Kinderportretten. Museum Van Loon. Amsterdam donderdag 27 februari van Santvoort tot Lampe. 28 feb - 9 juni

Advertentiebijlage bij deze krant

Museum Van Loon

Amsterdam

donderdag 27 februari 2014

28 feb - 9 juni

Kinderportretten van Santvoort tot Lampe

Willem van Loon van Dirck Santvoort en Felix of 600252 van Katinka Lampe / foto Studio Hans Wilschut

P.2 Historische portretten de Van Loon kinderen / P.3 Katinka Lampe Youtube, pubers en kinder portretten / P.4 Kinderconcerten Nederlands Philharmonisch Orkest / P.5 Go4Children Een bijzondere samenwerking / P.6 Theodoor Gilissen Ouders zijn nu veel opener over geld / P.8 Agenda

2

Kinder portretten zijn mij dierbaar

advertentiebijlage van Museum Van Loon

3

Grote ogen, bolle wangen

Katinka Lampe

Nergens zijn zoveel kleine kinderen geschilderd als in de Nederlanden in de Gouden Eeuw. Niet alleen adellijke lieden, iedereen die het zich kon veroorloven, liet zijn kinderen portretteren. Het motief van al die portretopdrachten was simpel: de grote trots en liefde van ouders voor hun kinde ren. Zij werden in hun mooiste kleren afge beeld, vaak versierd met kant en strikken. Kleding vertelde veel over wie het kind was, evenals de pose die het innam, de sieraden die het droeg, het speelgoed dat het vast hield en de eventuele meubelen en wapen schilden die op de achtergrond werden afgebeeld. Het waren allemaal aanwijzingen voor de leeftijd van de geportretteerde kinderen, hun geslacht, hun afkomst, hun rijkdom. Ook werden op de portretten vaak allerlei attributen afgebeeld met een alle gorische betekenis. Bloemen en vruchten, maar ook dieren. Zij droegen symbolische verwijzingen in zich die iedereen in die

De bovenste verdieping van Keizersgracht 672 in Amsterdam ligt bezaaid met jurkjes, jasjes, kralenkettingen, prinsessenkroontjes en allerlei andere kleurrijke, glimmende accessoires. Katinka Lampe doet een fotosessie met de kinderen van Philippa Van Loon in het appartement boven het museum. Een sessie die uiteindelijk zal resulteren in de geschilderde portretten van alle drie de jonge kinderen. Lampe toont dochter Gisèle een internetfilmpje van een meisje dat voor de webcam mooi staat te zijn. Zoons Felix en Casimir laat ze naar een paar uitgeknipte plaatjes van jongens uit tijdschriften kijken. Dan vraagt ze hun om de poses en gezichtsuitdrukkingen van de jongeren op de beelden na te doen. De Van Loon kinderen hebben zichtbaar ple zier in het rollenspel. Gisèle komt nog met nepwimpers, pruikjes en handschoenen uit haar eigen slaapkamer aanzetten en ook de kostbare familiesieraden worden uit de kast gehaald. Met een berg bruikbaar fotomateri aal vertrekt Lampe aan het eind van de mid dag naar haar atelier in Rotterdam.

tijd begreep. Een kers in een kinderhandje werd herkend als een teken van een deugd zaam leven, versgeplukte bloemen gaven de kinderlijke onschuld aan en een kind dat een paard bij de teugels vast had, genoot een deugdelijke opvoeding. Schilders schroomden niet de natuurlijke aantrekkingskracht van het kind hier en daar wat aan te dikken. Specifieke jeugdige kenmerken werden uitvergroot, zodat een kind extra ‘kinderlijk’ oogde en daarmee nog snoeziger. De lijfjes werden bijvoor beeld wat molliger afgebeeld. Bijna altijd werden de ogen vergroot. Wijd open ogen met grote pupillen drukken opwinding of blijdschap uit en roepen veel genegenheid op. Het hoogtepunt van de zeventiende-eeuwse kinderportretten op de tentoonstelling in Museum Van Loon is het portret uit

1636 van Willem van Loon als tweejarige peuter, door Dirck Dircksz. Santvoort, de Amsterdamse kinderschilder bij uitstek in die periode. Het werk kreeg nationale bekendheid toen het in 1955 op een kin derpostzegel werd afgedrukt. Maar ook uit andere eeuwen zitten er absolute juweel tjes bij, die nooit eerder getoond zijn aan publiek. Alexandre-Jean Dubois-Drahonet, leerling van de Neoclassicistische meester Jean Auguste Ingres en bekend van zijn portret van de Britse Koningin Victoria als jong meisje, schilderde het dubbelportret van Wilhelmine en Henriëtte van Loon uit 1826. Hij beeldde de zusjes op hun schattigst af. Vooral de enorme valhoed is aandoenlijk. De meisjes lijken met hun wit romige huid, bolle blozende wangetjes en grote, onschuldige kijkertjes, engeltjes in een pastelkleurige hemel.

Schilders schroomden niet de natuurlijke aantrekkings kracht van het kind hier en daar wat aan te dikken

Figureren in de ideeënwereld van een schilder

Het is een eeuwenlange traditie dat de fami lie Van Loon haar kinderen laat portretteren

door vooraanstaande portretschilders. In de indrukwekkende familiecollectie bevinden zich schilderijen van bijvoorbeeld Nicolaas Maes en Thérèse Schwartze, schilders die de adel en burgerlijke elite van Amsterdam op haar fraaist in beeld brachten. Dat de jongste telg van het Van Loon geslacht voor het vereeuwigen van haar kinderen een kunstenaar heeft gekozen die zegt vooral ideeën te verbeelden en niet zozeer kinde ren, is exemplarisch voor de avontuurlijke geest van Philippa van Loon als het op hedendaagse kunst aankomt. De portret ten van haar kinderen - Lampe maakte er acht in totaal - hangen momenteel, met nog dertig andere werken van Lampe, tussen de oudere kinderportretten uit de familiecol lectie in Museum Van Loon. Het is bij een schilder van portretten bepaald niet het eerste wat in je opkomt, maar in haar geval staat het buiten kijf: Katinka Lampe is een geëngageerd kunste naar. Natuurlijk, ze schildert vrijwel uitslui tend kindergezichten, maar haar portretten geven bovenal uitdrukking aan maatschap pelijke kwesties. Aan de hand van de portretten probeert ze omstandigheden voor

Philippa met haar kinderen in de blauwe salon

Het is een traditie in mijn familie, zoals in veel vergelijkbare families, om je kinderen op vroege leeftijd te laten portretteren. Ook ik heb daarvoor gekozen, omdat je voor altijd iets vastzet, ‘de jeugd’, die alweer snel voorbij gaat. De portretten vormen altijd dierbare herinneringen. Mijn ouders hebben Gisèle d’Ailly gevraagd voor mijn portret. Ik denk daar met warme gevoelens aan terug. D’Ailly was een kunstenares en vriendin van de familie op wie ik erg gesteld was. Haar manier van leven, die in het teken stond van kunst en vriendschap, heeft mij sterk beïnvloed. Ik heb niet voor niets mijn eigen dochter ook Gisèle genoemd! Van de portretten in onze verzameling ben ik het meest gesteld op het portret van Willem van Loon door Dirck Santvoort uit 1636. Een beetje een vanzelfsprekende keuze, maar ik kijk er altijd met veel plezier naar. De keuze om Katinka Lampe te vragen om mijn kinderen te portretteren is allereerst omdat ik haar werk erg mooi vind. Bovendien bekijkt ze kinderen en jongeren op de manier zoals ze zichzelf zien of zouden willen zien. De speelsheid van het kind is duidelijk aanwezig. Katinka Lampe vraagt haar model om zich te verkleden en te spelen met het uiterlijk, dan fotografeert zij ze en daarna maakt ze schilderijen aan de hand van de foto’s. Ik heb bewust een con temporaine kunstenaar gekozen. Ik vind dat belangrijk omdat we tenslotte nu leven. Ik ben helemaal niet nostalgisch naar het ver leden. Ik vraag me vooral af hoe mensen in de toekomst kunst van vandaag zullen ervaren. De beste kunst overleeft haar tijd omdat zij iets te vertellen heeft over de tijd waarin ze gemaakt is. Katinka’s werk is erg esthetisch, maar dat mag als er ook inhoud is. Ik verheug ik me erg op de kinderportrettententoonstelling waarin naast historische werken 35, grotendeels nieuwe werken van Katinka Lampe te zien zullen zijn. Maar ook kijk ik uit naar de Tulpen Dagen, 150 jaar rijtuigen in het Vondelpark en de vele andere bijzondere evenementen dit jaar. Als museum zonder vaste subsidie zouden we niet kunnen bestaan zonder vrienden, donateurs en partners. Zonder de bij zondere samenwerking met de partners zouden we niet zo’n uitge breide programmering kunnen voeren. Voor deze tentoonstelling dank ik in het bijzonder Theodoor Gilissen, het Amsterdams Fonds voor de Kunsten, maar vooral ook Go4Children, een stich ting die mij nauw aan het hart ligt. Het belooft een mooi 2014 te worden voor Museum Van Loon! Philippa Colomb de Daunant - van Loon Voorzitter Stichting Van Loon

Willem van Loon (detail), Dirck Santvoort, 1636, 52 x 62 cm


De rode slaapkamer met het werk Gisèle of 210021 door Katinka Lampe / foto Studio Hans Wilschut

Kinderen kunnen eenvoudiger uitdrukking geven aan de rol die ik hun opleg. Hun gezich ten zijn nog open, ik kan er zelf veel inleggen.

het voetlicht te brengen die haar opvallen, vaak ook verontrusten. Thema’s van haar schilderijen zijn bijvoorbeeld effecten van social media op de jeugd, of de wijze waarop kinderen met hun kleding uiting geven aan hun religie. Dat de onderwerpen doorgaans betrekking hebben op jongeren, is onver mijdelijk het gevolg van het feit dat Lampe zelf moeder is van twee kinderen, tieners inmiddels. En wie haar werk door de jaren heen heeft gevolgd, ziet dat de verbeelde thematiek vaak gerelateerd is aan de leef tijd die haar eigen kinderen op dat moment hadden. Maar ook als Lampe een thema wil aansnijden dat helemaal niet per se ver bonden is met jeugdigheid, dan nog kiest ze voor een kinderportret. De reden daarvoor is simpel, verklaart ze: ”Kinderen kunnen eenvoudiger uitdrukking geven aan de rol die ik hun opleg. Hun gezichten zijn nog open, ik kan er zelf veel inleggen. Een vol wassen gelaat is al grotendeels ingevuld.” Lampes manier van werken is even uniek als arbeidsintensief. Het begint met een nieuwsbericht op televisie, een krantenar tikel, of een flard van een gesprek dat ze opvangt in de tram of een maatschappelijk

fenomeen, typerend voor het tijdsbeeld, dat onder haar aandacht komt, waardoor een idee voor een schilderijenreeks ontstaat. Onderwerp van haar meest recente schil derijen – Lampe werkt altijd in series - is de manier waarop jongeren zich (denken te moeten) presenteren. Lampe kwam op het idee voor de serie Do you like me now? door een YouTube-filmpje, waarin een jong tie nermeisje op provocerende wijze doet wat ze denkt dat van haar wordt verwacht: ze maakt zich overdreven dik op en neemt een beval lige pose aan. Zij is een van vele pubers die met de webcam filmpjes maken waarin ze vragen of ze mooi zijn of lelijk. De onzeker heid en tegelijkertijd de vastberadenheid van jongeren om aan het schoonheidsideaal te voldoen, dat wilde Lampe laten zien. Overigens zonder te oordelen, dat moet het publiek eventueel zelf maar doen. Het formuleren van het concept is tegelijk het startsignaal van een researchperiode waarin Lampe zich, naar eigen zeggen, obsessief in het onderwerp stort en al het beeldmateriaal verzamelt dat ze vinden kan. Als het onder zoek is afgerond, worden geschikte modellen gezocht. Vaak vindt Lampe die in haar eigen omgeving. Kinderen van vrienden, of uit de

4 straat. Of nog dichterbij: haar eigen zoon en dochter zijn het al lang gewoon zich voor moeders metier een rol te laten aanmeten. Hun portretten hangen veelvuldig door heel Nederland en daarbuiten. Lampes modellen krijgen een selectie van het door haar verzamelde beeldmateri aal te zien en worden geacht de jongeren op de beelden te imiteren, zich zo goed mogelijk in hen te verplaatsen. Behalve koffers vol kleren en versiersels, voor een prikkie gekocht op het Zuidplein vlakbij haar atelier, neemt Lampe vaak ook een visagiste mee. ‘Zo is het voor de kinderen echt alsof ze voor een dagje filmster zijn en geven ze zich met de grootste lol over aan hun tijdelijke personage’, licht ze toe. Van de poseersessies maakt Lampe foto’s. Daarvan kiest ze er enkele uit, die ze later in haar studio met Photoshop nog aanpast. De bewerkte foto’s van de geënsceneerde situaties staan uiteindelijk aan de basis van een schilderij. Deze werkwijze lijkt misschien omslachtig, maar is cruciaal voor de totstandkoming van Lampes werk. Schilderijen maken direct naar een gevonden beeld is niet denkbaar, zegt Lampe stellig, ze is immers geen docu mentair schilder. Ze heeft al die stappen tussen het oorspronkelijke beeld en haar schilderij nodig om zich het onderwerp eigen te maken, om tot een persoonlijke vorm van de thematiek te komen. Lampe: ‘Door te ensceneren, creëer ik mijn eigen werkelijkheid en zorg ik voor eigenheid in mijn schilderijen.’ Vergelijking tussen de gebruikte foto’s en het uiteindelijke portret laat zien dat ook tussen deze twee nog allerlei verschil len kunnen bestaan. De oogkleur van het model kan zomaar veranderd zijn, of het kapsel. Ook kan het kind op het schilderij opeens een muts of masker dragen dat het tijdens de fotosessie helemaal niet droeg. Tijdens het schilderen laat Lampe op een

advertentiebijlage van Museum Van Loon gegeven moment de foto los, zegt ze, anders is ze alleen maar aan het naschilderen. Het schilderij heeft zijn eigen wetten en tempo, waaraan ze zich in het schilderpro ces overgeeft. Daar regeren vorm, kleur en compositie. Zo kan het ook voorkomen dat de leeftijd van het kind op het doek anders lijkt, of zelfs het geslacht.

Zo is het voor de kinderen echt alsof ze voor een dagje filmster zijn en geven ze zich met de grootste lol over aan hun tijdelijke personage.

Uit haar werkwijze wordt duidelijk dat Lampe niet bezig is met het schilderen van individuen. Ze is niet geïnteresseerd in het karakter of de psyche van haar model len. Soms kent Lampe ze amper. Dat hoeft ook niet. De kinderen figureren immers in haar ideeënwereld. Niet voor niets hebben de portretten een nummer en geen titel. Alleen de namen die ze haar series mee geeft, zetten de kijker op het spoor van haar gedachten. Het onpersoonlijke karakter van haar schilderijen wordt nog eens extra benadrukt door Lampes schildertechniek. De achtergrond is altijd effen, er wordt geen enkele context geboden. Bovendien is de verf heel dun aangebracht, en met een grote kwast is elk spoor van de kunstenaarshand uitgewist. Het effect van al die ingrepen, in combinatie met de grote aantrekkingskracht van de schilderijen die zijn opgebouwd uit zachte kleurvlakken, harde contrasten en fijn geschilderde details, is dat Lampes werk bij uitstek open staat voor interpre taties en associaties. Dat gebeurt dan ook veelvuldig, beaamt ze: ‘Onherroepelijk gaan mensen allerlei persoonlijkheidsken merken en karaktertrekken in die gezichten leggen. Dat hoeft niets met de realiteit te maken te hebben. Mensen zien wat ze wil len zien.’

5


Stichting Go4Children

Onderzoek voor kinderen met kanker is noodzakelijk Van alle kinderen met kanker overlijdt 25 tot 30% aan de ziekte of aan complicaties van de zware behandeling. Van de kinderen die de ziekte overwinnen heeft echter 70 tot 80% van de kinderen nog langdurig last van bijwerkingen van deze behandeling. Kinderen krijgen namelijk vaak dezelfde medicijnen als volwassen patiënten, waarbij alleen de dosering is aangepast aan hun lichaamsgewicht. Maar het is juist belangrijk om pas medicijnen te geven als die goed zijn onderzocht qua dosering, werkzaamheid en veiligheid voor kinderen. Hiernaar is helaas nog veel te weinig onderzoek verricht. Go4Children is een stichting die fondsen werft om medicijnenonderzoek bij kinderen met kanker mogelijk te maken, wat ervoor zorgt dat deze kinderen de juiste, dus goed uitgeteste medicatie krijgen. Met als resul taat dat de behandeling effectiever en vei liger wordt. En dat er meer kinderen beter worden, met minder bijwerkingen. Goed onderzoek is dus noodzaak. En omdat de farmaceutische industrie dit onderzoek niet financiert, werft Go4Children zoveel moge lijk fondsen om dit wél mogelijk te maken.

Toch herken je de kinderen die model stonden onmiddellijk terug in Lampe’s portretten. Dat heeft te maken met de vak kundige uitdaging, verklaart ze, simpelweg het ‘technisch goed willen schilderen’. Bekenden van de familie zullen in Museum Van Loon Gisèle, Felix en Casimir er dus feilloos uitpikken.

Veel medicatie Niet iedereen weet hoeveel medicijnen kinderen met kanker te verwerken krijgen. Maar het zijn er veel, heel veel. Nu moeten artsen door het gebrek aan onderzoeks gegevens 40 tot 80% van de medicijnen ongeregistreerd en ‘off-label’ aan kinderen geven. Dat laatste betekent dat de dosis

niet officieel is getest. Vanuit deze situatie is in 2009 Go4Children ontstaan, mede op verzoek van prof. dr. Rob Pieters, prof. dr. Huib Caron en dr. Michel Zwaan. Alle drie artsen die toen en vandaag een voortrek kersrol spelen in het opstellen en uitvoeren van onderzoeksprotocollen in Europa. Dr. Michel Zwaan: ‘Onderzoek komt niet alleen ten goede aan het zieke kind zelf, maar ook aan de kinderen die daarna ziek worden. Ik zie al kinderen van 10 jaar oud die zeggen: “Als ik het niet voor mezelf doe, dan doe ik het voor een ander”’.

Onderzoeken Stichting Go4Children heeft al diverse onderzoeken gefinancierd en werft momen teel fondsen om het restant bedrag van €180.000,- voor het ALL PK/PD onderzoek te kunnen financieren. Deze studie is eind 2012 gestart bij kinderen met acute lymfa

tische leukemie, de meest voorkomende kankersoort bij kinderen. Het onderzoek, dat in alle Nederlandse kinderoncologi sche centra loopt, wil de werking van drie belangrijke medicijnen uit de behandeling, waaronder prednison, optimaliseren. Met als doel dat er voor elk kind een behande ling op maat kan worden gemaakt. Meer informatie over de onderzoeken en de stich ting kunt u vinden op www.go4children.com

Aandacht Stichting Go4Children hoopt met de samen werking met Museum Van Loon en de expositie Kinderportretten ‘Van Santvoort tot Lampe’ meer aandacht te krijgen voor haar missie. Bezoekers van de expositie hebben de mogelijkheid om geld te done ren en een deel van de opbrengst van een kaartenmapje uit de expositie gaat naar Go4Children.

Speciaal aanbod

Steun nu Go4Children en maak kans op 2 van de 50 gratis kaarten voor de expositie ‘Van Santvoort tot Lampe’ Kom naar www.go4children.com/doneer/ en steun medicijnen onderzoek voor kinderen met kanker. De eerste 25 donateurs die minimaal € 25,- geven, ontvangen 2 gratis kaarten t.w.v. € 16,voor de expositie. Vermeld ‘Van Loon’ bij uw betaling om kans te maken op deze kaarten. Alvast bedankt voor uw bijdrage!

HKH Prinses Margarita de Bourbon de Parme, lid van de Commissie van Aanbeveling van Go4Children

Overleven en kwaliteit van leven gaan hand in hand Geneesmiddelenonderzoek voor kinde ren is een ondergeschoven kindje. Er is veel discussie, maar weinig aandacht en geld voor. Te-veel medicatie is niet onderzocht op mogelijke gevolgen bij opgroeiende kinderen. Kinderen die kanker overleven, houden er vaak wat aan over. Mentaal en fysiek. Overleven en kwaliteit van leven gaan hand in hand. Het is niet wenselijk dat er nog zo weinig bekend is over de juiste medica tie. Ook de ouders, die plotseling in een vreselijke situatie terecht komen, weten

141016, Katinka Lampe, 140 x 100 cm

Grace Katinka Lampe


Kinderconcerten 18 mei & 8 juni Ter gelegenheid van de tentoonstelling Kinderportretten is Museum Van Loon een samenwerking aangegaan met het Nederlands Philharmonisch Orkest |Nederlands Kamerorkest. Musici van deze orkesten zullen een viertal kinderconcerten geven in het koetshuis van het museum. De concerten Op Reis en Tap 5 zijn speciaal voor kinderen gemaakt. Op Reis gaat over de herkenbare ervaring van het reizen. In dit geval een reis met het rijtuig, én voor

het eerst. Alles wat er zoal komt kijken aan gevoelens en ervaringen bij een reis wordt muzikaal en theatraal verbeeld door een blaaskwintet. Tap 5 is een mooie en vrolijke voorstelling waarbij het tapdansen cen traal staat, gespeeld door een strijkkwartet en tapdanseres Marije Nie. De kinderen kunnen luisteren, kijken en mogen zelfs meedoen! Voor meer informatie zie agenda.

Nu verkrijgbaar in de webshop en het museum: ‘Grace’. Deze publicatie biedt een overzicht van Katinka Lampe’s werk van de laatste 4 jaar.

te weinig. Voor hen is het heel belangrijk dat ze op de hoogte zijn van wat er met hun kind gebeurt. Bij geneesmiddelenonderzoek voor kin deren moeten we ons blijven realiseren dat het enkel en alleen draait om het kind. Het kind maakt zelf geen bewuste keuzes, maar ook de medische weten schap heeft een kennisachterstand op het gebied van medicatie. Go4Children verbetert dat door zoveel mogelijk medi cijnenonderzoek mogelijk te maken. Als moeder vind ik dat heel belangrijk.

HKH Prinses Margarita de Bourbon de Parme

Directeur Museum Van Loon zoekt samenwerking met Go4Children

Een bijzondere dimensie 5060145, Katinka Lampe, 60 x 50 cm

Katinka Lampe over haar werk en de samenwerking met Go4Children


Dit zijn kinderen met een ander verhaal ‘In opdracht van Stichting Go4Children maakte ik voor de tentoonstelling schilderijen van 3 bijzondere modellen. Daarvoor kwam ik in contact met ernstig zieke kin deren die worden behandeld op de afdeling Oncologie van het Sophia Kinderziekenhuis. Deze kinderen kwa men op dezelfde manier voor mijn lens als mijn andere modellen. Natuurlijk brachten ze een andere verhaal met

zich mee. Maar, de uitdaging voor mij was om dat slechts op een subtiele manier toe te laten in het uiteindelijke schilderij. Ik heb geprobeerd het gevoel onderhuids te laten zien. Je kan een ziek kind bekijken vanuit de ellende en de pech waar het in beland is, maar je kunt ook kijken naar de kracht en wijsheid. En dat is precies wat ik heb geprobeerd te benadruk ken.’


Tonko Grever, directeur/conservator van Museum Van Loon, zag tijdens het samenstellen van de expositie ‘Van Santvoort tot Lampe’ vooral veel blo zende gezichtjes van kinderen die onder een goed gesternte ter wereld kwamen. Met dat inzicht leek het hem een goed idee om ook aandacht te geven aan kin deren die minder geluk hebben. Grever: ‘Via Theodoor Gilissen werd ik geattendeerd op de Stichting Go4Children en toen zag ik dat diverse familieleden van de familie Van Loon bij de stichting betrokken zijn. Daarmee had ik het goede doel gevonden om de extra diepgang in deze expositie te krij gen. Zo moet je de samenwerking ook zien: het is geen fondsenwerving, maar een relevante manier om aandacht te krijgen voor de stichting en een dimen sie toe te voegen aan de tentoonstelling.’ Hij prijst ook de betrokkenheid van kunstenaar Katinka Lampe bij het project. ‘Eerst was er alleen sprake van exposeren. Maar uiteindelijk is Katinka ook nieuw werk gaan maken

voor de expositie, ook in samenwer king met de stichting en het Sophia Kinderziekenhuis.’ Het resultaat noemt hij ‘echte Lampes’. Geen portretten, maar vrij werk waarin je thema’s kunt zien als kracht, verwachting en adoles centie. Volgens Grever hoort het project bij de maatschappelijke verantwoordelijkheid van het museum. ‘We hebben al een educatieproject voor MBO-opleidingen waar jongeren leren voor oude ambach ten als stoffeerder, meubelmaker, zil versmid of glasblazer. Maar ons beleid gaat verder. We willen graag verrassen. Daarom deze bijzondere samenwerking met Go4Children en Katinka Lampe.’ Deze pagina wordt mogelijk gemaakt door

6


7

Bijzondere monumenten verdienen bijzondere zorg

Lodewijk Siertsema, lid Raad van Bestuur Theodoor Gilissen

Ouders zijn nu veel opener over geld Al meer dan honderddertig jaar begeleidt Theodoor Gilissen families bij het veilig stellen en overdragen van hun vermogens. Bestuurslid Siertsema sprak onlangs tij dens een bankbijeenkomst nog uitgebreid met een cliënt die al vanaf zijn geboorte, begin jaren twintig van de vorige eeuw, in de boeken staat. Zijn kinderen en kleinkinderen bankieren nu ook aan de Amsterdamse Keizersgracht.

Vertrouwen en tegengas Dat families die continuïteit zoeken, is volgens Siertsema vooral een kwestie van vertrouwen. ‘Het is een grote stap om ver mogen in beheer te geven dat van generatie op generatie is verdiend. Dan moet er ver trouwen zijn, goed persoonlijk contact. Om dat in stand te houden mag er geen kink in de kabel komen, zoals bankiers die steeds weer vertrekken of een bank die in de pro blemen raakt.’ Met een opvallend hoge sol vabiliteit en een laag verloop van bankiers, is daarop bij Theodoor Gilissen weinig kans. ‘Omdat wij een duidelijke focus heb ben op beleggen, raakt onze aandacht niet versnipperd en kiezen onze mensen heel bewust voor dit vak. Dat zorgt ervoor dat zij meestal lang bij ons blijven.’ Voordeel van een langdurige relatie is dat de bankier zo nodig ook eens tegengas kan geven. Siertsema: ‘Een bankier moet de cliënt van repliek kunnen dienen, bijvoor beeld bij te riskante of te eenzijdige beleg gingen. Wat we wel eens zien gebeuren, is dat een cliënt zijn onderneming verkoopt en de opbrengst in veel illiquide beleg gingen wil steken, terwijl zijn verwachte uitgavenpatroon groot blijft. Zo komt de cashflow in gevaar. Teveel illiquide beleg

‘Een monument heeft vaak onderhoud nodig om het in originele staat te behouden of te restaureren. Dat zien wij vooral terug in de werken die wij in de afgelopen jaren met Kneppers hebben mogen uitvo eren, zoals de Ronde Lutherse kerk, de Mozes en Aron kerk, Het Rembrandthuis, de St. Jeroenskerk te Noordwijk en uiteraard het koetshuis van het Museum Van Loon’, zegt Toine van der Vliet, directeur van Kneppers Bouw- en aannemingsbedrijf.

gingen brengen ook een te groot risico met zich mee. Het is onze taak de cliënt met beide benen op de grond te houden.’

Plezier van vermogen Vermogensbeheer begint bij het helder krijgen van de doelstellingen. Beleggen is immers maar een middel tot een doel, zoals vermogensbehoud voor de latere generaties. Belangrijk onderdeel is vermogensover dracht. Wat Siertsema daarbij opvalt, is dat ouders veel opener zijn over het vermogen dan vroeger. ‘Vroeger werd een kind bij het overlijden van de ouders vaak volledig ver rast door de financiële situatie. Nu worden kinderen er eerder bij betrokken. Het is belangrijk om hen aan de hand te nemen, dan gaan zij er later ook beter mee om.’ Ook de bank heeft hierin een taak. Zo organiseert Theodoor Gilissen met regelmaat bijeen komsten waarbij volwassen (klein)kinderen van vermogende (groot)ouders vertrouwd worden gemaakt met de beginselen van het beleggen, financiële planning en vermogens structurering. Op zaterdag 5 april staat de eerstvolgende bijeenkomst op stapel, inclu sief een bezoek aan de tentoonstelling over familieportretten bij Museum Van Loon. Daarnaast adviseert de private banker actief over vermogensoverdracht tijdens het leven, wat fiscaal gunstig is gezien de forse erfbe lasting. Ouders zijn hier tegenwoordig ook veel meer voor in, merkt Siertsema. ‘Voor kinderen is het prettig als zij steun krijgen bij bijvoorbeeld de aankoop van een huis, het aflossen van de studieschuld of het opzetten van een onderneming. Je ziet dit beslist vaker gebeuren dan vroeger. Zo heb ben de kinderen nu al plezier van het vermo gen en geven ouders hun een goede start.’

Museum Van Loon en Theodoor Gilissen Bankiers zijn elkaars overburen aan de Amsterdamse Keizersgracht. Zij werken op verschillende manieren samen. Wilt u weten wat Theodoor Gilissen voor u en uw (familie)vermogen kan betekenen? Breng een bezoek aan gilissen.nl of neem contact op met Jacco Schoeber (directeur Private Banking Amsterdam) via [email protected] of +31 (20) 527 64 48.

In de jaren negentig heeft Kneppers het hoofdhuis van het Museum Van Loon suc cesvol gefundeerd. Door de goede relatie tussen het museum en het aannemings bedrijf, kwam Kneppers in aanmerking om de verbouwing van het koetshuis uit te voeren. Voor dit project was de wens van de opdrachtgever om de bestaande situ atie naar de oorspronkelijke te herstellen. Hierbij kwam de vakkundigheid, oog voor kwaliteit en duurzaamheid van Kneppers zeer goed van pas. Door vakmensen, des kundige begeleiding en kennis van histori sche materialen was Kneppers in staat om het koetshuis naar alle tevredenheid op te leveren en een duurzame relatie te behou den met het museum. Kneppers heeft gedurende een jaar de ver bouwingen vanaf 1916 ongedaan gemaakt. Toen werd het koetshuis omgebouwd tot garage door architect C.W. Royaards voor Jonkheer Maurits. Deze latere toevoegingen aan het museum zijn zorgvuldig verwijderd zoals het trillingsvrij verwijderen van de uit 1919 daterende betonvloer. Eén van de vele herstelwerkzaamheden die zeer nauwkeurig uitgevoerd moesten worden om verdere schade aan het koetshuis te voorkomen. Om de restauratie binnen budget en binnen een jaar uit te voeren, is een goede drie hoeksverhouding tussen het museum, de architect Leo Wevers en Kneppers essenti eel geweest. Het Museum van Loon is sinds 2011 weer een prachtig koetshuis rijker en Kneppers is trots dat zij dit project heeft mogen realiseren en hiermee een bijdrage heeft geleverd aan het restaureren van een stuk historisch Amsterdam!

foto Peter Kooijman

Lodewijk Siertsema, lid Raad van Bestuur Theodoor Gilissen

Via kinderportretten komen eeuwen fami liegeschiedenis tot leven. Die continuïteit strekt zich uit tot het beheer van het fami lievermogen, dat doorgaans van genera tie op generatie wordt toevertrouwd aan dezelfde private bank. Verschillen met vroeger zijn er ook. ‘Ouders zijn nu veel opener over geld’, constateert Lodewijk Siertsema van Theodoor Gilissen.


Voor meer informatie over Kneppers en ons werk, neemt u een kijkje op www.kneppers.nl of neem contact met ons op via 020-6322621.

Een nieuw historisch behang

Willemine en Henrietta van Loon, Alexandre Jean Dubois-Drahonet, 1826

Jacco Schoeber, directeur Private Banking Amsterdam bij Theodoor Gilissen

Bereid kinderen voor op vermogen Eeuwen geleden hadden kinderen van vermogende ouders een bijzondere positie, en dat is in deze tijd niet anders. Hoe daar mee om te gaan? Private bank Theodoor Gilissen merkt dat zowel ouders als hun volwassen kinderen soms met deze vraag worstelen. Over geldzaken hielden haar ouders de lippen altijd stijf op elkaar, vertelt een mevrouw uit een welgestelde familie aan directeur Private Banking Jacco Schoeber van Theodoor Gilissen. Op het moment dat zij hun aanzienlijke vermogen erfde, had zij geen idee wat zij ermee aan moest. Van een aandeel of obligatie had ze zelfs nog nooit gehoord. ‘Dat moet bij mijn kinderen anders’, zegt ze, nu in de zestig. ‘Zij moeten zich thuis voelen bij de bank.’ Het is belangrijk dat ‘de kinderen van’ voorbereid zijn op het vermogen dat zij zullen erven, vindt Schoeber. Of zij van plan zijn om er een Ferrari

mee te kopen of het door te geven aan de volgende generatie, die keuze is puur persoonlijk. Als ze zich maar bewust zijn van de mogelijkheden. Bijvoorbeeld om het vermogen te gebruiken als een bron van inkomsten, zonder dat de oorspron kelijke som wordt aangetast. Schoeber: ‘Als je defensief belegt kunnen de jaarlijkse opbrengsten zorgen voor aanvullend levensonderhoud, terwijl het vermogen in stand blijft. Ook zien wij de laatste tijd dat ouders hun kinderen laten parti ciperen in een VBI. Dat is een fiscale constructie geschikt voor belastingbesparing. Als blijvend voordeel biedt het een dividendstroom aan de kinderen.’

Jacco Schoeber, directeur Private Banking Amsterdam bij Theodoor Gilissen

Ter voorbereiding hebben sommige kinderen al in een vroeger stadium een eigen effectenrekening, constateert Schoeber. Die wordt vaak jaarlijks aangevuld met de belastingvrije schenking die de fiscus toestaat aan ouders (ruim 5.000 euro) en grootouders (ruim 2.000 euro). ‘Vaak mogen zij met dit bedrag zelf beleggen, zodat zij alvast aan geld kunnen wennen.’

op termijn bovendien een lucratieve investering zijn. ‘Stel dat een lening nodig is van 250.000 euro. Optimaal is dan om daar de eenmalige vrijstelling van ruim 100.000 euro in te steken en de rest aan te vullen met een lening van 150.000 euro. Tegen een rente van 5% is het kind al gauw goedkoper uit dan op een studentenkamer’, aldus Schoeber.

Kansen

Eerste liefde

Een vermogende achtergrond biedt mooie kansen, die wel wat kennis van zaken vergen. Zo kan een familiebank uitkomst bieden bij de aankoop van een huis. ‘Aardig wat hoger opgeleiden kunnen nu geen baan vinden. Zelf een huis kopen lukt niet, omdat zij geen vast contract hebben’, aldus Schoeber.

Bezit is mooi, maar vraagt ook om een verantwoor delijke opstelling. Bijvoorbeeld wanneer de liefde om de hoek komt kijken. Stel, een dochter heeft van haar vermogende ouders een appartement gekregen of met hun geld gekocht, en zij wil daar met haar eerste liefde gaan samenwonen. Dan zijn heldere afspraken in een samenlevingscontract een must, vindt Schoeber. ‘Bijvoorbeeld dat de partner een bijdrage betaalt in de kosten. Fijn als je in de zevende hemel bent, maar houd het wel zakelijk. Regel dit soort dingen juist als je verliefd bent en erover kunt praten. In een later stadium kan dat lastiger worden.’

Een familielening kan de oplossing zijn. Het kind betaalt een - marktconforme - rente aan de ouders, die zo een heel wat aantrekkelijker rendement boeken dan op een gewone spaarreke ning. Met de huidige lage huizenprijzen kan het

De grote slaapkamer aan de grachtenzijde was in de tijd van de familie Van Loon in gebruik als kinderkamer. Het grote vertrek werd door meerdere kinderen gebruikt met behulp van kamerschermen, ook het kindermeisje sliep in de kamer. Jonkheer Maurits van Loon kon zich nog goed herin neren hoe hij er met zijn zusters Machteld en Yvonne logeerde bij zijn grootouders. ’s Avonds kon hij luisteren naar de geluiden van de grote mensen in de eetkamer bene den en genieten van de reflectie van de lichtjes op gracht. De kamer heet nu de Vogelkamer, naar de opvallende stoffen bespanning, een blauwe Toile du Jouy vol exotische vogels en die ren. De bespanning werd aangebracht tij dens de restauratie voor de opening van het museum in 1973. Na ruim veertig jaar was de kamer opnieuw toe aan restauratie. Het plafond vertoonde scheuren en de verf op de lambrisering was sleets geworden. Het ergst geleden had de stoffen bespanning door stof en vuil, maar vooral ook door een zware lekkage. Philippa van Loon vond in Frankrijk de oorspronke lijke stof. Om de stof op historisch juiste wijze weer te bevestigen deed het museum een beroep op Siersema Interieur. Deze gerenommeerde Amsterdamse firma onder leiding van Wouter Slop is niet alleen groot in heden daagse interieur inrichting, maar ook tradi tioneel behang en wandbespanningen is een expertisegebied van Siersema Interieur: op een bestaand tengelwerk plaatsen ze eerst

grondlinnen, grondbehang en boekpapier. Hier overheen plaatsen ze het gekozen behang of de stof. Siersema interieur was recent betrokken bij de restauratie van Kasteel De Keukenhof, maar ook bij de restauratie van de Majellakerk, waar het Nederlands Philharmonisch Orkest de hoofdgebruiker is. Met dank aan Siersema Interieur ziet de kinderkamer er tijdens de kinderportretten tentoonstelling uit alsof de tijd heeft stil gestaan. Siersema plaatst wandbespanning, voor meer informatie zie www.Siersema.org of bel 020-6813776

8


Agenda 28 februari – 9 juni

Kinderportretten van Santvoort tot Lampe 18 april – 2 mei

Souk

Museum Van Loon is partner van Souk Dutch Arabic Festival met een presentatie in de Blauwe Salon en het koetshuis in samenwerking met Pronkzucht, de Rijksakademie en het Stedelijk Museum.

15 juni – 18 augustus

Tentoonstelling 150 jaar rijtuigen in het vondelpark Het beroemdste park van Amsterdam bestaat 150 jaar en werd ontworpen voor wandelaars en rijtuigen. De jonkheren Van Loon en hun kinderen maakten vele ritten door het park. In het koetshuis van Museum Van Loon zullen onder meer het onlangs prachtig gerestau reerde ‘Char à Bancs’ rijtuig, de arrenslee, tuigen en de livreien van de koetsier te zien zijn.

Open Tuinen Dagen

De sfeervolle eetkamer en salon hebben eeuwenlang dienst gedaan als ontmoetings plek. Vrienden, familie of hooggeplaatste personen kwamen langs voor een praatje of een drankje. Dit open karakter wil Museum Van Loon behouden. Nog steeds worden er vele bijzondere evenementen georgani seerd. Wellicht ook voor u?

Het verborgen groen van Amsterdam zal zichtbaar worden als ruim 25 grachtentuinen worden opengesteld voor het publiek. Het thema is dit jaar ‘Grachtentuinen tot nut en vermaak’. Tuinliefhebbers krijgen de unieke kans een wandeling te maken langs de groene oases van de stad: bleekvelden, moestuinen en fruitbomen, maar ook formele parterres, bloeiende planten, bijzondere tuinhuizen en ornamenten. Zowel klassieke als heden daagse tuinen zijn gedurende drie dagen te bezoeken.

Stelt u zich eens voor: een uitgebreid diner in de eetkamer met vergulde lambriserin gen en het prachtige rococo stucplafond. Een stijlvolle ontvangst in de Blauwe Salon met het mooiste uitzicht op de gracht. Of in de zomer een ontvangst voor uw gewaar deerde gasten in het Koetshuis. Ook uw zakelijke diner wordt tot in de puntjes verzorgd.

20 – 22 juni

3 – 4 mei

Tulpen Dagen Amsterdam

Belmont Events en Museum Van Loon Belmont Events is preferred partner van Museum Van Loon voor evenementen, diners en alle huwelijken. Er kan getrouwd worden in het huis of het koetshuis. De exclusiviteit en sfeer van het huis en de romantische tuin zijn voor veel bruidsparen een droom. Belmont Events zorgt er voor dat de dag perfect verloopt, maar met gevoel voor het historische karakter van de omgeving. Met veel aandacht voor de zakelijke of per soonlijke doelstellingen van opdrachtgevers ontstaan ‘ontmoetingen’ in het huiselijke Museum Van Loon die hun doel treffen. En bovendien plezierig, verbindend en onver getelijk zijn! www.belmontevents.nl

Museum Van Loon en tuinontwerpster Saskia Albrecht organiseren voor de derde keer de Amsterdamse Tulpen Dagen. Op 3 en 4 mei zal een vijftiental grotendeels niet openbare tuinen, waarin tulpen de show stelen, opengesteld worden voor publiek. Amsterdam heeft een lange geschiedenis met de tulp. De Amsterdamse Tulpen Dagen proberen de tulp terug te brengen in de stad.

18 mei en 8 juni

Kinderconcerten Musici van het Nederlands Philharmonisch Orkest |Nederlands Kamerorkest geven vier concerten voor kinderen en hun (groot)ouders in het koetshuis van het museum. Op zondag 28 mei, zal de voorstelling Op Reis twee keer worden uitgevoerd, om 10.30 uur en om 11.30 uur. Op Reis is een voorstelling van 30 minuten en gaat over de herkenbare ervaring van het reizen. Deze ervaring wordt muzikaal en theatraal verbeeld door een blaaskwin tet. Deze voorstelling is voor iedereen vanaf 4 jaar. Op zondag 8 juni vindt het kinderconcert (6+) TAP 5 tweemaal plaats. Dat tapdansen ontzettend leuk is, laat tapdanseres Marije Nie zien en horen, samen met een strijkkwartet van het orkest. Zou het de musici luk ken om Marije aan het dansen te krijgen op klassieke muziek? Kinderen kunnen luisteren, kijken en zelfs meedoen! De concerten beginnen om 11.00 uur en om 12.30 uur. Kaarten kosten € 8.- voor kinderen tot 12 jaar en voor volwassenen € 16.- Het aantal kaarten is beperkt en te koop via het de webshop van het museum.

20 – 24 augustus

Opera in de Grachtentuin Dit jaar zal de opera Vom Fischer und seiner Frau van de Zwitserse componist Othmar Schoeck (1886-1957) uitgevoerd worden in de tuin van Museum Van Loon. Schoeck is vooral bekend om zijn liederen en kamer muziek. Hij componeerde deze ‘dramatische cantate’ in 1930 voor sopraan, tenor, bas-bariton en groot orkest. Speciaal voor het tienjarige jubileum van Opera Op Zak en de tienjarige samenwerking met Museum Van Loon wordt Vom Fischer und seiner Frau in een nieuwe kamermuziekbewerking van dirigent Ivo Meinen gespeeld.

Voor actuele informatie www.museumvanloon.nl

Museum Van Loon

Keizersgracht 672 1017 ET Amsterdam tel +31(0)20.6245255 www.museumvanloon.nl 11.00 - 17.00 uur (dinsdag gesloten)

Verwacht in oktober

Adriaan de Lelie (1755-1820)

en het achttiende-eeuwse familieportret Colofon Dit is een uitgave van Museum Van Loon, gedistribueerd bij NRC Handelsblad. De inhoud van deze bijlage valt niet onder redactionele verantwoordelijkheid van NRC Handelsblad. Redactie: Tonko Grever en Cato Koole Teksten: Manon Braat, Lizanne Schipper, Joost Jager en Tonko Grever Opmaak: Maarten Evenhuis Met dank aan Katinka Lampe

Kinderportretten. Museum Van Loon. Amsterdam donderdag 27 februari van Santvoort tot Lampe. 28 feb - 9 juni

Recommend Documents