Boy. Maar volgens veel filmrecensenten heeft de film niet aan die hoge verwachtingen voldaan. De spanningsboog ontbrak. Daarom zou ik nog even aandacht willen schenken aan boek waaruit de film is voortgekomen. Het boek blijft namelijk wéel boeien, van begin tot eind. Sonny Boy vertelt Nederlands belangrijkste geschiedenis - de Tweede Wereldoorlog - op een uiterst persoonlijke manier. Schrijfster Annejet van der Zijl heeft zich als journalist gespecialiseerd in portretten van onbekende mensen en van groepen die samen iets hebben
Rating:
van zijn vrouw van zich af zong lijkt hij op dit
meegemaakt dat naverteld moet worden. In
het boek vertelt ze het liefdesverhaal van Rika van der Lans en Waldemar Nods – een Hollandse rooms-katholieke dame en een jonge zwarte man uit Suriname. Ze worden door de oorlog uit elkaar getrokken. Daarmee Ondertussen zijn de twee hoofdpersonen ondergeschikt aan het grotere geheel. Het liefdesverhaal (en het ongewenste einde daarvan) staat symbool voor honderdduizenden liefdesverhalen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De eerste hoofdstukken worden gewijd aan de afkomst, achtergrond en geloofsovertuiging Rika en Waldemar. Je leert Rika, Waldemar en hun zoontje Waldy erg goed kennen, je kunt je volledig verdiepen in hun personages. Dat Van der Zijl haar personages zo dichtbij durft te laten komen, zorgt ervoor dat de beschreven oorlogsmisdaden harder aankomen dan je zou willen. Sonny Boy is een geschiedenisboek met de intimiteit van een roman. Bram Floris
Gehoord: Jonathan Jeremiah - A Solitary Man (release 29 maart 2011)
Krachtige soul zonder clichés
38
niet echt nodig. Hoewel elk nummer met gemak op skyradio
De naam Jonathan Jeremiah doet bij de
gedraaid zou kunnen worden, wordt het album
meeste Nederlanders nog geen belletje rinke-
niet saai. De uitsluitend zelfgeschreven tek-
len, maar als we de lovende recensies mogen
sten bevatten veel emotie maar geen clichés,
geloven, gaat daar binnenkort verandering in
wat het aangenaam maakt om naar te luiste-
komen. Zeven jaar lang werkte de 29-jarige
ren. Een wereldalbum is het niet, maar er zijn
Brit aan zijn debuutalbum A Solitary Man, dat
wel een paar nummers die er echt uitschieten,
sinds april bij ons in de winkels ligt. Dat hij er
zoals Lost en Happiness. De laatste twee num-
de tijd voor genomen heeft, is te horen.
mers op het album, Justified en Al The Man I’ll
Eerlijk is eerlijk, vrijwel ieder nummer op
Rating:
naam maar zijn tweede voornaam) is dat ook
Ever Be, zijn daarentegen minder verassend.
het album heeft potentie om een radiohit te
Met zijn krachtige soulstem en niet al te zoete
worden. Een mix van up tempo soulnummers
teksten maakt Jonathan muziek die voor een
en gevoelige ballads maakt A Solitary Man tot
groot publiek toegankelijk is. De Brit heeft zich
heerlijk luistervoer. Vernieuwend zijn de tek-
met deze goed uitgewerkte plaat zeker op de
sten niet, maar met een stem als die van Jo-
kaart gezet en de kans is groot dat we de ko-
nathan (Jeremiah is overigens niet zijn achter-
mende tijd nog veel van hem gaan horen. Al is het dan misschien voornamelijk op skyradio. joyce plenter
tekst mira vink | Fotografie shutterstock
muziek
‘‘An awful lot of coffee in Brazil” Koffie. Sommige artiesten zijn er zo dol op dat er fantastische nummers uit zijn ontstaan. Aroma selecteert:
Frank Sinatra – The Coffee Song
Blur – Coffee & TV
‘’They’ve got an awful lot of coffee in Brazil’’, zingt Frank Sinatra in The Coffee Song uit 1946. Er was in die tijd een overvloed aan koffie in Brazilie. Frank zingt over de Braziliaanse koffieblends en de mooie meisjes die naar verse koffie ruiken.
Gitarist Graham Coxon schreef dit nummer nadat hij alcohol opgaf. Koffie werd zijn nieuwe verslaving. Blur kreeg de MTV Europe Music Award for best video voor de clip van Coffee & TV. Waarin Coxon vermist is en een melkpak naar hem op zoek gaat.
Johnny Cash – Cup of Coffee The man in black wil alleen een kop koffie. Geen whiskey, geen wijn. Alleen maar koffie.
Otis Redding – Cigarettes and Coffee Otis zingt over zijn nieuwe liefde in Cigarettes and Coffee. Hij zit met haar aan tafel terwijl ze koffie drinken en sigaretten roken. Hij eindigt het nummer met ‘’I don’t want no cream and sugar ‘cause I’ve got you now darling’’.
Squeeze – Black Coffee in Bed Gitarist Chris Difford pakte in 1982 zijn schrijfblok en dacht lang na toen zijn oog viel op de koffievlek een van de bladzijden. De vlek was zijn inspiratie voor het nummer Black Coffee in Bed. ‘’There’s a stain on my notebook where your coffee cup was’’. Volgens Difford riep de koffievlek meteen een levendig beeld bij hem op. Het nummer gaat over een een verloren liefde en spijt.
11 39
reportage
tekst Linde Eijking| Fotografie: shutterstock
Koffiebar verandert in
Laptopistan Douwe Egberts Cafe, Coffee Company en Starbucks. Bijna op iedere hoek van de straat zit tegenwoordig een koffietent.Koffie drinken buiten de deur is trendy maar zorgt ook voor problemen.
De kantoorzwerver is een nieuw fenomeen in koffiezaken. Jarenlang werd het thuiswerken gestimuleerd, maar zzp’ers en freelancers hebben geen zin meer om eenzaam en alleen thuis te werken. Ze klappen hun laptop liever buitenshuis open met een goede kop koffie erbij. In Amsterdam zijn er inmiddels koffiezaken die de stekker uit het gratis internet hebben getrokken. Eigenaar van De Koffie
Salon, Diederik Habbema: “ Tot een jaar geleden werd de hele zaak bezet door mensen met een laptop. De druppel om met wifi te stoppen was toen een vrouw aan ons vroeg of ze wel met haar vriendin mocht praten. Toen dacht ik ‘ we zijn verkeerd bezig.” We zijn toen gestopt met wifi , maar dit bleek niet genoeg door het internet op telefoons en dongels. We hebben nu op de tweede verdieping een tafel waar je mag werken, voor de rest is het verboden. De internetgebruikers waren boos en hebben van alles op fora gezet. Ze noemden ons arrogant en ze zouden nooit meer komen.” Habbema is overtuigd dat meer koffiecafé’s gaan volgen. “De klant moet kiezen voor kwalitatief goede koffie of voor een werkplek.”
Omzet Martin Bergsma begon een jaar geleden De Koffiezaak in Zaandam. Ook hij krijgt veel laptoppers over de vloer, maar ziet geen probleem. ‘’Ik heb gratis wifi in de zaak. Het wordt relatief veel gebruikt, maar ben voorlopig niet van plan de stekker eruit te halen. Ik denk dat het ‘Laptopistan-effect’ ook meer voorkomt in grote steden. “Natuurlijk snap ik dat als iemand maar één kopje kof-
fie op een dag bestelt en de hele dag aan een tafel zit waar vier stoelen bij staan, niet goed is voor je omzet. In mijn zaak zorgt het stukje persoonlijke aandacht ervoor dat mensen meer consumeren.” Toch denkt de eigenaar van De Koffiezaak dat je niet te kritisch moet zijn. ”Het percentage mensen met een laptop is groot en zij brengen harde euro’s binnen. Dit moet je niet vergeten.“ De laptophype is over komen waaien uit wereldsteden zoals New York en Londen. In het Atlas Café in Brooklyn, is het wel heel extreem. Ieder tafeltje is bezet met een laptop, niemand zegt iets tegen elkaar. Stilte is goud. Het enige contact dat er in de Amerikaanse koffiebars wordt gemaakt, is via de ogen. Wanneer je moet bellen, een nieuwe kop koffie wil halen of naar het toilet moet, hoef je alleen maar oogcontact te maken, vervolgens naar je laptop te kijken en de deal is gemaakt: jij let op mijn laptop en ik op die van jou. Het land Laptopistan is geboren.
Asociaal De Coffee Company heeft een tussenvorm bedacht: op de kassabon staat een gratis inlogcode. Wie langer dan een uur wil internetten, moet een nieuwe kop koffie kopen en met een andere code inloggen. Dit is bewust gedaan. Eigenaar Dick de Kock: “Een kind dat zit te knoeien met appeltaart, een oma die zit te genieten van haar koffie, een paar mensen met een laptop. Diversiteit moet er zijn. Een hele rij laptops en daarachter mensen die geconcentreerd aan het werk zijn en uiteindelijk vragen of de muziek
40
wat zachter kan omdat ze aan het werk zijn, dan krijg je een overheersing van een bepaalde groep. Je voelt je als klant niet meer thuis in de zaak. Dat moet je voorkomen.” Wifi verbieden is de Coffee Company niet van plan. “Na een uur is het welletjes geweest. Je gaat niet de hele dag een stoel bezet houden omdat je gratis wifi hebt en geen kantoor kan betalen.”
“Mensen met een laptop brengen euro’s binnen”
Oplossing Er lijkt een oplossing te zijn voor de zzp’ers en freelancers die buiten de deur willen werken: Seats2meet.com. Een on- en offlineruimte om elkaar te ontmoeten, te werken, kennis uit te wisselen en ideeën te creëren. Eigenaar Ronald van den Hoff: “We hebben een lounge waar je gratis kan werken. Daar zitten nu voornamelijk zp’ers (zelfstandige professionals). En er zijn verschillende soorten ontmoetingszalen en vergaderruimtes die tegen betaling gehuurd kunnen worden. De zp’ers zijn vaak bij ons actief met Twitter. Als anderen lezen dat zij bij seats2meet.com zijn dan is dat reclame voor ons bedrijf. We krijgen er iets voor terug, traditionele marketing.” Het verschil tussen Seats2meet.com en bijvoorbeeld de Coffee Company is dat je je kennis deelt in plaats van ongestoord in je eentje te werken. Van den Hoff: “ Er wordt van je verwacht niet alleen maar te halen, je moet ook iets terugdoen. Je kennis delen en hierdoor ontstaan weer onverwachte ontmoetingen.” Een goede oplossing voor de laptopnomade dus. Eén nadeel: de automatenkoffie.
11 41
column
Geluk zit in een klein kopje De een zegt dat koffie je alert maakt, de ander beweert juist dat de cafeïne in een kopje espresso slecht voor je is. Hoeveel discussie er ook over mag bestaan, ik weet een ding zeker: koffie maakt gelukkig. Zonder een kop koffie als ik ’s ochtends mijn bed uit rol kan ik namelijk niets. Echt niets. Zonder koffie ben ik moe, chagrijnig, niet aanspreekbaar en dus zeker niet gelukkig. Er wordt beweerd dat we precies hetzelfde zouden reageren op cafeïnevrije koffie als op gewone koffie, en dat we het bij wijze van spreken niet eens zouden merken als we een kop ‘nepkoffie’ krijgen voorgezet. Daarnaast zou koffie slecht voor je zijn. Je krijgt er namelijk hoofdpijn en trillende ledematen van. En oja, je wordt er ook nog sneller oud door. Nee, deze koffiehaters hebben geen goed woordje over voor het o zo heerlijke drankje. En natuurlijk, te veel cafeïne zal heus geen feest zijn voor je lichaam, maar dat is toch zo met alles waar té voor staat? Feit is dat ik me door koffie te drinken opgewekt en vrolijk voel. Een uur op de trein wachten? Niet zo erg met een beker capuccino to go. Een zware dag op je werk? Toch net iets minder zwaar met een latte macchiato in je hand. Ja, koffie maakt gelukkig. En dat bonkende hoofd en trillende handen als ik een paar uur geen espresso heb gehad… Ach, je moet er wat voor over hebben om gelukkig te zijn. joyce Plenter
42
In de volgende Aroma Groenland
Zo drinken eskimo’s koffie
Coffee Company
IJskoffie
104 terrassen getest
Dick Kock over de trends van deze zomer
Be a Barista
Koffie-DNA
een gesprek met de regisseur van de film
Hoe genen het drinkgedrag bepalen
Hoofdredacteur: Jolanda Vogelaar Schrijvers: Linde Eijking Arienne Megchelsen
Art director:
Farbod Moghaddam
Linde Brok
Koffiedaten
Singles ontmoeten elkaar aan de espressobar
Marieke Vendrik Hidde Zwiers
Adjunct-hoofdredacteur: Mira Vink
Vormgeving:
Eindredactie:
Bram Floris
Sven Bersee
Else Franken
Nikki van Duuren
Suleyman van Landewijk Barbara Schriek Luana Lascaian
Kees van Unen
Marit van Leeuwen Joyce Plenter
Uitgeverij: Peter Douma
11 43
Deze advertentie is nep en is bedoeld voor educatieve doeleinden
